Narzad równowagi - ocena uszkodzenia w procesie

168
FONIATRIA I AUDIOLOGIA / PHONIATRICS AND AUDIOLOGY
Narząd równowagi – ocena uszkodzenia w procesie diagnostycznym
do operacji wszczepu ślimakowego
Vestibular function in cochlear implant candidates
Kazimierz Niemczyk, Agnieszka Olejniczak, Małgorzata Kaczorowska, Lidia Mikołajewska,
Katarzyna Pierchała, Krzysztof Morawski, Arkadiusz Paprocki
Otolaryngol Pol 2009;
63 (2): 168-170
©by Towarzystwo
Otorynolaryngologów –
Chirurgów Głowy i Szyi
Otrzymano/Received:
06.2008
Zaakceptowano do
druku/Accepted:
13.01.2009
Katedra i Klinika
Otolaryngologii AM,
SP CSK
Kierownik: prof. dr hab.
n. med. K. Niemczyk
Wkład pracy autorów/
Authors contribution:
K. Niemczyk – nadzór
merytoryczny nad powstałą
pracą.
A. Olejniczak – konsultacje
pacjentów, opracowanie
wyników badań,
interpretacja zapisów ENG,
Opracowanie artykułu.
M. Kaczorowska – udział
w badaniu chorych.
K. Pierchała – interpretacja
zapisów ENG.
L. Mikołajewska – badanie
pacjentów w okresie
pooperacyjnym.
K. Morawski –
przewodniczenie zespołowi
kwalifikującemu do
implantów ślimakowych.
A.Paprocki – udział
w badaniu pacjentów.
Konflikt interesu/
Conflicts of interest:
Autorzy pracy nie zgłaszają
konfliktu interesów.
Adres do korespondencji/
Address for
correspondence:
imię i nazwisko:
prof. Kazimierz
Niemczyk/Agnieszka
Olejniczak
adres pocztowy:
Klinika i Katedra
Otolaryngologii CSU
ul. Banacha 1a
02-097 Warszawa
tel. 0225992521
fax 0225992523
SUMMARY
Introduction: the main problem of a deaf patient is per se communication process. Some of the patients, who are
candidates to cochlear implantation report vertigo or imbalance in some everyday situations. The relation of patients’
complaints to vestibular loss was evaluated. The authors used electronystagmography which was realized in diagnostic
process to cochlear implantation. The results come from the patients diagnosed in our department in 2006 –2007. In
accordance to the literature, the true vertigo, was rather rare.
Material and methods: medical history, caloric tests as electronystagmography results were evaluated retrospectively
in 47 patients qualified for cochlear implantation in 2006–2007.
Results: in the study group, 25 patients did not complain of vertigo; with symmetrical calorics in 10 subjects
(40%). The true vertigo reported 6 subjects; 8 subjects had imbalance and unsteadiness on walking. In the group
of 47 subjects 8 of them complainted the both- vertigo and imbalance. In the ENG of this group the results of symmetrical responces were evaluated in 57% cases and vestibular hypofunction in 43% subjects. In the group with
vertigo (6), 4 subjects (66%) had diagnosed unilateral hypofunction, 1 (17%) bilateral arefl exion, 1 subject (17%)
had symmetrical responses.
Conclusions: the necessity of the confrontation ENG results to additional examination in audiological part of diagnostic
process to cochlear implantation is underlined.
Hasła indeksowe: implant ślimakowy, badania funkcji narządu równowagi, przedsionek
Key words: cochlear implantation, vestibular function tests, vestibule
Wstęp
Cel pracy
Uszkodzenie narządu słuchu uchodzi za jedno z najczęstszych trwałych uszkodzeń spośród narządów
zmysłów [1]. Największym problemem, z natur y
rzeczy, są zaburzenia komunikacji z otoczeniem.
Wiodący aspekt niedosłuchu przesłania częstokroć
inne potencjalne dolegliwości związane z uszkodzeniem ucha wewnętrznego. Odpowiedź na pytanie
o czasową zależność w ystąpienia zaburzeń słuchu
i równowagi nie jest łatwa. Z praktyki klinicznej w ynika, że niektórzy pacjenci nie zgłaszają
zawrotów głow y czy zaburzeń równowagi, mimo
stwierdzanej asymetrii pobudliwości narządów
przedsionkow ych. Przytaczając prace Black, van
den Broek i Magnusson – głębokiemu uszkodzeniu
obustronnemu, jako występującemu najczęściej, nie
towarzyszą zw ykle zawroty głow y [2]. Uszkodzenie
głębokie stwierdzane w badaniach Todti wsp. w ystępuje w niewielkiej , bo stanowiącej 8,1% grupy
badanych przez nich kandydatów do wszczepu [3].
Odmienne wyniki badań przytaczane w literaturze
skłoniły autorów do oceny pobudliwości narządów
przedsionkow ych u pacjentów, będących potencjalnymi kandydatami do implantu ślimakowego
w naszej klinice.
Celem pracy była ocena pobudliwości narządów przedsionkowych w korelacji ze zgłaszanymi dolegliwościami
o charakterze zawrotów głowy i zaburzeń równowagi
osób kwalifikowanych do wszczepu ślimakowego.
Do oceny wykorzystano próby cieplne z zapisem
ENG u osób z co najmniej znacznym obustronnym
niedosłuchem odbiorczym.
Materiał i metody
Badaniom poddano grupę 47 osób z retrospektywną
konfrontacją poszerzonego wywiadu audiologicznego.
Do tego celu zakwalifikowano osoby diagnozowane
pod kątem rehabilitacji niedosłuchu z wykorzystaniem
implantu ślimakowego. W badanej grupie znalazły się
23 kobiety oraz 24 mężczyzn w wieku od 14 do 76 lat,
średnio 41 lat.
Interpretację prób kalorycznych wykonano z zastosowaniem systemu ENG-PC, z wykorzystaniem
dwóch rodzajów oprogramowania w roku 2006 i 2007.
Ze względu na trudności z komunikacją u niektórych
pacjentów wywiad otoneurologiczny, opracowywany
retrospektywnie, wspierano gestem lub formą pisemną
wypowiedzi.
Otolar yngologia Polska tom 63, nr 2, mar zec – k wiecień 20 0 9
169
FONIATRIA I AUDIOLOGIA / PHONIATRICS AND AUDIOLOGY
Dyskusja
Przewidywany wynik elektronystagmografii w odniesieniu do objawów chorobowych, jakimi były inOtolar yngologia Polska tom 63, nr 2, mar zec – k wiecień 20 0 9
16
14
14
Serie1
12
11
10
8
8
6
6
5
4
2
2
Ryc. 1. Etiologia niedosłuchu w badanej grupie 2006–2007.
zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych
otoskleroza
uraz głowy
nagła głuchota
skutek ototoksyczności
0
1
wrodzony o trwałym charakterze
Pierwszą co do liczebności grupą pacjentów były osoby z niedosłuchem o charakterze postępujacym (14
osób). Wrodzony charakter niedosłuchu występował
u 11 osób. Farmakoterapia środkami ototoksycznymi
była przyczyną głuchoty u 8 osób, urazy głowy, jako
czynnik powodujący głuchotę, występowały w 6 przypadkach, nagła głuchota była powodem niedosłuchu u 5
osób, otoskleroza występowała u 2 osób, zapalenie opon
mózgowo-rdzeniowych u 1 osoby. Zdecydowaną większość stanowiły osoby z uszkodzeniem słuchu w okresie
postlingwalnym – 32 (68%), w okresie prelingwalnym
wykryto niedosłuch u 15 osób w tej grupie (32%).
Zestawienie przyczyn niedosłuchu przedstawiono
na ryc. 1.
Brak dolegliwości o charakterze zawrotów lub zaburzeń równowagi podawało 25 osób, 8 osób zgłaszało
uczucie braku stabilności podczas chodzenia, incydenty
zawrotów głowy – 6 osób, współistnienie zawrotów z poczuciem braku stabilności podawało 8 osób.
W teście kalorycznym wg Fitzgeralda-Hallpike`a
wykazano uszkodzenie jednostronne w 18 przypadkach (38%), u 13 osób (28%) stwierdzono obustronne
uszkodzenie w stopniu głębokim. U 16 chorych (34%)
nie stwierdzono asymetrii w pobudliwości narządu
przedsionkowego.
U pacjentów zgłaszających wyłącznie incydenty zawrotów głowy odnotowano jednoczesne jednostronne
uszkodzenie narządu przedsionkowego w 4 przypadkach,
obustronne głębokie uszkodzenie w 1 przypadku, w 1
występowała symetria pobudliwości przedsionków.
U 3 osób zgłaszających zawroty głowy z jednoczesnymi zaburzeniami równowagi stwierdzano jednostronne
osłabienie pobudliwości przedsionków, u 4 osób stwierdzono symetrię pobudliwości przedsionków. Wśród osób
z głębokim uszkodzeniem obustronnym znalazła się
jedna osoba. Wśród osób ujawniających objawy ze strony
uszkodzeń przedsionka w 2 przypadkach stwierdzono
uszkodzenia obustronne głębokie. Asymetria pobudliwości stwierdzana była w 7 przypadkach w grupie 47
spośród badanych pacjentów. U 5 osób stwierdzano
symetrię pobudliwości przedsionków. W sumie w badanej
grupie 14 osób zgłaszało w okresie przedoperacyjnym
objawy typowe dla zaburzeń przedsionkowych.
niedosłuch postępujący o nieznanej etiologii
Wyniki
cydenty zawrotów głowy, dotyczył uszkodzenia jednostronnego, które stwierdzano u 4 spośród 6 osób
zgłaszających dolegliwości. Z pewnością na wynik
elektronystagmografii ma wpływ etiologia niedosłuchu.
Pacjenci naszej kliniki stanowili dość różnorodną grupę
pod tym względem.
Diagnostyka laryngologiczna oraz audiologiczna
ukierunkowana na kwalifikację do wszczepu ślimakowego obejmuje elementy badania otoneurologicznego.
Znaczenie badań narządu równowagi opisuje wielu
autorów [ 4-7]. W większości prac skoncentrowano
się na wpływie implantu na stan narządu przedsionkowego [2, 4-8]. Niektórzy autorzy traktują wiek jako
jeden z czynników mających wpływ na występowanie
zawrotów głowy w okresie pooperacyjnym [3]. Mimo
potencjalnej możliwości uszkodzenia przedsionka podczas wprowadzania elektrody, nie skutkuje to zwykle
trwałymi dolegliwościami w postaci zawrotów głowy
czy zaburzeń równowagi. Zastosowana we wczesnym
okresie pooperacyjnym rehabilitacja lub samoistna
kompensacja powodują, że problem zawrotów głowy
wartości bezwzględne
Pacjenci hospitalizowani na oddziale w kierunku
kwalifikacji do implantu ślimakowego, których nie zakwalifikowano do badanej grupy, to osoby, u których
zawroty głowy mogły wystąpić na innym tle lub osoby
niewspółpracujące.
170
FONIATRIA I AUDIOLOGIA / PHONIATRICS AND AUDIOLOGY
u pacjentów po operacji wszczepu ślimakowego nie
jest ani częsty ani przesłaniający uzyskane korzyści
z implantacji. Niektórzy autorzy wskazują na występowanie tego objawu w okresie pooperacyjnym jako
zależne od techniki operacyjnej [3]. Biorąc jednak
pod uwagę również i na tym polu wpływ możliwych
czynników (jak np. wybór techniki AP z powodu jej
uniwersalizmu w stosunku do typu elektrody) trudno
pokusić się o tak dalekosiężne wnioski. Podkreślenia
wymaga fakt, trudności w postawieniu diagnozy co
do zawrotów głowy u przeciętnych pacjentów przyjmowanych ambulatoryjnie, częstokroć prawidłowo
słyszących. Wiązanie występowania zawrotów głowy
na skutek zastosowania implantu ślimakowego wciąż
pozostaje problemem otwartym. Wpływ kilku czynników wymienianych w literaturze, jak wiek, typ techniki
operacyjnej przy trudnościach zbierania wywiadu otoneurologicznego od pacjenta niesłyszącego powodują,
że powstanie zawrotów głowy w okresie pooperacyjnym ma znacznie szersze, wielowymiarowe podłoże.
Dodatkowo, w naszym materiale na 33 pacjentów bez
incydentów zawrotów w okresie przedoperacyjnym w 19
przypadkach stwierdzano wynik inny niż zachowana
symetryczna pobudliwość narządów przedsionkowych,
w tym u 11 osób asymetrię pobudliwości przedsionków
– co stanowi 1/3 tej grupy.
3. Wpływ kilku czynników wymienianych w literaturze jak: wiek, etiologia niedosłuchu, typ techniki operacyjnej przy trudnościach zbierania wywiadu
otoneurologicznego powodują, że powstanie zawrotów
głowy w okresie pooperacyjnym ma szersze, wielowymiarowe podłoże.
PIŚMIENNICTWO
1.
Huelse M. Begutachtungs und Rehabilitations Probleme
bei Halswirbelsaueleschaeden- aus HNO-aerztlicher Sicht.
Med. Sach. 2001; 97: 80-85.
2.
Di Girolamo S, Fetoni AR,Di Nardo W, Paludetti G. An
unusual complication of cochlear implant: benign poroxymal positional vertigo. J Laryngol and Otology. 1999; 113:
10, 922.
3.
Todt I, Basta D, Ernst A. Does the surgical approach in
cochlear implantation influence the occurence of postoperative vertigo ? Otolaryngology-Head and Neck Surgery.
2008; 138: 8-12.
4.
Huygen PLM, Hinderink JB, van den Broek P, van den Borne S, Brokx JPL, Mens LHM, Admiraal RJC. The Risk of
Vesibular Function Loss after Intracochlear Implantation.
Acta Otolaryngol (Stockh) 1995; Suppl 520: 270-272.
5.
Rossi G, Solero P, Rolando M, Bisetti M S. Vestibular Funcion and Cochlear Implant. ORL 1998; 60: 85-87.
6.
Filipo R, Patrizi M, La Gamma R, D’Elia C, La Rosa G,
Barbara M. Vestibular impairment and cochlear implanta-
Wnioski
1. Zwrócenie uwagi na wywiad otoneurologiczny
w przypadkach kwalifikacji do wszczepu ślimakowego
powoduje pełniejsze przygotowanie pacjenta do oczekiwanego zabiegu.
2. Nadrzędną rolę, ale nie jedyną, przy wyborze
ucha do operacji spełniają powszechnie stosowane
kryteria audiologiczne.
tion. Acta Otolaryngol. 2006; 126: 1266-1274.
7.
Pierchała K. Badania narządu przedsionkowego u chorych
ze wszczepami ślimakowymi. Otolaryng Pol., 1996; 50: 3,
281-285.
8.
Magnusson M, Petersen H, Harris S, Johansson R. Postural Control and Vestibular Function in Patients Selected for Cochlear Implantation. Acta Otolaryngol (Stockh)
1995; Suppl 520: 277-278.
Otolar yngologia Polska tom 63, nr 2, mar zec – k wiecień 20 0 9