W numerze - Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Gdańsku

W numerze - Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Gdańsku

W numerze:
Wieści z województwa
4
5
5
6
Kulinaria w Trutnowach
Otwarcie Faktorii Handlowej w Pruszczu Gd.
IV Jarmark Tradycyjnego Rękodzieła
i Wiejskiego Jadła w Parparach
O nas
Pomorska Izba Rolnicza
9
10
11
13
14
15
List dożynkowy
Stanowisko polskich organizacji rolniczych…
Z prac Rad Powiatowych PIR
Mieszkańcy a samorząd lokalny
Dzieci wiejskie też muszą jeździć na kolonie
Produkcja i energetyczne wykorzystanie
biogazu rolniczego w Polsce
Dla wsi i regionu
17
19
20
Uwarunkowania prawne sprzedaży
produktów regionalnych i tradycyjnych (cz. I)
XII edycja ogólnopolskiego konkursu
„Sposób na Sukces"
Aktualne informacje prawne dla rolnictwa
Zarządzanie gospodarstwem rolnym
21
22
Zdaniem eksperta
Gospodarstwa z województwa pomorskiego
w badaniach PL FADN
Na polach i łąkach
30
31
Przeglądając materiały do kolejnych wydań miesięcznika,
wielokrotnie miałam okazję przekonać się, że wysoki poziom pomorskiego rolnictwa tkwi w ludziach. To prawda, że ważna jest
klasa ziemi i sprzęt, nowoczesne chlewnie i obory, ale rolnictwo
to taka dziedzina, która wymaga czegoś więcej niż tylko środki do
produkcji oraz poprawne i terminowe wykonywanie prac w gospodarstwie. To coś to pasja, czyli zamiłowanie do tego co się
robi. To ona staje się bodźcem do działania, decyduje o sukcesach, ale też pomaga znieść porażki. Nie jest to twierdzenie bez
pokrycia. Przyznacie mi Państwo rację po lekturze materiałów,
które zamieściliśmy w tym wydaniu „Pomorskich Wieści Rolniczych”, w dziale „Z wizytą u rolnika” oraz „W chlewni i oborze”.
Przedstawiamy w nich sylwetki dobrych rolników, gospodarujących w różnych warunkach i w różnych zakątkach województwa,
zajmujących się hodowlą bydła, owiec i koni. Osoby te łączy jedno
- miłość do zwierząt.
W powakacyjnym wydaniu naszego czasopisma Państwa
uwadze polecamy również dwie nowości. Pierwsza to dział redagowany przez Pomorską Izbę Rolniczą. Na jego stronach znajdą
się najbardziej aktualne informacje dotyczące samorządu rolniczego oraz jego inicjatyw. Przypominamy, że właśnie PIR jest
obecnie współwydawcą „Pomorskich Wieści Rolniczych”.
Druga nowość to cykl publikacji pod hasłem „O nas”,
w których postaramy się przybliżyć Czytelnikom nasz Ośrodek,
pracujących tu specjalistów oraz doradców, a także zakres ich
działalności. Chcemy w ten sposób ułatwić kontakt osobom poszukującym doradztwa z zakresu technologii produkcji, ekonomiki
czy możliwości skorzystania ze środków Unii Europejskiej.
Życzymy przyjemnej lektury!
(red.)
34
36
37
39
40
Dlaczego warto zostawić słomę na polu?
Charakterystyka nowych odmian zbóż
ozimych
Kiedy i jak gęsto siać?
Owoce w szkole
Nowy Zespół Wojewódzki Porejestrowego
Doświadczalnictwa Odmianowego i Rolniczego
Dni Pola w Lubaniu
Przypominamy – wrzesień
W chlewni i oborze
42
45
46
47
48
Kandydaci do medali
Zasady wzajemnej zgodności w hodowli
trzody chlewnej
Trojaczki w Bągarcie
Przypominamy – wrzesień
Wykaz hodowców trzody chlewnej…
W trosce o środowisko
50
Małe turbiny wiatrowe źródłem energii
w gospodarstwie domowym
Z wizytą u rolnika
54
55
Kto ma owce…
Przystosowane do życia w zaprzęgu
Doniesienia
57
58
59
60
62
63
64
65
67
67
Krajowe szkolenie BioEnergy Farm
w Strzelinie
Warsztaty dla grup producenckich
Przegląd Zespołów Artystycznych
w Trzebielinie
Z wizytą w gospodarstwach agroturystycznych
sąsiadujących z Doliną Charlotty
III Dni Pola w powiecie kartuskim
Powiatowy Turniej KGW w Bukowcu
Konferencja dla producentów drobiu
Ogrody twoich marzeń
„Eurozagroda” - nowy tytuł dla rolników
Warto przeczytać
W domu i zagrodzie
68
70
73
Opodatkowanie agroturystyki (cz. III)
Kalendarium prac ogrodniczych – wrzesień
Jabłka na start
Oferty
Rozrywka dla dorosłych i dla dzieci
Raport z rynku
„Niebo w gębie, czyli przysmaki powiatu gdańskiego”
KULINARIA W TRUTNOWACH
„Stowarzyszenie „Żuławy Gdańskie” już po raz szósty zorganizowało konkurs
kulinarny pn. „Niebo w gębie, czyli przysmaki powiatu gdańskiego”. Konkurs ten
odbył się w żuławskim domu podcieniowym w Trutnowach.
W tym roku pod ocenę jury poddano 50 potraw:
12 dań żuławskich, 10 potraw mięsnych, 8 dań różnych, 12 ciast i 8 nalewek.
W skład komisji konkursowej weszli: Senator RP Andrzej Grzyb, Wicestarosta Powiatu Gdańskiego Marian Cichon, Przewodniczący Rady Powiatu Gdańskiego - Kazimierz Kloka, przedstawicielka Samorządu Województwa Pomorskiego z Departamentu Środowiska
i Rolnictwa - Teresa Suchodolska, przedstawiciel Stowarzyszenia „Poszukiwacze Smaku” - Artur Michna, przedstawiciel Zakładów Mięsnych „Nowak”, przedstawicielka
Firmy „Zepter” oraz przedstawiciel gdańskiego środowiska artystów plastyków.
Komisja konkursowa najwyżej oceniła: w kategorii „Dania żuławskie” - zupę świąteczną Mieczysławy
Myk z Rokitnicy, w kategorii „Dania mięsne” - żuławski pasztet Ewy Lewandowskiej z Pszczółek, w kategorii „Dania różne” - danie z ryżu Wiesławy Lis z Rokitnicy, w kategorii „Ciasta” - ciasto ze słonecznikiem
Mirosławy Stąsiek z Leszków i w kategorii „Nalewki” rajską jabłoń Stanisławy Cirockiej z Babiego Dołu.
WYNIKI VI POWIATOWEGO KONKURSU KULINARNEGO
„NIEBO W GĘBIE, CZYLI PRZYSMAKI POWIATU GDAŃSKIEGO”
Dania żuławskie
I miejsce - Zupa świąteczna – Mieczysława Myk, Rokitnica
II miejsce – Śledzik po żuławsku - Izabela Suska, Grabiny-Zameczek
III miejsce - Żuławiaczek – pasztet z sarny – Katrzyna Mallach, Beata Kawala
Wyróżnienie - Wiejski chleb na zakwasie – Mariola Cudzich, Leszkowy
Wyróżnienie - Nadziewane kartofle – Marianna Kaczor, Rokitnica
Dania mięsne
I miejsce - Żuławski pasztet – Ewa Lewandowska, Pszczółki
II miejsce - Schab po żuławsku – Anna Partyka, Cedry Małe
III miejsce – Karkówka w kiszonej kapuście - Beata Glaza, Pruszcz Gdański
Wyróżnienie - Karkówka po żuławsku – Joanna Zawadzka, Krzywe Koło
Wyróżnienie - Zawijańce drobiowo-wołowe w sosie kurkowym – Maria Suska,
Cedry Wielkie
Dania różne
I miejsce - Danie z ryżu – Wiesława Lis, Rokitnica
II miejsce - Gołąbki z kapusty pekińskiej i grzybów – Anna Marczuk,
Rokitnica
III miejsce - Przekąskowe Krystynki – Krystyna Matusz, Krzywe Koło
Wyróżnienie - Faszerowane bułeczki – Kazimiera Krzesiewicz, Rokitnica
Nalewki
I miejsce - Rajska jabłoń - Stanisława Cirocka, Babi Dół
II miejsce - Z czarnej porzeczki – Andrzej Brzyszcz, Długie Pole
III miejsce - Jeżynowa – Izabela Suska, Grabiny-Zameczek
Wyróżnienie – Wiśniowa - Andrzej Brzyszcz, Długie Pole
Ciasta
I miejsce - Ciasto ze słonecznikiem – Mirosława Stąsiek, Leszkowy
II miejsce - Grzybki – Krystyna Kaniewska, Gdańsk
III miejsce - Truskawkowiec – Elżbieta Pomirska, Cedry Wielkie
Wyróżnienie - Muszkieter – Halina Mielewczyk, Osice
Wyróżnienie – Drożdżówka Tereski – Teresa Rogowska, Rokitnica
Fot. www.poszukiwaczesmaku.pl
OTWARCIE FAKTORII HANDLOWEJ W PRUSZCZU GDAŃSKIM
Symbolicznym przecięciem wstęgi, w lipcu 2011 roku, Marszałek Województwa Pomorskiego Mieczysław
Struk, przedstawiciele administracji rządowej oraz samorządów lokalnych, a także mieszkańcy wzięli udział
w uroczystym otwarciu nowego obiekt muzealnego
na Pomorzu – Faktorii Handlowej z okresu wpływów rzymskich. Celem inwestycji jest upowszechnienie faktu, iż w I - V w n.e. przez Pruszcz Gdański przebiegał szlak bursztynowy. W otwartej siedzibie Faktorii,
która jest jedyną tego typu placówką w kraju, można
zobaczyć zrekonstruowane domostwa z tamtych cza-
sów. Na powierzchni 1,5 ha znajdują się cztery budowle
drewniane: chata wodza, hala targowa, chata kowala,
chata bursztyniarza. Zwiedzający Faktorię będą mogli
„przenieść się” w czasy, kiedy Rzymianie przybywali po
bursztyn na wybrzeże Bałtyku. Faktoria to nie tylko
nowoczesne muzeum, ale również nowy obszar kulturalno-rozrywkowy dla mieszkańców. Dodatkową atrakcją była degustacja potraw w stylu epoki przygotowana
przez Członka Sieci Dziedzictwo Kulinarne Pomorskie restaurację „Piano” z Pruszcza Gdańskiego.
IV JARMARK TRADYCYJNEGO RĘKODZIEŁA I WIEJSKIEGO JADŁA
W PARPARACH
W sierpniu w Parparach (gm. Sztum) odbył się
IV Jarmark Tradycyjnego Rękodzieła i Wiejskiego Jadła
pod patronatem Marszałka Województwa Pomorskiego.
Podczas wydarzenia odbyły się 4 konkursy:
 II Konkurs Jadła „Szukając zagubionych smaków Powiśla i Żuław". Nagrodzeni: I miejsce - Kasza manna z jagodami - Brygida Pogorzelska; II Zupa z kapusty z pomidorami na bulionie mięsnym
„Kommst borscht - zupa mennonitów” - Grzegorz
Seremet (Restauracja Piano z Pruszcza Gdańskiego);
III - Zupa z brukwi – KGW Mały Klincz.
 V Konkurs Nalewek Owocowych, Kremów i Likierów im. Elżbiety Szurdak. W konkursie brały
udział 43 trunki pochodzące od 20 twórców. Nagrodzone trunki: I miejsce - Nalewka „Czarna porzeczka
2010” - Leon Czajkowski, Warszawa; II – „Pigwowiec
2008” - Dorota Szurdak-Szulc, Gdańsk; III – „Pigwowiec japoński 2010”- Łukasz Zemła, Kielce.
 Konkurs Pierogów. Nagrodzeni: I miejsce - KGW
Dworek; II - Helena Bednarz; III - KGW Trzciano.
 Konkurs Win Swojskich. Nagrodzeni: I miejsce KGW Mały Klincz; II i III - Wojciech Janus.
Jarmark, który cieszył się dużym zainteresowaniem
ze strony mediów lokalnych, odwiedziło wielu mieszkańców i przyjezdnych gości. Udział w imprezie wzięli również członkowie Sieci Dziedzictwo Kulinarne Warmia, Mazury, Powiśle. W takcie trwania jarmarku
odbył się pokaz kulinarny z użyciem wolnostojącego
pieca konwekcyjno-parowego, który przeprowadziła
firma Gastro z Gdańska.
Więcej: http://konfraternia.org/jarmark2011.html
POSIEDZENIE KOMISJI DS. ŻYWNOŚCI ZWIĄZKU WOJEWÓDZTW RP
W dniu 28 lipca br., w Warszawie, odbyło się kolejne posiedzenie Komisji ds. Żywności Związku Województw RP. Obrady otworzył Przewodniczący Komisji, p. Igor Hutnikiewicz. Zgodnie z agendą, Komisja przeprowadziła wybory uzupełniające na funkcję Wiceprzewodniczącego Komisji ds. Żywności. W wyniku głosowaniu jawnego, funkcję Wiceprzewodniczącego Komisji objęła p. Mariola Szachowicz, Zastępca Dyrektora Departamentu Rolnictwa i Rozwoju Wsi w Urzędzie
Marszałkowskim Województwa Opolskiego. W Komisji ds. Żywności Związku Województw RP funkcję Wiceprzewodniczącego pełni również p. Kazimierz Sumisławski, Dyrektor Departamentu Środowiska i Rolnictwa w Urzędzie Marszałkowskim
Województwa Pomorskiego.
Następnie członkowie Komisji podjęli uchwały w sprawie powołania na ekspertów w zakresie żywności p. Grzegorza Russaka i p. Marka Gąsiorowskiego. W dalszej części posiedzenia, członkowie Komisji omówili „Zieloną
Księgę w sprawie działań promocyjnych i informacyjnych dotyczących produktów rolnych: strategia o dużej europejskiej wartości dodanej w celu promowania smaków Europy”, a także zapoznali się z komunikatem nt. konsultacji dotyczących Zielonej Księgi na temat promocji europejskich smaków. Przyjęli także ustalenia w sprawie „Pawilonu Regionów” podczas Międzynarodowych Targów Poznańskich POLAGRA FOOD 2011.
Źródło: www.zwrp.pl
Teresa Suchodolska
Starszy specjalista
Referat Wsi i Rolnictwa, Departament Środowiska i Rolnictwa
Urząd Marszałkowski Województwa Pomorskiego
O nas
DYREKCJA POMORSKIEGO OŚRODKA DORADZTWA ROLNICZEGO
W GDAŃSKU
Rozpoczynamy cykl publikacji zatytułowany „O nas”. W tym miejscu postaramy się Państwu przedstawić jednostki organizacyjne tworzące Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego
(działy, Oddziały, BP ODR) i zakres ich działalności. Mamy nadzieję, że wielu Czytelnikom
informacje te ułatwią nawiązanie kontaktu z odpowiednimi osobami, które mogą być pomocne w rozwiązywaniu problemów producentów rolnych i mieszkańców obszarów wiejskich.
Cykl rozpoczynamy od prezentacji kadry zarządzającej Ośrodkiem, czyli Dyrektora – Pana Józefa Sarnowskiego oraz Zastępcy Dyrektora – Pana Krzysztofa Pałkowskiego.
Chciałbym, żeby o Ośrodku mówiono dobrze ...
Rozmowa z Panem Józefem Sarnowskim
– Dyrektorem Pomorskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego
w Gdańsku

Panie Dyrektorze, zarządza Pan
Pomorskim
Ośrodkiem
Doradztwa
Rolniczego od maja
br., ale wiem, że z rolnictwem jest Pan związany o wiele dłużej. Proszę o krótką wypowiedź na ten temat.
Przyznam, że z rolnictwem jestem związany właściwie „od zawsze”. Chodziłem do Technikum Rolniczego w Nowym Stawie, ukończyłem studia rolnicze
i rozpocząłem pracę w państwowych gospodarstwach
rolnych, z którymi łączy mnie blisko 40 lat mojej aktywności zawodowej.
Z perspektywy czasu mogę powiedzieć, że w rolnictwie nie zawsze było pięknie i przyjemnie. Pamiętam na przykład lata sześćdziesiąte i Żuławy bez
dróg, bez melioracji.
Przez wiele lat kierowałem dużymi gospodarstwami rolnymi, często o powierzchni kilku tysięcy
hektarów, ale znajdującymi się w różnych fazach rozwojowych. Niektóre z nich „zatrzymały się” w latach
siedemdziesiątych, ale były też nowoczesne, pokazowe i rentowne. Przez cały czas obserwowałem przeobrażenia w polskim rolnictwie, a szczególnie w rolnictwie wysokotowarowym, jakie występuje na Żuławach. Dostrzegam niesamowite zmiany, ale też problemy, z którymi jako Dyrektor PODR w Gdańsku
będę musiał się zmierzyć.
Co Pan ma na myśli?
Uważam, że problemem polskiego rolnictwa są gospodarstwa małe i średnie, a nie duże, które stanowią
o rolnictwie towarowym. To gospodarstwa o niewielkiej

powierzchni wymagają pomocy ośrodków doradztwa
rolniczego. Taka jest nasza powinność statutowa.
Czy kierując wielkimi gospodarstwami rolnymi, nie korzystał Pan z usług doradców?
Oczywiście, że korzystałem. Przez wiele lat
współpracowałem z ośrodkiem w Starym Polu, potem
również z Minikowem, ponieważ losy „rzuciły” mnie
w kujawsko-pomorskie i moje gospodarstwo organizacyjnie należało do ODR w Minikowie. Wszystkie nowości, jakie wprowadzałem, konsultowałem z ośrodkiem
doradztwa rolniczego. Specjaliści tego ośrodka atestowali sprzęt, prowadzili kursy BHP. Ale dzisiaj państwowe
jednostki doradcze mają konkurencję. Duże gospodarstwa są przedmiotem zainteresowania firm handlowych,
które mają swoich specjalistów, i to całkiem niezłych,
promują swój towar, a przy okazji też doradzają.

 Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego to
siedziba w Gdańsku, Oddział w Starym Polu
i Strzelinie oraz Dział Systemów Produkcji
Rolnej w Lubaniu. Czy w najbliższym czasie
przewiduje Pan zmiany w organizacji PODR?
Zgodnie ze statutem, Dyrektor działa w porozumieniu ze Społeczną Radą, funkcjonującą przy Pomorskim
Ośrodku Doradztwa Rolniczego. Jest to ciało, które tworzą przedstawiciele związków zawodowych, urzędów,
banków, szkół rolniczych itd. Zostałem zobowiązany do
przedstawienia Społecznej Radzie koncepcji ewentualnych zmian i ich akceptacji. Taki program przedstawiłem
i uzyskałem przyzwolenie na to, żeby ośrodek zmieniał
się nie tyle organizacyjnie, co modernizacyjnie. Oczywiście opinie były różne i bardzo podzielone. Pojawiła się
na przykład myśl skupienia Ośrodka w jednym miejscu,
co ograniczyłoby koszty związane z utrzymaniem bazy.
Nie jest to jednak takie łatwe, ponieważ mamy tzw.
regionalność pomorską - kilka krain geograficznych, o
różnych problemach i potrzebach.
Jaka zatem koncepcja będzie realizowana?
Jeżeli chodzi o siedzibę PODR w Gdańsku, to najważniejsza jest minimalizacja kosztów utrzymania.
W związku z tym planujemy opuszczenie Dworu Ferberów, przejście do części szkoleniowej, wykonanie
termoizolacji tego budynku i przygotowanie go tak,
by móc tam szkolić rolników.
Oddział PODR w Starym Polu ma w dalszym ciągu
oddziaływać na rolnictwo Żuław i Powiśla, ponieważ tu
są gleby dobrej jakości, tu uprawia się pszenicę i rzepak w nowych technologiach. Działalność Ośrodka
musi jednak zawierać dodatkowe elementy. Mam tu
na myśli dalsze rozszerzanie programów wschodnich,
bo one pozwalają na utrzymanie infrastruktury. W
przypadku Starego Pola mamy jednak problem, co
robić z hotelem, co robić z mieszkaniami, które są we
władaniu Ośrodka. Jeżeli nie możemy zapewnić wykorzystania hotelu i stołówki przez cały rok, trzeba się
zastanowić, czy nie zamknąć go na 4 zimowe miesiące. To co Ośrodek zarobił, nie możemy niepotrzebnie
tracić na utrzymanie nierentownych budynków. Wyliczenia ekonomiczne, którymi dysponujemy wyraźnie
wskazują na to, że w tych miesiącach dopłacamy.
Jeżeli mówimy o mieszkaniach, to uważam, że trzeba
je przekazać mieszkańcom za symboliczną złotówkę.
Wystąpiłem też do Pana Marszałka z prośbą, by
rozważył sam lub w porozumieniu z Panem Wojewodą
możliwość lokalizacji nowych jednostek związanych z
melioracją, które mają powstać w naszym województwie, właśnie w Starym Polu. Chodzi o biura, o ich
wykorzystanie. Jeżeli to się nie uda, część pomieszczeń trzeba będzie wydzierżawić.
Pozostaje jeszcze sprawa umowy z ARiMR, na podstawie której przed laty, na terenie Oddziału PODR
w Starym Polu, zlokalizowano Biuro Powiatowe ARiMR.
Ta umowa jest wyjątkowa niekorzystna i przynosi nam
straty.
Mamy jeszcze Oddział w Strzelinie, który oczywiście jest zdecydowanie mniejszy, ale z powodzeniem
oddziałuje na rolnictwo ziemi słupskiej. Uważam, że
tego ośrodka nie można zlikwidować, ale zmodernizować na pewno. Jeżeli mamy możliwość wynajęcia odpowiedniej liczby biur od Pana Marszałka za nieduże
pieniądze, to po co utrzymywać stare budynki. Natomiast kulturowo, w sensie tradycji należy Ośrodek
zachować, bo z jego usług korzysta wielu rolników.

łaniach. Oczywiście nie wiemy, czy uda nam się wszystko zrealizować, bo koszt całej inwestycji jest faktycznie
bardzo duży, ale budowa będzie rozłożona w czasie może nawet w okresie 5 – 8 lat. Co roku będzie coś
powstawało. Inna sprawa, że mamy biogazownię założyć, ale nie możemy do niej dokładać, bo nie mamy
z czego. W związku z tym planujemy, że powstanie
spółka celowa z udziałem PODR i Urzędu Marszałkowskiego, która będzie zarządzać obiektem.
 Czy biogazownia w Lubaniu będzie miała zapewnioną odpowiednią ilość biomasy?
Tak, to nieduża biogazowania typu 0,2 MW, co
oznacza, że w skali roku przetworzy 3 – 4 tys. ton
kiszonki oraz różnego rodzaju odpadów, na przykład
z przemysłu zbożowego, ale również pomiot z ferm
kurzych. Z ostatnich analiz wynika, że w wykorzystywanej masie większy będzie prawdopodobnie udział
odpadów (niż pierwotnie zakładano), których - jak się
rozejrzymy wokół - nie brakuje.
Podkreślam jednak, że w całym tym systemie
musimy uwzględnić rachunek ekonomiczny, bo nikt
nie pozwoli nam na dokładanie do inwestycji. Dotacja
budżetowa nie starcza nam na utrzymanie ośrodka.
Musimy więc pozyskiwać dodatkowe środki i starać
się to robić lepiej niż inni.
Pomorskim Ośrodkiem Doradztwa Rolniczego kieruje Pan od czterech miesięcy. Co jest
dla Pana priorytetem?
Najważniejsze są działania związane z doprowadzeniem PODR do normalności. Uważam, że we wszystkim,
co robimy, musimy kierować się ekonomiką. Statut nasz
wyraźnie mówi, czym powinniśmy się zajmować. My nie
mamy na przykład prowadzić działalności hotelowej czy
restauracyjnej, ale jeżeli to robimy to powinniśmy z tej
działalności mieć chociażby odrobinę zysku. Dzisiaj niestety do hoteli dokładamy i musimy to zmienić zarówno
w Gdańsku, jak i w Starym Polu. I to jest dla mnie najważniejsze zadanie. Następne priorytety to zmiany modernizacyjne i inwestycja w Lubaniu, którą może powinienem wymienić na pierwszym miejscu, ale ponieważ
prace związane z pozwoleniami jeszcze trwają, to ważność działań jest taka, jak podałem.

 A co z Lubaniem?
Tu planujemy utworzenie Centrum InnowacyjnoWdrożeniowego wszystkich systemów energii odnawialnej, począwszy od biogazowni, energii wiatrowej, energii słonecznej poprzez, być może, energię z glonów.
 Jak Pan ocenia współpracę PODR z innymi
instytucjami działającymi na rzecz rolnictwa?
Jesteśmy zobowiązani do współdziałania ze
wszystkimi jednostkami zajmującymi się rolnictwem
i muszę stwierdzić, że współpraca z bankami, związkami i zrzeszeniami rolniczymi, agencjami jest bardzo
bliska. Chciałbym również dodać, że w ostatnim czasie zawarliśmy porozumienie z Pomorską Izbą Rolniczą dotyczącą wspólnego wydawania „Pomorskich
Wieści Rolniczych”. Mam więc nadzieję, że ta ściślejsza niż do tej pory współpraca z samorządem rolniczym przyniesie korzyści wszystkim rolnikom.
 To na pewno bardzo kosztowna inwestycja.
Czy przy obecnych ograniczeniach finansowych
jest szansa na powstanie tego centrum?
Determinacja jest duża. W tej chwili jesteśmy
w trakcie opracowywania projektu biogazowi, pozwoleń
na budowę i załatwiania pieniędzy, które już częściowo
są. Urząd Marszałkowski kładzie duży nacisk na propagowanie biogazowi i bardzo nas wspiera w naszych dzia-
 Czy uważa Pan, że doradztwo państwowe ma
rację bytu, czy będzie raczej zmierzało w kierunku komercji?
Przy obecnych dotacjach budżetowych komercji nie
da się uniknąć, ale też uważam, że utrzymanie stu kilkudziesięciu doradców w skali województwa, to nie jest
problem. Są to fachowcy, ludzie oddani. Dzisiaj gmina i
powiat nie zajmują się rolnictwem. Rolnictwem zajmuje
się ośrodek doradztwa rolniczego i to powinien być
główny argument w dyskusji o celowości istnienia doradztwa państwowego. To nasi pracownicy w pierwszej
kolejności pytani są o zasiewy, plony i problemy w
produkcji rolnej, bo mamy kadrę w każdej gminie. Nasz
system informacyjny umożliwia przedstawicielom władzy wyrabianie opinii i podejmowanie decyzji. Natomiast
bez tych informacji te decyzje nie zawsze byłyby trafne.
Jeżeli chodzi o specjalistów pracujących w naszym
ośrodku, to naprawdę jestem pod wrażeniem ich wiedzy. Każdemu rolnikowi mówię: przyjdź, zobacz, posłuchaj naszych specjalistów, oni naprawdę mają coś
do powiedzenia. Cieszę się, że mam okazję pracować
z takimi ludźmi, choć zdaję sobie sprawę, że nie są
oni odpowiednio wynagradzani. Mam jednak nadzieję,
że ten problem będziemy powoli rozwiązywać.
 Poświęca Pan bardzo dużo czasu pracy zawodowej. Czy znajduje Pan chwile na relaks
i jak Pan je najchętniej spędza?
Niestety wolnego czasu nie mam zbyt wiele, ale
regularnie, trzy razy w tygodniu, gram w tenisa - to
jest takie moje drugie życie. Staram się też dużo ru-
szać. Nawet pokonywanie stromych schodów kilkanaście razy dziennie traktuję jak ćwiczenie. Poza tym,
jeżeli mam tylko okazję, jadę do teatru czy do opery.
Jestem również radnym powiatu Nowy Dwór Gdański,
a działalnością samorządową zajmuję się blisko dwadzieścia lat.
Mam też rodzinę, dwóch dorosłych synów i wnuki,
z którymi również staram się jak najwięcej przebywać.
 Czy chciałby Pan coś jeszcze dodać?
Chciałbym, żeby o naszym Ośrodku mówiono dobrze i chyba generalnie tak o nim się mówi, przede
wszystkim dzięki fachowej kadrze, jaką mamy w Pomorskim Ośrodku Doradztwa Rolniczego. Oczywiście
znajdą się pewnie i niezadowoleni, ale na swoje
usprawiedliwienie możemy powiedzieć, że tylko ten
nie popełnia błędów, kto nic nie robi.
Dziękuję za rozmowę.
Bożena Korzańska
Zastępcą Dyrektora Pomorskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego
w Gdańsku jest Pan Krzysztof Pałkowski. Funkcję tą sprawuje od
1 kwietnia br.
Pan Krzysztof Pałkowski jest absolwentem Wydziału
Ochrony Środowiska i Rybactwa Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie.
Podczas studiów odbył trzymiesięczną agrotechniczną praktykę manualną w G'S Marketing Ltd w Barway (Wielkiej Brytania), a po ich zakończeniu wziął
udział w stażu podyplomowym w Landratsamt Ortenaukreis, Amt fϋr Wasserwirtschaft und Bodenschutz
w Offenburg (Niemcy).
W 2005 r. rozpoczął pracę w Pomorskim Ośrodku
Doradztwa Rolniczego w Gdańsku, początkowo na
stanowisku stażysty w Powiatowym Zespole Doradztwa Rolniczego w Starogardzie Gdańskim, później na
stanowisku koordynatora nowo utworzonego Działu
Ochrony Środowiska, Ekologii i Wiejskiego Gospodarstwa Domowego, a następnie był p.o. kierownikiem i
dalej kierownikiem tego działu. Przed powołaniem na
stanowisko Zastępcy Dyrektora PODR, kierował Zespołem Ochrony Środowiska i Ekologii.
Pan Krzysztof Pałkowski posiada wszystkie
uprawnienia niezbędne w pracy doradczej na rzecz
rolnictwa i rozwoju wsi, m.in. doradca rolny, doradca
rolnośrodowiskowy).
Jest współautorem podręcznika dla doradców rolniczych pt. „Ochrona środowiska w gospodarstwie rolnym przed zagrożeniami z produkcji rolniczej”, który
został wydany przez Centrum Doradztwa Rolniczego
w Brwinowie, Oddział w Poznaniu w 2009 r., a także
autorem i współautorem programów doradczych oraz
licznych publikacji wydanych przez PODR.
Kierował projektem „Promocja PROW na lata
2007 – 2013. Program rolnośrodowiskowy, Pakiet 1 –
Rolnictwo zrównoważone i Pakiet 2 – Rolnictwo ekologiczne”, dofinansowanym z ARiMR w ramach działania „Pomoc Techniczna”.
Poza tym jest autorem i współautorem 5 projektów edukacyjnych, które otrzymały dofinansowanie w
ramach wygranych konkursów na edukację ekologiczną, ogłaszanych przez Wojewódzki Fundusz
Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Gdańsku.
Uczestniczył również w międzynarodowym projekcie pn. „BERAS Implementation” oraz „Balic Deal”.
Pan Krzysztof Pałkowski jest mieszkańcem Tczewa. Ma żonę i córkę Martę.
Drodzy Rolnicy!
Dożynki to największe w roku święto polskiej wsi będące
ukoronowaniem całorocznego trudu rolników, obchodzone po zakończeniu wszystkich najważniejszych prac polowych i zebraniu
plonów. Tradycyjny zaś bochen chleba to najwspanialszy symbol
chłopskiej pracowitości, gospodarności oraz troski o lepsze jutro.
Dlatego też, gromadząc się na dożynkach, pragniemy wyrazić
naszą wdzięczność Bogu za tegoroczne plony i podziękować za dar chleba powszedniego i dar pracy
rolnika, przez który chleb jest na naszym stole.
Przepiękna polska tradycja nakazuje dzielić się chlebem. Ten gest jest wyrazem braterstwa,
przyjaźni i chęci przyjścia z pomocą drugiemu człowiekowi. Nikt inny, jak prawdziwa rolnicza rodzina, nie podzieli sprawiedliwie tak, by nikomu nigdy go nie brakowało. Świadomi tego w naszym codziennym życiu, pamiętajmy o jedności, której symbolem jest właśnie dożynkowy bochen chleba.
Trzymając go w ręku, ten efekt ciężkiej pracy rolnika, czuje się radość i wdzięczność.
Serdecznie pozdrawiam pomorskich rolników i ich rodziny, życzę wszystkim zdrowia i wszelkiej
pomyślności.
Szczęść Boże polskiej wsi
Zenon Bistram
Prezes Zarządu
Pomorskiej Izby Rolniczej
STANOWISKO POLSKICH ORGANIZACJI ROLNICZYCH
ZRZESZONYCH W COPA COGECA
W SPRAWIE WSPÓLNEJ POLITYKI ROLNEJ PO 2013 ROKU
Wiktor Szmulewicz - Prezes KRIR
Mając
na względzie strategiczną
rolę rolnictwa w zapewnieniu bezpieczeństwa żywnościowego społeczeństwu europejskiemu, znaczenie
sektora rolnego jako jednego z najważniejszych sektorów gospodarki
Unii Europejskiej, a także fundamentalne znaczenie programowanej
reformy Wspólnej Polityki Rolnej po
2013 roku, polskie organizacje rolnicze - członkowie Komitetów Copa
Cogeca po analizie propozycji Parlamentu Europejskiego i Komisji
Europejskiej dotyczących przyszłości Wspólnej Polityki Rolnej, przedstawiają poniższe stanowisko.
Dotychczasowe doświadczenia
związane z funkcjonowaniem WPR,
a także stan debaty nad kwestią
przyszłości Wspólnej Polityki Rolnej, wykazały, że istnieje konieczność stworzenia silnej polityki,
która zapewni społeczeństwu bezpieczeństwo żywnościowe, rolnictwu europejskiemu rozwój a także
konkurencyjność na rynku globalnym, a wszystkim rolnikom europejskim równe warunki konkurencji
w
ramach
jednolitego
rynku
Wspólnotowego i wzmocnienie ich
pozycji w łańcuchu żywnościowym.
Aby osiągnąć powyższe cele,
konieczna jest autentyczna i głęboka reforma tej polityki, która
uczyni ją obiektywną, sprawiedliwą, solidarną i równą dla wszyst-
kich jej uczestników, a także
przejrzystą dla ogółu społeczeństwa oraz uzasadni konieczność
i zasadność jej dalszego finansowania. Wspólna Polityka Rolna
jest, bowiem polityką nie tylko dla
rolników, lecz także dla konsumentów i podatników z Unii Europejskiej. Dlatego też istotne jest
projektowanie i programowanie
nowej Wspólnej Polityki Rolnej w
sposób bardziej zrozumiały oraz
uwydatniający korzyści publiczne,
jakie zapewnia każdy rolnik europejski nie tylko, jako dostawca
bezpiecznej oraz najwyższej jakościowo żywności, ale także, jako
odpowiedzialny za stan środowiska
naturalnego,
ochronę
klimatu,
unikalnych
form
krajobrazu,
ochronę zwierząt i różnorodności
biologicznej. Należy zadbać, aby
programowana reforma nie miała
charakteru zmian kosmetycznych
i pozornych, ale byłą reformą znaczącą i zapewniła rzeczywisty
wspólnotowy charakter WPR, bez
jakiejkolwiek jej renacjonalizacji.
Aby tak się stało konieczne jest
zapewnienie wszystkim rolnikom
europejskim równych warunków
konkurencji w ramach jednolitego
rynku, przede wszystkim poprzez
wyrównanie poziomu dopłat bezpośrednich i odejście od kryteriów
opartych na historycznych wielkościach referencyjnych na rzecz kryteriów obiektywnych, które zapewnią jednolitą stawkę powierzchniową
w całej Unii, a także odejście od
sankcjonowania w ramach przyszłej WPR, kolejnych okresów
przejściowych w procesie dochodzenia do pełnych płatności, które
i tak były już stosowane wobec
nowych krajów członkowskich na
etapie akcesji do Wspólnoty.
W celu umożliwienia kontynuacji produkcji rolnej w Unii Europejskiej i realizacji wspomnianych powyżej celów, konieczne jest zapewnienie
odpowiedniego
poziomu
wsparcia dla rolników, dlatego też
budżet WPR po 2013 roku musi
pozostać przynajmniej na dotychczasowym poziomie, a w kontekście
nałożenia na rolników nowych wyzwań
i wymogów
rozszerzenia
Wspólnoty, powinien on zostać odpowiednio zwiększony. Dlatego też
wyrażamy swoje zaniepokojenie
propozycją Komisji Europejskiej,
związaną z planowanym zmniejszeniem środków przeznaczonych na
rolnictwo o ok. 10%, w stosunku do
perspektywy finansowej lat 20072013 oraz proponowanym systemem „konwergencji”. Może to stanowić ograniczenie możliwości wyrównania płatności bezpośrednich
i odpowiedniego finansowania nowych zadań w ramach WPR, a
w kontekście ciągle rosnącego zapotrzebowania na żywność w świecie, rzutować może na obniżenie
konkurencyjności rolnictwa europejskiego także na rynku globalnym.
Odnośnie struktury przyszłej
WPR, konieczne jest zachowanie
konstrukcji opartej na dwóch filarach, z uwzględnieniem kontynuacji wdrażania instrumentów służących modernizacji i poprawie
konkurencyjności sektora rolnospożywczego i obszarów wiejskich
w ramach II filara. W kwestii zazielenienia dopłat bezpośrednich
oraz przestrzegania dodatkowych
wymogów środowiskowych, uważamy, iż nie należy nakładać dodatkowych obciążeń na rolników,
gdyż system wymogów wzajemnej
zgodności cross compliance jest
w tej materii wystarczający. Uważamy także za zasadne wzmocnienie mechanizmów siatki bezpieczeństwa stabilizującej dochody
rolników, w szczególności w sytuacji wystąpienia nagłych wahań
cenowych i sytuacji kryzysowych
na poszczególnych rynkach rolnych. Należy także dołożyć wszelkich starań, w celu wzmocnienia
pozycji rolników w łańcuchu żywnościowym.
Przyszła Wspólna Polityka Rolna
powinna być polityką w maksymalnym stopniu uproszczoną i odbiurokratyzowaną, a przede wszystkim
przyjazną dla rolników, bez zbędnych obciążeń administracyjnych
i kosztów finansowych jej imple-
mentacji. Dzięki uproszczeniu WPR
jej cele, działania i efekty powinny
stać
się
lepiej
zrozumiałe
dla rolników i ogółu obywateli UE.
Polskie organizacje związkowe
zrzeszone w Komitetach Copa
Cogeca deklarują pełną gotowość
do konstruktywnej dyskusji i prac
nad przyszłością Wspólnej Polityki
Rolnej w szeroko pojętym interesie europejskich rolników i konsumentów.
Z PRAC RAD POWIATOWYCH
POMORSKIEJ IZBY ROLNICZEJ
 W dniu 25 lipca, w sali obrad Starostwa Powiatowego
w Kościerzynie odbyło się
posiedzenie Rady Powiatowej Pomorskiej Izby Rolniczej Powiatu Kościerskiego.
W trakcie obrad dyskutowano
na temat bieżącej sytuacji w rolnictwie. Poruszono również temat zalesienia, szkód łowieckich, melioracji
rolniczej, szkół rolniczych a także
biogazowni i targowiska miejskiego.
Rada PIR Powiatu Kościerskiego
podjęła decyzję o wystąpieniu
z apelem do Kół Łowieckich o ograniczenie populacji dzika i lisa oraz do
Zarządu Melioracji i Urządzeń Wodnych Województwa Pomorskiego
o czyszczenie rzek i konserwację
koryt wodnych. Ponadto zobowiązała
się do promocji lokalnych produktów
rolnych na targowisku miejskim.
*
 13 lipca Rada Powiatowa PIR
Powiatu Słupskiego skorzystała z gościnności Agencji
Nieruchomości Rolnych GN
i AZ WRSP w Słupsku.
Marek Komodołowicz z Komendy Miejskiej Policji w Słupsku przybliżył członkom Rady przepisy dotyczące ruchu pojazdów mechanicznych rolniczych po drogach publicznych i niepublicznych. Małgorzata
Mikołajczak-Paszczyk,
Naczelnik
Wydziału
Architektoniczno-Budowlanego Starostwa Powiatowego
w Słupsku omówiła regulacje prawne dotyczące odległości od granicy
działek w przypadku: zabudowy,
a także zagospodarowania gruntów
nasadzeniami drzew. Natomiast
o zasadach rozdysponowania gruntów, planowanych restrukturyzacjach oraz ofertach sprzedaży dla
rolników i dzierżawców w powiecie
słupskim poinformował Adam Kleina, Administrator ANR GN i AZWRSP
w Słupsku. Ponadto obecni na posiedzeniu przedstawiciele podmio-
*
*
* *
tów skupowych przedstawili planowane ilościowe i rodzajowe skupu
zbóż z tegorocznych zbiorów,
a Leszek Golasiński, Zastępca Dy-
rektora OT ARR bardzo szczegółowo
omówił tendencje cenowe zbóż
w 2011 r., z uwzględnieniem rynków krajowych i światowych.
 W sali Urzędu Gminy Kartuzy, 4 lipca, odbyło się posiedzenie Rady Powiatowej
Pomorskiej Izby Rolniczej
Powiatu Kartuskiego.
Dyskutowano na temat zagospodarowania gruntów i jezior
w powiecie kartuskim, aktualnych
działań i procedur kontrolnych
ARiMR, rynku zbóż, wieprzowiny
i mleka. Odpowiedzi na wiele nurtujących pytań, odnośnie zmian
w zagospodarowaniu przestrzen-
nym na obszarach wiejskich,
udzielili Krzysztof Nowak - Powiatowy Inspektor Nadzoru Budowlanego oraz Alicja Mazur - Dyrektor
Wydziału Rolnictwa i Ochrony Środowiska Starostwa Powiatowego
w Kartuzach. Najgorętszym punktem obrad okazało się omówienie
działalności kół łowieckich. Poruszenie sprawy konfliktu, związanego
z
szacowaniem
szkody
u rolnika z sąsiedniej gminy,
wywołało burzliwą dyskusję na
*
 Centrum Międzynarodowych
Spotkań w Tuchomiu 4 lipca
było miejscem posiedzenia
Rady Powiatowej PIR Powiatu Bytowskiego.
W trakcie obrad zakres działań
administracji państwowej, związany z klęskami żywiołowymi, procedury i możliwości pomocy gospodarstwom rolnym dotkniętym
skutkami anomalii pogodowych,
przedstawili Władysław Sklęta oraz
Alicja Kinczewska-Dybek z Wydziału Bezpieczeństwa i Zarządzania Kryzysowego w Gdańsku.
Rolnik, który poniósł straty
zgłasza je w swojej gminie. Wójt,
(burmistrz prezydent) występuje do
Wojewody o powołanie Komisji do
szacowania. Straty szacowane są
*
* *
nawet u pojedynczego rolnika i jeśli
przekroczą 30% szacowane są
z całej uprawy. Po przeprowadzeniu
procedury rolnicy mogą skorzystać
z kredytów z dopłatami ARiMR,
a także protokóły mogą służyć do
wystąpień o umorzenie podatku,
obniżenia czynszu dzierżawnego,
czy płatności KRUS (wszystkie
sprawy rozpatrywane są na indywidualne wnioski rolników).
W trakcie obrad Członkowie Rady zgłaszali problemy ze szkodami
powodowanymi przez bobry i żurawie. Sugerowali też, że ubezpieczenia upraw z dopłatami do końca nie
spełniają swojej roli. Ubezpieczenie
dotyczy jednego zdarzenia graniczącego z pewnością, że nie wystąpi. Natomiast takich klęsk budzą-
*
 W dniu 28 czerwca, w sali
konferencyjnej
Starostwa
Powiatowego w Tczewie, odbyło się posiedzenie Rady
Powiatowej Pomorskiej Izby
Rolniczej Powiatu Tczewskiego wraz z Komisją Gospodarki, Rolnictwa i Ochrony Środowiska Rady Powiatu Tczewskiego.
W trakcie obrad przedstawiciele Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa przedstawili
aktualne
informacje
dotyczące
sytuacji w rolnictwie, a pracownicy
Pomorskiego Ośrodka Doradztwa
Rolniczego informacje dotyczące
szkód łowieckich. Natomiast Zenon Bistram, Prezes Pomorskiej
Izby Rolniczej wyjaśniał procedury
ubiegania się o odszkodowania za
szkody wyrządzone przez zwierzęta leśne oraz odpowiadał na pytania od zgromadzonych na sali
osób. Przedstawił też dokumenty
i terminy, jakie są niezbędne
*
*
*
temat problemów w relacji rolnik
- łowczy.
Na spotkaniu omówiono także
kwestię wapnowania gleb. Zenon
Bistram, Prezes Pomorskiej Izby
Rolniczej wyjaśnił powody, dla
których odkwaszanie gleb w naszym województwie jest tak ważne i dlaczego PIR alarmuje o tym
od kilku lat, szukając rozwiązań
i możliwości dofinansowania tego
przedsięwzięcia.
cych największe obawy, jak susza,
gradobicie, powodzie, firmy ubezpieczać nie chcą.
Zasady sprzedaży obowiązujące w ANR, planowane restrukturyzacje, oferty sprzedaży gruntów
dla rolników i dzierżawców w powiecie bytowskim omówił Jerzy
Romanowski, Zastępca Dyrektora
OT ANR oraz Wiesław Karbowski
z GN i AZWRSP w Słupsku i Wiesław
Kosno z GN i AZWRSP w Bytowie.
Aktualne działania Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa oraz zakres kontroli gospodarstw rolnych powiązanych z płatnościami szczegółowo omówiła
Stanisława Bujanowicz, Dyrektor
OR ARiMR w Gdyni.
* *
w procedurze szacowania szkód i
na co zwracać szczególną uwagę
w sytuacji, gdy dojdzie do zniszczeń w uprawach.
Wyniki badań OBOP
MIESZKAŃCY A SAMORZĄD LOKALNY
Polacy chcą uczestniczyć w funkcjonowaniu swojej
społeczności lokalnej a także potrzebują zmian w prawie i narzędzi, które ich udział w samorządzie zwiększą – wynika z badań przeprowadzonych przez OBOP
na zlecenie Kancelarii Prezydenta RP.
Większość badanych (54%)
przyznaje, że nie ma wpływu na
sprawy swojej społeczności lokalnej.
O tym, że zwykli mieszkańcy mają
wpływ na to, jak funkcjonuje ich
miasto czy gmina mówi 40% badanych. Chęć posiadania takiego
wpływu badani wyrażają, deklarując
gotowość do wzięcia udziału w wyborach samorządowych: blisko dwie
trzecie Polaków (61%) wzięłoby
w nich udział.
Istotą samorządu i samorządności jest to, że mieszkańcy chcą
i mogą mieć wpływ na swoją społeczność. W tym kontekście uzasadnionym wydaje się być zaproponowanie mieszkańcom takich rozwiązań, które zwiększą ich udział
w samorządzie i zaktywizują ich do
działania na rzecz własnej miejscowości; własnej wspólnoty lokalnej.
Co trzeci badany (33%) dobrze
ocenia swoje władze lokalne. Jednak
aż połowa respondentów (48%)
stwierdza, że po wyborach władze
nie spełniają ich oczekiwań. Relatywnie częściej zadowoleni ze swoich władz są mieszkańcy wsi niż
miast. Zdecydowana większość – bo
aż trzy czwarte badanych (75%) –
jest zdania, że dla funkcjonowania
i rozwoju miejscowości, w której
mieszkają ważna jest działalność
radnych.
Blisko jedna piąta badanych
(17%) przyznaje, że brała udział
w konsultacjach społecznych, organizowanych przez władze samorządowe. Prawie pięciokrotnie większa
(81%) jest grupa osób, które
w konsultacjach takich jeszcze nigdy nie brały udziału. Ponad połowa
Polaków (56%) deklaruje chęć
wzięcia udziału w konsultacjach,
jeśli takowe będą realizowane na
terenie, na którym mieszkają.
Brak zainteresowania uczestnictwem w konsultacjach przejawia
co czwarty pytany (25%).
Polacy – w stopniu niemal powszechnym – są zdania, że konsultacje społeczne powinny być realizowane nawet jeśli spowoduje to
wydłużenie czasu realizacji inwestycji bądź podjęcia jakiejś decyzji.
Opinię taką wyraża w sumie 81%
badanych. Przeciwnych konsultacjom, które mogłyby spowodować
wydłużenie czasu realizacji, jest
15% respondentów. Można więc
stwierdzić, że bardzo ważne dla
mieszkańców jest współdecydowanie o kształcie i sposobach rozwiązywania problemów dotyczących ich
społeczności.
Niemal jedna piąta osób (18%)
skłonna byłaby przekazywać darowizny, w celu dofinansowania realizacji wybranych lokalnych spraw,
ważnych dla społeczności. Niechęć
do takiej formy wsparcia wyraziło
blisko dwie trzecie badanych (63%).
Niewątpliwie
jednak
deklaracje
o wsparciu finansowym na poziomie
18% (zwłaszcza w kontekście ogólnej sytuacji gospodarczej) należy
uznać za wynik wysoki i świadczący
o silnym zaangażowaniu badanych
w sprawy swojej społeczności lokalnej. Każde z zaproponowanych
narzędzi
wzmocnienia
udziału
mieszkańców w samorządzie zyskuje niemal powszechną aprobatę
wśród Polaków. Na potrzebę wprowadzenia obywatelskiej inicjatywy
uchwałodawczej
wskazuje
79%
badanych. O potrzebie wprowadzenia zmian określających sposób
prowadzenia konsultacji społecznych przekonanych jest 81% respondentów. Z kolei na temat narzędzia, jakim jest interpelacja
obywatelska pozytywnie wypowiada
się 82% badanych. Jednoznacznie
więc można stwierdzić, że zmiany
wprowadzające
nowe
narzędzia
wzmacniające udział mieszkańców
w samorządzie oraz modyfikujące
narzędzia dotychczasowe są Polakom potrzebne.
Opracował: WOP
DZIECI WIEJSKIE TEŻ MUSZĄ JEŹDZIĆ NA KOLONIE
Połowy polskich rodzin nie stać na wysłanie dziecka na co najmniej tygodniowe wakacje poza miejsce zamieszkania. Szczególnie trudna jest sytuacja dzieci
na wsi. W ubiegłym roku na wakacje wyjechało tylko, co piąte dziecko z terenów
wiejskich. Warto zintensyfikować działania administracji, samorządów i organizacji rolniczych, aby obecny rok nie był gorszy niż poprzedni. W sytuacji rozproszenia środków i funduszy pomocowych konieczne jest stworzenie jednolitego programu wpierającego zorganizowany wypoczynek dzieci wiejskich.
Jak wynika z badań Instytutu Homo Homini, przeprowadzonych na zlecenie „Głosu Nauczycielskiego”,
połowy polskich rodzin nie stać na wysłanie dziecka na
tygodniowe wakacje poza miejsce zamieszkania. Barierą przed wysłaniem dziecka na obóz czy kolonię są
pieniądze. Wydanie dodatkowych stu złotych na konieczne na wyjazd klapki czy nową piżamkę dla dziecka stanowi problem dla rodzin najuboższych. Sytuację
potwierdzają dane światowe. Z raportu przygotowanego przez Organizację Współpracy Gospodarczej
i Rozwoju (OECD) wynika, że Polska wciąż zalicza się do
krajów o najwyższym stopniu zagrożenia ubóstwem
dzieci i młodzieży wśród państw należących do Unii
Europejskiej.
Wakacje nie pod trzepakiem
Wakacje to czas wypoczynku i relaksu, szczególnie dla najmłodszych. Dzieci spędzają w szkole dużą
część dnia ucząc się, bawiąc, rozwiązując pierwsze
konflikty, przeżywając różne emocje. Dla właściwego
rozwoju dziecka konieczny jest odpoczynek od obowiązków szkolnych. Psycholodzy dziecięcy są zgodni,
że dzieci, które wracają po wakacjach lepiej się uczą
i mniej stresują w szkole. Dlatego tak ważne jest, by
wypoczynek najmłodszych był pełny. Aby wypoczynek
był pełny, dziecko musi po prostu wypocząć, nabrać
sił, zmienić otoczenie wyjechać na przykład na obóz
czy kolonie. Dobrym pomysłem jest wyjazd do dziadków na wieś. Ale co z dziećmi, które do dziadków na
wieś nie pojadą, bo już tam mieszkają? Jak spędzają
wakacje dzieci i młodzież z terenów wiejskich?
Wsi spokojna, wsi wesoła
Obraz wsi prezentowany jest często w atmosferze
sielanki. Pamiętamy opisy wsi polskiej z literatury
pięknej. W „Pieśni świętojańskiej o Sobótce” Jan Kochanowski wygłasza pochwałę życia wiejskiego „Wsi
spokojna, wsi wesoła, który głos twej chwale zdoła?...”. Wraz z rozwojem nauki i techniki, zacierają się
różnice między wsią a miastem, jednak czas wolny
najmłodszych zupełnie inaczej kształtuje się w mieście i na wsi. Wprawdzie dzieci wiejskie mieszkają
w dużo korzystniejszych warunkach klimatycznych niż
ich koledzy z miasta, ale młodzież na wsi często wstaje rano, aby jeszcze przed pójściem do szkoły pomóc
rodzicom w gospodarstwie. Natomiast w okresie intensywnych prac polowych, po powrocie ze szkoły
często czeka je praca do późnej pory wieczornej.
Z letniego wypoczynku cały czas rzadziej korzystają
dzieci wiejskie. Potwierdzają to dane MEN, z których
wynika, że w ubiegłym roku dzieci z terenów wiej-
skich stanowiły zaledwie jedną piątą wszystkich, które
wyjechały na wakacje. A szkoda, bo zdaniem psychologów dziecięcych zorganizowany wypoczynek daje
możliwość wypoczynku pełnego. Dziecko jest całkowicie odciążone od domowych obowiązków i zaabsorbowane wyłącznie wykorzystaniem czasu wolnego na
zabawę, integrację z rówieśnikami, rekreację oraz
edukację kulturalną.
Skąd wziąć pieniądze na letni wypoczynek?
Wypoczynek dzieci pochodzących z rodzin o niskich dochodach dofinansowany jest ze środków będących w dyspozycji wojewodów i kuratoriów oświaty.
W ubiegłym roku na ten cel wydatkowano blisko
30 mln złotych ze środków budżetowych, co pozwoliło
na sfinansowanie wypoczynku 81 tys. dzieci i młodzieży. Wsparcie wypoczynku dzieci wiejskich realizuje także Fundusz Składkowy Ubezpieczenia Społecznego Rolników. Z wypoczynku letniego dofinansowanego ze składek rolniczych skorzystało w 2010 roku
12,5 tys. dzieci. Szczególną troską otoczone zostały
dzieci z terenów powodziowych, spośród których
1,5 tys. wyjechało na kolonie. Nieoceniona jest też
działalność Caritas w całym kraju. W ramach Wakacyjnej Akcji Caritas zorganizowany został letni wypoczynek dla blisko 39 tys. dzieci i młodzieży.
Program wspierania
zorganizowanego wypoczynku dzieci wiejskich
W sytuacji rozproszenia środków i funduszy pomocowych konieczne jest stworzenie jednolitego programu wpierającego zorganizowany wypoczynek dzieci wiejskich. W programie określone zostałyby potrze-
by i priorytety wraz ze wskazaniem źródeł finansowania wypoczynku dzieci i młodzieży z terenów wiejskich. Wtedy dostępne fundusze wydatkowane na
dofinansowanie wypoczynku najmłodszych mieszkańców obszarów wiejskich stanowiłyby spójny element
rozwoju obszarów wiejskich. Kompleksowe wykorzystanie wszystkich dostępnych funduszy zarówno
w ramach środków budżetowych jak i społecznych,
stanowić będzie podstawę do osiągnięcia synergii.
Michał Marciniak - ekspert zajmujący się
rozwojem obszarów wiejskich
W latach 2009 – 2011 Dyrektor Departamentu
Rozwoju Obszarów Wiejskich MRiRW
Materiał pokonferencyjny
PRODUKCJA I ENERGETYCZNE WYKORZYSTANIE BIOGAZU
ROLNICZEGO W POLSCE
W dniu 11 lipca br. w Pomorskim Ośrodku Doradztwa Rolniczego, Oddział w
Starym Polu, przy licznym uczestnictwie rolników, członków Rad Powiatowych
Pomorskiej Izby Rolniczej, specjalistów ds. rolnictwa z PODR oraz zaproszonych
gości, odbyła się konferencja nt. „Produkcja i energetyczne wykorzystanie biogazu rolniczego w Polsce”.
Celem spotkania było dostarczenie uczestnikom
rzetelnych i pełnych informacji na temat zasad działania biogazowni, tworzenia takich inwestycji, aspektów
prawnych i finansowych. Podczas konferencji zostały
przedstawione zarówno korzyści wykorzystania biogazu, jak i związane z tym ryzyko. Biogazownie są jedną
z obiecujących i promowanych obecnie technologii.
Możliwości budowy biogazowni w Polsce są duże, natomiast liczba powstałych inwestycji jest niewielka.
W polityce energetycznej od dawna podkreśla się, że
kluczowym źródłem energii odnawialnej będzie biomasa.
Konferencję otworzył Prezes Zenon Bistram serdecznie witając przybyłych na nią gości. Przedstawił
program spotkania:
1. Rozwój źródeł energii odnawialnej w Polsce, ze
szczególnym uwzględnieniem biogazowni.
2. Perspektywy rozwoju biogazowni rolniczych na
terenie województwa pomorskiego.
3. Relacja z wyjazdu studyjnego do Brandenburgii
/prezentacja multimedialna/.
4. Praktyczne aspekty budowy biogazowni.
5. Technologia budowy zbiorników, używanych w przetwarzaniu organicznego materiału resztkowego
w biogazowniach.
Następnie głos zabrał Paweł Sulima - przedstawiciel Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Przedstawił
rozwój źródeł energii odnawialnej w Polsce, ze szczególnym uwzględnieniem biogazowni, unijne i polskie
przepisy w zakresie OZE, oraz priorytety polityki
energetycznej dla Polski do 2030 roku.
Mając na uwadze podstawowy cel rolnictwa, jakim
jest zabezpieczenie potrzeb żywnościowych Minister
Rolnictwa i Rozwoju Wsi szczególną wagę kładzie na
wykorzystanie do celów energetycznych w pierwszej
kolejności: produktów ubocznych z rolnictwa, produktów ubocznych i odpadowych z przemysłu rolnospożywczego, płynnych i stałych odchodów zwierzęcych, roślin energetycznych.
Pan Paweł Sulima omówił również możliwości uzyskania wsparcia na inwestycje związane z wytwarzaniem biogazu oraz korzyści finansowe uzyskiwane
z produkcji biogazu.
Kolejny wykład wygłosił Jarosław Komięga, przedstawiciel Urzędu Marszałkowskiego Województwa Pomorskiego. Omówił strategię rozwoju biogazowni
w województwie pomorskim, opierając się o dokumenty
strategiczne woj. pomorskiego w zakresie energetyki.
Potencjał produkcji energii ze źródeł odnawialnych
w województwie pomorskim przedstawił w oparciu
o dokument pn.: „Regionalna Strategia Energetyki
z uwzględnieniem źródeł odnawialnych do 2025 r.”.
Zakłada on powstanie do roku 2025 ok. 150 biogazowni,
a uzyskany biogaz mógłby zabezpieczyć pracę bloków
energetycznych o łącznej mocy elektrycznej w granicach
80 - 85 MWe. W prezentacji zostały pokazane ciekawe
mapy obrazujące rozmieszczenie inwestycji biogazowych w Polsce na różnych etapach realizacji oraz możliwości pozyskania biogazu w województwie pomorskim.
Po przerwie Prezes Zarządu PIR - Zenon Bistram
przedstawił w formie prezentacji multimedialnej relację z wyjazdu studyjnego do Brandenburgii, który
odbył się w dniach 10 - 14 października 2010 r. Wyjazd do Brandenburgii stanowił inicjatywę Pomorskiej
Izby Rolniczej i został zrealizowany przy ścisłym
współudziale Sekretariatu Regionalnego Krajowej
Sieci Obszarów Wiejskich Województwa Pomorskiego.
30-osobowa grupa, a w niej rolnicy z województwa
pomorskiego, przedstawiciele agencji rolniczych,
PODR i innych podmiotów, brała udział w studyjnym
wyjeździe do Niemiec, którego celem było zapoznanie
się z funkcjonowaniem biogazowni rolniczych na terenie Brandenburgii. Wyjazd do Niemiec dał nie tylko
możliwość zapoznania się z praktyką, ale stworzył
podwaliny do nawiązania współpracy z niemieckimi
rolnikami. Ciekawym punktem programu było spotkanie z Wiceprzewodniczącym Związku Rolników Niemieckich, Panem Udo Folgartem, który objaśniał
wszelkie niuanse związane z produkcją biogazu. Wizyta
w Brandenburgii spowodowała także nawiązanie bliższych kontaktów pomiędzy firmami zajmującymi się
budową i eksploatacją biogazowni, a potencjalnymi
inwestorami w postaci pomorskich rolników.
Pan Rajmund Reichel, przedstawiciel firmy Wolf
System, w związku z usprawiedliwioną nieobecnością
Pana Arkadiusza Witowskiego - właściciela biogazowni,
na wstępie przedstawił prezentację pokazującą budowę
w Grzmiącej. Następnie omówił technologię budowy
zbiorników używanych w przetwarzaniu organicznego
materiału resztkowego oraz produkcję i wykorzystanie
biogazu. Na sali wywiązała się dyskusja, rolnicy zadawali
pytania, na które otrzymywali wyczerpujące odpowiedzi.
Wnioski pokonferencyjne:
 Polska ma wystarczający potencjał, aby sprostać
wymaganiom UE w zakresie udziału energii ze źródeł odnawialnych.
 Do celów energetycznych w pierwszej kolejności
powinny być wykorzystane lokalnie dostępne:
- produkty uboczne rolnictwa, w tym wymagające
utylizacji, jak np. odchody zwierzęce,
- pozostałości z przetwórstwa rolno-spożywczego.
 W wyniku podjętych przez Rząd kroków, należy
spodziewać się rozwoju energetyki opartej na biomasie, w tym biomasie pochodzenia rolniczego
(biogaz rolniczy, współspalanie biomasy rolniczej).
 Konieczność zwiększania udziału energii z OZE
w bilansie energetycznym kraju wymaga rozwoju
wsparcia dla tych instalacji zarówno na etapie inwestycji, jak i eksploatacji.
 Rozproszenie źródeł energii odnawialnej będzie
miało korzystny wpływ na wypełnienie zobowiązań
oraz przyczyni się do zwiększenia niezależności
energetycznej Polski.
Szanse:
 Rozwój polskiego rolnictwa (nowe źródło dochodów).
 Efektywne i prośrodowiskowe zagospodarowanie
odpadów z produkcji rolniczej i przetwórczej.
 Lepsze wykorzystanie potencjału ziemi uprawnej
(uprawy biomasy do celów energetycznych).
 Wykorzystanie pozostałości pofermentacyjnych,
jako nawozu organicznego (mniejsze wydatki na
nawozy mineralne).
Bariery:
 Brak ustawy o energiach odnawialnych.
 Formalności i procedury administracyjno-prawne
procesu inwestycyjnego.
 Słabo rozwinięte sieci przesyłowe.
 Trudności w zdobyciu funduszy na inwestycje.
 Brak klarownych reguł dofinansowania i wsparcia
małych biogazowni rolniczych.
 Niska świadomość społeczna w zakresie produkcji,
uciążliwości i wykorzystania.
 Konflikty z rozwojem turystyki.
 Konflikty ekologiczne.
Opracowanie: WOP
Anna Bełdycka
Konferencja była współfinansowana
przez Sekretariat Regionalny
Krajowej Sieci Obszarów Wiejskich
dla Województwa Pomorskiego
UWARUNKOWANIA PRAWNE SPRZEDAŻY PRODUKTÓW
REGIONALNYCH I TRADYCYJNYCH (CZ. I)
Sprzedaż produktów regionalnych może odbywać
się w ramach:
- sprzedaży bezpośredniej oraz
- sprzedaży marginalnej, lokalnej i ograniczonej.
Warunkiem rozpoczęcia sprzedaży jest:
1. spełnienie określonych wymogów higienicznosanitarnych,
2. uzyskanie zgody powiatowego lekarza weterynarii
(w przypadku produktów pochodzenia zwierzęcego) lub państwowego powiatowego inspektora
sanitarnego (w przypadku produktów pochodzenia
niezwierzęcego i mieszanych).
Przy wytwarzaniu i sprzedaży bezpośredniej produktów nieprzetworzonych, pochodzących z własnego gospodarstwa, nie ma potrzeby rejestrowania działalności gospodarczej.
Wyrób i sprzedaż produktów przetworzonych,
wymaga wpisu do rejestru przedsiębiorców,
zgodnie z ustawą z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz.U. 2004 nr
173, poz. 1807), jeśli działalność odpowiada definicji
działalności gospodarczej, tzn. jest wykonywana
w celach zarobkowych w sposób zorganizowany i ciągły.
Przedsiębiorca rejestruje działalność w gminie, w której jest zameldowany, składając formularz zgłoszenia.
Regulacje prawne UE:
 Rozporządzenie (WE) nr 853/2004 Parlamentu
Europejskiego i Rady z dnia 29 kwietnia 2004 r.
ustanawiające szczególne przepisy dotyczące higieny w odniesieniu do żywności pochodzenia
zwierzęcego;
 Rozporządzenie (WE) nr 852/2004 Parlamentu
Europejskiego i Rady z dnia 29 kwietnia 2004 r.
w sprawie higieny środków spożywczych.
Na podstawie ww. rozporządzeń wydano w Polsce
rozporządzenia wykonawcze umożliwiające małym
zakładom produkcję i sprzedaż produktów pochodzenia zwierzęcego na niewielką skalę, w ramach działalności MOL, zaś rolnikom sprzedaż bezpośrednią artykułów pochodzenia zwierzęcego i roślinnego.
Krajowe rozporządzenia wykonawcze:
 Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi
z dnia 8 czerwca 2010 r. w sprawie szczegółowych warunków uznania działalności marginalnej, lokalnej i ograniczonej (Dz.U. z 2010 r.
nr 113, poz. 753);
 Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi
z dnia 23 października 2007 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie wymagań, jakim powinien odpowiadać projekt technologiczny zakładu, w którym ma być prowadzona działalność
w zakresie produkcji produktów pochodzenia
zwierzęcego (Dz.U. 2007 nr 204, poz. 1477).
Rozporządzenie w sprawie szczegółowych warunków uznania działalności marginalnej, lokalnej i ograniczonej (MOL) określa:
- zakres produkcji,
- obszar produkcji,
- wielkość dostaw produktów pochodzenia zwierzęcego do zakładów prowadzących handel detaliczny
z przeznaczeniem do konsumenta końcowego,
- wymagania weterynaryjne, jakie powinny być spełnione przy prowadzeniu działalności MOL.
W ramach MOL rolnicy i mali przedsiębiorcy mogą produkować i bezpośrednio sprzedawać konsumentom lub lokalnym sklepom czy restauracjom,
wytwarzane przez siebie mięso i wyroby mięsne
albo produkty mleczne. Zgodnie z nowymi przepisami w ramach działalności MOL zniesiono limit
w odniesieniu do produkcji i sprzedaży produktów pochodzenia zwierzęcego w miejscu produkcji konsumentowi końcowemu. Limitowane są jedynie dostawy do
innych zakładów prowadzących handel detaliczny
(w tym należących do tego samego podmiotu) z przeznaczeniem do konsumenta końcowego.
Rolnicy mogą produkować i bezpośrednio sprzedawać
konsumentom lub lokalnym sklepom czy restauracjom, wytwarzane przez siebie wyroby mięsne
ZAKRES PRZEDMIOTOWY MOL
Działalność uznana jest jako MOL, jeżeli:
1. zakład prowadzi:
- rozbiór świeżego mięsa wołowego, wieprzowego, baraniego, koziego, końskiego, drobiowego
lub zajęczego, lub
- rozbiór świeżego mięsa zwierząt łownych, lub
- świeżego mięsa zwierząt dzikich utrzymywanych
w warunkach fermowych, lub
- produkcję mięsa mielonego, surowych wyrobów
mięsnych, lub
- produkcję produktów mięsnych, w tym gotowych
posiłków (potraw) wyprodukowanych z mięsa, lub
- produkcję obrobionych lub przetworzonych produktów rybołówstwa, oraz
- produkcję i sprzedaż produktów mlecznych, wyprodukowanych z mleka pozyskanego w gospodarstwie produkcji mleka, w rozumieniu przepisów
rozporządzenia (WE) nr 853/2004 lub w gospodarstwie rolnym, w którym jest prowadzona działalność w zakresie produkcji mleka surowego lub
surowej śmietany, przeznaczonych do sprzedaży
bezpośredniej;
2. zakład prowadzi sprzedaż produktów pochodzenia zwierzęcego konsumentowi końcowemu
oraz dostawy tych produktów do innych zakładów
prowadzących handel detaliczny z przeznaczeniem
dla konsumenta końcowego.
Wielkość dostaw w ramach MOL nie może przekraczać wagowo:
- 1 tony tygodniowo – w przypadku świeżego mięsa wołowego, wieprzowego, baraniego, koziego,
końskiego lub produkowanych z tego mięsa surowych wyrobów mięsnych lub mięsa mielonego,
- 0,5 tony tygodniowo – w przypadku świeżego
mięsa drobiowego lub zajęczaków, lub produkowanych z tego mięsa surowych wyrobów mięsnych,
lub mięsa mielonego,
- 1,5 tony tygodniowo – w przypadku produktów
mięsnych,
- 0,5 tony miesięcznie – w przypadku świeżego
mięsa zwierząt dzikich utrzymywanych w warunkach fermowych lub produkowanych z tego mięsa
surowych wyrobów mięsnych lub mięsa mielonego,
- 0,5 tony miesięcznie – w przypadku świeżego
mięsa zwierząt łownych, odstrzelonych zgodnie
z przepisami prawa łowieckiego lub produkowanych
z tego mięsa surowych wyrobów mięsnych lub mięsa mielonego,
- 0,15 tony tygodniowo – w przypadku produktów
rybołówstwa,
- 0,3 tony tygodniowo – w przypadku produktów
mlecznych.
Świeże mięso, w tym tusze, półtusze, ćwierćtusze
czy elementy mięsne, przeznaczone do obróbki lub
przetwarzania, w ramach tego rodzaju działalności,
powinno, w przypadku świeżego mięsa wołowego,
wieprzowego, baraniego, koziego oraz końskiego, być
pozyskane ze zwierząt poddanych ubojowi w rzeźni.
Świeże mięso drobiowe lub zajęczaków oraz mięso zwierząt dzikich, utrzymywanych w warunkach
fermowych, powinno być pozyskane ze zwierząt poddanych ubojowi:
a) w rzeźni albo
b) w gospodarstwie – w sposób określony w rozporządzeniu WE nr 853/2004 oraz poddanych badaniu poubojowemu przez urzędowego lekarza weterynarii w sposób określony w rozporządzeniu WE
nr 854/2004.
Świeże mięso zwierząt łownych, produkty rybołówstwa oraz surowe mleko muszą spełniać wymagania określone w rozporządzeniu WE nr 853/2004 i nr
854/2004.
Jeżeli zakład prowadzi więcej niż jeden z możliwych rodzajów działalności, suma wielkości dostaw
wszystkich rodzajów produktów nie może przekroczyć
najwyższego limitu przewidzianego dla jednego
z rodzajów produktów produkowanych w tym zakładzie.
Miejsce produkcji i sprzedaży produktów pochodzenia zwierzęcego, w ramach działalność MOL, znajdują się na obszarze jednego województwa lub na
obszarze sąsiadujących z tym województwem
powiatów położonych na obszarach innych województw.
Projekt technologiczny zakładu, w którym ma
być prowadzona działalność MOL, składa się z:
a) części opisowej zawierającej m.in. określenie
rodzaju działalności z uwzględnieniem rodzaju surowców oraz przeznaczenia produktów pochodzenia zwierzęcego, określenie rodzaju produktów
pochodzenia zwierzęcego, które będą produkowane w zakładzie, opis procesów produkcyjnych,
wykaz pomieszczeń zakładu i ich przeznaczenie,
powierzchnia, wymagana wysokość, sposób wykończenia posadzek, ścian i sufitów, wykaz maszyn, wykaz parametrów dot. temperatury, wilgotności, dostawa i dystrybucja wody, magazynowanie zużytych opakowań i odpadów, ścieków,
opis sposobu czyszczenia, odkażania, dezynsekcji
i deratyzacji;
b) części graficznej przedstawiającej rzuty poziome kondygnacji zakładu z zaznaczeniem pomieszczeń i wyróżnieniem stref o różnym stopniu ryzyka zanieczyszczenia mikrobiologicznego i miejsca,
w których odbywają się poszczególne etapy produkcji, stanowiska pracy, lokalizacje maszyn, instalacji i urządzeń produkcyjnych, „od przyjęcia
surowców do wysyłki produktów”.
Powiatowy lekarz weterynarii, w drodze decyzji administracyjnej, zatwierdza przedłożony
projekt technologiczny zakładu, jeżeli odpowiada on wymaganiom określonym w ww. rozporządzeniu, w terminie 30 dni od wszczęcia postępowania w tej sprawie.
Produkcja produktów pochodzenia zwierzęcego
w ramach MOL oraz ich sprzedaż może odbywać się:
w specjalnym odrębnym budynku,
albo w dostosowanym pomieszczeniu (np. kuchnia letnia), używanym wyłącznie do tego celu.
Pomieszczenia żywnościowe zlokalizowane w odrębnych budynkach, w których prowadzi się produkcję żywności powinny pozwalać na higieniczne
wykonywanie wszystkich czynności i być dostosowane
do przetwarzania i przechowywania żywności w odpowiednich warunkach oraz umożliwiać stosowanie
dobrej praktyki higienicznej.
W przypadku dostosowanych pomieszczeń,
w tym pomieszczeń mieszkalnych, wymagania
ogólne dotyczą przede wszystkim usytuowania, projektu i konstrukcji oraz utrzymywanie tego rodzaju
pomieszczeń w czystości i dobrym stanie technicznym, tak by było możliwe uniknięcie ryzyka zanieczyszczenia, zwłaszcza przez zwierzęta i szkodniki.
Zakłady produkujące żywność tradycyjną pochodzenia zwierzęcego mogą skorzystać z odstępstw
od niektórych wymagań higienicznych określonych
w rozporządzeniu Nr 852/2004, na mocy rozporządzenia MRiRW z dnia 27 lipca 2007 r. w sprawie ogólnych
odstępstw od wymagań higienicznych w zakładach
produkujących żywność tradycyjną pochodzenia zwierzęcego (Dz.U. nr 146, poz.1024).
Zakres określony w art. 7, ust. 2 rozporządzenia
Komisji (WE) nr 2074/2005 z dnia 5 grudnia 2005 r.
ustanawiającego środki wykonawcze w odniesieniu do
niektórych produktów objętych rozporządzeniem (WE)
nr 853/2004 i do organizacji urzędowych kontroli na
mocy rozporządzeń (WE) nr 854/2004 oraz (WE)
nr 882/2004, ustanawiającego odstępstwa od rozporządzenia (WE) nr 852/2004 i zmieniającego rozporządzenie (WE) nr 853/2004 oraz (WE) nr 854/2004
(Dz. Urz. UE L 338 z 22.12.2005, str. 27, z późn. zm.).
Przyznanie tych odstępstw jest możliwe jedynie wtedy, jeżeli umożliwi stosowanie tradycyjnej metody produkcji żywności pochodzenia
zwierzęcego określonej:
1) we wniosku o:
a) wpis produktu na listę produktów tradycyjnych prowadzoną przez ministra właściwego
do spraw rynków rolnych lub
b) rejestrację produktu wysłanym do Komisji
Europejskiej zgodnie z przepisami ustawy
z dnia 17 grudnia 2004 r. o rejestracji i ochronie
nazw i oznaczeń produktów rolnych i środków
spożywczych oraz o produktach tradycyjnych
(Dz.U. z 2005 r. nr 10, poz. 68), lub
2) w specyfikacji produktu, o której mowa w:
a) rozporządzeniu Rady (WE) nr 509/2006 z dnia
20 marca 2006 r. w sprawie produktów rolnych
i środków spożywczych będących gwarantowanymi tradycyjnymi specjalnościami (Dz.
Urz. UE L 93 z 31.03.2006, str. 1), lub
b) rozporządzeniu Rady (WE) nr 510/2006 z dnia
20 marca 2006 r. w sprawie ochrony oznaczeń geograficznych i nazw pochodzenia
produktów rolnych i środków spożywczych (Dz.
Urz. UE L 93 z 31.03.2006, str. 12).
Zastosowanie ww. odstępstw w praktyce
oznacza m.in. umożliwienie zastosowania w
zakładzie drewnianych lub kamiennych półek do
składowanie serów długo dojrzewających lub
wykorzystania w procesie produkcji tradycyjnych drewnianych pieców wędzarniczych.
Na podstawie
krajowych rozporządzeń wykonawczych
i regulacji prawnych UE
opracowała Barbara Ditrich
XII EDYCJA OGÓLNOPOLSKIEGO KONKURSU
„SPOSÓB NA SUKCES"
Jeśli prowadzisz małą lub średnią firmę, tworzysz nowe miejsca pracy dla
mieszkańców wsi, realizujesz ciekawe pomysły na rzecz lokalnych społeczności
wiejskich, w tym także w ramach Lokalnej Grupy Działania lub wykorzystujesz
w prowadzonej działalności odnawialne źródła energii zapraszamy do udziału
w XII edycji ogólnopolskiego konkursu „Sposób na Sukces”.
Organizatorzy konkursu - Centrum Doradztwa
Rolniczego w Brwinowie we współpracy z:
– Agencją Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa,
– Stowarzyszeniem „AgroBiznesKlub”,
– Stowarzyszeniem „Sposób na Sukces”,
– Firmą „Agrobroker” – Ubezpieczenia i Doradztwo,
– Towarzystwem Inicjatyw Społecznych „Nowy Świat”,
- Bankiem Gospodarki Żywnościowej S.A.
Patronat honorowy: Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi
Patronat medialny:
- Telewizja Polska S.A., Program 1
- Agro Serwis
- Bank i Rolnictwo
- Nowa Wieś Europejska
- Nowe Życie Gospodarcze
- Farmer - magazyn
- Farmer.pl – portal nowoczesnego rolnika
- Gospodarz.pl Twój Portal Doradczy.
Do konkursu mogą być zgłaszane przedsięwzięcia
realizowane przez osoby fizyczne, osoby prawne, tj.
spółki prawa handlowego, samorządy gminne oraz
powiatowe, organizacje społeczno-zawodowe i branżowe rolników, organizacje pozarządowe, inne.
Warunkiem udziału w konkursie jest lokalizacja
przedsięwzięcia w miejscowości liczącej nie więcej niż
20 tys. mieszkańców.
Przedmiotem oceny w XII edycji konkursu będą
przedsięwzięcia zrealizowane w roku 2010 i pierwszym półroczu 2011 roku.
Szczegółowe zasady udziału w konkursie oraz kryteria oceny przedsięwzięć są określone w Regulaminie
XII edycji konkursu.
Zgłoszenia według wzoru (Karta zgłoszenia)
można nadsyłać do 15 października 2011 roku.
Centrum Doradztwa Rolniczego
05-840 Brwinów, ul. Pszczelińska 99
z dopiskiem: Konkurs „Sposób na Sukces”
Dodatkowych informacji udzielają:
Agnieszka Woszczek, Iwona Studniarek,
tel. (22) 729 66 34 do 37, wew. 116.
Serdecznie zapraszamy do udziału w konkursie!
AKTUALNE INFORMACJE PRAWNE DLA ROLNICTWA
Akt Prawny
Rozporządzenie Ministra
Rolnictwa i Rozwoju Wsi
z dnia 9 czerwca 2011 r.
Dz.U. nr 124/2011
poz. 707
Rozporządzenie Ministra
Rolnictwa i Rozwoju Wsi
z dnia 14 czerwca 2011 r.
Dz.U. nr 126/2011
poz. 719
Rozporządzenie Ministra
Rolnictwa i Rozwoju Wsi
z dnia 3 czerwca 2011 r.
Dz.U. nr 129/2011
poz. 745
Rozporządzenie Ministra
Rolnictwa i Rozwoju Wsi
z dnia 10 czerwca 2011 r.
Dz.U. nr 130/2011
poz. 758
Rozporządzenie Ministra
Rolnictwa i Rozwoju Wsi
z dnia 7 czerwca 2011 r.
Dz.U. nr 133/2011
poz. 776
Rozporządzenie Ministra
Rolnictwa i Rozwoju Wsi
z dnia 1 lipca 2011 r.
Dz.U. nr 142/2011
poz. 883
Rozporządzenie Ministra
Rolnictwa i Rozwoju Wsi
z dnia 22 lipca 2011 r.
Dz.U. nr 160/2011
poz. 960
Dotyczy
Zmiany rozporządzenia w sprawie terminów,
w których podmiot posiadający zezwolenie
na dopuszczenie środka ochrony roślin do
obrotu i stosowania jest obowiązany do
przedstawienia wyników badań, informacji,
danych, ocen oraz kart charakterystyki
substancji aktywnej i środka ochrony roślin
Zmiany rozporządzenia w sprawie
szczegółowych warunków i trybu
przyznawania pomocy finansowej w ramach
działania „Przywracanie potencjału produkcji
rolnej zniszczonego w wyniku wystąpienia
klęsk żywiołowych oraz wprowadzenie
odpowiednich działań zapobiegawczych”
objętego Programem Rozwoju Obszarów
Wiejskich na lata 2007-2013
Zmiany rozporządzenia w sprawie
szczegółowych warunków i trybu
przyznawania, wypłaty i zwracania pomocy
finansowej na realizację środków objętych
osią priorytetową 1 - Środki na rzecz
dostosowania floty rybackiej, zawartą
w programie operacyjnym „Zrównoważony
rozwój sektora rybołówstwa i nadbrzeżnych
obszarów rybackich 2007-2013”
Określenia przypadków, w których spadek
wartości produkcji sprzedanej wystąpił
z przyczyn niezależnych od wstępnie uznanej
grupy producentów owoców i warzyw lub
organizacji producentów owoców i warzyw,
oraz sposobu potwierdzania tego spadku
Zmiany rozporządzenia w sprawie
szczegółowych warunków i trybu
przyznawania, wypłaty i zwracania pomocy
finansowej w ramach osi priorytetowej 5 Pomoc techniczna, zawartej w programie
operacyjnym „Zrównoważony rozwój sektora
rybołówstwa i nadbrzeżnych obszarów
rybackich 2007-2013”
Zmiany rozporządzenia w sprawie
szczegółowych warunków i trybu
przyznawania oraz wypłaty pomocy
finansowej w ramach działania „Podstawowe
usługi dla gospodarki i ludności wiejskiej”
objętego Programem Rozwoju Obszarów
Wiejskich na lata 2007-2013
Zbierania danych rynkowych
Istotne informacje
Data ogłoszenia:
15 czerwca 2011 r.
Data wejścia w życie:
29 czerwca 2011 r.
Data ogłoszenia:
17 czerwca 2011 r.
Data wejścia w życie:
z dniem ogłoszenia.
Data ogłoszenia:
21 czerwca 2011 r.
Data ogłoszenia:
22 czerwca 2011 r.
Data wejścia w życie:
6 lipca 2011 r.
Data ogłoszenia:
28 czerwca 2011 r.
Data wejścia w życie:
12 lipca 2011 r.
Data ogłoszenia:
8 lipca 2011 r.
Data wejścia w życie:
22 lipca 2011 r.
Data ogłoszenia:
3 sierpnia 2011 r.
Data wejścia w życie:
17 sierpnia 2011 r.
Na podstawie dostępnych materiałów opracowała Joanna Woźnica
Zdaniem eksperta
Przeminął sezon urlopowy. Tradycyjnie w takim „ogórkowym” czasie dziennikarze muszą szukać dodatkowych, lekkich informacji, aby
czymś ciekawym zapełnić szpalty gazet. W bieżącym – trudno byłoby
narzekać - ciekawych i w dodatku „ciężkich” informacji niestety nie
brakowało. Po giełdach papierów wartościowych szeroko rozlał się kryzys, mimo zapewnień analityków, że nic szczególnie groźnego w realnej
gospodarce się nie wydarzyło. Do świadomości giełdowych graczy dotarła prawda, że życie na kredyt jest tak samo groźne dla państw, nawet
tych najpotężniejszych, jak i dla indywidualnych kredytobiorców. Niestety, wzrost deficytu budżetowego dotyczy także większości państw Unii
Europejskiej, w tym Polski. Podniesienie stawek VAT w bieżącym roku
i gotowy, zapisany w ustawie scenariusz dalszych podwyżek tego podatku, uzmysławiają wagę problemu.
Od 1 lipca trwa okres polskiej prezydencji w Radzie UE. W jej trakcie mogą zapaść decyzje dotyczące kształtu WPR na lata 2014 - 2020.
Miejmy nadzieję, że w związku z tym polskim argumentom będzie łatwiej
przebić się do świadomości unijnych partnerów. Wysokość dopłat bezpośrednich dla polskich rolników odbiega swoim poziomem nie tylko od
średniej płatności otrzymywanej przez rolników „starej Unii”, ale także
tej obliczonej dla nowo przyjętych.
Kończą się żniwa. W Polsce zbierzemy ok. 24 - 25 mln ton zbóż, czyli
prawie 5% mniej niż w roku ubiegłym. Jak to przełoży się na ceny? Powrotu do bardzo niskich cen zbóż, nie należy się spodziewać. Co prawda
prognozy dotyczące zbiorów globalnych (światowych) przywidują prawie
4-procentowy wzrost produkcji, w tym 2,5% w Unii Europejskiej, równocześnie jednak wskazuje się na niski poziom światowych zapasów
i wzrost popytu. Musimy się także przyzwyczaić do faktu, że coraz większą rolę w kształtowaniu ceny, oprócz normalnej gry rynkowej warunkowanej relacjami podaży i popytu, będą miały czynniki spekulacyjne, stanowiące odbicie nastrojów na rynkach terminowych.
Polska była tradycyjnie dużym producentem trzody chlewnej (4. miejsce w Europie). Reakcja producentów na brak opłacalności okazała się
drastyczna. W ostatnich 2 - 3 latach pogłowie trzody chlewnej uległo
zmniejszeniu z ok. 17 do ok. 13 mln szt., osiągając poziom najniższy od
1964 r. Prognozy wskazują, że to jeszcze nie koniec spadków. W stosunku
do ubiegłego roku ceny trzody są obecnie o ok. 7% wyższe i przewiduje się
ich dalszy wzrost. Czy będzie on na tyle wysoki, żeby odwrócić trend
dalszej redukcji pogłowia? Nieśmiałe przewidywania wskazują na możliwość jego zmiany dopiero w przyszłym roku.
ARiMR zapowiadała przyjmowanie wniosków na różnicowanie
w kierunku działalności nierolniczej oraz tworzenie i rozwój mikroprzedsiębiorstw w III kw. br. Zatem planujący rozwój w kierunku pozarolniczym, muszą zachować czujność.
dr inż. Daniel Roszak
GOSPODARSTWA Z WOJEWÓDZTWA POMORSKIEGO
W BADANIACH PL FADN
Na około 12 tys. gospodarstw badanych w PL FADN w roku 2009, gospodarstwa z woj. pomorskiego reprezentowane były przez 635 gospodarstw.
Rozkład gospodarstw wg wielkości ekonomicznej
Wyszczególnienie
Razem
Polska
woj. pomorskie
% udział
< 4 ESU
8=<16
ESU
4=<8 ESU
16=< 40
ESU
40=<100
ESU
>=100
ESU
12 258
983
2 352
3 517
3 911
1 289
206
635
30
96
177
240
77
15
5,18%
3,05%
4,08%
5,03%
6,14%
5,97%
7,28%
Poprzez porównanie średnich danych z gospodarstw z woj. pomorskiego ze średnimi dla całej badanej grupy
w kraju, spróbujmy odpowiedzieć na pytanie - czy gospodarstwa rolne w woj. pomorskim wyróżniają się pod
względem analizowanych danych na tle gospodarstw w kraju?
PORÓWNANIE POTENCJAŁU PRODUKCYJNEGO
Wielkość ekonomiczna w ESU
176,2
141,2
200,0
150,0
100,0
50,0
57,6 58,2
24,9 25,0
3,1 3,1
5,9 6,1
11,7 12,1
< 4 ESU
4=<8 ESU
8=<16 ESU 16=< 40 ESU
b. ma łe
ma łe
1. Pod względem średniej wielkości ekonomicznej w poszczególnych grupach wielkości
ekonomicznej nie dostrzegamy, poza największą kategorią –
powyżej 100 ESU,
znaczących różnic.
0,0
ś redni o
ma łe
Polska
ś redni o
duże
40=<100
ESU
>=100 ESU
duże
b. duże
woj. pomorskie
2. Badane gospodarstwa w woj. pomorskim różnią się znacząco od średnich dla kraju, we wszystkich grupach
wielkości ekonomicznej, wartością posiadanego majątku. Różnica ta jest wynikiem wyższej wartości majątku
trwałego gospodarstw z woj. pomorskiego.
Aktywa ogółem w zł
Aktywa
trwałe w zł
Aktywa trwałe w zł
Aktywa ogółem w zł
8 000 000
8 000 000
6 000 000
zł
zł
6 000 000
4 000 000
4 000 000
2 000 000
0
2 000 000
< 4 ESU
4=<8 ESU 8=<16 ESU 16=<40 ESU40=<100 ESU
>=100 ESU
b. małe
małe
300 884
449 444
758 544 1 374 451 2 475 534 5 162 147
pomorskie 467 127
628 786
931 735 1 706 108 3 444 334 6 711 754
Polska
średnio
małe
średnio
duże
duże
0
b. duże
< 4 ESU
4=<8 ESU 8=<16 ESU 16=<40 ESU40=<100 ESU
>=100 ESU
b. małe
małe
276 329
408 548
686 676 1 241 363 2 218 938 4 529 213
pomorskie 431 119
588 764
862 411 1 575 114 3 150 054 6 086 199
Polska
średnio
małe
średnio
duże
duże
b. duże
Aktywa
w zł
Aktywaobrotowe
obrotowe w zł
Pod względem wartości majątku
obrotowego sytuacja nie jest już tak
jednoznaczna. Tylko w grupie gospodarstw najmniejszych - <4 ESU
i gospodarstw dużych - 40=<100 ESU,
gospodarstwa z woj. pomorskiego
dysponują
większym
majątkiem
obrotowym od średniej dla kraju.
800 000
zł
600 000
400 000
200 000
0
< 4 ESU
4=<8 ESU 8=<16 ESU 16=<40 ESU40=<100 ESU
>=100 ESU
b. małe
małe
średnio
małe
średnio
duże
duże
b. duże
Polska
24 555
40 896
71 868
133 088
256 596
632 933
pomorskie
36 009
40 023
69 324
130 994
294 281
625 556
Udział aktywów obrotowych w aktywach w %
Jednak wskaźnik procentowego
udziału majątku obrotowego w majątku ogółem uwidacznia niekorzystną dla gospodarstw z woj. pomorskiego, pod względem efektywności gospodarowania, strukturę
posiadanego majątku.
Udział akt. obrotowych w aktywach ogół. % - Polska
Udział akt. obrotowych w aktywach ogół. % - pomorskie
12,26%
8,16%
7,71%
9,10%
6,37%
< 4 ESU
4=<8 ESU
b. małe
małe
10,37%
8,54%
9,47%
7,44%
9,68%
7,68%
8=<16 ESU
16=<40 ESU 40=<100 ESU >=100 ESU
średnio małe średnio duże
duże
9,32%
b. duże
3. Badania wskazują, że rolnicy uczestniczący w badaniach rachunkowości PL FADN z woj. pomorskiego intensywniej korzystają z kredytów niż średnio w kraju.
Struktura
w zł
Strukturapasywów
pasywów w zł
8 000 000
zł
7 000 000
6 000 000
5 000 000
4 000 000
3 000 000
2 000 000
1 000 000
0
Polska
pomorskie Polska
b. małe < 4 ESU
kredyty długoter.
Zobowiązania og.
Kapitał własny
2 947
4 697
pomorskie Polska
małe 4=<8 ESU
9 163
17 786
pomorskie Polska
pomorskie Polska
średnio małe 8=<16 średnio duże 16=<40
ESU
ESU
26 968
pomorskie Polska
pomorskie
duże 40=<100 ESU
b. duże >=100 ESU
34 970
82 113
108 871
225 211
325 916
594 667
612 720
111 719
145 739
291 777
405 685
758 134
827 534
4 849
8 206
13 652
21 875
37 692
48 144
296 035
458 921
435 792
606 911
720 852
883 591 1 262 733 1 560 369 2 183 756 3 038 649 4 404 013 5 884 221
Ogólną
prawidłowością jest zmniejszający się, w miarę wzrostu wielkości ekonomicznej, udział kapitału
własnego w finansowaniu majątku.
Udział kapitału własnego w pasywach w %
%
100,00%
90,00%
80,00%
70,00%
< 4 ESU
4=<8 ESU
8=<16 ESU
b. małe
małe
Polska
98,39%
96,96%
95,03%
pomorskie
98,24%
96,52%
94,83%
16=<40 ESU
średnio małe średnio duże
40=<100 ESU >=100 ESU
duże
b. duże
91,87%
88,21%
85,31%
91,46%
88,22%
87,67%
CHARAKTERYSTYKA PRODUKCJI
1. We wszystkich grupach wielkości ekonomicznej, gospodarstwa z woj. pomorskiego mają większą, od średnich dla gospodarstw w kraju, powierzchnie UR. To pośrednio może oznaczać niższą intensywność produkcji
i wykorzystania posiadanego majątku.
2. Wyraźne różnice między średnimi gospodarstw w woj. pomorskim a średnimi dla kraju występują m.in.
w powierzchni posiadanych lasów (wyższa w woj. pomorskim), pogłowiu krów mlecznych (niższe w woj. pomorskim), plonach pszenicy (wyższe w woj. pomorskim), wydajności mlecznej krów (wyraźnie niższa w woj.
pomorskim).
Wybrane informacje o produkcji wg wielkości ekonomicznej
Wyszczególnienie
Razem pow. UR w ha - Polska
Razem pow. UR w ha
- woj. pomorskie
Uprawa zbóż w ha - Polska
Uprawa zbóż w ha
- woj. pomorskie
% udział zbóż w strukturze
zasiewów - Polska
% udział zbóż w strukturze
zasiewów – woj. pomorskie
Lasy w ha - Polska
9,0
14,0
średnio
małe
8=<16
ESU
23,5
12,0
17,4
27,6
55,0
111,7
194,7
5,56
8,40
13,77
25,97
47,43
99,93
7,99
10,47
16,71
34,03
66,94
109,77
62,01%
59,87%
58,60%
59,33%
61,34%
63,84%
66,73%
60,07%
60,64%
61,83%
59,94%
56,38%
b. małe
<4 ESU
małe
4=<8
ESU
średnio
duże
duże
40=<100
16=<40
ESU
ESU
43,8
77,3
b. duże
>=100
ESU
156,5
0,75
0,97
0,99
1,24
1,26
2,11
Lasy w ha - woj. pomorskie
3,78
1,91
1,12
2,42
0,63
2,53
Krowy mleczne szt. LU - Polska
0,81
1,86
4,59
9,36
11,71
12,77
0,35
1,51
4,18
8,71
7,29
7,81
1,01
2,22
4,52
12,26
45,59
181,13
0,96
2,67
7,07
13,95
49,68
151,56
42,4
44,5
48,9
52,6
56,7
58,3
38,2
53,3
57,2
57,7
65,9
67,9
3 242
3 727
4 342
5 307
6 271
6 914
2 095
3 240
4 870
5 431
5 823
4 928
Krowy mleczne szt. LU
- woj. pomorskie
Trzoda chlewna szt. przelicz. LU
– Polska
Trzoda chlewna szt. przelicz. LU
- woj. pomorskie
Plon pszenicy dt/ha - Polska
Plon pszenicy dt/ha - woj. pomorskie
Wydajność mleczna krów
kg/krowę - Polska
Wydajność mleczna krów kg/krowę
- woj. pomorskie
% udział produkcji zwierzęcej
% udział
80,00%
60,00%
40,00%
20,00%
0,00%
< 4 ESU
4=<8 ESU
8=<16 ESU
16=< 40 ESU 40=<100 ESU>=100 ESU
b. małe
małe
średnio
małe
średnio
duże
duże
b. duże
Polska
37,12%
42,80%
46,27%
53,11%
51,07%
48,15%
pomorskie
20,09%
62,78%
54,27%
47,32%
39,26%
39,09%
Porównanie intensywności
produkcji zwierzęcej oceniana
na podstawie % udziału wartości produkcji zwierzęcej w produkcji ogółem, wskazuje, że
jedynie w klasie „małe” i „średnio małe” gospodarstwa z woj.
pomorskiego
mają
wyższą
średnią tego udziału od średniej
dla gospodarstw w kraju.
DOPŁATY DO DZIAŁALNOŚCI OPERACYJNEJ
We wszystkich klasach wielkości ekonomicznej badane gospodarstwa z woj. pomorskiego cechują się wyższą zdolnością absorpcji środków z dotacji od średnich dla kraju.
b. małe
<4 ESU
Wyszczególnienie
Dopłaty do działalności operacyjnej
razem – Polska
Dopłaty do działalności operacyjnej
razem - woj. pomorskie
w tym rolnośrodowiskowe
– Polska
w tym rolnośrodowiskowe
- woj. pomorskie
Dopłaty do dział. operacyjnej
razem/na 1 ha UR - Polska
Dopłaty do dział. operacyjnej
razem/na 1 ha UR - woj. pomorskie
małe
4=<8
ESU
średnio
małe
8=<16
ESU
23 526
43 401
78 356
154 176
15 145
17 931
24 325
52 437
118 966
217 831
961
1 389
1 899
3 472
6 831
15 242
1 949
2 695
2 607
6 892
18 948
22 798
1 228,73
1 081,51
1 001,07
991,47
1 013,43
984,98
1 265,37
1 028,54
882,84
952,76
1 065,22
1 118,83
1 265,37
1 228,73
1 000,00
b. duże
>=100
ESU
15 177
1 400,00
1 081,51
1 028,54 1 001,07
duże
40=<100
ESU
11 014
Dopłaty do działalności operacyjnej w zł/ha
1 200,00
średnio
duże
16=<40
ESU
991,47
1 065,22
1 013,43
952,76
1 118,83
Ze względu jednak na fakt
większej powierzchni UR gospodarstw z pomorskiego w każdej
z klas, wysokość dopłat na 1 ha nie
daje już tak jednoznacznego obrazu.
984,98
Dopłaty na 1 ha UR wyższe od
średnich krajowych uzyskują jedynie gospodarstwa najmniejsze
oraz duże i bardzo duże.
882,84
800,00
600,00
400,00
200,00
0,00
< 4 ESU
4=<8 ESU
8=<16 ESU
16=< 40 ESU
40=<100 ESU
>=100 ESU
b. małe
małe
średnio małe
średnio duże
duże
b. duże
dopłaty do dział. operacyjnej razem/na 1 ha UR - Polska
dopłaty do dział. operacyjnej razem/na 1 ha UR - woj. pomorskie
Wielom. (dopłaty do dział. operacyjnej razem/na 1 ha UR - Polska)
Wielom. (dopłaty do dział. operacyjnej razem/na 1 ha UR - woj. pomorskie)
WARTOŚĆ PRODUKCJI
1. Według średnich z woj. pomorskiego jedynie gospodarstwa w klasie „małe” i „średnio małe” osiągnęły wartość produkcji wyższą od danych dla kraju. Wpływ na taki stan miała znacząco wyższa wartość produkcji
zwierzęcej.
Wartośd
Wartośćprodukcji
produkcji w w
PLNPLN
1 600 000
1 400 000
1 200 000
zł
1 000 000
800 000
600 000
400 000
200 000
0
Polska
pomorskie
Polska
b. małe < 4 ESU
pomorskie
Polska
małe 4=<8 ESU
pomorskie
Polska
średnio małe
8=<16 ESU
pomorskie
Polska
duże 40=<100
ESU
pomorskie
b. duże >=100
ESU
Prod. ogółem
33 462
30 666
58 808
82 274 104 613 114 758 214 599 202 794 485 935 518 487
Prod. roślinna
19 737
20 500
32 495
29 146
54 859
51 270
98 766 105 439 235 086 312 364 782 384 832 460
Prod. zwierzęca
12 419
6 159
25 172
51 649
48 405
62 281
113 966 95 971 248 169 203 539 730 620 534 890
Produkcja
ha
Produkcja w
w zł/
zł zzha
12 000,00
10 000,00
zł
pomorskie
Polska
średnio duże
16=<40 ESU
8 000,00
6 000,00
4 000,00
2 000,00
0,00
< 4 ESU
4=<8 ESU
8=<16 ESU
b. małe
małe
Polska
3 733,00
4 190,60
4 451,49
pomorskie
2 562,08
4 719,47
4 164,89
16=< 40 ESU
średnio małe średnio duże
40=<100 ESU >=100 ESU
duże
b. duże
4 902,36
6 284,92
9 693,17
3 684,67
4 642,54
7 028,24
1 517
1 368
2. W przeliczeniu na 1 ha UR,
jedynie w klasie gospodarstw
„małych” średnia dla woj. pomorskiego była wyższa od średniej dla kraju. W pozostałych klasach wielkości ekonomicznej, gospodarstwa z województwa pomorskiego uczestniczące w badaniach uzyskały wartość produkcji z 1 ha UR niższą od
średnich dla całego kraju.
3. Przedstawiony w % udział poszczególnych działalności produkcji roślinnej w strukturze wartości tej produkcji
wskazuje na dominującą rolę zbóż.
W gospodarstwach z woj. pomorskiego, we wszystkich klasach wielkości udział zbóż był wyższy niż w średnich dla kraju. W woj. pomorskim zwraca również uwagę wysoki udział wartość produkcji ziemniaków
w klasie gospodarstw „dużych” i „bardzo dużych” .
Struktura produkcji roślinnej
60,0%
50,0%
udział %
40,0%
30,0%
20,0%
10,0%
0,0%
Polska
pomorskie Polska
b. małe < 4 ESU
pomorskie Polska
małe 4=<8 ESU
pomorskie Polska
pomorskie Polska
średnio małe 8=<16 średnio duże 16=<40
ESU
ESU
pomorskie Polska
pomorskie
duże 40=<100 ESU
b. duże >=100 ESU
zboża
36,9%
45,8%
35,9%
52,2%
38,9%
52,8%
47,0%
56,4%
40,9%
47,7%
27,3%
32,7%
ziemniaki
11,7%
9,2%
12,6%
13,5%
10,1%
11,1%
7,1%
6,0%
3,7%
10,5%
4,3%
26,7%
Buraki cukrowe
0,4%
0,0%
1,9%
0,9%
4,7%
2,8%
6,5%
6,7%
6,5%
13,3%
3,1%
2,6%
Warzywa i kwiaty
26,2%
24,9%
22,0%
16,7%
17,3%
15,0%
15,0%
6,6%
26,1%
6,1%
49,3%
22,7%
Owoce
12,7%
18,0%
14,9%
5,0%
12,9%
0,9%
5,2%
0,1%
3,4%
0,0%
2,3%
0,0%
Rośliny oleiste
4,5%
0,4%
5,8%
8,6%
8,7%
13,4%
14,4%
18,3%
15,9%
19,5%
11,4%
12,4%
4. W strukturze wartości produkcji zwierzęcej dominująca rola przypada produkcji trzody chlewnej. Dla gospodarstw z woj. pomorskiego uczestniczących w badaniach rola tej produkcji jest bardziej znacząca niż dla gospodarstw w skali całego kraju. Kolejnym wyróżnikiem gospodarstw z woj. pomorskiego uczestniczących
w badaniach PL FADN jest bardzo wysoki udział produkcji drobiarskiej w klasie gospodarstw „małych” – prawie
66%.
Struktura produkcji zwierzęcej
100,0%
90,0%
80,0%
% udział
70,0%
60,0%
50,0%
40,0%
30,0%
20,0%
10,0%
0,0%
Polska
pomorskiePolska
b. małe < 4 ESU
pomorskiePolska
małe 4=<8 ESU
pomorskiePolska
średnio małe
8=<16 ESU
pomorskiePolska
średnio duże
16=<40 ESU
pomorskiePolska
pomorskie
duże 40=<100 ESU b. duże >=100 ESU
Mleko
17,5%
9,9%
21,7%
7,7%
34,2%
25,1%
38,9%
39,4%
28,8%
17,9%
12,0%
5,8%
Wołowina
15,6%
31,0%
15,7%
9,0%
16,7%
15,0%
12,5%
13,3%
6,5%
5,6%
2,7%
8,0%
Wieprzowina
25,2%
47,6%
27,0%
15,2%
28,5%
33,5%
32,8%
42,4%
55,8%
77,1%
70,0%
86,4%
Drób
35,5%
4,4%
31,7%
65,9%
16,0%
18,3%
14,4%
0,8%
4,5%
0,0%
10,0%
0,0%
Jaja
3,0%
2,5%
1,9%
0,6%
3,7%
6,5%
1,3%
4,3%
4,6%
0,0%
5,2%
0,0%
Koszty całkowite w zł
KOSZTY
1. Koszty ponoszone przez
gospodarstwa z woj. pomorskiego uczestniczące
w badaniach były wyższe
od średnich dla kraju, za
wyjątkiem
gospodarstw
„bardzo dużych”.
Koszty całkowite w zł
1 400 000
1 200 000
zł
1 000 000
800 000
600 000
400 000
200 000
0
< 4 ESU
4=<8 ESU
8=<16 ESU
16=< 40 ESU
40=<100 ESU
średnio małe średnio duże
>=100 ESU
b. małe
małe
duże
b. duże
Polska
33 887
54 997
93 627
188 285
404 260
1 252 190
Pomorskie
36 051
82 739
107 829
194 864
458 423
1 074 227
Produkcja – koszty w przeliczeniu na 1 ha – bez dotacji
2. W przeliczeniu na 1 ha
UR w klasach gospodarstw „bardzo małych”
i „małych”, koszty w woj.
pomorskim przewyższają
wartość produkcji.
12000
10000
8000
6000
4000
2000
0
Polska
pomorskie Polska
b. małe < 4 ESU
pomorskie Polska
małe 4=<8 ESU
pomorskie Polska
średnio małe 8=<16
ESU
pomorskie Polska
średnio duże 16=<40
ESU
pomorskie Polska
duże 40=<100 ESU
pomorskie
b. duże >=100 ESU
Produkcja PLN /z ha
3733
2562
4191
4719
4451
4165
4902
3685
6285
4643
9693
7028
Koszty PLN/na 1 ha
3780
3012
3919
4746
3984
3913
4301
3541
5229
4105
8000
5517
DOCHODY
Dochód z 1 ha
1.
3000
2500
zł/z ha
2000
1500
1000
500
0
-500
-1000
Polska
pomorskie Polska
b. małe < 4 ESU
pomorskie Polska
małe 4=<8 ESU
pomorskie Polska
pomorskie Polska
średnio małe 8=<16 średnio duże 16=<40
ESU
ESU
pomorskie Polska
duże 40=<100 ESU
pomorskie
b. duże >=100 ESU
Z dotacją
1053
691
1245
836
1391
1056
1537
1025
2052
1568
2667
2530
Bez dotacji
-176
-575
164
-192
390
173
546
72
1038
503
1682
1411
Dochód z 1 ha UR bez
dotacji w grupie gospodarstw „bardzo małych”
i „małych” był w roku
2009 ujemny. We wszystkich klasach wielkości
ekonomicznej dochód zarówno z dotacją, jak i bez
dotacji, w średniej z badanych gospodarstw woj.
pomorskiego, był niższy
od dochodu dla całej grupy badanej w kraju.
Dochód na osobę pełnozatrudnioną w zł
300000
250000
zł/osobę
200000
150000
100000
50000
0
-50000
Polska
pomorskie Polska
b. małe < 4 ESU
pomorskie Polska
małe 4=<8 ESU
pomorskie Polska
pomorskie Polska
pomorskie Polska
średnio małe 8=<16 średnio duże 16=<40 duże 40=<100 ESU
ESU
ESU
pomorskie
b. duże >=100 ESU
bez dotacji
-1244
-5693
1510
-2166
5371
2830
12952
2209
41016
28478
136319
138773
z dotacją
7432
6844
11485
9430
19169
17299
36479
31275
80957
88763
216155
248789
Udział
dotacji
z 1 ha
Udział
dotacjiw
w dochodzie
dochodzie z 1 ha
3.
183,18%
b.
małe < 4 ESU
małe
śrśr4=<8 ESU małe 8=<16 duże 16=<40
duże
40=<100
Gospodarstwa „bardzo
małe” i „małe” były
w 2009 r. całkowicie
uzależnione od dotacji.
Dotacja służyła do pokrycie
wyższych
od
wartości produkcji kosztów.
pomorskie
Polska
pomorskie
Polska
pomorskie
Polska
pomorskie
Polska
pomorskie
Polska
122,96%
92,94%
86,85%
71,98%83,64%64,49%
67,92%
49,39%
36,93%44,22%
pomorskie
Polska
200,00%
180,00%
160,00%
140,00% 116,74%
120,00%
100,00%
80,00%
60,00%
40,00%
20,00%
0,00%
2. Średnia płaca netto w
działach pozarolniczych
wyniosła w 2009 r. 24880 zł. Dochód rolniczy na osobę pełnozatrudnioną na poziomie
średniej płacy i powyżej
mógł być osiągnięty
dopiero w grupie gospodarstw „średnio dużych” – 16=<40 ESU.
Średnia
powierzchnia
UR w gospodarstwach
z woj. pomorskiego,
w tej klasie, wyniosła
55 ha.
b.duże
>=100 ESU
Udział dotacji w dochodzie z 1 ha
4. Uczestniczące w badaniach rachunkowości rolnej gospodarstwa z woj. pomorskiego osiągnęły w 2009 r.
gorsze wyniki finansowe od gospodarstw w kraju.
Daniel Roszak
OFERTY SPRZEDAŻY (ciąg dalszy ze str. 76)
Dwa graniczące ze sobą siedliska rolnicze na
obrzeżach Chojnic: tj. 2,2 ha ze stawem o pow. 800
m2, przyłączami i możliwością budowy oraz 2,2 ha
z dwoma nowymi budynkami w stanie surowym lub
samą ziemię (4 ha). Cena do uzgodnienia.
Wiadomość: tel. kom. 691877920.
***
Przetrząsaczo-zgrabiarkę pasową prod. polskiej
w bardzo dobrym stanie (po remoncie), cena – 1200 zł
oraz sadzeniaki ziemniaka odm. Vineta, kaliber 30+.
Wiadomość: tel. kom. 697580947 lub 605857362.
Materiał siewny w C1 - wysokiej jakości: pszenicę
ozimą odm.: Zyta, Muszelka, Banderola, Bamberka.
Wiadomość: tel. 500333456, gm. Cedry Wielkie.
***
Fermę UO 500 z przeznaczeniem na hodowlę drobiu, pow. użytkowa 9,5 tys. m2, pow. działki 6 ha.
Wiadomość: tel. kom. gmina Gryfice, woj. zachodniopomorskie, tel. kom. 791302048.
***
Ciągnik Ursus C-360 z nowym Turem.
Wiadomość: tel. 502611782, gm. Cedry Wielkie.
DLACZEGO WARTO ZOSTAWIĆ SŁOMĘ NA POLU?
W ostatnich latach znacznie zwiększył się udział
zbóż w strukturze zasiewów, a jednocześnie wiele
gospodarstw zrezygnowało z produkcji zwierzęcej.
W związku z tym powstała nadwyżka słomy, którą
najlepiej zagospodarować poprzez przyoranie jej
bezpośrednio na polu. Ma to szczególne znaczenie
w gospodarstwach, w których stosowanie obornika
jest ograniczone lub nie stosuje się go wcale. Należy
pamiętać, że słoma przyczynia się do odnawiania zapasu próchnicy w glebie.
Warunkiem dobrego wykorzystania słomy jako nawozu jest
właściwe jej rozdrobnienie i równomierne jej rozrzucenie na całej
powierzchni pola. Słoma powinna
być pocięta na długość nie większą
niż 8 cm. Zamontowany szarpacz
słomy na kombajnie w zupełności
sprosta temu zadaniu.
Proces rozkładu przyoranej
słomy można i należy przyśpieszyć
poprzez stosowanie nawozów azotowych. Od przebiegu rozkładu
słomy zależy tempo uruchamiania
Warunkiem dobrego wykorzystania słomy jako nawozu
jest właściwe jej rozdrobnienie
składników pokarmowych, akumulacja próchnicy w glebie i plonowanie roślin następczych. W rozkładzie
słomy uczestniczą drobnoustroje,
które do swojego rozwoju potrzebują energii i pokarmu. Słoma przede
wszystkim zawiera węgiel, a więc
jest źródłem energii. Nie posiada
natomiast dostatecznej ilości związków azotowych. Dlatego też po
żniwach, dla przyśpieszenia rozkładu słomy i resztek pożniwnych, na
pociętą i równomiernie rozrzuconą
słomę zaleca się zastosowanie nawożenia azotowego, a także dokładne wymieszanie jej z 10 cm
warstwą gleby. Zwykle zaleca się
zastosować od 6 – 8 kg azotu na
tonę słomy, gdyż bakterie na rozłożenie tony słomy zużywają do
8 kg azotu. Dodawanie azotu jest
konieczne, gdy słoma przyorywana jest na glebach słabych i na
polach, gdzie jest niskie nawożenie tym składnikiem oraz, gdy
będziemy uprawiać oziminy. Na
glebach dobrych i wysoko nawożonych można nie stosować azotu
na słomę, gdy mamy wysiać rośliny jare. Azot może być dodawany
do słomy zarówno w formie mineralnej, jak i w formie organicznej.
Z nawozów organicznych może to
być gnojówka (10 – 15 m3/ha) lub
gnojowica (30 - 40 m3/ha). Najlepszą formą mineralnego azotu
jest mocznik i RSM.
Przyorana słoma z odpowiednią dawką azotu wzbogaca w ten
składnik glebę, przyspiesza pożądany rozkład masy organicznej,
sprzyja procesom próchnicznym
i podnosi urodzajność gleby.
Z badań ośrodków naukowych
wynika, że tak przyorana słoma
z powierzchni 1 ha odpowiada
w działaniu ok. 15 ton obornika.
O ile względy ekonomiczne
mogą uzasadniać przyorywanie
słomy bez azotu w gospodarstwach
posiadających dużo obornika, to
w gospodarstwach specjalizujących
się w produkcji zbóż i rzepaku stosowanie nawożenia azotowego do
słomy jest opłacalne i konieczne.
Stanisław Czereś
CHARAKTERYSTYKA NOWYCH ODMIAN ZBÓŻ OZIMYCH
W bieżącym roku do Krajowego Rejestru wpisano 22 nowe odmiany zbóż ozimych. Wśród nich znajduje się: 7 odmian pszenicy ozimej, tj. 5 odmian jakościowych i po jednej odmianie chlebowej oraz paszowej. Z pozostałych gatunków
wpisano po 6 odmian jęczmienia i pszenżyta ozimego oraz 3 odmiany żyta ozimego. Na wniosek hodowcy skreślono tylko jedną odmianę – pszenicę ozimą Clever.
Obecnie w rejestrze tym znajduje się łącznie 76 odmian pszenicy ozimej, z czego
większość odmian to odmiany zagranicznych hodowli.
PSZENICA OZIMA
ARKADIA
Odmiana jakościowa (A). Plenność średnia. Mrozoodporność wyróżniająca (5,5o). Odporność na rdzę brunatną – dość duża, na septoriozę plew, brunatną plamistość liści, fuzariozę kłosów i choroby podstawy źdźbła –
średnia, na septoriozę liści – dość mała, na mączniaka
prawdziwego – bardzo mała. Rośliny wysokie, o dość
małej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia wczesny, dojrzewania dość wczesny. Masa 1000 ziaren dość
duża. Liczba opadania duża, zawartość białka średnia,
wskaźnik sedymentacyjny SDS duży.
Hodowca:
DANKO Hodowla Roślin Sp. z o.o.
ELIPSA
Odmiana pastewna (C). Plenność bardzo dobra. Mrozoodporność mała. Odporność na rdzę brunatną – duża
do bardzo dużej, na mączniaka prawdziwego, septoriozę liści, fuzariozę kłosów i choroby podstawy źdźbła –
średnia, na septoriozę plew i brunatną plamistość liści
– dość mała. Rośliny niskie do bardzo niskich, o średniej odporności na wyleganie. Masa 1000 ziaren mała.
Liczba opadania duża, zawartość białka średnia.
Pełnomocnik hodowcy:
Hodowla Roślin Strzelce Sp. z o.o. Grupa IHAR
KWS Dacanto
Odmiana chlebowa (B). Plenność dobra. Mrozoodporność mała do bardzo małej. Odporność na rdzę brunatną – bardzo duża, na septoriozę liści – duża, na
mączniaka prawdziwego i brunatną plamistość liści –
dość duża, na septoriozę plew i choroby podstawy
źdźbła – średnia, na fuzariozę kłosów – dość mała.
Termin kłoszenia i dojrzewania dość późny. Masa
1000 ziaren duża. Liczba opadania duża do bardzo
dużej, zawartość białka dość mała, wskaźnik sedymentacyjny SDS duży do bardzo dużego.
Pełnomocnik hodowcy:
KWS Lochow Polska Sp. z o.o.
LINUS
Odmiana jakościowa (A). Plenność dobra. Mrozoodporność mała. Odporność na ważniejsze choroby
średnia, jedynie na rdzę brunatną – dość duża. Rośliny dość niskie, o dość dużej odporności na wyleganie.
Termin kłoszenia dość późny. Masa 1000 ziaren dość
mała. Liczba opadania duża, zawartość białka dość
duża, wskaźnik sedymentacyjny SDS duży.
Pełnomocnik hodowcy:
RAGT Semences Polska Sp. z o.o.
MEISTER
Odmiana jakościowa (A). Plenność bardzo dobra.
Mrozoodporność mała do bardzo małej. Odporność na
septoriozę liści – duża, na rdzę brunatną i fuzariozę
kłosów – dość duża, na septoriozę plew, brunatną
plamistość liści i choroby podstawy źdźbła – średnia,
na mączniaka prawdziwego – dość mała. Termin kłoszenia dość późny, masa 1000 ziaren duża. Liczba
opadania duża do bardzo dużej, zawartość białka
duża, wskaźnik sedymentacyjny SDS duży.
Pełnomocnik hodowcy:
RAGT Semences Polska Sp. z o.o.
OXAL
Odmiana jakościowa (A). Plenność dość dobra. Mrozoodporność mała. Odporność na rdzę brunatną –
duża do bardzo dużej, na septoriozę liści i fuzariozę
kłosów – duża, na septoriozę plew, brunatną plamistość liści i choroby podstawy źdźbła – dość duża, na
mączniaka prawdziwego – średnia. Termin kłoszenia
późny, dojrzewania dość późny. Masa 1000 ziaren
dość duża. Liczba opadania dość duża, zawartość
białka średnia, wskaźnik sedymentacyjny SDS duży
do bardzo dużego.
Pełnomocnik hodowcy:
RAGT Semences Polska Sp. z o.o.
SAILOR
Odmiana jakościowa (A). Plenność dobra. Mrozoodporność prawie średnia (możliwość uprawy bez większego
ryzyka wymarzania w całym kraju). Odporność na
ważniejsze choroby średnia, jedynie na rdzę brunatną
– mała. Rośliny wysokie, masa 1000 ziaren dość duża.
Liczba opadania dość duża, zawartość białka dość duża, wskaźnik sedymentacyjny SDS dość duży.
Pełnomocnik hodowcy:
DANKO Hodowla Roślin Sp. z o.o.
JĘCZMIEŃ OZIMY
ANTONELLA
Odmiana wielorzędowa, typu pastewnego. Mrozoodporność średnia. Odporność na mączniaka prawdziwego i czarną plamistość – duża do bardzo dużej, na
plamistość siatkową i rynchosporiozę – duża, na rdzę
jęczmienia – dość duża. Rośliny o przeciętnej wysokości i dość dużej odporności na wyleganie. Termin
kłoszenia średni, dojrzewania dość późny. Masa 1000
ziaren dość duża, wyrównanie ziarna dość dobre,
gęstość ziarna w stanie zsypnym mała. Zawartość
białka w ziarnie średnia. Tolerancja na zakwaszenie
gleby średnia. Plenność bardzo dobra.
Przedstawiciel hodowcy:
Saaten-Union Polska Sp. z o.o.
ul. Straszewska 70, 62-100 Wągrowiec
HENRIETTE
Odmiana wielorzędowa, typu pastewnego. Mrozoodporność średnia. Odporność na mączniaka prawdziwego, plamistość siatkową i rdzę jęczmienia – dość duża,
na rynchosporiozę i czarną plamistość – średnia. Rośliny o przeciętnej wysokości i dość dużej odporności na
wyleganie. Termin kłoszenia wczesny, dojrzewania
średni. Masa 1000 ziaren duża, wyrównanie ziarna
dość dobre, gęstość ziarna w stanie zsypnym średnia.
Zawartość białka w ziarnie i tolerancja na zakwaszenie
gleby średnia. Plenność bardzo dobra.
Przedstawiciel hodowcy:
Saaten-Union Polska Sp. z o.o.
ul. Straszewska 70, 62-100 Wągrowiec
HOLMES
Odmiana wielorzędowa, typu pastewnego. Mrozoodporność średnia. Odporność na mączniaka prawdziwego, plamistość siatkową, rdzę jęczmienia i rynchosporiozę – średnia, na czarną plamistość – dość mała.
Rośliny dość niskie o dość dużej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia dość wczesny, dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren dość duża, wyrównanie ziarna
i gęstość ziarna w stanie zsypnym średnia. Zawartość
białka w ziarnie dość mała. Tolerancja na zakwaszenie
gleby średnia. Plenność dobra do bardzo dobrej.
Przedstawiciel hodowcy:
DANKO Hodowla Roślin Sp. z o.o.
Choryń 27, 64-000 Kościan
KWS MERIDIAN
Odmiana wielorzędowa, typu pastewnego. Mrozoodporność średnia. Odporność na rynchosporiozę – dość
duża, na plamistość siatkową, rdzę jęczmienia i czarną
plamistość – średnia, na mączniaka prawdziwego –
dość mała. Rośliny o przeciętnej wysokości i dość dużej
odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren dość duża, wyrównanie
ziarna dość dobre, gęstość ziarna w stanie zsypnym
dość mała. Zawartość białka w ziarnie i tolerancja na
zakwaszenie gleby średnia. Plenność bardzo dobra.
Przedstawiciel hodowcy:
KWS Lochow Polska Sp. z o.o.
Kondratowice, ul. Słowiańska 5, 57-150 Prusy
MATILDA
Odmiana wielorzędowa, typu pastewnego. Mrozoodporność średnia. Odporność na rdzę jęczmienia, plami-
stość siatkową, rynchosporiozę i czarną plamistość –
dość duża, na mączniaka prawdziwego mała do bardzo
małej. Rośliny o przeciętnej wysokości i dość dużej
odporności na wyleganie. Termin kłoszenia wczesny,
dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren duża, wyrównanie ziarna średnie, gęstość ziarna w stanie zsypnym
dość mała. Zawartość białka w ziarnie i tolerancja na
zakwaszenie gleby średnia. Plenność bardzo dobra.
Przedstawiciel hodowcy:
Saaten-Union Polska Sp. z o.o.
ul. Straszewska 70, 62-100 Wągrowiec
WENDY
Odmiana wielorzędowa, typu pastewnego. Mrozoodporność średnia. Odporność na rynchosporiozę – dość
duża, na mączniaka prawdziwego, plamistość siatkową, rdzę jęczmienia i czarną plamistość – średnia.
Rośliny dość niskie o dość dużej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia wczesny, dojrzewania dość
wczesny. Masa 1000 ziaren i wyrównanie ziarna średnie, gęstość ziarna w stanie zsypnym dość mała. Zawartość białka w ziarnie i tolerancja na zakwaszenie
gleby średnia. Plenność dobra do bardzo dobrej.
Przedstawiciel hodowcy:
Saaten-Union Polska Sp. z o.o.
ul. Straszewska 70, 62-100 Wągrowiec
PSZENŻYTO OZIME
AGOSTINO
Odmiana pastewna, typu półkarłowego. Plenność bardzo dobra. Mrozoodporność prawie średnia. Odporność
na mączniaka prawdziwego, rdzę brunatną, septoriozę
liści, septoriozę plew – duża, na rdzę źdźbłową, rdzę
żółtą, fuzariozę kłosów, choroby podstawy źdźbła –
dość duża. Rośliny niskie, o dość dużej odporności na
wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania średni. Masa
1000 ziaren średnia, wyrównanie dość dobre, gęstość
ziarna w stanie zsypnym duża. Odporność na porastanie w kłosie średnia, a liczba opadania duża do bardzo
dużej. Zawartość białka dość duża. Tolerancja na zakwaszenie gleby przeciętna.
Hodowca:
Lantmännen SW Seed BV
BERENIKO
Odmiana pastewna, o normalnej wysokości roślin.
Plenność bardzo dobra. Mrozoodporność mała do średniej. Odporność na mączniaka prawdziwego – bardzo
duża, na rdzę brunatną – duża do bardzo dużej, na
septoriozę liści i fuzariozę kłosów – duża, na choroby
podstawy źdźbła i septoriozę plew – dość duża, na
rynchosporiozę i rdzę żółtą – średnia. Rośliny wysokie,
o dość małej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia dość wczesny, dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren mała, wyrównanie dość dobre, gęstość w stanie
zsypnym duża. Odporność na porastanie w kłosie
średnia, a liczba opadania dość duża. Zawartość białka
średnia. Tolerancja na zakwaszenie gleby przeciętna.
Hodowca:
DANKO Hodowla Roślin Sp. z o.o.
BOROWIK
Odmiana pastewna, o normalnej wysokości roślin.
Plenność bardzo dobra. Mrozoodporność prawie średnia. Odporność na rdzę brunatną i septoriozę liści –
duża, na mączniaka prawdziwego, rdzę żółtą, fuzariozę kłosów i choroby podstawy źdźbła – dość duża, na
septoriozę plew i rynchosporiozę – średnia. Rośliny
bardzo wysokie, o dość dużej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia dość wczesny, dojrzewania
średni. Masa 1000 ziaren bardzo duża, wyrównanie
dość dobre, gęstość w stanie zsypnym dość mała.
Odporność na porastanie w kłosie średnia, a liczba
opadania mała. Zawartość białka średnia. Tolerancja
na zakwaszenie gleby przeciętna.
Hodowca:
Hodowla Roślin Strzelce Sp. z o.o. Grupa IHAR
KWS TRISOL
Odmiana pastewna, o normalnej wysokości roślin. Plenność bardzo dobra. Mrozoodporność mała. Odporność
na mączniaka prawdziwego – duża do bardzo dużej, na
rdzę brunatną – duża, choroby podstawy źdźbła – dość
duża, na septoriozę liści, rynchosporiozę i fuzariozę
kłosów – średnia, na septoriozę plew – dość mała. Rośliny wysokie, o dość małej odporności na wyleganie.
Termin kłoszenia i dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren
bardzo duża, wyrównanie dość dobre, gęstość w stanie
zsypnym dość mała. Odporność na porastanie w kłosie
średnia, a liczba opadania dość duża. Zawartość białka
dość mała. Tolerancja na zakwaszenie gleby przeciętna.
Hodowca:
KWS Lochow GmbH
MAESTOZO
Odmiana pastewna, o normalnej wysokości roślin.
Plenność bardzo dobra. Mrozoodporność prawie średnia. Odporność na rdzę brunatną – duża do bardzo
dużej, na mączniaka prawdziwego i septoriozę liści –
duża, na septoriozę plew, rdzę żółtą, rynchosporiozę
i choroby podstawy źdźbła – dość duża. Rośliny wysokie
do bardzo wysokich, o dość małej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia wczesny, dojrzewania średni.
Masa 1000 ziaren dość duża, wyrównanie i gęstość ziarna w stanie zsypnym średnia. Odporność na porastanie
w kłosie, liczba opadania i zawartość białka średnia.
Tolerancja na zakwaszenie gleby przeciętna.
Hodowca:
DANKO Hodowla Roślin Sp. z o.o.
MIKADO
Odmiana pastewna, typu półkarłowego. Plenność dobra
do bardzo dobrej. Mrozoodporność dość duża. Odporność na rdzę brunatną – duża do bardzo dużej, na rdzę
żółtą i fuzariozę kłosów – dość duża, na septoriozę liści
i plew, rynchosporiozę – średnia, na choroby podstawy
źdźbła - średnia. Rośliny dość niskie, o dużej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren dość mała, wyrównanie średnie,
gęstość ziarna w stanie zsypnym duża. Odporność na
porastanie w kłosie średnia, liczba opadania i zawartość białka dość mała. Tolerancja na zakwaszenie gleby przeciętna.
Hodowca:
DANKO Hodowla Roślin Sp. z o.o.
ŻYTO OZIME
ARMAND
Odmiana populacyjna. Odporność na choroby podstawy źdźbła – dość duża, na mączniaka prawdziwe-
go, rdzę brunatną i źdźbłową, septoriozę liści i rynchosporiozę – średnia, na pleśń śniegową – dość mała. Rośliny średniej wysokości, o dość dużej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania
średni. Masa 1000 ziaren i wyrównanie średnie, gęstość w stanie zsypnym przeciętna. Odporność na
porastanie ziarna w kłosie średnia, liczba opadania
oraz zawartość białka dość duże. Lepkość maksymalna kleiku skrobiowego dość duża, końcowa temperatura kleikowania bardzo wysoka. Tolerancja na zakwaszenie gleby przeciętna. Plenność na poziomie
czołowych odmian populacyjnych.
Hodowca:
Alicja Ramenda
HORYZO
Odmiana populacyjna. Odporność na mączniaka
prawdziwego i rdzę brunatną – dość duża, na rdzę
źdźbłową, septoriozę liści, rynchosporiozę i choroby
podstawy źdźbła – średnia, na pleśń śniegową – dość
mała. Rośliny średniej wysokości, o przeciętnej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania
średni. Masa 1000 ziaren duża, wyrównanie dość dobre, gęstość w stanie zsypnym przeciętna. Odporność
na porastanie ziarna w kłosie, liczba opadania oraz
zawartość białka średnie. Lepkość maksymalna kleiku
skrobiowego średnia, końcowa temperatura kleikowania dość wysoka. Tolerancja na zakwaszenie gleby
przeciętna. Plenność na poziomie czołowych odmian
populacyjnych.
Hodowca:
Hodowla Roślin Smolice Sp. z o.o. Grupa IHAR
SU DRIVE
Odmiana mieszańcowa trójkomponentowa. Odporność
na septoriozę liści, rynchosporiozę i pleśń śniegową –
dość duża, na rdzę źdźbłową i choroby podstawy
źdźbła – średnia, na mączniaka prawdziwego i rdzę
brunatną – dość mała. Rośliny dość niskie, o przeciętnej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia
i dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren dość duża,
wyrównanie dość dobre, gęstość w stanie zsypnym
przeciętna. Odporność na porastanie ziarna w kłosie
i liczba opadania średnie. Zawartość białka mała do
bardzo małej. Lepkość maksymalna kleiku skrobiowego średnia, końcowa temperatura kleikowania wysoka. Tolerancja na zakwaszenie gleby przeciętna. Plenność bardzo dobra.
Pełnomocnik hodowcy:
Saaten-Union Polska Sp. z o.o.
Na podstawie opracowań Andrzeja Najewskiego,
Jakuba Siwiaka, Piotra Tokarskiego
i Anny Domańskiej (COBORU)
przygotował Sebastian Zwierz
KIEDY I JAK GĘSTO SIAĆ?
Dobrze wykonany siew jest jednym z najważniejszych elementów agrotechniki w uprawie zbóż.
W technologii produkcji pszenic w pierwszej kolejności trzeba wykorzystać czynniki beznakładowe, do
których należą między innymi termin oraz ilość wysiewu. Są to czynniki, których właściwe wykonanie
decyduje o wielkości uzyskiwanych plonów zbóż i jakości ziarna.
Na temat optymalnych terminów siewu, a także ilości wysiewu
nasion zbóż, niejednokrotnie już
pisaliśmy na łamach naszego miesięcznika, poruszając ten wątek w
artykułach czy w przypomnieniach. Należy jednak pamiętać, że
siewy po terminie optymalnym dla
danego gatunku zboża, w zależności od regionu kraju, wiążą się ze
spadkiem plonowania i jakości
ziarna. Z kolei ilość wysiewu pszenicy należy uzależnić przede
wszystkim od terminu siewu, warunków glebowych (polowa zdolność wschodów), kompleksu przy-
datności rolniczej, przedplonu, a
także od odmiany.
Tym razem chciałbym Państwu
przedstawić i pokrótce przeanalizować wyniki wybranych doświadczeń z pszenicą ozimą przeprowadzonych przez COBORU w latach
2009 - 2010. Doświadczenia te
dotyczyły odpowiednio: wpływu
terminu siewu (tabela 1) oraz gęstości siewu (tabela 2) na plonowanie pszenicy ozimej.
Analizując powyższe wyniki,
należy stwierdzić, iż w każdym
badanym roku odnotowano spadek plonowania odmian wzorco-
wych pszenicy ozimej wysianej
w terminie opóźnionym, w porównaniu do terminu optymalnego,
odpowiednio o 6 dt w 2010 roku
i 11,4 dt w 2009 roku.
W 2010 roku wszystkie badane odmiany zareagowały obniżonym plonowaniem na opóźniony
termin siewu. Najbardziej wrażliwy
z badanych odmian był Garantus
(spadek plonowania o 12,51 dt
z ha), zaś najniższy spadek plonowania odnotowała Naridana o 3,21 dt z ha. Z odmian wzorcowych największy spadek plonu
zanotowała Tonacja - o 7,46 dt
z ha, a najmniejszy odmiana Bogatka o 4,36 dt z ha.
W roku 2009 również wszystkie badane odmiany zareagowały
spadkiem plonowania na opóźniony siew. Z tym, że różnice w plonowaniu były znacznie większe.
Najbardziej wrażliwa z badanych
odmian była Nateja (spadek plonowania o 14,64 dt z ha), z kolei
najmniejszy spadek plonu uzyskaTabela 1.
Plon ziarna odmian przy dwóch terminach siewu. Lata zbioru 2010, 2009
Lp.
Odmiana
Wartość
technologiczna
Wzorzec, dt z ha
1
Boomer
2
Figura
3
Finezja
4
Naridana
5
Ostroga (ostka)
6
Smuga
7 Tonacja
8
Bogatka
9
Garantus
10 Meteor
11 Mulan
12 Muszelka
13 Nateja
14 Markiza
15 Satyna
16 Tybalt (pszenica jara)
Liczba doświadczeń
A
A
A
A
A
A
A
B
B
B
B
B
B
C
C
A
Plon ziarna (% wzorca)
Termin siewu
optymalny
opóźniony
optymalny
opóźniony
2010
2009
85,1
79,1
89,5
78,1
97
100
101
100
100
102
99
99
97
96
93
96
97
95
96
97
99
102
101
101
96
99
98
96
97
97
99
101
101
99
103
95
101
101
100
101
99
103
104
105
99
101
102
102
103
102
94
95
101
97
103
101
98
97
99
97
96
96
109
102
9
10
Kol. 1: wzorzec – Figura, Tonacja, Bogatka, Muszelka.
Kol. 2: A – pszenica jakościowa, B – pszenica chlebowa, C – pszenica pozostała (w tym paszowa).
Kol. 3, 4: optymalny termin siewu – wyniki z intensywnego poziomu agrotechniki (a2) z doświadczeń PDO realizowanych w tych samych miejscowościach, w których prowadzono doświadczenia z opóźnionym terminem siewu,
opóźniony termin siewu – siew około 30 dni późniejszy w stosunku do optymalnego (koniec października, początek listopada); intensywny poziom agrotechniki.
Tabela 2
Plon ziarna odmian przy dwóch gęstościach siewu. Lata zbioru 2010, 2009
Lp.
Odmiana
Wartość technologiczna
Plon ziarna (% wzorca)
Obsada nasion w szt./m2
450
350
450
2010
Wzorzec, dt z ha
1.
Boomer
2.
Figura
3.
Finezja
4.
Naridana
5.
Ostroga (ostka)
6.
Smuga
7. Tonacja
8.
Bogatka
9.
Garantus
10. Meteor
11. Mulan
12. Muszelka
13. Nateja
14. Markiza
15. Satyna
Liczba doświadczeń
A
A
A
A
A
A
A
B
B
B
B
B
B
C
C
86,5
105
100
97
92
98
98
99
98
98
100
108
103
94
103
100
350
2009
86,8
103
102
97
91
98
97
98
98
97
100
107
102
94
103
101
10
90,0
103
99
98
98
101
97
101
104
98
102
100
104
101
101
90,4
103
99
97
97
101
97
100
104
100
103
100
101
100
101
9
Kol. 1: wzorzec – Figura, Tonacja, Bogatka, Muszelka.
Kol. 2: A – pszenica jakościowa, B – pszenica chlebowa, C – pszenica pozostała (w tym paszowa).
Kol. 3, 4: podana obsada nasion dotyczy gleb kompleksów 1, 2, 10; na glebach kompleksów 3, 4, 8, 11 – była
większa o 50 szt./m2, natomiast na glebach kompleksu 5 – o 100 szt./m2; poziom agrotechniki intensywny.
ła odmiana Meteor – 8,16 dt z ha.
Z odmian wzorcowych największy
spadek plonu odnotowała Bogatka
o 13,08 dt z ha, najmniejszy odmiana Figura o 9,84 dt z ha.
Na uwagę zasługują również
wyniki plonowania pszenicy jarej
odmiany Tybalt, wysianej w terminie opóźnionym z wiadomych przyczyn, która w latach 2009 – 2010
plonowała powyżej wzorca odmian
ozimych, tj. około 8 ton z ha.
W wyniku głębszej analizy gę-
stości siewu należy stwierdzić, iż
w każdym badanym roku odnotowano nieznaczny średni wzrost
plonowania wzorca przy obsadzie
350 ziaren/m2, w porównaniu
z obsadą 450 ziaren/m2.
W 2010 roku co druga odmiana
reagowała niewielkim spadkiem
plonowania, ze względu na zmniejszoną obsadę ziaren/m2. Wśród
nich największy spadek plonu
zanotowała
odmiana
Boomer
(o 2,29 dt/ha), zaś z odmian wzor-
cowych Tonacja (o 0,57 dt/ha).
Jednak pozostałe badane odmiany
uzyskały nieznaczny wzrost plonu np. odmiana Figura (o 2,04 dt/ha)
czy odmiana Satyna
(wzrost
o 1,17 dt/ha).
Podobne różnice w plonowaniu
można zauważyć w 2009 roku. Co
trzecia odmiana reagowała niewielkim spadkiem plonu przy obsadzie 350 ziaren/m2. Wśród nich
największy spadek plonu zanotowała odmiana Nateja (o 2,30 dt/ha),
zaś z odmian wzorcowych Bogatka
(o 0,50 dt/ha). Jednak większość
pozostałych
badanych
odmian
w 2009 roku wykazała nieznaczny
wzrost plonowania, jak np. Meteor
(o 2,20 dt/ha), czy odmiana Mulan
(wzrost o 1,31 dt/ha).
Podsumowując krótko powyższe wyniki doświadczeń, należy
stwierdzić, iż siewy pszenicy ozimej po terminie optymalnym,
wiązały się zawsze ze spadkiem
plonowania. Straty w plonowaniu
pszenicy w 2009 roku przekraczały
często ponad 1 tonę z ha. Na
uwagę zasługują też pewne różnice między odmianami oraz lata
badań, które znacznie różniły się
od siebie przebiegiem pogody.
Wyniki doświadczeń z obsadą
dowodzą, że wyższa obsada zia-
wane w rozwoju, co stwarza możliwości uzyskania dorodniejszych
rencji roślin na plantacji. Część roślin musi wypaść po wcześniejszym
ren/m2 nie wpływa istotnie na
wzrost plonowania pszenicy w normalnych warunkach. W większości
przypadków wyższe plony uzyskano, wysiewając 350 ziaren/m2.
Jesienne krzewienie pszenicy
jest bardziej efektywne niż wiosenne. Pszenica powinna wejść
w zimę w fazie min 4 - 5 liści, co
umożliwia siew w optymalnym
terminie. Decyduje on także o
prawidłowym rozwoju systemu
korzeniowego, dzięki któremu
rośliny w warunkach stresowych
lepiej pobierają wodę i składniki
pokarmowe oraz lepiej zimują.
Wytworzone jesienią pędy boczne
są silniejsze i bardziej zaawanso-
kłosów.
Za obniżeniem obsady nasion
na jednostkę powierzchni powinien
również przemawiać aspekt ekonomiczny. Często siejemy w optymalnym terminie, przy dobrych
warunkach glebowych za gęsto.
Zmniejszając tylko normę wysiewu
z 450 do 350 ziaren/m2, jesteśmy
w stanie obsiać dodatkowo 0,28 ha,
co przy większych areałach zasiewów pszenicy może przynieść
znaczne ograniczenia zużycia materiału siewnego, bez większego
ryzyka spadku plonowania.
Należy pamiętać, że zbyt duża
obsada nasion prowadzi do zagęszczania łanu i niepożądanej konku-
pobraniu składników pokarmowych.
Nadmierna obsada uniemożliwia też
zastosowanie niezbędnych dawek
azotu wczesną wiosną, wpływając
tym samym na ograniczenie wysokości plonu. Zagęszczone łany wykazują też skłonność do większego
porażenia chorobami grzybowymi
wskutek małej przewiewności i dłużej utrzymującej się wilgotności
roślin po wystąpieniu opadów.
Na podstawie wyników
doświadczeń COBORU
opracował Sebastian Zwierz
OWOCE W SZKOLE
Rok szkolny 2010/2011 był drugim już rokiem,
podczas którego realizowano w Polsce program UE
„Owoce w szkole”.
Program jest programem edukacyjnym, którego głównym celem
jest zmiana nawyków żywieniowych
dzieci, w szczególności zwiększenie
udziału owoców i warzyw w ich
codziennej diecie. W ramach programu uczniowie otrzymują owoce
i warzywa, a także uczestniczą
w działaniach edukacyjnych promujących zdrowe odżywianie realizowanych w szkołach. Program jest
jednym z działań UE mających
przeciwdziałać bardzo niekorzystnym tendencjom dotyczącym otyłości i związanych z nią chorób
wśród dzieci w Europie.
Polska uczestniczy w programie
„Owoce w szkole” od momentu
jego uruchomienia przez Komisję
Europejską w
roku szkolnym
2009/2010 i jest obecnie jednym
z jego liderów. Program skierowany
jest do uczniów klas I - III szkół
podstawowych. W mijającym roku
szkolnym uczestniczyło w nim ok.
792 tys. dzieci (ok. 68% grupy
docelowej wynoszącej 1 167 657
dzieci) z przeszło 8,6 tys. szkół
podstawowych. Oznacza to, iż od
rozpoczęcia programu, kiedy to
w programie uczestniczyło około
300 tys. dzieci (ok. 28% grupy
docelowej), liczba dzieci objętych programem wzrosła o
przeszło 160%. W każdym z 10
wybranych tygodni I semestru,
uczniowie otrzymywali po 3 porcje
owoców i warzyw (łącznie 30 porcji), natomiast w każdym z 10 wybranych tygodni II semestru po
2 porcje owoców i warzyw (łącznie
20 porcji).
W skład porcji owocowowarzywnych, które otrzymywały
dzieci wchodziły:
 jabłka, gruszki, truskawki,
 marchew, rzodkiewka, papryka
słodka,
 soki owocowe, soki warzywne lub
owocowo-warzywne.
Obecnie trwają przygotowania
do realizacji programu „Owoce
w szkole” w kolejnym roku szkolnym 2011/2012. Polska otrzymała
na jego realizację z budżetu UE
ok. 9,2 mln EUR, co stanowi
czwartą, co do wielkości kwotę, po
takich krajach, jak: Włochy, Niemcy i Francja. Łączny budżet programu w Polsce, w połączeniu ze współ-
finansowaniem z budżetu krajowego
wyniesie ok. 12,3 mln EUR.
Agencja Rynku Rolnego
NOWY ZESPÓŁ WOJEWÓDZKI POREJESTROWEGO
DOŚWIADCZALNICTWA ODMIANOWEGO I ROLNICZEGO
W dniu 5 lipca br., w Zakładzie Doświadczalnym
Oceny Odmian w Radostowie odbyło się pierwsze posiedzenie Zespołu Wojewódzkiego Porejestrowego Doświadczalnictwa Odmianowego i Rolniczego województwa pomorskiego, na którym dokonano wręczenia nominacji podpisanych przez Marszałka Województwa
Pomorskiego – Pana Mieczysława Struka, Prezesa
Pomorskiej Izby Rolniczej – Pana Zenona Bistrama
i Dyrektora Centralnego Ośrodka Badania Odmian
Uprawnych – prof. dra hab. Edwarda S. Gacka.
W skład Zespołu Wojewódzkiego PDOiR, powołanego na lata 2011-2014, weszło 26 osób. Przewodniczącą
Zespołu została Pani Mirosława Domańska – Zastępca Dyrektora SDOO w Karżniczce, kierująca Zakładem Doświadczalnym Oceny Odmian w Radostowie,
a zastępcami: Pan Tadeusz Kłos właściciel Centrali
Nasiennej w Starogardzie Gdańskim i Pan Andrzej
Kania z Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Roślin
i Nasiennictwa.
Nowy Zespół Wojewódzki Porejestrowego
Doświadczalnictwa Odmianowego i Rolniczego
województwa pomorskiego
Od lewej: mgr inż. Bolesław Giczewski, mgr inż. Mirosława Domańska, prof. dr hab. Edward S. Gacek,
dr Kazimierz Sumisławski i Prezes PIR Zenon Bistram
Skład Zespołu Wojewódzkiego PDOiR powołanego na lata 2011-2014
Lp.
Nazwisko i imię
1.
mgr Mirosław Batruch
2.
mgr inż. Jerzy Bogacki
3.
mgr Przemysław Borowski
4.
5.
dr inż. Andrzej Borychowski
inż. Grzegorz Czecholiński
6.
7.
Instytucja
Stanowisko
Sejmik Województwa Pomorskiego,
Komisja Rolnictwa, Gospodarki Żywnościowej
i Rozwoju Obszarów Wiejskich
Hodowla Roślin „Danko”, Zakład Hodowli
Roślin, Oddział Dębina
Przewodniczący Komisji
Urząd Marszałkowski Województwa
Pomorskiego, Departament Programów
Rozwoju Obszarów Wiejskich
Syngenta Seeds Sp. z o.o.
Zakład Doświadczalny Oceny Odmian
w Lisewie
główny specjalista
mgr inż. Jerzy Czernia
mgr inż. Mirosława Domańska
Malteurop Polska
Zakład Doświadczalny Oceny Odmian
w Radostowo
specjalista ds. kontraktacji
zastępca dyrektora
SDOO w Karżniczce
8.
mgr inż. Bolesław Giczewski
Stacja Doświadczalna Oceny Odmian
w Karzniczce
dyrektor
9.
dr inż. Andrzej Kania
Wojewódzki Inspektorat Ochrony Roślin
i Nasiennictwa
Wojewódzki Inspektor
10.
główny hodowca
menadżer
kierownik zakładu
emeryt
11.
mgr inż. Wacław Kasprzykowski Członek honorowy, były pracownik
Pomorskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego,
Oddział Stare Pole
mgr inż. Tadeusz Kłos
Centrala Nasienna Starogard Gdański
12.
mgr inż. Marcin Kośmider
przedstawiciel regionalny
Bayer CropScience
właściciel
Lp.
Nazwisko i imię
Instytucja
Stanowisko
13.
14.
mgr inż. Tomasz Kubiak
mgr inż. Józef Mak
Poznańska Hodowla Roślin Sp. z o.o.
Stacja Doświadczalna Oceny Odmian
w Karżniczce
przedstawiciel Handlowy
Inspektor Centralnego
Ośrodka
15.
mgr inż. Grzegorz Manowski
Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego
w Gdańsku
specjalista
16.
mgr inż. Jerzy Materka
ZPHU „Matex”
właściciel
17.
mgr inż. Andrzej Okrój
Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego
w Gdańsku
kierownik działu w Lubaniu
18.
mgr inż. Józef Rzeszutek
Zakład Doświadczalny Oceny Odmian
w Wyczechach
kierownik
19.
dr inż. Kazimierz Sumisławski
dyrektor
20.
21.
22.
mgr inż. Jan Ślusarczyk
mgr inż. Tomasz Trzmielewski
mgr Magda Witta
23.
Piotr Wicki
Urząd Marszałkowski Województwa
Pomorskiego, Departament Środowiska
i Rolnictwa
Okręgowa Stacja Chemiczno Rolnicza
DuPont Polska
Urząd Marszałkowski Województwa
Pomorskiego, Departament Środowiska
i Rolnictwa
Pomorska Izba Rolnicza
24.
25.
mgr inż. Jakub Ziarniak
mgr inż. Sebastian Zwierz
Hodowla Roślin Strzelce
Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego
w Gdańsku, Oddział Stare Pole
26.
mgr inż. Grzegorz Żołądecki
Elstar Oils S.A., Polskie Stowarzyszenie
Producentów Oleju
Zadania Zespołu Wojewódzkiego Porejestrowego Doświadczalnictwa Odmianowego i Rolniczego województwa pomorskiego:
● proponowanie kierunków rozwoju PDOiR w województwie dotyczących działalności doświadczalnej,
publikatorskiej, szkoleniowej i upowszechnieniowej, uwzględniających zasady ustalone przez dyrektora Centralnego Ośrodka i przez Krajowy Zespół PDOiR,
● współudział w tworzeniu oraz zatwierdzanie wojewódzkiego planu badań i doświadczeń PDOiR na
dany rok oraz jego aktualizacji. Plan obejmuje gatunki w których badania będą prowadzone, rodzaj
doświadczeń, ich lokalizację, liczbę badanych odmian oraz planowane źródła sfinansowania kosztów prowadzenia badań i doświadczeń,
● ustalanie doborów odmian do doświadczeń PDOiR
realizowanych na terenie województwa, a wynikających z wojewódzkich planów doświadczeń PDOiR,
● wnioskowanie do Centralnego Ośrodka potrzebnych zmian w metodykach badań, wynikających
z potrzeb regionu,
● wspieranie dyrektora Stacji w realizacji programu
PDOiR, w tym również w pozyskiwaniu środków finansowych na jego realizację,
● ustalanie zasad opracowywania i upowszechniania
informacji o wynikach badań i doświadczeń PDOiR,
● opiniowanie proponowanych przez dyrektora Stacji
list zalecanych do uprawy odmian na obszarze województwa, zgodnie z przyjętym trybem i zasadami ustalonymi przez Krajowy Zespół PDOiR,
● opiniowanie i zatwierdzanie corocznych sprawozdań dyrektora Stacji z realizacji programu PDOiR
w województwie.
dyrektor
menadżer
starszy specjalista
Przewodniczący Rady
Powiatowej Kartuzy
przedstawiciel regionalny
starszy specjalista
przedstawiciel
Nowy Zespół Wojewódzki Porejestrowego
Doświadczalnictwa Odmianowego i Rolniczego
na polach doświadczalnych
W dniu 6 lipca 2011 roku w Zakładzie Doświadczalnym Oceny Odmian w Radostowie odbyły się „Dni
Pola” zorganizowane wspólnie z Firmą PPHU „Bogdan”
oraz DuPont Polska. Pomimo niesprzyjającej pogody,
liczna grupa rolników zapoznała się z doświadczeniami odmianowymi prowadzonymi w zakładzie. Rolnicy
najbardziej zainteresowani byli nowymi odmianami
zbóż ozimych i jarych.
Mirosława Domańska
Zakład Doświadczalny Oceny Odmian
w Radostowie
DNI POLA W LUBANIU
Jak co roku, w dniu 29 czerwca, w Lubaniu, odbył
się „Dzień Pola”. Na program imprezy składały się:
prezentacja pól wdrożeniowo-upowszechnieniowych
(zboża, rośliny strączkowe, ziemniaki), podsumowanie
doświadczeń Porejstrowego Doświadczalnictwa Odmianowego i Rolniczego, przedstawienie oferty środków
ochrony roślin i pokaz urządzenia do czyszczenia rowów melioracyjnych.
Dużym zainteresowaniem cieszyło się podsumowanie prac zespołu ds. Porejstrowego Doświadczalnictwa Odmianowego i Rolniczego. Jednym z celów prowadzenia tego typu doświadczeń jest utworzenie listy
zalecanych odmian (LZO) najbardziej nadających się
do uprawy w rejonie województwa pomorskiego. LZO
jest tworzona corocznie dla zbóż ozimych i jarych,
rzepaku, ziemniaków oraz od roku 2011 także dla
grochu. Listę tych odmian wybiera się na podstawie
doświadczeń prowadzonych na polach w Lubaniu,
Wyczechach, Karżniczce i Radostowie.
W tym roku prezentację polową rozpoczęto od
przedstawienia 50 odmian ziemniaków, wśród których
było: 6 odmian bardzo wczesnych, 7 odmian wczesnych, 14 średniowczesnych, 8 średniopóźnych i późnych oraz 15 skrobiowych. Podczas prezentacji ziemniaków dużo uwagi poświęcono nowym odmianom,
a także zalecanym do uprawy na terenie województwa pomorskiego. Zostały także omówione podstawowe choroby, z jakimi producenci mają najczęściej
do czynienia na własnych polach. Podczas zwiedzania
pól zaobserowano pierwsze reakcje odmian na brak
wody.
Kolejnym etapem pokazu były zboża ozime,
w tym: 12 odmian jęczmienia, 16 odmian pszenżyta
i 15 odmian żyta. Tu także zainteresowaniem cieszyły
się odmiany zalecane do uprawy w rejonie Pomorza.
Rolnicy zadawali wiele pytań na temat obowiązku
płacenia opłat hodowlanych.
W przypadku doświadczeń zbóż ozimych najlepiej
prezentowały się pszenżyto ozime i żyto, najgorzej
jęczmień. Spustoszenie w jęczmieniu spowodowały
mrozy występujące w lutym, sięgające nawet –25o C
(bez okrywy śnieżnej) i powtórnie w maju do –10o C.
Następnie zaprezentowane zostały doświadczenia
ze zbożami jarymi: 7 odmianami pszenżyta, 16 od-
mianami jęczmienia i 12 odmianami owsa. W tym
roku zboża jare były także w złej kondycji, na którą
wpływ miał brak opadów wiosennych, a także mrozy
majowe (do –10o C).
Ciekawostką było pszenżyto ozime zasiane wiosną, które dzięki majowym mrozom przeszło jarowizację i wykłosiło się, co pozwala przypuszczać, że
zostanie zebrany plon ziarna.
Jako ostatnie zostały zaprezentowane poletka
z roślinami strączkowymi, tj. 3 odmiany grochu,
2 odmiany łubinu żółtego, 5 odmian łubinu wąskolistnego, a także mieszanka łubinu wąskolistnego z
pszenżytem jarym i jęczmienia jarego z grochem. Z
powodu suszy, jaka wystąpiła w okresie wegetacji rośliny, nie osiągnęły pełnego wzrostu i nastąpiła redukcja
strąków, co niewątpliwie wpłynie na spadek plonu.
W trakcie „Dnia Pola” gamę środków ochrony roślin przedstawiła firma Du Pont. Można się było także
zapoznać z ofertą wydawniczą Polskiego Wydawnictwa Rolniczego.
Spotkanie zakończyło się poczęstunkiem i dyskusją na temat możliwości nabycia nasion roślin z listy
odmian zalecanych (LZO).
Grzegorz Manowski
Przypominamy * Przypominamy * Przypominamy * Przypominamy * Przypominamy
WRZESIEŃ
Zboża:
● Wrzesień to wczesna jesień. Takim mianem określany jest początek kolejnej pory fenologicznej. W uprawie
zbóż ozimych zaczyna się następny sezon wegetacyjny, w związku z tym należy dokonać nowych zasiewów.
● Początek września to czas siewów jęczmienia ozimego, który mimo uzyskiwanych wysokich plonów
oraz zadowalających cen ziarna, uprawiany jest na znikomym areale. A przecież, jak wiadomo, jest dobrym przedplonem dla rzepaku ozimego, między innymi ze względu na termin zbioru. Decydując się jednak na uprawę jęczmienia ozimego, należy pamiętać o jego najniższej mrozoodporności spośród zbóż, która przyczynia się jednak do rejonizacji jego uprawy. Po wschodach zalecany jest zabieg chwastobójczy.
Optymalny termin tego zabiegu to faza 3 liści roślin jęczmienia. Często, już jesienią wymaga również
ochrony fungicydowej.
● Rozpoczynamy przygotowanie gleby pod siewy innych gatunków zbóż. Zaleca się używać kwalifikowany
materiał siewny, który daje gwarancję uzyskania ziarna o tych samych cechach, jakimi charakteryzuje
się wybrana przez plantatora odmiana, a także umożliwia uzyskanie wyższych i lepszych jakościowo plonów. Najlepiej jest dokonać zakupu materiału pochodzącego z zakładów nasienno-rolnych przy stacjach
hodowli roślin bądź z dobrych, „sprawdzonych” gospodarstw nasiennych. W przypadku stosowania materiału pochodzącego z własnych zbiorów, należy pamiętać o dokładnym jego oczyszczeniu, wykonaniu próby na zdolność kiełkowania (szczególnie ważne w latach „mokrych” żniw), MTZ a także o zaprawianiu ziarna. Ziarno powinno być celne i charakteryzować się wysoką zdolnością kiełkowania (pszenica min 85%).
● Przy siewach pszenic konsumpcyjnych należy preferować nowe odmiany z grupy technologicznej A lub B,
o wymaganiach dostosowanych do warunków występujących w gospodarstwie na danym polu (należy tu
szczególnie zwrócić uwagę na tolerancję odmian na zakwaszenie gleby). Dobrze jest też uwzględnić wczesność odmian, która przy dużym areale zasiewu pszenicy ozimej w gospodarstwie, pozwala na zminimalizowanie ryzyka pogorszenia się jakości ziarna podczas dojrzewania, występującego przy niekorzystnym
przebiegu pogody oraz umożliwi „rozładowanie” spiętrzenia prac przy zbiorze zbóż z pól.
● W uprawie tego samego gatunku zbóż po sobie trzeba prowadzić „zmianowanie” odmian, wysiewając
odmiany o podwyższonej odporności na choroby podstawy źdźbła, fuzariozy czy mączniaka prawdziwego.
● Przy wyborze odmian do siewu, warto zwrócić uwagę na listę odmian zbóż zalecanych do uprawy na obszarze danego województwa, dostępnych między innymi na stronach www.coboru.pl oraz www.podr.pl.
Na liście zalecanych do uprawy odmian zbóż ozimych na obszarze woj. pomorskiego w 2011 roku
znajdują się:
- jęczmień ozimy: Lomerit, Nickela, Maybrit, Karakan, Wintmalt (br);
- pszenica ozima: Türkis, Toras, Figura, Akteur, Meteor, Muszelka, Jenga, Mulan, Ostroga, Natula;
- pszenżyto ozime: Sorento, Moderato, Baltiko, Algoso;
- żyto ozime: Dańkowskie D., Domir, Stanko, Visello F1, Minello F1.
● Należy dotrzymywać optymalnych terminów siewu zbóż ozimych. Siewy po tych terminach wiążą się zawsze ze spadkiem plonowania. Późny siew zmniejsza intensywność krzewienia i powoduje słaby rozwój systemu korzeniowego. Optymalne terminy siewu dla zbóż ozimych to:
1 - 15 września - dla jęczmienia;
15 - 30 września - dla pszenicy, z dopuszczalnym opóźnieniem do 5 października w niektórych rejonach;
10 - 25 września - dla żyta i pszenżyta, z dopuszczalnym opóźnieniem do 5 października.
● Ilość wysiewu pszenicy należy uzależnić przede wszystkim od terminu siewu, warunków glebowych (polowa zdolność wschodów), kompleksu przydatności rolniczej, przedplonu, a także od odmiany. Prawidłowa
ilość wysiewu powinna zapewnić właściwą obsadę roślin po wschodach. Przy siewach pszenicy ozimej na
początku września, w optymalnych warunkach glebowych, wystarczy wysiać 250 ziaren/m2, zaś pod koniec września 350 ziaren/m2. Po optymalnym terminie siewu ilość ziaren na m2 trzeba zwiększyć nawet
powyżej 450 ziaren/m2.
Orientacyjne ilości wysiewu dla zbóż ozimych w ziarnach/m2:
- jęczmień dwurzędowy
350 – 400;
- jęczmień wielorzędowy
250 – 350;
- pszenica
250 – 450;
- pszenżyto
300 – 400;
- żyto populacyjne
200 – 300;
- żyto mieszańcowe
180 – 250.
Masę wysiewanego ziarna w kg/ha wylicza się ze wzoru:
Ilość wysiewu
(w kg/ha)
gdzie
=
N x MTZ
W
N – gęstość wysiewu w (szt./m2)
MTZ – masa 1000 ziaren (g)
W – wartość użytkowa nasion (zdolność kiełkowania x czystość nasion) (w %)
● Pamiętajmy o konieczności wykonywania próby kręconej dla każdej wysiewanej odmiany. Mimo nawet
tej samej MTZ dwóch odmian, często są duże różnice w ilości wysianego ziarna. Może to być uzależnione
od rodzaju zaprawy nasiennej, kształtu nasion czy braku zaprawy u jednej z przykładowych odmian.
● Przypominamy o zabezpieczeniu przed szkodnikami ziarna silosów i magazynów zbożowych, w których jest
przechowywane lub magazynowane ziarno z tegorocznych zbiorów. Przez cały okres, w miejscu składowania ziarna, należy prowadzić obserwacje na obecność ewentualnych szkodników i gryzoni. W tym celu
możemy zastosować różnego rodzaju pułapki. W przypadku wykrycia niepożądanych „gości”, należy wykonać zabieg ich zwalczania odpowiednią metodą.
● Przypominamy także o możliwości korzystania z usług laboratorium PODR w Starym Polu,
w którym można, poprzez doradców, zlecić wykonanie określonych badań:
- analizę parametrów jakościowych ziarna zbóż konsumpcyjnych,
- określenie jakości ziarna zbóż, jako materiału siewnego,
- gleb dla potrzeb doradztwa nawozowego w zakresie zakwaszenia (pH) i zawartości makroelementów, tj.
fosforu, potasu i magnezu,
- wartości energetycznej i mineralnej pasz gospodarskich umożliwiającej układanie efektywnych dawek
pokarmowych dla wszystkich grup zwierząt.
Rzepak:
● Obserwacje ostatnich lat wskazują, że coraz więcej uwagi wymagają szkodniki występujące na plantacjach
rzepaku w okresie jesiennym. W tym czasie pojawia się wiele szkodników, zagrażających roślinom rzepaku, a mianowicie: pchełka rzepakowa, pchełka ziemna, chowacz galasówek, gnatarz rzepakowiec, mszyca
kapuściana, śmietka kapuściana, tantniś krzyżowiaczek, miniarka kapuściana. Ich żerowanie osłabia jesienny rozwój rzepaku, zmniejszając tym samym dobre zimowanie roślin.
● Podstawową metodą ograniczania strat powodowanych przez szkodniki jesienne jest zaprawianie nasion.
Jest to najskuteczniejszy i najtańszy sposób ochrony rzepaku przed szkodnikami występującymi bezpośrednio po siewie rzepaku, a więc w najwcześniejszym okresie jego rozwoju. Trzeba jednak dodać, że
w warunkach długiej i ciepłej jesieni samo zaprawianie nie zawsze jest wystarczające dla skutecznej
ochrony plantacji. Dlatego też w przypadkach, gdy na plantacjach rzepaku zauważymy objawy żerowania
szkodników, w momencie przekroczenia przez nie progu ekonomicznej szkodliwości, należy wykonać opryskiwanie roślin, stosując odpowiednie insektycydy.
● Występujące coraz powszechniej ślimaki wyrządzają duże straty na plantacjach rzepaku w pierwszych tygodniach po jego zasiewie, a zwłaszcza w warunkach dużej wilgotności. Zabieg zwalczający szkodnika wykonać bezpośrednio przed lub po wschodach rzepaku, po stwierdzeniu obecności 2 ślimaków w pułapce i/lub
uszkodzeniu 5% siewek, stosując jeden z preparatów: Glanzit 06 GB (3 - 5 kg/ha), Mesurol Alimax 02 RB
(5 kg/ha), Ślimax 04 GB (4 kg/ha). Wymienione środki rozsypywać rzutowo na całej powierzchni pól lub
tylko w miejscach licznego występowania ślimaków. Czynność tę wykonać po południu lub wieczorem, najlepiej przed ciepłą, wilgotna nocą i bezdeszczowym, słonecznym dniem.
● Stopień zachwaszczenia plantacji jest jednym z ważniejszych czynników mających wpływ na poziom plonowania rzepaku. Walkę z chwastami najlepiej przeprowadzić przed lub bezpośrednio po zasianiu rzepaków. Jeśli jednak zabiegów odchwaszczania nie wykonaliśmy w wymienionych terminach, trzeba przeprowadzić je nalistnie w fazie 2 - 6 liści rzepaku. Jesienne stosowanie herbicydów jest bowiem nie tylko skuteczniejsze od odchwaszczania wiosennego, ale eliminuje chwasty już na początku wegetacji, co jest gwarantem uzyskania wysokich plonów.
● Pamiętajmy o umiejętnym dobieraniu herbicydów wykluczających wszystkie gatunki chwastów oraz o terminach ich stosowania: np. w fazie 2 - 4 liści rzepaku - Butisan, Fuego, Metazanex; w fazie 3 - 4 liści
rzepaku – Cliophar, Lontrel; w fazie 4 - 6 liści rzepaku – Kerb, Kerb+Lontrel. Graminicydy (np. Agil,
Focus, Fusilade, Leopard, Pantera, Targa) do zwalczania samosiewów zbóż i perzu stosujmy od fazy 2 liści
rzepaku. Perz zwalczać, gdy jest on w fazie 4 - 6 liści zaś samosiewy zbóż w fazie 2 - 4 liści.
Ziemniaki:
● Wrzesień to okres, kiedy przystępujemy do zbioru ziemniaków. W celu uzyskania plonu dobrej jakości należy pamiętać, aby zbierać ziemniaki gdy:
- temperatura powietrza wynosi nie mniej niż 10º C,
- masa porostu przed zbiorem nie może przekraczać 4 t/ha. Aby tę wartość uzyskać, należy na 1 - 2 tygodnie przed zbiorem zniszczyć łęty ziemniaków i porastające chwasty. Wykonujemy to najlepiej mechanicznie lub przy pomocy środków chemicznych,
- sprawdzamy czy bulwy osiągnęły dojrzałość techniczną, tzn. czy skórka ziemniaka po naciśnięciu kciukiem nie schodzi z bulwy, a także czy bulwy dobrze odrywają się od stolonów,
- masa kamieni w stosunku do bulw nie powinna przekraczać więcej niż 20%,
- prędkość robocza kombajnu nie powinna przekraczać 5 km/h,
- głębokość pracy zespołu kopiącego powinna wynosić 12 - 15 cm,
- wysokość spadania bulw nie powinna być większa niż 30 cm,
- temperatura podczas przechowywania bulw powinna wynosić 4 – 8º C, podczas przeładunku i obróbki 10º C,
- wilgotność powietrza 90 – 95%.
Sebastian Zwierz, Grzegorz Manowski
KANDYDACI DO MEDALI
Rozpoczęła się III edycja konkursu na Fermę i Hodowcę Bydła Mlecznego i Mięsnego Roku 2011. Organizatorem konkursu jest redakcja „Bydło” przy współpracy
Ośrodków Doradztwa Rolniczego, Polskiego Związku Hodowców i Producentów Bydła Mięsnego. W tym roku do grona organizatorów dołączyła Katedra Hodowli
i Ochrony Zasobów Genetycznych Bydła Uniwersytetu Przyrodniczego w Lublinie.
Ideą konkursu jest przede wszystkim promowanie
gospodarstw utrzymujących bydło, wyróżniających się
postępem hodowlanym i efektami produkcyjnymi,
innowacyjnymi rozwiązaniami technicznymi i technologicznymi, wysokim poziomem dobrostanu zwierząt
oraz ochroną środowiska.
Zgłoszenia do konkursu będą przyjmowane do
grudnia 2011 r., a w styczniu 15-osobowa kapituła
wybierze 12 najlepszych spośród najlepszych gospodarstw wytypowanych z całej Polski.
Poniżej przedstawiamy gospodarstwa reprezentujące w konkursie województwo pomorskie. Każde z nich
jest nowoczesne i charakteryzuje się wysokim poziomem produkcji oraz zachowaniem wszystkich elementów dobrostanu. Prezentacje zgłoszonych gospodarstw ukażą się także w czasopiśmie „Bydło”.
GOSPODARSTWO RODZINNE
MIECZYSŁAWA I GRZEGORZA RUMIŃSKICH
Kościerzyna
W gospodarstwie położonym malowniczo w samym sercu Kaszub, znajdującym się na obrzeżach
Kościerzyny, pasie się stado kolorowego bydła mięsnego. Dominującą rasą jest limousine.
Początki tej hodowli datują się 1997 roku, kiedy
to zakupiono 2 jałówki cielne. Dziś stado podstawowe
liczy 37 matek oraz 53 sztuki młodzieży hodowlanej
i opasowej. Oprócz limousine, jest kilka sztuk bydła
rasy charolaise i mieszańców, które stanowią również
doskonały materiał rzeźny. Hodowla bydła mięsnego
w tym gospodarstwie to hobby oraz sposób na wykorzystanie zasobów paszowych. Jest pole, uprawiane
są zboża, jest 5 ha łąk, jest budynek, a wybrana rasa
jest łatwa w hodowli.
Stado Gospodarstwa Rodzinnego M. i G. Rumińskich
Gospodarstwo liczy 55 ha. W strukturze upraw
znajduje się 30 ha zbóż, 3 ha aronii, 5 ha pastwisk,
a pozostałą powierzchnię zajmują rośliny pastewne
(kukurydza, mieszanki na GPS).
W omawianym stadzie 80% zwierząt to sztuki hodowlane, zaś 20% przeznacza się na opas. Bydło opasa się do wag ciężkich (700 kg), a następnie jest ono
eksportowane do Grecji. Szkoda, że tak doskonała
wołowina kulinarna nie zostaje w kraju, ale rolnicy
kalkulują z ołówkiem w ręku i sprzedaż do Grecji
uważają za bardziej opłacalną.
Hodowla jest prowadzona tradycyjnie - w lecie
pastwisko i siano, zimą kiszonki i sianokiszonki. Cielęta otrzymują mieszankę CJ i owies gnieciony.
Hodowla prowadzona jest w budynku inwentarskim adaptowanym z byłej owczarni. Wokół budynku
rozciąga się 5 ha pastwisk. Bydło ma więc dużo przestrzeni życiowej i hodowane jest z zachowaniem dobrostanu. Zwierzęta utrzymywane są na płytkiej ściółce, a obornik usuwany jest co 3 - 4 dni. W gospodarstwie stosowane jest krycie naturalne. Buhaj chodzi
w stadzie razem z krowami od 1 marca do końca lipca, a wycielenia mają miejsce od grudnia do kwietnia.
Większość urodzeń przypada więc na miesiące zimowe. Cielęta wychodzą na pastwisko i w pełni korzystają z białka mleka i zielonki. Na koniec sezonu pastwiskowego cielęta są odsadzane i od razu segregowane
pod względem przeznaczenia i płci. Osobno utrzymuje
się byczki, osobno jałówki, z podziałem na opas i do
hodowli. Zwierzęta, które są przeznaczone na opas do
końca, czyli do wagi 700 kg, utrzymywane są alkierzowo i żywione sianokiszonką i śrutą. Średni dzienny
przyrost wynosi 1500 g. Tak jak już wcześniej wspomniałam, 80% stada to sztuki hodowlane czystorasowe,
zaś 20% przeznaczone jest na rzeź. Jednakże w sytuacji, gdy nie ma zbytu na sztuki z przeznaczeniem do
hodowli, również sprzedaje się je na rzeź. W wyjątkowej
sytuacji sprzedaje się na eksport odsadki.
Gospodarstwo jest objęte stałą opieką weterynaryjną. Ma opracowywany program profilaktyczny,
w którym uwzględnione są dwukrotne odrobaczania
(przed wyjściem na pastwisko i na koniec sezonu
pastwiskowego) oraz szczepienia uodparniające cielęta, a także korekcja racic w miarę potrzeby. Dzięki
tak doskonale prowadzonej profilaktyce w stadzie nie
ma problemów zdrowotnych.
Producenci sprzedają średniorocznie około 25 sztuk
bydła, chyba że uda im się dokupić dodatkowe sztuki
ras mięsnych lub krzyżówki. Wtedy sprzedaż jest
większa.
Obsługa zwierząt zajmuje niewiele czasu. Umożliwia więc rolnikom działalność społeczną. Panowie
Rumińscy służą pomocą i doradztwem wszystkim,
którzy rozpoczynają hodowlę bydła mięsnego.
Za zaangażowanie społeczne i wkład w rozwój
rolnictwa, Pan Mieczysław niejednokrotnie otrzymywał
podziękowania, w tym odznakę Zasłużony dla rolnictwa. Producenci zamierzają utrzymać pogłowie na
poziomie 100 sztuk rocznie, ponieważ bliskość miasta
nie pozwala na duży rozwój hodowli. Swoją hodowlę
traktują jako hobby i dodatkowe źródło dochodu z
wykorzystaniem zasobów paszowych. W najbliższym
czasie planują doskonalenie genetyczne stada oraz
modernizację budynku w kierunku mechanizacji zadawania pasz i usuwania obornika.
ne. Buhaj wymieniany jest co półtora roku. Jałówki są
zostawiane do hodowli, bowiem docelowo planowane
jest stado o liczebności 100 mamek i około 200 sztuk
cieląt, młodzieży i opasów. Byczki są opasane do wag
ciężkich 700 kg i sprzedawane do zakładów mięsnych.
Stado na pastwisku
GOSPODARSTWO RODZINNE
H. W. HAASE, U. C. HAASE i A. T. HAASE
Barniewice, gm. Żukowo
Gospodarstwo rodzinne Państwa Haase, znajdujące się w Barniewicach, zajmuje się m.in. hodowlą
bydła mięsnego rasy limousine. Gospodarstwo liczy
2100 ha. Na areale tym uprawiane są zboża, rzepak,
ziemniaki, buraki cukrowe i kukurydza. Na potrzeby
bydła mięsnego uprawia się 40 ha kukurydzy i utrzymuje 30 ha trwałych użytków zielonych. Skarmia się
również wysłodki buraczane i odpady zbożowe. Pasze
objętościowe mają wysoką wartość pokarmową, dlatego pasz treściwych nie potrzeba zbyt wiele.
Hodowla bydła mięsnego rozpoczęła się w gospodarstwie od zakupu, w grudniu 2005 roku, 50 jałówek
odsadków rasy limousine, które do dziś są trzonem
stada podstawowego. Zwierzęta utrzymywane są
w oborze wolnostanowiskowej na głębokiej ściółce.
Żywienie letnie to głównie pastwisko i słoma na zakładkę, zaś w zimie sianokiszonka, kiszonka z kukurydzy i siano. Pasze treściwe otrzymują cielęta rosnące,
matki w okresie okołoporodowym i sztuki opasowe
w ostatniej fazie opasu. Gospodarstwo jest w pełni
wyposażone w niezbędny sprzęt i urządzenia do produkcji, w tym do produkcji pasz, a także w poskramiacz wysokiej klasy oraz czochradło - urządzenie
bardzo lubiane przez krowy. Czasami, pod koniec lata,
kiedy zielonka ma mniejszą wartość pokarmową, zwierzęta są dokarmiane na pastwisku kiszonką z kukurydzy. W gospodarstwie stosowane jest krycie natural-
Część parku maszynowego (fot. powyżej)
i obora w gospodarstwie Państwa Haase
Gospodarstwo jest objęte opieką weterynaryjną.
Opracowany jest również program profilaktyczny,
w którym uwzględnione są dwukrotne odrobaczania
(przed wyjściem na pastwisko i na koniec sezonu
pastwiskowego), uodparniające szczepienia cieląt
oraz korekcja racic wiosną i jesienią.
Państwo Haase, w 2010 roku, zostali wicemistrzami Agroligi, a ich gospodarstwo może służyć
przykładem wielu producentom. W gospodarstwie tym
od kilku lat organizowane są „Dni Pola” dla rolników
z powiatu kościerskiego i ościennych. Państwo Haase
chętnie dzielą się swoimi doświadczeniami.
KATARZYNA I ARKADIUSZ KROPIDŁOWSCY
Nowy Barkoczyn, pow. Kościerzyna
Państwo Kropidłowscy prowadzą wzorcowe gospodarstwo mleczarskie. Aktualnie zajmuje ono powierzchnię 120 ha. Słabe gleby (kilka ha w klasie IV, a przewaga w V i VI), predysponują do rolnictwa z udziałem nawozów naturalnych, czyli z udziałem zwierząt.
Bogate tradycje hodowlane zostały przekazane
przez ojca gospodarza – Pana Leona Kropidłowskiego.
Pan Leon zajmował się różnymi hodowlami - miał
konie, trzodę chlewną, krowy mleczne. Prowadził też
produkcję opasów. W zależności od koniunktury rynkowej, jeden z gatunków wiódł prym w gospodarstwie. Na pytanie skierowane do obecnego gospodarza Pana Arkadiusza: „Dlaczego wybrał Pan bydło
mleczne?, rolnik odpowiedział: „Krowy mleczne dają
równomierne wpływy w gospodarstwie. Poza tym
lubię moją pracę - zwłaszcza w nowoczesnej oborze”.
Pan Arkadiusz prowadzi gospodarstwo od 2001
roku, a od 2004 roku zajmuje się hodowlą bydła
mlecznego. Struktura zasiewów podporządkowana
jest potrzebom paszowym. Około 35 ha zajmują trawy, 28 ha kukurydza, a reszta to zboża również przeznaczone na pasze. Stado Państwa Kropidłowskich
liczy 110 krów mlecznych, w tym 96 sztuk dojnych
oraz 132 sztuki młodzieży. Jałówki są przeznaczane
do chowu, zaś byczki sprzedawane tuż po urodzeniu
i po odpojeniu siarą.
Pan Arkadiusz jest nastawiony na powiększanie stada, więc prowadzi minimalną selekcję. Docelowo w gospodarstwie planuje się 150 krów, w tym 126 dojnych.
W gospodarstwie jest stosowane krycie naturalne.
Buhaj przebywa razem z krowami przeznaczonymi do
krycia. Obecnie od 100 krów rodzi się 96 cieląt.
Pan Arkadiusz wysoko ceni stan zdrowotny stada.
Profilaktyka to podstawa, dlatego w gospodarstwie
stosuje się obowiązkowo: korekcję racic dwa razy do
roku (wiosną i jesienią) i odrobaczanie raz do roku.
Poza tym zwierzęta mogą korzystać z czochradła (do
zaspokojenia behawioralnych potrzeb zwierząt związanych z potrzebą ocierania). Ponadto w stadzie wykonywane są: dekornizacja rogów, badania profilaktyczne krów świeżo wycielonych (inwolucja macicy)
i badania na cielność dwa miesiące po pokryciu.
Zwierzęta w gospodarstwie utrzymywane są alkierzowo, a żywienie opiera się na TMR z zastosowaniem
wozu paszowego, dzięki czemu ustabilizowało się pH
żwacza i znacznie podwyższyły wydajności. Krowy
mają stały dostęp do mieszanki paszowej (TMR),
w skład której wchodzi: sianokiszonka, kiszonka
z kukurydzy, śruty zbożowe, śruta sojowa i rzepakowa. Natomiast krowy świeżo wycielone, wysoko wydajne mogą korzystać z automatu paszowego, gdzie
na podstawie czytnika otrzymają odpowiednią dawkę
pasz treściwych według mleczności.
Dojarnia autotandem 2 x 4 z automatyczną identyfikacją (to model o pierwszorzędnych rozwiązaniach
spełniający rosnące wymagania dotyczące ekonomicznego chowu bydła mlecznego) skróciła czas udoju. Dziś obsługa bydła (karmienie, dojenie, sprząta-
nie) zajmuje 1 człowiekowi max 5 godzin. Gnojowica
jest wywożona dwa razy do roku - wiosną i jesienią.
Hodowca utrzymuje wydajność na poziomie 7000 kg
mleka od krowy, twierdząc, iż taka sytuacja jest uzasadniona ekonomicznie, przy niższej wydajności łatwiej uzyskać dobre wskaźniki produkcyjne. Okres
międzyciążowy to 70 - 90 dni. Stado jest wolne od
chorób metabolicznych. 95% krów rodzi cielę raz
w roku. Krowy cieszą się doskonałą zdrowotnością
wymion. Planowana modernizacja cielętnika i jałownika poprawi warunki odchowu cieląt i młodzieży
Pan Arkadiusz zadbał, by pasza TMR
była dostępna cały czas
Hodowla bydła mlecznego daje rolnikom satysfakcję i jest przyjazna dla środowiska. Obora jest usytuowana w środku wsi, a mimo to w ogóle nie czuje się,
że są tu zwierzęta. Krowy, za idealny dobrostan, odpłacają doskonałym zdrowiem, wyglądem i zadowalającymi wskaźnikami produkcyjnymi.
Państwo Kropidłowscy mają pięcioro dzieci, z czego
czwórka (oprócz najmłodszego) garnie się do pomocy.
Na podwórku można odpoczywać w towarzystwie
zieleni i nie czuje się, że w pobliżu jest obora.
Marzenia na przyszłość – osiągnąć docelową liczbę krów dojnych 126 sztuk, o wyższej wydajności.
Pozostaje popracować w dziedzinie genetyki. Opisany
przykład wskazuje na to, że można być nowoczesnym
nawet, gdy się ma w posiadaniu słabe gleby, a praca
przy krowach może być przyjemnością.
Helena Artyszuk
ZASADY WZAJEMNEJ ZGODNOŚCI W HODOWLI TRZODY
CHLEWNEJ
Od 1 stycznia 2013 roku obowiązywać będą surowe normy dobrostanu zwierząt. Każdy hodowca,
w myśl zasad wzajemnej zgodności, jest zobowiązany
do ich przestrzegania. Zostało więc zaledwie niewiele
ponad rok na dostosowanie się do tych wymogów.
O wymogach dobrostanu pisaliśmy na naszych łamach już niejednokrotnie, ale zbliżający się
czas wejścia w życie również tej
części zasad wzajemnej zgodności
zmobilizował nas do przypomnienia hodowcom i producentom
trzody chlewnej części szczegółowej ich dotyczącej.
Otóż świnie można utrzymywać
zarówno w systemie otwartym, jak
i w pomieszczeniach. Wskazane
jest grupowe utrzymanie świń,
gdyż jest to zwierzę stadne.
W systemie otwartym zwierzęta
muszą mieć zabezpieczenie przed
złymi warunkami atmosferycznymi
oraz drapieżnikami. Trzoda chlewna utrzymywana w budynkach
musi mieć zapewnione bezpieczne
dla ich zdrowia warunki środowiska. Dotyczy to temperatury, wilgotności,
oświetlenia,
stężenia
szkodliwych gazów, a więc wentylację, odpowiedniego stanu podłogi
oraz odpowiednią jakość innych
materiałów, z których wykonane
jest wyposażenie i sprzęt, mający
kontakt ze zwierzętami.
Stężenie szkodliwych gazów
nie może przekraczać: amoniaku –
20 ppm, dwutlenku węgla – 3000
ppm, siarkowodoru – 5 ppm. Kurzu nie powinno być więcej jak
10 mg/m3. Wilgotność i temperatura są również określone. Zalecana wilgotność to 60 – 80%, natomiast temperatura - w zależności
od grupy i jej wieku.
Oświetlenie w pomieszczeniu
dla świń, w przypadku sztucznego
musi wynosić co najmniej 40 lux,
przez 8 godzin na dobę. Odpowiada
to ok. 24 W/m2 światła żarowego
lub 6 W/m2 światła jarzeniowego.
W przypadku stosowania oświetlenia tylko sztucznego nie może ono
być włączone przez całą dobę.
Świnie nie mogą być również
narażone na ciągły hałas przekraczający 85 dB. Należy również
unikać nagłego źródła hałasu,
mogącego wystraszyć zwierzęta.
Wymagane jest zapewnienie
odpowiednich powierzchni w przeliczeniu na sztukę (tabela).
Ponadto w przypadku grupowego utrzymywania loch i loszek,
długość boków kojca, w którym
jest mniej niż 6 sztuk musi wyno-
Tabela
Minimalne powierzchnie dla świń
Grupa zwierząt,
sposób utrzymania
Knur - utrzymywany pojedynczo
Knur – jeśli krycie w tym kojcu
Knurki i loszki
– utrzymanie pojedyncze
Knurki i loszki
– utrzymanie grupowe
Loszki po pokryciu grupowo
(jeśli grupa liczy mniej niż 6 szt.
pow. większa o 10%,
40 szt. i więcej - mniejsza o 10%)
Locha – kojec porodowy
Lochy – utrzymywane pojedynczo
(wymiary kojca: długość lochy
plus 0,3 m, ale nie mniej niż 2 m;
szerokość minimalna – 0,6 m)
Lochy – grupowo
Lochy prośne grupowo (jeśli jest ich
do 5 szt. - powierzchnia większa
o 10%, powyżej 39 szt. - mniejsza
o 10%)
Prosięta
Warchlaki
Warchlaki
Tuczniki
Tuczniki
Tuczniki
Tuczniki powyżej
Masa ciała
w kg
30 - 110
Powierzchnia
w m2/szt.
6
10
2,7
30 - 110
1,4
1,64, w tym
min 0,95
stałego podłoża
3,5
2,25
2,25, w tym
min 1,3 stałego
podłoża
do 10
10 - 20
20 - 30
30 - 50
50 - 85
85 - 110
110
0,15
0,2
0,3
0,4
0,55
0,65
1
sić co najmniej 2,41 m, a w przypadku 6 i więcej sztuk co najmniej
2,81 m. W przypadku utrzymywania świń w systemie otwartym
powierzchnia utrzymania, w przeliczeniu na dorosłą sztukę, powinna wynosić co najmniej 15 m2 .
W przypadku utrzymywania
świń na betonowych podłogach
rusztowych określona jest maksymalna szerokość otworów w podłodze: dla prosiąt – 11 mm, dla
warchlaków, knurków i loszek
hodowlanych - 14 mm, dla tuczników - 18 mm, dla loszek i loch po
pokryciu – 20 mm oraz minimalna
szerokość beleczek podłogi: dla
prosiąt i warchlaków – 50 mm,
a dla pozostałych grup – 80 mm.
W odniesieniu do ciężarnych
loch i loszek wymagane jest odrobaczanie (gdy jest to konieczne),
oraz oczyszczenie z pasożytów
kojców, w których umieszcza się
samice z prosiętami.
Kojec, w którym utrzymywane
są lochy i loszki w tygodniu poprzedzającym przewidywany ter-
min oproszenia, zaopatruje się
w materiał umożliwiający budowę
gniazda. Kojec porodowy umożliwia proszenie się naturalne i zapewnia dostęp do lochy osobie
obsługującej, zapewnia prosiętom
swobodny dostęp do karmiącej
lochy, wyposażony jest w przegrodę zapobiegającą przygniataniu
prosiąt przez lochę, ma wydzieloną część zapewniającą jednoczesny odpoczynek prosiętom, wyścieloną ściółką lub matą bądź
mającą ogrzewanie podłogowe.
Prosięta odsadza się nie wcześniej niż w 28. dniu od dnia urodzenia. Kiedy przenoszone są do
wyspecjalizowanych pomieszczeń,
można odsadzić je nieco wcześniej,
ale nie wcześniej niż w 21. dniu od
urodzenia, zapewniając im jednocześnie oczyszczone i zdezynfekowane pomieszczenie, odizolowane
od pomieszczeń, w których są
utrzymywane lochy.
Podłogi w miejscach przebywania nie mogą w żaden sposób
przyczyniać się do cierpień i chorób
świń. Powinny być w miarę gładkie,
stabilne i nie mogą być śliskie. Nie
mogą powodować również zranień
i urazów mechanicznych poprzez
nierówności i wystające niebezpieczne elementy.
Posiadacz zwierząt zobowiązany jest do zapobiegania agresji
świń poprzez: zapewnienie im
dostępu do materiałów absorbujących ich uwagę, tworzenie grup
wyrównanych wagowo (różnice w
masie ciała nie powinny przekraczać 10%) i wiekowo, zapewnienie
dostępu do paszy wszystkim sztukom jednocześnie, zapewnienie
lochom i loszkom dostępu do pasz
objętościowych oraz eliminowanie
z grupy osobników wyjątkowo
agresywnych i ofiar tej agresji
(min 5% izolatek). Całkowicie
zabrania się wiązania i pętania
świń oraz drutowania im nosów.
Maria Gwizdała
TROJACZKI W BĄGARCIE
Niezwykłe wydarzenie miało miejsce w gospodarstwie Państwa Krystyny i Wiesława Struzików w Bągarcie, gm. Dzierzgoń, pow. Sztum. W dniu 23 czerwca br.
krowa Kawka 24, pochodząca z tego gospodarstwa, urodziła trojaczki – 3 zdrowe
jałóweczki.
Państwo Struzikowie z synem i nowym przychówkiem
Państwo Struzikowie gospodarują na ok. 30 ha. Mają 16 krów,
które są pod kontrolą użytkowości.
Pan Wiesław z dumą podkreśla, że
hodowla bydła mlecznego to rodzinna tradycja. Wcześniej zajmo-
wał się nią jego ojciec, i co ważne,
od początku, czyli od 1978 roku,
w gospodarstwie prowadzona była
kontrola użytkowości. W tym temacie, od wielu już lat, gospodarze
współpracują z Panem Adamem
Kasztelanem z PFHBM.
W
gospodarstwie
Państwa
Struzików już wcześniej zdarzały
się cielęce dwojaczki – i to niejednokrotnie, ale trojaczki urodziły
się po raz pierwszy.
Urodziny trzech cieląt to rzadki
przypadek. Jest więc z czego się
cieszyć – mówi Pan Waldemar
Szczepański, wykonujący w gospodarstwie inseminację.
Warto jeszcze dodać, że ojcem
trojaczków jest amerykański buhaj
Mango.
Bożena Korzańska
fot. Wiesław Ulatowski
Przypominamy * Przypominamy * Przypominamy * Przypominamy * Przypominamy
WRZESIEŃ
Bydło:
● Okres żywienia pastwiskowego dobiega końca. Trawa odrasta wolniej i musimy wypasać większe powierzchnie albo dokarmiać krowy zielonką lub sianokiszonką, żeby nie zmniejszyć ich wydajności.
● Wtórna fermentacja otwartych kiszonek nie będzie stanowić problemu, jeśli kiszonka jest prawidłowo wybierana (bez naruszenia struktury) i stosunkowo szybko zostanie skarmiona. Objawem wtórnej fermentacji
jest zagrzewanie się kiszonki ponad temperaturę otoczenia oraz początki pleśnienia lub gnicia.
● Świeże ziarno zbóż (bezpośrednio po zbiorze) nie może być podane zwierzętom, ponieważ powoduje zaburzenia w trawieniu. Może być skarmiane dopiero po 6-, 8-tygodniowym okresie magazynowania.
● Zbiór kukurydzy na kiszonkę powinien nastąpić w fazie dojrzałości woskowo-szklistej ziarna (optymalna
zawartość suchej masy ok. 35%).
Trzoda chlewna:
Właściciele stad towarowych coraz częściej decydują się na remont stada na bazie loszek pochodzących
z własnego gospodarstwa. W tej sytuacji powinni oni pamiętać o następujących zasadach
● Wielu urodzonych miotów oraz licznych, dobrze odchowanych i żywotnych prosiąt możemy się spodziewać wyłącznie od loch posiadających do tego genetyczne predyspozycje, czyli należących do jednej z ras uznanych za
mateczne. Krajowe rasy mateczne to jest Wielka Biała Polska i Polska Biała Zwisłoucha oraz ich mieszańce.
● Najgorszym sposobem wyboru loszki jest wybieranie jej spośród tuczników. Loszki takie świetnie prezentują się fizycznie, lecz absolutnie nie są przygotowane do reprodukcji. Najlepiej wyglądające loszki na tle
swoich rówieśnic najczęściej pochodzą z najmniej licznych miotów (brak konkurencji w okresie odchowu).
Tuczniki w krótkim czasie osiągają wysoką wagę, kosztem równomiernego rozwoju całego organizmu.
Loszki wybrane spośród nich nie mają odpowiednio wykształconego układu rozrodczego, ale również ich
przewód pokarmowy, płuca czy serce nie są odpowiednio rozwinięte, a musimy pamiętać, że w okresie ciąży te elementy organizmu pracują „na dużych przeciążeniach”.
● Loszki do reprodukcji powinny pochodzić od znanej matki, jednej z wyżej wymienionych ras, i ojca starannie dobranego, najlepiej po konsultacji ze specjalistą ze SHiUZ. Selekcję rozpoczynamy zatem na etapie
wyboru rodziców naszych przyszłych loszek.
● Gdy wyboru dokonujemy z pominięciem powyższego punktu, musimy dokonać wyboru na podstawie analizy dokumentacji dostępnej w gospodarstwie. Przyszłe loszki wybieramy spośród prosiąt zanim osiągną
wagę 20 - 30 kg, w ilości dwukrotnie większej niż wynika to z naszych potrzeb. Wiąże się to z koniecznością powtórnej selekcji w trakcie procesu odchowu.
● Loszki grupujemy w osobnych kojcach i żywimy zgodnie z normami przewidzianymi dla młodzieży hodowlanej. Młode loszki osiągają zdolność do rozrodu w momencie pojawienia się pierwszej rui (ok. 180 dni),
lecz pełną dojrzałość rozpłodową dopiero w okresie pojawienia się trzeciej rui (220 – 230 dni), która stanowi najlepszy moment do pierwszego krycia. Loszki w tym czasie osiągając wagę ok. 120 – 130 kg.
Kiedy zdecydujemy się na zakup loszek remontowych ze stada reprodukcyjnego, musimy pamiętać dodatkowo o tym, że:
● Loszki pochodzące spoza gospodarstwa muszą koniecznie przejść okres aklimatyzacji i adaptacji do warunków panujących w naszym gospodarstwie. Trwa on do 6 tygodni.
● W związku z powyższym, powinniśmy zakupić loszki w wieku 5 – 6 tygodni (hybrydy 4 miesiące). Powinny
one wtedy ważyć 80 – 90 kg, a ich mięsność powinna być na poziomie 52 – 54%.
Zbigniew Marciniak, Włodzimierz Sawirski
WYJAZD DO BARCELONY
Pomorski Związek Hodowców Bydła Mlecznego w Gdańsku zaprasza członków i hodowców niezrzeszonych
do wzięcia udziału w wyjeździe szkoleniowo-wypoczynkowym do Barcelony.
Planowany termin wyjazdu - 27 stycznia 2012 roku.
W programie m.in.: 36. Międzynarodowe Dni Bydła w Osnabrück, Luksemburg, Katalonia, hiszpańska hodowla i wiele innych atrakcji. Więcej szczegółów zamieścimy w październikowym wydaniu „Pomorskich Wieści Rolniczych”.
Wszelkich informacji na temat wyjazdu udziela Tomasz Soukup, tel. kom. 603 382 189.
Trafnym doborem par rodzicielskich do kojarzeń
tworzysz rentowność produkcji trzody chlewnej w swoim gospodarstwie
OKRĘGOWY ZWIĄZEK HODOWCÓW ZARODOWEJ TRZODY CHLEWNEJ
80-874 Gdańsk, ul. Na Stoku 48
tel./fax (58) 530-04-27, 530-04-44, e-mail: [email protected]
Genetyka przynosi szybkie zwiększenie mięsności produkowanego żywca wieprzowego.
Wysoka jakość materiału matecznego – loszki „POLSUS”, Filia Gdańsk i knurków „POLSUS”, Filia Gdańsk
wnosi lepsze korzyści produkcji w Twojej hodowli
i gwarantuje wyższe dochody w momencie klasyfikacji w ubojniach.
Wykaz hodowców trzody chlewnej, objętych oceną wartości użytkowej i hodowlanej
przez Polski Związek Hodowców i Producentów Trzody Chlewnej „POLSUS”
Filia w Gdańsku, z siedzibą w Tczewie, uprawnionych do sprzedaży
materiału hodowlanego
Stan na dzień 23.08.2011 r.
Lp.
Hodowca
1.
Błażek Zenon
2.
3.
4.
5.
6.
7.
Browarczyk Tadeusz
Burek Stanisław
Cybulski Zbigniew
Ebertowski Ryszard
Godlewski Zdzisław
Gołecki Feliks
8.
9.
10.
11.
Graban Wiesław
Gumiński Ryszard
Hanasko Zenon
Pliszka Józef
Miejscowość
Gmina
86-171 Rychława
Skórcz
Smołdzino
Lubieszyn
Ostrowite
Markubowo
Czarlin
Mościska
83-304
83-420
89-662
83-400
83-110
83-240
Przodkowo
Liniewo
Ostrowite
Kościerzyna
Tczew
Lubichowo
Przodkowo
Liniewo
Chojnice
Kościerzyna
Tczew
Lubichowo
Zelgoszcz
Miradowo
Rabacino
Zelgoszcz
83-208
83-210
77-100
83-208
Zelgoszcz
Zblewo
Bytów
Zelgoszcz
Lubichowo
Zblewo
Studzienice
Lubichowo
12. Hnatiuk Zenon
Rabacino
77-100 Bytów
Studzienice
13. Jurczyński Henryk
Wielgłowy
83-120 Subkowy
Subkowy
14. Klingenberg-Homa
Brygida
15. Koss Beata, Mirosław
16.
17.
18.
19.
Kamionka
Poczta
Sztumska Wieś 82-400 Sztum
Gnieżdżewo
840121 Swarzewo
Krawczykiewicz Michał
Sternowo
89-641
Łoza Jarosław
Rabacino
77-100
Mazurowski Łukasz
Wielki Bukowiec 83-208
Mazurowski Marek
Zelgoszcz
83-208
20. Miąskowski Stanisław
21. Mokwa Maria
22. Nowakowski Mieczysław
23. Regliński Andrzej
24. Roskwitalski Wojciech
Załęże
Subkowy
Pałubin
Smołdzino
Wysoka
Nowa Cerkiew
Bytów
Zelgoszcz
Zelgoszcz
Sztum
Puck
Chojnice
Studzienice
Skórcz
Lubichowo
83-304 Przodkowo
Przodkowo
83-120 Subkowy
Subkowy
83-430 Stara Kiszewa
83-304 Przodkowo
83-212 Bobowo
Stara Kiszewa
Przodkowo
Bobowo
Nr tel.
58 582-91-37
0-605852155
58 681-96-36
58 687-80-63
52 39-87-412
58 686-57-27
58 536-69-13
58 588-56-03
604888543
58 588-51-15
58 588-44-34
59 821-47-89
58 582-43-06
Produkuje
loszki
i
loszki
knurki
krzyżówkowe
*
Rasa
10
*
*
*
*
*
*
*
*
*
*
20
10
20
10
20, 80
20
*
-
*
*
*
*
20
20
10, 70
20
59 821-47-93
504066467
58 536-69-51
601937950
55 640-48-09
*
*
10
-
*
20
*
*
20
58 673-37-62
0-693302914
52 39-87-384
59 821-47-82
514471825
58 560-95-26
606618096
58 681-96-54
*
*
10, 70
*
*
*
*
*
*
20
20
10
20, 70
*
*
10
58 536-83-43
605346075
58 687-64-32
58 681-96-61
58 562-17-45
-
*
20
*
-
*
*
*
10
10
10
Lp.
Hodowca
Miejscowość
Poczta
Gmina
25. Skrzypkowski Szczepan
Smołdzino
83-304 Przodkowo
Przodkowo
26. Stefański Marian
27. Stolc Józef
Skorzewo
Kiełpino
83-400 Kościerzyna
83-307 Kiełpino
Kościerzyna
Kartuzy
28. Syldatk Elżbieta
29. Szepel Edward
Gronowo
Węgorzynko
Miastko
ul. Długa 12/40
Pawłowo
Lotyń
Pastwa
30. Szulc Bogdan
31. Szynszecki Mirosław
32. Śnieg Andrzej
33. Talewski Grzegorz
34. Terefenko Zbigniew
35. Węsierski Jan
36. Megier Jarosław
83-122 W. Walichnowy Gniew
77-200 Miastko
Miastko
89-600 Chojnice
89-641 Nowa Cerkiew
82-500 Kwidzyn
Czersk
89-650 Czersk
ul. Łubianka 9
Michałowo
76-223 Stawęcino
Smołdzino
Wolny Dwór
83-304 Przodkowo
Skarszewy
Chojnice
Chojnice
Kwidzyn
Czersk
Główczyce
Przodkowo
Skarszewy
Nr tel.
58 681-96-30
603452481
58 687-12-11
58 681-05-91
607658208
58 535-16-79
502247997
52 39-70-954
52 39-87-258
55 275-74-70
602670505
52 39-84-474
603199648
59 811-66-78
880588100
58 681-96-74
605665567
58 588-22-11
Produkuje
loszki
i
loszki
knurki
krzyżówkowe
*
*
Rasa
20, 80
*
*
*
*
*
*
*
*
20
10, 20,
70
10
10
*
*
*
*
20
20
20, 70
*
*
10
-
*
20
*
*
*
*
20
10
* zakres produkcji oraz aktualna w miesiącu możliwość ilościowego zakupu materiału hodowlanego (knurki, loszki)
SYMBOLE RAS:
10- WBP,
20 - BPZ,
50 - ZŁOTNICKA PSTRA,
60 - HAMPSHIRE,
70 - DUROC,
80 – PIETRAIN
Wykaz hodowców, którzy zrezygnowali z prowadzenia oceny użytkowości rozpłodowej loch
i nieposiadających certyfikatu oraz uprawnień do sprzedaży materiału hodowlanego trzody chlewnej
(knurki i loszki).
1. Dahm Józef – Kranek, gmina Skórcz,
2. Cirocki Stanisław – Smołdzino, gmina Przodkowo,
3. Wrona Kazimierz – Łęgowo, gmina Pruszcz Gdański,
4. Wolski Bronisław – Bawernica, gmina Parchowo,
5. Toruńczak Ryszard – Załamkowo, gmina Kamienica Królewska,
6. Borkowski Zbigniew – Kościeleczki, gmina Malbork.
7. Nalikowski Piotr – Dubiel, gm. Kwidzyn
8. Odya Czesław – Łąg Kolonia, gm. Czersk
Wykaz telefonów komórkowych (służbowych) osób udzielających informacji na temat dostępnego
materiału hodowlanego:
1. Ryszard Bogusławski - 507088394,
2. Andrzej Bułakowski - 507088396,
3. Arkadiusz Drewing
- 507088398,
4. Krzysztof Żółć
- 507088399,
5. Aleksandra Kopicka – 507088395.
MAŁE TURBINY WIATROWE ŹRÓDŁEM ENERGII
W GOSPODARSTWIE DOMOWYM
Rosnące koszty pozyskiwania energii ze źródeł konwencjonalnych powodują,
że coraz częściej mówimy i sięgamy po inne nośniki, między innymi po odnawialne źródła energii.
Już wcześniej pisaliśmy o możliwości pozyskania
energii ze słońca przy wykorzystaniu kolektorów słonecznych, których zakup i instalację można sfinansować, biorąc kredyt objęty dotacją Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.
W bieżącym artykule przedstawiamy inne odnawialne źródło energii – wiatr.
Dawniej siłę wiatru wykorzystywano przede
wszystkim do napędzania urządzeń służących do mielenia ziarna, później pomp i systemów irygacyjnych.
Budowane turbiny były montowane w systemie horyzontalnym, na szczycie murowanej wieży. Pierwsze
próby wykorzystania wiatru do produkcji energii elektrycznej poczyniono pod koniec XIX w. Dopiero jednak w latach osiemdziesiątych XX w. nastąpił gwałtowny rozwój energetyki wiatrowej.
Rozwój energetyki wiatrowej od wielu lat jest
bardzo dynamiczny. W ofertach producentów, oprócz
przemysłowych farm wiatrowych, znajdują się też
turbiny wiatrowe o mocy do kilku kW, przeznaczone
dla prywatnych użytkowników i małych firm. Takie
przydomowe turbiny wiatrowe charakteryzują się
niewielkimi wymiarami (średnica wirnika do ok. 5 m)
i masą (do ok. 75 kg), co sprawia, że można je montować w niewielkiej odległości od domu.
Wybór wielkości i typu elektrowni wiatrowej oraz
określonego rozwiązania zależy od tego, czemu elektrownia ma służyć. Powinien też być poprzedzony badaniami zasobów wietrzności i opłacalności inwestycji.
Mapka przedstawia warunki wiatrowe na obszarze
Polski: najbardziej wietrzne obszary zaznaczone są
najciemniejszym kolorem, najmniej korzystne - najjaśniejszym.
Polska jest uważana za kraj średnio zasobny
w wiatr. Ocenia się, że średnioroczna prędkość wiatru
w Polsce północnej, na wysokości ponad 50 m, wynosi
5,5 - 7,5 m/sek.
Mapa wietrzności Polski
JAKIE SĄ RODZAJE TURBIN WIATROWYCH?
USYTUOWANIE ELEKTROWNI
– WARUNKI LOKALNE
Zasady umieszczania
przydomowych elektrowni wiatrowych
Wirnik i łopaty powinny znajdować się w strefie
laminarnych (niezaburzonych) strug wiatru. Ponieważ
za przeszkodami powstają zawirowania, wiatraki lepiej umieszczać przed przeszkodami. Wówczas maszty mogą być niższe i stać bliżej przeszkody.
Turbina wiatrowa o osi poziomej
-
-
Turbina wiatrowa o osi pionowej
Różnica pomiędzy pionową a poziomą turbiną
wiatrową polega głównie na usytuowaniu osi obrotu.
W popularnych (poziomych) turbinach wiatrowych oś
obrotu jest usytuowana w poziomie. Z kolei w pionowych turbinach wiatrowych oś obrotu jest usytuowana w pionie. Pionowe turbiny wiatrowe mogą konkurować z poziomymi. Charakteryzują się one następującymi zaletami:
- nie ma potrzeby użycia masztu
Poziome turbiny wiatrowe muszą być zamontowane
na maszcie po to, aby złapać odpowiednią siłę wia-
-
tru. Pionowa turbina wiatrowa może łapać wiatr
z każdego kierunku, bez potrzeby użycia masztu;
łatwiejsza obsługa
Pionowe turbiny wiatrowe są zlokalizowanie bliżej
ziemi, dlatego dostęp do nich jest znacznie łatwiejszy. W związku z tym jakiekolwiek prace serwisowe
wymagają znacznie mniej nakładów finansowych;
wcześniejsze wytwarzanie energii
Pionowe turbiny powietrzne produkują energię przy
znacznie mniejszej prędkości wiatru w stosunku do
poziomych turbin. Minimalna prędkość wiatru, przy
której wytwarzana jest energia wynosi 4 m/s zarówno dla małych turbin 10 W, jak i dużych jednostek powyżej 10 kW;
mogą być budowane w miejscach, gdzie większe maszty są zabronione, np. w miastach;
jednakowa praca niezależnie od kierunku wiatru
Pionowe turbiny nie wymagają mechanizmu ustawiania do wiatru, cicha praca nawet przy maksymalnej prędkości obrotowej;
mała prędkość obwodowa wirnika i jego obły
kształt zapewniają bezpieczeństwo dla zwierząt
i ptaków.
BUDOWA TURBINY WIATROWEJ
System zasilania domu jednorodzinnego czy małej firmy składa się z turbiny wiatrowej, akumulatorów oraz dodatkowych urządzeń jak kontrolery ładowania
Turbina wiatrowa
kontroler ładowania
akumulatory do pracy cyklicznej
przetwornica AC/DC
przełącznik fazowy
PRZYDOMOWA ELEKTROWNIA WIATROWA
Sposoby dostarczania prądu
Przydomowa elektrownia wiatrowa może dostarczać prąd na potrzeby odbiornika autonomicznego
(wydzielonego), czyli działającego niezależnie od sieci
elektroenergetycznej.
Może nim być:
- wydzielony obwód w domu, zwykle niskonapięciowy (np. obwód oświetleniowy czy obwód ogrzewania podłogowego wspomagającego ogrzewanie domu), działający niezależnie od pozostałej instalacji
elektrycznej w domu - zasilanej z konwencjonalnej
sieci elektroenergetycznej albo
- cała instalacja domowa odłączana od sieci energetycznej na czas korzystania z energii wytworzonej
przez przydomową elektrownię, albo
- w ogóle niepodłączona do sieci elektroenergetycznej. Większe elektrownie wiatrowe (zwane też siłowniami) przeznaczone są przede wszystkim do
wytwarzania energii, która następnie przekazywana
jest do sieci elektroenergetycznej. Są one jednak
znacznie droższe od małych - przydomowych.
gię elektryczną lub sumując moc urządzeń elektrycznych, pamiętając o założeniu naddatku około 30%.
Kluczowym elementem jest czas ładowania akumulatorów i, co za tym idzie, dobór akumulatorów. Jeśli
myślimy o niskich potrzebach energetycznych typu
przyczepa kempingowa lub domek letniskowy, to
możemy wybrać turbinę już o mocy 500 – 1000 W.
Lecz jeśli energia będzie używana nie tylko na oświetlenie, a dodatkowo na inne sprzęty typu AGD, to
należy pomyśleć o turbinie 3 kW lub większej.
Przeciętna, czteroosobowa rodzina, mieszkająca
w domku jednorodzinnym, zużywa 7 – 12 kWh dziennie. Bardzo wiele zależy od użytkowania energii elektrycznej (używanie urządzeń energooszczędnych,
sposób ogrzewania wody użytkowej itp.). Dobór turbiny wiatrowej dla czteroosobowej rodziny powinien
być w przedziale pomiędzy 3 -:- 5 kW.
Jaką moc uzyskamy z turbiny?
W Polsce, przy średniej rocznej prędkości wiatru
ok. 4 - 5 m/s, turbiny niedużej mocy i różnych typów mogą wyprodukować od 150 do 450 kWh energii miesięcznie.
Ile mogą turbiny wiatrowe?
Schemat działania układu
Występują dwa warianty budowy małej elektrowni
wiatrowej tzw. układ tradycyjny oraz hybrydowy.
Różnica między dwoma układami polega na tym, że
w układzie hybrydowym połączenie elektrowni wiatrowej sprzężone jest panelami fotowoltaicznymi oraz
nierzadko z tradycyjnym generatorem spalinowym.
Ze względu na duże wahania mocy dostarczanej
przez źródła odnawialne (w tym wiatr), w układach
hybrydowych trzeba zastosować dodatkowe akumulatory. Umożliwiają one gromadzenie nadwyżek energii
w okresach zmniejszonego poboru i oddawanie jej
odbiorcy, kiedy zapotrzebowanie na nią wzrasta.
Jak dobrać moc turbiny?
Turbinę dobieramy na podstawie naszych potrzeb
energetycznych, poprzez analizę rachunków za ener-
Przykład miesięcznej produkcji energii oraz mocy
turbiny na przykładzie turbiny 3 kW o osi pionowej
Ile kosztuje turbina wiatrowa?
W rozważaniach uwzględniono turbinę wiatrową
KNWT 2,5 KW, podłączoną do 10 akumulatorów żelowych o łącznej pojemności 100 Ah 12V. Zastosowanie
regulatora napięcia zabezpiecza akumulatory przed
maksymalnym rozładowaniem oraz przeładowaniem.
Przetwornica prądu DC/AC umożliwia zasilanie urządzeń zarówno 12 V, jak i 230 V. Turbina zainstalowana na własnej konstrukcji nośnej wymaga zgłoszenia,
w celu uzyskania pozwolenia budowlanego. Instalacja
turbiny wiatrowej w trybie wydzielonego obwodu
w domu, na potrzeby konsumpcji energii elektrycznej
dla potrzeb własnych, nie wymaga zezwolenia z zakładu energetycznego.
Ilość wyprodukowanej energii elektrycznej
przy założeniu statystycznych danych:
Średnia roczna prędkość wiatru: 4 m/s
Długość czasu powiewu wiatru z prędkością 4 m/s: 24 h
Ilość wytworzonej energii przy prędkości wiatru 4 m/s:
12 kWh
Średni uzysk: 20%
Średnia moc: 500 W
Napięcie: 12 V
Prąd ładowania: 4,17 A
Czas ładowania akumulatorów: 24 h
Pojemność akumulatorów: 100 Ah, 10 sztuk połączonych
szeregowo
Czas rozładowania 80% akumulatorów przy obciążeniu
500 W: 19,2 h
*Zysk energetyczny dzienny:
12 kWh x 0,56 PLN z VAT = 6,70 PLN
*Zysk energetyczny miesięczny:
6,70 PLN x 31 = 207,00 PLN
*Zysk energetyczny roczny:
207,00 PLN x 12 = 2459,00 PLN
* Przy założeniu, że średnioroczny wiatr wynosi
4 m/s/24 h, przy stawce za prąd elektryczny0,56 PLN
z VAT za 1 kWh
Przykład kalkulacji oraz okresu zwrotu inwestycji
Pozycja
Cena
netto
(szt.)
Turbina
wiatrowa KNWT
2,5 KW
8 400 zł
+ przetwornica
+ regulator
ładowania
Ilość
Cena
razem
(netto)
Cena
razem
(brutto)
1
8 400 zł
10 332 zł
Zwrot inwestycji nastąpi po około 9 latach, przy
założeniu, że nie wzrośnie cena energii.
Normy prawne dla turbiny?
Produkcja energii elektrycznej ze źródeł odnawialnych, w tym wykorzystanie siły wiatru, jest działaniem zgodnym z polityką energetyczną i ekologiczną
państwa, jak również z przyjętymi w tej dziedzinie
umowami międzynarodowymi.
Siłownie wiatrowe, tak jak większość innych technologii energetyki odnawialnej, w polskich przepisach
prawnych i procedurach administracyjnych nie mają
ściśle określonych zapisów regulujących zagadnienia
ich budowy i eksploatacji. Tym niemniej są traktowane jako specyficzne budowle (trwale związane z gruntem – mają mieć fundament) i w tym sensie podlegają przepisom prawa budowlanego. Prawo to określa
m.in. ogólne procedury uzyskania zezwolenia na budowę i eksploatację obiektu budowlanego oraz wymogi, jakim powinien odpowiadać projekt architektoniczno-budowlany. Przepisy Prawa Budowlanego
w zakresie dotyczącym lokalizacji obiektów energetycznych/elektrowni wiatrowych oraz warunków zabudowy i zagospodarowania terenu, uzupełnione są zapisami zawartymi w ustawie o zagospodarowaniu przestrzennym z 7 lipca 1994 roku. W praktyce okazuje
się, że w pewnych okolicznościach lokalizacja dużych
elektrowni wiatrowych i farm wiatrowych wymagać
może uzgodnień z Ministerstwem Ochrony Środowiska,
Zasobów Naturalnych i Leśnictwa, Państwową Inspekcją Ochrony Środowiska, a także Ministerstwem Łączności, Ministerstwem Transportu, Głównym Inspektoratem Lotnictwa Cywilnego, Wojewodą, Dyrekcją
Okręgową Dróg Publicznych i innymi instytucjami.
Dla małych wiatrowych elektorowi przydomowych
do mocy 10 kW, na użytek własny, wymagane jest
pozwolenie budowlane w momencie, w którym turbina wiatrowa posiada własną podstawę nośną. Ważne
jest również to, że sieć energetyczna musi być zabezpieczona przełącznikiem fazowym i/lub wyodrębniona
z sieci publicznej. Nie można również przekroczyć
poziomu hałasu powyżej 52 dB, w promieniu 10 metrów od najbliższej sąsiedniej zabudowy.
Na podstawie
materiałów firmy EKOTEC z Kwidzyna
opracował Adam Kopeć
Akumulator
Toyama AGM
100 Ah/12V
540 zł
10
5 400 zł
6 642 zł
Przewody
instalacyjne
250 zł
1
250 zł
307,50 zł
Aparatura
kontrolnopomiarowa
i automatyka
300 zł
1
300 zł
369 zł
Maszt
+ podstawa
3 200 zł
1
3 200 zł
3 936 zł
Montaż
turbiny
wiatrowej
2 000 zł
1
2 000 zł
2 460 zł
● nawóz wapniowo-magnezowy węglanowy – dolomit
CaO – 30%
MgO – 17%
● nawóz wapniowy węglanowy CaO – 50% = 90% CaCO3
● nawóz wapniowy tlenkowy CaO – 50% i 60%
24 046,50 zł
tel./fax 91/578 67 33, tel. kom. 601863937
www.dowo.pl
Razem netto
Razem brutto
19 550 zł
PPH „DOWO”
WOJCIECH DOBRZYCKI
73-110 Stargard
KTO MA OWCE…
Rozmowa z hodowcą owiec Panem Zbigniewem Ćwiklińskim
z miejscowości Charnowo, gm. Ustka.
Zajmuje się Pan hodowlą owiec już dłuższy
czas. Zamiłowanie czy biznes?
Faktycznie hodowlą owiec zajmuję się już od roku
1979. Kupiłem wtedy niewielkie, 14-hektarowe gospodarstwo w miejscowości Charnowo koło Ustki. W tym
okresie byłem pracownikiem zakładów energetycznych w Słupsku i chciałem pogodzić pracę w firmie
z pracą w gospodarstwie. Lubię zwierzęta, a że hodowla owiec to kierunek mniej pracochłonny - wybór
padł właśnie na owce. Jeżeli chodzi o biznes - jest
różnie. Raz jest, raz nie ma, ale nie wyobrażam sobie
mojego gospodarstwa bez owiec.
Jagnięcina
Drób
Wartość
kaloryczna
Białko(g)
Tłuszcz (g)
Żelazo (mg)
Magnez (mg)
Witamina B1
Witamina B2
Witamina PP
Kwas
linolowy
Wieprzowina
Składniki
Wołowina

117
261
230
130
20,9
3,6
2,6
20
0,08
0,22
5,4
18.0
21,3
O,9
16
0,05
0,24
5,3
18,8
18,0
2,2
24
0,16
0,22
5,2
17,8
17,8
1,2
18
0,09
0,18
6,8
25
17
49
22
Proszę zauważyć, że jagnięcina ma wysoką zawartość kwasu linolowego oraz mikroelementów. Są
to składniki bardzo ważne w zdrowej diecie człowieka.
Ciągle szuka Pan nowych rozwiązań i powiększa produkcję.
Tak, w pewnym momencie doszedłem do wniosku, że w pojedynkę niewiele zdziałam. Zrodziła się
więc myśl o założeniu grupy, która miałaby większe
możliwości promocji produktów owczarskich i tak
w 2008 roku powstała spółdzielnia pod nazwą „Ovis”.
Na początku zrzeszała ona 14 członków, a obecnie
zarejestrowanych jest 16 rolników - hodowców owiec.
Obszarem działalności naszej grupy jest teren
dwóch województw - pomorskiego i zachodniopomorskiego. W sumie posiadamy około 4 tysięcy matek.

Od kiedy w gospodarstwie jest hodowana
czarnogłówka i dlaczego wybrał Pan tą rasę?
Trzydzieści sztuk matek stada zarodowego czarnogłówki kupiłem w 1989 roku. Produkcja wełny stała
się nieopłacalna, więc pomyślałem o produkcji żywca
jagnięcego. O wyborze mięsnego kierunku użytkowania
owiec i wyborze tej rasy zadecydowały: szybkie tempo
wzrostu jagniąt, cechy jakościowe tuszy, dobre wykorzystanie paszy i wysoka plenność matek. W chwili
obecnej moje stado liczy 100 matek.

W Polsce nie mamy tradycji spożywania
mięsa baraniego. Jak Pan sądzi, dlaczego?
Jedną z nich jest na pewno mit, że baranina wydziela nieprzyjemny zapach po ugotowaniu oraz jest
ciężko strawna. Prawda jest jednak taka, że dawniej
ubijano sztuki stare, wybrakowane z hodowli, z których faktycznie mięso nie było smaczne. Dlatego też
jednym z głównych moich poczynań jest propagowanie spożywania mięsa pochodzącego z młodej jagnięciny, które jest niezwykle wartościowe, szczególnie
polecane dla ludzi starszych oraz dzieci. O wartości
mięsa jagnięcego niech świadczy poniższa tabela,
w której można porównać zawartość wybranych składników w 100 g mięsa różnych gatunków zwierząt.

Główny kierunek działalności spółdzielni to poszukiwanie nowych rynków zbytu dla młodej jagnięciny.
W tej chwili nasze produkty są obecne m.in. w sklepach w Poznaniu, Gdańsku, no i oczywiście w Słupsku. Ciągle jednak poszukujemy nowych punktów
sprzedaży. Drugim ważnym kierunkiem jest eksport
żywych jagniąt na rynki unijne. W roku gospodarczym
2010/11 sprzedaliśmy około 1900 szt. jagniąt. Pozyskaliśmy też około 9 ton wełny, za którą odbiorcy
płacili nam średnio 3 zł za kilogram.
Na pewno grupa ma swoje problemy, jeżeli
tak, to jakie?
W chwili obecnej najważniejszym problemem jest
ograniczenie kosztów w spółdzielni. Duże pieniądze
pochłania transport, przede wszystkim dowóz owiec
do punktu uboju, odległego około 100 km. Dlatego
też podjąłem starania zoorganizowania małej ubojni
przeznaczonej tylko dla owiec, o wydajności 10 sztuk

tygodniowo. Inwestycja ta znacznie ograniczyłaby
nasze koszty, a tym samym możliwe byłoby obniżenie
ceny mięsa, które stałoby się konkurencyjnym dla
konsumenta.
Drugi ważny problem, dotyczący mojego gospodarstwa, to brak ziemi w okolicy. Chciałbym zwiększyć liczbę matek i powiększyć produkcję, ale w chwili
obecnej jest to niemożliwe. Mam jednak nadzieję, że
w najbliższej przyszłości znajdę jakieś rozwiązanie.
Bardzo dopinguje mnie syn Mateusz, który coraz więcej pomaga mi w pracy w gospodarstwie, jak również
w działalności spółdzielni.
Dziękuję za rozmowę
Lubomir Szramowiak
PRZYSTOSOWANE DO ŻYCIA W ZAPRZĘGU
Jeszcze nie tak dawno mówiło się, że „koń to
przeżytek”. Dziś to powiedzenie staje się nieaktualne,
bo coraz częściej konie wykorzystywane są do celów
rekreacyjnych.
Jednym z wielu przykładów wykorzystania koni
w rekreacji jest zaprzęgnięcie go do powozu, oczywiście
pod warunkiem, że jest tak dobrze przygotowany, jak to
ma miejsce w gospodarstwie Pana Wiesława Sadowskiego, położonym na skraju Starogardu Gdańskiego.
Zaprzęg z dekoracją
Konie czekają w kolejce na trening
W gospodarstwie tym konie utrzymywane są
w stajni typu pawilonowego, angielskiego. Warunki
dobrostanu są tu idealne – konie mają pod dostatkiem paszy, wody, zdrowego powietrza i przestrzeń
do swobodnego bytowania oraz kontakt wzrokowy,
który w hodowli jest niezbędny.
Pan Wiesław Sadowski znany jest z doskonałej
prezentacji powozów, udekorowanych w zależności od
charakteru imprezy. Rodzina - żona i dwoje dzieci,
wspierają go na każdym kroku.
Gospodarz posiada 7 powozów, w tym: 4 ekskluzywne, 2 treningowe i 1 karawan. Powozy te doskonale
prezentują się zaprzężone w dobrze wyszkolone konie, które w bezpieczny sposób przewożą ludzi nawet
w tak zatłoczonych miejscach, jakim jest Sopot.
Powozem na wesele do Grand Hotelu
Miłość do koni Pan Wiesław odziedziczył po przodkach. Jeden dziadek był ułanem i kowalem „z najwyższej półki”, do którego oficerowie w kolejce czekali na
pedicure dla swoich koni. Drugi dziadek był doskonałym hodowcą oraz zajmował się handlem końmi.
Pan Wiesław kupił pierwszego konia mając 17 lat.
Dziś, po dwudziestu latach, ma ich 20. Zajmuje się
hodowlą koni fryzyjskich i andaluzyjskich. Kupuje
ogiery, trenuje je, czyli przystosowuje do życia
w zaprzęgu, i sprzedaje.
Konie fryzyjskie to rasa koni gorącokrwistych pochodząca z historycznej krainy Fryzji (dzisiejsza Holandia). Charakterystyczną ich cechą jest wyłącznie
kare umaszczenie, bujna grzywa, ogon i szczotki pęcinowe oraz wysokie i efektowne chody. Współczesny
koń fryzyjski użytkowany jest na wiele sposobów.
Sprawdza się jako koń spacerowy, ujeżdżeniowy,
zaprzęgowy oraz w pokazach rewiowych. Świetnie
nadaje się też do hipoterapii. Wysoka inteligencja
i chęć współpracy z człowiekiem, pozwala na użytkowanie fryzów do jazdy wierzchem przez osoby o dużym stopniu niepełnosprawności.
Koń andaluzyjski to również jedna z ras koni gorącokrwistych, a jednocześnie jedna z najsławniejszych
ras w Hiszpanii. Jest to koń spokojny i cierpliwy, łagodny i inteligentny o wyrównanym temperamencie, bardzo
mocno przywiązujący się do człowieka.
Z rozmowy z Panem Wiesławem wynika, że zamiłowanie do koni czyni tą hodowlę przyjemną, ale też
na każdym kroku widać w gospodarstwie profesjonalizm. Jego efektem jest dobra opinia, jaką cieszą się
zwierzęta wychowane przez Pana Wiesława.
Przygotowanie konia do życia w zaprzęgu wymaga wiele wysiłku. Dobrze wyszkolony koń to 2 - 3 lata
ciężkiej, mozolnej pracy.
koniuszy, który karmi i sprząta. Wspólnie z Bereniką,
jako że pracujemy zawodowo, zajmujemy się treningiem od godz. 15.00 do późnych godzin wieczornych.
W żywieniu koni stosuje się siano, owies i paszę
granulowaną firmy Pavo. Jeśli pogoda sprzyja, zbiera
się siano, jeśli nie - siano trzeba kupić, ponieważ konie muszą mieć paszę o wysokiej wartości pokarmowej. Resztę pasz w gospodarstwie również się kupuje.
Zamierzenia na przyszłość to budowa nowoczesnej
stajni i ukierunkowanie hodowli na rasy andaluzyjskie.
Według Pana Wiesława, te konie charakteryzują się
dużą inteligencją. Jest ich niewiele w Polsce, a ze względu na spokojny i zrównoważony charakter, będą cieszyły się zainteresowaniem. Chociaż, moim zdaniem, nie
rasa decyduje o popularności, lecz przygotowanie do
życia. Zwierzęta odpłacają swojemu hodowcy za odpowiednie obchodzenie się z nimi i stworzenie im odpowiednich warunków.
W gospodarstwie na każdym kroku widoczny jest
profesjonalizm. Czystą uprzęż przechowuje się z podziałem na prezentacyjną i treningową. W powozowni
stoją czyste i zabezpieczone (przykryte) powozy.
Place treningowe są przestrzenne. Przy tych koniach
można pracować w białych rękawiczkach, jak to dawniej w wojskach ułańskich bywało.
Trening sześciokonnego zaprzęgu
Wszystkie zwierzęta Pan Wiesław kupuje osobiście, za granicą. Ostatnie cztery ogiery andaluzyjskie
przyjechały do gospodarstwa z Hiszpanii, przebywając
4000 kilometrów. Jechały 10 dni, z dobowymi przerwami co 24 godziny.
Dobry materiał, profesjonalnie szkolony cieszy się
dużym zainteresowaniem. Konie takie dobrze sprzedają się zarówno w kraju, jak i za granicą. Ostatnie
trafiły do Kanady i Korei.
- Konie zasługują na profesjonalne traktowanie, dlatego
opieka weterynaryjna ukierunkowana jest przede
wszystkim na profilaktykę. Lekarz weterynarii Pan Rafał
Pędziwiatr, doskonały fachowiec od koni, przyjeżdża do
mojego gospodarstwa aż z Krakowa, zaś mistrz kowalski, Pan Józef Antczak, z Kadyn – mówi Pan Wiesław.
Na moje pytanie: - Ile czasu poświęcacie Państwo
pracy nad koniem? Pan Wiesław odpowiada: - Pracujemy we trójkę. Trenuję konie osobiście, razem z moją
prawą ręką - Bereniką Gliniecką, która zajmuje się
szkoleniem i ujeżdżeniem. Berenika pracuje w stajni od
10 lat. Drugim wieloletnim współpracownikiem jest nasz
Profesjonalne przechowywanie uprzęży
oraz zadbane i wypielęgnowane powozy
Hodowla staje się przyjemnością wtedy, kiedy jest
to również hobby. Najlepsze efekty w hodowli uzyskuje
się, kiedy uda się pogodzić pasję ze sposobem na życie.
Praca ze zwierzętami daje ogromną satysfakcję. Każdego dnia stawia nowe wyzwania, a gdy osiąga się sukces,
daje on siłę i motywacje do dalszej, ciężkiej pracy.
Helena Artyszuk
KRAJOWE SZKOLENIE BIOENERGY FARM W STRZELINIE
W dniach 18 - 20 lipca br., w Oddziale Pomorskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego w Strzelinie, odbył się I cykl szkolenia krajowego, realizowanego w ramach
projektu BioEnergy Farm.
Pierwszy dzień zajęć poświęcony był technologii
biogazowni rolniczych, a także uwarunkowaniom
i korzyściom wynikających z inwestowania w biogazownie.
Kolejny dzień to wykłady dotyczące uprawy roślin
na cele energetyczne. Druga część zajęć, prowadzonych przez dr Andrzeja Wiszniewskiego z Narodowej
Agencji Poszanowania Energii S.A., dotyczyła technologii spalania drewna.
2.
Uczestnicy szkolenia
Bardzo istotnym elementem 3-dniowego szkolenia
była wizyta w nowo powstałej biogazowni w Grzmiącej
(woj. zachodniopomorskie) i zapoznanie się z jej funkcjonowaniem. Budowa tej biogazowni trwała 7 miesięcy. Uczestniczyła w niej niemiecka firma Wolf System,
specjalizująca się m.in. w budowie wysokiej klasy
szczelnych zbiorników, w jakich powstaje biogaz.
Wartość inwestycji wyniosła blisko 20 mln zł. Połowa
tej kwoty pochodziła z Programu Infrastruktura i Środowisko 2007-2013.
1.
3.
Biogazownia w Grzmiącej (fot. 1, 2, 3)
Zakład w Grzmiącej dostarcza czystą energię
elektryczną i cieplną dla mieszkańców województwa
zachodniopomorskiego. Osiąga pełną moc produkcyjną na poziomie 1,6 MW. Ciepło wyprodukowane
w biogazowni będzie wykorzystane do ogrzania obiektów użyteczności publicznej – szkoły, hali sportowej,
ośrodka zdrowia oraz osiedli mieszkaniowych. Obecnie budowany jest ciepłociąg. Do produkcji biogazu
używane są tu produkty rolnicze, w tym głównie kiszonka z kukurydzy (ok. 80%) oraz gnojowica i kiszonka z traw (20%).
Biogazownia w Grzmiącej to dobrze zaprojektowana instalacja. Odpowiednio dobrane parametry
pracy dają pełną gwarancję, że obiekt nie będzie
uciążliwy dla środowiska, a przede wszystkim dla
okolicznych mieszkańców. Biogazownia powstała przy
pełnej aprobacie mieszkańców i władz gminy, które
dostrzegły korzyści w postaci dostępu do taniego ciepła użytkowego.
Zwiedzanie biogazowi w Grzmiącej umożliwiło
uczestnikom szkolenia pogłębienie wiedzy teoretycznej, zdobytej podczas szkolenia, o praktyczne aspekty
jej funkcjonowania.
Nowo otwarta biogazownia w Grzmiącej to następny krok ku budowie ogólnopolskiej sieci odnawialnych źródeł czystej energii. Bowiem jednym z celów
nowej polityki energetycznej UE jest zwiększenie do
20% udziału w produkcji energii tej, czerpanej ze
źródeł odnawialnych. Państwa Unii mają na to czas do
2020 r.
Podsumowując szkolenie, należy zauważyć, iż
w Polsce do tego typu przedsięwzięć podchodzi się
wciąż z rezerwą. Dużym ograniczeniem w budowie
biogazowni są: bariery prawne oraz skomplikowane
procedury, wysokie nakłady inwestycyjne, a także
możliwe trudności logistyczne (wraz ze wzrostem mocy
biogazowni rośnie też zapotrzebowanie na substraty).
II cykl szkolenia krajowego odbył się w dniach
25 - 26 sierpnia br. w Ośrodku Doradztwa Rolniczego
w Poświętnym. Natomiast kolejne szkolenie międzynarodowe planowane jest w terminie 19 - 21 września
tego roku w Brukseli.
Alicja Staciwa
WARSZTATY DLA GRUP PRODUCENCKICH
W czerwcu br., w Pomorskim Ośrodku Doradztwa Rolniczego, Oddział w Strzelinie, odbyły się warsztaty szkoleniowe nt. wydatkowania środków pomocowych
przez grupy producentów rolnych.
Z kontaktów z grupami wynika, że wiele z nich,
otrzymując z budżetu państwa pomoc finansową na
wsparcie działalności organizacyjnej nie posiada wyczerpujących informacji na temat sposobu ich wydatkowania i ewidencjonowania. Często grupy gromadzą
otrzymane środki pomocowe i nie wydatkują ich,
obawiając się wykorzystania ich niezgodnie z prawem. Brak pełnej wiedzy na ten temat utrudnia więc
dysponowanie uzyskanymi środkami zgodnie z potrzebami grupy.
Zasady prowadzenia rachunkowości grupy przez
księgowe i członków zarządu organizacji producenckich są ogólnie znane, ale funkcjonują przepisy dotyczące zwolnień podatkowych związanych wyłącznie
z funkcjonowaniem grup producenckich. Występują
one w różnych aktach prawnych i są mniej znane.
Korzystanie z przysługującej pomocy i zwolnień podatkowych wymaga też prowadzenia dodatkowej dokumentacji wewnętrznej. Jej brak może prowadzić do
utraty przysługujących zwolnień.
Spotkanie w Strzelinie było więc okazją do wyjaśnienia istniejących wątpliwości na temat rozliczeń
rzeczowych, finansowych czy podatkowych grupy
i uporządkowania wiedzy w tym zakresie.
Zaproszenia do uczestnictwa w warsztatach wysłano do wszystkich grup producenckich funkcjonujących na teranie województwa pomorskiego. Były one
skierowane głównie do księgowych i członków zarządów, którzy bezpośrednio prowadzą i odpowiadają za
rozliczenia finansowe grupy i wydatkowanie środków
pomocowych.
Szkolenie prowadziła Pani Magdalena Adamkiewicz
ze Stowarzyszenia Księgowych w Polsce, specjalista
z zakresu rachunkowości i podatków. Interesujące
uczestników zagadnienia zostały omówione w oparciu
o istniejące uregulowania prawne oraz na przykładach,
które pomogły zrozumieć obowiązujące zasady.
Liczne pytania zadawane przez uczestników podczas warsztatów świadczyły, o tym, że takie szkolenie
było potrzebne. Po jego zakończeniu wszyscy wyrażali
zadowolenie z uczestnictwa i zdobytej wiedzy.
Bogdan Nowaczewski
PRZEGLĄD ZESPOŁÓW ARTYSTYCZNYCH
W TRZEBIELINIE
W dniu 19 czerwca br., w Trzebielinie, odbył
się Przegląd Zespołów Artystycznych Kółek Rolniczych i Kół Gospodyń Wiejskich, któremu patronuje Słupski Związek Rolników, Kółek i Organizacji Rolniczych oraz Starosta Słupski. W tym
roku miała miejsce już dwudziesta siódma edycja przeglądu.
Impreza odbywa się corocznie w czerwcu, ale za
każdym razem w innej gminie. Swoim zasięgiem wykracza poza nasze województwo, ponieważ uczestniczą w niej zespoły z ościennego województwa zachodniopomorskiego, a w tym roku wystąpił również
zespół z powiatu częstochowskiego.
Przegląd ma na celu zaprezentowanie dorobku artystycznego zespołów, które działają od wielu lat,
a także tych nowo powstających i działających na
terenach wiejskich. Repertuar jest dowolny, przeważnie jednak nawiązuje do naszych tradycji i kultury
ludowej.
Tegoroczny przegląd rozpoczął się Mszą Świętą
w tutejszym kościele, po czym uczestnicy przemaszerowali w barwnym korowodzie na teren Centrum
Sportowego w Trzebielinie. Przybyłych gości przywitała Pani Apolonia Jelonek - przewodnicząca KGW. Następnie przedstawiciel gminy Wicko, w której odbywał
się ubiegłoroczny przegląd, przekazał klucz imprezy
Wójtowi Gminy Trzebielino Panu Tomaszowi Czechowskiego i nastąpiło uroczyste otwarcie tegorocznego przeglądu.
Wkrótce potem rozpoczęły się występy. Do udziału zgłosiły się 32 zespoły, które reprezentowały gminy
naszego województwa, a także gminę Polanów, Ostrowiec, Życin, Popowo, Postomino z województwa zachodniopomorskiego. W barwnych strojach regionalnych zaprezentował się zespół „Łobodzianki” z gminy
Łobodo, z powiatu częstochowskiego.
inne zespoły, które czekały na swój występ lub były
już po prezentacji.
Wszyscy wspaniale się bawili do momentu, gdy
pogoda sprawiła nam figla i lunął potężny deszcz,
który unieruchomił aparaturę nagłaśniającą. Jednak
część zespołów wystąpiła mimo przemoknięcia i braku
nagłośnienia.
Atmosfera podczas całego przeglądu była wspaniała,
wszyscy bawili się i śpiewali razem z uczestnikami.
Na zakończenie imprezy każdy zespół został uhonorowany upominkami ufundowanymi przez Starostwo
Słupskie, Starostwo Bytowskie, BS Bytów, Urząd Marszałkowski, Jantar - Agencja Ochrony oraz Urząd Gminy
Trzebielino – gospodarza tegorocznego przeglądu.
Występy zespołów nagradzane były dużymi brawami przez licznie zgromadzoną publiczność, a także
Trudno było się rozstać. Wszystkie zespoły postanowiły spotkać się za rok.
Grażyna Pańczyk
Z WIZYTĄ W GOSPODARSTWACH AGROTURYSTYCZNYCH
SĄSIADUJĄCYCH Z DOLINĄ CHARLOTTY
Strzelino i Strzelinko to małe wsie w województwie pomorskim, położone
w okolicy Słupska i Ustki. Chociaż miejscowości te znajdują się na uboczu, niektórzy ich mieszkańcy wspaniale wykorzystali sąsiedztwo Doliny Charlotty i rozciągających się wokół lasów na stworzenie gospodarstw agroturystycznych.
Przykładem tego mogą być gospodarstwa Pani
Haliny Saubut i Marii Brych w Strzelinie oraz Agnieszki i Piotra Mrozów w Strzelinku.
Do Doliny Charlotty z gospodarstw agroturystycznych prowadzi leśny wąwóz. Spacer do niej
trwa kilka minut. Można tam dojechać również wypożyczonym z gospodarstwa rowerem bądź samochodem. Teren ten sprzyja przejażdżkom rowerowym, spływom kajakowym i całorocznemu połowowi
ryb, bo nieopodal przebiega rzeka Słupia. W Dolinie
Charlotty do dyspozycji jest również tor przeszkód
i zoo, w którym główną atrakcją są żubry. Ciekawostką jest tu wioska mongolska, gdzie można
przenocować w prawdziwej jurcie, wtopić się w nastrój ciszy, spokoju i beztroski.
Goście uczestniczący w licznych imprezach, organizowanych w Dolinie Charlotte, często korzystają
z noclegów w gospodarstwach agroturystycznych.
Gospodarze organizują dla swoich gości wieczorne
biesiady przy ognisku lub grillu.
Wspaniałym wypoczynkiem dla turystów jest spacer po lesie, który obfituje w owoce runa leśnego:
grzyby, jagody i poziomki, z których przed wyjazdem
można zrobić przetwory, korzystając z kuchni w gospodarstwie. Jeżeli ktoś dysponuje samochodem,
może w kilkanaście minut znaleźć się nad Bałtykiem.
Państwo Mróz oferują apartament, który znajduje
się na piętrze domu. Prowadzi do niego osobne, niekrępujące wejście. Do dyspozycji gości oddano
100-metrową powierzchnię z trzema sypialniami,
dwiema łazienkami, salonikiem z aneksem kuchennym i tarasem z meblami ogrodowymi. Apartament
przeznaczony jest maksymalnie dla 13 osób. Istnieje
możliwość wynajęcia odrębnie pokoi 2-, 3- i 4-osobowego. Na 30-arowym terenie znajduje się kącik
zabaw dla dzieci, boisko, oczko wodne, pergola z grillem
i miejsce na ognisko oraz parking.
miotu. Gospodyni jest miłośnikiem zwierząt – zaprasza również z kotem lub psem.
W apartamencie o powierzchni 85 m2, którego
właścicielką jest pani Halina Saubut, może zamieszkać do 6 osób. Goście mają do dyspozycji kuchnię
z wyposażeniem, łazienkę, sypialnię, salon z telewizorem i sprzętem grającym. Apartament ma osobne
wejście. Przed domem znajduje się ogród z miejscem
na grilla lub ognisko, a dzieci mogą korzystać z pobliskiego placu zabaw. Pani Halina jest osobą ciepłą
i bardzo gościnną. Zaprasza również gości, którym
towarzyszą zwierzęta.
Pani Maria Brych, właścicielka gospodarstwa agroturystycznego „U Mani”, przyjmuje gości w samodzielnym mieszkaniu, na piętrze swojego jednorodzinnego domu.
Mieszkanie to przeznaczone jest dla 8 osób i składa się z dwóch sypialni, pokoju z aneksem kuchennym, łazienki oraz tarasu. Goście zapewniony mają
dostęp do Internetu. Dom otoczony jest ogrodem.
Cała posesja, o pow. ponad 1 ha, jest ogrodzona co
gwarantuje bezpieczeństwo i swobodę. W obejściu są:
miejsca parkingowe, mnóstwo zieleni, kącik zabaw,
boisko, miejsce na grilla, ognisko lub rozłożenie na-
Wyżej opisane gospodarstwa agroturystyczne należą do Słupskiego Stowarzyszenia Agroturystycznego
„Pomorzanie i Kaszubi”, które współpracuje z Oddziałem Pomorskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego
w Strzelinie. Organizowane kilka razy w roku targi
w Strzelinie również sprzyjają właścicielom gospodarstw agroturystycznych, ponieważ częstymi ich
gośćmi są nasi wystawcy. Pracownicy PODR bardzo
często służą radą i pomocą w zdobywaniu środków
unijnych na udoskonalenie lub tworzenie nowego
gospodarstwa agroturystycznego.
Proponujemy odwiedzenie opisanych gospodarstw, bo gwarantują one odpoczynek w pięknym
otoczeniu, z dala od zgiełku i hałasu.
Krystyna Gosik
III DNI POLA W POWIECIE KARTUSKIM
W dniu 12 lipca br. odbył się
Dzień Pola w powiecie kartuskim,
zorganizowany przez pracowników
BP ODR w Kartuzach. Zainteresowanie spotkaniem przerosło nasze
oczekiwanie. Udział w nim wzięło
około 200 rolników z powiatu kartuskiego i powiatów ościennych.
W programie Dnia Pola znalazły
się prezentacje odmian ziemniaków, zbóż i roślin strączkowych.
Ponadto rolnicy mieli możliwość
zwiedzenia gospodarstwa Wicemistrzów konkursu Agroliga 2010 Państwa Hasse w Barniewicach.
Na prezentowanych plantacjach ogłoszono III edycję konkursu „Trafiony plon”, polegający
1.
na szacowaniu plonu. Wyniki konkursu zostaną ogłoszone na Dożynkach Powiatowych.
2.
3.
Na zdjęciach: prezentacja odmian ziemniaków (1);
na polach gospodarstwa Państwa Haase (2); debata rolnicza (3)
Po lustracji pól, w ośrodku
wczasowym „Oleńka”, odbyła się
debata zorganizowana wspólnie ze
Starostwem Powiatowym w Kartuzach. W trakcie debaty poruszone
zostały następujące zagadnienia:
1. Rolnictwo i obszary wiejskie
w powiecie kartuskim, z uwęględnieniem działań proekologicznych.
2. Wpływ rolnictwa na środowisko
naturalne – przepisy prawne.
3. Rolnictwo ekologiczne i społeczeństwo wspierające zrównoważony rozwój w regionie Morza
Bałtyckiego - projekt BERAS.
4. Wioski tematyczne alternatywą
rozwoju wsi kaszubskiej.
Temat poświęcony przepisom
prawnym, dotyczącym ochrony
środowiska naturalnego, cieszył
się szczególnym zainteresowaniem rolników planujących inwestycje budowlane. Również dużym zainteresowaniem cieszyły
się wioski tematyczne. Po debacie
zgłosiło się sporo osób chętnych,
które chciałyby temat ten realizować we własnym gospodarstwie. Dlatego też w najbliższym
czasie planujemy zorganizowanie
wyjazdu szkoleniowego do tych
wiosek.
BP ODR w Kartuzach
POWIATOWY TURNIEJ KGW W BUKOWCU
Tradycyjnie, w Stanicy Myśliwskiej w Bukowcu, 12 lipca br. odbył się już XV Powiatowy Turniej KGW pod patronatem Starosty Powiatu Tczewskiego.
Turniej rozpoczął się uroczystym wręczeniem nagród laureatkom plebiscytu „Gazety Tczewskiej” na
Najsympatyczniejszą
Gospodynię
KGW
Powiatu
Tczewskiego w 2011 r. Konkurs wygrała Pani Irena
Demska (KGW Malenin), jednocześnie najsympatyczniejsza w gminie Tczew, a w pozostałych gminach
zwyciężyły: w gminie Gniew – Pani Ewa Kamińska
(KGW Nicponia), w gminie Subkowy – Pani Angelika
Grala (KGW Gorzędziej), w gminie Morzeszczyn –
Pani Henryka Podwalska (KGW Lipia Góra) i w gminie
Pelplin – Pani Joanna Żuraw (KGW Pomyje).
Turniej powiatowy odbywa się tradycyjnie w pierwszej połowie lipca i zawsze w tym samym urokliwym
miejscu, wśród lasów, nad wodą. Cieszy się bardzo
dużym zainteresowaniem zarówno kobiet, jak również samorządów lokalnych, banków, jednostek pracujących na rzecz rolników i mieszkańców powiatu
tczewskiego.
W tegorocznym turnieju udział wzięły następujące
KGW: Bałdowo (gm. Tczew), Lipia Góra (gm. Morzeszczyn), Nicponia (gm. Gniew), Rożental (gm.
Pelplin) i Szczerbięcin (gm. Tczew).
Zmagania kobiet obserwowali i im dopingowali
włodarze powiatu: Starosta - Pan Józef Puczyński,
Przewodniczący Rady Powiatu – Pan Piotr Odya,
a także Wójt Gminy Tczew – Pan Roman Rezmerow-
ski, Burmistrz Pelplina – Pan Andrzej Stanuch, Zastępca Burmistrza Gniewu – Pan Wojciech Szulc.
Gospodynie rywalizowały między sobą w 5 konkurencjach:
- produkt tradycyjny pochodzenia roślinnego - kapusta,
- sport w naszej wsi (plansza przygotowana wcześniej),
- w kolejce (scenka kabaretowa),
- moda sportowa na wesoło,
- mazur – widowisko taneczne.
W tym roku dla najmłodszych uczestników wprowadzono dodatkową konkurencję - konkurs plastyczny, czyli rysowanie kwiatów w wazonie.
Wszystkie koła przygotowały się do turnieju bardzo starannie. Skecze, pokazy w wykonaniu pań,
niebywałe poczucie humoru, wspaniałe teksty i zabawne historyjki z życia zachwyciły wszystkich
uczestników. Najwięcej emocji wśród zebranych
wzbudziło wykonanie mazura - tańca bardzo widowiskowego, ale wymagającego zdolności tanecznych
i aktorskich. Brawurowo wykonany mazur w pięknej
scenerii na tle lasu, w strojach z epoki już odległej na
chwilę przeniósł w wyobraźni do dworu szlacheckiego.
Wykonanie tego tańca to duże wyzwanie dla uczestniczek, ale wykonany z wdziękiem, elegancją i gracją
wywołał największe brawa. W tej konkurencji najwięcej punktów otrzymały panie z KGW Lipia Góra
i Szczerbięcin.
Konkurencja „kulinarna”, jak zwykle była trudna
do oceny dla jurorów, ale zadowoliła wszystkich smakoszy. Najlepsza według komisji oceniającej okazała
się potrawa z „modrej” kapusty z KGW w Nicponi.
Ostatnie konkurencje, czyli moda na sportowo
i scenka kabaretowa wywołały największy aplauz widowni. Wdzięk i pomysły modelek mogły podobać się
najbardziej wybrednym. Według opinii zaproszonych
gości tak mogą bawić się tylko kobiety. Nawet w liściach
z kapusty prezentują się z wdziękiem i humorem.
Ostatecznie najwięcej punktów zdobyło KGW Lipia
Góra i to koło będzie reprezentować powiat tczewski
na Turnieju Wojewódzkim w 2012 roku.
Bardzo miłe i wzruszające było wręczenie nagród
dzieciom, które rysowały kwiaty w wazonie. Ich zaangażowanie i przejęcie było porównywalne do rywalizacji olimpijskich. Wykonane prace były bardzo ładne.
Komisja najwyżej oceniła pracę wykonaną przez
9-letniego Dominika Dzienisza z Brzuśc, gm. Subkowy. Otrzymał on nagrodę ufundowaną przez Przewodniczącego Rady Powiatu Tczewskiego. Wszystkie
dzieci uczestniczące w konkursie również otrzymały
upominki.
Sponsorami Turnieju byli: Starostwo Powiatowe
w Tczewie, urzędy gmin powiatu tczewskiego, Urzędy
Miasta i Gminy w Gniewie i Pelplinie, banki spółdzielcze, Pomorska Izba Rolnicza, BP ARiMR w Tczewie,
WZRKiOR w Gdańsku, GZRKiOR w Tczewie, firma
Agros TJ w Subkowach oraz PODR w Gdańsku.
Organizatorzy turnieju: Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Gdańsku, Wojewódzki Związek
Rolników, Kółek i Organizacji Rolniczych w Gdańsku,
samorządy lokalne, Powiatowa Rada Kobiet i Stowarzyszenie Kociewskie Forum Kobiet dziękują sponsorom w imieniu nagrodzonych.
Teresa Szałas
KONFERENCJA DLA PRODUCENTÓW DROBIU
„Nowe trendy i nowości technologiczne w produkcji drobiu” to temat konferencji zorganizowanej przez
Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego z myślą
o producentach drobiu. Konferencja odbyła się w dniu
21 czerwca br. w Kartuzach - rzec można w „zagłębiu
drobiarskim” naszego województwa. Konferencję
otworzył Dyrektor PODR Pan Józef Sarnowski.
Nowości w wyposażeniu kurników oraz dostosowanie ich do norm UE omówił Pan Marcin Krajewski,
przedstawiciel firmy „Hodowca”. W swoim wystąpieniu
omówił także zmiany, jakie zaszły w normach UE
dotyczących minimalnych warunków utrzymania drobiu, podkreślając, że większość naszych kurników,
szczególnie tych z początków lat 70-tych, czeka jeszcze modernizacja i dostosowanie do tych norm. Mówił
o nowym, wolierowym systemie utrzymania kur niosek oraz innych nowościach w wyposażeniu obiektów
przeznaczonych zarówno do chowu brojlerów, jak
i kur niosek. Sporej części producentów drobiu sen
z powiek spędza prawidłowe, zgodne z prawem zagospodarowanie odchodów zwierzęcych.
Wychodząc temu naprzeciw, zaproponowany został sposób zagospodarowania pomiotu jako substratu
do wytwórni biogazu. Temat ten przedstawił Pan
Grzegorz Manowski, specjalista PODR, oraz przedstawiciele firmy Wolf System – jej Dyrektor, Pan Rajmund Reichel i Pan Jerzy Bełdowski. Temat wzbudził
duże zainteresowanie i wywołał dyskusje, przede
wszystkim o lokalizacji takich biogazowi, ich sprawności i możliwości wykorzystania.
Następnie Pani Anna Lisiecka, przedstawicielka
Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa omówiła możliwości skorzystania z dopłat dla grup producentów. Przedstawiła ogólne założenia i wysokości
przysługujących dopłat oraz drogę do ich uzyskania.
W dyskusji końcowej podkreślano konieczność
zrzeszania i konsolidacji producentów drobiu, bo tylko
mówiąc jednym głosem i mając silne przedstawicielstwa, można bronić interesów branży i wpływać na
politykę rolną.
Maria Gwizdała
OGRODY TWOICH MARZEŃ
Nasze wsie stają się coraz ładniejsze,
dzięki gospodyniom, które chętnie pogłębiają swoje wiadomości na temat estetycznego zagospodarowania zagród i podpatrują ciekawe rozwiązania, odwiedzając
różne zakątki Polski. Taki właśnie cel miał
wyjazd zorganizowany 3 lipca br., podczas którego z grupą 56 członkiń KGW
z gminy Gniew udaliśmy się do Ogrodów
„Hortulus” w Dobrzycy koło Koszalina.
Ogrody „Hortulus” to obszerny kompleks składający się z ogrodów tematycznych, które jako jedyne w Polsce udostępnione są do zwiedzania.
Szkółka roślin ozdobnych, centrum
ogrodnicze wraz z marketem „Ogród
i galeria” oraz ogrody tematyczne zostały założone w 1992 roku, ale ich realizacja wciąż trwa.
W Dobrzycy urządzono 28 ogrodów
w odmiennych stylach i w różnej kompozycji. Największe ogrody to japoński,
francuski i rosarium w stylu angielskim.
Stanowią one wspaniałe tło do zdjęć.
Tematyka ogrodów rozciąga się od
rodzimego stylu wiejskiego, przez egzotyczne linie, barwy i zapachy ogrodu
śródziemnomorskiego po niespotykane
aranżacje ogrodów wodnych, cienia i zapachu. Są też ogrody kamienne, skalne,
użytkowe, np. ziołowy i warzywny. Ciekawostką jest ogród pachnący, w którym
zgromadzono rośliny o wonnych kwiatach,
liściach, pędach, a nawet korzeniach.
W Ogrodach „Hortulus” znajduje się
ponad 6 tysięcy gatunków i odmian
roślin, w tym gatunki egzotyczne oraz
unikatowe. Przez lata gromadzone były
tu też różne głazy i kamienie, które
zostały wykorzystane do budowy ogrodów. Powierzchnia ekspozycji to ponad
4 ha. Jej istotą jest pokazanie układów
roślin w kompozycjach i możliwości ich
zastosowania w poszczególnych ogrodach. Oglądanie ich to konfrontacja
pragnień i oczekiwań związanych z własnymi ogrodami.
Szkółka Roślin Ozdobnych „Hortulus” oferuje ok. 2300 gatunków odmian
drzew i krzewów ozdobnych, roślin żywopłotowych, ziół, bylin i pnączy.
Uczestniczki wyjazdu zaopatrzyły się
w różne ciekawe egzemplarze roślin. Teraz będziemy mogli je podziwiać w ich
ogrodach.
Wyjazd cieszył się dużym zainteresowaniem, niektórzy planują powtórną
wizytę w Dobrzycy, by jeszcze raz nacieszyć oczy niezwykłą feerią barw
i kształtów kompozycji roślinnych.
Alina Laskowska
„EUROZAGRODA” - NOWY TYTUŁ DLA ROLNIKÓW
Na początku września br.
ukaże się w sprzedaży magazyn budowlany rolnika „Eurozagroda”. Magazyn ma charakter poradnika dla mieszkańców
wsi budujących nowe obiekty
oraz modernizujących i remontujących budynki gospodarcze
i mieszkalne.
W pierwszym numerze pisma
znaleźć można m.in. relację z gospodarstwa laureata II edycji Konkursu
EUROZAGRODA,
który
w swojej oborze zainstalował robota udojowego, ciekawy artykuł
o tym, jak powinien wyglądać
współczesny wiejski dom wraz
z kilkoma gotowymi projektami,
porady dotyczące postępowania
z podtopionymi i zalanymi budynkami,
naprawy
przeciekającej
płyty gnojowej i wykonania skutecznej wentylacji w chlewni. Są
też pomysły na urządzenie pokoju
dla ucznia oraz na oddzielenie się
„zielonymi zasłonami” od uciążliwych sąsiadów i zabudowań gospodarczych
zagrody.
Każdego
powinno też zainteresować, o czym
trzeba pomyśleć, zanim podejmie
się decyzję o wymianie pokrycia
dachowego i jakie możliwości dla
rolników stwarza budowa biogazowni. Poza tym sporo nowinek
z rynku budowlanego.
Magazyn, odwiedzając m.in.
gospodarstwa laureatów Konkursu
EUROZAGRODA, prezentuje przykłady dobrych rozwiązań w budownictwie wiejskim, przedstawia
także gotowe projekty domów
i budynków zagrody. Każdy Czytelnik może na łamach magazynu
podzielić się swoimi problemami
związanymi z budową lub remon-
tem oraz uzyskać poradę dla siebie – w magazynie jest miejsce na
opinie i listy Czytelników, którzy
mogą uczestniczyć w redagowaniu
pisma wskazując redakcji najbardziej interesujące ich tematy. „Eurozagroda” na pewno pomoże rolnikom w rozwiązywaniu niełatwych
problemów powstających w trakcie
dostosowywania gospodarstw do
standardów europejskich.
Ideą redakcji jest, aby „Eurozagroda” była pismem rodzinnym,
dlatego zadbała o taką różnorodność
prezentowanej
tematyki,
która każdej osobie w rolniczej
rodzinie pozwoli znaleźć tam interesujące informacje i artykuły.
„Eurozagroda” jest jedynym
dostępnym na rynku tytułem poświęconym budownictwu na wsi
i jednym z nielicznych w kraju źródeł informacji o budownictwie rolniczym, które ma swoją specyfikę.
Dlatego nowy magazyn powinien
być obecny w każdym domu. „Eurozagrody” trzeba szukać w kioskach na wsi oraz w wiejskich sklepach. Najlepszą gwarancją systematycznego otrzymywania go jest
zamówienie prenumeraty.
WARTO PRZECZYTAĆ
ANTRAKNOZA ATAKUJE Z GLEBY
NANOTECHNOLOGIA W SŁUŻBIE ROLNICTWA
Producenci ziemniaków, aby sprostać jakościowym wymaganiom handlu, muszą większy nacisk
położyć na wygląd zewnętrzny oferowanego produktu. Oprócz walorów smakowych, potencjalny klient
zwraca uwagę na kształt bulw i wygląd zewnętrzny
skórki – jednolitą barwę, brak uszkodzeń mechanicznych czy brak objawów chorobowych. Antraknoza to choroba skórki ziemniaka wywołana przez
grzyba Colletotrichum coccodes. Objawy tej choroby
występują na podziemnych częściach rośliny (korzenie, stolony, bulwy) oraz na podstawie łodyg i liściach. Rozwojowi choroby sprzyja mała ilość opadów i wysokie temperatury. Straty na plantacjach
mogą wynosić od 30 do ponad 70% plonu. Rozprzestrzenianiu się choroby służą obfite deszcze. Ochrona plantacji przed tą chorobą polega na integrowanym wykorzystaniu metod agrotechnicznych i stosowaniu środków ochrony roślin.
Amerykańscy naukowcy, w oparciu o nanotechnologię, opracowali biostymulator wzrostu i plonowania
roślin (Nano Gro). Jego działanie polega na pobudzeniu
w roślinach „genów odporności” na stres abiotyczny
bez faktycznego wystąpienia tego czynnika. W efekcie
następuje intensywny wzrost całej rośliny, co w przyszłości owocuje zwyżką plonu. Roślina, po aktywacji
mechanizmów obronnych, wchodzi w fazę odporności.
Nabycie odporności na jeden czynnik stresotwórczy
skutkuje zwiększoną odpornością na inne. Preparat
Nano Gro w swoim składzie posiada srebro, które przyczynia się do oczyszczenia środowiska życia rośliny ze
szkodliwych grzybów, bakterii czy wirusów. W Polsce
badaniami nad zastosowaniem Nano Gro w uprawach
polowych i szklarniowych zajmuje się kilka ośrodków
naukowych, między innymi IUNG Puławy i IOR z Poznania. Wyniki są bardzo pozytywne.
Jerzy Osowski, Antraknoza atakuje z gleby, top agrar
Polska nr 8/2011, str. 112
Marzena Gibczyńska, Nanotechnologia w służbie rolnictwa, Farmer nr 15/2011, str. 31
Do czytania zachęca Lucyna Lesińska
OPODATKOWANIE AGROTURYSTYKI (cz. III)
Drukujemy trzecią (ostatnią) część materiałów szkoleniowych przygotowanych
przez pracowników Urzędu Skarbowego w Malborku na konferencję pt. „Turystyka wiejska a przepisy o usługach turystycznych”, która odbyła się w Oddziale
PODR w Starym Polu w marcu br.
KARTA PODATKOWA
Karta podatkowa przeznaczona jest dla podatników prowadzących ściśle określone rodzaje działalności gospodarczej usługowej, wytwórczo-usługowej
i handlowej wyłącznie na terytorium Rzeczypospolitej
Polskiej. Przepisy dotyczące karty podatkowej szczegółowo określają też zakres i rozmiary poszczególnych rodzajów działalności oraz warunki, w jakich
dana działalność powinna być prowadzona, by możliwe było opodatkowanie w tej formie.
Kartą podatkową można opodatkować m.in.
usługi zegarmistrzowskie, usługi tapicerskie czy
usługi krawieckie, handel detaliczny, działalność
gastronomiczną (bez możliwości sprzedaży napojów
o zawartości alkoholu powyżej 1,5%), rozrywkową,
usługi transportowe (prowadzenie taksówki), wolne
zawody.
Jeżeli podatnik chce rozliczać się w formie karty
podatkowej, do 20 stycznia roku podatkowego lub
przed rozpoczęciem działalności musi złożyć właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego wniosek o opodatkowanie w tej formie na formularzu PIT-16.
Wysokość podatku zależy od: rodzaju i zakresu
prowadzonej działalności, liczby zatrudnionych pracowników, liczby mieszkańców miejscowości, na terenie której jest prowadzona działalność.
Wysokość podatku nie zależy od wielkości uzyskanego przez podatnika przychodu (dochodu) z działalności gospodarczej. Podatek wynikający z decyzji
musi być zapłacony, nawet jeśli podatnik nie uzyskał
w danym miesiącu w ogóle przychodu lub poniósł
stratę.
Załącznik nr 3 do ustawy z dnia 20 listopada
1998 roku o zryczałtowanym podatku dochodowym
od niektórych przychodów osiąganych przez osoby
fizyczne (Dz.U. nr 144, poz. 930 z późn. zm.) określa możliwość zastosowania tej formy opodatkowania
dla usług hotelarskich polegających na wynajmie
pokoi gościnnych i domków turystycznych (w tym
wydawanie posiłków), jeżeli łączna liczba pokoi
(w tym także w domkach turystycznych) nie przekracza 12.
Załącznik nr 3 zawiera miesięczne stawki podatku
w złotych w zależności od liczby mieszkańców w danej
miejscowości. I tak w miejscowości o liczbie mieszkańców do 5.000 stawka podatku (rok 2011) wynosi
od 57 zł do 130 zł, w miejscowości o liczbie mieszkańców ponad 5.000 do 20.000 stawka podatku wynosi od 104 zł do 227 zł, a w miejscowości o liczbie
mieszkańców powyżej 20.000 stawka podatku wynosi
od 202 zł do 408 zł. Konkretną wysokość podatku
opłacanego w tej formie określi w decyzji naczelnik
urzędu skarbowego.
Ustaloną przez naczelnika urzędu skarbowego kwotę podatku pomniejszoną o zapłaconą składkę na ubezpieczenie zdrowotne w wysokości 7,75% podstawy wymiaru tej składki podatnik wpłaca na rachunek lub
w kasie urzędu do dnia 7 każdego miesiąca za miesiąc
ubiegły, a za grudzień – w terminie do 28 grudnia roku
podatkowego.
Rozliczając się na zasadach karty podatkowej, nie
składa się zeznania podatkowego, a zapłaconą i odliczoną kwotę składki na ubezpieczenie zdrowotne wykazuje się w rocznej deklaracji (PIT-16 A). Deklarację
tę należy złożyć w urzędzie skarbowym do 31 stycznia roku następnego.
Jeśli więc podatnik osiąga inne dochody, np. ze stosunku pracy, to musi złożyć odrębne zeznanie; w tym
przypadku PIT-37.
Przy tej formie opodatkowania nie można rozliczać się wspólnie z małżonkiem, ani na zasadach
przewidzianych dla osób samotnie wychowujących
dzieci.
PODATEK VAT W AGROTURYSTYCE
Rolnicy, którzy prowadzą usługi agroturystyczne
są zwolnieni z podatku VAT podmiotowo, tzn. wówczas, gdy nie przekroczyli kwoty obrotu (limitu zwolnienia) w wysokości 150.000 zł (2011 rok). Jeśli ktoś
rozpoczyna działalność w trakcie roku podatkowego,
kwotę tę ustala w proporcji do okresu prowadzonej
sprzedaży usług. Prowadząc działalność agroturystyczną podatnik zobowiązany jest dla potrzeb podatku od towarów i usług, prowadzić uproszczoną ewidencję sprzedaży za każdy dzień (art. 109, ust. 1
ustawy o VAT).
W przypadku, gdy rolnik nie korzysta ze zwolnienia w podatku VAT bądź przekroczy limit uprawniający go do zwolnienia z tego podatku ma obowiązek:
- dokonać we właściwym urzędzie skarbowym zgłoszenia rejestracyjnego w podatku VAT na formularzu VAT-R,
- zaprowadzić ewidencję dostaw i nabyć VAT (tzw.
rejestry sprzedaży i zakupów VAT),
- składać deklaracje podatkowe dla podatku VAT
w cyklu miesięcznym lub kwartalnym (VAT-7 lub
VAT-7K) oraz terminowo opłacać należny podatek
VAT.
Usługi hotelowe i agroturystyczne (także na terenach wiejskich) objęte są 8% stawką podatku VAT.
Natomiast, gdy oprócz zakwaterowania i wydawania
posiłków świadczone są przez wynajmującego pokoje
jeszcze inne usługi, których nie wliczono w cenę noclegu (np. wynajem kajaków, rowerów, itp.) - podlegają one opodatkowaniu stawką właściwą dla tych usług
(z reguły 23%).
przemysłowym, chyba że sprzedaż jest dokonywana
w ich odrębnych, stałych miejscach sprzedaży, poza
obrębem uprawy lub hodowli.
UWAGA!
Niniejsze opracowanie zawiera jedynie podstawowe informacje na temat opodatkowania
agroturystyki - według stanu prawnego na dzień
1 stycznia 2011 r. i nie stanowi wykładni prawa.
Skorzystanie przez podatnika z poszczególnych
form opodatkowania może nastąpić dopiero po
spełnieniu wszystkich warunków wynikających
z przepisów prawa podatkowego.
Dodatkowych informacji na temat podatków oraz
procedur obowiązujących w polskim systemie podatkowym udziela również:
Krajowa Informacja Podatkowa
czynna do poniedziałku do piątku
w godzinach od 7.00 do 18.00
Infolinia: z tel. stacjonarnego: 801 055 055
z tel. komórkowego: (22) 330 0330
strona internetowa: www.kip.gov.pl
Wynajem kajaków przez gospodarstwa agroturystyczne
podlega opodatkowaniu stawką 23%
Z kolei usługi gastronomiczne są opodatkowane
stawką podatku VAT 8%, jednakże nie obejmuje ona
sprzedaży przez prowadzącego pensjonat, kemping,
hotel lub gospodarstwo agroturystyczne kawy i herbaty, napojów bezalkoholowych gazowanych, wód
mineralnych, a także sprzedaży w stanie nieprzetworzonym innych towarów opodatkowanych stawką
23%.
Jeżeli natomiast rolnik sprzedaje turystom produkty rolne pochodzące z własnego gospodarstwa
i jest jednocześnie tzw. rolnikiem ryczałtowym, to
wówczas sprzedaż ta jest zwolniona z VAT.
FAKTURY/RACHUNKI
Osoba zwolniona z VAT nie musi (a wręcz nie może) wystawiać faktur VAT – tak dla firm, jak i dla indywidualnych turystów.
Na żądanie klienta ma jednak obowiązek wystawić zwykły rachunek. Kopie takich rachunków należy
przechowywać wg kolejności ich wystawienia do
czasu upływu okresu przedawnienia zobowiązania
podatkowego. Obowiązek wystawiania takich rachunków mają tym samym też rolnicy prowadzący
gospodarstwo agroturystyczne, także korzystający
ze zwolnienia w podatku dochodowym od osób fizycznych. Bowiem w myśl art. 87, § 1 Ordynacji
podatkowej, podatnicy prowadzący działalność gospodarczą obowiązani są, na żądanie kupującego lub
usługobiorcy, wystawić rachunek potwierdzający
dokonanie sprzedaży lub wykonanie usługi. Stosownie do art. 87, § 2 ww. ustawy obowiązek ten nie
dotyczy jedynie sprzedaży przez rolników produktów
roślinnych i zwierzęcych, pochodzących z własnej
uprawy lub hodowli i nieprzerobionych sposobem
Opracowanie:
Jarosław Kozłubski, Beata Maciejewska
Urząd Skarbowy w Malborku
SZKÓŁKA SADZONEK TRUSKAWEK
OFERUJE:
Duży wybór kwalifikowanych odmian sadzonek
z mateczników.
Oferujemy odmiany:
Honeoye, Elsanta, Kent, Selva i inne.
Sadzonki dla:
- plantatorów z dowozem do gospodarstwa oraz
bezpłatne doradztwo,
- do sklepów ogrodniczych z dowozem do sklepu,
- działkowiczów – wysyłka pocztą.
Sprzedajemy sadzonki w formie tradycyjnych,
kopanych oraz ukorzenionych w bryłce torfu.
Dodatkowe informacje:
Krzysztof Zawadzki
Parowa 144
59-724 Osiecznica
tel. 501 599 332
www.trusfarm.pl
KALENDARIUM PRAC OGRODNICZYCH – WRZESIEŃ
SAD
● We wrześniu rozpoczynamy zbiory jesiennych jabłek i gruszek. Właściwy termin zbioru owoców
przypada na 1 do 2 tygodni przed osiągnięciem dojrzałości. Aby nie przeoczyć tego momentu, warto
obserwować sad i rozpocząć zbieranie, gdy pierwsze
owoce samodzielnie zaczną spadać z drzew. Najpierw zbieramy największe owoce, a po około tygodniu pozostałe.
● W tym miesiącu zbieramy również średnio późne
i późne odmiany śliw, wczesne odmiany winorośli
z uprawy gruntowej, jeżyny oraz powtarzające odmiany truskawek i malin. Uwaga! Orzechy włoskie
zbieramy dopiero po opadnięciu z drzewa. Natomiast orzechy laskowe, gdy są w pełni dojrzałe
i wypadają z okryw. Po zbiorze orzechy laskowe
dosuszamy przez 2 - 3 tygodnie.
● Jeszcze zanim rozpoczniemy zbiory warto przygotować pomieszczenie, w którym będziemy przechowywać owoce. Na 3 tygodnie przed terminem
składowania pomieszczenie do przechowywania
owoców, np. piwnicę, trzeba wybielić.
● Powoli zbliża się czas jesiennego sadzenia drzew
i krzewów. Zanim przystąpimy do tej czynności, powinniśmy odpowiednio wcześniej przygotować glebę.
● Opadłe z drzew owoce i liście z widocznymi objawami porażenia chorobowego trzeba zebrać, a następnie głęboko zakopać lub spalić. W ten sposób
ograniczamy źródło rozprzestrzeniania się infekcji
na lata następne.
● Na pniach śliw warto założyć opaski z papieru falistego (częścią pofalowaną do spodu). To pozwoli
nam wyłapać, wychodzące z owoców i schodzące
na zimowanie, gąsienice owocówki śliwkóweczki.
● Piędzik przedzimek wiosną może być sprawcą pojawienia się dziur w liściach, pogryzień pąków
kwiatowych, poniszczonych zawiązków owoców
u jabłoni, gruszy, śliw, wiśni, czereśni, a także niektórych drzew ozdobnych. Zwalczamy go na przełomie września i października, montując na pniach
pułapki lepowe w postaci papierowego lub foliowego lejka pokrytego od spodu substancją klejącą,
opasającego pień drzewa. Pułapki te zatrzymają
wędrujące w górę pnia samice. Ten zabieg pozwoli
uniknąć stosowania oprysków chemicznych przeciwko temu szkodnikowi w okresie wiosennym.
Gąsienica piędzika przedzimka
● Jeżeli wiosną wśród krzewów malin widoczne były
maleńkie muchówki (dł. 2 mm), to mógł być to
pryszczarek malinowiec. Larwy tego szkodnika są
beznogie, pomarańczowe, długości do 2,5 mm. Żerują one w grupach, po kilka lub kilkanaście sztuk,
pod skórką pędu. Tutaj wydzielają substancje enzymatyczne, które powodują rozrastanie się tkanki
i tworzenie na pędach malin galasowatych narośli
długości 5 cm i szerokości do 3 cm. Larwy żerują
i zimują w tych właśnie naroślach. Aby pozbyć się
larw tego szkodnika, wszystkie porażone i zniekształcone pędy (z naroślami) wycinamy nisko nad
ziemią, a podłoże wokół krzewów ściółkujemy.
WARZYWNIK
● W ogrodzie warzywnym wrzesień jest również miesiącem zbiorów. W tym miesiącu należy zakończyć
zbiory warzyw ciepłolubnych, takich jak ogórki
(i inne dyniowate), papryka i pomidory. W każdej
bowiem chwili mogą wystąpić przymrozki, które
będą zabójcze dla tych roślin. Pomidory należy zebrać wszystkie i nie w pełni dojrzałe ułożyć w pomieszczeniach, gdzie temperatura utrzymuje się na
poziomie 10° C. Można też wyrwać całe krzaczki
i powiesić w suchym i chłodnym miejscu, gdzie powoli dojrzeją.
● We wrześniu zbieramy bób i fasolę na suche ziarno
(fasolę na suche nasiona wyrywamy, gdy już liście
zżółkną i zaczynają opadać, zaś strąki są kremowe
lub żółtawe i podeschnięte) oraz cebulę na zimowe
przechowanie.
● Rozpoczynamy również zbiory warzyw korzeniowych, m.in. buraków, marchwi, pietruszki i selera.
● Po zakończeniu zbiorów resztki roślin, które były porażone przez choroby, należy usunąć i spalić. Resztki
roślin zdrowych warto przeznaczyć na kompost.
● W połowie miesiąca należy ogłowić kapustę brukselską. Zabieg ten przeprowadzamy, gdy na całej
roślinie są już zawiązane główki.
● W drugiej połowie września sadzimy cebulę dymkę.
W tym terminie sadzimy ją głębiej i gęściej niż
w terminie wiosennym.
● Kto lubi rabarbar, może tę roślinę właśnie teraz
rozmnożyć. Mateczne rośliny wykopujemy, a karpy
dzielimy ostrym szpadlem na kilka mniejszych części. Każda powstała w ten sposób sadzonka powinna mieć 1 - 2 dobrze wykształcone korzenie i pączki. Gdy rany po cięciu obeschną (co trwa od 2 do
3 godzin), sadzonki wsadzamy w dołki zaprawione
kompostem lub dobrze rozłożonym obornikiem.
● Pod koniec miesiąca warto przekopać glebę w
ogrodzie warzywnym. Jest to szczególnie ważne na
glebach ciężkich, ponieważ ziemia pozostawiona na
zimę w tzw. ostrej skibie (po przekopaniu nie zagrabiać i nie wyrównywać) pod wpływem mrozu
nabiera lepszej struktury i staje się lepiej przepuszczalna dla wody. Przy okazji część szkodników, wydobyta na powierzchnię w czasie przekopywania,
zginie zimą podczas mrozów.
● Jeśli wrzesień jest suchy i słoneczny, uprawy należy nadal regularnie nawadniać. Dostateczna ilość
wody w glebie pozwoli jeszcze na dorastanie ko-
rzeni późnych odmian marchwi, buraków z siewu
lipcowego, rzodkwi i rzodkiewki. Poprawią się też
warunki wzrostu warzyw kapustnych, które wymagają dużo wody, szczególnie w czasie wiązania
i dorastania główek czy róż.
OGRÓD OZDOBNY
● Systematycznie usuwamy z pędów więdnące kwiaty
róż powtarzających kwitnienie. Dzięki temu zabiegowi
krzewy będą dłużej kwitły. Jeżeli natomiast uprawiamy róże niepowtarzające kwitnienia, możemy przyciąć ich pędy i przygotować sadzonki pędowe.
● Na rabatach motyczymy podłoże i usuwamy chwasty,
aby uniemożliwić im rozsianie nasion. Dzięki temu nie
powinny pojawić się zbyt licznie przyszłej wiosny.
● Powoli możemy rozpocząć sadzenie drzew i krzewów ozdobnych oraz roślin cebulowych. Aby cebulki zabezpieczyć przed atakami chorób grzybowych
warto je przed sadzeniem zaprawić, np. w 0,2%
roztworze Kaptanu przez około godzinę.
● Sadzimy wrzosy, które jesienią pięknie kwitną.
Najlepsze do założenia wrzosowej rabaty są stanowiska słoneczne z lekką i przepuszczalną, próchniczą glebą o pH 3,5 do 5,0. Podczas sadzenia młode
wrzosy warto zaszczepić specjalną szczepionką mikoryzową dla roślin wrzosowatych. Dzięki temu rośliny na wrzosowisku znacznie łatwiej się przyjmą,
a w przyszłości będą lepiej tolerować niedogodne
warunki glebowe i okresy suszy.
Wrzesień to odpowiednia pora sadzenia wrzosów
● Początek września to ostatni moment, aby wysadzić na rabaty rośliny dwuletnie, takie jak bratki
czy stokrotki.
● Możemy przystąpić do przesadzania bylin. Przy tej
czynności należy podzielić korzenie roślin. Podział
odmładza byliny, dzięki czemu w następnym roku
będą one dobrze rosły i obficie kwitły (w zależności
od tempa wzrostu roślin, należy je dzielić co 2 5 lat). Każdy fragment podzielonej rośliny powinien
zawierać po kilka zdrowych pędów i własny system
korzeniowy. Przed sadzeniem rany powstałe po
dzieleniu warto posypać odpowiednim fungicydem.
● Na początku września wykopujmy lilie, które rosły
kilka lat na tym samym miejscu. Po oddzieleniu cebul sadzi się je od razu na nowym miejscu lub
przechowuje do wiosennego sadzenia w lodówce
●
●
●
●
(temperatura 2 - 4° C) przesypane torfem i zapakowane w foliowe torebki.
Nieco później (koniec miesiąca) wykopujemy z rabat
bulwy mieczyków. Po oczyszczeniu oddzielamy małe
bulwki przybyszowe od matecznych i suszymy
wszystkie razem. Możemy je przechowywać w chłodnych miejscach w piwnicy.
Po zaschnięciu wykopujemy również bulwy begonii
bulwiastej. Bulwy należy oczyścić i obsypać ich
górną stronę fungicydem. Następnie umieszczamy
je w skrzynce z suchym piaskiem lub torfem. Przez
zimę przechowujemy w suchym i chłodnym pomieszczeniu.
W suche i słoneczne dni zbieramy nasiona roślin
jednorocznych. Większość nasion możemy pakować
w papierowe torebki i pozostawić w suchym miejscu
aż do wiosny. Niektóre gatunki, jak np. czarnuszkę,
chaber bławatek, maczek kalifornijski, nagietek czy
ostróżkę, można wysiać już we wrześniu - rośliny
uzyskane z siewu jesiennego wcześniej rozpoczną
wzrost i kwitnienie w następnym roku.
Modrzewie i daglezje są często atakowane przez
krobika modrzewiowca. Jest to niewielki motyl
(9 - 10 mm rozpiętości skrzydeł). Na przełomie maja
i czerwca samice tego gatunku składają pojedynczo
jaja na spodniej stronie igieł modrzewi. Po kilkunastu dniach wylęgają się gąsienice, które wgryzają
się do igieł i minują je, powodując ich żółknięcie.
Pod koniec lata, z wyjedzonych igieł, sporządzają
pochewki, w których zimują po uprzednim przyczepieniu ich przędzą do pączków krótkopędów lub
w spękaniach kory. Jeżeli zatem zaobserwowaliśmy
na swoich modrzewiach objawy żerowania tego
szkodnika, żółknięcie i skręcanie się igiełek, na początku września rośliny opryskujemy preparatem
owadobójczym. Oprysk należy powtórzyć w połowie
kwietnia.
KWIATY W DOMU, BALKONY I TARASY
● Rozpoczyna się okres sadzenia roślin zimozielonych, takich jak np. wrzos pospolity.
● Kończymy nawożenie roślin uprawianych w pojemnikach. Aby tegoroczne pędy już się nie rozwijały,
ostatni możliwy termin nawożenia to przełom
sierpnia i września. Zasada ta dotyczy również kaktusów i sukulentów.
● Ograniczamy podlewanie roślin na balkonach i tarasach - podlewamy nadal, ale już rzadziej i mniej
obficie.
● Rośliny wystawione na balkon lub do ogrodu wnosimy do mieszkania. Najwcześniej przenosimy palmy, paprocie i figowce.
TRAWNIK
● Trawnik kosimy regularnie, najlepiej raz w tygodniu, bo wrzesień jest jeszcze miesiącem intensywnego wzrostu traw.
● Przy słonecznej pogodzie możemy nanieść na
trawnik cienką warstwę kompostu. Nanosimy go
bardzo cienką warstwą, za pomocą miotły z brzozowych gałązek. Taki „top dressing” jest podobno
tajemnicą piękna słynnych angielskich trawników.
Źródło: portale ogrodnicze
JABŁKA NA START
We wrześniu zaczynają się jabłkowe żniwa. Szeroka gama odmian, różniących się
między sobą smakiem, aromatem czy wielkością sprawia, że każdy amator tych
owoców znajdzie coś dla siebie. Jabłka są owocami łatwo dostępnymi, zdrowymi i
niskokalorycznymi. W odpowiednich warunkach dobrze się przechowują, przez co
dostępne są przez cały rok. Te słodkie, soczyste najlepsze są na surowo, te
twardsze, bardziej kwaskowate doskonale nadają się na kompoty czy jako dodatek do mięs lub wypieków.
Poniżej podajemy kilka przepisów z wykorzystaniem
jabłek. Jesteśmy pewni, że warto je wypróbować.
SAŁATKA WALDORFF
SCHAB PIECZONY Z JABŁKAMI
ZE SŁODKIM WINEM
1,5 kg schabu bez kości, 4 twarde jabłka,
2 szklanki białego, słodkiego wina, cytryna,
4 łyżki oliwy, 2 łyżki soli, 1 łyżka świeżo zmielonego, czarnego pieprzu.
Wino przelać do miski, dodać wyciśnięty sok z cytryny, wymieszać.
Jabłka umyć, osuszyć, pokroić na ćwiartki, usunąć
gniazda nasienne oraz ogonki. Od razu wrzucać do
miski z winem. Odstawić na kilka godzin, by przeszły
aromatem wina.
Schab umyć, dokładnie osuszyć, natrzeć solą i pieprzem, odstawić na 2 - 3 godziny w temperaturze pokojowej. Na patelni silnie rozgrzać oliwę, aż zacznie
prawie dymić. Obsmażyć na niej szybko mięso
z wszystkich stron na rumiano. Mięso włożyć do żaroodpornego naczynia i wstawić do piekarnika nagrzanego do 180o C. Piec 40 minut, trzy razy mięso przewracając na drugą stronę i polewając je winem,
w którym marynowały się jabłka.
Zamarynowane jabłka ułożyć wokół mięsa, zalać
pozostałym winem i całość piec 20 minut. Jeśli płyn
zanadto wyparuje, dolać odrobinę wody.
Upieczone mięso wyjąć z piekarnika, przykryć naczynie folią aluminiową i odstawić na 10 minut. Podawać je z ryżem i sałatką owocową.
1/4 główki sałaty rzymskiej lub innej kruchej,
1 duże jabłko, garść orzechów włoskich, seler
naciowy, garść winogron czerwonych, bezpestkowych, 2 łyżki majonezu, 2 łyżki śmietany, 1 łyżka soku z cytryny, sól i pieprz do
smaku.
Jabłko obrać i pokroić w duże cząstki, seler obrać
i pokroić w cienkie talarki. Orzechy posiekać w duże
cząstki i lekko uprażyć na patelni. Winogrona pokroić
w ćwiartki. Sałatę obmyć i rozerwać na mniejsze kawałki. Majonez połączyć ze śmietaną, sokiem z cytryny i przyprawami, następnie wymieszać z pozostałymi
składnikami.
PIECZEŃ Z INDYKA
W SOSIE JABŁKOWYM Z NUTĄ PIWNĄ
Pierś lub udo z indyka o wadze około kilograma, 4 cebule średniej wielkości, 2 kwaśne
jabłka, piwo jabłkowe, co najmniej 10 ząbków
czosnku, pieprz, tymianek, oliwa.
Mięso skropić oliwą, następnie natrzeć je obficie
solą, świeżo zmielonym czarnym pieprzem oraz odrobiną tymianku. Tak przygotowane mięso odstawić na
co najmniej godzinę (im dłużej tym lepiej).
Cebule obrać i pokroić na kawałki (wielkość nieistotna). To samo zrobić z jabłkami i czosnkiem.
Na dużej patelni rozgrzać znaczną ilość oliwy
i dokładnie, z wszystkich stron mięso obsmażyć. Następnie zdjąć je z patelni i na pozostałej oliwie podsmażyć cebulę. Kiedy się zeszkli, dodać czosnek i jabłka,
smażyć jeszcze przez chwilę i zdjąć z ognia.
Do żaroodpornego naczynia wrzucić cebulę
z czosnkiem i jabłkami, na to ułożyć mięso. Całość
polać dwiema szklankami piwa jabłkowego i włożyć
do piekarnika rozgrzanego do 200o C. Mięso piec około godziny (w czasie pieczenia obracać kilka razy i za
każdym razem polewać piwem). Kiedy mięso będzie
gotowe (miękkie, z chrupiącą, złocistą skórką), wyjąć
je z piekarnika i z naczynia. Odłożyć je na bok, zaś to,
co zostało w naczyniu, zmiksować na gładką masę
(jeśli sos jest zbyt gęsty, dolać jeszcze piwa jabłkowego), doprawić pieprzem i solą, i krótko zagotować.
Mięso pokroić na plastry, ułożyć na talerzu. Sos podać
osobno w sosjerce.
RACUCHY Z JABŁKAMI
2 szklanki mąki, 2 szklanki zsiadłego mleka,
2 jajka, łyżeczka proszku do pieczenia, szczypta soli, kilka obranych i pokrojonych w talarki
jabłek, cukier puder, bita śmietana.
Z mąki i zsiadłego mleka oraz jajek wyrobić ciasto
o konsystencji gęstej śmietany. Dodać proszek do
pieczenia, szczyptę soli i dobrze wymieszać.
Plastry jabłek maczać w cieście i smażyć na oleju
na złoto. Posypać cukrem pudrem i ozdobić kleksem
bitej śmietany.
JABŁECZNIK Z BUDYNIEM
3 szklanki mąki, 1 masło lub margaryna,
1 szklanka drobnego cukru lub cukru pudru,
1 łyżeczka proszku do pieczenia, 2 łyżki śmietany, 2 żółtka, 1 całe jajko, 1 kg jabłek, 3 szklanki
mleka, 2 budynie śmietankowe lub waniliowe.
Mąkę, cukier i proszek wymieszać, dodać jajka,
margarynę, śmietanę i wyrobić ciasto. Podzielić je na
2 części. Jedną częścią wylepić posmarowaną margaryną i oprószoną bułką tartą blachę, włożyć do lodówki. Drugą część ciasta włożyć również do lodówki lub
jeśli chcemy zatrzeć na tarce to do zamrażalnika na
około godzinę.
Obrać jabłka, pokroić na plasterki i wyłożyć je na
ciasto. Można posypać cynamonem i cukrem waniliowym. Na jabłka wyłożyć ugotowany gorący budyń. Na
budyń zetrzeć lub wyłożyć rozwałkowaną drugą część
ciasta. Piec około 40 minut w 180o C.
TRÓJKĄTY Z CIASTA FRANCUSKIEGO
Z JABŁKAMI
PYSZNE CIASTO Z JABŁKAMI
I BAKALIAMI
6 dużych jabłek, rodzynki, orzechy włoskie ważne!, skórka z pomarańczy, 1 szkl. cukru,
2 szkl. mąki, 1 łyżeczka sody, 1 łyżeczka proszku do pieczenia, 3 jaja, tłuszcz i bułka tarta do
wysypania formy.
Jabłka obrać, pokroić w kostkę (ok. 3 x 3 cm),
wrzucić do dużego garnka, dorzucić rodzynki, orzechy
i skórkę pomarańczy, zasypać 1/2 szkl. cukru. Wstawić na godzinę do lodówki.
Wymieszać mąkę z sodą i proszkiem do pieczenia.
Ubić jajka z resztą cukru.
Wyjąć jabłka z lodówki, odlać sok. 1/3 mąki wymieszać z jabłkami, resztę z ubitym jajkiem. Następnie wymieszać masę z jabłkami, wlać do wysmarowanej tłuszczem formy (i obsypanej tartą bułką) i piec
ok. 45 min w temperaturze 180o C. Ciasto powinno
mieć kolor brązowy.
Opakowanie ciasta francuskiego (zamrożone
wcześniej rozmrozić), 2 duże jabłka, łyżeczka
cynamonu, łyżka cukru, 1 jajko.
Jabłka obrać i zetrzeć na dużych oczkach tarki.
Wymieszać z cukrem i cynamonem. Ciasto francuskie
podzielić na kwadraty ok. 8 × 8 cm (powinno wyjść
12 kwadratów). Kłaść po łyżeczce jabłek na połowę
kwadratu (po przekątnej) i złożyć na pół. Boki pozlepiać
widelcem i ponacinać z wierzchu. Trójkąciki posmarować
rozbełtanym jajkiem i piec 20 - 25 minut w 180o C.
TORT JABŁKOWY NA WINIE
Ciasto: 25 dag mąki, 12 dag cukru, 12 dag
margaryny, 1 jajko, 1 łyżeczka proszku do pieczenia.
Masa: 1 kg utartych jabłek, 2 budynie waniliowe (bez cukru), 20 dag cukru, 1 cukier waniliowy, 1 l wina białego (półwytrawnego lub
półsłodkiego) lub 1/2 l wina białego półwytrawnego i 1/2 l soku jabłkowego, 0,5 l śmietany kremówki.
W szklance wina rozpuścić 2 budynie. Pozostałe
wino doprowadzić do wrzenia. Dodać budynie, cukier
i cukier waniliowy. Zagotować. Dodać utarte jabłka
(można utrzeć na gładką masę lub na dużych
oczkach).
Z podanych składników wyrobić ciasto (konsystencją powinno dać się rozwałkować).
Do formy tortowej o średnicy ok. 26 cm, wysmarowanej tłuszczem i posypanej bułką tartą włożyć
ciasto tak, by część zachodziła na brzegi. Na ciasto
wlać masę jabłkową. Piec 50 min w temperaturze
200o C. Schłodzić w formie. Najlepiej pozostawić na
noc w lodówce.
Ubić kremówkę i wyłożyć na zimną masę. Polać
z wierzchu adwokatem lub posypać tartą czekoladą.
CIASTO JABŁKOWE ZE ŚNIEŻKĄ
orzechy, proszek do pieczenia i sodę. Wymieszać
i piec w temperaturze 180o C, około 45 minut.
Przygotować krem. Na soku z ananasów ugotować budyń z żółtek, cukru i mąki. Masło utrzeć, dodając przestudzony budyń. Galaretki rozpuścić według
przepisu na opakowaniu.
Przełożenie ciasta: ciasto – krem – plastry ananasa - zalać tężejącą galaretką (w środek plastra ananasa można włożyć drylowaną wiśnię lub truskawkę).
CIASTO Z JABŁKAMI
I SUSZONĄ ŻURAWINĄ
6 jajek, 3/4 szklanki cukru, 1 cukier waniliowy, 3/4 szklanki oleju, 2 szklanki mąki tortowej, 1,5 łyżeczki proszku do pieczenia, 4 jabłka renety, 100 g suszonej żurawiny, cukier
puder do posypania, aromat.
Białka ubić na sztywną pianę, stopniowo dodawać
cukier i żółtka. Gdy te składniki są już wymieszane,
powoli wlać olej. Następnie dodać mąkę wymieszaną
z proszkiem do pieczenia i aromat. Wymieszać. Dodać
pokrojone w kostkę jabłka i żurawinę, wszystko wymieszać, wylać na natłuszczoną formę. Piec 50 minut
w temperaturze 160 – 170o C. Ostudzić, posypać
cukrem pudrem.
SŁODKA ZAPIEKANKA
4 jajka, 4 łyżki cukru, 4 łyżki mąki, 1 łyżeczka
proszku do pieczenia, 0,5 kg jabłek, 2 śmietany Śnieżki, 1 galaretka żółta, 1 galaretka
czerwona, mleko do przygotowania Śnieżki.
Białka ubić, dodać cukier, potem żółtka. Proszek
do pieczenia wymieszać z mąką i dodać do ubitych
jaj, wymieszać drewnianą łyżką. Formę wysmarować
tłuszczem, posypać bułką tartą i wylać na to ciasto.
Piec ok. 40 minut w temp. 170o C.
Jabłka obrać, zetrzeć na grubych oczkach i odcisnąć sok.
Galaretki rozpuścić każdą w pół szklanki wody
i ostudzić. Żółtą wlać do jabłek i wymieszać. Ubić
Śnieżkę i dodać czerwoną galaretkę.
Złożenie: biszkopt, jabłka, śmietana.
Posypać czekoladą.
MEDUZA
Ciasto: 2 szklanki mąki pszennej, tortowej,
6 dużych jabłek, 1,5 szklanki cukru kryształu,
4 jajka, 1 szklanka siekanych orzechów, 1 łyżeczka proszku do pieczenia, 1 łyżeczka sody
oczyszczonej.
Krem: 3 żółtka, 3 łyżki cukru, 1 łyżka mąki
ziemniaczanej, 1 puszka ananasów, 2 galaretki cytrynowe lub ananasowe, 1 kostka masła.
Jabłka obrać, pokroić w grubszą kostkę i zasypać
1 szklanką cukru, odstawić na 2 godziny.
Białka ubić na sztywną pianę ze szczyptą soli, dodać resztę cukru, ubijać. Następnie dodać żółtka i lekko wymieszać. Potem dodać pokrojone jabłka (z sokiem, który się wytworzył), przesianą przez sito mąkę,
15 dag ryżu, 0,5 l mleka, 10 dag rodzynek,
3 jajka, 3 małe jabłka, 6 łyżeczek borówek do
mięs, 10 dag cukru, 10 dag masła, 0,5 torebki
cukru waniliowego.
Ryż ugotować w osolonym mleku, przepłukać go
zimną wodą i dobrze odsączyć. Rodzynki namoczyć.
Żółtka utrzeć na puch z masłem i cukrami. Połączyć
masę z ryżem, dodać rodzynki i ubite białka jajek.
Wyłożyć do wysmarowanej masłem żaroodpornej
formy. Jabłka przekroić na pół i wydrążyć gniazda
nasienne, włożyć w nie borówki. Ułożyć jabłka na
ryżu. Zapiekać w piekarniku nagrzanym do 200o C
przez 45 minut.
Przepisy zebrała
Lucyna Lesińska
USŁUGI
Korekcja racic u bydła.
Wiadomość: tel. kom. 608868322.
***
Naprawa sit żaluzjowych do kombajnu, klepisk,
podsiewaczy, regeneracja siłowników i rozdzielaczy.
Wykonywanie wałków i kół zębatych według wzoru.
Sprzedaż pasów napędowych, opon wielkogabarytowych, łożysk oraz pomp głębinowych. Wiadomość: tel.
kom. 509349400, gm. Gronowo Elbląskie.
KUPIĘ
Przyczepę-wywrotkę o ład. 4 t lub 4,5 t, ładowacz
Cyklop lub Troll, siewnik Poznaniak, ciągnik Ursus 914,
1224 lub C-360. Wiadomość: tel. kom. 792259537.
***
Kombajn, szer. rob. 3 m, pług 3-skibowy, używany, zachodni oraz starą cegłę i drewno z rozbiórki.
Wiadomość: tel. kom. 727571009.
***
Przyczepę-wywrotkę o ład. 4,5 do 8 t.
Wiadomość: tel. 664477002.
SPRZEDAM
Kombajn zbożowy Fortschritt 512.
Wiadomość: tel. kom. 506610728.
***
Ładowacz czołowy Tur do ciągnika C-360, pług
PHX 4-skibowy, zawieszany, rozrzutnik obornika Fortschritt o ład. 10 t na tandemie i ładowacz Cyklop
przyczepiany. Wiadomość: tel. kom. 502058584
lub tel. (55) 276 15 97.
***
Gospodarstwo rolne o pow. 5 ha z zabudowaniami
(chlewnia, obora, garaż, dom dwurodzinny). Wiadomość: tel. kom. 886863808, gmina Debrzno.
***
Rozwerk (kierat) nr EC-3, cena – 900 zł, wagę,
cena – 50 zł, maselnicę do mleka, cena - 20 zł.
Wiadomość: tel. (58) 352 29 81.
***
Kolumnę parnikową H002 do parowania ziemniaków i opielacz ciągnikowy do buraków 5-rzędowy.
Stan bardzo dobry.
Wiadomość: tel. kom. 692278474.
***
Opryskiwacz Pilmet o poj. 1000 l, szer. rob. 15 m
z automatyką; przyczepę do zwożenia pęków 120 x 120
(18 szt.); ścinacz zielonek Z368; agregat zawieszany
Agropol do upraw przedsiewnych. Wiadomość: tel.
kom. 698906321 lub (55) 267 90 33.
Siewnik zbożowy Poznaniak, szer. rob. 2,5 m. Cena
do uzgodnienia.
Wiadomość: tel. kom. 660787752.
***
Ciągnik MTZ 82, agregat uprawowo-siewny, szer.
rob. 3 m, pług 4-skibowy, prasę do słomy kostkującą,
przyczepę do zbioru kiszonek i zboża o ład. 4,5 t.
Wiadomość: tel. kom. 518304549.
***
Odpady paszowe z ziemniaków jadalnych, koryta
kamionkowe dla świń, autokarmniki plastikowe, klatki
porodowe, wygrodzenia dla macior luźnych, przetrząsaczo-zgrabiarkę.
Wiadomość: tel. kom. 697580947
lub 605857362.
***
Dom w mieście, stan surowy, zamknięty (300 m2);
działkę rekreacyjną nad jeziorem w Jaromierzu; agregat
prądotwórczy dużej mocy; hale o wym. 12 x 30 x 6,5 m
i 40 x 10 x 4 m (stalowe oraz blacha); maszyny rolnicze: ciągnik 914, opryskiwacz, rozrzutnik nawozów,
siewnik talerzowy, brony, wały, pług; przyczepy (3 szt.);
garaż samochodowy; taśmy do obrywarki fasoli; przyczepy do balotów słomy, zbiornik o poj. 4000 l.
Wiadomość: tel. kom. 783043724, Kwidzyn.
***
Pług 4-skibowy obracalny cena 7,5 tys. zł, rozsiewacz do nawozów Amazone 2-tarczowy, szer. rob. 3 m,
cena 2 tys. zł oraz siewnik zbożowy Famarol, szer.
rob. 3 m, cena 7 tys. zł. Stan maszyn dobry.
Wiadomość: tel. kom. 514072871, Damnica, powiat słupski.
***
Gorczycę na poplony.
Wiadomość: tel. kom. 664144567, pow. kościerski.
***
Ciągnik John Deere 3040, 95 kM, stan b. dobry,
kabina komfort, wspomaganie kierownicy, przebieg
1400 mth, r. prod. 1987; ciągnik Massey Ferguson
575, 75 kM, nowe opony, kabina komfort, wzmacniacz momentu, komplet zaczepów; dmuchawę do
siana, opryskiwacz Termit o poj. 400 l, lance 10 m;
rozdrabniacz Bąk, stan idealny; beczki do kiszenia
ogórków, koła bliźniaki, rozmiar 34 ze sprzęgami.
Wiadomość: Kwidzyn, tel. kom. 504626142.
***
Sadzonki truskawek z dowozem do gospodarstwa.
Wiadomość: tel. kom. 501599332.
***
Jałówki 100% limousine (8 szt.) bardzo spokojne,
bezrożne, po doskonałych rodzicach (wnuki słynnego
buhaja francuskiego Napoleona nr FR 8797013359),
stado pod oceną PZHiPBM.
Wiadomość: tel. kom. 609850331, pow. lęborski.
***
NIERUCHOMOŚCI Północ – Południe
ul. Sienkiewicza 17,
82-100 Nowy Dwór Gdański
tel. (55) 261-08-86
e-mail: [email protected]
DOMY NA SPRZEDAŻ:
1) Tuja – piękna nieruchomość, usytuowana na działce
o pow. 0,1860 ha. Stan techniczny dobry, po remoncie. Zabudowania gospodarcze 65,5 m2, plus
poddasze do zagospodarowania i ziemianka na
przetwory. W ogrodzie kampo-bus typu holenderskiego oraz duża, drewniana altana do wykorzystania na biuro lub wynajem pokoi. Nieruchomość częściowo umeblowana.
TEL. (55) 261 08 86
CENA – 430 000 PLN
2) Jeziernik – wyjątkowo malowniczo położona nieruchomość o pow. 0,7060 ha zabudowana domem
mieszkalnym do remontu, a częściowo do rozbiórki
wraz z zabudowaniami gospodarczymi. Możliwość
zakupu 1/2 domu z gruntem o pow. 0,52 ha do remontu wraz z zabudowaniami za cenę 125.000 zł
lub 1/2 domu do rozbiórki z gruntem o pow.
0,186 ha za cenę 85.000 zł.
TEL. (55) 261 08 86
CENA za całość - 210 000 PLN
DZIAŁKI NA SPRZEDAŻ:
1) Działka (lub dwie działki – każda po 1000 m) położona na ślicznym terenie w Piaskowcu (Ostaszewo). Działka (działki) posiada warunki zabudowy
i zagospodarowania terenu.
TEL. (55) 261 08 86
CENA – 55 000 PLN
2) Krynica Morska – atrakcyjna działka pod zabudowę
mieszkalno-usługową. Położenie od strony Zalewu
Wiślanego. Dojazd do działki drogą asfaltową. Powierzchnia 2942 m2. Wymarzone miejsce na dom
i wypoczynek lub działalność wczasową.
TEL. (55) 261 08 86
CENA – 1 177 000 PLN
Sprzedam wapno rolnicze z dowozem.
Wiadomość: tel. (89) 539 94 47.
Ciągnik Ursus C-360, kultywator podorywkowy
13-zębowy,opryskiwacz o poj. 650 l i szer. rob. 12 m,
kuce walijskie. Wiadomość: tel. kom. 608075820.
***
Skrzynię biegów, skrzynię pośrednią do ciągnika
Ursus 1224, silnik SW400 turbo.
Wiadomość: tel. kom. 721344340
***
Działkę rolną o pow. 1 ha, przyczepę-wywrotkę,
ciągnik C-330. Cena do uzgodnienia.
Wiadomość: tel. kom. 794776705.
***
Agregat uprawowo-siewny rototiller, szer. rob. 3 m;
siewnik Hassia; pług Atlas 4-skibowy, zabezpieczenia
hydrauliczne; pług 4-skibowy, sztywne korpusy; rozsiewacz do nawozów o poj. 1500 l, szer. rob. 18 m.
Wiadomość: tel. kom. 664253154.
***
Samochód osobowy Toyota Yaris, poj. 1,0, r.
prod. 2003. Wiadomość: tel. kom. 605042269.
***
Rozrzutnik obornika Fortschritt na tandemie o ład.
10 t, Tur do ciągnika C-360 oraz ładowacz Cyklop.
Wiadomość: tel. kom. 502058584.
***
Gospodarstwo rolne o powierzchni 3,55 ha wraz z
budynkami. Możliwość podziału na działki budowlane posiadam plan zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej. Wiadomość: Bartoszylas, gm. Stara Kiszewa,
tel. (58) 684 30 99, tel. kom. 514142232 lub
515462993.
***
Kombajn Bizon Record, rok prod. 1996, stan bardzo dobry. Wiadomość: Gościszewo, gm. Sztum,
tel. kom. 605247281.
***
Mieszkanie dwupokojowe w Starym Polu.
Wiadomość: tel. kom. 503126579.
***
Gospodarstwo rolne o pow. 15 ha z budynkami
w Lasowicach Małych, gm. Malbork.
Wiadomość: tel. kom. 692509635.
***
Rozrzutnik do obornika jednoosiowy, opielacz ciągnikowy, przetrząsaczo-zgrabiarkę 5-gwiazdową, beczkę ocynkowaną o poj. 2000 l.
Wiadomość: tel. kom. 888760041.
Ciąg dalszy ofert sprzedaży na str. 29
Przypominamy, że drobne ogłoszenia od rolników są zamieszczane
w naszym miesięczniku bezpłatnie.
Ogłoszenia można zgłaszać telefonicznie:
tel. (55) 270 11 32, 270 11 31 lub 270 11 30,
drogą elektroniczną: e-mail: [email protected] albo listownie na adres redakcji.
POMORSKI OŚRODEK DORADZTWA ROLNICZEGO W GDAŃSKU
80-001 Gdańsk, ul. Trakt Św. Wojciecha 293
tel. (58) 326 39 00, fax (58) 309 09 45
e-mail: [email protected]
www.podr.pl
ODDZIAŁY
Oddział w Starym Polu
Oddział w Strzelinie
82-220 Stare Pole, ul. Marynarki Wojennej 21
76-200 Słupsk 2
tel. (55) 270 11 11 lub 270 11 00, fax 270 11 62
tel. (59) 847 12 88, fax (59) 847 12 81
e-mail: [email protected]
e-mail: [email protected]
Dział Systemów Produkcji Rolnej, Standardów Jakościowych i Doświadczalnictwa w Lubaniu
83-422 Nowy Barkoczyn
tel. (58) 688 20 11, (58) 688 21 50, fax (58) 688 22 52, e-mail: [email protected]
BIURA POWIATOWE OŚRODKA DORADZTWA ROLNICZEGO
BP ODR Bytów
ul. Wojska Polskiego 33, 77-100 Bytów
tel. 59 822 27 52
e-mail: [email protected]
BP ODR Kwidzyn
ul. Grudziądzka 8, 82-500 Kwidzyn
tel. 55 261 34 59
e-mail: [email protected]
BP ODR Starogard Gdański
Nowa Wieś Rzeczna
ul. Rzeczna 18, 83-200 Starogard Gd.
tel. 58 562 49 63
e-mail: [email protected]
BP ODR Chojnice
ul. 31 Stycznia 56, 89-600 Chojnice
tel./fax 52 397 41 12
e-mail: [email protected]
BP ODR Lębork
ul. Czołgistów 5, 84-300 Lębork
tel. 59 862 21 72
e-mail: [email protected]
BP ODR Sztum
ul. Mickiewicza 39, 82-400 Sztum
tel. 55 267 04 33
e-mail: [email protected]
BP ODR Człuchów
Osiedle Młodych 9, 77-300 Człuchów
tel. 59 834 24 34
e-mail: [email protected]
BP ODR Malbork
ul. Marynarki Wojennej 21, 82-220 Stare Pole
tel. 55 270 11 19
e-mail: [email protected]
BP ODR Tczew
ul. Lecha 12, 83-110 Tczew
tel. 58 531 38 27
e-mail: [email protected]
BP ODR Gdańsk
ul. Trakt Św. Wojciecha 293, 80-001 Gdańsk
tel. 58 326 39 22
e-mail: [email protected]
BP ODR Nowy Dwór Gdański
Plac Wolności 1, 82-100 Nowy Dwór Gd.
tel. 55 247 28 68
e-mail: [email protected]
BP ODR Wejherowo
ul. Sobieskiego 241, 84-200 Wejherowo
tel. 58 672 13 09
e-mail: [email protected]
BP ODR Kartuzy
ul. Hallera 1, 83-300 Kartuzy
tel./fax 58 681 42 67
e-mail: [email protected]
BP ODR Puck
ul. Wejherowska 5, 84-100 Puck
tel. 58 673 28 77
e-mail: [email protected]
BP ODR Kościerzyna
ul. Wodna 14, 83-400 Kościerzyna
tel./fax 58 686 66 23
e-mail: [email protected]
BP ODR Słupsk z siedzibą w Strzelinie
76-200 Słupsk 2
tel. 59 847 12 81
e-mail: [email protected]
WYDAWCA: POMORSKI OŚRODEK DORADZTWA ROLNICZEGO W GDAŃSKU
Dział reklamy i prenumeraty:
tel. 58 688 20 11, 58 688 21 50
fax 58 688 22 52
e-mail: [email protected]
Redaktor naczelna: Bożena Korzańska, tel. 55 270 11 32, e-mail: [email protected]
Redakcja:
Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Gdańsku
80-001 Gdańsk, ul. Trakt Św. Wojciecha 293
Kolegium redakcyjne: mgr inż. Krzysztof Pałkowski (przewodniczący), mgr inż. Andrzej Dolny, mgr inż. Antoni Hajdaczuk,
Jarosław Jelinek (Pomorska Izba Rolnicza), mgr inż. Zdzisław Kołodziejski, mgr inż. Bożena Korzańska, mgr inż. Andrzej Okrój,
dr inż. Daniel Roszak, mgr inż. Jan Rozenek, mgr inż. Ewa Szymańska, mgr Beata Wójcik
Skład komputerowy: Wanda Ciecholewska i Bożena Korzańska
Korekta: mgr Lucyna Lesińska
Nakład 4 200 egz.
Cena 1 egz. - 2 zł
PRENUMERATA:
Wpłaty przyjmujemy na konto:
PODR w Gdańsku, PKO S.A.
Nr 91 1240 1268 1111 0010 3636 0465
CENA PRENUMERATY:
półroczna – 12,00zł + 12,00zł (koszty przesyłki) = 24,00 zł
roczna – 22,00zł + 22,00zł (koszty przesyłki) = 44,00 zł
Prenumeratę przyjmują również doradcy PZDR
CENNIK ODPŁATNOŚCI ZA MATERIAŁY INFORMACYJNO-REKLAMOWE
Ogłoszenia, komunikaty i informacje handlowe, artykuły sponsorowane:
cała strona - 800 zł + VAT; 1/2 strony - 480 zł + VAT; 1/4 strony - 300 zł + VAT;
1 cm2 – 1,60 zł + VAT
reklama kolorowa wewnątrz numeru - cała strona - 1200 zł + VAT
reklama kolorowa wewnątrz numeru - ½ strony - 720 zł + VAT
reklama kolorowa na okładce II i III - 1400 zł + VAT
reklama kolorowa na okładce IV - 1800 zł + VAT
zamieszczenie wkładki reklamowej (kartka formatu A4) - 500 zł + VAT
Redakcja nie zwraca tekstów nie zamówionych i nie drukuje ich bez podania przyczyny. Redakcja zastrzega sobie również prawo redagowania
i skracania nadesłanych materiałów. Za treść ogłoszeń, tekstów sponsorowanych i reklam zleconych Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego
w Gdańsku nie ponosi odpowiedzialności. Ogłoszenia dla rolników indywidualnych są bezpłatne. Przyjmują je doradcy BP ODR lub można je
przesłać pocztą.
Druk: Przedsiębiorstwo Prywatne „WiB”, ul. Sobieskiego 14, 80-216 Gdańsk, tel. 58 522 30 29