Witaj! Uważnie przeczytaj tekst i polecenia, najlepiej dwa razy. Jeśli

Witaj! Uważnie przeczytaj tekst i polecenia, najlepiej dwa razy. Jeśli

WARSZAWA 2014
EGZAMIN Z JĘZYKA POLSKIEGO
Witaj!
Uważnie przeczytaj tekst i polecenia, najlepiej dwa razy. Jeśli trzeba, wracaj
do nich. Czytając, możesz podkreślać istotne dla Ciebie informacje. Postaraj się udzielać
wyczerpujących odpowiedzi. Nie cytuj, jeśli nie jesteś o to proszony.
Komisji egzaminacyjnej oddaj wypełniony i sprawdzony przez siebie arkusz.
Na pracę masz 90 minut. Życzymy twórczych pomysłów! Powodzenia!
Książki to nie chleb. Można bez nich żyć…
Jak wszystkie dzieci w miasteczku, Neftali wstawał wcześnie, żeby pójść do chederu.
Uczył się pilniej od innych dzieci. Dlaczego? Bo bardzo chciał nauczyć się czytać. Widział,
jak starsi chłopcy czytają książki pełne różnych opowieści, i zazdrościł im. Jak szczęśliwy
jest człowiek, który może przeczytać sobie jakąś ciekawą opowieść z książki!
Mając sześć lat, Neftali potrafił już czytać w jidysz i od tego czasu pochłaniał każdą
książkę, która mu wpadła w ręce. Dwa razy w roku Janów odwiedzał księgarz reb Zebulun,
a wśród książek, które przynosił, były i książki z opowiastkami. Kosztowały po dwa grosze
za egzemplarz, a choć Neftali dostawał od ojca tylko dwa grosze kieszonkowego na tydzień,
zawsze potrafił zaoszczędzić na kilka tomików. Czytał też opowieści z Pięcioksięgu matki,
przełożonego na jidysz, i z jej umoralniających książek.
Kiedy podrósł, ojciec zaczął go uczyć obchodzenia się z końmi. W tamtych czasach
był zwyczaj, że syn przejmował zawód po ojcu. Neftali kochał konie, ale nie miał wielkiej
ochoty przez resztę życia wozić pasażerów z Janowa do Lublina i z Lublina do Janowa.
Chciał zostać handlarzem krążącym po miasteczkach i wsiach z workiem pełnym książek z
opowieściami.
- Co to za interes sprzedawać książki? – mówiła jego matka. – Od dźwigania worka
przez cały dzień krzywi się kark, a od tego całego chodzenia puchną nogi.
Neftali wiedział, że matka ma rację, i wciąż się zastanawiał, kim będzie, gdy
dorośnie. Wreszcie wymyślił coś, co wydawało mu się i mądre, i proste. Zdobędzie konia i
wóz, ale zamiast wozić ludzi, będzie woził książki na sprzedaż.
Ojciec rzekł:
- Sprzedawca książek nie zarobi tyle, by utrzymać siebie, swoją rodzinę i konia.
- Ja zarobię – odpowiedział na to Neftali.
Pewnego razu, gdy reb Zebulun zawitał do miasteczka, Neftali uciął sobie z nim
pogawędkę. Zapytał go, skąd ma swoje książki i kto je pisze. Reb Zebulun odpowiedział, że
w Lublinie jest drukarz, który te książki drukuje, a w Warszawie i w Wilnie są pisarze, którzy
je piszą. […] Reb Zebulun mówił:
- Nie opłaca mi się chodzić do miasteczka, w którym jest tylko dwoje lub troje dzieci
chcących czytać książki z opowiastkami. A za te marne grosze i tak bym nie utrzymał konia
i nie wynajął wozu.
- Co robią te dzieci bez książek? – zapytał Neftali.
- Muszą się bez nich obejść. Takie książki to nie chleb. Można żyć bez nich.
- Ja bym nie mógł.
Podczas tej rozmowy Neftali zapytał też, skąd pisarze czerpią swoje opowieści, a reb
Zebulun rzekł:
- Przede wszystkim na świecie dzieje się wiele niezwykłych rzeczy. Nie ma dnia, by coś
niezwykłego się nie wydarzyło. A prócz tego są pisarze, którzy wymyślają ciekawe
opowieści.
- Wymyślają? – zdumiał się Neftali. To znaczy, że są kłamcami?
- Nie, nie są kłamcami – odpowiedział reb Zubulun. – Ludzki mózg nie potrafi wymyślić
czegoś naprawdę nowego. Czasami czytam opowieść, która wydaje mi się zupełnie
niewiarygodna, a potem przybywam do jakiegoś miejsca i słyszą, że coś takiego naprawdę
się tam wydarzyło... Mózg został stworzony przez Boga, więc ludzkie myśli i fantazje też są
dziełem Boga. Nawet sny pochodzą od Boga. Jeśli coś nie wydarzy się dzisiaj, może
wydarzyć się jutro. Jak nie w tym kraju, to w innym. Jest zresztą niezliczona ilość światów i
to, co nie wydarzy się na ziemi, może wydarzyć się w jakimś innym świecie. Kto ma oczy do
patrzenia i uszy do słuchania wchłania dość opowieści, by starczyło mu na całe życie i by
miał co opowiadać dzieciom i wnukom.
Tak mówił stary reb Zebulun, a Neftali słuchał jego słów z otwartymi ustami.
W końcu Neftali powiedział:
- Kiedy dorosnę, będę wędrował po wszystkich miastach, miasteczkach i wioskach,
sprzedając książki, bez względu na to, czy mi się to będzie opłacać czy nie. Gdy ktoś
pracuje nie tylko dla pieniędzy, ale i z zamiłowania, wzbudza miłość w innych.
Ale Neftali postanowił sobie coś jeszcze – zostanie pisarzem. Wiedział dobrze, że
pisarz musi dużo wiedzieć, więc postanowił się gorliwie uczyć. Zaczął przysłuchiwać się
uważniej, co mówią ludzie, jakie historie opowiadają i w jaki sposób to robią. Każdy miał
swój własny sposób opowiadania.
Reb Zebulun powiedział mu:
- Kiedy dzień minie, już go nie ma. Co z niego zostaje? Nic prócz opowieści. Gdyby
opowieści krążyły z ust do ust i gdyby nie pisano książek, ludzie żyliby jak zwierzęta, z dnia
na dzień.
I to mu jeszcze powiedział: „Dziś żyjemy, ale jutro to dziś będzie tylko opowieścią.
Cały świat, całe ludzkie życie to jedna długa opowieść”.
na podstawie opowiadania I. B. Singera „Neftali i jego koń”
Przypominamy!
Udzielaj odpowiedzi zgodnie z poleceniami. Nie cytuj, jeśli nie jesteś o to
proszony.
I. Z kontekstu odczytaj i objaśnij, co znaczą słowa, które pojawiły się w opowiadaniu:
a) cheder - ………………………………..………………………………………………………………………
b) jidysz - ………………………………………………………………………………………………………….
c) Pięcioksiąg - ……………………………………..……………………………………………………………
II. Na podstawie historii Neftalego napisz, co pomogło bohaterowi odkryć swoje powołanie,
np.
a) nauka w szkole,
b) ……………………………………………………………………………..……………………………………………..
c) …………………………………………………………………………………………………………………..………..
d) ………………………………………………………………..…………………………………….......................
e) …………………………………………………………………………………………………………………….……….
III. Jakim chłopcem był Neftali? Wskaż dwie najważniejsze cechy bohatera i uzasadnij je.
……………………………………………………………………………………………….………………………..………
………………………………………………………………………………….………………………………………………
……………………………………………………………………………………………….…………………..……………
…………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………….………….………………
………………………………………………………………………………………………………………………………….
IV. Podaj nazwisko pisarza, który jest autorem „książek pełnych różnych opowieści”. Krótko
uzasadnij, dlaczego wybrałeś właśnie tego twórcę.
…………………………………………………………………………………….………………………………..…………
……………………………………………………………………………………………….………………………..……….
……………………………………………………………………………………….……………………………..…………
………………………………………………………………………………………………………………………..………..
…………………………………………………………………………………….………………………………..…………
……………………………………………………………………………………….………………………………..………
…………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………….….
V. Neftali „postanowił się pilnie uczyć”. Rozwiąż test z bohaterem opowiadania.
Uzupełnij zdania. W wykonaniu tego zadania pomoże Ci mapa umieszczona powyżej.
1. Wcześniej stolicą Polski były miasta: …………………………….., ……………………..
Obecnie jest nią ………………………...……..…. .
2. Na zachodzie Polska sąsiaduje z …………………………………………. .
3. Najwyższymi górami w Polsce są …………………………………………… .
4. Gdańsk leży u ujścia rzeki ………………………….…………. .
5. Pierwszym władcą Polski był ……………………………………………… .
6. Pierwszym koronowanym władcą Polski był Bolesław ………………………………
7. Król Kazimierz Wielki, ostatni z dynastii ……………………………….., założył Akademię
Krakowską w 1364 r.
8. Król ………………………………….. ……………………………….... pokonał krzyżaków pod
Grunwaldem w 1410 r.
9. Król Jan III ……………………………….. to władca, który rozgromił potęgę turecką w
…………. wieku.
10. Król Stanisław August Poniatowski, ostatni w dziejach władca Polski, podpisał
bardzo ważny dokument. Była to ……………………………….…………………
VI. Pewnie czasem, tak jak Neftali, zastanawiasz się, co będziesz robić w dorosłym życiu.
Napisz, kim chcesz być i dlaczego to dla Ciebie ważne.
………………………………………………………………………………….……………………………………..………
…………………………………………………………………………………………..…………………….………………
………………………………………………………………………………………………….……………..………………
…………………………………………………………………………………………………..……………….……………
…………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………….
VII. Wyjaśnij, co znaczą frazeologizmy:
a) „pochłaniać książkę” - ……………………..………….……….…………………………………………
b) „przeczytać od deski do deski” - ………………………………………………………………………
c) „myśleć o niebieskich migdałach” - …………………..…………………………………….……….
d) „zbić na czymś kokosy” - ………………………………………………………………………….…….
VIII. Zastąp synonimami (wyrazami bliskoznacznymi) wyrazy:
a) refleksja - …………………………………………………………………………………………….………
b) wyobraźnia - ……………………………………………………………..…………………………………
c) handlarz - ………………………………………………………………………….…………………………
d) kłamca - …………………………………………………………………………….………………..………
IX. Narysuj wykres zdania, a następnie określ części mowy i części zdania.
Mały Neftali słuchał jego słów z zaciekawieniem.
WYKRES
wyraz
część mowy
część zdania
mały
Neftali
słuchał
jego
słów
z
zaciekawieniem
Czas na wypracowanie!
Przeczytaj uważnie tematy, wybierz jeden z nich. Dołóż starań, by
powstał zrozumiały i ciekawy tekst. Pamiętaj, aby praca miała wstęp,
rozwinięcie i zakończenie. Twoja praca musi zająć co najmniej 1 stronę.
1)
Ta książka jest jak chleb. Nie mógłbym/nie mogłabym bez niej żyć…
2)
Marzenia bywają tak piękne, że zasługują na opowieść.
3)
Gdy ktoś pracuje nie tylko dla pieniędzy, wzbudza miłość w innych.
4)
…miał co opowiadać dzieciom i wnukom…
5)
Gdyby opowieści nie krążyły z ust do ust, ludzie żyliby jak zwierzęta.
……………………………………………………………………………….…………………………………….….
……………………………………………………………………………………………….………………………..
……………………………………………………………………………………….……………………………..…
…………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………….………………….………………………………..
……………………………………………………………………………………….………………………………..
…………………………………………………………………………………….………………………………..…
……………………………………………………………………………………………….………………………..
……………………………………………………………………………………….……………………………..…
……………………………………………………………………………………………….……………………..…
…………………………………………………………………………………….………………………………….
……………………………………………………………………………………….………………………………..
…………………………………………………………………………………….………………………………..…
……………………………………………………………………………………………….………………………..
…………………………………………………………………………………….……………………………..……
………………………………………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………….………………………………..…
……………………………………………………………………………………….………………………………..
………………………………………………………………………………….………………………………..……
……………………………………………………………………………………………….……………………….
……………………………………………………………………………………….……………………………..…
………………………………………………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………….………………………………..…………
……………………………………………………………………………………….………………………………..
……………………………………………………………………………….…………………………………….….
……………………………………………………………………………………………….………………………..
……………………………………………………………………………………….……………………………..…
…………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………….………………….………………………………..
……………………………………………………………………………………….………………………………..
…………………………………………………………………………………….………………………………..…
……………………………………………………………………………………………….………………………..
……………………………………………………………………………………….……………………………..…
……………………………………………………………………………………………….……………………..…
…………………………………………………………………………………….………………………………….
……………………………………………………………………………………….………………………………..
…………………………………………………………………………………….………………………………..…
……………………………………………………………………………………………….………………………..
…………………………………………………………………………………….……………………………..……
………………………………………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………….………………………………..…
……………………………………………………………………………………….………………………………..
………………………………………………………………………………….………………………………..……
……………………………………………………………………………………………….……………………….
……………………………………………………………………………………….……………………………..…
………………………………………………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………….………………………………..…………
……………………………………………………………………………………….………………………………..
……………………………………………………………………………….…………………………………….….
……………………………………………………………………………………………….………………………..
……………………………………………………………………………………….……………………………..…
…………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………….………………….………………………………..
……………………………………………………………………………………….………………………………..
…………………………………………………………………………………….………………………………..…
……………………………………………………………………………………………….………………………..
……………………………………………………………………………………….……………………………..…
……………………………………………………………………………………………….……………………..…
…………………………………………………………………………………….………………………………….
……………………………………………………………………………………….………………………………..
…………………………………………………………………………………….………………………………..…
……………………………………………………………………………………………….………………………..
…………………………………………………………………………………….……………………………..……
………………………………………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………….………………………………..…
……………………………………………………………………………………….………………………………..
………………………………………………………………………………….………………………………..……
……………………………………………………………………………………………….……………………….
……………………………………………………………………………………….……………………………..…
………………………………………………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………….………………………………..…………
……………………………………………………………………………………….………………………………..
………………………………………………………BRUDNOPIS…………………………………….….
……………………………………………………………………………………………….………………………..
……………………………………………………………………………………….……………………………..…
…………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………….………………….………………………………..
……………………………………………………………………………………….………………………………..
…………………………………………………………………………………….………………………………..…
……………………………………………………………………………………………….………………………..
……………………………………………………………………………………….……………………………..…
……………………………………………………………………………………………….……………………..…
…………………………………………………………………………………….………………………………….
……………………………………………………………………………………….………………………………..
…………………………………………………………………………………….………………………………..…
……………………………………………………………………………………………….………………………..
…………………………………………………………………………………….……………………………..……
………………………………………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………….………………………………..…
……………………………………………………………………………………….………………………………..
………………………………………………………………………………….………………………………..……
……………………………………………………………………………………………….……………………….
……………………………………………………………………………………….……………………………..…
………………………………………………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………….………………………………..…………
……………………………………………………………………………………….………………………………..