Motywy mityczne w epokach

Pobrano z http://magda.of.pl
Motywy mityczne w epokach
Mity nie są jedynie zwykłymi podaniami, legendami czy baśniami. Tkwiły one
głęboko w świadomości społeczeństwa, spełniały rolę poznawczą, objaśniały świat. A dzieje
takich bogów, jak Zeus - bóg bogów, Atena - bogini wojny, Afrodyta - bogini piękności, Eris
- bogini kłótni i niezgody, Atremida - bogini łowów, Apollo - bóg poezji i sztuki, Ares - bóg
wojny, Hefajstos - kulawy opiekun rzemiosła, Eros - bóg miłości, Posejdon - bóg mórz i
oceanów, Hades - pan podziemia, czyli Tartaru, królestwa zmarłych, Eskulap - lekarz bogów
Nike - bogini zwycięstwa czy Alkestis - bóg śmierci, znane są wszystkim po dziś dzień. Mity
są ponadto dla nas obrazem ówczesnego światopoglądu i systemu wartości ludzi antyku,
prezentują wzorce postaw i ponadczasowe mądrości, poruszają problematykę uniwersalną, są
wreszcie doskonałym budulcem lub motywem wielu dzieł literatury i sztuki.
Motywy mitologiczne nie są obce i literaturze polskiej. Sięgano do nich chętnie juŜ
w czasach renesansu. Grecka mitologia - odkryta na nowo, fascynowała, poruszała
wyobraźnię. Stąd bardzo często w ówczesnych utworach posługiwano się motywami
antycznymi, mitologicznymi. Jan Kochanowski we fraszkach przywołuje imiona greckich
bohaterów. We fraszce „Do fraszek” porównuje swoje utwory do mitycznego labiryntu. Jak
tam trudno znaleźć właściwą drogę, tak w jego fraszkach trudno odkryć ścieŜki, którymi
podąŜa umysł poety. Autor przypomina tu mityczną opowieść o Ariadnie i zamkniętym w
labiryncie Minosie. W „Trenach” teŜ moŜna znaleźć odwołania do mitologii, choćby w trenie
X, gdy poeta zastanawia się, co mogło stać się z Urszulką (wspomina wtedy o Charonie,
przewoźniku zmarłych). W następnych wiekach takŜe chętnie sięgano po motywy
mitologiczne.
W czasach romantyzmu Adam Mickiewicz przywołuje mity w celach artystycznych,
tak jest w „Odzie do młodości”, w której odnajdujemy aluzję do mitu o Heraklesie. Kilka
motywów z mitologii wprowadza autor do „Pana Tadeusza”.
Motywy te nie mają wartości samoistnej, są tylko pomocne w charakteryzowaniu
postaci: Wojski opowiada o królowej Dydonie, Hrabiemu marchewka wydaje się rogiem
Almatei. WaŜną rolę odgrywa wątek mitologiczny w wierszu Juliusza Słowackiego „Grób
Agamemnona”. Wspomina w nim poeta o Arachne, Elektrze, Dejanirze, Prometeuszu. Te
przywołania mają przede wszystkim nasuwać określone skojarzenia, mające pomóc w
zrozumieniu sytuacji ówczesnej Polski. Postawę prometejską reprezentuje podmiot liryczny
„Hymnów” Jana Kasprowicza. Motyw syzyfowej pracy odnajdujemy w powieści Stefana
śeromskiego „Syzyfowe prace”, słuŜy on podkreśleniu bezowocności zabiegów
rusyfikacyjnych wobec polskiej młodzieŜy. Do dnia dzisiejszego tradycja odwołań do
mitologii jest Ŝywa w literaturze. Tak jest w przypadku wielu wierszy Zbigniewa Herberta,
np. „Apollo i Marsjasz”, w którym poeta mówi o pojedynku obu bohaterów, czy „Nike, która
się waha”, ilustrującym problem oddziaływania sztuki na postawy ludzkie. Do bogini Nike
nawiązuje teŜ Maria Pawlikowska - Jasnorzewska w wierszu „Nike”, pisząc w nim w piękny i
sugestywny sposób o miłości. Bardzo popularny w literaturze polskiej jest mit ikaryjski.
Motyw ten obecny jest w opowiadaniu Jarosława Iwaszkiewicza „Ikar”, wierszach Erneta
Brylla i Stanisława Grochowiaka.
Mity greckie stanowią niewyczerpane źródło tematów i motywów. Pisarze często
sięgają do nich i za kaŜdym razem fascynują one i zaskakują, odkrywają swe nowe i nieznane
nam dotąd oblicze.