Materiały konferencyjne Debata: Jak przeprowadzić skuteczną

Materiały konferencyjne
Debata: Jak przeprowadzić skuteczną kampanię edukacyjną nt.
elektrośmieci w naszym mieście?
1. Co to są elektrośmieci?
Elektrośmieci, elektroodpady czyli Zużyty Sprzęt Elektryczny i Elektroniczny (ZSEE).
Tą nazwą określa się wszystkie zużyte, niesprawne, przestarzałe, zniszczone, a przede wszystkim
niepotrzebne sprzęty elektryczne lub elektroniczne działające kiedyś na prąd lub na baterie, np.: zepsute
komputery, zabawki i gadżety elektroniczne, stare pralki, lodówki, a także zużyte świetlówki. Elektrośmieci
klasyfikowane są, jako odpady niebezpieczne, ponieważ zawierają trujące substancje. Powinny być więc
zbierane selektywnie, a następnie poddane procesom odzysku, recyklingu oraz unieszkodliwienia trujących
substancji. Uzyskane w ten sposób produkty przekazywane są do zakładów przetwarzania, dzięki czemu
mogą być wykorzystywane do produkcji nowych przedmiotów, np. żagli, misek żaroodpornych, mebli czy
nowych urządzeń RTV i AGD.
2. Jakie urządzenia zaliczamy do elektrośmieci?
Zgodnie z obowiązującymi w Polsce przepisami sprzęt elektroniczny i elektryczny dzielimy na:
Wielkogabarytowe urządzenia AGD, np.:
- urządzenia chłodnicze
- lodówki, zamrażarki, pralki, suszarki do ubrań
- zmywarki, elektryczne kuchenki, piekarniki, elektryczne urządzenia grzewcze
- urządzenia wentylacyjne i klimatyzacyjne
Małogabarytowe urządzenia AGD, np.:
- odkurzacze, maszyny do szycia, maszyny dziewiarskie
- żelazka, tostery, frytkownice, rozdrabniacze, miksery
- młynki do kawy, noże elektryczne, urządzenia do pielęgnacji ciała np. suszarki, depilatory, golarki
- zegarki, zegary i inne czasomierze, wagi
Sprzęt oświetleniowy, np.:
- oprawy oświetleniowe do lamp fluorescencyjnych, z wyjątkiem opraw oświetleniowych
stosowanych w gospodarstwach domowych
- liniowe lampy fluorescencyjne, kompaktowe lampy fluorescencyjne
wysokoprężne lampy wyładowcze, w tym ciśnieniowe lampy sodowe oraz lampy metalohalogenkowe
- niskoprężne lampy sodowe, pozostałe urządzenia oświetleniowe służące do celów rozpraszania i kontroli
światła
Zabawki, sprzęt rekreacyjny i sportowy, np.:
- kolejki elektryczne lub tory wyścigowe, kieszonkowe konsole do gier video
- gry video, komputerowo sterowane urządzenia do uprawiania sportów rowerowych, nurkowania,
biegania, wiosłowania, sprzęt sportowy z elektrycznymi lub elektronicznymi częściami składowymi
- automaty uruchamiane monetą, banknotem (pieniądzem papierowym), żetonem lub innym podobnym
artykułem
Przyrządy do nadzoru i kontroli, np.:
- czujniki dymu, regulatory ciepła, termostaty
- urządzenia pomiarowe ważące lub używane w gospodarstwie domowym lub jako sprzęt laboratoryjny
- pozostałe przyrządy nadzoru i kontroli używane w obiektach i instalacjach przemysłowych (np. w panelach
sterowniczych)
Sprzęt teleinformatyczny i telekomunikacyjny, np.:
- komputery, drukarki, laptopy, notepady, kopiarki, kalkulatory, terminale
- faksy, telefony, komórki
Sprzęt audiowizualny, np.:
- radioodbiorniki, telewizory, dyktafony, magnetofony, kamery i odtwarzacze video
- dvd, sprzęty hi-fi, wzmacniacze dźwięku, instrumenty muzyczne
Narzędzia elektryczne i elektroniczne z wyjątkiem wielkogabarytowych, stacjonarnych narzędzi
przemysłowych:
- wiertarki, piły, maszyny do szycia
- urządzenia do skręcania, mielenia, piaskowania, przemiału, piłowania, cięcia, nawiercania, robienia
otworów, nabijania, składania, gięcia lub podobnych metod przetwarzania drewna, metalu
- narzędzia do nitowania, przybijania lub przyśrubowania lub usuwania nitów, gwoździ, śrub lub podobnych
zastosowań
- narzędzia do spawania, lutowania lub podobnych zastosowań
- urządzenia do rozpylania, rozprowadzania, rozpraszania lub innego typu nanoszenia cieczy lub substancji
gazowych innymi metodami
- narzędzia do koszenia trawy lub innych prac ogrodniczych
Przyrządy medyczne, z wyjątkiem wszystkich wszczepianych i skażonych produktów:
- sprzęt do radioterapii, sprzęt do badań kardiologicznych, sprzęt do dializoterapii
- sprzęt do wentylacji płuc urządzenia medyczne wykorzystujące technikę nuklearną
- sprzęt laboratoryjny do diagnozowania in-vitro, zamrażarki laboratoryjne, testy płodności
- pozostałe urządzenia do wykrywania, zapobiegania, monitorowania, leczenia, łagodzenia choroby, urazów
Automaty do wydawania, np.:
- automaty do wydawania napojów gorących, automaty do wydawania butelek lub puszek
- z zimnymi i gorącymi napojami, automaty do wydawania produktów stałych
- automaty do wydawania pieniędzy-bankomaty
- inne automaty wydające wszelkiego rodzaju produkty
3. Oznakowanie sprzętu elektrycznego i elektronicznego
Na wszystkich urządzeniach elektrycznych i elektronicznych wyprodukowanych
po 2005 roku (czasami na opakowaniach) powinien znajdować się symbol
selektywnego zbierania. Symbol, składający się z przekreślonego, kołowego
kontenera na odpady wskazuje, że dany sprzęt elektryczny i elektroniczny nie
może być wyrzucany wraz z innymi odpadami.
4. Dlaczego elektrośmieci są szkodliwe dla środowiska?
Sprzęt elektryczny i elektroniczny zawiera liczne substancje, które mogą być niebezpieczne. Gdy
elektrośmieci nie zostaną prawidłowo zabezpieczone, substancje takie mogą przedostać się do gleby, wody
i tą drogą mogą włączyć się w łańcuchy pokarmowe roślin, zwierząt i człowieka. W skrajnych przypadkach
mogą spowodować zatrucie tych organizmów i ciężkie choroby, np.: uszkodzenia systemu nerwowego,
zmiany w układzie genetycznym, a nawet rak. Są to tylko niektóre poważne schorzenia, które mogą być
spowodowane substancjami zawartymi w sprzęcie elektrycznym i elektronicznym.
5. Co znajduje się w elektrośmieciach?
Oto lista niektórych substancji niebezpiecznych zawartych w elektrośmieciach:
rtęć – zawarta jest m.in. w niektórych świetlówkach; objawy zatrucia: pogorszenie wzroku i słuchu,
zaburzenia koordynacji ruchu, konwulsje i drgawki. Najcięższe przypadki mogą objawiać się paraliżem,
głuchotą, ślepotą, a nawet śmiercią
ołów – wykorzystywany jest w elektronice przy stopach lutowniczych, także w lampach kineskopowych,
świetlówkach i akumulatorach; kumuluje się w szkielecie, wątrobie, nerkach mózgu; ma silne działanie
neurotoksyczne i rakotwórcze
związki bromu – stosowane są w komputerach; działanie toksyczne spowodowane jest wypieraniem
chlorków z osocza krwi, co prowadzi do zamroczenia, a w zatruciach ostrych do nudności, zawrotów głowy,
bólu brzucha, wymiotów, śpiączki czy porażenia
polichlorobifenyl (PCB) - w urządzeniach pełni funkcje chłodzące, smarujące i izolujące. Może być
przyczyną m.in. uszkodzeń wątroby, zaburzeń funkcji rozrodczych, neurologicznych i hormonalnych,
osłabienia odporności, a także opóźnień rozwoju u niemowląt
azbest – ze względu na słabe przewodnictwo ciepła i prądu w urządzeniach elektrycznych i elektronicznych
jest stosowany jako materiał izolacyjny. Szkodliwość włókien azbestowych zależy od średnicy i długości
włókien. Najbardziej niebezpieczne są włókna cienkie, gdyż przenikają one do dolnych dróg oddechowych,
wbijają się w płuca, gdzie pozostają i w wyniku wieloletniego drażnienia komórek wywołują nowotwory
chrom – używany jest do powlekania elementów metalowych, dla ochrony przed korozją i ze względów
estetycznych. Powoduje zaburzenia układu krążenia, choroby skóry i alergie
freon (R-12) - stosowany jest w klimatyzatorach i lodówkach, w których pełni funkcję chłodniczą. Freony
łatwo ulatniają się do atmosfery z nieszczelnych instalacji, bez pozostawiania widocznych śladów wycieku,
gdyż są nietoksyczne i niepalne, co powoduje, że nieszczelności takie trudno jest wykryć. Emisja freonów do
atmosfery powoduje niszczenie warstwy ozonowej. Od roku 1998 nie wolno stosować freonu w
urządzeniach elektrycznych
kadm - zawarty jest w bateriach urządzeń elektrycznych. Zaburza czynności nerek, funkcje rozrodcze,
powoduje chorobę nadciśnieniową, wywołuje zmiany nowotworowe, zaburza metabolizm wapnia
powodując deformację szkieletu kostnego
nikiel - gdy przedostanie się do organizmu w dużym stężeniu uszkadza błony śluzowe, obniża poziom
magnezu oraz cynku w wątrobie, powoduje zmiany w szpiku kostnym oraz może przyczyniać się do zmian
nowotworowych
6. Dlaczego warto selektywnie zbierać elektrośmieci?
Elektrośmieci to najbardziej dynamicznie rosnący rodzaj odpadów. Poprzez ich odzysk i recykling
zachowujemy cenną przestrzeń zamiast czynić z niej składowisko.
Cenne metale zawarte w ZSEE mogą być odzyskane, dzięki czemu oszczędzamy energię, zmniejszamy
zanieczyszczenia, zmniejszamy emisję gazów cieplarnianych i oszczędzamy zasoby naturalne poprzez
mniejsze ich wydobycie z ziemi.
Do środowiska nie przedostają się niebezpieczne substancje, dzięki czemu człowiek nie jest narażony na ich
działanie.
7. Podstawy prawne:
- Dyrektywa Nr 2002/96/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 27 stycznia 2003r. w sprawie zużytego
sprzętu elektrycznego i elektronicznego (WEEE)
- Ustawa z 21 listopada 2008 r. o zmianie ustawy o zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym oraz
zmianie niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2008 r. nr 223, poz. 1464)
- Ustawa z 29 lipca 2005 r. o zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym (Dz.U. 2005 nr 180, poz. 1495)
- Ustawa z 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz. U. z 2007 r. nr 39, poz. 251, z późn. zm.)
- Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 31 grudnia 2010 r. w sprawie minimalnych rocznych
poziomów zbierania zużytego sprzętu (Dz. U. nr 3, poz. 5)
Czy wiesz, że:
Z 1 miliona telefonów komórkowych odzyskano około: 34 kg złota, 350 kg srebra, 15 kg palladu,
15,87 ton miedzi.
Gdyby wymieniane rocznie telefony komórkowe zostały ustawione jeden na drugim, utworzyłyby bowiem
kolumnę 1000 razy wyższą niż Pałac Kultury i Nauki w Warszawie! Jeśli podobnie postąpimy z
wymienianymi każdego roku telewizorami, powstanie wieża 50 razy wyższa niż Mount Everest.
Gdyby wszyscy Europejczycy poddali wymianie tradycyjne żarówki na świetlówki energooszczędne,
zmniejszyliby roczną emisję CO2 o 57 milionów ton! Zużytą świetlówkę można wykorzystać do produkcji
nowej lampy aż w 90%.
Ze zużytego komputera i monitora o wadze 27 kg, możemy odzyskać m in: 6,8 kg szkła, 6,2 kg tworzywa
sztucznego, ok 5,6 kg stali, ok 3,8 kg aluminium, ok 1,9 kg miedzi oraz 1,7 kg ołowiu.
Medale z Zimowych Igrzysk w Vancouver (2010) były wykonane między innymi z metali szlachetnych
odzyskanych z telefonów komórkowych i komputerów.
Zmielone tworzywo sztuczne ze starej lodówki nadaje się np. do produkcji kołpaków samochodowych.
Materiały ze zużytych telefonów komórkowych: złoto, platynę, srebro, miedź, można wykorzystać do
wytwarzania czajników, plomb dentystycznych lub instrumentów muzycznych.
Każdy obywatel Polski wytwarza w ciągu roku ok. 17 kg elektro-śmieci.