wstęp i spis treści – plik PDF

Spis treści
Od Redakcji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
I. Studia i rozprawy
Ryszard Gerlach: Edukacja w warunkach zmian cywilizacyjnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Stanisław Kunikowski: Edukacja kulturalna wobec wyzwań cywilizacyjnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Ewa Przybylska: Alfabetyzacja i edukacja podstawowa osób dorosłych jako wyzwanie
teraźniejszości . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Renata Tomaszewska-Lipiec: Prekarna praca jako produkt współczesnej cywilizacji . . . . . . . . . . . . . .
Katarzyna Ludwikowska: Szkolnictwo wyższe w kontekście zmian cywilizacyjnych
– wybrane zagadnienia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Anna dudak: istota i znaczenie edukacji prawnej w kształtowaniu społeczeństwa otwartego . . . . . . .
Gabriela Paprotna: Edukacja wobec przemian aksjologicznych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Elżbieta Sternal: Kompetencje społeczne w obliczu przemian społeczno-gospodarczych . . . . . . . . . .
Aneta Klementowska: Ochotnicze hufce Pracy wobec zmian na rynku edukacyjno-zawodowym . . . . .
Błażej Przybylski: Zmiana (polityczna) jako cel (utopijny?) zaangażowania młodych aktywistów . . .
Jolanta Lenart: Student i praca. historia i współczesność . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Norbert G. Pikuła: Senior w centrum oddziaływań edukacyjnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Anna Kławsiuć-Zduńczyk: Poradnictwo całożyciowe jako nowe wyzwanie dla edukacji . . . . . . . . . . .
Alicja Szostkiewicz: Sztuka uczenia się jako jedna z kluczowych kompetencji XXi wieku
w obszarze andragogiki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Magdalena Kolber: Zastosowanie psychologii pozytywnej w edukacji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
łukasz Brzeziński: Coaching – możliwość wykorzystania w edukacji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
II. Z badań
7
11
20
28
40
56
65
74
86
98
108
117
130
140
146
156
166
Eunika Baron-Polańczyk: Motywy stosowania iCT w praktyce zawodowej nauczycieli
(doniesienie z badań) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 179
iwona Mandrzejewska-Smól: Aktywność edukacyjna jako główny wyznacznik
aktywnego uczestnictwa w życiu społecznym osób w okresie późnej dorosłości . . . . . . . . . . . . . . . . 201
Barbara Ostafińska-Molik, Ewa Wysocka: Style wychowania w rodzinie pochodzenia w percepcji
młodzieży gimnazjalnej i ich znaczenie rozwojowe – próba teoretycznej i empirycznej
egzemplifikacji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 213
5
Spis treści
dagmara Maria Boruc: Poziom zadowolenia u skazanych odbywających karę pozbawienia wolności
w zakładach karnych na terenie Polski . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 235
III. Debiuty naukowe
Monika Chodyna-Santus: dysleksja w mediach . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 249
Aleksandra Rzyska: Jaka edukacja wobec kryzysu kultury? Między ideologią a filozofią
osobistych znaczeń . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 267
IV. Recenzje
Renata Tomaszewska-Lipiec (ed.) (2013). Professional education in the context
of knowledge based economy. Bydgoszcz: Wyd. UKW, ss. 213 (rec. Marta dobrzyniak) . . . . . . . . . 277
Agnieszka Wilczyńska (red.) (2014). Młodzież na biegunach życia społecznego. Warszawa:
WN PWN, ss. 310 (rec. Szymon Borsich) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 280
V. VARIA
Janina duszyńska: Sprawozdanie z iii Transdyscyplinarnego Sympozjum Badań Jakościowych . . . . . 287
O Autorach . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 292
Od Redakcji
dynamiczne przeobrażenia rzeczywistości, których jesteśmy nie tylko świadkami, ale i uczestnikami,
zmuszają do działań w zakresie przygotowania jednostki do życia i pracy w nieustannie zmieniającym się świecie. Konsekwencją zmian o charakterze cywilizacyjnym powinny być przeobrażenia w obszarze edukacji. Stały
się one przedmiotem analizy autorów artykułów zawartych w niniejszym, kolejnym już numerze Przeglądu
Pedagogicznego. Edukacja jako obszar kluczowy dla rozwoju społecznego wymaga zarówno bieżących analiz,
jak i analiz wybiegających daleko w przyszłość, rozpatrywanych w szerszym kontekście, z uwzględnieniem
perspektywy tworzącego się społeczeństwa wiedzy oraz rozwoju gospodarki opartej na wiedzy.
Problem wpływu zmian cywilizacyjnych na edukację powinien być rozpatrywany w różnych kontekstach.
Stąd ideą przewodnią wielu prezentowanych opracowań było założenie, że edukacja podlega wpływom zmian
cywilizacyjnych, stanowi również główny sposób ułatwiający odnajdywanie się w skomplikowanej rzeczywistości.
Mając na uwadze funkcje edukacji oraz jej rolę zarówno dla poszczególnych jednostek, społeczeństwa
jako całości, jak i dla szeroko rozumianej gospodarki, w oddawanym do rąk Czytelnika numerze pod rozwagę
przyjęto trzy płaszczyzny rozważań: indywidualną, społeczną i gospodarczą. Stanowiły one podstawę do podjęcia pogłębionej refleksji na temat szans i zagrożeń edukacji wynikających z globalnych przeobrażeń.
Sygnalizując te płaszczyzny, za R. Gerlachem przypomnieć można, iż na indywidualny wymiar procesów
edukacji składają się między innymi takie zjawiska, jak: przesunięcie akcentu z nauczania na uczenie się
– to jednostka jest obecnie coraz częściej inicjatorem udziału w edukacji i na niej spoczywa w dużym stopniu
odpowiedzialność za przebieg i uzyskiwane wyniki; przesunięcie akcentu z edukacji instytucjonalnej, zorganizowanej na uczenie się pozainstytucjonalne, a nawet incydentalne; przypisywanie uczeniu się ważnej roli
w ograniczaniu i zapobieganiu zjawisku niepowodzeń edukacyjnych, a także wykluczeniu. Uwzględnić przy
tym należy indywidualny poziom aspiracji, motywacji, możliwości i ograniczeń; wyposażenie uczestników
w „umiejętność życia” w zmieniającej się rzeczywistości; zachowanie podmiotowego charakteru procesu
edukacyjnego na zasadzie równorzędności ról podmiotu nauczającego i podmiotu uczącego się; zastosowanie
najnowszych osiągnięć psychologii i dydaktyki.
W sferze społecznej edukacja identyfikowana jest z kolei z organizacją systemu oświaty; filarami aksjologicznymi wyznaczającymi kierunki jej rozwoju; zmiennością i wielością oraz różnorodnością oferty edukacyjnej;
przygotowaniem oraz rozwojem zawodowym nauczycieli; możliwością zapobiegania bądź ograniczania niekorzystnych zjawisk, takich jak alfabetyzacja, marginalizacja i ekskluzja społeczna; możliwością stwarzania
warunków do całożyciowego uczenia się, a więc także uczenia się dorosłych i osób w okresie tzw. trzeciego
wieku.
7
Od Redakcji
Odnosząc zaś funkcje edukacji do globalizującej się sfery gospodarczej, podkreślić zwłaszcza należy takie
zagadnienia, jak: niwelowanie płaszczyzn rezonansu pomiędzy potrzebami pracodawców i rynku pracy a rzeczywistą wiedzą i umiejętnościami, jaką dysponują absolwenci – potencjalni pracownicy; kompensacji, uzupełniania, podwyższania, a nawet zmieniania kwalifikacji zawodowych ludzi dorosłych, stosownie do potrzeb
zmieniających się wymagań dynamicznego rynku pracy; przygotowanie do funkcjonowania w warunkach gospodarki opartej na wiedzy, w tym do przeobrażeń zachodzących w sferze pracy zawodowej.
Problematyka prezentowanych artykułów wpisuje się w te trzy płaszczyzny, a podjęte zagadnienia tworzą
zbiór naukowych rozważań, zarówno o charakterze ogólnym, jak i poruszających stosunkowo wąskie tematy,
dla których centralną kategorią pozostaje edukacja w warunkach zmian cywilizacyjnych. Prezentowane teksty
są zróżnicowane pod względem treści, objętości i poziomu. ich ocenę pozostawiam Czytelnikowi.
dziękując Wszystkim Autorom, którzy przyczynili się do powstania niniejszego numeru Przeglądu Pedagogicznego, żywię nadzieję, iż zagadnienia w nim zawarte pobudzą do refleksji i dyskusji naukowej.
Renata Tomaszewska-Lipiec
Redaktor naukowy numeru 2/2014