`Systemy transakcyjne na zagranicznym rynku terminowym` (artykuł

nr 6 (150), czerwiec 2003
PORADNIK INWESTORA
Systemy transakcyjne
Systemy transakcyjne
na zagranicznym rynku terminowym
Rafa∏ Rudzki
WÊród wielu osób
dzia∏ajàcych na polskim
rynku kapita∏owym
panuje przekonanie,
˝e najwi´ksze Êwiatowe
gie∏dy, dzi´ki wysokiej
p∏ynnoÊci i zmiennoÊci
charakteryzujàcej dokonywany na nich
obrót, stwarzajà inwestorom lepsze
warunki do pomna˝ania kapita∏u ni˝
rodzimy rynek. Analizy przedstawione
w niniejszym artykule do koƒca tej tezy
nie potwierdzajà.
lutowym numerze „Naszego Rynku Kapita∏owego” w tekÊcie zatytu∏owanym „Trójwymiarowa analiza systemów transakcyjnych” przeprowadzi∏em weryfikacj´ trzech elementarnych strategii
inwestycyjnych zastosowanych na rynku kontraktów terminowych na WIG20: przeci´cia Êrednich kroczàcych, wybicia
z kana∏u cenowego oraz wybicia ze zmiennoÊci. Z satysfakcjà stwierdzi∏em wtedy, ˝e wnioski z przeprowadzonych ba-
W
WYKRES 1. Notowania kontraktów futures na WIG20 oraz S&P500
2600
2400
2200
2000
1800
1600
1400
1200
1000
Czy WIG20 i S&P500 zachowujà
si´ podobnie?
Wykres 1. przedstawia notowania kontraktów futures na
indeksy WIG20 i S&P500 w ostatnich pi´ciu latach. Oba
kontrakty zanotowa∏y wyraêny do∏ek mi´dzy koƒcem sierpnia a poczàtkiem paêdziernika 1998 r., by nast´pnie rosnàç
do marca 2000 r., gdzie mieliÊmy do czynienia ze szczytem
tzw. hossy internetowej. WIG20 wzrós∏ w tym okresie
o 274% zaÊ S&P o 163%. Potem zaczà∏ si´ d∏ugotrwa∏y spadek obu kontraktów. WIG20 uformowa∏ ostatni do∏ek
w paêdzierniku 2001 r. korygujàc historyczne maksimum
o 60%. S&P500 lokalne minimum osiàgnà∏ dok∏adnie rok
póêniej przy spadku kursu o 50%. Wydaje si´, ˝e w skali
trendów trwajàcych d∏u˝ej ni˝ jeden rok, mo˝na mówiç
o korelacji obu rynków. Równie˝ przeci´tna dzienna
zmiennoÊç mierzona ró˝nicà procentowà mi´dzy maksimum i minimum sesji jest na obu rynkach podobna. Na
WIG20 wynosi on 2,02% zaÊ na S&P500 jest równa 1,81%.
Go∏ym okiem widaç natomiast ró˝nic´ w zachowaniu si´
obu rynków w uj´ciu Êrednioterminowym. W przypadku naszych rodzimych kontraktów cz´sto mamy
1600
do czynienia z wyraênymi Êrednio1500
terminowymi trendami nie zak∏óca1400
nymi w ogóle fluktuacjami krótkoterminowymi. Na rynku S&P500
1300
futures takie fluktuacje sà normà
1200
a ponadto du˝o cz´Êciej dochodzi
do gwa∏townego odwrócenia tren1100
du. Z kolei mniejszy jest tu zasi´g
1000
ruchów Êrednioterminowych. Po900
bie˝na analiza wykresów pozwala
wi´c dostrzec podobieƒstwa i ró˝ni800
ce w zachowaniu si´ obu rynków. W
700
dalszej cz´Êci artyku∏u spróbuje odpowiedzieç na pytanie czy zaobserwowane ró˝nice majà wp∏yw na skutecznoÊç funkcjonowania wybranych
systemów transakcyjnych.
98
-0
98 1- 0 16
98 4- 07
98 06- 0 24
98 9- 0
-1 3
99 1- 0 16
99 2- 01
99 04- 0 15
99 6- 0 30
99 9- 1
- 0
00 11- 0 26
00 2- 0 10
00 4- 0 25
00 7- 12
00 09- 1 22
01 2- 0 05
01 2- 0 20
01 5- 07
01 07- 1 19
01 0- 0
-1 5
02 2- 0 18
02 3- 06
02 05- 0 21
02 8- 1 02
03 0- 1
- 5
03 01- 0 02
318
800
daƒ pozostajà w zgodzie z radami profesjonalnych traderów, którzy szlify swe zdobywali na chicagowskich gie∏dach
instrumentów pochodnych. Kiedy jednak te same analizy
przeprowadzi∏em dla rynku kontraktów futures na indeks
S&P500 (notowanych na Chicago Mercantile Exchange), ku
mojemu zdumieniu otrzyma∏em wyniki sugerujàce, i˝ niektóre ze z∏otych zasad formu∏owanych przez amerykaƒskie
gwiazdy rynków terminowych nie majà zastosowania
w miejscu gdzie powsta∏y. Jest to tym bardziej zaskakujàce,
˝e oba rynki wydajà si´ w du˝ej mierze skorelowane.
WIG20 futures
S&P500 futures
110
NASZ RYNEK KAPITA¸OWY
nr 6 (150), czerwiec 2003
PORADNIK INWESTORA
WYKRES 2. Analiza systemu wybicia ze zmiennoÊci
wych na indeks S&P500 (tzw. „du˝e”
S&P500 z mno˝nikiem 250 USD)
oraz dla porównania na rodzimym
1000
4000
rynku indeksu WIG20. Wyniki netto
systemów za ostatnie 5 lat (po odli500
2000
czeniu prowizji) w zale˝noÊci od
0
przyj´tych wartoÊci modyfikowalne0
go parametru przedstawiam na ko-500
lejnych wykresach. Analiz´ rozsze-2000
rzy∏em o lustrzane rozwiàzania,
-1000
w których systemy grajà wbrew przy-4000
-1500
j´tej regule, tzn. zajmujà pozycj´
d∏ugà, gdy postulowana jest krótka
-6000
-2000
i odwrotnie. Na wykresach rozwiàza-8000
nia te podane sà przy ujemnych war-2500
toÊciach parametrów (dla –n poka-10000
-3000
zany jest wynik netto post´powania
dok∏adnie wbrew systemowi z paraWIG20 futures
S&P500 futures
metrem ustawionym na n).
Wykres 2. przedstawia wyniki netWYKRES 3. Analiza systemu „˝ó∏wia”
to strategii wybicia ze zmiennoÊci.
Jak widaç system zachowuje si´ na
4000
1000
obu rynkach w sposób niemal iden800
tyczny. Zarówno w przypadku
3000
WIG20 jak i S&P500 dla wartoÊci
600
2000
parametru z przedzia∏u od 0,3 do
400
0,8 na wykresie formuje si´ wyraêny
1000
grzbiet zysków. SkutecznoÊç syste200
mu na wi´cej ni˝ jednym rynku przy
0
0
niezmiennych parametrach to bar-200
dzo silne potwierdzenie jego wiary-1000
godnoÊci. Pozwala nam to przypusz-400
czaç, ˝e regu∏a na jakiej oparto jego
-2000
-600
dzia∏anie odzwierciedla ogólne me-3000
chanizmy zmian kursów, którym
-800
podlega wiele rynków.
-4000
-1000
Na wykresie 3. przedstawiona jest
analiza strategii „˝ó∏wia”. System
WIG20 futures
S&P500 futures
oparty jest na fundamentalnej dla
analizy technicznej interpretacji
Testy skutecznoÊci systemów
prze∏amania przez kurs linii wsparcia lub oporu. Stàd te˝
Do przeprowadzenia analiz wykorzystam trzy proste sys- wielu profesjonalnych traderów poleca poczàtkujàcym
temy transakcyjne znane z mojego poprzedniego tekstu, zwróciç uwag´ na t´ w∏aÊnie metod´. Zasada ta bardzo doprzy czym tym razem liczb´ modyfikowalnych parametrów brze sprawdza si´ na naszych kontraktach, ale jak widaç na
ogranicz´ z dwóch do jednego:
wykresie, raczej w ogóle nie nadaje si´ do stosowania na
r Wybicie ze zmiennoÊci — system odwraca pozycj´ na rynku S&P500 futures. Dodatnie wyniki mo˝na by∏o uzyd∏ugà, gdy kurs w trakcie sesji przekroczy sum´ ceny skaç grajàc przeciwko systemowi, ewentualnie stosujàc eksotwarcia tej sesji oraz Êredniego zakresu (ró˝nicy mi´- trema z du˝ej liczby sesji (oko∏o 200). To ostatnie podejÊcie
dzy maksimum i minimum sesji) z poprzednich czterech niektórzy traderzy rekomendujà do spekulacji na walutach,
sesji pomno˝onego przez zmienny parametr n. Analo- ale niezwykle trudno jest w nim uniknàç du˝ych lokalnych
gicznie, gdy kurs spada poni˝ej ró˝nicy mi´dzy cenà strat (ang. drawdown). Ponadto niezwykle trudno potwierotwarcia a wy˝ej opisanym iloczynem, system zajmuje dziç wiarygodnoÊç tego systemu, jeÊli w dwudziestoletniej
pozycj´ krótkà.
historii notowaƒ kontraktów na S&P500 odwróci∏ on pozyr Wybicie z kana∏u cenowego (inaczej system „˝ó∏wia”) cje jedynie 10 razy (ostatni raz w paêdzierniku 2000 r.).
— system odwraca pozycj´, gdy w trakcie sesji kurs przeWydaje si´, ˝e silne krótkoterminowe fluktuacje, które
kroczy minimum (wejÊcie na pozycj´ krótkà) lub maksi- zaobserwowaliÊmy wczeÊniej na wykresie S&P500 futures,
mum (wejÊcie na pozycj´ d∏ugà) z n ostatnich sesji.
sà odpowiedzialne za generowanie przez system „˝ó∏wia”
r Przeci´cie kursu ze Êrednià kroczàcà — system odwra- wielu b∏´dnych sygna∏ów. Wyst´pujàce zaÊ gwa∏towne
ca pozycj´ ma d∏ugà, gdy na zamkni´ciu kurs przecina zmiany trendu sprawiajà, ˝e odwrócenia pozycji dokonujà
w gór´ Êrednià z n sesji. Analogicznie, gdy Êrednia prze- si´ po niezbyt korzystnych cenach. Koncepcja systemów
cinana jest w dó∏, system zajmuje pozycj´ krótkà.
grajàcych z trendem uwzgl´dnia tego typu niedogodnoÊci,
Wszystkie powy˝sze systemy przetestowa∏em dla wybra- ale przy za∏o˝eniu, ˝e okresy stabilnych wzrostów lub spadnego zakresu parametrów na rynku kontraktów termino- ków pozwolà inwestycji wyjÊç na plus. Na wykresie noto1500
1
50
10
0
15
0
20
0
25
0
40
30
0,
2
0,
3
0,
4
0,
5
0,
6
0,
7
0,
8
0,
9
20
0
0,
1
10
0
0
0
-1
0
0
0
NASZ RYNEK KAPITA¸OWY
-2
-3
-4
00
50
-5
-1
-1
00
-2
-2
50
-1
-0
,9
-0
,8
-0
,7
-0
,6
-0
,5
-0
,4
-0
,3
-0
,2
-0
,1
6000
111
nr 6 (150), czerwiec 2003
PORADNIK INWESTORA
Podsumowanie
WYKRES 4. Analiza systemu Êredniej kroczàcej
Na zbadanym przeze mnie rynku
kontraktów terminowych na indeks
3000
S&P500 dosyç dobrze radzi sobie
1000
system oparty na zmiennoÊci, czyli
2000
strategia gry z trendem o wysokiej
500
1000
wra˝liwoÊci na zmiany kursu. Natomiast zaskakujàco êle wypadajà sys0
0
temy „˝ó∏wia” oraz Êredniej kroczàcej, równie˝ grajàce z trendem, ale
-1000
-500
nastawione na ruchy Êredniotermi-2000
nowe. Niestety nawet te przebadane
-1000
strategie, które okaza∏y si´ skutecz-3000
ne (jak zmiennoÊç czy granie prze-1500
ciwko „˝ó∏wiowi” lub Êredniej), na
-4000
rynku amerykaƒskim nie osiàgajà
-5000
-2000
szczególnie zadowalajàcych wyników mierzonych wielkoÊcià lokalnej
WIG20 futures
S&P500 futures
straty czy wspó∏czynnikiem Êredniego zysku do Êredniej straty na transwaƒ S&P500 futures takich jednostajnych ruchów wyraênie akcj´. Wydaje si´ wi´c, ˝e rynek kontraktów S&P500 jest
brakuje, dlatego „˝ó∏w” si´ tutaj nie sprawdza.
du˝o trudniejszy w spekulacji ni˝ rodzimy rynek kontrakWykres 4. przedstawia analiz´ prostego systemu przeci´- tów na WIG20 i w zwiàzku z tym trzeba szukaç dla niego
cia kursu z jego Êrednià kroczàcà. Podobnie jak w przypad- alternatywnych recept.
ku „˝ó∏wia”, mo˝na zauwa˝yç tu ca∏kowità rozbie˝noÊç
W ksià˝ce Joe Krutsingera „Systemy transakcyjne — sew zachowaniu si´ obydwu analizowanych rynków. O ile na krety mistrzów” (WIG–Press Warszawa 1998) z pi´tnastu
naszych kontraktach mniej lub bardziej op∏aca si´ graç ze znanych twórców systemów transakcyjnych oÊmiu wskaza∏o
Êrednià, o tyle na S&P500 sensu nabiera post´powanie do- kontrakty na S&P500 jako swój ulubiony rynek. Tylko jeden
k∏adnie odwrotne. Tak˝e w tym przypadku wysoka amplitu- z nich przyzna∏ otwarcie, ˝e jego systemy êle funkcjonujà na
da krótkoterminowych fluktuacji charakteryzujàca rynek tym rynku i jako powód wskaza∏ jego przypadkowoÊç wyniamerykaƒski nie pozwala systemowi czerpaç korzyÊci z d∏u- kajàcà z poziomu autokorelacji stóp zwrotu. Znamienne
goterminowych trendów.
jest jednak to, ˝e tylko cztery z siedemnastu zaprezentowanych systemów dotyczy∏y S&P500 lub jakichkolwiek innych
kontraktów indeksowych. Znakomità wi´kszoÊç przyk∏adowych strategii zastosowano natomiast na walutach.
Bàdêmy zatem Êwiadomi
atrakcyjnoÊci naszego rodzimego rynku terminowego i wykorzystujmy fakt, ˝e popularne
strategie inwestycyjne tak dobrze si´ na nim sprawdzajà. Z
drugiej strony bàdêmy te˝
przygotowani na to, ˝e w pewnej chwili mo˝e on staç si´ tak
samo rozchwiany i wymagajàcy
jak rynek kontraktów na indeks S&P500. Dokonanie zawczasu solidnych przemyÊleƒ
inspirowanych obserwacjami
zagranicznych rynków terminowych oszcz´dzi nam byç mo˝e bolesnych rozczarowaƒ. 6
1500
50
10
0
15
0
20
0
25
0
40
30
20
0
10
-5
0
-4
0
-3
0
-2
0
-1
0
-2
50
-2
00
-1
50
-1
00
4000
Rafa∏ Rudzki
Dyrektor Oddzia∏u Domu Maklerskiego
PENETRATOR SA w Warszawie
112
NASZ RYNEK KAPITA¸OWY