Broszura - regionalny zarząd gospodarki wodnej w gdańsku

Transkrypt

PROGRAM
„KOMPLEKSOWE ZABEZPIECZENIE
PRZECIWPOWODZIOWE ŻUŁAW DO ROKU 2030”
ZWANY „PROGRAMEM ŻUŁAWSKIM – 2030”
PLAN DZIAŁAŃ DLA ETAPU II (2014 – 2020)
PROGRAMME
„COMPREHENSIVE FLOOD PROTECTION
OF ŻUŁAWY TILL 2030”
CALLED “ŻUŁAWY PROGRAMME – 2030”
ACTION PLAN FOR STAGE II (2014 – 2020)
Fotografia na okładce:
Widok na ujście Wisły - Archiwum Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Gdańsku.
Krajowy Zarząd Gospodarki Wodnej
ul. Grzybowska 80/82, 00-844 Warszawa
tel.: (22) 372 02 60, fax: (22) 372 02 95, www.kzgw.gov.pl, [email protected]
Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Gdańsku
ul. Franciszka Rogaczewskiego 9/19, 80-804 Gdańsk,
tel.: (58) 326 18 88, fax: (58) 326 18 89, www. gdansk.rzgw.gov.pl, [email protected]
Spis treści
TABLE OF CONTENTS
I. WSTĘP ....................................................................................................... 2
I. Introduction ......................................................................................... 2
II. ETAP I „PROGRAMU ŻUŁAWSKIEGO – 2030” ...................................... 6
II. Stage I of the “Żuławy Programme – 2030” ................................ 6
III. ANALIZA ZAGROŻEŃ POWODZIOWYCH NA OBSZARZE OBJĘTYM
III. aNAlysis of flood risk in the area covered by the
„PROGRAMEM ŻUŁAWSKIM – 2030” .................................................. 10
“Żuławy Programme – 2030” ........................................................ 10
IV. ETAP II „PROGRAMU ŻUŁAWSKIEGO – 2030” ..................................... 15
IV. Stage II of the “Żuławy Programme – 2030” ............................. 15
1. Analiza wielokryterialna ........................................................ 15
1. Multi-criteria analysis ............................................................. 15
2. Zgodność z Prognozą oddziaływania na środowisko
Programu „Kompleksowe zabezpieczenie przeciwpowodziowe Żuław - do roku 2030 (z uwzględnieniem etapu
2015)” ................................................................................................. 22
2. Compliance with Environmental Impact Assessment
of the “Comprehensive Flood Protection Żuławy
-till 2030 (including 2015 stage)” Programme ................... 22
3. Priority tasks to be implemented under the second
phase of the “Żuławy Programme – 2030” ........................... 22
3. Zadania priorytetowe do realizacji w ramach II etapu
„Programu Żuławskiego - 2030” .............................................. 23
Jednostka Zarządzająca Programem Żuławskim,
Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Gdańsku, ul. Franciszka Rogaczewskiego 9/19,
80-804 Gdańsk, tel.: (58) 326 19 46, fax: (58) 326 19 32, [email protected]
Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Gdańsku
ul. Straganiarska 24-27, 80-837 Gdańsk,
tel. (58) 305 56 31 , tel./fax (58) 301 91 92, www.wfosigw-gda.pl, [email protected]
ISBN: 978-83-933965-5-9
Fot.1. Ujście Wisły.
Źródło: Urząd Gminy Cedry Wielkie.
Photo 1. Vistula Estuary.
Source: Cedry Wielkie municipality.
I. WSTĘP
I. Introduction
Żuławy Wiślane usytuowane są w delcie rzeki Wisły, przy
jej ujściu do Morza Bałtyckiego. Krajobraz Żuław jest unikalnym połączeniem działalności sił natury oraz człowieka.
Stanowią one unikatowy system przyrodniczo-techniczny,
którego funkcjonowanie zależne jest od utrzymywanej
przez ludzi infrastruktury przeciwpowodziowej, chroniącej teren depresyjny przed zalaniem.
Żuławy Wiślane (Vistula Żuławy) is located in the delta
of the Vistula River, at its mouth into the Baltic Sea. Żuławy
landscape is a unique combination of natural forces and
human influence. They provide a rare natural and technical arrangement, which functions only thanks to the antiflood infrastructure maintained by human, which protects
the depressed areas.
Cały teren cechuje występowanie urodzajnych gleb,
które wykorzystywane są rolniczo oraz znaczna ilość zasobów wód powierzchniowych. Charakterystyczne dla
Żuław jest występowanie prawie całkowicie płaskiego
terenu, a blisko 28% obszaru stanowią ziemie położone
poniżej poziomu morza. Niespotykane nigdzie indziej w
Polsce położenie zwiększa zagrożenie powodziowe na
tym terenie. Rysunek 1 przedstawia mapę hipsometryczną
obszaru Żuław Wiślanych i Delty Wisły.
The whole area is full of fertile soils used for agricultural purposes. There is also a significant amount of surface water resources. Żuławy is mostly famous for its flat
landscape, 28% of which is situated below sea level. These
features, uncommon for Polish scenery, increase the risk of
flooding in the area. Figure 1 shows a hypsometric map of
Vistula Żuławy and the Vistula River delta.
The history of constructing the Żuławy flood protection
infrastructure, i.e. flood polders with a network of dikes,
canals, ditches, and pumping stations, dates back to the
middle of the 13th century and the Teutonic Order. However, the biggest technical development in the area came
from the mid-16th-century Olender settlers. The highest
technical level of flood protection infrastructure was acquired in the 19th and 20th centuries.
Historia powstawania infrastruktury przeciwpowodziowej na Żuławach, w formie polderów przeciwpowodziowych z siecią obwałowań, kanałów, rowów oraz pompowni, sięga działań prowadzonych od połowy XIII wieku przez
Zakon Krzyżacki, a do jej rozwoju technicznego przyczynili się zasiedlający te tereny od połowy XVI wieku osadnicy
olenderscy. Najwyższy poziom techniczny infrastruktura
przeciwpowodziowa uzyskała w XIX oraz XX wieku.
The future of the arrangement between nature and
technology of Żuławy, both in terms of environmental and
socio-economic development, is directly dependent on
the proper operation of flood control infrastructure, in accordance with the principles of sustainable development.
Systems for flood protection and drainage of the Vistula
delta were destroyed many times by water or by invaders
(Swedes, French, Russians, Germans) but were repeatedly
reborn and redeveloped to a new system.
Dalsze, zgodne z zasadami zrównoważonego rozwoju,
funkcjonowanie systemu przyrodniczo-technicznego Żuław, zarówno w aspekcie środowiskowym, jak i społeczno-gospodarczym, jest bezpośrednio uzależnione od poprawnego działania infrastruktury przeciwpowodziowej.
System ochrony przeciwpowodziowej i melioracji delty
Wisły był wielokrotnie niszczony przez wodę lub ludzi ale
odradzał się, rozwijał i wymaga stałej kontroli, bieżącego
utrzymania oraz w razie konieczności remontów i odbudowy.
The unique qualities of the Żuławy area include:
•Natural resources, including in particular the most
valuable agricultural soils in Poland (1st and 2nd
valuation class), natural and artificial hydrographical
network with Lake Druzno, a relict lake, and groups
of natural habitats, species of plants and animals associated with aquatic environments and dependent
on water, mostly situated in the valley of the Vistula
River.
•Wealth of material culture and heritage of hydraulic
civilization, consisting of the most valuable historical
complexes in Poland and Europe (such as the Castle of the Teutonic Order in Malbork, Gdańsk with its
mediaeval walls, and Wisłoujście Fortress, mediaeval
churches of Żuławy, hydrotechnical facilities, postMennonite houses), as well as archaeological structures and sites (Truso).
Unikatowe walory obszaru Żuław, do których należą:
•zasoby przyrodnicze, obejmujące w szczególności najbardziej wartościowe dla rolnictwa gleby w Polsce (I i II
klasa bonitacyjna), naturalną i sztuczną sieć hydrograficzną wraz z reliktowym zbiornikiem jeziora Druzno
oraz zespoły siedlisk przyrodniczych, gatunków roślin
i zwierząt związanych ze środowiskami wodnymi i od
wód zależnymi, szczególnie położone w dolinie Wisły,
•zasoby kultury materialnej i cywilizacji hydraulicznej,
na które składają się najcenniejsze w skali Europy i
Polski zespoły i obiekty zabytkowe (w szczególności
zamek krzyżacki w Malborku, Gdańsk w obrębie murów średniowiecznych i Twierdza Wisłoujście, kościoły średniowieczne Żuław, obiekty hydrotechniczne,
domy pomennonickie) oraz systemy i obiekty archeologiczne (Truso),
Rys. 1. Hipsometria Żuław Wiślanych i Delty Wisły.
Źródło: RZGW Gdańsk.
Fig. 1. Hipsometry of Vistula Żuławy and Vistula Delta.
Source: RZGW Gdańsk.
•bardzo wartościowy krajobraz kulturowy, o spolderyzowanym charakterze, z wyjątkowo rozproszonym, jak
i jednocześnie zwartym budownictwem wiejskim, pozostałościami wiatraków i pompowni oraz zadrzewieniami melioracyjnymi pełniącymi funkcje klimatyczne
i hydrologiczne, w powiązaniu z ćwierćmilionową populacją mieszkańców Żuław, intensywnym zagospodarowaniem wielkoprzemysłowym obszarów położonych w rejonie Gdańska, Elbląga, Tczewa i Kwidzyna
oraz ważnymi korytarzami infrastruktury technicznej
(drogowej, kolejowej, rurociągowej, elektroenergetycznej), przebiegającymi w sąsiedztwie doliny Wisły
i jej delty oraz między Gdańskiem i Elblągiem,
kreują potrzebę ochrony tych zasobów i walorów, której
bezwzględnym warunkiem jest prowadzenie sprawnej
ochrony przeciwpowodziowej.
•Very valuable cultural landscape of polder characteristics, with an extremely diffuse and simultaneously
dense rural architecture, remains of windmills and
drainage pumping station, as well as shelterbelts
performing climatic and hydrological functions. The
quarter million of residents of Żuławy population, intensive industrial development of areas located in the
area of Gdańsk, Elbląg, Tczew, and Kwidzyń, as well as
major corridors for technical infrastructure (roads, railway, pipelines, power), extending in the vicinity of the
Vistula River valley, its delta, and between Gdańsk and
Elbląg,
create the need to protect these resources and values,
which is an absolute condition for the smooth running of
flood protection.
In order to establish a strategic framework for the implementation of these objectives, we have made the “Comprehensive Flood Protection Żuławy — till 2030 (including 2015 stage) Programme” entitled “Żuławy Programme
— 2030”.
W celu ustalenia ram strategicznych dla ochrony przeciwpowodziowej Żuław, powstał Program „Kompleksowe
zabezpieczenie przeciwpowodziowe Żuław – do roku
2030 (z uwzględnieniem etapu 2015)”zwany „Programem
Żuławskim – 2030”.
The main objective of the Programme has been formulated as follows: Enhancing the effectiveness of flood
control stimulating growth potential for sustainable
development of Żuławy. The overall objective of the Programme is accomplished by five specific objectives:
I. Improving the recognition of flood risk and the possibilities of counteraction.
II. Increasing the importance of “natural” methods of
flood protection.
III.Increasing the awareness of the public and government on flood risk.
IV.Improving the organizational structures for flood protection and flood risk management.
V. Constructing, restoring and reconstructing mechanisms/equipment of flood protection.
Nadrzędny cel Programu został sformułowany jako:
Zwiększenie skuteczności ochrony przeciwpowodziowej stymulującej wzrost potencjału dla zrównoważonego rozwoju Żuław. Cel ten realizowany jest przez pięć
celów szczegółowych:
I. Poprawa rozpoznania zagrożenia powodziowego i
możliwości przeciwdziałania.
II. Zwiększenia znaczenia „naturalnych” metod ochrony
przeciwpowodziowej.
III.Zwiększenie świadomości społeczeństwa oraz administracji o zagrożeniu powodziowym.
IV.Poprawa struktur organizacyjnych ochrony przeciwpowodziowej i zarządzania ryzykiem powodzi.
V. Przebudowa, odbudowa i budowa przeciwpowodziowych urządzeń technicznych.
Fot. 2. Stacja pomp Trzcianka.
Źródło: ZMiUW WP.
Photo 2. Trzcianka pump stadion.
Source: ZMiUW WP.
Zarówno cel nadrzędny, jak i cele szczegółowe Programu oraz przypisane im działania wynikają z wieloletniego
analizowania zjawisk powodziowych występujących na terenie Żuław, zmian w sposobie zagospodarowania zlewni
oraz stanu istniejącej infrastruktury przeciwpowodziowej,
których wyrazem było opracowanie szeregu programów i
koncepcji, które nie zostały jednak zrealizowane ze względów finansowych.
Both the primary objective and specific objectives of
the Programme and the tasks assigned to them, result
from many years of analysis of occurring floods in Żuławy,
changes of land use in the catchment area and the condition of existing flood protection infrastructure. This was all
reflected in the development of a number of other programmes and approaches that have not been carried out
due to financial reasons.
Program obejmuje szereg zadań inwestycyjnych i nieinwestycyjnych, wzajemnie się uzupełniających i zmierzających do poprawy bezpieczeństwa powodziowego
ludności, gospodarki i dóbr kultury, z poszanowaniem
konieczności ochrony zasobów przyrodniczych. Po przeprowadzeniu strategicznej oceny oddziaływania na środowisko, Program został zatwierdzony przez Ministra Środowiska w maju 2010 roku.
The program includes a number of investment and
non-investment tasks, complementary and measures to
improve flood protection of the population, economy and
cultural values, while respecting the need to protect natural resources. After conducting a strategic environmental
assessment, with wide-ranging public consultation, the
Programme was approved by the Minister of Environment
in May 2010.
Realizacja założeń Programu zakłada etapowość realizacji działań:
•Etap I – średniookresowy – do roku 2015,
•Etapy następne – ujęte w horyzoncie długookresowym – po 2015 roku (do roku 2030).
Carrying out the premises of the Programme means
stage implementation of the activities:
•Stage I — medium-term — till 2015,
•Following stages — included in the long-term horizon
— after 2015 (till 2030).
Na podstawie analizy charakteru zagrożeń powodziowych w „Programie Żuławskim – 2030” zidentyfikowane
zostały cztery najważniejsze obszary, szczególnie problemowe z uwagi na zagrożenie powodziowe:
A - Zabezpieczenie Gdańskiego Węzła Wodnego.
B - Zabezpieczenie od strony Wisły.
C - Zabezpieczenie od strony Zalewu Wiślanego.
D - Zabezpieczenie Żuław wewnętrznych.
Based on the analysis of the nature of the risks of floods,
the “Żuławy Programme – 2030” identified four key areas,
particularly problematic because of the risk of flooding:
A - Securing the Gdańsk Water Junction.
B - Securing from the Vistula River side.
C - Securing from the Vistula Lagoon side.
D - Securing internal Żuławy.
Fot. 3. Żuławy.
Źródło: Urząd Gminy Cedry Wielkie.
Photo 3. Żuławy.
Source: Cedry Wielkie municipality.
II. ETAP I „PROGRAMU ŻUŁAWSKIEGO – 2030”
II. Stage I of the “Żuławy Programme – 2030”
Etap I Programu „Kompleksowego Zabezpieczenia
Przeciwpowodziowego Żuław – do roku 2030 (z uwzględnieniem etapu 2015)” zakłada realizację 53 inwestycji mających na celu ograniczenie zagrożenia we wszystkich wymienionych obszarach, przez 6 beneficjentów:
•Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Gdańsku
– Jednostkę Zarządzającą Programem Żuławskim
•Zarząd Melioracji i Urządzeń Wodnych Województwa
Pomorskiego w Gdańsku
•Żuławski Zarząd Melioracji i Urządzeń Wodnych w Elblągu
•Miasto Gdańsk
•Miasto Elbląg
•Powiat Gdański
Stage I of the “Żuławy Programme — 2030 (including
2015 stage)” estimated the implementation of 53 investments aimed at reducing risks in all of these areas by the
following six beneficiaries:
•Regional Water Management Board — Żuławy Programme Management Unit,
•Board of Land Reclamation and Water Facilities for Pomorskie Province in Gdańsk,
•Board of Land Reclamation and Water Facilities for
Żuławy in Elbląg,
•City of Gdańsk,
•City of Elblag,
•District of Gdańsk.
Tasks of Stage I of the Programme focus primarily on
repairs, reconstruction, and modernization of existing facilities, including pumping stations, levees and embankments of watercourses and canals. Their implementation
started in 2010, and the last task will be completed in
2015.
Zadania tego etapu obejmują przede wszystkim remonty, przebudowy i modernizacje istniejących obiektów,
w tym pompowni, wałów przeciwpowodziowych i koryt
cieków i kanałów. Ich realizacja rozpoczęła się w 2010 roku,
zaś ostatnie zadania zostaną zakończone w roku 2015.
W wyniku realizacji wszystkich zadań planuje się uzyskać następujący efekt rzeczowy:
•przebudowa 53,7 km koryt rzecznych (rzeki Motława,
Wąska, Dzierzgoń, Babica),
•budowa 13 urządzeń hydrotechnicznych (11 ostróg
na rzece Wiśle i 2 kierownice w Ujściu Wisły),
•odbudowa 75,5 km wałów przeciwpowodziowych (na
rzece Wiśle i Tudze, wały rzeki Elbląg oraz wały czołowe jeziora Druzno),
•przebudowa 35 stacji pomp,
•przebudowa 10 km koryta Kanału Raduni,
•budowa 1 km umocnienia brzegu rzeki Elbląg,
•budowa zbiornika pompowego o pojemności 2 225
m3.
As a result of all the tasks the following effects are
planned:
•total of 53.7 kilometres of reconstructed riverbeds
(rivers: Motława, Wąska, Dzierzgoń, Babica),
•construction of 13 hydraulic facilities (11 spurs on the
Vistula River, and 2 blades in the mouth of the Vistula),
•reconstruction of 75.5 km of levees (on the Vistula River and Tuga River, embankments of the Elbląg River,
and shafts leading to Lake Druzno),
•reconstruction of 35 pumping stations,
•reconstruction of 3 km of Canal Radunia,
•construction of a 1-km steel wall which will strengthen
the bank of the Elbląg River,
•construction of the pump reservoir with a capacity of
2,225 m3.
Oprócz zadań inwestycyjnych, w ramach I etapu „Programu Żuławskiego – 2030” podjęto działania w kierunku
zaangażowania społeczeństwa i zwiększenia świadomości na temat zagrożenia i ochrony przeciwpowodziowej.
W ramach Systemu Monitoringu Ryzyka Powodziowego
zrealizowano działania analityczno-informatyczne, w
tym portal internetowy dot. zagrożenia powodziowego
GeoSMoRP oraz przeprowadzono kampanię informacyjno-edukacyjną, w ramach której prowadzone były m.in.
szkolenia dla nauczycieli, urzędników, a także edukacja
dla dzieci w szkołach podstawowych i gimnazjalnych. W
II etapie wskazane jest kontynuowanie tego typu działań,
rozszerzając je na pozostałe grupy społeczeństwa.
In addition to investment tasks, Stage I of the “Żuławy
Programme – 2030” will take measures to involve the public and raise awareness about the flood threat and flood
protection. As part of the Flood Risk Monitoring System,
we have completed analytical and IT actions, including
establishing a web portal about flood risk (GeoSMoRP),
and we have conducted an informational and educational
campaign including training for civil servants, teachers
and children from primary and secondary schools. In stage
II, it is advisable to continue this type of activity, extending
them to other groups of society.
The area covered by the “Żuławy Programme – 2030”
has been, in recent years, also the target of other projects
in the field of flood protection, mostly similar in nature of
their tasks to the Programme. They were carried out according to the framework of the Rural Development Programme. All beneficiaries have also conducted on-going
maintenance work.
Na obszarze objętym „Programem Żuławskim – 2030” w
ostatnich latach realizowane były również inne zadania z
zakresu ochrony przed powodzią, w większości o charakterze podobnym jak zadania w ramach „Programu Żuławskiego – 2030”. Były one realizowane głównie w ramach
Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich. Wszyscy beneficjenci prowadzili również bieżące prace utrzymaniowe.
W wyniku prowadzonych działań inwestycyjnych nastąpiła zdecydowana poprawa stanu technicznego istniejących obiektów ochrony przeciwpowodziowej na terenie
Żuław. Największa poprawa nastąpiła w zakresie stanu
technicznego stacji pomp oraz wałów przeciwpowodziowych, w tym w szczególności wałów rzeki Wisły oraz wałów czołowych jeziora Drużno.
As a result of the investment projects, a significant improvement of the technical condition of existing flood
protection in Żuławy has taken place. The greatest improvement was noted in terms of the condition of pump
stations and levees, including in particular the Vistula River
embankments and shafts leading Lake Druzno.
Despite significant improvements in the flood protection as a result from the Stage I of the “Żuławy Programme
– 2030”, the conservation status is still inadequate in many
places. This means there is a need to continue the work of
improving the condition of the flood protection mechanisms/equipment in Żuławy, in specific problem areas.
Pomimo znacznej poprawy stanu ochrony przeciwpowodziowej w wyniku realizacji I etapu „Programu Żuławskiego – 2030”, nadal stan ochrony jest w wielu miejscach
niewystarczający, tak więc istnieje potrzeba kontynuacji
prac związanych z poprawą stanu technicznego urządzeń
ochrony przeciwpowodziowej na Żuławach, w poszczególnych obszarach problemowych.
Tabela 1. Wartość finansowa zadań realizowanych w latach
2010-2015 na obszarze Żuław
Beneficjent
Beneficiary
Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Gdańsku
The Regional Water Management Board in Gdańsk
Zarząd Melioracji i Urządzeń Wodnych Województwa Pomorskiego
Land Drainage Board of
Pomorskie Province
Żuławski Zarząd
Melioracji i Urządzeń Wodnych
Żuławy Land
Drainage Board
Miasto Elbląg
City of Elbląg
Miasto Gdańsk
City of Gdańsk
Powiat Gdański
Gdańsk district
Table 1. Financial value of the tasks carried out in 20102015 in Żuławy
Źródło finansowania
Financial sources
Koszty planowane do końca 2015
Costs planned to the end of 2015
[PLN]
Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko
Infrastructure and Environment Programme
“Program Żuławski - 2030”
“Żuławy Programme - 2030”
83 058 077,27
Budżet Państwa i rezerwa celowa
(State budget and purpose reserve)
15 477 764,09
(Infrastructure and Environment Programme
147 181 398,97
Program Rozwoju Obszarów Wiejskich
96 588 635,00
(Infrastructure and Environment Programme
69 288 798,79
Program Rozwoju Obszarów Wiejskich
75 984 492,02
42 320 000,00
137 014 898,00
31 515 539,00
43 486 113,47
SUMA / TOTAL
741 915 716,61
Rys. 2. Lokalizacja zadań I etapu „Programu Żuławskiego – 2030”.
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych beneficjentów.
Fig. 2. Location of the tasks within Stage II of „Żuławy
Programme – 2030”.
Source: Own study based on the data of the beneficiaries.
Wśród budowli hydrotechnicznych, których stan techniczny nadal wymaga znacznej poprawy, znajduje się wiele ostróg na Wiśle, a także kierownice w jej ujściu, których
rola jest istotna m.in. dla zapewnienia odpowiednich warunków pracy lodołamaczy.
There are many hydraulic structures, including many
spurs on the Vistula River as well as the directional levee in
its mouth, whose technical conditions still require significant improvement. It is their role, among other things, to
ensure proper operation of icebreakers.
Aby skuteczniej przeciwdziałać zagrożeniom lokalnym
na Żuławach należy kontynuować odbudowę stacji pomp
oraz udrażnianie kanałów na polderach oraz koryt rzek poprawiając warunki spływu wód.
In order to effectively counter the local threats of
Żuławy, the reconstruction of the pumping stations and
the canalization of polders and riverbeds, both leading to
the improvement of flow conditions, needs to continue.
Z kolei dla przeciwdziałania zagrożeniom sztormowym
wskazano konieczność rozważenia budowy wrót przeciwpowodziowych na rzece Tudze.
Furthermore, to reduce storm threats, one needs to
consider the construction of floodgates at the mouth of
the Tuga River.
Na rysunku 2 pokazana została lokalizacja zadań I etapu
„Programu Żuławskiego – 2030”, zaś w tabeli 1 zaprezentowano wartość finansową zadań realizowanych w latach
2010-2015 na obszarze Żuław w podziale na beneficjentów i źródła finansowania.
Figure 2 shows the location of tasks of the first stage
of the Stage I of the “Żuławy Programme – 2030”, while
Table 1 shows the financial value of the tasks carried out
in 2010–2015 in Żuławy divided into beneficiaries and
sources of funding.
Fot. 4. Lodołamacz.
Photo 4. Icebreaker.
III. ANALIZA ZAGROŻEŃ POWODZIOWYCH NA OBSZARZE OBJĘTYM „PROGRAMEM ŻUŁAWSKIM – 2030”
III. Analysis of flood risk in the area covered by
the “Żuławy Programme – 2030”
Cały obszar Żuław, ze względu na położenie w delcie
Wisły zagrożony jest powodzią o różnym charakterze i
zasięgu. Powodzie żuławskie charakteryzują się tym, że
woda po wylaniu się na ich obszar nie wraca z powrotem
do koryta Wisły po przejściu tzw. fali powodziowej. Część
wody może odpłynąć grawitacyjnie do Zatoki Gdańskiej
czy Zalewu Wiślanego bezpośrednio lub po przerwaniu
wewnętrznych wałów przeciwpowodziowych, pozostała
część wody z depresji musi być wypompowana.
Due to its location at the mouth of the Vistula River, the
entire area of Żuławy is in danger of flooding varying in its
type and scope. Water from floods in Żuławy does not return back to the Vistula after passing of the so-called. flood
wave. Part of the water may flow into the Gdańsk Bay and
the Vistula Lagoon directly, or upon breaking of internal
embankments, however, the remaining part of the water
must be pumped out of depression.
Maintaining this vast area, with its technical infrastructure, towns and villages, agricultural and industrial areas,
requires constant work and upkeep of hydraulic equipment. It also requires a well-organized monitoring and detection system for new threats related to e.g. the increase
in frequency of extreme weather events.
Utrzymanie tego rozległego obszaru, wraz z jego infrastrukturą techniczną, miastami i wsiami, terenami rolniczymi i przemysłowymi, wymaga ciągłej pracy i utrzymania sprawności urządzeń hydrotechnicznych. Wymaga
również dobrze zorganizowanego monitorowania i rozpoznawania nowych zagrożeń związanych między innymi
ze wzrostem częstotliwości występowania ekstremalnych
zjawisk pogodowych.
Flood risk identification in a hydrologically complex
technical system, such as Żuławy, is the basis of modern
and effective flood risk management, and is a permanent
challenge for central and local governments responsible
for flood protection.
Rozpoznanie zagrożeń powodziowych w skomplikowanym hydrologicznie systemie techniczno-przyrodniczym
jakim są Żuławy stanowi podstawę nowoczesnego i skutecznego zarządzania ryzykiem powodziowym i jest permanentnym wyzwaniem dla administracji rządowej i samorządowej odpowiedzialnej za ochronę przed powodzią.
As part of the implementation process of Floods Directive in Poland, so far three major studies have been made:
•Preliminary Flood Risk Assessment,
•Flood Hazard Maps,
•Flood Risk Maps.
W ramach wdrażania w Polsce Dyrektywy Powodziowej, wykonane zostały dotychczas trzy podstawowe opracowania:
• Wstępna Oceny Ryzyka Powodziowego,
• Mapy Zagrożenia Powodziowego,
• Mapy Ryzyka Powodziowego.
Preliminary Flood Risk Assessment aimed at identifying areas at risk of flooding, i.e. indicating of the rivers
or sections of rivers and coasts, posing a significant risk of
flooding.
Wstępna Ocena Ryzyka Powodziowego miała na celu
wyznaczenie obszarów narażonych na niebezpieczeństwo
powodzi, czyli wskazanie rzek lub odcinków rzek i wybrzeża, stwarzających znaczące ryzyko powodziowe.
Figure 3 shows the areas at risk of flooding in the entry
designated in Preliminary Flood Risk Assessment within
the “Żuławy Programme – 2030”
In the next step, Flood Hazard Maps were prepared for
areas at risk of flooding, as indicated in the Preliminary
Flood Risk Assessment.
Na rysunku 3 pokazano obszary narażone na niebezpieczeństwo powodzi wyznaczone w ramach Wstępnej
Oceny Ryzyka Powodziowego w obrębie „Programu Żuławskiego – 2030”
The Flood Hazard Maps show in particular:
•areas where the probability of flooding is low and is
once every 500 years, or where there is a likelihood of
extreme events,
•special flood hazard areas,
•areas, including areas prone to flooding in the event
of damage or destruction of the flood or anti-storm
embankment.
W kolejnym kroku, przygotowane zostały Mapy Zagrożenia Powodziowego (MZP), sporządzone dla obszarów
narażonych na niebezpieczeństwo powodzi, wskazanych
we Wstępnej Ocenie Ryzyka Powodziowego.
Na Mapach Zagrożenia Powodziowego przedstawia
się w szczególności:
• obszary, na których prawdopodobieństwo wystąpienia powodzi jest niskie i wynosi raz na 500 lat, lub na
których istnieje prawdopodobieństwo wystąpienia
zdarzenia ekstremalnego,
• obszary szczególnego zagrożenia powodzią,
• obszary obejmujące tereny narażone na zalanie w
10
Rys. 3. Obszary narażone na niebezpieczeństwo powodzi wyznaczone w ramach Wstępnej Oceny Ryzyka
Powodziowego w obrębie „Programu Żuławskiego 2030”.
Źródło: Opracowanie własne na podstawie mapy.isok.gov.pl
Fig. 3. Areas at risk of flooding in the entry designated
in Preliminary Flood Risk Assessment within „Żuławy
Programme – 2030”.
Source: Own study based on mapy.isok.gov.pl
11
przypadku zniszczenia lub uszkodzenia wału przeciwpowodziowego czy też wału przeciwsztormowego
The Flood Hazard Maps were made for the three likely
flows:
• once every 500 years, i.e. for p = 0.2% — a low probability of flooding,
• once every 100 years, i.e. for p = 1% — a medium probability of flooding,
• once every 10 years, i.e. for p = 10% — a high probability of flooding,
MZP zostały wykonane dla trzech przepływów prawdopodobnych:
• raz na 500 lat czyli dla p=0,2% - niskie prawdopodobieństwo wystąpienia powodzi,
• raz na 100 lat czyli dla p=1% - średnie prawdopodobieństwo wystąpienia powodzi,
• raz na 10 lat czyli dla p=10% - wysokie prawdopodobieństwo wystąpienia powodzi.
Figure 4 shows the flood hazard map for the area of
“Żuławy Programme – 2030” for the so-called centenary
water, corresponding to the medium probability of flooding.
Na rysunku 4 pokazano mapę zagrożenia powodziowego dla obszaru „Programu Żuławskiego – 2030” dla tzw.
wody stuletniej, odpowiadającej średniemu prawdopodobieństwu wystąpienia powodzi.
In places where there are no embankments or the embankments are simply too low, flood hazard maps show
the extent of flooding by the floodways. However, spots
where flood-prone areas are embanked (as is the case of
Żuławy), have additionally areas prone to flooding in the
event of damage or destruction of an embankment or
protective structure of the buffer zone.
W miejscach, gdzie nie ma wałów przeciwpowodziowych lub są za niskie, na mapach zagrożenia powodziowego pokazywany jest zasięg zalania przez wezbranie powodziowe. Natomiast w miejscach, gdzie obszary zagrożone
powodzią są obwałowane (tak, jak ma to miejsce na Żuławach), dodatkowo przedstawiane są obszary obejmujące
tereny narażone na zalanie w przypadku zniszczenia lub
uszkodzenia wału przeciwpowodziowego lub budowli
ochronnych pasa technicznego.
An addition to the Flood Hazard Maps, there are also
Flood Risk Maps, determining the value of potential flood
losses and showing objects prone to flooding in the event
of a flood with a certain probability of occurrence.
Uzupełnieniem Map Zagrożenia Powodziowego są
Mapy Ryzyka Powodziowego, określające wartości potencjalnych strat powodziowych oraz przedstawiające
obiekty narażone na zalanie w przypadku wystąpienia powodzi o określonym prawdopodobieństwie wystąpienia.
According to Water Framework Directive, based on
Flood Hazard and Flood Risk Maps, Flood Risk Management Plans are developed, which are primarily aimed at
the analysis of the merits for implementation of anti-flood
investments.
Zgodnie z Dyrektywą Powodziową, na podstawie Map
Zagrożenia i Ryzyka Powodziowego opracowywane są
Plany Zarządzania Ryzykiem Powodziowym, które
mają na celu przede wszystkim analizę zasadności realizacji inwestycji przeciwpowodziowych.
Expected content of the Flood Risk Management Plans
include:
•total diagnosis of the problems identified in a given
basin area, or in a water region,
•a description of the purpose of flood risk management,
•catalogue of measures to achieve the objectives of
flood risk management, including actions, including
their priority,
•summary of measures for public information and public consultation,
•recognition of the impact of climate change on flood
risk,
•non-technical activities such as:
-sustainable spatial development,
-development of monitoring and early warning systems for flood education.
Przewidywana zawartość Planów Zarządzania Ryzykiem Powodziowym obejmuje :
•sumaryczną diagnozę problemów zidentyfikowanych na
danym obszarze dorzecza bądź w regionie wodnym,
•opis celów zarządzania ryzykiem powodziowym,
•katalog działań służących osiągnięciu celów zarządzania ryzykiem powodziowym, w tym działań, z
uwzględnieniem ich priorytetu,
•podsumowanie działań służących informowaniu społeczeństwa i prowadzeniu konsultacji społecznych,
•uwzględnienie wpływu zmian klimatu na ryzyko powodziowe,
•działania nietechniczne polegające na:
-zrównoważonym zagospodarowaniu przestrzennym,
-rozwoju systemów monitoringu i wczesnego ostrzegania, o edukacji powodziowej.
All these elements are currently being developed in the
area covered by the “Żuławy Programme – 2030”, especially in the field of flood education and early flood warning
information.
Rys. 4. Mapa Zagrożenia Powodziowego dla obszaru
„Programu Żuławskiego – 2030” dla tzw. wody stuletniej (zagrożenie od strony morza i od strony rzek).
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z RZGW
w Gdańsku
Wszystkie te elementy są obecnie rozwijane na obszarze objętym „Programem Żuławskim – 2030”, szczególnie
w zakresie edukacji powodziowej i wczesnego ostrzegania o zagrożeniach.
12
Fig. 4. Flood Hazard Map of the “Żuławy Programme
– 2030” area for the so-called centenary water (threat
from the sea and the rivers).
Source: Own study based on data from the RZGW in Gdańsk
13
PZRP, których realizację planuje się do grudnia 2015 r.,
będą stanowiły podstawę do ubiegania się o środki finansowe na realizację inwestycji z zakresu ochrony przeciwpowodziowej. Lista zadań priorytetowych do realizacji w
II etapie „Programu Żuławskiego – 2030” będzie rekomendacją do planu zarządzania ryzykiem powodziowym dla
regionu wodnego Dolnej Wisły, w zakresie ochrony tak
specyficznego obszaru jakim są Żuławy.
The Flood Risk Management Plans, the implementation
of which is planned for December 2015., will become the
basis to apply for funds for investments in the field of flood
protection. List of priorities for the implementation in the
second stage of the “Żuławy Programme – 2030” will be a
recommendation to the flood risk management plan for
the Lower Vistula water region, in terms of protection of
such a specific area as Żuławy.
Na rysunku 5 przedstawiono symulację zalania obszaru
Żuław w przypadku przerwania lewego i prawego wału
przeciwpowodziowego rzeki Wisły.
Figure 5 shows a simulation of flooding for Żuławy area
in case of breaking of the left and right flood embankments of the Vistula River.
IV. ETAP II „PROGRAMU ŻUŁAWSKIEGO – 2030”
IV. Stage II of the “Żuławy Programme – 2030”
W celu określenia zagrożenia powodziowego na Żuławach wykorzystano dostępne już mapy zagrożenia powodziowego i mapy ryzyka powodziowego, wyniki opracowania „Analiza zagrożenia i ryzyka wewnątrzpolderowego
ze wskazaniem rekomendowanych działań zapobiegawczych” (Arcadis 2014) oraz analizę inwestycji przeciwpowodziowych zrealizowanych zarówno w ramach I etapu
Programu, jak i w ramach innych programów i projektów.
In order to determine the flood risk, the available flood
hazard maps and flood risk maps were used besides both
the results of the study of Arcadis (“Analysis of hazard
and risk inside the polder indicating the recommended
preventive action”, 2014) and the analysis of flood investments, both carried out in the Stage I of the Programme
and in the context of other programmes and projects.
Analiza stopnia realizacji zadań z zakresu ochrony przeciwpowodziowej I etapu „Programu Żuławskiego – 2030”,
czyli w latach 2010-2015, wskazała na znaczną poprawę
stanu technicznego obiektów determinujących bezpieczeństwo powodziowe na Żuławach, ale również na konieczność kontynuacji działań we wszystkich obszarach
problemowych. Szczególnie istotne jest domykanie obszarów problemowych tam, gdzie skuteczność już istniejących zabezpieczeń uzależniona jest od kontynuacji prac,
czyli w obszarach problemowych obejmujących zabezpieczenie przez zagrożeniem ze strony Wisły oraz Gdańskiego
Węzła Wodnego.
Biorąc pod uwagę ww. opracowania i wstępne analizy,
zidentyfikowano zadania, które będą ograniczać ryzyko
powodziowe w obszarach problemowych. Kwalifikacji
dokonano przede wszystkim na podstawie ich rzeczywistego wpływu na zmniejszenie strat powodziowych. Powstała tzw. „długa lista” 73 zadań, które zostały poddane
analizie wielokryterialnej, celem ustalenia priorytetów ich
realizacji w II etapie Programu.
Potencjalni beneficjenci II etapu Programu, to podmioty, które realizowały już zadania przeciwpowodziowe w ramach I etapu, jednak nie jest wykluczona realizacja zadań
przez inne podmioty, jeżeli wystąpi taka potrzeba.
1. Analiza wielokryterialna
Analiza mająca na celu wybór zadań priorytetowych do
realizacji w II etapie „Programu Żuławskiego – 2030”, została
przeprowadzona na podstawie szeregu kryteriów, w szczególności określających zasadność realizacji poszczególnych
zaproponowanych zadań, ze szczególnym naciskiem na
skalę ochrony i potencjalne straty w przypadku jej braku.
Wstępna analiza, tzw. „screening” wykazała, iż wszystkie
zadania mają na celu redukcję rzeczywistego zagrożenia
powodziowego.
Rys. 5. Symulacja zalania obszaru Żuław w wyniku
awarii wałów przeciwpowodziowych rzeki Wisły.
Źródło: CMPiS IMGW Oddział Morski w Gdyni
Fig. 5. Simulation of Żuławy area flooding due to failure of the Vistula River levees.
Source: CMPiS IMGW Maritime Branch in Gdynia
14
Kryteria oceny zadań pod kątem zasadności realizacji w
ramach II etapu „Programu Żuławskiego - 2030” obejmowały następujące zagadnienia:
•Zgodność z celami Programu Żuławskiego,
•Zgodność z wymogami Ramowej Dyrektywy Wodnej,
•Zgodność z Dyrektywą Powodziową,
•Lokalizacja inwestycji na obszarach Natura 2000 oraz
innych obszarach chronionych,
The analysis of task implementation in the field of flood
protection during the Stage I of the „Żuławy Programme
– 2030” in years 2010–2015, indicated significant improvement in the technical condition of the facilities, determining Żuławy flood protection, but also the need for further
efforts in almost all problem areas. The major problematic
areas consist of issues, where the effectiveness of existing
security is dependent on the continuation of the work,
i.e. protecting against the threats of the Vistula River and
Gdańsk Water Junction.
Having the above studies and analyses, activities reducing the risk of flooding were proposed for the problematic
areas. All the tasks initially identified as necessary were
analysed but the qualification was made primarily on the
basis of their actual impact on the reduction of flood losses. This resulted in the list of 73 proposals to be analysed
in multiple criteria in order to determine the priorities for
their implementation in Stage II of the Programme.
Potential beneficiaries of Stage II of the Programme are
organizations that already have carried out flood control
tasks in the first stage. However, we do not exclude any
other entities, if the need rises.
1. Multi-criteria analysis
The analysis of the Programme aimed at the selection of
the most important tasks necessary to be implemented in
the second stage of the “Żuławy Programme – 2030”, was
based on a number of criteria, in particular specifying the
validity of the proposed implementation of specific tasks,
with emphasis on the protection of the scale and the potential losses in its absence.
Preliminary analysis, i.e. the screening process, showed
that all tasks were proposed to reduce the actual flood
risk.
Task evaluation criteria for the validity of the implementation of the second stage of the “Żuławy Programme
– 2030” included:
•Compliance with the objectives of the “Żuławy Programme – 2030”,
•Compliance with the requirements of the Water
Framework Directive,
•Compliance with the Floods Directive,
•Location of the investment in Natura 2000 sites, and
other protected areas,
15
•Skala zagrożenia powodziowego,
•Komplementarność z innymi zadaniami w ramach obszaru problemowego,
•Zagospodarowanie obszaru chronionego przed powodzią,
•Liczba mieszkańców chronionych przed powodzią,
•Obecność obiektów będących zagrożeniem dla środowiska w przypadku zalania,
•Obecność obiektów zabytkowych.
Ponadto wszystkie zadania wytypowane do realizacji w II etapie „Programu Żuławskiego – 2030” oceniono
wspólnie pod kątem zgodności tego etapu z Prognozą
oddziaływania na środowisko Programu „Kompleksowe
zabezpieczenie przeciwpowodziowe Żuław do roku 2030
(z uwzględnieniem etapu 2015)”.
•The scale of flood risk,
•Complementarity with other tasks within the problem
area,
•Management of the protected area before the flood,
•Population protected against flooding,
•Presence of objects which are considered a threat to
the environment in the event of flooding,
•Presence of historic buildings.
dobrego stanu wód, a także związanych z nimi ekosystemów (art. 4 RDW). W pewnych szczególnych przypadkach
dopuszczone jest jednak zastosowanie odstępstwa od tego
celu.
Analiza zgodności zadań zaproponowanych do
realizacji w ramach Programu z RDW powinna obejmować
ocenę wpływu inwestycji na stan wód, zaś w przypadku gdy
prawdopodobny jest negatywny wpływ – spełnienia przesłanek określonych w art. 4 ust. 7 RDW.
In addition, all of the tasks identified for the implementation of the second stage of the “Żuławy Programme
– 2030” were rated together at this stage for compliance
with the Environmental Impact Assessment of the “Comprehensive Flood Protection of Żuławy — 2030 (including
2015 stage).”
Ocena wpływu na stan wód ściśle uzależniona jest od
zakresu prac. Obejmuje ona kolejno:
•Identyfikację jednolitych części wód, w obrębie których zadanie jest zlokalizowane oraz określenie dla
nich celu środowiskowego,
•Identyfikację czynników oddziaływania przedsięwzięcia na elementy jakości wód oraz ustalenie, na jakie
elementy jakości wód i ich składowe będzie oddziaływać przedsięwzięcie,
•Dokonanie oceny aktualnego stanu ekologicznego/
potencjału ekologicznego wód powierzchniowych
oraz stanu chemicznego i ilościowego wód podziemnych w odniesieniu do poszczególnych składowych
elementów jakości wód, na które może oddziaływać
przedsięwzięcie,
•Dokonanie oceny czy i jak realizacja przedsięwzięcia
wpłynie na osiągnięcie celów ochrony wód.
Zgodność z celami „Programu Żuławskiego – 2030”
Nadrzędny cel „Programu Żuławskiego – 2030” został
sformułowany jako: „Zwiększenie skuteczności ochrony przeciwpowodziowej stymulującej wzrost potencjału dla zrównoważonego rozwoju Żuław”. Obejmuje
on szereg uwarunkowań związanych z ochroną ludności i
majątku, ale również narzędzia planowania przestrzennego i powiązanie ochrony przeciwpowodziowej z ochroną
zasobów przyrodniczych.
Compliance with the objectives of the “Żuławy Programme – 2030”
The main objective of the “Żuławy Programme - 2030”
was formulated as: “Enhancing the effectiveness of
flood control stimulating growth potential for sustainable development of Żuławy.” It includes a number
of conditions relating to the protection of people and
property, but also tools of spatial planning and relationship between flood protection and protection of natural
resources.
Kryterium zgodności z celami „Programu Żuławskiego
– 2030” miało na celu ocenę każdego z zadań pod kątem
lokalizacji i zasadności realizacji. Kryterium tego nie spełniły zadania zlokalizowane poza obszarem Programu, nie
zmniejszające zagrożenia i ryzyka powodziowego na Żuławach oraz zadania obejmujące inwestycje wynikające z
postępującej urbanizacji terenów polderowych.
The criterion of compliance with the objectives of the
“Żuławy Programme – 2030” was designed to assess each
task in terms of the suitability of its implementation. This
criterion was not fulfilled by the tasks located outside the
Programme area, not reducing the threat and flood risk in
Żuławy and tasks involving investments resulting from the
progressive urbanization of the polder areas.
Zadania, które są zgodne z ww. kryterium umieszczono
na liście podstawowej i poddano dalszej analizie wielokryterialnej. Z kolei zadania wymagające pogłębionej analizy
pod kątem ograniczenia powodziowego na obszarze Żuław zostały umieszczone na liście rezerwowej.
Tasks that are consistent with the above criteria were
included in the primary list and a subject of further multicriteria analysis. The tasks that require in-depth analysis in
terms of limiting the flood risk in the Żuławy area were
placed on a reserve list.
Zgodność z Ramową Dyrektywą Wodną oraz Dyrektywą Powodziową
Jedne z najważniejszych kryteriów warunkujących możliwość realizacji jakichkolwiek prac związanych z ochroną
przeciwpowodziową obejmują zgodność z dyrektywami:
•Dyrektywa 2000/60/WE Parlamentu Europejskiego
i Rady z dnia 23 października 2000 r. ustanawiająca
ramy wspólnotowego działania w dziedzinie polityki
wodnej (Ramowa Dyrektywa Wodna),
•Dyrektywa 2007/60/WE Parlamentu Europejskiego i
Rady z dnia 23 października 2007 r. w sprawie oceny
ryzyka powodziowego i zarządzania nim (Dyrektywa
Powodziowa).
Compliance with the Water Framework Directive
and the Floods Directive
One of the most important criteria for the possibility of
implementing any work on flood protection include compliance with the directives:
•Directive 2000/60/EC of the European Parliament and
of the Council of 23rd October 2000, establishing a
framework for Community action in the field of water
policy (Water Framework Directive),
•Directive 2007/60/EC of the European Parliament and
of the Council of 23rd October 2007, on the assessment and management of flood (Floods Directive).
The Water Framework Directive
The Water Framework Directive (WFD) is the act defining the common EU policy on water. The overall objective
of the WFD, indicated in relation to all water bodies in the
Member States of the EU, is to achieve and maintain both
good water status and associated ecosystems (Art. 4 WFD).
Ramowa Dyrektywa Wodna
Ramowa Dyrektywa Wodna (RDW) jest aktem wyznaczającym wspólną politykę wodną Unii Europejskiej. Nadrzędnym celem wskazywanym w RDW w stosunku do wszystkich
wód w krajach członkowskich jest osiągnięcie i utrzymanie
16
In some special cases, however, it is permitted to derogate
from this objective.
The conformity analysis of the
tasks, should include an assessment of the impact of investments on water status, and when it is likely that the
impact will be negative, meet the conditions laid down in
Art. 4, Paragraph 7 WFD.
An impact assessment on the status of water strictly
depends on the scope of the work. It includes the following:
•Identification of water bodies within which the task
is located, and determination of their environmental
aims,
•Identification of factors the project uses to impact water quality, and determination as to which elements of
water quality and their components will be affected
by the project,
•Assessment of the current state of the environmental/
ecological potential of surface waters, and chemical
and quantitative status of groundwater in relation to
the individual constituent elements of water quality,
which may be affected by the project,
•Assessment whether and how the implementation of
the project will affect the achievement of the objectives of water protection.
W przypadku, gdy ocena powyższa wykaże ryzyko, iż
realizacja inwestycji zagrozi osiągnięciu przez wody celów
środowiskowych, warunkiem jej realizacji jest spełnienie
przesłanek określonych w art. 4 ust. 7 RDW.
If the above assessments reveal a risk that the investment would threaten achieving the environmental objectives of water bodies, its implementation is subject to the
fulfilment of the conditions laid down in Art. 4, Paragraph
7 WFD.
Fot. 5. Przebudowa ujścia Wisły (prefabrykaty na przedłużeniu kierownicy wschodniej).
Photo 5. Reconstruction of the Vistula mouth (prefabricates on the extension of eastern blade).
17
In practice, all the tasks for which it was possible to assess the impact on the water status were assessed as not
having negative impact on this state. This is mainly due
to their nature; a significant amount of the tasks involve
renovation or reconstruction of water facilities that existed
for many years, or building new facilities on a small scale,
within water bodies classified as heavily modified.
W praktyce wszystkie zadania, dla których było możliwe
dokonanie oceny wpływu na stan wód, zostały ocenione
jako nie mające na ten stan negatywnego wpływu. Wynika
to przede wszystkim z ich charakteru – w znaczącej części
są to zadania polegające na remontach bądź odbudowie
istniejących od wielu lat urządzeń wodnych, bądź też budowę nowych o niewielkim zakresie, w obrębie jednolitych części wód zakwalifikowanych jako silnie zmienione.
Non-compliance with the requirements of the WFD
task should prohibit its execution, regardless of the score
obtained in the context of other criteria. However, due to
the early stages of preparation of some of the submitted
tasks, for which it is not currently possible to determine
the degree of impact on the state of water, we have agreed
to qualify them conditionally. This means that in case of
a high evaluation in the context of other criteria, the job
could be on the list of tasks planned for implementation in
the second stage of the program, however, the final condition for its implementation by the investor will prove its
compliance with the WFD.
Brak zgodności zadania z wymogami RDW powinien
całkowicie uniemożliwiać jego realizację, niezależnie od
uzyskanej punktacji w ramach pozostałych kryteriów.
Jednak z uwagi na wczesny etap przygotowania części ze
zgłoszonych zadań, dla których w chwili obecnej nie jest
możliwe określenie stopnia oddziaływania na stan wód,
przyjęto w tym przypadku kwalifikację warunkową. Oznacza to, iż w przypadku uzyskania wysokiej oceny w ramach
pozostałych kryteriów, zadanie mogło znaleźć się na liście
zadań planowanych do realizacji w ramach II etapu Programu, jednak ostatecznym warunkiem jego realizacji będzie
udowodnienie przez inwestora jego zgodności z RDW.
Floods Directive
Directive 2007/60/EC of the European Parliament and
of the Council of 23 October 2007, on flood risk assessment and management, called the Floods Directive is a legal act of the European Union establishing the principles
of risk management and reduction of flood risk. Its aim is
Dyrektywa Powodziowa
Dyrektywa 2007/60/WE Parlamentu Europejskiego i
Rady z dnia 23 października 2007 r. w sprawie oceny ryzyka powodziowego i zarządzania nim, zwana dyrektywą
powodziową jest aktem prawnym Unii Europejskiej usta-
nawiającym zasady zarządzania ryzykiem powodziowym
i ograniczania tego ryzyka. Jej celem jest ograniczanie
skutków powodzi poprzez odpowiednie zarządzanie ryzykiem, jakie ona stwarza.
Proces wdrażania dyrektywy prowadzi do sporządzenia, a następnie w kolejnych latach aktualizacji planów zarządzania ryzykiem powodziowym. Niezwykle istotnymi
krokami, niezbędnymi dla prawidłowego zidentyfikowania zagrożenia oraz ryzyka są: wstępna ocena ryzyka powodziowego, a następnie szczegółowe mapy zagrożenia i
ryzyka powodziowego.
W ramach wstępnej oceny ryzyka powodziowego cały
obszar Żuław został zakwalifikowany jako obszar narażony
na niebezpieczeństwo powodzi.
Kolejnym krokiem podczas prac nad wdrażaniem dyrektywy powodziowej na szczeblu krajowym było sporządzenie map zagrożenia oraz map ryzyka powodziowego
przedstawiających zasięg wody 1% (100-letniej) od rzek
i od morza. Z punktu widzenia obszaru Żuław szczegółowość tych map nie jest jednak wystarczająca. Mapy te
nie przedstawiają bowiem zagrożenia obszarów, które są
chronione przed powodzią przy pomocy infrastruktury
technicznej. Należy pamiętać, iż obszar Żuław jest obszarem specyficznym. Ochrona przed powodzią jest tutaj
wysoko rozwinięta, gdyż jest podstawowym czynnikiem
warunkującym istnienie i rozwój regionu.
Jednak aby zapewniona była jej skuteczność, wymaga
ciągłego utrzymania, remontów, często również poprawy
parametrów technicznych infrastruktury przeciwpowodziowej. Wynika to zarówno z postępującej dekapitalizacji
urządzeń, jak i zmian w zagospodarowaniu wynikających z
dynamicznego rozwoju terenów miejskich. W przeciwnym
wypadku skutki awarii technicznej mogą być wręcz katastrofalne. Ze względu na specyfikę obszaru Żuław konieczne było opracowanie map zagrożenia wewnątrzpolderowego, które zostały wykonane na zlecenie RZGW w Gdańsku.
Zgodnie z ich wynikiem należy przyjąć, iż wszystkie
planowane do realizacji w ramach Programu działania są
zgodne z postanowieniami dyrektywy powodziowej.
Fot. 6. Motława.
Photo 6. Motława.
18
Lokalizacja inwestycji na obszarach Natura 2000
oraz innych obszarach chronionych
Lokalizacja zadania na obszarze chronionym, w szczególności na obszarze Natura2000 nie wyklucza jego realizacji, jednak należy się liczyć z utrudnieniami, związanymi
m.in. z przedłużającym się postępowaniem środowiskowym, protestami organizacji ekologicznych oraz koniecznością realizacji działań kompensacyjnych. Oczywiście
nie jest to czynnikiem wykluczającym możliwość realizacji jakiegokolwiek zadania, jednak w takich przypadkach
szczególnie istotna jest dbałość o zgodność projektu inwestycji z wymogami ochrony przyrody, w szczególności
zaś zapewnienie wypełnienia wszystkich uwarunkowań
odnoszących się bezpośrednio do obszaru chronionego
leżącego w zasięgu jej oddziaływania.
to reduce the effects of floods through appropriate management of the risks that it poses.
The process of implementing the Directive leads to
drawing up, and in the following years, to update flood
risk management plans. Extremely important steps that
are necessary for the proper identification of hazards and
risks are: preliminary flood risk assessment and detailed
flood hazard and risk maps.
As part of the preliminary flood risk assessment, the
whole area of Żuławy has been classified as an area at
risk from flooding.
The next step in the implementation of the Floods
Directive at national level was to prepare hazard maps
and flood risk maps showing the range of 1% of water
(100-year) from rivers and the sea. From the point of view
of Żuławy, the details in these maps were not sufficient.
These maps represented the threat to the areas not protected against flooding by technical means. Note, however, that the area of Żuławy is extremely unique. Flood
protection has been highly developed here for years, as
it was always an essential factor in the development of
the region.
However, in order to ensure its effectiveness, it requires constant maintenance, repairs and often improvement of the technical parameters. This is due to both the
progressive depreciation of equipment and the changes
in land, as a result from dynamic urban development.
Otherwise, the consequences of technical failure can be
downright disastrous. Due to the nature of Żuławy, it was
necessary to develop maps of hazards inside the polders,
made for RZGW in Gdańsk.
According to their results, it should be assumed that
all actions planned to be implemented under the Programme, are consistent with the provisions of the Floods
Directive.
Location of the investment in Natura 2000 sites,
and other protected areas
Location of tasks in a protected area, in particular in
the area of Natura 2000, does not preclude its implementation. However, you need to acknowledge handicaps,
including these related to the protracted proceedings,
environmental protests of “green” organizations, and the
need to implement compensatory measures. Of course,
this is not a factor that rules out completely the implementation of any task, but in such cases it is particularly
important to pay attention to fulfil the requirements of
the investment project in terms of nature conservation,
in particular, to ensure fulfilment of all conditions relating
directly to the protected area lying within its influence.
All proposed tasks are carried out outside of national
parks. The only nature reserves within the area of planned
works is the nature reserve at Elbląg Bay and the reserve
of Lake Drużno.
19
Wszystkie zaproponowane do realizacji zadania prowadzone są poza obszarami parków narodowych. Jedynymi
zaś rezerwatami przyrody w zasięgu planowanych prac są
rezerwat przyrody Zatoka Elbląska oraz rezerwat Jezioro
Drużno.
In the case of protected landscape areas and parks, the
Nature Conservation Act explicitly allows for activities interfering with the natural beauty of these areas, e.g. when
these activities relate to flood protection and rational use
of water.
W przypadku obszarów chronionego krajobrazu oraz
parków krajobrazowych ustawa o ochronie przyrody
wprost dopuszcza realizację działań ingerujących w walory przyrodnicze tych obszarów, między innymi w przypadkach, gdy działania te dotyczą ochrony przed powodzią i
racjonalnej gospodarki wodnej.
Therefore, all tasks which may have a negative impact
on Natura 2000 will be eligible to be implemented under the second phase of the “Żuławy Programme – 2030”
only conditionally. The final decision on these tasks, or
any modification of their scope should be taken after the
environmental impact report, and conducting proceedings concerning the environmental impact assessment
for each of them.
Dlatego też wszystkie zadania mogące wpłynąć negatywnie na obszar Natura 2000 mogą zostać zakwalifikowane do realizacji w ramach II etapu „Programu Żuławskiego
– 2030” jedynie warunkowo. Ostateczna decyzja dotycząca
realizacji tych zadań lub też ewentualnej modyfikacji ich
zakresu powinna zostać podjęta po sporządzeniu raportu
oddziaływania na środowisko oraz przeprowadzeniu postępowania w sprawie oceny oddziaływania na środowisko dla każdego z nich.
The scale of flood risk
The scale of the flood risk was determined on the basis
of the guidelines contained in the “Żuławy Programme
- 2030”, illustrating the importance of flood protection issues:
•Regional scale, including the threat from the side of
the Vistula River. The range of threats includes the
Vistula Żuławy and the Vistula Lowland,
•Sub-regional scale, including the threat of rivers and
canals in the polder systems and gravitational lands,
the Gdański Bay and the Vistula Lagoon. The range of
threats includes Żuławy Wielkie, Gdańsk Żuławy (including the city of Gdańsk), Żuławy Elbląskie, Nizina
Kwidzyńska, and Nizina Walichnowska,
•Local scale, including the threat from primary and
secondary irrigation networks. The range of threats
includes one-section polders and sectioned polders.
Skala zagrożenia powodziowego
Skalę zagrożenia powodziowego określono na podstawie wskazań zawartych w „Programie Żuławskim - 2030”,
obrazujących rangę zagadnień ochrony przeciwpowodziowej:
•Skala regionalna, obejmująca zagrożenie ze strony koryta wielkiej wody Wisły. Zasięg zagrożenia obejmuje
Żuławy Wiślane oraz Niziny Nadwiślańskie,
•Skala subregionalna, obejmująca zagrożenie ze strony rzek i kanałów układów polderowych i terenów
grawitacyjnych, Zatoki Gdańskiej i Zalewu Wiślanego.
Zasięg zagrożenia obejmuje Żuławy Wielkie, Żuławy
Gdańskie (w tym miasto Gdańsk), Żuławy Elbląskie,
Nizinę Kwidzyńską oraz Nizinę Walichnowską,
•Skala lokalna, obejmująca zagrożenie ze strony sieci
melioracyjnej podstawowej i szczegółowej. Zasięg
zagrożenia obejmuje poldery jednosekcyjne i sekcje
polderowe.
The scale of the threat is closely linked with the range
of flooding and potential losses as a result thereof. Therefore, the most important were tasks aimed at reducing
the regional scale risks, as the threat concerns, in principle, the whole area of Żuławy.
Complementarity with other tasks within the problem area
Highest priority under this criterion was given to tasks
closely related to others, determining the corresponding
effectiveness of the other (completed and planned) tasks
within the problem area. For example, these were the
tasks carried out in order to protect against Gdańsk Water Junction, or the Vistula River. The tasks that received
the lowest score admittedly fit into the problem area, but
do not affect the effectiveness of other tasks. Average
marks were given to tasks associated with others, but
on a local scale, e.g. tasks involving the reconstruction of
the pumping station and pumping channel on a single
polder.
Skala zagrożenia ściśle powiązana jest z zasięgiem powodzi i z potencjalnymi stratami w jej wyniku. Dlatego też
jako najistotniejsze uznano zadania mające na celu redukcję zagrożenia w skali regionalnej, jako że zagrożenie to
dotyczy w zasadzie całego obszaru Żuław.
Komplementarność z innymi zadaniami w ramach
obszaru problemowego
Najwyższy priorytet otrzymały w ramach tego kryterium zadania ściśle powiązane z innymi, warunkujące
odpowiednią skuteczność pozostałych (zrealizowanych
i planowanych) zadań w ramach obszaru problemowego. Przykładem mogą tu być zadania realizowane w celu
ochrony ze strony Gdańskiego Węzła Wodnego czy też
koryta Wisły. Najniższą ocenę natomiast otrzymały zadania wpisujące się wprawdzie w obszar problemowy, lecz
w żaden sposób nie wpływające na skuteczność innych
zadań. Oceny pośrednie przyznawane są w przypadku za-
This way of evaluation is a result of the fact that the unambiguous determination of the degree of closure of the
problem area is not possible for all sites. E.g. in the case
of the problem area entitled “Protection against the Vistula River,” failure to complete one of the tasks will have
a negative impact on the risk of flooding in the whole
20
dań powiązanych z innymi, ale dotyczących skali lokalnej
– na przykład zadania obejmujące przebudowę pompowni oraz kanału pompowego na jednym polderze.
Przyjęty sposób oceny wynika z faktu, iż jednoznaczne
określenie stopnia domknięcia obszaru problemowego
nie jest możliwe w przypadku wszystkich obszarów. Np.
w przypadku obszaru problemowego “Zabezpieczenie od
strony Wisły” brak realizacji jednego z zadań będzie miał
negatywny wpływ na zagrożenie powodziowe w skali całego obszaru. Jednak przykładowo “Zabezpieczenie Żuław
wewnętrznych” w rzeczywistości składa się z wielu, niezależnych od siebie, węższych “obszarów problemowych”,
dlatego też domknięcie tego obszaru rozumiane jako realizacja wszystkich niezbędnych prac (zapewnienie pełnej ochrony w ramach obszaru problemowego), nie jest
warunkiem zapewnienia skuteczności zrealizowanych już
zadań - możliwe jest stopniowe jego domykanie.
Zagospodarowanie obszaru chronionego przed powodzią i potencjalne straty
Grupa kryteriów związana z potencjalnymi stratami,
które mogą wystąpić w przypadku powodzi jest niezwykle
ważna. Należy tutaj wziąć pod uwagę nie tylko straty finansowe, ale również społeczne, gospodarcze czy też kulturowe. Dlatego też rozważano tutaj takie elementy jak liczba
ludności, rodzaj zabudowy, obecność obiektów przemysłowych czy też zabytkowych. Oczywistym jest, iż największe
straty wystąpią na obszarach gęsto zabudowanych, zarówno zabudową mieszkalną, jak i przemysłową, znaczne straty
wiążą się również z zalaniem infrastruktury technicznej, w
szczególności tej o znaczeniu krajowym lub regionalnym,
jak na przykład drogi krajowe czy też magistrale kolejowe.
Mniejsze straty będą dotyczyły luźnej zabudowy wiejskiej,
zaś jeszcze mniejsze – terenów rolniczych niezamieszkałych. Dlatego też priorytetem powinna być ochrona obszarów, na których powódź generowałaby najwyższe straty,
zarówno finansowe, gospodarcze i społeczne.
Dodatkowym aspektem jest tutaj fakt, iż w przypadku obszarów o niewielkim zaludnieniu i mało intensywnie zagospodarowanych znacznie łatwiejszy jest wybór alternatywnego sposobu ochrony przed powodzią zapewniającego
jednocześnie minimalny wpływ na środowisko niż na przykład w przypadku gęsto zaludnionego centrum miasta.
Istnieje również pewna grupa obiektów, które powinny
być bezwzględnie chronione przed powodzią, gdyż zalanie ich może spowodować katastrofalne wręcz szkody w
środowisku o ogromnym zasięgu, wielokrotnie przewyższające szkody wywołane stosowaniem technicznych
środków ochrony. Takimi obiektami na obszarze Żuław są
na przykład Rafineria Grupy Lotos S.A., czy też Oczyszczalnia ścieków „Wschód” oczyszczająca ścieki komunalne z
miasta Gdańsk i okolicznych miejscowości.
area. However, for example, “Securing internal Żuławy”
actually consists of multiple, more narrow “problem areas”, independent of each other. Therefore the closure of
the area defined as the implementation of all necessary
work (ensuring full protection under the problem area)
is not a prior condition to ensure the effectiveness of already completed tasks. Thus, it is possible to gradually
complete its closing.
Managing the protected area in terms of flooding
and potential losses
The group of criteria related to the potential losses
that may occur in the event of a flood is extremely important. Not only financial losses should be taken into account, but also the social, economic, or cultural failures.
Therefore, such elements as population, type of building
and the presence of industrial buildings or monuments
were considered. It is obvious that the greatest losses occur in densely built-up areas, both in case of residential
and industrial buildings. Significant losses are also associated with the flooding of the technical infrastructure, in
particular that of national or regional importance, such
as national roads or railway lines. Smaller losses will also
apply to scattered rural buildings, and even lesser ones
to uninhabited agricultural land. Therefore, the priority
should be to protect areas where flooding would generate the highest losses — financial, economic, and social.
Additionally, you need to realise that in the case of
sparsely populated areas and poorly developed areas, it
is much easier to choose an alternative method of flood
protection, at the same time ensuring minimal impact
on the environment, than, for example, in the case of a
densely populated city centre.
There is also a group of objects that should be strictly
protected against flooding, because their flooding may
carry catastrophic damages to the environment on a
larger scale, repeatedly exceeding the damages caused
by the use of technical means of protection. Examples
of such objects in Żuławy include the Refinery of Grupa
Lotos S.A. or Waste Water Treatment Plant “Wschód“ that
cleans from Gdańsk and the surrounding areas.
The need to protect against flooding of objects of
cultural value, including historic sites, is associated not
only with the potential material losses, but primarily with
protection of cultural heritage. In such cases, it is difficult
to compare the financial impact of losses, because it is
disproportionately lower compared to the socio-cultural
aspect.
Z kolei konieczność ochrony przed powodzią obiektów
o wartości kulturowej, w tym zabytkowych, wiąże się nie
tylko z potencjalnymi stratami materialnymi, ale przede
wszystkim z ochroną dziedzictwa kulturowego. Dlatego
21
Population protected against flooding
The primary purpose of flood protection should be to
protect the health and life of the population. Therefore,
the criterion relating to the population protected against
flooding is particularly important. Additionally, you need
to realise that in the case of sparsely populated areas, it
is much easier to choose a method of flood protection, at
the same time ensuring minimal impact on the environment.
też trudno w tym przypadku porównywać wymiar finansowy strat, gdyż jest on niewspółmiernie niski w porównaniu z aspektem społeczno-kulturowym.
Liczba mieszkańców chronionych przed powodzią
Podstawowym celem ochrony przeciwpowodziowej
powinna być ochrona zdrowia i życia ludności. Dlatego też
kryterium związane z liczbą ludności chronionej przed powodzią jest szczególnie istotne. Dodatkowym aspektem
jest tutaj fakt, iż w przypadku obszarów o niewielkim zaludnieniu znacznie łatwiejszy jest wybór sposobu ochrony
przed powodzią, który zapewni jednocześnie minimalny
wpływ na środowisko.
Like the previous criterion, the highest value was given
to tasks aimed at protecting urban areas, in particular,
Gdansk and the surrounding area, as well as Elbląg, and
Nowy Dwór Gdański. These are the tasks, which will help
to protect tens of thousands of city centres and residential
areas.
Podobnie jak w przypadku poprzedniego kryterium,
najwyżej zostały tutaj ocenione zadania mające na celu
ochronę terenów miejskich, w szczególności Gdańska
oraz okolic, Elbląga i Nowego Dworu Gdańskiego. Są to zadania, których realizacja pozwoli na ochronę nawet kilkudziesięciu tysięcy mieszkańców centrów miast oraz osiedli
mieszkaniowych.
Presence of objects which are considered a threat to
the environment in the event of flooding
There is also a group of objects that should be strictly
protected against flooding, because their flooding may
carry catastrophic damages to the environment on a
larger scale, repeatedly exceeding the damages caused
by the use of technical means of protection. Examples of
such objects in Żuławy include the refinery of Grupa Lotos
S.A. or the sewage treatment plant that cleans waste water
from Gdańsk and the surrounding areas. The smaller objects, such as small industrial plants or gas stations, in the
event of flooding may contaminate the environment, but
their scale will be much smaller.
Obecność obiektów będących zagrożeniem dla środowiska w przypadku zalania
Istnieje pewna grupa obiektów, które powinny być bezwzględnie chronione przed powodzią, gdyż zalanie ich
może spowodować katastrofalne wręcz szkody w środowisku o ogromnym zasięgu, wielokrotnie przewyższające
szkody wywołane stosowaniem technicznych środków
ochrony. Takimi obiektami na obszarze Żuław są na przykład
Rafineria Grupy Lotos S.A., czy też Oczyszczalnia ścieków
„Wschód” oczyszczająca ścieki komunalne z miasta Gdańsk
oraz okolicznych miejscowości. Z kolei mniejsze obiekty, na
przykład niewielkie zakłady przemysłowe lub stacje paliw,
w przypadku zalania mogą spowodować skażenie środowiska, jednak jego skala będzie znacznie mniejsza.
The highest score in this field was obtained by tasks
designed to protect against the threat of the Vistula River.
This is due to the fact that mostly large industrial facilities
will be protected, as their flooding may end in a ecological
disaster on an international scale. This includes refinery of
Grupa Lotos S.A. and Wastewater Treatment Plant “East”.
Najwyższą punktację uzyskały tutaj zadania mające na
celu ochronę przed zagrożeniem ze strony Wisły. Wynika
to z faktu, iż ochronie będą podlegały między innymi duże
obiekty przemysłowe, których zalanie mogłoby skutkować
katastrofą ekologiczną o skali międzynarodowej, w tym Rafineria Grupy Lotos S.A. oraz Oczyszczalnia ścieków „Wschód”.
Presence of historic buildings
The need to protect against flooding of objects of cultural value, including historic sites, is associated not only
with the potential material losses, but primarily with protection of cultural heritage. In such cases, it is difficult to
compare the financial impact of losses, because it is disproportionately lower compared to the socio-cultural aspect. Therefore, the assessment primarily depended on
the rank of protected objects, as well as their numbers.
Obecność obiektów zabytkowych
Konieczność ochrony przed powodzią obiektów o wartości kulturowej, w tym zabytkowych, wiąże się nie tylko z
potencjalnymi stratami materialnymi, ale przede wszystkim z ochroną dziedzictwa kulturowego. Dlatego też trudno w tym przypadku porównywać wymiar finansowy strat,
gdyż jest on niewspółmiernie niski w porównaniu z aspektem społeczno-kulturowym. W związku z powyższym ocenę uzależniono tu przede wszystkim od rangi chronionych
obiektów, a także ich liczby.
2. Zgodność z Prognozą oddziaływania na środowisko Programu „Kompleksowe zabezpieczenie
przeciwpowodziowe Żuław - do roku 2030 (z
uwzględnieniem etapu 2015)”
2. Compliance with Environmental Impact Assessment of the “Comprehensive Flood Protection Żuławy — till 2030 (including 2015 stage)”
Programme
W Prognozie oddziaływania na środowisko projektu
Programu „Kompleksowe zabezpieczenie przeciwpowodziowe Żuław - do roku 2030 (z uwzględnieniem etapu
2015)” wymieniono szereg negatywnych skutków braku
jego realizacji, w tym w szczególności „ograniczone możliwości przeciwdziałania obserwowanym zmianom środowiska, które tworzą nowe warunki funkcjonowania osłony
przeciwpowodziowej na terenie Żuław.”
The Environmental Impact Assessment of the “Comprehensive Flood Protection Żuławy — till 2030 (including
2015 stage)” Programme listed a number of negative effects due to lack of its implementation, in particular “limited possibilities to counteract the observed changes in the
environment that create new conditions for the operation
of the flood protection in Żuławy.”
Oznacza to, iż w przypadku braku realizacji celów „Programu Żuławskiego – 2030” nie tylko nie nastąpi poprawa bezpieczeństwa powodziowego, ale wręcz będzie
narastało zagrożenie, co wynika przede wszystkim z coraz
większej częstotliwości występowania zjawisk ekstremalnych, wynikających ze zmian klimatycznych, a również z
podnoszenia się poziomu wód południowego Bałtyku.
Jednocześnie należy zaznaczyć, iż aktualny stan zabezpieczenia przed powodzią jest niewystarczający, co wynika
przede wszystkim z postępującej dekapitalizacji urządzeń
przeciwpowodziowych. Wymienione czynniki powodują
potrzebę realizacji działań zapobiegających wzrostowi ryzyka wystąpienia powodzi o charakterze katastrofalnym.
Powyższe uwarunkowania jednoznacznie świadczą o
zasadności kontynuacji działań poprawiających stan techniczny infrastruktury przeciwpowodziowej. Jednocześnie
jednak w prognozie wskazuje się na potrzebę wprowadzenia alternatywnych metod ochrony przed powodzią,
w tym działań organizacyjnych, edukacyjnych, a także
zmian w zagospodarowaniu terenu oraz działań renaturyzacyjnych. Dlatego też w II etapie „Programu Żuławskiego
– 2030” wskazane jest kontynuowanie podjętych działań
informacyjno-edukacyjnych, rozszerzając je na pozostałe
grupy społeczeństwa.
This means that in the absence of the objectives of the
“Żuławy Programme – 2030” there will not only there will
be no improvement in flood safety, but on the contrary
the flood threat will rise. This is mainly due to the increasing frequency of extreme events resulting from climate
change as well as raising the level of the South Baltic Sea.
It should also be noted that the current state of flood protection is insufficient, which is primarily due to the on-going depreciation of anti-flood equipment. These factors
result in the need to implement measures to prevent an
increase in the risk of flooding of catastrophic size.
The above considerations clearly indicate the validity
of continuing actions to improve the technical condition
of flood prevention infrastructure. At the same time, however, the assessment points to the need for alternative
methods of protection against flooding, including organizational activities, educational actions, changes in land
development and renaturalisation activities. Therefore, in
the second stage of the “Żuławy Programme – 2030”, it is
advisable to continue the informative and educational efforts, extending them to other groups of society.
Under this criterion, the highest rated tasks were the
ones aimed at protecting urban areas with historic buildings, including Gdańsk and Elbląg.
W ramach tego kryterium najwyżej ocenione zostały
zadania mające na celu ochronę terenów miejskich z zabudową historyczną, w tym Gdańska i Elbląga.
Fot. 7. Stacja pomp nr 33 Wocławy.
Źródło: ZMiUW WP.
22
Photo 7. Pump station No 33 Wocławy.
Source: ZMiUW WP.
23
3. Zadania priorytetowe do realizacji w ramach II etapu „Programu Żuławskiego - 2030”
3. Priority tasks to be implemented under
the second phase of the “Żuławy Programme
– 2030”
Analiza wielokryterialna pozwoliła na wyodrębnienie
zadań szczególnie istotnych z punktu widzenia zapewnienia właściwej ochrony obszaru Żuław przed powodzią.
Najważniejszym kryterium była tutaj zgodność z celami
„Programu Żuławskiego – 2030”. Zadania niezgodne z tymi
celami nie będą mogły być realizowane w ramach „Programu Żuławskiego – 2030”, co nie znaczy, iż nie są one niezbędne z punktu widzenia ochrony przeciwpowodziowej.
The multi-criteria analysis allowed determining the
tasks especially important from the point of view of ensuring adequate protection against flooding in the Żuławy
area. The most important criterion here was the compliance with the objectives of the “Żuławy Programme
– 2030”. asks inconsistent with these objectives could not
be implemented under the “Żuławy Programme – 2030”,
which does not automatically mean that they are not essential for flood protection.
Biorąc pod uwagę pozostałe kryteria, wysoki priorytet
uzyskały tutaj przede wszystkim zadania skierowane na
zagrożenie o największej skali, głównie regionalnej i subregionalnej, mające na celu ograniczenie ogromnych strat,
związanych zarówno z powierzchnią obszaru zagrożonego
zalaniem, jak i jego zagospodarowaniem. Zadania te służyć
mają ograniczeniu strat powodziowych przede wszystkim
na obszarze miasta Gdańska, na terenach o gęstym zaludnieniu, wysoko uprzemysłowionych, a także na obszarach zabudowy zabytkowej. Wysoki priorytet otrzymały
również inwestycje mające na celu ochronę intensywnie
zagospodarowanych terenów miast Elbląga oraz Nowego
Dworu Gdańskiego. Wśród zadań o wysokim priorytecie
znalazło się również zadanie nietechniczne, jako zadanie
mające wpływ na kształt przyszłej ochrony przeciwpowodziowej, czyli monitoring pracy stacji pomp.
Given the other criteria, the priority has been given, first
and foremost, to tasks aimed at the threat of the largest
scale, mainly regional and sub-regional,, in order to reduce
huge losses, both in terms of surface area at risk of flooding and its development. These tasks are aimed at reducing flood losses primarily in the city of Gdańsk, in densely
populated areas, highly industrialized lands and historic
sites. Also investments aimed at protecting intensively
developed areas of other cities, such as Elbląg and Nowy
Dwór Gdański, received a high priority. The high-priority
tasks also included a non-technical task, as a task that affect the shape of the future flood protection, or monitoring of the pump station.
A group of lower-priority tasks, but also recommended
for the implementation of the “Żuławy Programme – 2030”
in years 2014–2020, consists of all the other tasks which fit
into the objectives of the Programme, designed to protect
against flooding of rural and agricultural areas, mainly in
the polders.
Grupą zadań o średnim priorytecie, jednak również rekomendowaną do realizacji w ramach „Programu Żuławskiego – 2030” w perspektywie lat 2014-2020 są wszystkie
pozostałe zadania wpisujące się w cele Programu, mające
na celu ochronę przed powodzią terenów wiejskich i rolniczych, głównie na polderach.
A total of 49 tasks was qualified to the Programme, of
which 14 have been given high priority, and 35 medium
priority. In addition, there was a reserve list of 13 tasks.
Do realizacji w ramach Programu zakwalifikowano w
sumie 49 zadań, z czego 14 nadano wysoki priorytet, a 35
priorytet średni. Ponadto powstała lista 13 zadań rezerwowych.
The tasks recommended for implementation in the second stage of the “Żuławy Programme – 2030” are presented and divided into problem areas in Figure 6, and shown
against the protected areas in Figure 7.
Zadania rekomendowane do realizacji w II etapie „Programu Żuławskiego – 2030” zaprezentowano na rysunku 6
w podziale na obszary problemowe oraz na rysunku 7 na
tle obszarów chronionych.
Table 2 presents the estimated costs of the high and
medium priority tasks, with an indication of belonging to
the defined problem areas A, B, C and D:
A - Securing the Gdańsk Water Junction.
B - Securing from the Vistula River side.
C - Securing from the Vistula Lagoon side.
D - Securing internal Żuławy.
W tabeli 2 zaprezentowano szacunkowe koszty zadań
o wysokim i średnim priorytecie, z określeniem przynależności do zdefiniowanych obszarów problemowych A, B, C
i D:
A - Zabezpieczenie Gdańskiego Węzła Wodnego.
B - Zabezpieczenie od strony Wisły.
C - Zabezpieczenie od strony Zalewu Wiślanego.
D - Zabezpieczenie Żuław wewnętrznych.
Rys. 6. Zadania rekomendowane do realizacji w II etapie
„Programu Żuławskiego – 2030” w podziale na obszary
problemowe.
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych otrzymanych
od beneficjentów oraz MPHP.
24
Fig. 6. Tasks recommended for implementation in the Stage II of the “Żuławy Programme - 2030” divided into the
problem areas.
Source: Own study based on the data of the beneficiaries and
MPHP.
25
Tabela 2. Szacunkowe koszty zadań rekomendowanych
do realizacji w II etapie „Programu Żuławskiego – 2030”
Rys. 7. Zadania rekomendowane do realizacji w II etapie
„Programu Żuławskiego – 2030” na tle obszarów chronionych.
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych otrzymanych
od beneficjentów, GDOŚ oraz MPHP.
Fig. 7. Tasks recommended for implementation in the Stage II of the “Żuławy Programme - 2030” against protected
areas.
Source: Own study based on the data of the beneficiaries, GDOŚ
and MPHP.
26
Table 2. Estimated costs of the tasks recommended for
implementation within stage II of “Żuławy Programme
– 2030”
Koszty
Costs
[PLN]
Koszty
narastająco
Costs
cumulatively
[PLN]
Lp
No
Nazwa zadania
Name of the task
Priorytet
Priority
Obszar
problemowy
Problem area
1
Przebudowa ujścia Wisły – ocena efektywności
inwestycji „Przebudowa ujścia Wisły etap I” w
celu uwzględnienia wyników oceny w II etapie
rozbudowy kierownicy w ujściu Wisły oraz działania
przygotowawcze
Reconstruction of the mouth of the Vistula River
- assessment of the investment effectiveness of
“Rebuilding the mouth of the Vistula River stage
I” in order to take into account the results of the
evaluation in the stage II of the steering expansion
at the mouth of the Vistula River and preparatory
activities
wysoki
high
B
5 400 000
5 400 000
2
Odbudowa budowli regulacyjnych na Wiśle
Reconstruction of regulatory structures on the Vistula
river
wysoki
high
B
70 000 000
75 400 000
3
Przebudowa stopnia Przegalina na Martwej Wiśle
Reconstruction of the barrage Przegalina on Martwa
Vistula
wysoki
high
B
3 000 000
78 400 000
4
Budowa lodołamaczy dla RZGW Gdańsk
Construction of icebreakers for RZGW Gdańsk
wysoki
high
B
72 000 000
150 400 000
5
Wykonanie dodatkowego zrzutu z Kanału Raduni
(km 10+850) - poniżej Potoku Rotmanka do rzeki
Raduni
Implementing additional discharge of Canal
Radunia (km 10+850) to the Radunia River, below the
Rotmanka Stream
wysoki
high
A
10 000 000
160 400 000
6
Budowa nowych wrót sztormowych na rzece Tudze
Construction of new storm gates on the Tuga river
wysoki
high
C
20 000 000
180 400 000
7
Przebudowa wałów przeciwpowodziowych rzeki
Raduni, Kłodawy, Bielawy
Reconstruction of the flood embankments for rivers:
Radunia, Kłodawy, Bielawa
wysoki
high
D
23 160 000
203 560 000
8
Odbudowa prawego wału przeciwpowodziowego
rzeki Wisły w km 3+200-10+200, 17+740-19+530,
20+500-39+000, 43+900-46+400
Reconstruction of flood embankment on the Vistula
River at km 3+200-10+200, 17+740 19+530, 20+50039+000, 43+900-46+400
wysoki
high
B
40 000 000
243 560 000
9
Przebudowa prawego walu przeciwpowodziowego
rzeki Tugi km 0+000 - 21+200
Reconstruction of the right flood embankment of the
Tuga river km 0+000 - 21+200
wysoki
high
D
12 000 000
255 560 000
10
Przebudowa lewego wału przeciwpowodziowego
rzeki Tugi km 0+000-10+400
Reconstruction of the left flood embankment of the
Tuga river km 0+000 - 10+400
wysoki
high
D
14 000 000
269 560 000
27
Lp
No
Nazwa zadania
Name of the task
Priorytet
Priority
Obszar
problemowy
Problem area
Koszty
Costs
[PLN]
Koszty
narastająco
Costs
cumulatively
[PLN]
Koszty
Costs
[PLN]
Koszty
narastająco
Costs
cumulatively
[PLN]
Lp
No
Nazwa zadania
Name of the task
Priorytet
Priority
Obszar
problemowy
Problem area
średni
medium
D
2 000 000
420 850 000
11
rzeki Nogat w km 0+000-7+700
Reconstruction of the left flood embankment of the
Nogat River at km 0+000-7+700
wysoki
high
D
4 000 000
273 560 000
23
Kanał pompowy Kozi Rów do stacji pomp nr 39
Suchy Dąb - umocnienie skarp
Pumping channel Kozi Rów from pumping station No
39 Suchy Dąb - strengthening of embankments
12
Budowa zrzutu z Kanału Raduni do rzeki Motławy
Constructing discharge of Radunia Channel into the
Motława River
wysoki
high
A
30 000 000
303 560 000
24
Budowa budowli odcinającej na Kanale Wysokim
Construction of shut-off facility at Wysoki Canal
średni
medium
D
1 000 000
421 850 000
13
Zabezpieczenie przeciwpowodziowe prawego
brzegu rzeki Elbląg
Flood protection of the right bank of the Elbląg River
wysoki
high
C
8 800 000
312 360 000
25
Przebudowa wałów rz. Balewki L 0+000÷6+100 P
0+000÷9+750
Reconstruction of Balewka river embankments L
0+000÷6+100 P 0+000÷9+750
średni
medium
D
16 900 000
438 750 000
14
Monitoring pracy stacji pomp
Monitoring of the pumping station
wysoki
high
D
8 000 000
320 360 000
26
Przebudowa stacji pomp nr 7 Koszwały
Reconstruction of pumping station No. 7 Koszwały
średni
medium
D
7 500 000
446 250 000
15
Odbudowa wałów przeciwpowodziowych rzeki
Motławy na terenie miasta Gdańska od km 4+850
do 7+510
Reconstruction of the flood embankments of
Motława river in the City of Gdańsk at km 4+850 do
7+510
27
Przebudowa prawego wału przeciwpowodziowego
rzeki Szkarpawy w km 0+000-9+100
Reconstruction of the Szkarpawa river right flood
embankments at km 0+000-9+100
średni
medium
D
9 000 000
455 250 000
28
Kanału Malewskiego w km 0+000-2+500
Reconstruction of Malewski Channel left flood
embankment at km 0+000-2+500
średni
medium
D
2 500 000
457 750 000
29
Przebudowa wałów rz. Bierutówki
Reconstruction of Bierutówka river embankments
średni
medium
D
6 500 000
464 250 000
30
Przebudowa wałów rzeki Tyna Górna L
1+500÷1+975 P 0+000÷3+500
Reconstruction of Tyna Górma river embankments L
1+500÷1+975 P 0+000÷3+500
średni
medium
D
6 450 000
470 700 000
31
Przebudowa wałów Zalewu Wiślanego polder
Jagodno
Reconstruction of the flood embankments of the
Vistula Lagoon, Jagodno polder
średni
medium
C
2 500 000
473 200 000
32
Przebudowa stacji pomp nr 13 Koszwały
Reconstruction of Koszwały pumping station No 13
średni
medium
D
7 500 000
480 700 000
33
Budowa stacji pomp Gozdawa
Construction of Gozdawa pumping station
średni
medium
D
7 000 000
487 700 000
34
Przebudowa wałów rzeki Kowalewki
L 0+660÷2+640 P 0+000÷2+625
Reconstruction of Kowalewka river embankments
L 0+660÷2+640 P 0+000÷2+625
średni
medium
D
5 850 000
493 550 000
35
Kanał pompowy (A) do stacji pomp nr 25 Lędowo
- umocnienie skarp
Pumping channel (A) to Lędowo pumping station No
25 – strengthening of the embankments
średni
medium
D
3 400 000
496 950 000
36
Budowa stacji pomp Komarówka
Construction of Komarówka pumping station
średni
medium
D
5 000 000
501 950 000
37
Stacja pomp nr 43 Rubno Żurawiec
Rubno Żurawiec pumping station No 43
średni
medium
D
3 750 000
505 700 000
średni
medium
A
8 500 000
328 860 000
Przebudowa wałów przeciwpowodziowych
Kanałów Śledziowego, Piaskowego, Gołębiego,
Wysokiego
Reconstruction of the flood embankments of the
following channels: Śledziowy, Piaskowy, Gołębi,
Wysoki
średni
medium
17
Rzeka Kłodawa - umocnienie skarp na dł. 4,9 km
Kłodawa river — strengthening 4.9 km of the slopes
średni
medium
D
1 500 000
363 190 000
18
Odbudowa prawego wału przeciwpowodziowego
rzeki Wisły w km 52+300-54+200, 57+300-59+000
Reconstruction of the right flood embankment of the
Vistula river at km 52+300-54+200, 57+300-59+000
średni
medium
B
5 500 000
368 690 000
19
Motławy i Czarnej Łachy
Reconstruction of the Motława and Czarna Łacha
rivers flood embankments
średni
medium
D
23 160 000
391 850 000
20
Wisły Królewieckiej, wał lewy w km 0+000-7+600,
wał prawy w km 0+000-7+000 oraz budowa
nowego odcinka prawego wału w km 7+0009+800
Reconstruction of the Królewiecka Vistula flood
embankments, left at km 0+000-7+600, right at km
0+000-7+000 and construction of new section of
right embankment at km 7+000-9+800
średni
medium
21
rzeki Szkarpawy w km 0+000-9+000
Reconstruction of the Szkarpawa river left flood
embankments at km 0+000-9+000
średni
medium
22
Budowa prawego wału Opływu Motławy
Construction of the right shaft of Motława
średni
medium
16
28
D
D
D
A
32 830 000
14 500 000
10 500 000
2 000 000
361 690 000
406 350 000
416 850 000
418 850 000
29
Priorytet
Priority
Obszar
problemowy
Problem area
Koszty
Costs
[PLN]
Koszty
narastająco
Costs
cumulatively
[PLN]
38
Tyna Górna, wał lewy w km 17+580-26+600, wał
prawy w km 19+620-21+040
Reconstruction of Tyna Górna river flood
embankments, left at km 17+580-26+600, right at
km 19+620-21+040
średni
medium
D
12 000 000
517 700 000
39
Regulacja rzeki Młynówki Marwickiej L
0+000÷2+025 P 0+000÷2+025
Młynówka Marwicka river regulation L 0+000÷2+025
P 0+000÷2+025
średni
medium
D
6 000 000
523 700 000
40
Budowa stacji pomp i odbudowa śluzy wałowej
- Rybaki
Construction of pumping station and
reconstruction of embankment floodgate – Rybaki
średni
medium
D
14 000 000
537 700 000
41
Stacja pomp nr 8 Rachowo
Rachowo pumping station No 8
średni
medium
D
3 750 000
541 450 000
42
Polder nr 35 Nowakowo
Nowakowo polder No 35
średni
medium
D
5 500 000
546 950 000
43
Stacja pomp nr 19 Żurawiec
Żurawiec pumping station No 19
średni
medium
D
3 750 000
550 700 000
44
Stacja pomp nr 20 Żurawiec
Żurawiec pumping station No 20
średni
medium
D
3 750 000
554 450 000
45
Stacja pomp nr 75 Stankowo
Stankowo pumping stadion No 75
średni
medium
D
3 750 000
558 200 000
46
Stacja pomp nr 77 Św. Gaj
Św. Gaj pumping stadion No 77
średni
medium
D
3 750 000
561 950 000
47
Polder nr 53 Nowotki
Nowotki polder No 53
średni
medium
D
6 000 000
567 950 000
48
Polder nr 76 Nowe Dolno
Nowe Dolno polder No 76
średni
medium
D
4 000 000
571 950 000
49
Polder nr 36 Batorowo
Batorowo polder No 36
średni
medium
D
10 000 000
581 950 000
ŁĄCZNIE/TOTAL
581 950 000
Lp
No
Nazwa zadania
Name of the task
Lista rezerwowa zadań zakwalifikowanych do II etapu
„Programu Żuławskiego – 2030”:
•Remonty istniejących wrót przeciwpowodziowych i
przeciwsztormowych
•C03 Zabezpieczenie przeciwpowodziowe lewego
brzegu rzeki Elbląg
•Przebudowa wałów przeciwpowodziowych Kanału
Juranda, wał lewy w km 2+100-4+600, wał prawy w
km 2+650-3+400 i 3+600-4+550, oraz renowacja kanału Juranda i kanału Ulgi
•Przebudowa prawego wału przeciwpowodziowego
Kanału Przekop rzeki Fiszewki w km 0+580 - 4+042
The reserve list of tasks scheduled for the second stage
of the “Żuławy Programme – 2030”:
•Renovation of existing flood and anti-storm gates
•C03 anti-flood protection the left bank of the Elblag
River
•Rebuilding the flood embankments of the Jurand
Canal, the left embankment at km 2+100-4+600, the
right embankment at km 2+650-3+400 and 3+6004+550, and the renovation of the Jurand Canal and
the Ulga Canal
•Reconstruction of the right flood embankment of the
Przekop Canal of the Fiszewka River at km 0+580 - 4+042
30
•Przebudowa wałów przeciwpowodziowych rzeki Fiszewki, wał lewy w km 13+790-16+750, wał prawy w
km 15+870-16+780
•Budowa stacji pomp Międzyłęż wraz z odbudową
koryta kanału dopływowego - Kanał Graniczny w km
0+000 - 1+000
•Odbudowa Kanału Jeziorniak II w km 0+000-5+410
•Odbudowa Kanału Jeziorniak I w km 0+000 - 2+000
•Przebudowa stacji pomp Olszanica, gmina Sadlinki
•Odbudowa kanału Korzeniewskiego w km 0+000 do
6+300
•Przebudowa koryta rz. Babica km 0+260 – 9+500
•Przebudowa koryta rz. Kumiela km 6+142÷20+097
•Przebudowa koryta rz. Klepa km 0+000÷5+000
Fot. 8. Odbudowana ostroga na Wiśle.
Żródło: RZGW Gdańsk.
•Reconstruction of flood embankments of the Fiszewka River, the left embankment at km 13+790-16+750,
the right embankment at km 15+870-16+780
•Construction of Międzyłęż pumping station and the
reconstruction inlet canal — Graniczny Canal at km
0+000 - 1+000
•Rebuilding Jeziorniak II Canal at km 0+000-5+410
•Rebuilding Jeziorniak I Canal at km 0+000 - 2+000
•Reconstruction of the pumping station Olszanica,
Sadlinki municipality
•Reconstruction of Korzeniowski Canal at km 0+000 to
6+300
•Reconstruction of the river bed of Babica at km 0+260
– 9+500
•Reconstruction of the river bed of Kumiela at km
6+142÷20+097
•Reconstruction of the river bed of Klepa km
0+000÷5+000
Photo 8. Rebuilt spur on the Vistula.
31
W tabeli 3 zaprezentowano szacunkowe koszty etapu II
„Programu Żuławskiego – 2030” w podziale na cztery obszary problemowe oraz grupy zadań inwestycyjnych.
Table 3 presents the estimated cost of the second stage
of “Żuławy Programme – 2030,” divided into four problem
areas and groups of tasks.
Tabela 3. Szacunkowe koszty etapu II “Program Żuławski
- 2030” w podziale na obszary problemowe i grupy zadań.
Table 3. Estimated costs of stage II of „Żuławy Programme
– 2030” divided into problem areas and groups of tasks
Obszary problemowe i grupy zadań
Problem areas and groups of tasks
Przewidywane koszty
Expected costs
[PLN]
A – Zabezpieczenie Gdańskiego Węzła Wodnego
Securing the Gdańsk Water Junction
50 500 000
Zrzuty wód powodziowych
Flood water discharge
40 000 000
Wały przeciwpowodziowe
Flood embankments
10 500 00
B – Zabezpieczenie od strony Wisły
Securing from the Vistula River side
195 900 000
Przedłużenie kierownic
Extension of blades
5 400 000
Ostrogi
Spurs
70 000 000
Flood embankments
45 500 000
Lodołamanie
Ice breaking
75 000 000
C – Zabezpieczenie od strony Zalewu Wiślanego
Securing from the Vistula Lagoon side
31 300 000
Flood embankments
31 300 000
D – Zabezpieczenie Żuław wewnętrznych
Securing internal Żuławy
304 250 000
Regulacja rzek, kanałów, potoków
Regulation of rivers, canals, streams
13 900 000
Flood embankments
193 350 000
Pompownie
Pump stations
97 000 000
RAZEM / TOTAL
581 950 000
Fot. 9. Rzeka zimą.
Żródło: RZGW Gdańsk.
Photo 9. River in winter.
Niniejsza broszura powstała na podstawie opracowania pn.: Program „Kompleksowe zabezpieczenie
przeciwpowodziowe Żuław do roku 2030”. Plan działań dla etapu II (2014-2020) wykonanego na zamówienie
Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Gdańsku.
Wykonawca:
„Conseko-Safege” S.A.
30-147 Kraków, ul. Wiedeńska 114
we współpracy z firmami:
Biuro Projektowo-Doradcze „EKO-KONSULT”
80-328 Gdańsk, ul. Kościerska 5
“Pectore - Eco” Sp. z o.o.
44-100 Gliwice, Al. Przyjaźni 7/2
Zespół projektu:
Maciej Kabulski
Magdalena Kinga Skuza
Magdalena Kiejzik-Głowińska
Agnieszka Hobot
Katarzyna Banaszak
Andrzej Tyszecki
Monika Gajda
Agnieszka Stachura-Węgierek
Joanna Mutryn
Daniel Pasak
Dorota Dawidowicz
Harm Matthijs van der Worp
Opracowanie graficzne:
lifeweb.pl
32
33
ISBN: 978-83-933965-5-9
34

Broszura - regionalny zarząd gospodarki wodnej w gdańsku

Transkrypt

Podobne dokumenty

JĘZYK ANGIELSKI

Trudny wybór- Holandia - Eko-Unia

Gospodarka wodami w Wielkiej Brytanii

DATA PREMIERY: 1 lipca 2016

Ppt0000009 [Tylko do odczytu]

Mapa Kultury

Andrzej Lipniewski na spotkaniu z cyklu Pośród nas

Zarząd Województwa Pomorskiego Lokalnej Grupy Działania (LGD