Autonomiczny uklad nerwowy

Data utworzenia 2000-05-21 12:46 Anna M. Czarnecka
Tomi: 11 V 2000r
15 V 2000
Topic: Układ wegetatywny budowa i funkcje.
1. Zdefiniowanie pojęć: układ współczulny i przywspółczulny.
2. Wykonać rysunki porównawcze (nie kopiować z książki) łuków odruchowych
eferentnych obu typu układów.
3. Wyjaśnić pozorny antagonizm układów układu wegetatywnego.
4. Wkuć nerwy czaszkowe (nazwa, charakter, miejsce wychodzenia).
Autonomiczny układ nerwowy
Nie podlega naszej woli, nie można go kontrolować,
Kontroluje i reguluje pracę narządów wewnętrznych,
Jego receptory to interoreceptory
Kieruje metabolizmem,
Jest najstarszym układem nerwowym, jedynym u bezkręgowców,
Dba o podtrzymanie elementarnych funkcji życiowych, jak oddychanie, krążenie
itp.,
Utrzymuje homeostazę ustrojową,
Unerwia ruchowo mięśnie gładkie wszystkich narządów wewnętrznych, mięsień
sercowy i gruczoły egzo- i endokrynowe,
Część ośrodkowa: jądra w mózgowiu i skupienia komórek nerwowych w rdzeniu
kręgowym,
Cześć obwodowa: zwoje i nerwy,
Drogę eferentną stanowią co najmniej dwa neurony (nie tak jak w somatycznym
jeden),
Pod względem czynnościowym dzieli się na współczulny i przywspółczulny.
Tabela. Różnice pomiędzy układem współczulnym i przywspółczulnym (antagoniści1)
Współczulny
Sympatyczny
Piersiowo – lędźwiowy
Ośrodki
Włókna
przedzwojowe
1
Przywspółczulny
Parasympatyczny
Czaszkowo – krzyżowy
Perikariony neuronów przedzwojowych
w rogach bocznych istoty szarej rdzenia
kręgowego, od VIII odcinka szyjnego do
III odcinka lędźwiowego
Występują w śródmózgowiu, rdzeniu
przedłużonym i części krzyżowej
rdzenia kręgowego
Z nich wychodzą długie włókna
mielinowe.
Krótkie neuryty wychodzące na boki z Długie; z te z części czaszkowej biegną
rdzenia
kręgowego
korzeniami w nerwach mózgowych: okoruchowym
brzusznymi, kierują się do zwojów (n. III), twarzowym (n. VII), językowoprzykręgowych
gardłowym (n. IX) i błędnym (n. X), te z
odcinka krzyżowego wychodzą z
rdzenia
kręgowego
korzeniami
brzusznymi
wraz z II-IV nerwami
krzyżowymi, jako nerwy, t miednicze, w
pobliżu unerwianych narządów tworzą
zwoje
Tzw. normalna praca narządu jest wypadkowo stymulowania ze strony pierwszego układu i
hamowania ze strony drugiego.
Data utworzenia 2000-05-21 12:46 Anna M. Czarnecka
Zwoje
Włókna
pozazwojowe
Zakończenia
przedzwojowe
Zakończenia
pozazwojowe
Skutki
pobudzenia:
Zwoje przykręgowe tworzące po obu
stronach kręgosłupa pień współczulny
(tu część włókien przedzwojowych
kończy się tworząc synapsy z drugimi
neuronami)
Neuryty drugich neuronów , kierują się e
do
zwojów
obwodowych
lub
bezpośrednio do unerwianego narządu,
bez osłon
Włókna cholinergiczne
(acetylocholina)
Włókna adrenergiczne
(noradrenalina)
Podobne
jak
przy
wydzielaniu
adrenaliny do krwi w stresie ‹ rdzeń
nadnerczy
stanowi
komórki
neurosekrecyjne,
będące
zmodyfikowanymi
neuronami
pozazwojowymi części współczulnej
Leżą
w
ścianach
unerwianych
narządów, z dala od ośrodków
Krótkie, unerwiają narządy docelowe,
mają tylko osłonę glejową.
Włókna cholinergiczne
(acetylocholina)
Włókna cholinergiczne
(acetylocholina)
POZORNY ANTAGONIZM UKŁADÓW UKŁADU WEGETATYWNEGO
Polega on na tym, że przeciwny układ nie pobudza, a nie hamuje, działania drugiego !
Źrenica
Rozszerza (ogniskowa, widzimy z
zwęża
bliska)
m. rzęskowy
Rozkurcz (zwolnienie akomodacji)
Skurcz (napięcie akomodacji)
Gruczoł łzowy
Wydzielanie łez
Serce
przyspiesza akcję
zwalnia lub zatrzymuje akcje serca
Płuca
Rozszerza mięśnie oskrzeli
Zwęża mięśnie oskrzeli
Skąpe wydzielanie śliny
Pobudza obfite wydzielanie wodnistej
Ślinianki
śliny
Żołądek, jelita
Zmniejsza perystaltykę, hamuje
Zwiększa perystaltykę, pobudzają
wydzielanie soków trawiennych
wydzielanie soków trawiennych
Trzustka
pobudza wydzielanie soku
trzustkowego
Pęcherzyk
rozkurcz
skurcz
żółciowy
Wątroba
rozkład glikogenu
synteza glikogenu
m.
wypieracz
rozkurcz
skurcz
moczu
m. zwieracz cewki
skurcz
rozkurcz
Wg. Tomi: dokładnie na odwrót → osiusianie przeciwnika.
Macica
ciężarna: skurcz
zmienny wpływ
nieciężarna: rozkurcz
Narządy płciowe
wytrysk nasienia
erekcja
m. przywłosowe
stroszenie włosów
Gruczoły potowe
Wydzielanie potu na dłoniach
Śledziona
skurcz
aż Znacząca większość narządów jest unerwiona przez oba typy włókien układu autonomicznego ›
antagonizm czynnościowy. Tzw. Normalna praca jest wypadkową ze stymulowania i hamowania obu
części.
W przypadku niektórych narządów obserwuje się brak unerwienia ze strony części przywspółczulnej
układu; dotyczy to min. mięśni przywłosowych, śledziony, niektórych naczyń krwionośnych.
Data utworzenia 2000-05-21 12:46 Anna M. Czarnecka
Nie unerwione przywspółczulnie są mięśnie przywłosowe, śledziona, niektóre
naczynia krwionośne.
współczulny
przywspółczulny
Włókna mielinowe
Włókna cholinergiczne
Włókna
Włókno
adrenergiczne
Narząd
Bibliografia:
Hoser Paweł: “Fizjologia organizmów z elementami anatomii człowieka”, WSiP, Warszawa 1998 r.
Lewiński Waldemar: “Biologia 3”, Operon, 1998 r.
Wiśniewski Henryk: “Biologia z higieną i ochrona środowiska”, WSiP, Warszawa, 1989 r.