GRAFINALE – ELITA GRAFIKI POLSKIEJ / GRAFINALE – THE

GRAFINALE – ELITA GRAFIKI POLSKIEJ / GRAFINALE – THE ELITE OF POLISH GRAPHIC ART
Projekt zakłada cykliczną prezentację najważniejszych osobowości współczesnej grafiki polskiej
w formie wystaw indywidualnych połączonych z wykładami i pokazami multimedialnymi.
Dotychczasowe realizacje: Ewa Zawadzka / 2002; Zbigniew Lutomski / 2003; Mirosław Pawłowski /
2006; Andrzej Załecki / 2007; Krzysztof Skórczewski / 2008; Andrzej Węcławski / 2009; Piotr Szurek /
2010; Wojciech Muller / 2011; Grzegorz Dobiesław Mazurek / 2012; Adam Romaniuk / 2013; Elżbieta
Banecka / 2014; Tadeusz Gustaw Wiktor / 2015
foto Agata Wiktor
TADEUSZ GUSTAW WIKTOR
Epitafia Polskie / Polish Epitaphs
Epitafium dla Witolda Skulicza / Epitaph for Witold Skulicz
6.02 - 4.03.2015
*
Tadeusz Gustaw Wiktor, ur. w 1946 r. w Jeleniej Górze. Studia: Wydział Malarstwa i Wydział Grafiki ASP
w Krakowie (1968-74). Dyplom z wyróżnieniem w Pracowni Malarstwa prof. Adama Marczyńskiego (1972-74).
Profesor zwyczajny Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie (Katedra Intermediów). Członek Międzynarodowego
Stowarzyszenia Triennale Grafiki, Kraków. W latach 1984 - 2014 uczestnik wszystkich edycji międzynarodowego
Pleneru malarzy posługujących się językiem geometrii organizowanego przez Bożenę Kowalską
(Chełm/Okuninka, Orońsko, Radziejowice / Warszawa / Radom).
Requiem dla Janiny Pułczyńskiej II / Requiem for Janina Pułczyńska II
2000
litografia / litography (133 x 175 cm)
Tadeusz Gustaw Wiktor uprawia malarstwo, rysunek i grafikę warsztatową, zajmuje się także grafiką
projektową, pisze poezję. Ponadto zajmuje się krytyką artystyczną. Działalność twórczą łączy z aktywnością
teoretyczną, której główny przedmiot stanowi, stworzona przez siebie Jednolita Teoria Pola Pan-obrazu.
W Kalendarium indywiduacyjnym1 pisze następująco: „W proponowanej przeze mnie wersji Ikonozofii
Wieczystej celem jest synteza (unia, zespolenie, integracja) obu stref Panobrazu: fizycznej i duchowej,
względnej i bezwzględnej. Tym co je łączy, co je spaja w całość, jest Absolut jako Archetyp Archetypów. Jeśli
więc u Junga Jaźń jako źródło Ego jest celem rozwoju tego Ego, tak u mnie Absolut jako Prapodstawa obrazowej
»świadomości«Ego, jest celem rozwoju tej świadomości. Cel tego rozwoju można (…) nazwać poznaniem
poprzez malarstwo”. Twórczość Wiktora charakteryzuje szczególna dbałość o ład i geometryczny porządek
obrazowania. Osiąga to drogą nie tylko suchej kalkulacji i formalnych, zdyscyplinowanych przemyśleń ale
i intuicji, stanów kontemplacji. Treści metafizyczne, odniesienia transcendentne, mistyczne znajdują tu
rygorystyczną bazę w doświadczeniach m.in. Malewicza, Mondriana, a także myślicieli – filozofów tradycji
chrześcijańskiej oraz Dalekiego Wschodu. W obrazach i grafikach, rysunkach Wiktora dostrzegamy zasadniczą
grę wzajemnych dualnych relacji elementów konstrukcji: pozytywu i negatywu, pionu i poziomu, światła
i mroku, wypełnienia przestrzeni oraz jej pustki. W obrazowaniu symbolicznym pojawiają się tutaj
uniwersalistyczne formy – znaki: koła, kwadratu, trójkąta, krzyża, mandali, ostrołuku lub pełnego łuku (półkola),
bramy, szczeliny, promyka światła.2 Artysta pracuje rozbudowanymi w czasie seriami prac (np. Zbiór 19, Czarny
1972, Zbiór 20, Biały 1974, Treny Smoleńskie 2010). Niejednokrotnie całościowe układy ich prezentacji
przybierają formę environment, jak chociażby w przypadku zestawu zatytułowanego Znikąd, nigdzie, donikąd…
I, 1989. Dodatkowym fenomenem oeuvre artysty jest perfekcyjność wykonania dzieł nie pozbawiona
estetycznych, intrygujących zalet w warstwie wizualnej.
Requiem dla Janiny Pułczyńskiej I / Requiem for Janina Pułczyńska I
2000
litografia / litography (133 x 175 cm)
Ma na swoim koncie 50 wystaw indywidualnych i ponad 400 wystaw zbiorowych, w tym około 180 wystaw
krajowych, 200 wystaw międzynarodowych i 60 wystaw polskiej sztuki za granicą. Otrzymał wiele prestiżowych
krajowych i międzynarodowych nagród i wyróżnień, m.in.: 1978 – Special Prize, VII Międzynarodowe Biennale
Grafiki, Kraków; 1983 – Stypendium Fundacji Kultury Polskiej, Norrköping (Szwecja); 1984 – Prix ex quo,
X. Międzynarodowe Biennale Grafiki, Kraków; 1986 – Nagroda Miesięcznika „Projekt”, XI Międzynarodowe
Biennale Grafiki, Kraków; 1988 – Grand Prix, 11-eme Exposition Internationale de DessinsOriginaux, Rijeka
(Jugosławia); 1997 – Grand Prix 3. Triennale Grafiki Polskiej ’97, Katowice; 1997 – Grand Prix, III Triennale
Polskiego Rysunku Współczesnego, Lubaczów; 1997 – Prix ex aequo, nagroda regulaminowa, Międzynarodowe
Triennale Grafiki, Kraków; 2000 – Nagroda Specjalna Wojewody Małopolskiego, Międzynarodowe Triennale
Grafiki, Kraków; 2006 – Nagroda regulaminowa, Międzynarodowe Triennale Grafiki, Kraków; 2006 – Medal 40lecia, Międzynarodowe Triennale Grafiki, Kraków; 2007 – Ireneund Peter Ludwig Preis, Print. Internationale
Grafik Triennale, Wiedeń.
1 Zob. T.G. Wiktor, Tadeusz Gustaw Wiktor. Teksty artystów. w: Kalendarium indywiduacyjne, wyd. Galeria
QQ, Kraków 1994.
2 Zob. B. Kowalska, Wiktor, Pismo Artystyczne „Format”, nr 47, 2005
Requiem dla Janiny Pułczyńskiej - Katedra III / Requiem for Janina Pułczyńska - Cathedral III
2000
litografia / kolaż - litography / collage (131 x 173 cm)
Bożena Kowalska
Wiktor
Twórczość artystyczna Tadeusza Wiktora wydaje się najgłębszym sensem i celem jego życia. Jednak
wedle teorii twórcy jest ona tak istotna nie jako rezultat artystyczny, czyli uzyskanie choćby najdoskonalszych
obiektów malarskich czy graficznych, ale jako proces indywiduacji w Jungowskim rozumieniu. "Jeśli u Junga Jaźń
jako źródło ego jest celem rozwoju tego ego - pisze artysta - tak u mnie Absolut jako prapodstawa obrazowej
'świadomości' ego jest celem rozwoju tej świadomości. Cel tego rozwoju można rzecz jasna nazwać
poznaniem". I gdzie indziej o Jungu: "Spotkałem kolejnego Mistrza, w dialogu z którym opracowuję teorię
indywiduacji malarskiej (poznanie poprzez obraz)" .
Wiktor jest nie tylko malarzem, rysownikiem i grafikiem, ale też wiele czasu poświęca lekturom,
rozważaniom filozoficznym i tworzonej przez siebie teorii. Na jego zapatrywaniach zaważyły pisma
chrześcijańskich filozofów: Mistrza Eckharta, Aldouxa Huxley'a, Karla Jaspersa czy Leszka Kołakowskiego,
a także, i w nie mniejszym stopniu, myślicieli Dalekiego Wschodu, jak Jiddu Krishnamurti, Teitaro Suzuki czy Hui
Nanga. Najsilniejsze wszakże związki łączą poglądy artysty z psychoanalizą, nazwanego przez niego Mistrzem,
Carla Gustawa Junga.
Sztuka Wiktora, medytacyjna, nasycona treściami metafizycznymi, jest niełatwa w odbiorze, jeśli kto
chce sięgać w nią głębiej, nie poprzestając na urzeczeniu tym, co powierzchowne: jej urodą, harmonią form
i kolorów, wyrafinowaniem i doskonałością wykonania warsztatowego. Wbrew pozorom, między pojmowaniem
przez Wiktora sensu jego sztuki a jej cyzelerskim opracowaniem nie ma sprzeczności. Wielka dbałość o formę
w pracach artysty nie pochodzi bowiem z dążenia do ich atrakcyjności wizualnej, ale z wrodzonej cechy
perfekcjonizmu we wszelkich działaniach twórcy. Warto więc zwrócić uwagę na ten istotny moment, że sztuka
Wiktora jest w pełni spójna z budowaną przez niego teorią, że jest jej wyrazem i konsekwencją. Jedyną między
nimi różnicę stanowi fakt, że o ile teoretyczne rozważania artysty są nadto rozbudowane, zawiłe i formułowane
językiem hermetycznym, o tyle jego sztuka jest klarowna i jasna, nacechowana geometryczną prostotą i logiką
ładu. Kuszące wydaje się zadanie przykładowego choćby tylko prześledzenia powiązań twórczości artystycznej
Wiktora z przyjętą przez niego filozoficzną doktryną.
Requiem dla Janiny Pułczyńskiej - Katedra IV / Requiem for Janina Pułczyńska - Cathedral IV
2000
litografia / kolaż - litography / collage (131 x 173 cm)
Skoro jego malarstwo i grafika, zdaniem autora, ma przede wszystkim funkcje poznawcze, jest drogą
rozwoju duchowego, poznania niewidocznej dla oczu Prawdy, ukrytej istoty rzeczy i zbliżania się do Absolutu musi osiągać coraz wyższy stopień uniwersalizmu, ogólności i zobiektywizowania. Toteż sztuka Wiktora jest
całkowicie wyzwolona od wszelkich elementów jednostkowych i subiektywizmu, a w swym geometrycznym
wyabstrahowaniu odbiega od wszelkich ziemskich zakotwiczeń, sięgając po odniesienia do porządku mikro
i makrokosmosu.
Jako pierwszą, podstawową zasadę porządku świata przyjmuje Wiktor, podobnie jak czynił to
Mondrian, współistnienie elementarnych przeciwieństw i jak w dalekowschodniej filozofii ich
komplementarność wraz z procesualnym ich przeobrażaniem. Jak w malarstwie Mondriana zasada ta
znajdowała wyraz w układach pionów i poziomów - u Wiktora znajduje go w opozycji pozytywu i negatywu.
Odnosząc tę zasadę do skali globalnej, do kosmosu, powiada twórca: "Cała materia wszechświata - to czarny
pozytyw, a biały negatyw - to nieskończone nic".
W sztuce Wiktora występują te opozycje od początku jego twórczości, zarówno w malarstwie, jak
w grafice, w formie prac bliźniaczych o odwrotnym układzie kolorystycznym. Wszystko, co czarne w jednej
pracy, zastępuje biel w drugiej, i przeciwnie. Tak rozwiązywane są pary grafik kolaży o olśniewającej urodzie
i niespotykanej precyzji, jak "Platonia", "Liryki dla Filipa", "Msze" czy "Transcendenty horyzontalne". Wszystkie
one występują w wielu odmiennych, choć zbliżonych do siebie wersjach, objętych długimi cyklami par
przeciwstawnych. Ten system stosuje artysta także w monumentalnych niekiedy obiektach malarskich, jak na
przykład w instalacjach: czarnej i identycznej białej, z 1989 roku, zrealizowanych do wnętrza Galerii Krzysztofory
(32 metry długości, 1,7 metra wysokość ścian i 2,8 metra wysokość półkoliście zamkniętej bramy). Otaczały one
widza magnetyczną aurą spokoju i wyciszenia. Obydwa te environments, zatytułowane "Znikąd, nigdzie,
donikąd", nawiązywały do dalekowschodniego wyobrażenia nirwany. Pierwsza strofa "Madhjamikasiastry"
głosi: "Nie ma śmierci, nie ma narodzin, ani różnicy, ani trwania, ani jedności, ani mnogości, ani wchodzenia, ani
wychodzenia".
Requiem dla Stanisława Wiktora - Katedra I B / Requiem for Stanisław Wiktor - Cathedral I B
2003
druk cyfrowy / digital print (130 x 200 cm)
Warto dodać, że pierwszą bliźniaczą parę obrazów: "Zbiór czarny" i "Zbiór 25" biały, oba z 1974 roku, stworzył
Wiktor jeszcze podczas studiów. Jego dualistyczna teoria uzupełniających się wartości przeciwstawnych
wówczas jeszcze nie istniała. Działała tu intuicja, której przypisuje zresztą twórca decydującą rolę: inspiracyjną
i poznawczą; podobnie jak to spotykamy w indyjskich systemach filozoficznych, wedle których droga do Prawdy
prowadzi przez odkrywczą intuicję, jaką wyzwala medytacja. "Biel i czerń - pisał Wiktor - pojmuję jako Całość
[...] W ekstremalnej postaci, czyli w rozbiciu, stanowią funkcję dualności. To fenomeny, które w postrzeżeniu
zewnętrznym są rozdzielone jako przeciwobrazy, ale w postrzeżeniu wewnętrznym, tworząc całość, są jednią" .
Innym przejawem w sztuce artysty zasady pojmowania całości jako zespolenia wartości
przeciwstawnych jest w każdym jego dziele obecna symetria, połączona z elementami asymetrii. Ta druga
stanowi najczęściej tylko subtelny moment zakłócania tej pierwszej. Może najpiękniej i najprościej
egzemplifikują to obrazy z cyklu "Ikony", gdzie często doskonałość symetrii narusza jedynie drobna, jakby
przypadkowo zagubiona w polu obrazu kreska lub błysk czy ściemnienie linii obrysu ostrołuku.
Emanujące mistycznym światłem ikony są przykładem na inny jeszcze ich związek z teoretycznymi
rozważaniami Wiktora. Spełniają bowiem dążenie i postulat artysty przynależności jego dzieł do sfery sacrum.
"Tak pojmowana ikona jako obraz osobliwość jest urzeczywistnieniem 'doświadczenia' Absolutu" - stwierdzał
w swych pismach. Jednocześnie ikony Wiktora potwierdzają, na własnym doświadczeniu twórcy i na
psychoanalizie Freuda i Junga opartą, teorię i przeświadczenie o ważkiej w sztuce artysty roli snów
i archetypów. Opracował on nawet katalog archetypów występujących w jego twórczości. Najczęściej spośród
nich obecne w jego pracach to: "Krzyż - symbol Logosu, "koło i kwadrat - o mandaliczno mistycznym wymiarze
i symbolice Całości", "biel i czerń - opozycja Pozytywu i Negatywu jako dualizm Całości" czy "Bramy - symbole
Przekraczania". Niektóre z owych archetypów pojawiły mu się we śnie. Tak było na przykład z symbolem Bramy.
Przyśniła mu się ona jako forma zamknięta ostrołukiem i wypełniona nieziemskim światłem. Pod przemożnym
wrażeniem tej wizji sennej namalował artysta pierwszą z długiej serii jego ikon.
Requiem dla Stanisława Wiktora - Katedra I A / Requiem for Stanisław Wiktor - Cathedral I A
2003
druk cyfrowy / digital print (130 x 200 cm)
Wiktor podkreśla niejednokrotnie, że uważa swą twórczość za tradycyjną czy nawet staroświecką.
Choć jest ona na wskroś oryginalna i trudno w niej z jakąkolwiek inną szukać podobieństwa - więc jest też na
swój sposób nowatorska - to przecież istotnie odbiega charakterem od dzisiejszego ducha czasu. Modzie na
zabawę i dowcip w sztuce przeciwstawia powagę i wzniosłość, treściom codzienności i zaangażowaniu
w politykę - zagadnienia uniwersalne, krzykliwości i epatowaniu widzów - zadumę i ciszę, upodobaniu do
turpizmu - poszukiwanie piękna, ucieczce w łatwiznę i niedbalstwu - perfekcjonizm warsztatowy.
Nie jest to tak, że twórczości Tadeusza Wiktora nie można analizować i zrozumieć, jeśli pominie się
jego teoretyczne rozważania. Przeciwnie. Jest to twórczość tak wysokiej próby, że nie wymaga żadnego
wspomagania, także dodatkową eksplikacją. Urzekająca niezwykłością, głębią przesłania i perfekcją wykonania jeżeli ktoś chce ją odczytać i przeżyć - wiele potrafi powiedzieć o artyście i jego przekazie. Jest ona szukaniem
ładu jako przeciwstawienia chaosowi. Jest wyrazem tęsknoty za pięknem, szlachetnością, harmonią i ciszą, za
wyzwoleniem od tego, co ziemskie i przemijalne, tęsknotą za tym, co doskonałe i nieskończone.
Tekst stanowi przedruk, z niewielkimi zmianami, artykułu opublikowanego na łamach Pisma Artystycznego
"Format", 47, 2005.
1. T. G. Wiktor, Ikonozofia wieczysta, w: Teksty artystów, Galeria QQ, Kraków 1994, s. 64.
2. T. G. Wiktor, Kalendarium indywiduacyjne, w: Teksty artystów, Galeria QQ, Kraków 1994, s. 16.
3. W rozmowie autorki z artystą, październik 2003.
4. S. Radakrishnan, Filozofia indyjska, Instytut Wydawniczy PAX, Warszawa 1958, s. 598.
5. T. G. Wiktor, Ikonozofia wieczysta, dz. cyt., s. 64.
6. T. G. Wiktor, Wielość prawd w sztuce. Sztuka wobec Prawdy, w: Sztuka wobec Prawdy. Praca zbiorowa pod red.
P. Kmiecia, G. Sowinskiego i T. G. Wiktora, Nałęczów 1995, s. 157.
III Requiem dla epoki - Modlitwa 12 / 3. 3. Requiem for the Era - Prayer 12
druk cyfrowy / digital print (184 x135 cm) 1- 12
III Requiem dla epoki - Modlitwa 10 / 3. Requiem for the Era - Prayer 10
druk cyfrowy / digital pront (13 - 24)
Bożena Kowalska
Wiktor
The artistic creativity of Tadeusz Wiktor seems to be the most profound sense and goal of his life. What makes it
so important however, according to the artist, is not its artistic effect, which means obtaining even the most excellent
paintings or graphic works, but the process of individuation in the Jungian sense. “If for Jung, the Self as the source of the
ego is the aim of that ego’s development,” the artist writes, “then for me, the Absolute, as the pre-foundation of a picture’s
‘consciousness’ of the ego, is the aim of the development of that consciousness. The aim of that development may, of
course, be called cognition”1. And somewhere else about Jung: “I met another Master, in the dialogue with whom I develop
the theory of painterly individuation (cognition through painting)”1.
Transcendent wertykalny X / Vertical Transcendent X
2006
litografia / kolaż - litography / collage (169 x 119 cm)
Wiktor is not only a painter, draftsman and a graphic artist, but also devotes a lot of his time to books,
philosophical analyses and the theories he develops. His views have been greatly influenced by the writings of Christian
philosophers, such as: Master Eskhart, Aldoux Huxley, Karl Jaspers and Leszek Kołakowski, and, not to a lesser extent, by
thinkers from the Far East, such as: Jiddu Krishnamurti, Teitaro Suzuki and Hui Nanga. The closest links, however, exist
between the artist’s views and the psychoanalysis of Carl Gustav Jung, whom he calls ‘Master’.
The art of Wiktor, meditative, saturated with metaphysics and abstruse, if one wishes to reach further and not to
be contented with Just being enchanted with the superficial: its beauty, harmony of forms and colours, refinement and
technical perfection. Contrary to what one might think, there is no contradiction between the way Wiktor understands the
sense of his art and his perfect workmanship. The great attention to the form in his works does not derive from his
aspiration to make them visually attractive, but from the inborn perfectionism in all his endeavours. It is worth noticing that
Wiktor’s art is thoroughly consistent with its expression and consequence. The only difference is the fact that whereas the
artist’s theoretical contemplations are excessively complex, convoluted and communicated with a hermetic language, his
art is lucid and clear, marked with geometrical simplicity and logic of the order. It seems to be tempting to trace some
examples of the links between Wiktor’s artistic output and the philosophical doctrine adopted by him.
If his paintings and graphic art have, according to the author, mostly cognitive functions, constitute a route to
spiritual development, cognition of the Truth, invisible to the eye, the hidden quiddity and approaching the Absolute – they
must achieve a higher and higher level of universalism, generality and objectification. Hence, Wiktor’s art is entirely
liberated from any individual elements and subjectivism; and in its geometric abstraction diverges from any earthly
anchoring, reaching to references to the order of the micro and macrocosm.
Transcendent wertykalny IX / Vertical Transcendent IX
2006
litografia / kolaż - litography / collage (169 x 119 cm)
For Wiktor, the first rudimentary principle of the world order is, like for Mondrian, the coexistence of elementary
opposites, and similarly to the Far Eastern philosophy – their complementarity along with their poccesual transformation.
Whereas in Mondrian’s painting, this principle was expressed in arrangements of perpendiculars and horizontals, in
Wiktor’s works it is to be found in the opposite of the positive and the negative. In relation to the global scale, to the
cosmos, the artist says, “The whole matter of the universe – is the black positive, and the white negative is – the infinite
nothingness”3.
These opposites have been present in Wiktor’s art since the very beginning of his artistic work, both, in his
paintings and graphic art, in the form of twin works with a reverse arrangement of colours. All that is black in one piece is
replaced with white in the other and vice versa. This is how the pairs of graphic-collages of resplendent beauty and
exceptional precision are constructed, such as “Platonia”, “Liryki dla Filipa” (“Lyrics for Filip”), “Msze” (“Masses”) or
“Transcendenty horyzontalne” (“Horizontal Transcendentals”). All of them exist in numerous different though similar
versions, comprising a long series of opposing pairs. The artist also often uses that system in monumental paintings, for
example in installations: black and identical white from 1989, created for the interior of the Krzysztofory Gallery (32 metres
long, 1.7 metres of the height of the walls and 2.8 metres of the height of the semicircular gateway). They have surrounded
the audience with a magnetic aura of tranquillity and calmness. Both these environments, entitled “Znikąd, nigdzie,
donikąd” (“From nowhere, nowhere, to nowhere”) referred to the Far Eastern notion of nirvana. The first strophe of
“Madhyamika Sastra” says: “There is no death, no birth, no difference, no duration, no unity, no plurality, no entering, no
leaving”4.
It is worth adding that the first twin pair of paintings: “Zbiór czarny” (“The Black Collection”) and the white “Zbiór
25” (“Collection 25”), both from 1974, were created by Wiktor during his studies. His dualistic theory of complementary
opposite values did not exist then. It was his intuition that worked, the intuition to which the artist has attributed a decisive
role: inspirational and cognitive; likewise in Indian philosophical systems, in accordance with which the path to the Truth
leads through the revealing intuition, as released by meditation. “I perceive the white and the black - Wiktor wrote – as the
Whole […] In their extreme form, i.e. in the split, they constitute the function of duality. They are phenomena which in the
external perception are separated as counter-pictures, but in the internal perception they form the whole, they are the
unity”5.
Another manifestation of the principle of perceiving the whole as the union of opposite values in the artist’s
works is the symmetry, omnipresent in his art, combined with elements of the asymmetry. The latter is usually just a subtle
moment disrupting the former one. It is best exemplified in paintings belonging to the series entitled “Ikony” (“Icons”),
where the perfection of the symmetry is often violated only by a fine stroke or flash or darkening of the outline of a gothic
arch, as if it had been placed on the surface of the painting by mere accident.
Epitafia Polskie / Polish Epitaphs
Epitafium dla Witolda Skulicza / Epitaphs for Witold Skulicz
2014
druk cyfrowy / digital print
140 x 100 cm
The icons, emanating a mystic glow, present yet another relation to Wiktor’s theoretical contemplations. They
accomplish the artist’s aspiration and postulate that his works belong to the sphere of the sacred. “The icon thus
comprehended, as a painting-curiosity is the fulfilment of experiencing the Absolute”6, he claimed in his writings. At the
same time, Wiktor’s icons confirm the theory and conviction, based on the artist’s own experience and on Freudian and
Jungian psychoanalyses, on the crucial importance of dreams and archetypes in the artist’s output. He even developed
a catalogue of archetypes existent in his works. In his output, the predominant motifs are: “The cross – the symbol of the
Logos, “the circle and the square – of the mandalic and mystic dimension and symbolics of the Whole”, “the white and the
black – the opposition of the Positive and the Negative as the dualism of the Whole”, or “Gateways – the symbols of
Crossing”. Some of those archetypes appeared to him in a dream. It was like this, for example, with the symbol of the
Gateway. He had a dream about it as a form closed with a gothic arch and filled with supernatural light. Deeply impressed
by that vision, the artist painted the first of the long series of his icons.
Wiktor frequently emphasises that for him, his artistic work is traditional or even old-fashioned. Although it is
thoroughly original and it is difficult to search for any similarities to any other works – so it is also, in its own way,
innovative – yet it’s character diverges significantly from the spirit of time. He responds to the trend for fun and jokes by
solemnity and sublimity, to everyday matters and political engagement by universal issues, to garishness and shocking the
audience by contemplation and silence, to the predilection for ugliness by the search for beauty, to choosing easy solutions
and carelessness by technical perfectionism.
It is not true that Wiktor’s works may not be analysed and comprehended without the background of his
theoretical deliberations. On the contrary - his artistic output is of such a high order that it does not require any support,
even additional explanations. It enchants with extraordinariness, the profundity of the message and excellence of
workmanship and if one wishes to decipher and experience it, one may be able to tell a lot about the artist and his
message. His work is the search for order as opposed to the chaos. It expresses the longing for beauty, nobleness, harmony
and silence, for liberation from what is earthly and transient, longing for what is ideal and infinite.
The text is a reprint with minor amendments of the article published in the pages of Artistic Magazine “Format”, 47, 2005.
1 T. G. Wiktor, Ikonozofia wieczysta, w: Teksty artystów, Galeria QQ, Kraków 1994, s. 64.
2 T. G. Wiktor, Kalendarium indywiduacyjne, w: Teksty artystów, Galeria QQ, Kraków 1994, s. 16.
3 W rozmowie autorki z artystą, październik 2003.
4 S. Radakrishnan, Filozofia indyjska, Instytut Wydawniczy PAX, Warszawa 1958, s. 598.
5 T. G. Wiktor, Ikonozofia wieczysta, dz. cyt., s. 64.
6 T. G. Wiktor, Wielość prawd w sztuce. Sztuka wobec Prawdy, w: Sztuka wobec Prawdy. Praca zbiorowa pod red. P. Kmiecia,
G. Sowinskiego i T. G. Wiktora, Nałęczów 1995, s. 157.
Pierwsza Msza Transcendentna - Medytacje
First Transcendent Mass - Meditations