This copy is for personal use only

Transkrypt

tio
np
roh
ibit
ed
.
Dental caries in adult patients with type 1 and 2
diabetes mellitus
Próchnica zębów u dorosłych pacjentów z cukrzycą typu 1 i 2
Barbara Malicka, Urszula Kaczmarek, Marta Ziętek
Department of Conservative Dentistry and Pedodontics, Wroclaw Medical University
Head: prof. dr hab. U. Kaczmarek
Streszczenie
Wprowadzenie: u chorych z cukrzycą, zwłaszcza
niewyrównaną, oprócz wielu patologicznych zmian
ogólnoustrojowych, występują zmiany w jamie ustnej spowodowane podwyższonym poziomem glukozy
w krwi. Zmniejszenie ilości wydzielanej śliny, a także wzrost stężenia glukozy we krwi i ślinie, sprzyja
wzrostowi liczby patogennych bakterii w jamie ustnej, co może powodować stosunkowo dużą zapadalność na próchnicę pacjentów z cukrzycą, mimo
małej kariogenności pożywienia.
Cel pracy: porównanie występowania próchnicy
zębów u pacjentów z cukrzycą typu 1 i 2 w zależności do poziomu hemoglobiny glikozylowanej i czasu
trwania choroby.
Materiał i metody: badaniem objęto 156 osób, w
tym 34 z cukrzycą typu 1 i 59 z cukrzycą typu 2 oraz
63 zdrowe osoby stanowiące grupę kontrolną. Materiał rozpatrywano w aspekcie typu choroby, poziomu hemoglobiny glikozylowanej oraz czasu trwania
choroby.
Wyniki: wartość PUW/Z była wyższa u pacjentów
z cukrzycą typu 2 w porównaniu do pacjentów z
cukrzycą typu 1, jak i osób zdrowych. Podobne zależności zaobserwowano w podgrupach pacjentów
z cukrzycą typu 2 niezależnie od wartości hemoglobiny glikozylowanej i czasu trwania choroby. Z kolei
u pacjentów z cukrzycą typu 1 we wszystkich badanych podgrupach wskaźnik PUW/Z był niższy niż u
osób z cukrzycą typu 2 i u osób zdrowych.
Podsumowanie: pomimo niekariogennych nawyków żywieniowych i uregulowanego trybu życia,
pacjenci chorzy na cukrzycę są narażeni na rozwój
próchnicy, dlatego powinni być objęci szczególnym
programem profilaktycznym.
is c
op
y is
for
pe
rso
na
lu
se
on
ly -
dis
tr
ibu
Summary
Introduction: Diabetics, especially those with poor
glycemic control, have systemic complications as
well as local, oral cavity complications of the disease. They are mainly caused by hyperglycemia. Decrease of saliva production and high concentration
of glucose in saliva favour growth of pathogenic
bacteria in the oral cavity that can lead to relatively
high prevalence of caries in diabetics despite low
cariogenicity of their diet.
Aim of the study: To study the incidence of dental
caries in patients with type 1 and 2 diabetes as related to glycated hemoglobin level and the duration
of the disease.
Material and methods: A total of 156 patients were
examined including 34 type 1 diabetics, 59 type 2
diabetics, and 63 healthy volunteers as the control
group. The material was analyzed with regard to the
type of diabetes, glycated hemoglobin level and the
duration of the disease.
Results: DMF index was higher in type 2 diabetics as compared with type 1 diabetic patients and
healthy individuals. Similar results were observed
in subgroups of patients with HbA1c ≤ 8.5% and
HbA1c ≥ 8.5% as well as in patients with longer
(>10 years) and shorter (<10 years) duration of
diabetes. In all analyzed subgroups of patients with
type 1 diabetes the DMF index was lower as compared with type 2 diabetics and the control group.
Conclusion: Despite noncariogenic dietary habits
and a healthy lifestyle patients with diabetes are
particularly prone to caries. A special caries prophylaxis programme should cover this group of patients.
KEYWORDS:
type 1 diabetes mellitus, type 2 diabetes mellitus,
dental caries
Th
This copy is for personal use only - distribution prohibited.
-
J Stoma 2011, 64, 1-2: 9-24
© 2011 Polish Dental Society
http://www.czas.stomat.net
HASŁA INDEKSOWE:
cukrzyca typu 1, cukrzyca typu 2, próchnica zębów
9
J Stoma
Wstęp
Diabetes is a metabolic disease characterised
by hyperglycemia, which results from relative
or absolute insulin deficiency. Absolute insulin
deficiency is caused by the impairment of
its biosynthesis and excretion of pancreatic
islets of Langerhans by beta cells, while
relative insulin deficiency is the result of
the impairment of the reaction of cell, tissue
and peripheral organs to insulin activity. The
World Health Organisation has distinguished
four basic types of the disease, of which the
first two are the most frequent to occur. Type
1 diabetes mellitus generally manifests itself
in childhood or in adolescence, and accounts
for approximately 10% of all cases of the
disease. It is caused by autoimmunological
damage to β cells of pancreatic islets with
accompanying environmental factors that
have not been identified as yet. Type 2
diabetes mellitus on the other hand occurs
in individuals older than 30 years of age
and is a rare occurrence in children and
adolescents. Clinically, it is characterized by
hyperglycemia and, in some cases, by the
presence of ketoacidosis. Frequently, it is
associated with abdominovisceral obesity.
In the course of diabetes the following complications present the most serious problems:
microangiopathy (diabetic nephropathy and
retinopathy), macroangiopathy (atherosclerosis, especially of the heart, the brain and the
lower limbs) as well as peripheral neuropathy.
The occurrence of complications is, among
others, the consequence of lack of control of
the disease leading to long periods of hyperglycemia. For that reason, maintaining a longterm optimal metabolic control of the disease
allows the reduction of the risk of complications. It has been demonstrated that proper control of diabetes delays both the occurrence and
Cukrzyca jest chorobą metaboliczną charakteryzującą się hiperglikemią będącą następstwem względnego lub bezwzględnego niedoboru insuliny. Bezwzględny niedobór insuliny jest spowodowany upośledzeniem jej
biosyntezy i wydzielania przez komórki beta
wysp Langerhansa trzustki, natomiast względny niedobór insuliny jest wynikiem upośledzenia reakcji komórek, tkanek i narządów
obwodowych na działanie insuliny. Światowa
Organizacja Zdrowia wyróżniła cztery podstawowe typy choroby, z których najczęściej
występują dwa pierwsze. Cukrzyca typu 1 na
ogół pojawia się w dzieciństwie lub w okresie
dojrzewania i stanowi około 10% wszystkich
przypadków choroby. Jest spowodowana autoimmunologicznym uszkodzeniem komórek β
wysp trzustki przy współistnieniu czynników
środowiskowych, które nie zostały dotychczas dokładnie zidentyfikowane. Natomiast
cukrzyca typu 2 występuje u osób powyżej
30 roku życia, zaś rzadko zdarza się u dzieci i młodzieży. Klinicznie charakteryzuje się
hiperglikemią oraz niekiedy występowaniem
kwasicy ketonowej. Często natomiast jest połączona z otyłością brzuszno-trzewną.
W przebiegu cukrzycy największy problem
stanowią powikłania w postaci mikroangiopatii (nefropatia i retinopatia cukrzycowa), makroangiopatii (miażdżyca tętnic, szczególnie
serca, mózgu i kończyn dolnych) oraz neuropatii obwodowej. Występowanie powikłań
jest między innymi następstwem braku wyrównania choroby, prowadzącej do długich
okresów hiperglikemii. Dlatego też utrzymanie długotrwałego optymalnego wyrównania
metabolicznego choroby umożliwia redukcję
zagrożenia wystąpienia powikłań. Wykazano,
że prawidłowe wyrównanie cukrzycy opóźnia zarówno wystąpienie jak i progresję ist-
tio
np
roh
ibit
ibu
dis
tr
ly -
on
se
lu
rso
na
pe
for
y is
op
is c
10
ed
.
Introduction
Th
-
B. Malicka et al.
Diabetics and dental caries
se
on
ly -
dis
tr
ibu
tio
np
roh
ibit
ed
.
niejących przewlekłych powikłań. Pomiar zawartości hemoglobiny glikozylowanej w krwi
(HbA1c) jest podstawowym wskaźnikiem wyrównania cukrzycy. Hemoglobina glikozylowana powstaje przez cały czas życia krwinki
czerwonej i jej stężenie jest proporcjonalne do
czasu trwania hiperglikemii oraz stężenia glukozy w osoczu. Poziom HbA1c odzwierciedla
średnie stężenie glukozy w ciągu ostatnich 2-3
miesięcy. Za idealną uważa się wartość poniżej 6,1%, jednak u pacjentów z cukrzycą jest
ona trudna do osiągnięcia ze względu na możliwość wystąpienia hipoglikemii. Dlatego należy dążyć do osiągnięcia poziomu w przedziale od 6,5 do 7%. Występuje wprost proporcjonalna zależność pomiędzy poziomem HbA1c
a ryzykiem wystąpienia powikłań. Przyjmuje
się, że przy wartości HbA1c >6,5% istnieje
duże ryzyko rozwoju miażdżycy, a przy wartości HbA1c >7,5% duże ryzyko wystąpienia
mikroangiopatii.1-5
U chorych z cukrzycą, zwłaszcza niewyrównaną, oprócz wielu patologicznych zmian ogólnoustrojowych, występują zmiany w jamie ustnej, spowodowane podwyższeniem poziomu
glukozy we krwi. Przyjmuje się, że przyczyną
powikłań jest hiperglikemia, która powoduje powstawanie zaawansowanych glukozowanych produktów końcowych (ang. advanced
glycation end-products – AGEs) gromadzących się w tkankach i plazmie. Zwiększają one
wrażliwość komórek śródbłonka i monocytów
na bodźce indukujące wytwarzanie mediatorów procesów zapalnych, co np. w tkankach
przyzębia objawia się wzrostem przepuszczalności naczyń, rozpadem kolagenu, przyspieszoną destrukcją tkanki łącznej i kostnej.
Z wielu badań wynika, że u pacjentów z cukrzycą występują częściej choroby przyzębia o
cięższym przebiegu, infekcje oportunistyczne
zwłaszcza grzybicze, suchość jamy ustnej i zespół pieczenia jamy ustnej.6-8 Zaobserwowano
is c
op
y is
for
pe
rso
na
lu
the progression of the already present chronic complications. Testing for glycated hemoglobin content in blood (HbA1c) is the basic
marker of diabetes control. Glycated hemoglobin is produced during the whole lifespan
of the red blood cell, and its concentration is
proportional to the duration of hyperglycemia
and to the concentration of glucose in blood
serum. The level of HbA1c reflects the mean
concentration of glucose in the previous 2-3
months. The ideal value is accepted to be below 6.1%; it is, however, difficult to attain in
patients with diabetes due to the risk of hyperglycemia. It is, therefore, essential to aim for
6.5 to 7% range. There is a directly proportional correlation between the level of HbA1C and
the risk of complications. It is believed that at
HbA1c>6.5% there is a high risk of sclerosis,
while at HbA1c>7.5% there is a high risk of
microangiopathy.1-5
In diabetes, especially when uncontrolled,
oral lesions occur due to increased level
of glucose in the blood beside a number
of systemic pathologies. Hyperglycemia is
believed to be the cause of these complications
that provokes advanced glycation endproducts (AGEs) to collect in tissues and
plasma. They increase the sensitivity of
endothelial cells and monocytes to stimuli,
which induces the production of mediators of
inflammatory processes. In periodontal tissues,
for example, this process manifests itself by
increased permeability of vessels, collagen
disintegration, accelerated destruction of
osseous and connective tissue.
Many research studies indicate that diabetics
more frequently succumb to severe periodontal
disease, opportunistic, especially fungal,
infections, xerostomia, and stomatopyrosis.6-8
Moreover, the destruction of salivary glands
has been reported, which diminishes the flow
of saliva leading to lesions within hard and
Th
-
2011, 64, 1-2
11
J Stoma
także destrukcję gruczołów ślinowych upośledzająca sekrecję śliny, co przyczynia się
do rozwoju zmian zmineralizowanych i miękkich tkanek jamy ustnej. Zmniejszenie ilości wydzielanej śliny, a także wzrost stężenia
glukozy we krwi i ślinie, sprzyja wzrostowi
patogennych bakterii w jamie ustnej, co może
powodować stosunkowo dużą zapadalność na
próchnicę pacjentów z cukrzycą mimo niskiej
kariogenności spożywanego przez nich pokarmu.9-12
Wyniki badań dotyczące wpływu cukrzycy
na przebieg procesu próchnicowego nie są jednoznaczne. Spowodowane jest to prawdopodobnie złożonym związkiem między cukrzycą
i próchnicą zębów, zależnym od wielu różnych
czynników, m.in. od typu, czasu trwania i wyrównania cukrzycy, stopnia redukcji wydzielania śliny i higieny jamy ustnej, które nie we
wszystkich analizach były uwzględniane.11,13
dis
tr
ibu
tio
np
roh
ibit
ed
.
soft oral tissues. Decreased salivary secretion
and increased concentration of glucose in
blood and saliva favour the growth of oral
pathogenic bacteria, in turn resulting in high
prevalence of caries in the diabetic population
despite low cariogenicity of their diet.9-12
The outcome of research on the influence
of diabetes on the development of caries is
not explicit. This may be due to the fact that
the correlation between caries and diabetes is
complex, and depends on many factors such
as the type, duration and control of diabetes,
the extent of salivary flow reduction and oral
hygiene. These factors have not been taken
into consideration in every study.11,13
op
y is
for
pe
The study involved 156 patients (tab. 1)
including 34 patients with type 1 diabetes
(group C1), 59 with type 2 diabetes (group
C2) and 63 healthy individuals as the control
(K0). The patients’ age in group C1 ranged
from 21 to 57 years, in C2 from 45 to 79 years,
and in K0 from 21 to 79 years. The patients
were additionally subdivided according to
the type of diabetes and the level of control
(subgroups A1, A2, B1, B2) and the duration
of the disease (subgroups D1, D2, E1, E2).
Other subgroups included patients irrespective
of diabetes type but according to the level of
control (G1 and G2) and to the duration of the
disease (H1 and H2). Similarly to groups C1
and C2, the control group K0 was subdivided
is c
on
se
rso
na
Material and methods
12
Cel pracy
lu
The aim of the study was to examine
the correlation between the prevalence of
caries in type 1 and 2 diabetics, the level of
glycated hemoglobin and the duration of the
disease.
ly -
Aim of the study
Th
-
B. Malicka et al.
Celem pracy była analiza związku między
występowaniem próchnicy zębów u pacjentów z cukrzycą typu 1 i 2 w zależności od poziomu hemoglobiny glikozylowanej i czasu
trwania choroby.
Materiał i metody
Badaniem objęto 156 pacjentów (tab. 1), w
tym 34 chorych z cukrzycą typu 1 (grupa C1),
59 z cukrzycą typu 2 (grupa C2) oraz 63 osoby zdrowe stanowiące grupę kontrolną (K0).
Wiek pacjentów w grupie C1 wahał się od 21
do 57 lat, C2 od 45 do 79 lat, zaś K0 od 21 do
79. Badanych dodatkowo podzielono na podgrupy w zależności od typu cukrzycy i stopnia wyrównania choroby (podgrupy A1, A2,
B1, B2) oraz czasu trwania choroby (podgrupy D1, D2, E1, E2), a także niezależnie od
T a b l e 1 . The number of patients in each group as related to gender
Females
Males
Total (number
of patients)
n
%
C1
34
18
52.94
C2
59
28
47.45
K0
63
34
53.96
%
16
47.06
31
52.55
29
46.04
se
on
ly -
dis
tr
ibu
typu cukrzycy - w zależności od stopnia wyrównania choroby (podgrupy G1 i G2) oraz od
czasu trwania choroby (podgrupy H1 i H2).
Podobnie jak w grupach C1 i C2, z grupy kontrolnej K0 wyodrębniono podgrupy (K1, K2,
K3, K4) horyzontalnie dobrane pod względem
płci i wieku do grupy osób badanych.
Każdy pacjent został szczegółowo zbadany stomatologicznie w sztucznym oświetleniu z użyciem lusterka stomatologicznego i
sondy SOZ 626. W ocenie uwzględniono stanu uzębienia, liczbę zębów i powierzchni dotkniętych procesem próchnicowym, wypełnionych i usuniętych (PUW/Z, PUW/P). Analizy
materiału dokonano w aspekcie typu choroby, poziomu jej wyrównania (HbA1c ≤8,5%
i HbA1c >8,5%) oraz czasu trwania choroby
(do 10 lat i powyżej 10 lat). Otrzymane dane
oceniano testem Manna-Whitneya, za istotny
przyjmując poziom p<0,05.
rso
na
lu
into groups (K1, K2, K3, K4) horizontally
selected according to age and gender of the
examined population.
Detailed intra-oral examination was
performed for each patient in artificial light
by means of a dental mirror and a WHO 626
probe. The following were evaluated: dental
status, the number of teeth and surfaces
affected by the carious process, teeth filled
and missing (DMF/T, DMF/S). The material
was analysed with regard to the type of the
disease, level of control (HbA1c ≤8.5% and
HbA1c >8.5%) as well as the duration of the
disease (less than 10 years or more than 10
years). The data was analysed by means of
the Mann-Whitney test, with the significance
level of p<0.05.
n
tio
np
roh
ibit
Group
ed
.
pe
Results
is c
op
y is
for
Assessment of the intensity of caries as
related to the type of diabetes revealed that
DMF/T and DMF/S indices values were the
highest in patients with type 2 diabetes (group
C2), and they were significantly higher than
in patients with type 1 diabetes (group C1)
and the control (tab. 2). Also, the number of
teeth missing due to caries was statistically
significantly higher in this group of patients
than in the other two (p<0.001). Patients in
the C2 group had a fewer number of teeth
filled, and these differences were statistically
significant as compared with the control
Th
-
2011, 64, 1-2
Wyniki
Intensywność próchnicy rozpatrywana w
zależności od typu cukrzycy wykazała, że
wskaźniki PUW/Z i PUW/P były najwyższe u
pacjentów z cukrzycą typu 2 (grupa C2) i były
one istotnie wyższe niż u chorych z cukrzycą
typu 1 (grupa C1) oraz osób zdrowych (tab. 2).
Liczba zębów usuniętych z powodu próchnicy
była w tej grupie również istotnie statystycznie
wyższa w porównaniu z dwiema pozostałymi
(p<0,001). Ponadto w grupie C2 zanotowano
13
C2 (n=59)
SD
Index
K0 (n=63)
SD
SD
ed
.
C1 (n=34)
Statistically significant
difference between groups
tio
np
roh
ibit
Group
C1vs.C2 C1vs.K0 C2vs.KO
17.32
8.84
23.54
7.37
20.30
8.65
p=0.01
NS
p=0.04
D/T
1.29
2.23
1.38
2.03
2.01
3.09
NS
NS
NS
M/T
8.67
11.62
17.55
10.86
9.63
10.7
p<0.001
NS
p<0.001
F/T
7.35
6.02
4.93
4.98
8.57
6.4
NS
NS
p<0.001
DMF/S
59.23
53.11
102.20
47.14
71.01
49.73
p<0.001
NS
p<0.001
ibu
DMF/T
on
ly -
mniejszą liczbę zębów wypełnionych, a różnice te były istotne statystycznie w stosunku
do grupy kontrolnej (p<0,001). Natomiast nie
zauważono statystycznie istotnych różnic w
wartości wskaźników PUW/Z i jego składowych pomiędzy pacjentami chorującymi na
cukrzycę typu 1 i osobami zdrowymi. W grupie chorych na cukrzycę typu 1 wartości obu
wskaźników PUW były niższe (różnice były
statystycznie istotne względem pacjentów z
grupy C2) oraz niższa liczba zębów z próchnicą i zębów usuniętych.
Kolejna analiza dotyczyła intensywności
próchnicy w zależności od poziomu hemoglobiny glikozylowanej w krwi i typu choroby
(tab. 3). U chorych z poziomem HbA1c poniżej 8,5% stwierdzono, że wartości PUW/Z i
PUW/P były wyższe u pacjentów z cukrzycą typu 2 (podgrupa A2), a niższe u chorych
z cukrzycą typu 1 (podgrupa A1), zaś istotne
statystycznie różnice wystąpiły pomiędzy podgrupą A1 i A2 oraz A1 i K1- grupą kontrolną
(p<0,05). Pacjenci z cukrzycą typu 2 (podgrupa A2) mieli istotnie wyższą liczbę zębów
usuniętych w stosunku do chorych z cukrzycą
typu 1 (p<0,001), jak i do podgrupy kontrolnej
K1 (p<0,05). Z kolei liczba zębów wypełnio-
Th
is c
op
y is
for
pe
rso
na
lu
group (p<0.001). There were statistically
insignificant differences in DMF/T index
value and its parameters between type 1
diabetics and healthy individuals. In type 1
diabetics the values of both DMF indices
were lower (the differences were statistically
significant as compared with the C2 group
of patients). The number of teeth decayed or
missing was also lower.
Another analysis concerned the intensity of
caries as related to the glycated hemoglobin
level in blood and the type of the disease
(tab. 3). In patients with HbA1c below 8.5%
DMF/T and DMF/S indices were higher in
patients with type 2 diabetes (subgroup A2),
and lower in patients with type 1 diabetes
(subgroup A1), with statistically significant
differences between A1 and A2 subgroups,
and A1 and K1 control (p<0.05). Patients
with type 2 diabetes (subgroup A2) had a
significantly higher number of teeth missing
as compared with type 1 diabetics (p<0.001)
or the K1 control subgroup (p<0.05). The
number of teeth filled or with carious lesions
was the highest in the K1 control subgroup.
It also has to be emphasized that in patients
with type 1 controlled diabetes the DMF/T,
dis
tr
C1 – patients with type 1 diabetes, C2 – patients with type 2 diabetes, K0 – control group subjects,
– arithmetic mean, SD – standard deviation, NS – differences statistically not significant (p>0.05).
se
-
J Stoma
T a b l e 2 . Intensity of coronal and root caries in type 1 and 2 diabetic patients as compared with the control
group
-
B. Malicka et al.
14
Subgroup
Index
A1 (n=14)
A2 (n=28)
± SD
K1 (n=40)
± SD
± SD
tio
np
roh
ibit
Subgroups of patients adequate control of the disease (HbA1c ≤ 8,5%)
ed
.
T a b l e 3 . Intensity of coronal and root caries in type 1 and 2 diabetic patients as related to the level of
glycated hemoglobin
Significant differences
between groups
A1 vs.A2 A1 vs.K1 A2vs.K1
15.64
9.93
22.03
7.29
21.45
7.63
p=0.04
p=0.04
NS
D/T
0.85
1.09
1.96
2.48
2.675
3.55
NS
NS
NS
M/T
7.21
11.19
15.07
10.23
9.77
9.55
p=0.005
NS
p=0.02
F/T
7.57
5.48
5.71
4.64
9
6.34
NS
NS
p=0.04
DMF/S
51.57
55.57
90.89
48.19
74.375
44.56
p=0.05
NS
ibu
DMFT
p=0.01
B1 (n=20)
B2 (n=31)
K2 (n=49)
± SD
± SD
between groups
± SD
B1 vs.B2
B1vs.K2 B2 vs.K2
8.74
NS
NS
3.22
NS
NS
NS
18.5
8.04
24.90
7.29
21.46
p=0.005
D/T
1.6
2.76
0.87
1.35
2.1
M/T
9.7
12.09
19.8
11.1
11.32
10.97
p=0.001
NS
p=0.001
F/T
7.2
6.5
4.22
5.25
7.93
6.47
NS
NS
NS
DMF/S
64.6
50.77
112.4
43.75
78.85
49.49
p=0.001
NS
p=0.003
se
on
DMFT
ly -
Subgroup
Index
dis
tr
Subgroups of patients with poor control of the disease (HbA1c >8,5%)
rso
na
lu
A1 – type 1 diabetics and HbA1c ≤ 8.5% level, A2 – type 2 diabetics and HbA1c ≤ 8.5% level, K1
– control group subjects, B1 – type 1 diabetics and HbA1c >8.5% level, B2 – type 2 diabetics and HbA1c
>8.5% level, K2 – control group subjects, – arithmetic mean, SD – standard deviation, NS – differences
statistically not significant p>0.05.
is c
op
y is
for
pe
DMF/S, D/T, M/T values were lower than in
the other groups. In subgroups with patients
whose glycated hemoglobin level in blood
was above 8.5%, DMF/T and DMF/S values
were higher in type 2 diabetics (subgroup
B2), and lower in patients with type 1 diabetes
(subgroup B1); these differences were
statistically significant (p<0.001). In type 2
diabetics, the number of teeth missing was
significantly higher (p<0.001) irrespective of
the HbA1c level.
Caries intensity was also examined with
regard to the type and the duration of illness
(tab. 4). In patients in whom the disease lasted
Th
-
2011, 64, 1-2
nych i z ubytkami próchnicowymi była najwyższa w podgrupie kontrolnej K1. Należy zauważyć również, że u pacjentów z wyrównaną
cukrzycą typu 1 wartości PUW/Z, PUW/P, P/Z,
U/Z były niższe niż w pozostałych podgrupach. W podgrupach chorych z poziomem hemoglobiny glikozylowanej we krwi powyżej
8,5% wartości PUW/Z i PUW/P były wyższe u
pacjentów z cukrzycą typu 2 (podgrupa B2), a
niższe u pacjentów z cukrzycą typu 1 (podgrupa B1), zaś różnice te były istotne statystycznie (p<0,001). U pacjentów z cukrzycą typu 2
niezależnie od poziomu HbA1c liczba zębów
usuniętych była istotnie wyższa (p<0,001).
15
Subgroup
Index
D2 (n=20)
SD
ed
.
between groups
SD
D1 vs.D2 D1vs.K3 D2vs.K3
DMF/T
14.64
6.23
21.85
7.63
19.32
9.23
p=0.009
NS
NS
D/T
2.35
3.07
1.55
2.7
2.44
3.56
NS
NS
NS
M/T
3.78
6.97
14.3
6.97
8.82
10.72
p<0.001
NS
p=0.03
F/T
8.5
4.83
6.5
5.39
7.88
6.64
NS
NS
NS
DMF/S
64.6
50.77
112.42
43.75
78.85
49.49
ibu
SD
K3 (n=34)
NS
p=0.003
p=0.001
Subgroup
E1 (n=20)
Index
dis
tr
Subgroups of patients with history of diabetes longer than 10 years
E2 (n=39)
K4 (n=55)
SD
SD
between groups
SD
E1vs. E2
E1vs.K4
E2vs.K4
19.2
10
24.41
7.18
21.52
8.2
p=0.05
NS
NS
D/T
0.55
0.88
1.3
1.62
2.23
3.23
NS
p=0.05
NS
M/T
12.1
13.09
19.23
10.69
10.87
10.89
p=0.02
NS
p<0.001
F/T
6.55
6.73
4.12
4.63
8.32
6.37
NS
NS
p<0.001
DMF/S
73.1
58.01
109.8
45.05
77.65
48.84
p=0.01
NS
NS
on
ly -
DMF/T
se
D1 (n=14)
tio
np
roh
ibit
Subgroups of patients with history of diabetes shorter than 10 years
-
rso
na
lu
D1 – patients with history of type 1 diabetes longer than 10 years, D2 – patients with history of type 2
diabetes longer than 10 years, K3 – control group subjects, E1 – patients with history of type 1 diabetes
shorter than 10 years, E2 – patients with history of type 2 diabetes shorter than 10 years, K4 – control group
subjects, – arithmetic mean, SD – standard deviation, NS – differences statistically not significant, p>0.05
is c
op
y is
for
pe
shorter than 10 years the DMF/T and DMF/
S indices values were significantly higher
(p<0.01) in patients with type 2 diabetes than
in type 1 (subgroup D1). In type 2 diabetics
the highest number of teeth removed was
also reported, significantly more than that in
type 1 diabetics (p<0.001) and the K3 control
subgroup (p<0.05). However, the number of
decayed teeth was higher in the K3 control
subgroup. In type 1 diabetics (subgroup D1)
the number of teeth filled was only slightly
higher. In subgroups of patients who had
diabetes for longer than 10 years the DMF/T
and DMF/S indices values were higher in type
Th
-
J Stoma
T a b l e 4 . Intensity of coronal and root caries in type 1 and 2 diabetic patients as related to the duration of
illness
-
B. Malicka et al.
16
Intensywność próchnicy rozpatrywano również w zależności od typu i czasu trwania choroby (tab. 4). U chorujących krócej niż 10 lat
wartości wskaźników PUW/Z i PUW/P były
istotnie wyższe (p<0,01) u pacjentów z cukrzycą typu 2 (podgrupa D2), a niższe u pacjentów
z cukrzycą typu 1 (podgrupa D1). U chorych z
cukrzycą typu 2 stwierdzono również największą liczbę zębów usuniętych, istotnie więcej
niż u osób z cukrzycą typu 1 (p<0,001) i w
podgrupie kontrolnej K3 (p<0,05). Natomiast
liczba zębów z ubytkami próchnicowymi była
wyższa w podgrupie kontrolnej K3. U osób z
cukrzycą typu 1 (w podgrupie D1) zaobserwo-
se
on
ly -
dis
tr
ibu
tio
np
roh
ibit
ed
.
wano nieznacznie więcej zębów z wypełnieniami. W podgrupach pacjentów chorujących
na cukrzycę dłużej niż 10 lat wartość wskaźników PUW/Z i PUW/P również były wyższe
u chorych z cukrzycą typu 2 (podgrupa E2),
a niższe u osób z cukrzyca typu 1 (podgrupa E1), zaś różnice te były istotne statystycznie (p<0,05). U pacjentów chorujących na cukrzycę typu 2 zaobserwowano istotnie większą
liczbę zębów usuniętych (p<0,05) niż w pozostałych podgrupach. W podgrupie kontrolnej
K4 zaobserwowano najwięcej zębów z próchnicą i z wypełnieniami. Istotne statystycznie
były różnice w wartościach P/Z między pacjentami z cukrzycą typu 2 (podgrupa E2) a
podgrupą kontrolną K4 (p<0,05) oraz W/Z
między osobami z cukrzycą typu 1 ( podgrupa
E1) i podgrupą kontrolną K4 (p<0,001)
Intensywność próchnicy zębów była również analizowana w zależności od stopnia
wyrównania oraz od czasu trwania choroby, niezależnie od typu cukrzycy. Wszyscy
chorzy zostali podzieleni w zależności od
poziomu HbA1C na dwie podgrupy – G1
(HbA1c ≤ 8,5%) i G2 (HbA1c>8,5%).
Dokonując oceny wartość PUW/Z i PUW/P
w podgrupach G1 i G2 stwierdzono, że były
one wyższe w podgrupie G2. W podgrupie G2
zaobserwowano również nieco wyższą liczbę
zębów usuniętych i wypełnionych (Fig. 1).
Chorych niezależnie od typu cukrzycy podzielono również w zależności od czasu trwania choroby na podgrupy H1 (chorujących krócej niż 10 lat) i H2 (chorujących dłużej niż
10 lat). Stwierdzono, że wartości wskaźników
PUW/Z, PUW/P i U/Z były wyższe u pacjentów dłużej chorujących na cukrzycę (podgrupa H2), natomiast w podgrupie osób krócej
chorujących stwierdzono wyższą liczbę zębów
wypełnionych i z ubytkami próchnicowymi.
Różnice w wartościach parametrów P/Z i U/Z
były istotne statystycznie (Fig. 2).
is c
Discussion
op
y is
for
pe
rso
na
lu
2 diabetics (subgroup E2), and lower in type
1 diabetics (subgroup E1); these differences
were statistically significant (p<0.05). Type 2
diabetics had a significantly higher number of
teeth removed (p<0.05) than in the remaining
subgroups. The K4 control subgroup patients
had the highest number of decayed and filled
teeth. The D/T values were statistically
significantly different between type 2 diabetics
(subgroup E2) and the K4 control (p<0.05).
The same applied to F/T values of type 1
diabetics (subgroup E1) and the K4 control
(p<0.001)
Caries intensity was also examined in relation to the level of control and the duration of
the disease irrespective of its type. All subjects
were divided into two subgroups according
to the HbA1C level: G1 (HbA1c≤8.5%) and
G2 (HbA1c>8.5%). While analyzing DMF/T
and DMF/S indices values in the G1 and G2
subgroups it was noted that they were higher
in the G2 subgroup. The same subgroup also
had a slightly higher number of teeth missing
or filled (fig. 1).
As for the duration of the disease, the patients
were subdivided into H1 (shorter than 10 years)
and H2 (longer than 10 years) irrespective
of the type of diabetes. It was found that
DMF/T, DMF/S and D/T indices values were
higher in patients who suffered from diabetes
for a longer period (H2 subgroup), whereas in
the subgroup of patients with shorter history of
diabetes the number of decayed and filled teeth
was higher. The differences between D/T and
M/T parameters were statistically significant
(fig. 2).
There is a difference of opinion in literature
concerning the incidence of caries among diabetics. It is connected with the complexity
Th
-
2011, 64, 1-2
17
-
J Stoma
-
se
on
ly -
dis
tr
ibu
Fig. 2. Intensity of coronal and root caries in patients as related to duration of the disease, irrespective of the type of the disease (H1 – type 1 and 2 diabetics with history of diabetes shorter than 10 years,
H2 – type 1 and 2 diabetics with history of diabetes
longer than 10 years, NS – differences statistically
not significant, p>0.05).
Intensywność próchnicy korony i korzenia zęba u
pacjentów w zależności od czasu trwania choroby
i niezależnie od typu cukrzycy (H1- pacjenci z cukrzycą typu 1 i 2 oraz chorujący krócej niż 10 lat,
H2- pacjenci z cukrzycą typu 1 i 2 oraz chorujący
dłużej niż 10 lat, NS- różnice nieistotne statystycznie, p>0,05).
Omówienie wyników i dyskusja
lu
Fig. 1. Intensity of coronal and root caries in patients as related to diabetic control, irrespective of
the type of the disease (G1 – type 1 and 2 diabetics
and HbA1c ≤ 8.5% level, G2 – type 1 and 2 diabetics
and HbA1c >8.5% level, NS – differences statistically not significant (p>0.05).
Intensywność próchnicy korony i korzenia zęba u
pacjentów w zależności od stopnia wyrównania choroby i niezależnie od typu cukrzycy (G1- pacjenci z
cukrzycą typu 1 i 2 oraz poziomem HbA1c ≤ 8,5%
, G2- pacjenci z cukrzycą typu 1 i 2 oraz poziomem
HbA1c >8,5%, NS- różnice nieistotne statystycznie
p>0,05).
is c
op
y is
for
pe
rso
na
of the etiopathogenesis of the carious process and the need to consider a variety of factors connected with the course of the disease
as affecting the development of carious lesions. On the one hand, patients with diabetes should have noncariogenic dietary habits, being obliged to eliminate carbohydrates
from their diet; they also have to take their
food at regular hours and in small quantities.
Moreover, they are aware of the risks if they
failed to follow their dietary recommendations. On the other hand, however, there are
some specific characteristics connected with
the progress of diabetes that predispose to
caries. It has been confirmed that diabetics
have pathologies with regard to their salivary
glands resulting in diminished secretion of saliva. Also, increased concentration of glucose
in blood and saliva combined with alterations
Th
-
-
-
tio
np
roh
ibit
ed
.
B. Malicka et al.
18
Brak jest zgodności w piśmiennictwie dotyczących zapadalności pacjentów z cukrzycą na próchnicę. Związane jest to ze złożoną etiopatogenezą procesu próchnicowego i
koniecznością uwzględnienia różnych czynników związanych z przebiegiem cukrzycy,
wpływających na rozwój zmian próchnicowych. Z jednej strony pacjenci z cukrzycą powinni mieć niekariogenne nawyki żywieniowe, gdyż są zobligowani do wyeliminowania
ze swojej diety węglowodanów, a także muszą
spożywać pokarmy regularnie o ustalonych
porach i w małych ilościach. Dodatkowo są
oni świadomi zagrożeń jakie płyną z nie stosowania się do zaleceń dietetycznych. Z drugiej
jednak strony pewne zmiany związane z przebiegiem cukrzycy predysponują do rozwoju
se
on
ly -
dis
tr
ibu
tio
np
roh
ibit
ed
.
próchnicy. U chorych z cukrzycą stwierdzono patologiczne zmiany w obrębie gruczołów
ślinowych, powodujące zmniejszone wydzielanie śliny. Ponadto wzrost stężenia glukozy
we krwi i ślinie przy równoczesnych zmianach w składzie flory bakteryjnej, może wpływać na przebieg procesu próchnicowego.13-17
Jednakże niektórzy autorzy nie stwierdzili
wzrostu częstości próchnicy u pacjentów z
cukrzycą, ani też nie zanotowali różnic w intensywności próchnicy między pacjentami z
cukrzycą a pacjentami zdrowymi.18-20
Bacic i wsp.21 badając dorosłych pacjentów
z cukrzycą typu 1 i 2 nie stwierdzili istotnych
statystycznie różnic w wartościach PUW między chorymi i zdrowymi, nie zaobserwowali
istotnej różnicy w liczbie zębów wypełnionych, natomiast zanotowali u chorych istotnie
wyższą liczbę zębów usuniętych z powodu
próchnicy. Porównując chorych w zależności
od typu cukrzycy, stwierdzili istotnie większą
liczbę zębów usuniętych u pacjentów z cukrzycą typu 2 i istotnie większą liczbę zębów z wypełnieniami u pacjentów z cukrzycą typu 1.
Moor i wsp.16 zbadali poziom próchnicy korony i korzenia dorosłych pacjentów z cukrzyca typu 1. Odnotowali istotnie wyższe wartości
PUW/P i istotnie wyższą liczbę zębów usuniętych niż u osób zdrowych. Natomiast wartości składowych PW/P i P/P u pacjentów z cukrzycą były nieistotnie statystycznie wyższe.
Zaobserwowali także większą zachorowalność
na próchnicę korony zęba starszych kobiet z
nefropatią cukrzycową, ponadto stwierdzili, że
wzrost stężenia glukozy w ślinie, wiek i choroby przyzębia predysponowały do rozwoju
próchnicy korzenia.
Bakhshandeh i wsp.22 rozpatrywali wpływ
różnych czynników (wiek, poziom wykształcenia, typ cukrzycy, czas trwania choroby, poziom
HbA1c, obecność powikłań cukrzyc) na intensywność choroby próchnicowej. Przeciwnie
is c
op
y is
for
pe
rso
na
lu
within bacterial microflora may affect the
carious process.13-17 However, some authors
have not reported the increased incidence of
caries among diabetics, nor have they noted any differences in the intensity of caries
among diabetics and healthy individuals.18-20
Bacic et al.,21 who examined adult patients
with type 1 and 2 diabetes, did not report statistically significant differences in the DMF
value between healthy and sick individuals.
There was no significant difference in the
number of teeth filled, either. However, sick
patients had a significantly higher number of
teeth missing due to caries. When they compared diabetic patients with regard to the type
of the disease the reported a significantly
higher number of teeth missing in type 2 diabetics, and a significantly higher number of
teeth filled in type 1 diabetics.
Moor et al.16 examined the degree of coronal and root caries in type 1 adult diabetics. They reported significantly higher DMF/
S values and a significantly higher number
of teeth missing than in healthy individuals.
However, the DF/S and D/S components in
patients with diabetes were statistically insignificantly higher. They also noted that elderly women with diabetic nephropathy had a
higher incidence of coronal caries; they also
observed that increased concentration of glucose in saliva, patient’s age and periodontal
disease are predisposing factors in the development of root caries.
Bakhshandeh et al.22 studied the influence
of a variety of factors (age, education, type of
diabetes, duration of the disease, the HbA1c
level, presence of diabetic complications) on
caries intensity. Contrary to our studies, they
did not report significant differences in the
DMF values among type 1 and type 2 diabetic
patients; they noted, however, that in patients
with a long history of diabetes and poor dia-
Th
-
2011, 64, 1-2
19
J Stoma
se
on
ly -
dis
tr
ibu
tio
np
roh
ibit
ed
.
niż w naszych badaniach, nie stwierdzili istotnych różnic w wartościach PUW między pacjentami chorującymi na 1 lub 2 typ cukrzycy, natomiast zauważyli, że u pacjentów długo
chorujących z nieprawidłowym wyrównaniem
choroby, szczególnie przy wzroście wartości
HbA1c powyżej 8,5%, wzrasta liczba zębów
usuniętych oraz wartość PUW, natomiast u
chorych z powikłaniami cukrzycy wzrasta zarówno liczba zębów usuniętych, jak i liczba zębów niewypełnionych z próchnicą. Zależności
te były mocniej zaznaczone u mężczyzn niż u
kobiet.
Syrjala i wsp.,23 podobnie jak w niniejszej
pracy, nie stwierdzili bezpośredniego związku między nieprawidłowym wyrównaniem cukrzycy (HbA1c >8,5%) a wzrostem zachorowań na próchnicę, natomiast zaobserwowali,
że stopień wyrównania choroby jest czynnikiem modyfikującym i ma wpływ na zmianę składu śliny, które mogą zwiększać podatność na próchnicę. U pacjentów z nieprawidłowym wyrównaniem choroby stwierdzono
istotnie wyższe miano Streptoccocus mutans
i Lactobacillus, powodujące wzrost liczby powierzchni zębów dotkniętych przez próchnicę, w porównaniu z pacjentami z poziomem
HbA1c < 8,5%.
W badaniach własnych stwierdzono, że wartość PUW/Z była wyższa u pacjentów z cukrzycą typu 2 w odniesieniu do pacjentów z
cukrzycą typu 1, jak i osób zdrowych. Podobne
zależności zaobserwowano w podgrupach pacjentów z cukrzycą typu 2 niezależnie od poziomu hemoglobiny glikozylowanej oraz czasu trwania choroby. Natomiast u pacjentów
z cukrzycą typu 1 we wszystkich badanych
podgrupach wskaźnik PUW/Z był niższy niż
u osób z cukrzycą typu 2 i u osób zdrowych.
Należy podkreślić, że we wszystkich analizach
wartość wskaźnika PUW/Z była istotnie niższa u pacjentów z cukrzycą typu 1 niż u osób
is c
op
y is
for
pe
rso
na
lu
betic control, especially with the HbA1c value above 8.5%, the number of teeth missing
and the DMF index rise, while in patients with
diabetic complications the number of teeth
missing or decayed also rises. These correlations were more clearly marked in males than
in females.
Syrjala et al.,23 likewise in this paper, did
not confirm a direct relationship between poor
diabetic control (HbA1c >8.5%) and the increased incidence of caries; they noted, however, that the level of control is a mediating
factor, and has an influence on changing saliva composition that can predispose to caries.
In patients with poor control of the disease
a significantly higher Streptoccocus mutans
and Lactobacillus titre was reported resulting
in the increased number of dental surfaces affected by caries, in comparison with patients
whose HbA1c level was <8.5%.
Our own research has revealed that the value of DMF/T was higher in patients with type
2 diabetes as compared with type 1 diabetics,
or healthy subjects. Similar correlation was
observed in subgroups of patients with type 2
diabetes irrespective of the level of glycated
hemoglobin or the duration of the disease. In
patients with type 1 diabetes the DMF/T index
value was lower in all examined subgroups
than in type 2 diabetics or healthy individuals. It is to be stressed that in all analyses the
DMF/T index value was significantly lower in
type 1 than in type 2 diabetics.
Statistically significant differences in relation to healthy individuals were confirmed
only in type 2 diabetics (C2 group) where the
DMF/T index value was significantly higher,
and in the subgroup of patients with type 1 diabetes and good control the DMF/T index value was significantly lower than in the control
group. When all the patients were analysed
irrespective of the type of the disease no sta-
Th
-
B. Malicka et al.
20
se
on
ly -
dis
tr
ibu
tio
np
roh
ibit
ed
.
z cukrzycą typu 2.
Istotne statystycznie różnice w odniesieniu
do osób zdrowych stwierdzono jedynie w grupie pacjentów chorujących na cukrzycę typu
2 (grupa C2) - wartość PUW/Z była istotnie wyższa oraz w podgrupie pacjentów z cukrzycą typu 1 z prawidłową kontrolą choroby,
gdzie wartość PUW/Z była istotnie niższa niż
w grupie kontrolnej.
Rozpatrując chorych łącznie niezależnie od
typu cukrzycy nie zaobserwowano istotnych
statystycznie różnic w wartościach PUW/Z w
podgrupach o różniących się stopniem wyrównania i czasem trwania choroby. Nie stwierdzono również statystycznie istotnych różnic
w liczbie zębów z próchnicą aktywną, występujących u pacjentów z cukrzycą typu 1 i 2
w zależności od typu, stopnia kontroli i czasu trwania choroby. We wszystkich analizach
największą liczbę zębów z ubytkami próchnicowymi niewypełnionymi zaobserwowano u
osób zdrowych, ale różnice te nie były istotne
statycznie – jedynie w podgrupie pacjentów
chorujących na cukrzycę typu 1 ponad 10 lat
wartość P/Z była istotnie mniejsza, niż u osób
zdrowych. Natomiast największą liczbę zębów
usuniętych stwierdzono u pacjentów z cukrzyca typu 2 we wszystkich badanych podgrupach. Liczba zębów usuniętych była istotnie
wyższa u chorych z cukrzycą typu 2 względem
osób z cukrzycą typu 1 i takie same zależności stwierdzono w podgrupach z wyrównaną i
niewyrównaną chorobą a także u osób z różnym czasem jej trwania. Liczba zębów z wypełnieniami najwyższa była u pacjentów zdrowych względem osób chorych we wszystkich
analizach, oprócz podgrupy D1 – pacjentów z
cukrzycą typu 1 chorujących krócej niż 10 lat,
gdzie zanotowano najwyższą wartość W/Z. U
pacjentów z cukrzycą typu 2 wartość W/Z była
istotnie statystycznie niższa względem osób
zdrowych. Podobne zależności stwierdzono u
is c
op
y is
for
pe
rso
na
lu
tistically significant differences in the DMF/
T index value were observed in subgroups
that differed in the control level and the duration of the disease. Similarly, no statistically significant differences in the number of
teeth with active caries occurring in type 1
and type 2 diabetics were confirmed as related to the type, control level, and the duration
of the disease. In all the analyses the highest
number of teeth with unfilled carious lesions
was reported in healthy subjects but these differences were statistically insignificant. Only
in the type 1 subgroup of diabetic patients
whose history of the disease was longer than
10 years was the D/T index value significantly
lower than in healthy individuals. The highest number of teeth missing was reported in
patients with type 2 diabetes in all the examined subgroups. The number of teeth missing
was significantly higher in type 2 diabetics as
compared with type 1 patients; identical correlation was confirmed in subgroups of patients
with proper or poor control of the disease, and
also in patients in whom the duration of the
disease varied. The number of teeth filled was
the highest in healthy subjects in all the analyses, with the exception of D1 subgroup – type
1 diabetics whose history of the disease was
shorter than 10 years – where the highest F/
T index value was noted. In type 2 diabetics
the F/T index value was statistically significantly lower as compared with healthy individuals; similar correlation was confirmed in
patients with HbA1c<=8.5% level and in patients whose history of the disease was longer
than 10 years.
Hintao et al.14 assessed the impact of diabetes on the development of caries as related
to its localization (on the crown’s surface or
the root); they also attempted to define factors
which additionally accelerate and facilitate the
development of carious lesions. They are in
Th
-
2011, 64, 1-2
21
J Stoma
se
on
ly -
dis
tr
ibu
tio
np
roh
ibit
ed
.
pacjentów z poziomem HbA1c ≤ 8,5% i osób
chorujących ponad 10 lat.
Hintao i wsp.14 oceniali wpływ cukrzycy na
rozwój próchnicy w zależności od jej lokalizacji (na powierzchni korony i korzenia zęba), a
także próbowali określić czynniki, które dodatkowo przyspieszają i ułatwiają rozwój zmian
próchnicowych. Zaobserwowali, podobnie jak
w niniejszej pracy, istotnie zwiększoną podatność na próchnicę korzenia u pacjentów z cukrzycą typu 2, prawdopodobnie spowodowaną
zwiększoną częstością występowania recesji
dziąseł, która sprzyjała rozwojowi próchnicy
cementu. Ponadto u tych chorych występowało niższe pH śliny, zmniejszona pojemność
buforowa śliny, wyższy wskaźnik płytki PI
(Plaque Index) oraz wyższy poziom bakterii
S.mutans i Lactobacilli, które także wpływają
na rozwój próchnicy. Hintao i wsp.14 nie zaobserwowali wpływu takich czynników jak:
czas trwania choroby i poziom HbA1c >8,5%
na zwiększoną podatność na próchnicę.
Z kolei Hintao i wsp.24 badając mikrobiologiczny profil płytki nad i poddziąsłowej u pacjentów z cukrzycą typu 2 i jej wpływ na rozwój próchnicy stwierdzili, że podwyższonemu
poziomowi glukozy w krwi towarzyszy wzrost
stężenia glukozy w ślinie i w płynie dziąsłowym, powodując wzrost liczby bakterii kwasotwórczych w jamie ustnej, co stanowi ważny
czynnik ryzyka rozwoju próchnicy (wzmożona przemiana glukozy przez bakterie zgromadzone w płytce z wytworzeniem dużej ilości
kwasów może być przyczyną początkowo demineralizacji powierzchni szkliwa a następnie powstawania ubytków próchnicowych).
Autorzy ci stwierdzili również istotnie większą
liczbę powierzchni korzeni zębów wypełnionych lub z ubytkami próchnicowymi w stosunku do pacjentów zdrowych. Nie zaobserwowali zaś różnic odnośnie liczby powierzchni
dotkniętych procesem próchnicowym w obrę-
is c
op
y is
for
pe
rso
na
lu
line with this paper in observing significantly
increased susceptibility to root caries in type
2 diabetics probably due to the increased incidence of gum recession which favours the development of cemental caries. These patients
had a lower pH of saliva, lower salivary buffer
content, higher Plaque Index and higher level
of S.mutans and Lactobacilli which also affect
the development of caries. Hintao et al.14 did
not confirm that factors such as the duration of
the disease and HbA1c >8.5% level had any
influence on susceptibility to caries.
When Hintao et al.24 examined the microbiological profile of supra- and subgingival
plaque in patients with type 2 diabetes and its
influence on the development of caries, they
reported the increased level of glucose in the
blood is accompanied by the increased concentration of glucose in saliva and gingival
fluid resulting in the rise of the number of oral
acidogenic bacteria. It constitutes an important
risk factor for caries (heightened metabolism
of glucose by plaque bacteria and secretion of
large amounts of acids may initially contribute
to the process of surface enamel demineralization, and then to carious lesion cavitation).
These authors also reported a significantly
higher number of dental root surfaces either
filled or with carious lesions as compared
with healthy individuals; they did not observe
any differences with regard to the number of
surfaces affected by the carious process in
the coronal area. They also noted significant
differences in supragingival plaque composition. Diabetic patients had increased levels of
Treponema denticola, Prevotella nigrescens,
Streptococcus sanguinis, Streptococcus oralis and Streptococcus intermedium. They also
stated that root caries is connected with the
increased number of Streprococcus mutant,
Lactobacillus and Candida albicans in saliva,
as well as with Streptococcus mutant in sub-
Th
-
B. Malicka et al.
22
gingival plaque. Lactobacillus and Candida
albicans in saliva are related to coronal caries. It has to be remembered that Candida albicans may be a factor in the development of
cementum caries due to its strong acidogenic
activity initiating the demineralization process
on dental surfaces.24
ed
.
bie korony zębów. Ponadto zanotowali istotne różnice w składzie płytki naddziąsłowej.
U pacjentów z cukrzycą w płytce nadziąsłowej stwierdzili większą liczbę drobnoustrojów
Treponema denticola, Prevotella nigrescens,
Streptococcus sanguinis, Streptococcus oralis i Streptococcus intermedium. Stwierdzili
również, że próchnica korzenia zęba związana jest ze wzrostem liczby Streprococcus mutant, Lactobacillus oraz Candida albicans w
ślinie oraz Streptococcus mutant w płytce poddziąsłowej, natomiast próchnica korony zęba
z Lactobacillus i Candida albicans w ślinie.
Autorzy zwracają uwagę, że Candida albicans może być czynnikiem rozwoju próchnicy cementu, ponieważ ma silnie kwasotwórcze
działanie, przez co może inicjować proces demineralizacje powierzchni zębów.24
tio
np
roh
ibit
-
Conclusion
ly -
dis
tr
ibu
Even though noncariogenic dietary habits
and a healthy lifestyle are recommended to
patients with diabetes, they are at risk of caries. Therefore, a personalized caries prophylaxis programme should cover this group of
patients with particular emphasis on prevention of root caries.
on
Podsumowanie
-
se
Pomimo zalecanych niekariogennych nawyków żywieniowych i uregulowanego trybu życia, pacjenci z cukrzycą są narażeni na rozwój
próchnicy, dlatego powinni być objęci indywidualnym programem profilaktycznym, ze
szczególnym uwzględnieniem zapobiegania
rozwojowi próchnicy korzenia.
lu
rso
na
pe
References
is c
op
y is
for
1. Bernas M: Kryteria i metody rozpoznawania cukrzycy ukierunkowane na zapobieganie
powikłaniom. Med Metab 2005, 9, 2: 32-44.
2. Borodako A: Klasyfikacja i rozpoznawanie
cukrzycy. Terapia 2007, 15, 5: 6-11.
3. Górczyńska-Kosiorz S, Grzeszczak W, Mazur
B: Klasyfikacja cukrzycy z uwzględnieniem
podłoża genetycznego a badania laboratoryjne przydatne do rozpoznania zaburzeń przemiany węglowodanów. Diabetol Dośw Klin
2005, 5, 4: 260-272.
4. Sieradzki J: Kryteria wyrównania cukrzycy.
Th
-
-
-
2011, 64, 1-2
5.
6.
7.
8.
Terapia 2007, 15, 5: 62-65.
Solnica B: Standaryzacja i kontrola jakości oznaczeń hemoglobiny glikowanej. Bad
Diagn 2001, 7, 10: 69-72.
Grossi SG , Genco RJ: Periodontal disease
and diabetes mellitus: a two-way relationship.
Ann Periodontol 1998, 3, 1: 51-61.
Taylor GW, Borgnakk WS: Periodontal disease: associations with diabetes, glycemic
control and complications. Oral Diseases
2008, 14: 191–203.
Taylor GW: The effects of periodontal treatment on diabetes. J Am Dent Assoc 2003,
134: 41-48.
23
J Stoma
tio
np
roh
ibit
ed
.
Lehtonen OP: Oral health of patients with insulin-dependent diabetes mellitus. Scand J
Dent Res 1986, 94, 3: 38-46.
18. Collin HL, Uusitupa M, Niskanen L, Koivisto
AM, Markkanen H, Meurman JH: Caries in
patients with non-insulin-dependent diabetes mellitus. Oral Surg Oral Med Oral Pathol
Oral Radiol Endod 1998, 85: 680–685.
19. Lin BP, Taylor GW, Allen DJ, Ship JA, Dental
Karies in older adults with diabetes mellitus.
Spec Care Dentist 1999, 19: 8–14.
dis
tr
ibu
20. Narhi TO, Meurman JH, Odont D, Ainamo A,
Tilvis R: Oral health in the elderly with non
insulin dependent diabetes mellitus. Spec
Care Dentist 1996, 16: 116–122.
ly -
21. Bacic M, Ciglar I, Granic M, Plancak D,
Sutalo J: Dental status in a group of adult
diabetic patients. Community Dent Oral
Epidemiol 1989, 17: 313-316.
on
22. Bakhshandeh S , Murtomaa H, Vehkalahti
MM, Mofid R: Dental Findings in Diabetic
Adults. Caries Res 2008, 42: 14–18.
se
23. Syrjala AMH, Niskanen CM, Ylostalo P,
Knuuttila MLE: Metabolic control as a modifier of the association between salivary factors and dental caries among diabetic patients.
Caries Research; 2003, 37: 142-147.
is c
op
y is
for
pe
rso
na
lu
9. Dodds M, Chih-Ko Yehand, Johnson D:
Salivary alterations in type 2 (non-insulin-dependent) diabetes mellitus and hypertension.
Community Dent Oral Epidemiol 2000, 28:
373–381.
10. Dodds M, Dodds AP: Effects of glycemic control on saliva flow rates and protein composition in non-insulin-dependent diabetes mellitus. Oral Surg Oral Med Oral Pathol Oral
Radiol Endod 1997, 83: 465-470.
11. Goncalves RHP, Toscano ME, Zaia JE,
Mendes GMJS: Species diversity of 2006,
162: 83–89.
12. Moore P, Guggenheimer J, Etzel K, Weyant J,
Orchard T: Type 1 diabetes mellitus, xerostomia, and salivary flow rates. Oral Surg Oral
Med Oral Pathol Oral Radiol Endod 2001, 92:
281-291.
13. Miralles L, Silvestre FJ, Hernández-Mijares
A, Bautista D, Llambés F, Grau D, Dental
caries in type 1 diabetics: influence of systemic factors of the disease upon the development of dental caries. Med Oral Patol Oral
Cir Bucal 2006, 11: 256-260.
14. Hintao J, Teanpaisan R, Chongsuvivatwong
V, Dahlen G, Rattarasarn C: Root surface and
coronal caries in adults with type 2 diabetes
mellitus. Community Dent Oral Epidemiol
2007, 35: 302–309.
15. Karjalainen KM, Knuuttila ML, Kaar ML:
Salivaryfactors in children and adolescents
with insulin dependent diabetes mellitus.
Pediatr Dent 1996, 18: 306–311.
16. Moore PA, Weyant RJ, Etzel KR, Guggenheimer
J, Mongelluzzo MB, Myers DE, Rossie K,
Hubar H, Block HM, Orchard T: Type 1 diabetes mellitus and oral health: assessment
of coronal and root caries. Community Dent
Oral Epidemiol 2001, 29: 183–194.
17. Tenovuo J, Alanen P, Larjava H, Viikari J,
Th
-
B. Malicka et al.
24
24. Hintao J, Teanpaisan R, Chongsuvivatwong
V, Ratarasan C, Dahlen G: The microbiological profiles of saliva, supragingival and subgingival plaque and dental caries in adults
with and without type 2 diabetes mellitus.
Oral Microbiol Immunol 2007, 22: 175–181.
Adress: 50-425 Wrocław, ul. Krakowska 26
Tel./Fax: 71 7840362
e-mail: [email protected]
Paper received 24 October 2010
Accepted 19 January 2011

This copy is for personal use only

Transkrypt

Podobne dokumenty

Programowanie Obiektowe Marek Moszyński p.744 http://knot805.eti

generuj PDF

World Journal of Medical Images, Videos and Cases