Środki i infrastruktura transportu - Wydział Transportu Politechniki
Transkrypt
Środki i infrastruktura transportu - Wydział Transportu Politechniki
Spis rzeczy – Contents J a r o s a w A r t y s z u k – Types and Power of Harbour Tugs - the Latest Trends .............. 9 Typy i moc holowników portowych - wspóczesne tendencje Maciej Bajerlein, Dariusz Michalak, ukasz Rymaniak, Andrzej Ziókowski, Micha Dobrzyski – Badania ukadów ogrzewania autobusów miejskich w komorze klimatycznej .................... 21 Tests on Bus Heating Systems in a Climatic Chamber R a f a B u r d z i k – Wielowymiarowa identyfikacja charakterystycznych cech sygnau w analizie wasnoci drganiowych panelu podogowego pojazdu samochodowego ................................................................................................................... 29 Multidimensional Identification of Characteristics Signals Properties in Research on Vibration Properties of Car Vehicle Floor Pan Rafa Burdzik, Piotr Folga, Bogusaw azarz – Badania wpywu zmian stanu technicznego elementów resorujcych oraz parametrów eksploatacyjnych pojazdu na rozkad drga w konstrukcji pojazdu ..................................... 37 Research on Influence of Technical State of Sprung Elements and Maintenance Parameters of Vehicles on Vibration Distribution in Carbody Rafa Burdzik, Piotr Folga, Bogusaw azarz – Czstotliwociowe miary dynamiki ekspozycji drga i stanu technicznego amortyzatorów samochodowych rejestrowane w miejscach wnikania drga do organizmu czowieka ....................................................................................................... 47 Frequency Based Estimators of Vibration Exposure Dynamics and Shock Absorber Technical State Measured in Places of Penetration of Vehicle Vibration to Human Body W o d z i m i e r z C h o r o m a s k i – „ECO-Mobilno” – w kierunku nowych systemów i rodków mobilnoci uwzgldniajcych potrzeby aglomeracji miejskich i osób niepenosprawnych .................................................................................................... 55 „ECO-the Mobility” - Towards of New Systems and Means of Mobilities Taking into Account of the Need of Urban Agglomerations and Handicapped Persons Wodzimierz Choromaski, Grzegorz Dobrzyski, K r z y s z t o f F i o k – Wózki inwalidzkie - badania symulacyjne podania za zadanym torem jazdy ....................................................................................................... 67 Wheelchairs – Simulation Study of Following a Predetermined Ride Path Wodzimierz Choromaski, Iwona Grabarek, J e r z y K o w a r a , B a r t o m i e j K a m i s k i – Personal Rapid Transit – Polish Solution ...................................................................................................................... 79 Personal Rapid Transit – polskie rozwizanie J a r o s a w C z e r w i s k i , Z y g m u n t M a r c i n i a k – Moduowe konstrukcje jednokabinowych spalinowych lokomotyw manewrowych ........................... 101 Modular Constructions of the One – Cabin Diesel Shunting Locomotives Y u r y V . D i o m i n , R o s t i s l a v Y u . D i o m i n – Procedural Issues Acceptance of Rolling Stock Gauge 1435/1520 mm ......................................................... 119 Zagadnienia proceduralne przyjcia do eksploatacji taboru kolejowego 1435/1520 mm I z a b e l a D z i a d u c h , A d a m L i c h o t a – Model szeregu czasowego z wahaniami sezonowymi w prognozowaniu zuycia oleju napdowego dla autobusów szynowych .................................................................................................. 125 Time Series Model with Seasonal Variation in Predicting Rail Buses’ Diesel Fuel Consumption M a r i u s z F a b i j a s k i , D a n u t a M i l c z a r e k – Oddziaywanie substancji chemicznych na materiay polimerowe stosowane w transporcie kolejowym .......................................................................................................................... 137 Effects of Chemical Substances on the Mechanical Properties of Polymer Materials Used in Rail Transport G r z e g o r z F e l i c z a k – Analiza wyników bada uszkadzalnoci pojazdów samochodowych ................................................................................................................. 149 Analysis of the Results of Vehicles Damages A n d r z e j G g o r o w s k i – Badania symulacyjne wpywu wybranych parametrów ruchu drogowego na haas samochodowy ...................................................... 155 Simulation Study on Influence of Selected Traffic Parameters on Road Noise A n d r z e j G g o r o w s k i – Metoda oceny wielokryterialnej konstrukcji siedzisk pojazdów ............................................................................................................... 165 A Method for Multi-Criteria Evaluation of Vehicle Seat Structure Wojciech Gis, Paulina Grzelak, Andrzej ótowski – Czynniki rozwoju transportu miejskiego zasilanego biometanem ..................................... 175 Development Factors of City Transport Powered by Biomethane T o m a s z G o b i o w s k i – Smar plastyczny o podwyszonej odpornoci na wymywanie wod .......................................................................................................... 183 Grease with Increased Resistance to Water Washout I w o n a G r a b a r e k – Zasady projektowania ergonomicznego w projekcie ECO-Mobilno .................................................................................................................. 193 The Ergonomic Designing Rules in the Project ECO-Mobility Marek Idzior, Wojciech Karpiuk, Maciej Bieliski, Tomasz Borowczyk Pawe Daszkiewicz, P a w e S t o b n i c k i – Koncepcja stanowiska do badania turbosprarek silników spalinowych ........................................................................................................................ 203 Test Bench for Combustion Engines Turbochargers Conception Antoni Iskra, Maciej Babiak, Jarosaw Kauny – Porównanie oporu ruchu toków pokrytych warstw nanorurek wglowych z tokami standardowymi ................................................................................................................... 215 The Resistance to Motion Comparison of Standard Pistons and With Carbon Nanotubes Coating D a n i e l K a l i n á k , u b o š B a r t í k – The Possibilities of Fuel Economy – The Hybrid Traction Propulsion ......................................................................................... 225 Moliwoci oszczdnoci paliwa – hybrydowy napd trakcyjny E w a K a r d a s - C i n a l – Probabilistyczne metody badania wasnoci dynamicznych ukadu pojazd szynowy – tor .............................................................................................. 237 Probabilistic Methods for Investigation of Dynamic Properties of a Railway Vehicle Track-System W a d y s a w K o c – Projektowanie uków koszowych dostosowane do pomiarów satelitarnych ........................................................................................................................ 247 Design of Circular Arcs Adapted to the Satellite Measurements Wadysaw Koc, Piotr Chrostowski, Jacek Szmagliski – Ocena ksztatu geometrycznego torów tramwajowych na podstawie pomiarów satelitarnych ........................................................................................................................ 259 Evaluation of Tram Track Geometric Shape Based on Satellite Surveing M a r c i n K o n i a k – Aspekty ekonomiczne, techniczne i rodowiskowe adowania pojazdów elektrycznych .................................................................................... 271 Economic, Technical and Environmental Aspects of Electric Vehicle Charging Robert Konowrocki, Jacek Kukulski, Sawomir Walczak, W i t o l d G r o l l – Dynamiczna wspópraca wstawki hamulcowej oczyszczajcej w pocigach duej prdkoci –badania eksperymentalne .................................................. 279 Dynamic Interaction of Cleansing Brake Insert for High Speed Train - Experimental Investigation J a r o s a w K o r z e b – Zaoenia do budowy systemu oceny transportowych oddziaywa dynamicznych ............................................................................................... 291 Guidelines for Construction of the Transportation Dynamic Impacts Evaluation System J a r o s a w K o r z e b , P r z e m y s a w I l c z u k – Wykorzystanie rodowiska VRML dla potrzeb wizualizacji wybranych oddziaywa dynamicznych w aglomeracji miejskiej ...................................................................................................... 301 VRML Environment Use for the Visualization of Selected Dynamic Impacts in Urban Area M a c i e j K o z o w s k i – Budowa i symulacja modelu dynamiki PRT ............................ 311 Construction and Simulation of PRT Vehicle Model W i e s a w K r a s o , T a d e u s z N i e z g o d a – Koncepcja i wybrane aspekty bada wagonu kolejowego do przewozu naczep samochodów ciarowych ..................... 321 Idea and Selected Aspects of Tests of the Railway Wagon for Truck Semitrailers Transportation Przemysaw Krata, Jacek Jachowski, W o j c i e c h W a w r z y s k i – Dynamika ruchu cieczy ze swobodn powierzchni w ocenie statecznoci statku morskiego ............................................................................................................ 331 Study on Dynamics of Liquid Sloshing in Ship Tanks in the Context of Ship Stability Assessment J a c e k K r a w c z y k – Modernizacja kabin sterowniczych pojazdów szynowych pod ktem wspóczesnych wymaga ergonomii .......................................................................................... 345 Modernization of Control Cabs of Rail Vehicles Paying Special Attention to the Modern Ergonomic Requirements W i t o l d L u t y – Nieustalone stany znoszenia bocznego ogumienia kó jezdnych w symulacji ruchu krzywoliniowego pojazdu ............................................................................................... 357 Tire Transient Properties in Simulation of Vehicle Lateral Dynamics in Curvilinear Motion T o m a s z M a g i e r a – Metoda dowiadczalnego wyznaczania oporów ruchu ukadu mechanicznego kolei linowych .............................................................................................................. 369 Experimental Verification of Motion Resistance of Ropeways, Based on Dynamic Tests A n d r z e j M a j k a – The Problem of Choice of Light Transport Aircraft Characteristics .................................................................................................................................................................. 379 Problem wyboru charakterystyk lekkiego samolotu transportowego A n d r z e j M a j k a – MAGLEV Assisted Take-off ..................................................................................... 389 Start samolotu wspomagany systemem MAGLEV Z y g m u n t M a r c i n i a k , J a n u s z M i e l n i c z u k – Polska koncepcja lokomotywy spalinowej z hybrydowym ukadem napdowym .......................................................... 401 Polish Conception of the Diesel Locomotive with the Hybrid Drive System R a f a M e l n i k – Wykorzystanie parametrów statystycznych sygnaów pomiarowych w procesie diagnozowania stanu zawieszenia pojazdu szynowego .................. 417 Application of Statistical Parameters of Acceleration Signals in the Process of Rail Vehicle’s Suspension Condition Assessment K r z y s z t o f M e n d r o k – Metoda monitorowania mostów i wiaduktów oparta o filtracj przestrzenn ................................................................................................................................................. 427 Method for Bridges and Viaducts Monitoring Based on Spatial Filtration Jerzy Merkisz, Pawe Fu, Piotr Lijewski, A n d r z e j Z i ó k o w s k i , u k a s z R y m a n i a k – Wpyw zastosowania rodzaju silnika w pojazdach HDV na emisj CO2, CO oraz zuycie paliwa .............................. 437 Impact of Application Type of Engine in Heavy-Duty Vehicle for CO2, CO Emission and Fuel Consumption Jerzy Merkisz, Marianna Jacyna, Maciej Andrzejewski, Jacek Pielecha, Agnieszka Merkisz-Guranowska – Prdko jazdy samochodem a emisja substancji szkodliwych w spalinach .............................. 447 The Vehicle Speed and Emissions of Harmful Substances in Exhaust Gases Jerzy Merkisz, Mateusz Nowak, Jacek Pielecha, Pawe Fu, Agnieszka Merkisz-Guranowska – Moliwoci oceny wpywu zmiany infrastruktury drogowej na emisj zwizków szkodliwych spalin pojazdów .................................................................................................................................. 455 Possibilities of Changes in Road Infrastructure Impact Assessment on Vehicles Exhaust Emission Jerzy Merkisz, Jacek Pielecha, Krystian abd, A r k a d i u s z S t o j e c k i – Badania emisji spalin pojazdów o rónej klasie emisyjnej zasilanych gazem ziemnym ............................................................................................................... 463 Test of Exhaust Gas Emissions for Vehicles of Different Emission Classes Fuelled with Natural Gas M i r o s a w N a d e r , E d y t a P u r t a – Metoda oceny rodków transportu z punktu widzenia oddziaywania drga na czowieka w otoczeniu dalszym ............................ 473 The Assessment Method of Means of Transport from the Point of View of Vibration Influence on Human in the Further Environment Vitalij Nichoga, Ivan Prudyus, Liubomyr Vashchshyn – Modern Method of Processing Signals from Dangerous Defects in the High-Speed Magnetic Rails Flaw Detection .............................................................................................................................. 483 Nowoczesna metoda przetwarzania sygnaów niebezpiecznych wad w szynach kolejowych przy szybkociowej defektoskopii magnetycznej P a w e O l s z o w i e c , M i r o s a w L u f t – Niekonwencjonalne usterki pojazdów hybrydowych .............................................................................................................................................. 491 Unconventional Defects of Hybrid Vehicles M a g o r z a t a O r c z y k – Analiza i ocena haasu komunikacyjnego na przykadzie miasta Poznania ............................................................................................................................................................... 499 The Analysis and Assessment of Communication Noise through Example of Pozna City K a t a r z y n a P a l i k o w s k a – Modelowanie krzywizny ukadu geometrycznego toru z wykorzystaniem algorytmu PSO ............................................................................................................. 509 Modeling of Curvature of Railway Track Geometrical Layout Using Particle Swarm Optimization L e s z e k P i a s e c z n y , M i r o s a w W a l k o w s k i – Metoda okrelania wielkoci dawki jedno i dwuczciowego wtrysku paliwa w systemie CR okrtowego silnika spalinowego ............................................................................................................................ 521 Method of Determining the Single and Two-Part Fuel Dose Injection in the Common Rail System of Marine Combustion Engine Ireneusz Pielecha, Jakub Czajka, Przemysaw Borowski, K r z y s z t o f W i s o c k i – Operational Parameters of Hybrid Drive System of Toyota Yaris in Urban Traffic Conditions ................................................................................................. 533 Wskaniki pracy napdu hybrydowego Toyoty Yaris w warunkach ruchu miejskiego Stanisaw Radkowski, Przemysaw Szulim – Use of Diagnostic Information in the Algorithm Used for Planning the Movement of an Autonomous Vehicle ....................................................................................................................................... 543 Wykorzystanie informacji diagnostycznej w algorytmie planowania ruchu pojazdu autonomicznego E w a R o s t e k , M a c i e j B a b i a k – Kryteria jakociowe dla E10 i B5 w oparciu o wiatow Kart Paliw ...................................................................................................................... 557 The Qualitative Criteria for E10 and B5 Based on Worldwide Fuel Charter R o m u a l d R z d k o w s k i , A r t u r M a u r i n – Multistage Coupling – Free Vibration of Mistuned Bladed Discs ........................................................................................................ 565 Midzystopniowe sprzenie – drgania swobodne rozstrojonych uopatkowanych tarcz W o j c i e c h S a w c z u k – Ocena drga generowanych przez ukad hamulca tarczowego do jego diagnozowania przy jego rónych obcieniach cieplnych Evaluation of Vibration Generated by Brake System for Diagnosis in Different Temperature States ...................... 575 W o j c i e c h S a w c z u k , F r a n c i s z e k T o m a s z e w s k i – Zastosowanie charakterystyk widmowych sygnau drganiowego do diagnozowania hamulca tarczowego przy jego dwóch obcieniach cieplnych .............................................................................. 585 Evaluation of Vibration Generated by Brake System for Diagnosis in Different Temperature States Aleksander Sobota, Grzegorz Karo, Renata ochowska – Determinanty wyboru typu skrzyowania drogowego w miastach na etapie projektowania .................................................................................................................................................................... 595 Determinants of Selection of Intersection Type in Cities in the Design Phase Wodzimierz Stawecki, Zygmunt Marciniak, I r e n e u s z P i e l e c h a , J a c e k P i e l e c h a – Ekologiczne aspekty modernizacji lokomotyw spalinowych w Polsce ......................................................................................... 615 Ecological Aspects of the Modernization of Diesel Locomotives in Poland Tadeusz Szelangiewicz, Katarzyna elazny – Poziom emisji CO2 jako kryterium projektowe wspóczesnych statków transportowych ................................................................................................................................................................. 625 CO2 Emission Level as a Design Criterion in Modern Transport Ships Z y g m u n t S z y m a s k i – Model quasi dynamiczny pojazdu trakcyjnego z napdem hybrydowym ............................................................................................................................................. 637 Quasi Dynamic Control System of Wheel Vehicle with Hybrid Drive System Franciszek Tomaszewski, Wojciech Misztal – Ocena haasu generowanego podczas startu statku powietrznego ..................................................... 651 Assessment of the Noise Generated during the Aircraft’s Take-Off PRACE NAUKOWE POLITECHNIKI WARSZAWSKIEJ z. 98 Transport 2013 Jarosaw Artyszuk Maritime University of Szczecin Faculty of Navigation TYPES AND POWER OF HARBOUR TUGS - THE LATEST TRENDS The manuscript delivered: April 2013 Summary: The aim of the present paper is to determine the availability and main features of existing harbour tugs from the viewpoint of type and maximum bollard pull achievable nowadays. Particular interest is also focused on a tug's length as one of main dimensions representing the hull size. This length affects the manoeuvring area occupied by an assisting tug and expresses its basic turning and stopping performance. One can simply state that the involved manoeuvring area is proportional to the length. However, the same hull of a tug within the current shipbuilding practice, unlike in the past (when the higher propulsion power implied a larger hull) can accommodate propulsion units of quite different power. Thus, the higher propulsion power is installed the higher towing forces are achieved, and in addition the turning or stopping ability of a free-sailing tug is essentially improved. The conducted research is based on analysing the world fleet statistical data. The obtained results provide support for making operational and investment decisions by harbour authorities in the aspect of harbour modernisation or its traffic expansion. Keywords: tug, bollard pull, propulsion, manoeuvring, towing TYPY I MOC HOLOWNIKÓW PORTOWYCH - WSPÓCZESNE TENDENCJE Streszczenie: Celem niniejszej analizy jest okrelenie dostpnoci oraz wasnoci manewrowych holowników portowych w zakresie maksymalnego moliwego ucigu na palu BP (ang. bollard pull). Szczególna uwag zwrócono na typ napdu holownika i dugo cakowit jednostki LOA (ang. length over all), od której w duym stopniu zaley przestrze manewrowa zajmowana przez holownik i trudno w manewrowaniu. Uzyskane wyniki stanowi pomoc w podejmowaniu decyzji operacyjnych i inwestycyjnych wadz portowych w aspekcie modernizacji portu lub nowych uwarunkowa eksploatacyjnych, gdzie podstawowym zadaniem jest zapewnienie bezpieczestwa operacji manewrowych. Sowa kluczowe: holowniki, manewry portowe, ucig PRACE NAUKOWE POLITECHNIKI WARSZAWSKIEJ z. 98 Transport 2013 Maciej Bajerlein, Dariusz Michalak, ukasz Rymaniak Andrzej Ziókowski, Micha Dobrzyski Politechnika Poznaska, Instytut Silników Spalinowych i Transportu BADANIA UKADÓW OGRZEWANIA AUTOBUSÓW MIEJSKICH W KOMORZE KLIMATYCZNEJ Rkopis dostarczono, kwiecie 2013 Streszczenie: W artykule przedstawiono wpyw zastosowania ukadów ogrzewania postojowego na energochonno autobusu miejskiego. Pomiary zrealizowano w dwóch seriach, w których ocenie poddano piec spalinowy oraz piec elektryczny. Ukady ogrzewania montowano w pojedzie wyposaonym w hybrydowy ukad napdowy w konfiguracji szeregowej. Badania przeprowadzono w komorze klimatycznej, która zapewniaa waciwe kondycjonowanie autobusu i ustalenie takich samych warunków pocztkowych. Wpyw na energochonno pojazdu poszczególnych ukadów wyznaczono na podstawie zuycia paliwa obliczonego metod carbon balance. Pomiary emisyjnoci autobusu zrealizowano za pomoc mobilnego przyrzdu SEMTECH DS, klasyfikowanego jako urzdzenie nalece do grupy PEMS (Portable Emissions Measurement Systems). Ponadto wykorzystano sond masowego natenia przepywu spalin oraz ukad czujników termorezystancyjnych dla okrelenia rozkadu temperatur wewntrz pojazdu. Sowa kluczowe: ekologia, emisja spalin, ogrzewanie postojowe TESTS ON BUS HEATING SYSTEMS IN A CLIMATIC CHAMBER Summary: The paper examines the influence of stationery heating systems in a city bus on the amount of energy the vehicle consumes. The heating systems consisted of either a combustion furnace or an electric heater. The energy consumption was measured in two sequences. The heating systems were mounted in a city bus with a series hybrid transmission. The tests were carried out in a climatic chamber, which ensures appropriate conditioning and allows setting the same initial conditions. Bus’s energy consumption with respect to the type of heating system was estimated on the basis of fuel consumption and calculated with Carbon Balance method. Emission tests were carried out with one of PEMS (Portable Emissions Measurement Systems) analyzers. Moreover, an endoscope was applied to check mass exhaust flow as well as thermal resistantion in order to determine temperature propagation inside the bus. Keywords: ecology, exhaust emission, stationery heating system PRACE NAUKOWE POLITECHNIKI WARSZAWSKIEJ z. 98 Transport 2013 Rafa Burdzik Politechnika lska, Wydzia Transportu, Katedra Budowy Pojazdów Samochodowych WIELOWYMIAROWA IDENTYFIKACJA CHARAKTERYSTYCZNYCH CECH SYGNAU W ANALIZIE WASNO CI DRGANIOWYCH PANELU PODOGOWEGO POJAZDU SAMOCHODOWEGO Rkopis dostarczono, kwiecie 2013 Streszczenie: W artykule przedstawiono opracowan metod i algorytm identyfikacji charakterystycznych cech sygnau w analizie wasnoci drganiowych panelu podogowego pojazdu samochodowego. Z uwagi na zoono, wynikajc z nieliniowoci i losowoci, zjawisk drganiowych w pojazdach samochodowych analiza ma charakter wielowymiarowy. Wyznaczana macierz waciwoci skada si z wielu miar i estymatorów wymiarowych i bezwymiarowych w dziedzinach amplitud, czasu, czstotliwoci i czasowo-czstotliwoci. Pozwala to na obserwacje i separacje skadowych sygnau w wielu dziedzinach. Umoliwia definiowanie miar sygnau w zalenoci od cech stacjonarnoci i niestacjonarnoci oraz precyzyjn lokalizacj czasow czstotliwoci resorowanych. Sowa kluczowe: analiza sygnaów drganiowych, transformata falkowa, FFT MULTIDIMENSIONAL IDENTIFICATION OF CHARACTERISTICS SIGNALS PROPERTIES IN RESEARCH ON VIBRATION PROPERTIES OF CAR VEHICLE FLOOR PAN Summary: The paper presents the method and algorithm to identify the characteristics of the signal in the analysis of the vibration properties of the floor panel of a car vehicle. Due to the complexity resulting from the nonstationary and randomness vibration phenomena in vehicles is multidimensional analysis. Calculated matrix properties consist of a numerous of estimators measurement in domains of amplitude, time, frequency, and time-frequency. This allows for observation and separation of signal components in many areas. It allows to define measures of the signal depending on the characteristics of stationary and nonstationary and the precise location of the time-frequency resonance window. Keywords: vibration signal processing, wavelet transform, FFT PRACE NAUKOWE POLITECHNIKI WARSZAWSKIEJ z. 98 Transport 2013 Rafa Burdzik, Piotr Folga, Bogusaw azarz Politechnika lska, Wydzia Transportu, Katedra Budowy Pojazdów Samochodowych BADANIA WPYWU ZMIAN STANU TECHNICZNEGO ELEMENTÓW RESORUJCYCH ORAZ PARAMETRÓW EKSPLOATACYJNYCH POJAZDU NA ROZKAD DRGA W KONSTRUKCJI POJAZDU Rkopis dostarczono, kwiecie 2013 Streszczenie: W artykule przedstawiono wyniki bada wpywu zmian stanu technicznego elementów zawieszenie oraz parametrów eksploatacyjnych pojazdu na rozkad drga w konstrukcji pojazdu. Zakres bada obejmowa pomiary drga pojazdu z now i zuyt spryn o rónych charakterystykach oraz z rónymi wartociami cinienia w ogumieniu i dodatkowym obcieniem pojazdu. Przyjty zakres bada ma na celu moliwo symulowania pracy pojazdu z rónymi parametrami eksploatacyjnymi i stanem technicznym elementów resorujcych drgania. W celu analizy zastosowano miary globalne sygnaów drganiowych w postaci wartoci maksymalnych zarejestrowanych w rónych punktach konstrukcji pojazdu. Sowa kluczowe: drgania w pojazdach, elementy resorujce, cinienie w ogumieniu RESEARCH ON INFLUENCE OF TECHNICAL STATE OF SPRUNG ELEMENTS AND MAINTENANCE PARAMETERS OF VEHICLES ON VIBRATION DISTRIBUTION IN CARBODY Summary: The paper presents the results of the research on influence of technical state of sprung elements and maintenance parameters of vehicles on vibration distribution in carbody. The scope of the research included the registration of the vibration of the vehicle with the new and the used spring with different characteristics and with different tire pressure and the extra load of the vehicle. Adopted range of research aims at the ability to simulate operation of the vehicle with different performance parameters and technical state of the sprung element of the suspension. In order to analyze a global measure is used as maximum values of the vibration signals recorded at different points of the vehicle structure. Keywords: vehicle vibration, spring elements, pressure in tire PRACE NAUKOWE POLITECHNIKI WARSZAWSKIEJ z. 98 Transport 2013 Rafa Burdzik, Piotr Folga, Bogusaw azarz Politechnika lska, Wydzia Transportu, Katedra Budowy Pojazdów Samochodowych CZSTOTLIWO CIOWE MIARY DYNAMIKI EKSPOZYCJI DRGA I STANU TECHNICZNEGO AMORTYZATORÓW SAMOCHODOWYCH REJESTROWANE W MIEJSCACH WNIKANIA DRGA DO ORGANIZMU CZOWIEKA Rkopis dostarczono, kwiecie 2013 Streszczenie: W artykule przedstawiono wyniki bada drga pojazdu samochodowego z zabudowanymi amortyzatorami o zidentyfikowanym stanie technicznym. Podczas bada rejestrowano przyspieszenia drga pionowych w wybranych punktach konstrukcyjnych pojazdu, midzy innymi na pycie podogowej w miejscach przylegania stóp pasaerów do podogi. W ramach analizy wyników wyznaczono miary amplitudowe w wyznaczonych pasmach czstotliwociowych. Porównano wartoci tych miar w zalenoci od stopnia wypenienia amortyzatorów czynnikiem roboczym. Pozwala to na wstpna ocen wpywu stanu technicznego amortyzatora na poziom i dynamik ekspozycji drga ogólnych na czowieka. Sowa kluczowe: ekspozycja na drgania, widmo drga, tumienie amortyzatorów FREQUENCY BASED ESTIMATORS OF VIBRATION EXPOSURE DYNAMICS AND SHOCK ABSORBER TECHNICAL STATE MEASURED IN PLACES OF PENETRATION OF VEHICLE VIBRATION TO HUMAN BODY Summary: The paper presents the results of research on vehicle vibration with built-in shock absorbers identified technical state. The vertical vibration acceleration were measured at selected points of the vehicle construction, including on the floor in the foot passengers adhere to the floor. The amplitude measures were calculated in chosen frequency bands. The comparison of these measures, depending on the percent of filling of working fluid of shock absorber were presented. This allows for the pre-evaluation of the influence of the technical state of shock absorber on the level and dynamics of whole-body vibration exposure on humans. Keywords: whole-body vibration exposure on humans, vibration spectrum, shock absorber PRACE NAUKOWE POLITECHNIKI WARSZAWSKIEJ z. 98 Transport 2013 Wodzimierz Choromaski Politechnika Warszawska, Wydzia Transportu „ECO-MOBILNO ” – W KIERUNKU NOWYCH SYSTEMÓW I RODKÓW MOBILNO CI UWZGLDNIAJCYCH POTRZEBY AGLOMERACJI MIEJSKICH I OSÓB NIEPENOSPRAWNYCH Rkopis dostarczono, czerwiec 2013 Streszczenie: Praca analizuje wspóczesne problemy szeroko rozumianej mobilnoci, ze szczególnym uwzgldnieniem mobilnoci realizowanej z wykorzystaniem innowacyjnych rodków i systemów transportowych. Dua uwaga skierowana jest na systemy APM & ATS (Automated People Movers & Automated Transit Systems). Uwzgldnione s przy tym tzw. „czyste technologie”. Praca bazuje na wynikach projektu ECO-Mobilno. Ze wzgldu na szeroko problemu oraz ograniczony zakres artykuu praca stanowi ograniczon, subiektywn wypowied koordynatora wspomnianego projektu dotyczc problemów Eco-Mobilnoci. Sowa kluczowe: Eco-Mobilno, APM, ATS „ECO-THE MOBILITY” - TOWARDS OF NEW SYSTEMS AND MEANS OF MOBILITIES TAKING INTO ACCOUNT OF THE NEED OF URBAN AGGLOMERATIONS AND HANDICAPPED PERSONS Summary: The work analyses present problems of the widely understood mobility, with particular reference to the mobility realized with the utilization of innovative resources and forwarding systems. The large attention directed is on systems APM & ATS (Automated People Movers & Automated Transit Systems). Taken into account are at this so called „clean technologies”. The work bases herself on performance of the project ECO-the Mobility. For the width of the problem and the limited range of the article the work to the state the subjective statement of the coordinator of the remembered project. Keywords: Eco-Mobility, Automated Transit Systems, Automated People Movers PRACE NAUKOWE POLITECHNIKI WARSZAWSKIEJ z. 98 Transport 2013 Wodzimierz Choromaski, Grzegorz Dobrzyski, Krzysztof Fiok Politechnika Warszawska, Wydzia Transportu Zakad Teorii Konstrukcji Urzdze Transportowych WÓZKI INWALIDZKIE - BADANIA SYMULACYJNE PODANIA ZA ZADANYM TOREM JAZDY Rkopis dostarczono, maj 2013 Streszczenie: W artykule przedstawiono wyniki bada symulacyjnych podania za zadanym torem jazdy przez wózki inwalidzkie. Obiektami bada byy modele wózka elektrycznego oraz wózka napdzanego rcznie. Celem tych symulacji bya analiza wpywu rónych modeli napdu na zdolno podania za zadanym torem jazdy. Sowa kluczowe: wózek inwalidzki, badania symulacyjne, MBS WHEELCHAIRS – SIMULATION STUDY OF FOLLOWING A PREDETERMINED RIDE PATH Summary: The article presents results of simulation studies regarding the issue of following a predetermined ride path by wheelchairs. Both electric and manual lever-driven wheelchairs were analyzed. The aim of here presented simulations was to assess the influence of various drive models on the wheelchairs’ ability to follow the given ride path. Keywords: wheelchair, simulation study, MBS PRACE NAUKOWE POLITECHNIKI WARSZAWSKIEJ z. 98 Transport 2013 Wodzimierz Choromaski, Iwona Grabarek, Jerzy Kowara Warsaw University of Technology Faculty of Transport Bartomiej Kamiski Warsaw University of Technology Institute of Control and Industrial Electronic PERSONAL RAPID TRANSIT – POLISH SOLUTION The manuscript delivered: June 2013 Abstract: This article applies to the new transportation system PRT – Personal Rapid Transit. Personal rapid transit (PRT), is a public transportation mode featuring small automated vehicles operating on a network of specially-built guide ways. PRT is a type of automated guideway transit (AGT), a class of system which also includes larger vehicles all the way to small driverless subway systems. In PRT designs, vehicles are sized for individual or small group travel, typically carrying no more than 3 to 4 passengers per vehicle. Guide ways are arranged in a network topology, with all stations located on sidings, and with frequent merge/diverge points. This approach allows for nonstop, point-to-point travel, by passing all intermediate stations. The point-to-point service has been compared to a taxi. This article concerns the methodology of designing such a system. Works on this type of system is carried out, inter alia, at the Warsaw University of Technology under the project “Eco-Mobility”. Keywords: Personal Rapid Transit – PRT, design principles, computer simulation PERSONAL RAPID TRANSIT – POLSKIE ROZWIZANIE Streszczenie: Artyku dotyczy nowego system transportowego okrelanego w literaturze anglosaskiej terminem PRT (Personal Rapid Transit). Transport ten naley do tzw systemów ATS (Automated Transit System) i skada si z maych pojazdów poruszajcych si po lekkiej infrastrukturze nadziemnej. Pojazdy sterowane s automatycznie i realizuj tzw transport „door to door” tzn poruszaj si od przystanku pocztkowego do kocowego bez przystanków porednich. W pracy przedstawiono wyniki prac nad tego typu transportem zrealizowanym w ramach projektu ECO-Mobilno. Sowa kluczowe: Personal Rapid Transit - PRT, zasady projektowania, symulacja komputerowa PRACE NAUKOWE POLITECHNIKI WARSZAWSKIEJ z. 98 Transport 2013 Jarosaw Czerwiski, Zygmunt Marciniak Instytut Pojazdów Szynowych „Tabor” Pozna MODUOWE KONSTRUKCJE JEDNOKABINOWYCH SPALINOWYCH LOKOMOTYW MANEWROWYCH Rkopis dostarczono, marzec 2013 Streszczenie: Referat jest powicony procesom projektowania i wykonania oraz wdroenia do eksploatacji zmodernizowanych spalinowych lokomotyw jednokabinowych wykorzystywanych najczciej w ruchu manewrowym i przetokowym. Zaprezentowano w nim osignicia innych krajów wykorzystywane w procesach modernizacyjnych szeregu typów lub serii lokomotyw spalinowych i korzyci wynikajce z wdroenia do nich jednakowych moduów funkcjonalnych. Ponadto przedstawiono propozycj moduów na przykadzie modernizowanej lokomotywy SM42 oraz moliwoci ich zastosowania w innych modernizowanych lokomotywach spalinowych w Polsce. Sowa kluczowe: lokomotywa spalinowa, modernizacja, modu konstrukcyjny i funkcjonalny MODULAR CONSTRUCTIONS OF THE ONE – CABIN DIESEL SHUNTING LOCOMOTIVES Summary: The paper is devoted to the design and construction processes of the one-cabin diesel modernized locomotives used mostly in shunting and switching traffic as well as to their implementation to the operation. The achievements of other countries used in the modernizing processes of a number of types or series of diesel locomotives and the benefits resulting from the implementation of the same functional modules to them are presented in it. In addition, a proposal of modules on the example of the modernized locomotive SM42 and the possibilities of their application in other modernized diesel locomotives in Poland are also presented. Keywords: Diesel locomotive, modernization, constructional and functional module PRACE NAUKOWE POLITECHNIKI WARSZAWSKIEJ z. 98 Transport 2013 Yury V. Diomin, Rostislav Yu. Diomin State Scientific-Research Center of Ukrainian Railway Transport PROCEDURAL ISSUES ACCEPTANCE OF ROLLING STOCK GAUGE 1435/1520 mm The manuscript delivered: April 2013 Abstract: In the paper the results of comparative analysis of the systems for estimation of dynamic qualities of rolling stock of 1520 mm and 1435 mm gauges are presented. Procedures, necessary for confirmation of exploitation possibility of rail vehicles for international transportations on the railways of different standards are considered. Keywords: rolling stock, integration tests, computer simulation, admission procedure ZAGADNIENIA PROCEDURALNE PRZYJCIA DO EKSPLOATACJI TABORU KOLEJOWEGO 1435/1520 mm Streszczenie: W artykule przedstawiono wyniki analizy porównawczej systemów oceny dynamicznych waciwoci wagonów na kolejach 1520 mm oraz 1435 mm. Rozpatrywane procedury niezbdne w celu potwierdzenia moliwoci eksploatacji dla midzynarodowego transportu kolejowego w rónych standardach. Sowa kluczowe: tabor kolejowy, testy integracyjne, symulacja komputerowa, procedury przyjmowania PRACE NAUKOWE POLITECHNIKI WARSZAWSKIEJ z. 98 Transport 2013 Izabela Dziaduch Politechnika Wrocawska Adam Lichota AGH Akademia Górniczo-Hutnicza MODEL SZEREGU CZASOWEGO Z WAHANIAMI SEZONOWYMI W PROGNOZOWANIU ZUYCIA OLEJU NAPDOWEGO DLA AUTOBUSÓW SZYNOWYCH Rkopis dostarczono, kwiecie 2013 Streszczenie: W pracy przedstawiono model prognostyczny zuycia oleju napdowego przez autobusy szynowe w trakcie ich efektywnego wykorzystania. Do utworzenia modelu wykorzystano wyniki pomiarów redniego zapotrzebowania na paliwo z trzech jednoczonowych autobusów szynowych typu X (wyprodukowanych przez jednego producenta). Opracowany model moe by pomocnym narzdziem w procesie oceny efektywnoci autobusów szynowych. Sowa kluczowe: prognoza, zuycie oleju napdowego, autobus szynowy TIME SERIES MODEL WITH SEASONAL VARIATION IN PREDICTING RAIL BUSES’ DIESEL FUEL CONSUMPTION Summary: In the article, the predictive model of diesel fuel consumption by rail buses is presented. To create the model, the results of measurements of the average fuel consumption of three single mode rail buses of type X (manufactured by the same producer) are used. The model can be a useful tool in the rail buses’ economic effectiveness assessment process. Keywords: prediction, diesel fuel consumption, rail bus PRACE NAUKOWE POLITECHNIKI WARSZAWSKIEJ z. 98 Transport 2013 Mariusz Fabijaski, Danuta Milczarek Instytut Kolejnictwa ODDZIAYWANIE SUBSTANCJI CHEMICZNYCH NA MATERIAY POLIMEROWE STOSOWANE W TRANSPORCIE KOLEJOWYM Rkopis dostarczono, kwiecie 2013 Streszczenie: Materiay polimerowe znalazy zastosowanie niemal w kadej dziedzinie ycia i techniki. Trudno sobie wyobrazi jak by wyglda wiat bez wyrobów z tych materiaów. Polimery s wytarzane za pomoc odpowiednio prowadzonych reakcji chemicznych i posiadaj róne waciwoci. S te podane na dziaanie rodowiska w jakim pracuj. Bardzo czsto, róne substancje oddziaywaj agresywnie, powodujc zmian waciwoci tych materiaów. Zmiana parametrów, nie tylko mechanicznych, moe doprowadzi do uszkodzenia maszyn i urzdze jak równie nieskorzystanie oddziaywa na czowieka. W transporcie kolejowym powszechnie stosuje si materiay polimerowe. S one naraone na dziaanie smarów, olejów, sabych kwasów i zasad oraz innych substancji chemicznych. Sowa kluczowe: materiay polimerowe, odporno chemiczna, waciwoci mechaniczne EFFECTS OF CHEMICAL SUBSTANCES ON THE MECHANICAL PROPERTIES OF POLYMER MATERIALS USED IN RAIL TRANSPORT Summary: Different polymer materials or plastics have been applied in almost every area of daily life and technology. It is difficult to imagine how the world would look without the products made from these materials. The polymers are produced by certain chemical reactions and have different properties. They are subject to the environment in which they work. Very often, different substances interact aggressively, causing a change in the properties of these materials. Changing the parameters, not just mechanical, can cause damage to the machinery and equipment as well as prove harmful to humans. Commonly used materials in rail transport. They are exposed to grease, oil, weak acids and alkalis and other chemicals. The paper presents results of research on the influence of aggressive environments on popular plastics. Change of mechanical properties in relation to the original material Aare shown. The test samples were exposed to a number of substances that the are used in the operation of machines and equipment for rail transport vehicles and which used in production of other chemicals. The results are presented in tables and figures. Keywords: polymers, chemical resistance, aggressive measures, mechanical properties PRACE NAUKOWE POLITECHNIKI WARSZAWSKIEJ z. 98 Transport 2013 Grzegorz Feliczak Pastwowa Wysza Szkoa Zawodowa im. Jana Amosa Komeskiego w Lesznie ANALIZA WYNIKÓW BADA USZKADZALNO CI POJAZDÓW SAMOCHODOWYCH Rkopis dostarczono, kwiecie 2013 Streszczenie: Artyku zawiera informacje dotyczce zagadnienia uszkadzalnoci (usterkowoci) pojazdów samochodowych. Przedstawiono wybrane organizacj zajmujce si badaniem uszkadzalnoci pojazdów samochodowych. Na wybranym przykadzie przeprowadzono analiz wyników bada prowadzonych i opublikowanych przez wybrane organizacje, midzy innymi na stronach internetowych, wykazujc podobiestwa i rónice. Wskazano równie na potrzeb ujednolicenia bada i stworzenie jednej uniwersalnej metody bada i analiz omawianego zagadnienia. Sowa kluczowe: samochody, uszkadzalno, ranking ANALYSIS OF THE RESULTS OF VEHICLES DAMAGES Summary: This article contains information about issues of vehicles damages (failure). Presents selected organization dealing with research in vehicles damages. For example, an analysis of selected results of research conducted and published by the selected organizations, including websites, showing similarities and differences. It also indicated the need for harmonization of research and the creation of a universal method for testing and analysis of this issue. Keywords: vehicles, damages, ranking PRACE NAUKOWE POLITECHNIKI WARSZAWSKIEJ z. 98 Transport 2013 Andrzej Ggorowski Politechnika Warszawska, Wydzia Transportu BADANIA SYMULACYJNE WPYWU WYBRANYCH PARAMETRÓW RUCHU DROGOWEGO NA HAAS SAMOCHODOWY Rkopis dostarczono, maj 2013 Streszczenie: Zgodnie z wymogami Unii Europejskiej do oceny haasu drogowego naley stosowa zarówno metody pomiarowe jaki obliczeniowe. Metody obliczeniowe haasu samochodowego s niezastpione w procesie projektowania inwestycji transportowych i pomagaj znacznie obniy koszty w procesie cigego bd okresowego monitoringu haasu w rodowisku. Problem badawczy podejmowany w artykule okrelony zosta poprzez zdefiniowanie i analiz wybranych wskaników i parametrów majcych podstawowy wpyw na poziom haasu drogowego. Metoda badawcza zostaa zrealizowana poprzez budow modelu geometryczno-akustycznego drogowego obszaru komunikacyjnego, a nastpnie przeprowadzenie bada symulacyjnych z uwzgldnieniem zmian wybranych parametrów oraz z zastosowaniem algorytmu obliczeniowego haasu akustycznego zalecanego do stosowania na obszarze Unii Europejskiej. Sowa kluczowe: haas drogowy, model obliczeniowy, parametry ruchu drogowego SIMULATION STUDY ON INFLUENCE OF SELECTED TRAFFIC PARAMETERS ON ROAD NOISE Summary: In accordance with EU requirements for the assessment of road traffic noise, both measurement and calculation methods should be used. Computational methods of road noise are irreplaceable in the design of transport investment and help significantly reduce costs in the process of continuous or periodic monitoring of environmental noise. The research problem taken up in the article is specified by defining and analysis of selected indicators and parameters that influence on road noise level. Research methodology was realized by building a geometric-acoustic model of the road traffic area ,and then conducting simulation studies with regard to changes of selected parameters and applying the noise calculation algorithm recommended for use in the European Union. Keywords: road traffic noise, calculation model, road traffic parameters PRACE NAUKOWE POLITECHNIKI WARSZAWSKIEJ z. 98 Transport 2013 Andrzej Ggorowski Politechnika Warszawska, Wydzia Transportu METODA OCENY WIELOKRYTERIALNEJ KONSTRUKCJI SIEDZISK POJAZDÓW Rkopis dostarczono, maj 2013 Streszczenie: Zastosowanie odpowiedniej konstrukcji siedziska pojazdu jest wane zarówno z punktu widzenia komfortu jazdy, bezpieczestwa jak i ochrony zdrowia operatora pojazdu. W artykule zaprezentowano metod oceny wielokryterialnej konstrukcji siedzisk pojazdów. Pozwala ona na optymalny wybór siedziska i cise dostosowanie do konstrukcji pojazdu oraz wymaga i oczekiwa uytkownika. Proponowane narzdzie umoliwia zarówno kompleksow ocen jak i analiz z uwzgldnieniem tylko wybranych kryteriów czy te okrelonych warunków eksploatacyjnych. Przedstawiono zarówno algorytm metody jak i przykad zastosowania praktycznego z uwzgldnieniem gównego priorytetowego kryterium, a mianowicie redukcji drga niekorzystnie oddziaywujcych na operatora pojazdu. Sowa kluczowe: metoda oceny, siedzisko pojazdu, ukad wibroizolacji A METHOD FOR MULTI-CRITERIA EVALUATION OF VEHICLE SEAT STRUCTURE Summary: Using an appropriate vehicle seat structure is important both in terms of comfort, safety and health protection to the vehicle operator. This paper presents a method for multi-criteria evaluation of vehicle seat structure. It allows for the optimal choice of seat and closely align to the vehicle structure and the requirements and expectations of the user. The proposed tool provides both a comprehensive assessment of how and analysis, taking into account only the selected criteria or specific operating conditions. Presents both the algorithm and the method of practical application examples including the main priority criterion, namely the vibration reduction which adversely affect the vehicle operator. Keywords: method of assessment, the vehicle seat, vibration isolation system PRACE NAUKOWE POLITECHNIKI WARSZAWSKIEJ z. 98 Transport 2013 Wojciech Gis, Paulina Grzelak, Andrzej ótowski Instytut Transportu Samochodowego w Warszawie CZYNNIKI ROZWOJU TRANSPORTU MIEJSKIEGO ZASILANEGO BIOMETANEM Rkopis dostarczono, maj 2013 Streszczenie: W artykule przedstawiono moliwoci produkcji biometanu jako paliwa transportowego przeznaczonego do autobusów eksploatowanych w polskich miastach, a take uwarunkowania do jego szerszego wykorzystania jako paliwa do zasilania autobusów komunikacji miejskiej na wzór wybranych szwedzkich miast wraz z nakreleniem systemów wsparcia dla biometanu w krajach europejskich. Zaprezentowano perspektywy wykorzystania biometanu w transporcie miejskim w odniesieniu do istniejcego stanu floty miejskich autobusów gazowych zasilanych CNG oraz istniejcej infrastruktury CNG. Sowa kluczowe: biometan, CNG, paliwa gazowe DEVELOPMENT FACTORS OF CITY TRANSPORT POWERED BY BIOMETHANE Summary: The paper presents the possibility of biomethane production as a transport fuel for buses in Polish cities, as well as the conditions for its wider use as a vehicle fuel on the example of selected Swedish cities with an indication of support systems for biomethane in European countries. There were presented the opportunities for use the biomethane in urban transport concerning the existing fleet of CNG city buses and existing CNG infrastructure. There were also conducted an assessment of the benefits, especially the environmental ones, of use of gaseous fuels for these applications. Keywords: biomethane, CNG, gas fuels PRACE NAUKOWE POLITECHNIKI WARSZAWSKIEJ z. 98 Transport 2013 Tomasz Gobiowski Instytut Techniczny Wojsk Lotniczych SMAR PLASTYCZNY O PODWYSZONEJ ODPORNO CI NA WYMYWANIE WOD Rkopis dostarczono, kwiecie 2013 Streszczenie: W referacie omówiono podstawowe wymagania jakie powinien spenia smar o podwyszonej odpornoci na wymywanie wod oraz opracowanie technologii jego produkcji. Sowa kluczowe: smar, odporno, woda GREASE WITH INCREASED RESISTANCE TO WATER WASHOUT Summary: This paper describes the basic requirements to be met by grease with high resistance to water washout and the development of its manufacturing. Keywords: grease, resistance, water PRACE NAUKOWE POLITECHNIKI WARSZAWSKIEJ z. 98 Transport 2013 Iwona Grabarek Politechnika Warszawska, Wydzia Transportu ZASADY PROJEKTOWANIA ERGONOMICZNEGO W PROJEKCIE ECO-MOBILNO Rkopis dostarczono, maj 2013 Streszczenie: Projekt Eco-Mobilno realizowany na Wydziale Transportu dotyczy innowacyjnych systemów transportowych, wspomagajcych mobilno ludzi. W referacie przedstawiono wybrane aspekty projektowania ergonomicznego w dwóch z piciu realizowanych zada. Zasady ergonomiczne w tym zakresie dotycz procesu dostosowania wymiarowego pojazdów do uytkowników o rónej sprawnoci fizycznej. W referacie okrelono metodyk bada, przeanalizowano uzyskane wyniki oraz przedstawiono ich wykorzystanie w projektowanych konstrukcjach. Sowa kluczowe: mobilno, ergonomia, rodki transportu, osoby niepenosprawne THE ERGONOMIC DESIGNING RULES IN THE PROJECT ECO-MOBILITY Summary: The project Eco-Mobility has been carried out at the Faculty of Transport and concerns the innovative transport system , which supporting mobility of people. Selected aspects of ergonomic designing, applying in two of five realized tasks, have been presented in this paper. The ergonomic rules relate to the process of the vehicle dimensional adaptation to the users with different physical efficiency. The research methodology, the analysis of receiving data and their application in the new construction of vehicles have been presented. Keywords: mobility, ergonomics, means of transport, disabled people PRACE NAUKOWE POLITECHNIKI WARSZAWSKIEJ z. 98 Transport 2013 Marek Idzior, Wojciech Karpiuk, Maciej Bieliski, Tomasz Borowczyk, Pawe Daszkiewicz, Pawe Stobnicki Politechnika Poznaska KONCEPCJA STANOWISKA DO BADANIA TURBOSPRAREK SILNIKÓW SPALINOWYCH Rkopis dostarczono, czerwiec 2013 Streszczenie: Celem artykuu jest przedstawienie wybranych moliwoci badania turbosprarek ukadu doadowania samochodowego silnika spalinowego w oparciu z wykorzystaniem wybranych testów i pomiarów. W drugiej czci zaprezentowano stanowisko badawcze wykorzystujce silnik tokowy jako wytwornic spalin oraz przedstawiono przykadowe wyniki. Sowa kluczowe: turbosprarka, eksploatacja, stanowisko do bada TEST BENCH FOR COMBUSTION ENGINES TURBOCHARGERS CONCEPTION Summary: The purpose of this article is to present selected research opportunities as a key element of turbochargers boost the combustion engine based on specific descriptions of the performed tests and measurements. The second part presents the test stand using a piston engine as a gas generator and presents sample results. Were used in the analysis of literature in this area and its own research practice. Keywords: turbocharger, test bench, combustion engine PRACE NAUKOWE POLITECHNIKI WARSZAWSKIEJ z. 98 Transport 2013 Antoni Iskra, Maciej Babiak, Jarosaw Kauny Politechnika Poznaska PORÓWNANIE OPORU RUCHU TOKÓW POKRYTYCH WARSTW NANORUREK WGLOWYCH Z TOKAMI STANDARDOWYMI Rkopis dostarczono, kwiecie 2013 Streszczenie: W artykule przedstawiono wstpne wyniki bada oporów ruchu toków pokrytych warstw nanorurek wglowych. Cz opracowania powicono równie problemom nakadania warstwy nanorurek na powierzchni stopu aluminium. Uzyskanie warstwy nanorurek o bardzo wskim polu tolerancji stanowio trudny do pokonania problem technologiczny. Standardowy proces hodowania warstwy nanorurek prowadzi‚ do korozyjnego uszkodzenia powierzchni bocznej toków, std te zostay opracowane nowe technologie pozwalajce uzyska trwa warstw nanorurek o gruboci poniej 5 mikrometrów. Toki o powierzchniach bocznych pokrytych warstw nanorurek zamontowano do silnika o napdzie zewntrznym, a nastpnie wykonano pomiary momentu chwilowych oporów ruchu, co pozwala uchwyci te fazy cyklów pracy silnika, w których warstwa nanorurek daje najlepsze rezultaty. Obecnie prowadzone s dugotrwae badania majce na celu okrelenie stopnia niebezpieczestwa zuszczania si warstwy nanorurek w warunkach duego obcienia mechanicznego i termicznego. Sowa kluczowe: silnik spalinowy, straty tarcia, nanorurki wglowe THE RESISTANCE TO MOTION COMPARISON OF STANDARD PISTONS AND WITH CARBON NANOTUBES COATING Summary: The paper presents preliminary results of the resistance to motion test of pistons coated with a layer of carbon nanotubes (CNTs). A significant part of this paper concerns the problems of coating the surface of an aluminium alloy with a layer of carbon nanotubes. Obtaining a layer of carbon nanotubes of a very narrow margin of tolerance was a difficult technological problem to overcome. A standard process of growing a layer of CNTs leads to a corrosion damage of the side surface of pistons. Therefore, the new technologies were developed allowing obtaining a durable layer of carbon nanotubes less than 5 microns thick. Pistons which side surfaces were coated with a layer of nanotubes were mounted to an engine with an external drive, and then measurements of the moment of momentary resistance to motion were performed, which enables capturing these phases of the engine work cycles in which the layer of nanotubes gives the best results. At present, long-term researches are being carried out in order to determine the risk of exfoliation of the layer of nanotubes under the conditions of heavy mechanical and thermal loads. The special nanotechnology method cold nanosphere lithography has been invested to control the structural properties sand growth of multiwall carbon nanotubes. The preliminary analysis of dismantled pistons revealed that nanotubes layers were partially worn off at the peaks of micro roughness but in the valleys the nanotubes accurately adhered to the piston lateral surface. Keywords: internal combustion engine, friction losses, carbon nanotubes PRACE NAUKOWE POLITECHNIKI WARSZAWSKIEJ z. 98 Transport 2013 Daniel Kalinák, uboš Bartík University of Žilina, Department of Transport and Handling Machines THE POSSIBILITIES OF FUEL ECONOMY – THE HYBRID TRACTION PROPULSION The manuscript delivered: April 2013 Abstract: The utilization of installed power capacity of internal combustion engines (ICE) in motive power units (especially in shunting locomotives and locomotives for industrial transport) is very low. The mean output of ICE in this operational mode is about 15 – 20 % of its installed power. The result is that most of the time the internal combustion engine works in regimes that are far from optimum mode. It means that specific fuel consumption is high. Some examples of measured operational regimes of locomotives in shunting operation and other motive power units are given in the paper. Kinetic energy of a classic diesel locomotive as well as the DMUs and trains is transformed into thermal energy during braking process. Normally it is not possible to utilize this kinetic energy in a reasonable way. In order to improve fuel economy, the kinetic energy of train should be transformed into a suitable form and stored for subsequent use. The improvement can be achieved by using of the unconventional traction drive of rail vehicles. One of possible ways is using of the hybrid traction drive. The hybrid drive includes the ICE, generator, traction motors and the energy storage device. In this case the output of ICE can be substantially lower than in the classic traction. The parameters of such traction drive must be based on analysis of real operational regimes of vehicles. There are other ways how to save fuel on railway vehicles, e.g. by better utilization of heat released from the fuel or using of solar energy. Keywords: hybrid traction drive of rail vehicles, utilization of power of ICE, fuel utilization, accumulation of energy MOLIWO CI OSZCZDNO CI PALIWA – HYBRYDOWY NAPD TRAKCYJNY Streszczenie: Wykorzystanie mocy zainstalowanej silników spalinowych (ICE) w jednostkach trakcyjnych (szczególnie w lokomotywach manewrowych i lokomotywach do transportu przemysowego) jest bardzo niskie. rednia moc wyjciowa (ICE) w tym trybie pracy to okoo 15 - 20% swojej mocy zainstalowanej. Powoduje to, e przez wikszo czasu silnik spalinowy pracuje w trybie, który jest daleko od trybu optymalnego. Oznacza to, e zuycie paliwa jest wysokie. Niektóre przykady pomiarów eksploatacyjnych lokomotyw manewrowych i innych jednostek trakcyjnych podano w artykule. Energia kinetyczna klasycznych lokomotyw Diesla, jak równie DMU i pocigów jest przeksztacona w energi ciepln w czasie procesu hamowania. Zwykle nie jest moliwe wykorzystanie energii kinetycznej w sposób racjonalny. W celu zmniejszenia zuycia paliwa, energia kinetyczna pocigu powinien by przeksztacone do odpowiedniej formy i przechowywana do póniejszego uytku. Poprawa moe zosta osignita przez zastosowanie niekonwencjonalnego napdu pojazdów szynowych. Jednym z moliwych sposobów jest uycie napdu hybrydowego. Napd hybrydowy zawiera generator, ICE, silniki trakcyjne i urzdzenia do magazynowania energii. Parametry takiego napdu musz by oparte o analiz rzeczywistych reimów eksploatacyjnych pojazdów. Istniej inne sposoby, jak oszczdza paliwo w pojazdach kolejowych, np. poprzez lepsze wykorzystanie ciepa uwalnianego z paliwa lub za pomoc energii sonecznej. Sowa kluczowe: hybrydowy napd pojazdów szynowych, wykorzystanie mocy ICE, wykorzystanie paliwa, akumulacja energii PRACE NAUKOWE POLITECHNIKI WARSZAWSKIEJ z. 98 Transport 2013 Ewa Kardas-Cinal Politechnika Warszawska, Wydzia Transportu PROBABILISTYCZNE METODY BADANIA WASNO CI DYNAMICZNYCH UKADU POJAZD SZYNOWY – TOR Rkopis dostarczono, maj 2013 Streszczenie: Praca dotyczy zagadnie zwizanych z dynamik pojazdów szynowych oraz metod ich badania. Gównym przedmiotem przeprowadzonych bada s waciwoci dynamiczne pojazdu szynowego zwizane z bezpieczestwem jazdy. Odpowiedzi dynamiczne pojazdu na nierównoci toru otrzymano za pomoc symulacji numerycznych w oparciu o model matematyczny ukadu mechanicznego pojazd szynowy – tor. Zastosowany model uwzgldnia stan utrzymania toru opisany przez jego nierównoci geometryczne o losowym charakterze. Opracowane metody probabilistyczne wykorzystuj matematyczny aparat analizy widmowej i statystycznej w celu badania zwizku midzy nierównociami geometrycznymi toru jako wymuszeniami kinematycznymi, a odpowiedziami dynamicznymi ukadu, gównie w postaci wspóczynnika bezpieczestwa przeciw wykolejeniu Y / Q . Sowa kluczowe: pojazd szynowy – tor, wasnoci dynamiczne, metody probabilistyczne PROBABILISTIC METHODS FOR INVESTIGATION OF DYNAMIC PROPERTIES OF A RAILWAY VEHICLE TRACK-SYSTEM Summary: The present work concerns problems related to dynamics of a railway vehicle and the methods of their investigation. The main subject of the reported research is the dynamical properties of a railway vehicle related to running safety. The dynamic responses to track irregularities have been obtained with numerical simulations based on a mathematical model of the railway vehicle track system. The applied model accounts for the track quality described by the track geometrical irregularities of random character. The developed probabilistic methods use the mathematical formalism of the spectral and statistical analysis in order to investigate the relation between the track geometrical irregularities acting as kinematic excitations and the resulting dynamic responses, mainly, the derailment coefficient Y / Q . Keywords: railway vehicle track-system, dynamic properties, probabilistic methods PRACE NAUKOWE POLITECHNIKI WARSZAWSKIEJ z. 98 Transport 2013 Wadysaw Koc Politechnika Gdaska PROJEKTOWANIE UKÓW KOSZOWYCH DOSTOSOWANE DO POMIARÓW SATELITARNYCH Rkopis dostarczono, kwiecie 2013 roku Streszczenie: W pracy przedstawiono now metod projektowania rejonu zmiany kierunku trasy kolejowej, dostosowan do techniki ciagych pomiarów satelitarnych. Metoda ta moe si okaza szczególnie przydatna podczas projektowania regulacji osi istniejcego toru, kiedy okrelenie obu kierunków gównych trasy okazuje si niemoliwe. Jedynym rozwizaniem staje si wówczas wprowadzenie do ukadu geometrycznego dwóch uków koowych o rónym promieniu, czyli zastosowanie uku koszowego. W prezentowanej metodzie projektowanie nowego ukadu odbywa si w lokalnym ukadzie wspórzdnych. Rozwizanie problemu projektowego wykorzystuje zapis matematyczny i polega na wyznaczeniu uniwersalnych równa opisujcych cao ukadu geometrycznego. Odbywa si to sekwencyjnie, obejmujc kolejne fragmenty tego ukadu. Zaprezentowana metoda zostaa zilustrowana odpowiednim przykadem obliczeniowym. Sowa kluczowe: tor kolejowy, ukad geometryczny, nowa metoda projektowania DESIGN OF CIRCULAR ARCS ADAPTED TO THE SATELLITE MEASUREMENTS Summary: The paper presents a new design method for the railway area of the change of main direction. The method is adapted to the technique of continuous satellite measurements. This method may be particularly useful in the design of axis adjustment of an existing track, especially when it is a real problem to define the main directions of the considered bow. In such cases, the only solution is to design a layout of two circular arcs of different radius. In the presented method, the design of the new geometrical layout is given in the local coordinate system. The design method uses a mathematical notation and also is based on the determination of the universal system of equations, describing the whole geometrical layout of the designed area. The process is sequential and covers the subsequent parts of the layout. The presented method is illustrated by a proper calculation example. Keywords: railway track, geometrical system, new design method . PRACE NAUKOWE POLITECHNIKI WARSZAWSKIEJ z. 98 Transport 2013 Wadysaw Koc, Piotr Chrostowski, Jacek Szmagliski Politechnika Gdaska Cezary Specht Akademia Marynarki Wojennej w Gdyni OCENA KSZTATU GEOMETRYCZNEGO TORÓW TRAMWAJOWYCH NA PODSTAWIE POMIARÓW SATELITARNYCH Rkopis dostarczono, kwiecie 2013 Streszczenie: W pracy przedstawiono ocen moliwoci wykorzystania dwusystemowych fazowych odbiorników GNSS (GPS/Glonass) dla realizacji pomiaru inwentaryzacyjnego linii tramwajowych. Opisano przebieg pomiarów przeprowadzonych na terenie Gdaska i uzyskane wyniki. Wykazano, e dla obszarów miejskich zastosowanie rozwiza GNSS w oparciu o lokaln stacj referencyjn moe by alternatywnym podejciem wzgldem pomiarów opartych o sie ASG-EUPOS (GPS). Dokonano oceny ksztatu geometrycznego torów w paszczynie poziomej, z wykorzystaniem opracowanych narzdzi wspomagania komputerowego. Sowa kluczowe: tor tramwajowy, pomiary satelitarne, ocena ksztatu geometrycznego EVALUATION OF TRAM TRACK GEOMETRIC SHAPE BASED ON SATELLITE SURVEING Summary: The paper presents the possibility of using dual-mode phase GNSS (GPS/Glonass) receivers used for implementation of measurement in tram lines. The course of surveys and results performed in Gdask are described. It is displayed, that the use of GNSS solutions (based on local reference station) in urban area can be an option for measurement based on ASG-EUPOS (GPS) network. The track layout was evaluated with the use of developed computer-aided tools. Keywords: tram track, satellite surveying GPS, assessment of track location PRACE NAUKOWE POLITECHNIKI WARSZAWSKIEJ z. 98 Transport 2013 Marcin Koniak Politechnika Warszawska, Wydzia Transportu ASPEKTY EKONOMICZNE, TECHNICZNE I RODOWISKOWE ADOWANIA POJAZDÓW ELEKTRYCZNYCH Rkopis dostarczono, kwiecie 2013 Streszczenie: W niniejszym artykule autor przeanalizowa i scharakteryzowa aspekty ekonomiczne, techniczne i rodowiskowe adownia samochodów elektrycznych. W pierwszej czci dotyczcej ekonomii uytkowania, autor przedstawi analiz skumulowanego kosztu takiego pojazdu zasilanego elektrycznoci w zestawieniu z benzynowym. Druga cz zostaa powicona aspektom technicznym adowania akumulatorów takim jak rozbudowa infrastruktury adowania, wzrost zapotrzebowania na energi spowodowany dodatkowymi odbiornikami oraz zastosowanie baterii trakcyjnych, jako ukadów poprawiajcych bilans mocy i energii. Trzecia cz porusza tematyk wpywu samochodów elektrycznych na zanieczyszczenie rodowiska, zmniejszenie haasu oraz wpyw zmian temperatury na pakiety bateryjne. Artyku zosta zakoczony krótkim podsumowaniem. Sowa kluczowe: transport samochodowy, pojazdy elektryczne, zasobni energii ECONOMIC, TECHNICAL AND ENVIRONMENTAL ASPECTS OF ELECTRIC VEHICLE CHARGING Summary: In the article the author analyzed and characterized the economic, technical and environmental aspects of charging of the electric vehicles (EV). In the first part regarding the factors aspect, the author illustrated the total cost of an electric compared to a gasoline powered car. The second part of the paper focused on technical challenges of charging of the EV battery, such as the development of the charging infrastructure, the increase of electricity demand caused by additional load and use of traction battery as devices improving the power and energy balance. The third part deals with the impact of the electric cars on environmental pollution, the decrease of noise and the influence of temperature on the battery packs. The article was concluded with a short summary. Keywords: charging stations, electric vehicles, energy storage PRACE NAUKOWE POLITECHNIKI WARSZAWSKIEJ z. 98 Transport 2013 Robert Konowrocki, Jacek Kukulski, Sawomir Walczak, Witold Groll Instytut Kolejnictwa DYNAMICZNA WSPÓPRACA WSTAWKI HAMULCOWEJ OCZYSZCZAJCEJ W POCIGACH DUEJ PRDKO CI –BADANIA EKSPERYMENTALNE Rkopis dostarczono, kwiecie 2013 Streszczenie: Artyku powicony jest badaniom eksperymentalnym wspópracy wstawki oczyszczajcej z powierzchni toczn koa kolejowego, stosowanego w pojazdach kolejowych duych prdkoci. W takich ukadach stosuje si pojedyncz wstawk hamulcow, która przez kontakt z powierzchnia toczn koa kolejowego zapewnia usuwanie wszelkich elementów, które mog w czasie eksploatacji w wyniku adhezji przyklei si do koa. Elementy pozostajc w kontakcie z powierzchni toczn koa wpynyby na przyspieszone zuycie zestawów koowych oraz wzrost nadwyek dynamicznych w strefie kontaktu koo szyna, skutkujce degradowaniem powierzchni tocznej kó i szyn. W pracy zaprezentowane zostay badania eksperymentalne przeprowadzone na rzeczywistym ukadzie hamulcowym z zastosowaniem wstawki oczyszczajcej z jednostronnym naciskiem przy hamowaniu z duej prdkoci. Na postawie bada okrelono parametry jakie wystpuj w takich ukadach. Sowa kluczowe: tarcie, drgania wzbudzane tarciem, ukad hamulcowy duych prdkoci DYNAMIC INTERACTION OF CLEANSING BRAKE INSERT FOR HIGH SPEED TRAIN - EXPERIMENTAL INVESTIGATION Summary: Paper is devoted experimental studies of the dynamics of cleansing brake insert. The test system is used in high-speed railway vehicles. In this case, the single brake insert during contact with the surface of the wheel tread removes any elements that as a result adhesion stick to the rolling surface of wheels. Foreign objects glued to the wheel tread affected the accelerated wear of wheel sets, as well as be able to damage the rail track. As a result of installing such a system during the braking process, which is a temporary phenomenon, there are variables vibrations induced by friction interaction of brake insert with railway wheel. In the paper presented results of experimental studies carried out on a real high-speed brake system. Keywords: railway high-speed braking, self-excited vibrations, friction PRACE NAUKOWE POLITECHNIKI WARSZAWSKIEJ z. 98 Transport 2013 Jarosaw Korzeb Politechnika Warszawska, Wydzia Transportu ZAOENIA DO BUDOWY SYSTEMU OCENY TRANSPORTOWYCH ODDZIAYWA DYNAMICZNYCH Rkopis dostarczono, maj 2013 Streszczenie: W artykule przedstawiono zagadnienia budowy uniwersalnego systemu oceny oddziaywa dynamicznych generowanych przez eksploatowane rodki transportu komunikacji miejskiej. Jako czynnik szkodliwy, szczególnej uwadze poddano drgania mechaniczne propagowane do strefy oddziaywania. Wykazano potrzeb budowy ogólnego systemu oceny transportowych oddziaywa dynamicznych (SOTOD) zarówno dla obiektów inynierskich zlokalizowanych w obszarze miasta, jak i dla ludzi w nich przebywajcych. Przedstawiono zaoenia oraz budow blokow autorskiego systemu SOTOD opartego na analizie danych pozyskiwanych w ramach pilotaowych bada eksperymentalnych, rozbudowanego o modu bada symulacyjnych z wykorzystaniem metody identyfikacji systemów lub MES. Wskazano na konieczno prezentacji wyników analiz w rónych stopniach uszczegóowienia. Sowa kluczowe: drgania, rodki transportu, ocena oddziaywa GUIDELINES FOR CONSTRUCTION OF THE TRANSPORTATION DYNAMIC IMPACTS EVALUATION SYSTEM Summary: The paper presents the construction of an universal system for the dynamic interactions generated by exploited transport modes evaluation. As an the injurious effect, special attention was paid on mechanical vibrations propagated to the impact zone. Demonstrated the need for construction a general transportation dynamic interactions evaluation system (TDIES) for both engineering facilities located in the city and for the people living in them. Presented foundation and the block diagram construction of authoring TDIES system, based on analysis of data collected in the experimental pilot studies, and extended by simulation studies module using the method of identification systems or FEM. The need for the presentation of analysis results in varying degrees of detail, was also presented. Keywords:vibration, modes of transport, evaluation of influence PRACE NAUKOWE POLITECHNIKI WARSZAWSKIEJ z. 98 Transport 2013 Jarosaw Korzeb, Przemysaw Ilczuk Politechnika Warszawska, Wydzia Transportu WYKORZYSTANIE RODOWISKA VRML DLA POTRZEB WIZUALIZACJI WYBRANYCH ODDZIAYWA DYNAMICZNYCH W AGLOMERACJI MIEJSKIEJ Rkopis dostarczono, maj 2013 Streszczenie: W artykule przedstawiono zagadnienia oddziaywa dynamicznych generowanych przez eksploatowane rodki transportu w obszarze aglomeracji miejskiej. Szczególnej uwadze poddano drgania mechaniczne propagowane od elementów infrastruktury transportowej do otoczenia zwanego stref oddziaywania. Przedstawiono tradycyjne podejcie do analizy, jak równie wskazano moliwo wykorzystania wskaników jako miarodajnej informacji o skali oddziaywa. Wskazano na potencja metody wirtualnego modelowania rzeczywistoci VRML, w aspekcie prezentacji wyników matematycznego modelowania zjawiska propagacji drga o charakterze parasejsmicznym. Przedstawiono przykad rozwizania i zaprezentowano wizualizacj wykonan w rodowisku obliczeniowym Matlab z bibliotek Virtual Reality Toolbox. Sowa kluczowe: drgania, rodki transportu, modelowanie i wizualizacja VRML ENVIRONMENT USE FOR THE VISUALIZATION OF SELECTED DYNAMIC IMPACTS IN URBAN AREA Summary: This paper presents the dynamic impacts generated by the transport modes operated in a metropolitan area. Special attention was subjected to mechanical vibrations propagated from the elements of the transport infrastructure to the environment called the zone of dynamical influences. Presents the traditional approach to the analysis, as well as indicated the possibility to use the indicators as reliable data on the scale of impacts. Pointed to the potential of the method VRML virtual reality modeling, in terms of mathematical modeling results presentation of the parseismic vibration propagation. An example of a solution and presents a visualization done in Matlab computing environment with a Virtual Reality Toolbox library. Keywords:vibration, modes of transport, modeling and visualization PRACE NAUKOWE POLITECHNIKI WARSZAWSKIEJ z. 98 Transport 2013 Maciej Kozowski Politechnika Warszawska, Wydzia Transportu BUDOWA I SYMULACJA MODELU DYNAMIKI PRT Rkopis dostarczono, kwiecie 2013 Streszczenie: Przedstawiono wybrane zagadnienia budowy i symulacji modelu pojazdu PRT w skali 1:4. Model fizyczny pojazdu PRT budowany na Wydziale Transportu jest pojazdem szynowym, poruszajcym si na koach ogumionych po torze nieprofilowanym paskim. Napd odbywa si za pomoc silnika liniowego. Prowadzenie pojazdu w zakrcie zapewniaj rolki zewntrzne wymuszajce radialne ustawienie zestawów koowych. Sposób prowadzenia zestawów koowych wzdu toru charakteryzuje si brakiem mechanizmu centrujcego (wystpujcym w klasycznych pojazdach szynowych) jak i niespotykanym sposobem wymuszenia skrtu kó (podobnie jak w samochodzie, ale bez udziau kierowcy). Celem modelowania jest wyjanienie zachowania modelu fizycznego w skali 1:4. Do przedstawianych zagadnie modelowania nale: okrelenie struktury modelu, parametryzacja, budowa modelu symulacyjnego, badania kinematyki i dynamiki modelu w warunkach ruchu po prostej ze sta prdkoci. Praca nie jest zakoczona. Z tego wzgldu na obecnym etapie bada nie mona byo przedstawi wyników weryfikacji i skalowania modelu. Badania finansowane z pracy ECO Mobilno. Sowa kluczowe: Model fizyczny PRT w skali, Model dynamiki PRT w skali, ruch po torze prostym CONSTRUCTION AND SIMULATION OF PRT VEHICLE MODEL Summary: Selected issues have been presented of construction and simulation of PRT (Personal Rapid Transit) vehicle 1/4 scale model. The physical model of a PRT vehicle constructed at the Faculty of Transport is a traction vehicle moving on tired wheels on an unshaped flat track. The drive is conducted by means of a linear motor. Vehicle driving in a bend is ensured by outer rollers forcing radial position of wheel sets. The way of driving the wheel sets along the track is characterized by lack of centring mechanism (appearing in classic traction vehicles) as well as by unprecedented way of forcing wheel torsion (similarly to a motor vehicle, but without the driver’s participation). The objective of modelling is explanation of behaviour of 1/4 scale model. The presented modelling issues are the following: determining structure model, parameterization, simulation model construction, testing model kinematics and dynamics within the conditions of straight rail track motion at a constant speed. The research is not finished yet, therefore, at the present stage of research results of verification and model scaling cannot be presented. Researches financed by ECO Mobility project. Keywords: PRT scale model, PRT dynamics model, straight rail track motion PRACE NAUKOWE POLITECHNIKI WARSZAWSKIEJ z. 98 Transport 2013 Wiesaw Kraso, Tadeusz Niezgoda Wojskowa Akademia Techniczna KONCEPCJA I WYBRANE ASPEKTY BADA WAGONU KOLEJOWEGO DO PRZEWOZU NACZEP SAMOCHODÓW CIAROWYCH Rkopis dostarczono, kwiecie 2013 Streszczenie: Wagon specjalny moe by zastosowany do transportu kolejowego naczep i pojazdów. Konstrukcja taka moe by uyta do transportu pojazdów o masie 36 ton i wysokoci 4m z zachowaniem skrajni GB1. Niska platforma podwozia umoliwia szybki i wygodny zaadunek i rozadunek pojazdów (bez urzdze dwigowych). Omówiono metodyk bada numerycznych, modele MES uywane w testach, analizach weryfikacyjnych oraz w badaniach symulacyjnych wagonu. Otrzymane wyniki mog by wykorzystane w pracach badawczo - rozwojowych w zakresie projektowania i modernizacji takich konstrukcji w aspekcie przeduenia ich resursu. Sowa kluczowe: transport intermodalny, wagon z obrotow platform adunkow, analizy MES IDEA AND SELECTED ASPECTS OF TESTS OF THE RAILWAY WAGON FOR TRUCK SEMITRAILERS TRANSPORTATION Summary: The special wagon can be used for railway transporting of semitrailers and vehicles. Such structure can be used for transporting high vehicles, up to 4m height and with weight up to 36 tons, on low gauges, such as GB1 gauge. A prototype model of a wagon with a low rotating floor for combined transport was designed at the Department of Mechanics and Applied Computer Science, Military University of Technology in Warsaw. The designed wagon allows easy and fast independent loading and then, transportation and independent unloading of semitrailers of truck type vehicles without investing in development of spare infrastructure, such as a platform. The construction may be also utilized for transport of various types of vehicles, such as tractors, trucks, trailers, containers, heavy equipment. The paper presents constructional modifications which were carried out in respect to the original model of the construction. The numerical investigation methodology and various FE models used in tests, verification and simulation studies of the wagon with the low rotatable platform and the obtained results can be used in development work in the area of special wagon design and modernization in the aspect of the service live extension. Keywords: intermodal transport, railway wagon with the rotatable loading platform, FE analysis PRACE NAUKOWE POLITECHNIKI WARSZAWSKIEJ z. 98 Transport 2013 Przemysaw Krata, Jacek Jachowski, Wojciech Wawrzyski Akademia Morska w Gdyni, Wydzia Nawigacyjny DYNAMIKA RUCHU CIECZY ZE SWOBODN POWIERZCHNI W OCENIE STATECZNO CI STATKU MORSKIEGO Rkopis dostarczono, maj 2013 Streszczenie: Przedmiotem bada opisanych w artykule jest ruch cieczy w niepenych zbiornikach okrtowych w kontekcie jego wpywu na stateczno statku w stanie nieuszkodzonym. Badania nakierowane byy na efekty dynamiczne wystpujce w zbiorniku podczas koysania statku na fali, co jest dotychczas pomijane w procedurze oceny statecznoci statku wykonywanej przez oficera adunkowego, która wynika z zalece Midzynarodowej Organizacji Morskiej. W toku bada wzito pod uwag zarówno geometri typowych zbiorników okrtowych jak równie realistyczne charakterystyki wymuszenia ruchu zbiorników wynikajcego z koysania bocznego statku. Przeprowadzono zarówno analiz istniejcych rozwiza konstrukcyjnych statków morskich jak i badania eksperckie w zakresie stanów eksploatacyjnych statków towarowych. Zaproponowano metod porównania dynamicznego momentu od przelewajcej si w zbiorniku cieczy z momentem obliczonym na podstawie poprawki na swobodne powierzchnie cieczy. Na podstawie zweryfikowanych eksperymentalnie bada symulacyjnych wskazano na moliwo niedoszacowania wpywu swobodnych powierzchni cieczy w toku oblicze zgodnych z zalecan procedur IMO. Sowa kluczowe: stateczno dynamiczna statku, swobodne powierzchnie cieczy, zjawisko sloshingu STUDY ON DYNAMICS OF LIQUID SLOSHING IN SHIP TANKS IN THE CONTEXT OF SHIP STABILITY ASSESSMENT Summary: The main subject of the conducted study is liquid sloshing phenomenon taking place in partly filled ship tanks. The effects of this phenomenon influencing intact ship transverse stability are considered in terms of the heeling moment due to liquid sloshing. The research was focused on the dynamic effects playing an important role since the ship rolls on waves. The special attention was put on the stormy conditions emerging in the research in the form of high amplitudes of ship’s rolling. Such dynamic effects are omitted in the contemporary procedure of ship stability assessment performed according to the IMO recommendations. The number of characteristics was taken into account in the course of the research. The rolling periods and amplitudes were established as well as tanks geometry and location in ship’s hull. Numerous ships were analyzed and the expert’s pool was conducted to estimate extreme but realistic rolling amplitudes. A method for comparison of dynamic heeling moment due to liquid sloshing and quasi-static heeling moment was proposed. An exemplary result of computation, revealing a significant underestimation of free surface effect was presented. Keywords: liquid sloshing in tanks, free surface effect, dynamic stability of seagoing ships PRACE NAUKOWE POLITECHNIKI WARSZAWSKIEJ z. 98 Transport 2013 Jacek Krawczyk Instytut Pojazdów Szynowych „Tabor” MODERNIZACJA KABIN STEROWNICZYCH POJAZDÓW SZYNOWYCH POD KTEM WSPÓCZESNYCH WYMAGA ERGONOMII Rkopis dostarczono, kwiecie 2013 Streszczenie: W referacie dokonano przegldu kabin sterowniczych wybranych lokomotyw i stanowisk sterowniczych przed modernizacj, pokazano przebieg prac przy modernizacji kabin lokomotyw, zaprezentowano modele 3D kabin lokomotyw przed modernizacj i po modernizacji, pokazano modele 3D nowych stanowisk sterowniczych (konsola, dolna cz pulpitu) razem z fotelami oraz zaprezentowano widoki rzeczywistych lokomotyw po modernizacji wraz z kabinami i stanowiskami sterowniczych po modernizacji. Sowo kluczowe: pulpit, kabina, lokomotywa MODERNIZATION OF CONTROL CABS OF RAIL VEHICLES PAYING SPECIAL ATTENTION TO THE MODERN ERGONOMIC REQUIREMENTS Summary: The control cabs of the selected locomotives and the control stands before modernization are reviewed in this paper. The progress of works on the modernization of locomotive cabs is also shown. 3D models of locomotives before modernization and after it are presented as well as 3D models of new control stands (console, the lower part of the driver’s desk) with armchairs are given. The views of the real locomotives after modernization with the cabs and the control stands after modernization are presented. Keywords: driver’s desk, cab, locomotive PRACE NAUKOWE POLITECHNIKI WARSZAWSKIEJ z. 98 Transport 2013 Witold Luty Politechnika Warszawska, Wydzia Transportu NIEUSTALONE STANY ZNOSZENIA BOCZNEGO OGUMIENIA KÓ JEZDNYCH W SYMULACJI RUCHU KRZYWOLINIOWEGO POJAZDU Rkopis dostarczono, kwiecie 2013 Streszczenie: W pracy przedstawiono teoretyczny opis waciwoci dynamicznych ogumienia kó jezdnych samochodu. Pokazano przykadowe charakterystyki dynamiczne koa ogumionego. Na podstawie wyników bada symulacyjnych przedstawiono wpyw nabiegania ogumienia na zmiany wybranych wielkoci fizycznych, które charakteryzuj dynamik pojazdu w ruchu krzywoliniowym. Wykazano wpyw nabiegania ogumienia na wartoci amplitudy oraz przesunicie w czasie obserwowanych charakterystyk pojazdu. Sowa kluczowe: nabieganie ogumienia, badania symulacyjne pojazdów, dynamika poprzeczna pojazdu TIRE TRANSIENT PROPERTIES IN SIMULATION OF VEHICLE LATERAL DYNAMICS IN CURVILINEAR MOTION Summary: The paper presents a theoretical description of the dynamic properties of vehicle tired wheels. Dynamic characteristics of tired wheel have been shown. Based on the simulation results the effect of tire relaxation on changes in selected physical quantities that characterize the vehicle dynamics has been presented. Keywords: tire relaxation, modeling of tire-road interaction, vehicle dynamics PRACE NAUKOWE POLITECHNIKI WARSZAWSKIEJ z. 98 Transport 2013 Tomasz Magiera Akademia Górniczo-Hutnicza im. St. Staszica w Krakowie Katedra Transportu Linowego METODA DO WIADCZALNEGO WYZNACZANIA OPORÓW RUCHU UKADU MECHANICZNEGO KOLEI LINOWYCH Rkopis dostarczono, kwiecie 2013 Streszczenie: W publikacji przedstawiono dowiadczaln metod wyznaczania wartoci oporów ruchu niewyprzganych kolei linowych krzesekowych. Przedstawiona metoda pozwala na uzyskanie dokadnej wartoci wspóczynnika oporów ruchu i wartoci cakowitego momentu bezwadnoci mas ruchomych, dla konkretnie rozpatrywanego urzdzenia. Opracowana metoda zostaa oparta na danych dowiadczalnych uzyskanych na eksploatowanych kolejach linowych i poddana procesowi weryfikacji. Sowa kluczowe: koleje linowe, opory ruchu, dynamika EXPERIMENTAL VERIFICATION OF MOTION RESISTANCE OF ROPEWAYS, BASED ON DYNAMIC TESTS Summary: The article provides information about full methodology of motion resistance coefficient of a whole fixed-grip ropeway system. The results of the method are getting the exact values of the motion resistance coefficient and momentum of inertia, based on conducted research on chairlifts. The methodology of the both values verification was described as well. Keywords: ropeways, motion resistance, dynamic PRACE NAUKOWE POLITECHNIKI WARSZAWSKIEJ z. 98 Transport 2013 Andrzej Majka Rzeszow University of Technology THE PROBLEM OF CHOICE OF LIGHT TRANSPORT AIRCRAFT CHARACTERISTICS The manuscript delivered: May 2013 Summary: Europe is one of the densely populated continents on Earth. A characteristic feature of the European air transport service market is co-existence of several and large communication centres performing trans-continental links and dense net of local links between the majority of small cities and tourist resorts. Europe is an exceptional area with unique properties favouring regional development of the air transport system of light aircraft with the use of small and medium airports. Europe has a huge partly unused potential of airports and landing grounds which can be the basis for creating a competitive travel offer around Europe by light passenger aircrafts. They can use less busy airports and adjusted and re-qualified landing grounds as well as natural landing fields. Operators and entrepreneurs interested in starting new air transport businesses report about missing modern aircrafts. The present paper shows the algorithm of optimal selection of the designing parameters of the aircraft and optimal division of different tasks among the aircraft of a non-homogeneous system. In order to illustrate the issues, the computational example based on the optimal selection of several basic designing parameters of the aircraft performing an established set of tasks and based on the determining of the optimal areas of specialization for the elements of the analyzed aviation fleet. Keywords: air transport, light aircraft, design optimisation PROBLEM WYBORU CHARAKTERYSTYK LEKKIEGO SAMOLOTU TRANSPORTOWEGO Streszczenie: Europa jest wyjtkowym obszarem o unikalnych wasnociach, sprzyjajcych rozwojowi regionalnego systemu transportu lotniczego samolotami lekkimi. Aby system taki móg skutecznie konkurowa na rynku transportowym musi by dobrze dopasowany do przewidywanego obszaru zastosowania a poszczególne samoloty powinny cechowa jak najnisze koszty ich uytkowania. Ww. cechy zapewnia stosowanie odpowiednich metod projektowania kompleksowego caych systemów. W pracy omówiono zagadnienie optymalnego doboru wybranych parametrów konstrukcyjnych lekkiego samolotu transportowego oraz optymalnego podziau zbioru rónorodnych zada pomidzy samoloty niejednorodnego systemu. Dla zilustrowania zagadnienia przedstawiono przykad obliczeniowy polegajcy na optymalnym doborze kilku podstawowych parametrów konstrukcyjnych samolotu realizujcego zaoony zbiór zada oraz na wyznaczeniu optymalnych obszarów specjalizacji dla elementów analizowanego parku lotniczego. Sowa kluczowe: transport lotniczy, lekki samolot transportowy, projektowanie samolotu PRACE NAUKOWE POLITECHNIKI WARSZAWSKIEJ z. 98 Transport 2013 Andrzej Majka Rzeszow University of Technology MAGLEV ASSISTED TAKE-OFF The manuscript delivered: May 2013 Summary: Among the most important problems faced by the air transport today there can be mentioned some negative influences of aircraft and airports on the environment. One of the possibilities to improve the situation is to work out innovative solutions aimed at decreasing of the aircraft pollution and improving the transport effectiveness. There are several technologies that could be applied to reduce the harmful influence of the air transport on the environment. Novel ideas include for example the operation of the aircraft without the conventional undercarriage system and using the ground based power and supporting systems for the take-offs and landings. If ground launched technologies are applied that accelerates and “launches” the aircraft in the air, than the power requirements could be substantially reduced even over the initial climb phase, as only such power would be needed that is required to manoeuvre and fly. One of the major concepts is using magnetic levitation (MAGLEV) technology to support aircraft take-off and landing. In case of using the magnetic levitation technology, the airframe weight can be considerably reduced, since the undercarriage system could be lighter or even be ignored. The required engine power is determined by the take-off phase in which substantial thrust is needed. Therefore, if the aircraft could take-off and start the initial climb phase with ground power, the installed power may be reduced, resulting in less weight, less drag and less overall fuel consumption that leads to emission reduction. In addition, less weight decreases the wake vortex that affects the airport capacity issues, whilst the production of aircraft having a smaller weight leads to savings on materials. These advantages, the lower fuel consumption and emissions, increase the sustainability of the transportation system. Keywords: air transport, take-off and landing, magnetic levitation START SAMOLOTU WSPOMAGANY SYSTEMEM MAGLEV Streszczenie: Ruch lotniczy na najwikszych lotniskach oraz w ich obszarze operacyjnym zblia si do granicy przepustowoci. Tak due nasilenie ruchu lotniczego oddziauje w sposób bardzo niekorzystny na wokó lotniskowe rodowisko naturalne poprzez kumulacj emisji haasu oraz substancji szkodliwych oraz wpywa znaczco na obnienie poziomu bezpieczestwa lotów. Obecnie podejmowane s dziaania dorane, których celem jest zmniejszenie szkodliwego oddziaywania transportu lotniczego na otaczajce rodowisko. Jednym ze sposobów poprawy sytuacji jest zastosowanie nowatorskich rozwiza, np. wspomagania startu z wykorzystaniem zjawiska lewitacji magnetycznej. System taki, dziki mniejszemu wymaganemu poziomowi mocy silników w fazie startu, wpynie na obnienie niekorzystnego oddziaywania samolotów na rodowisko naturalne poprzez redukcj emisyjnoci w fazie startu i ldowania oraz poziomu haasu na lotnisku i w jego obszarze. Start wspomagany magnetycznie wpynie równie na zmniejszenie masy samolotu (lejsze podwozie oraz silniki) co wpynie korzystnie na popraw efektywnoci transportowej. Celem pracy byo przedstawienie koncepcji systemu wykorzystujcego lewitacj magnetyczn do wspomagania startu i ldowania samolotu transportowego oraz analiza korzyci wynikajcych z jego zastosowania. Sowa kluczowe: transport lotniczy, lewitacja magnetyczna, start samolotu PRACE NAUKOWE POLITECHNIKI WARSZAWSKIEJ z. 98 Transport 2013 Zygmunt Marciniak, Janusz Mielniczuk Instytut Pojazdów Szynowych „Tabor” Pozna POLSKA KONCEPCJA LOKOMOTYWY SPALINOWEJ Z HYBRYDOWYM UKADEM NAPDOWYM Rkopis dostarczono, marzec 2013 Streszczenie: Referat jest powicony zagadnieniom zwizanym z dalszym rozwojem hybrydowych ukadów napdowych w odniesieniu do pojazdów trakcji elektrycznej i spalinowej. Przedstawiono w nim szczegóowe wytyczne i wymagania dla gównych zespoów i urzdze wchodzcych w skad ukadu napdu hybrydowego. Dokonano wyboru lokomotyw spalinowych przeznaczonych do tzw. „hybrydyzacji” oraz przedstawiono modele ukadów napdowych i sterowania moliwych do zastosowania w wybranych lokomotywach. W zakoczeniu przedstawiono krajowe koncepcje moliwe do zastosowania w wybranych lokomotywach. Sowa kluczowe: lokomotywa spalinowa, zespó prdotwórczy, ukad napdu hybrydowego POLISH CONCEPTION OF THE DIESEL LOCOMOTIVE WITH THE HYBRID DRIVE SYSTEM Summary: The paper is devoted to the issues related to the development of hybrid drive systems with reference to the electric and diesel traction vehicles. The detailed guidelines and requirements for the major sets and equipment included in the hybrid drive system are presented in it. The selection of diesel locomotives intended for so-called “hybridization” is made and models of the drive and control systems that can be used in the selected locomotives are also presented. The national concepts that can be applied in the selected locomotives are also given in the end. Keywords: Diesel locomotive, generating set, hybrid drive system PRACE NAUKOWE POLITECHNIKI WARSZAWSKIEJ z. 98 Transport 2013 Rafa Melnik Politechnika Warszawska, Wydzia Transportu WYKORZYSTANIE PARAMETRÓW STATYSTYCZNYCH SYGNAÓW POMIAROWYCH W PROCESIE DIAGNOZOWANIA STANU ZAWIESZENIA POJAZDU SZYNOWEGO Rkopis dostarczono, kwiecie 2013 Streszczenie: Zawieszenie pojazdu, wchodzce w skad ukadu biegowego, ma istotny wpyw na dynamik jazdy, bezpieczestwo oraz komfort i jego stan powinien by co najmniej regularnie sprawdzany, a nawet monitorowany w sposób cigy. W celu uzyskania informacji o stanie technicznym zawieszenia w trakcie wykonywania regularnych przewozów opracowano system monitorowania ramach projektu MONIT. Zadaniem systemu jest jakociowa ocena stanu na podstawie analiz sygnaów przyspieszenia rejestrowanych na ramie wózka i nadwoziu. Badania eksperymentalne systemu przeprowadzono na wagonach z wprowadzonymi uszkodzeniami zawieszenia: redukcj sztywnoci I stopnia w wagonie towarowym oraz redukcj tumienia II stopnia w wagonie pasaerskim. W artykule przedstawiono metod detekcji uszkodze w procedurze monitorowania oraz wyniki bada eksperymentalnych. Sowa kluczowe: pojazd szynowy, zawieszenie, monitorowanie stanu APPLICATION OF STATISTICAL PARAMETERS OF ACCELERATION SIGNALS IN THE PROCESS OF RAIL VEHICLE’S SUSPENSION CONDITION ASSESSMENT Summary: Rail vehicle’s suspension, determines riding dynamics, safety and comfort. Its condition should be checked regularly, and even monitored continuously. In order to acquire information on suspension condition during commercial operation, the rail vehicles’ monitoring system has been developed at Monitoring of Technical State of Construction and Evaluation of its Lifespan Project (MONIT). The aim of the system is qualitative assessment of suspension condition basing on acceleration signals recorded on bogie frames and body. The experimental tests of the system were performed on wagons with introduced suspension damages: stiffness reduction of primary suspension in freight car and the loss of damper of secondary suspension in passenger car. The monitoring procedure and test results are presented in the work. Keywords: rail vehicle, suspension, condition monitoring PRACE NAUKOWE POLITECHNIKI WARSZAWSKIEJ z. 98 Transport 2013 Krzysztof Mendrok Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisawa Staszica w Krakowie Katedra Robotyki i Mechatroniki METODA MONITOROWANIA MOSTÓW I WIADUKTÓW OPARTA O FILTRACJ PRZESTRZENN Rkopis dostarczono, kwiecie 2013 Streszczenie: W pracy przedstawiono gówne problemy zastosowania analizy modalnej do detekcji uszkodze duych obiektów budownictwa ldowego takich jak mosty czy wiadukty. Skupiono si na trudnociach zwizanych ze specyfik obiektów tj. gabarytami i niekorzystnymi wpywami otoczenia. Na tym tle pokazano metod filtracji przestrzennej, która pozwala na zmniejszenie wpywu wspominanych niedogodnoci i jednoczenie pozwala skutecznie wykrywa powstae uszkodzenia. W czci weryfikacyjnej artykuu pokazano zastosowanie metody do wykrycia zmian strukturalnych w rzeczywistym obiekcie mostowym. Sowa kluczowe: wykrywanie uszkodze, analiza modalna, filtracja przestrzenna METHOD FOR BRIDGES AND VIADUCTS MONITORING BASED ON SPATIAL FILTRATION Summary: The paper presents major problems of modal analysis application to damage detection of large civil engineering objects like bridges or viaducts. It is focused on the difficulties resulting from specificity of the objects that is: dimensions and environmental influence. On this background the spatial filtration method was shown, which allows for decreasing of this negative factors influence and at the same time it enables the damage to be detected. In the verification part of the article, the application of the method to the structural changes detection in the real bridge object was presented. Keywords: damage detection, modal analysis, spatial filtration PRACE NAUKOWE POLITECHNIKI WARSZAWSKIEJ z. 98 Transport 2013 Jerzy Merkisz, Pawe Fu, Piotr Lijewski, Andrzej Ziókowski, ukasz Rymaniak Politechnika Poznaska, Instytut Silników Spalinowych i Transportu WPYW ZASTOSOWANIA RODZAJU SILNIKA W POJAZDACH HDV NA EMISJ CO2, CO ORAZ ZUYCIE PALIWA Rkopis dostarczono, kwiecie 2013 Streszczenie: W artykule przedstawiono porównanie emisji CO2, CO oraz przebiegowego zuycia paliwa dla dwóch pojazdów ciarowych przeznaczonych do dugodystansowego przewozu towarów. Pojazdy róniy si zarówno parametrami jednostek napdowych, jak i mas przewoonego towaru. Badania wykonano na tym samym odcinku pomiarowym. Odzwierciedla on codzienn eksploatacj pojazdów ciarowych – dojazd do miejsca zaadunku/rozadunku i ruch po drogach krajowych. Do bada wykorzystano mobilny przyrzd SEMTECH DS z grupy PEMS (Portable Emissions Measurement System). Na podstawie przeprowadzonej analizy okrelono optymalny wybór silnika spalinowego pojazdu ciarowego w aspekcie zuycie paliwa dla dugodystansowych przewozów towarów w warunkach reprezentujcych krajow infrastruktur transportowo-logistyczn. Sowa kluczowe: pojazd ciarowy, emisja gazów wylotowych, badania drogowe IMPACT OF APPLICATION TYPE OF ENGINE IN HEAVY-DUTY VEHICLE FOR CO2, CO EMISSION AND FUEL CONSUMPTION Summary: The paper presents a comparison of CO2, CO and fuel consumption for two heavy-duty vehicles designed for long-distance transport. Both vehicles were different parameters of engine and weight of the cargo. The tests were performed on the same selected road which reflected the daily operation of heavy-duty vehicles – getting to the place loading / unloading goods and operation on the highway roads. A portable exhaust emission analyzer SEMTECH DS was used from group of PEMS. The analysis determined the optimum choice the heavy-duty vehicle engine in the aspect of fuel consumption for long-distance transport of goods under conditions representing the national transport and logistics infrastructure. Keywords: heavy-duty vehicle, exhaust emissions, road tests, PRACE NAUKOWE POLITECHNIKI WARSZAWSKIEJ z. 98 Transport 2013 Jerzy Merkisz, Marianna Jacyna, Maciej Andrzejewski, Jacek Pielecha, Agnieszka Merkisz-Guranowska Politechnika Poznaska, Instytut Silników Spalinowych i Transportu PRDKO JAZDY SAMOCHODEM A EMISJA SUBSTANCJI SZKODLIWYCH W SPALINACH Rkopis dostarczono, kwiecie 2013 Streszczenie: Celem bada opisanych w artykule byo zweryfikowanie tezy o wpywie prdkoci jazdy samochodem na emisj zwizków szkodliwych w spalinach. Wpyw prdkoci jazdy na przebiegowe zuycie paliwa jest do atwo mierzalny i powszechnie moliwy do okrelenia, natomiast w celu okrelenia emisji substancji szkodliwych naley posuy si specjalistyczn aparatur badawcz. Przeprowadzona analiza jest istotna z punktu widzenia ekologii eksploatacji pojazdów samochodowych. W artykule zaprezentowano wyniki bada drogowych samochodu osobowego napdzanego silnikiem o zaponie samoczynnym. Artyku zawiera wyniki pomiarów stenia podstawowych zwizków szkodliwych emitowanych ze spalinami przez silnik tego pojazdu. W pomiarach wykorzystano mobiln aparatur do bada toksycznoci spalin typu PEMS. Badania przeprowadzono w rzeczywistych warunkach ruchu samochodu (jazda autostradowa) na wybranym fragmencie autostrady A2, zlokalizowanym w rejonach Poznania. Sowa kluczowe: badania drogowe, emisja spalin, prdko jazdy THE VEHICLE SPEED AND EMISSIONS OF HARMFUL SUBSTANCES IN EXHAUST GASES Summary: The aim of the studies described in this article was to verify the thesis about the influence of driving speed on emissions of harmful substances in the exhaust gases. The influence of speed on fuel consumption is quite easily measurable and generally possible to identify, while in order to determine the emissions of harmful substances should be used a specialized research equipment. The analysis is important from the point of view of vehicle exploitation. The paper presents the results of the road tests of a car driven by diesel engine. It contains the results of measurements of the concentration of harmful substances emitted in the exhaust. In the measurements a mobile equipment for testing the toxicity of exhaust gases was used (PEMS type). The study was conducted in real traffic conditions (motorway driving) on a selected portion of the A2 motorway, located in the regions of Poznan. Keywords: road tests, exhaust emissions, vehicle speed PRACE NAUKOWE POLITECHNIKI WARSZAWSKIEJ z. 98 Transport 2013 Jerzy Merkisz, Mateusz Nowak, Jacek Pielecha Pawe Fu, Agnieszka Merkisz-Guranowska Politechnika Poznaska, Instytut Silników Spalinowych i Transportu MOLIWO CI OCENY WPYWU ZMIANY INFRASTRUKTURY DROGOWEJ NA EMISJ ZWIZKÓW SZKODLIWYCH SPALIN POJAZDÓW Rkopis dostarczono, kwiecie 2013 Streszczenie: Obecnie na drogach krajowych i europejskich cigle wprowadzane s zmiany, majce na celu m. in. skróci czas podróy, zwikszy bezpieczestwo podróujcych, zmniejszy negatywne oddziaywanie poruszajcych si pojazdów na rodowisko naturalne. W artykule scharakteryzowano zagadnienia dotyczce moliwoci oceny wprowadzonych i planowanych zmian w przebiegu szlaków komunikacyjnych w obrbie zrónicowanej infrastruktury drogowej. Gównym kryterium, które podlegao analizie to emisja zwizków szkodliwych spalin. Sowa kluczowe: obwodnice, badania emisyjne, symulacje POSSIBILITIES OF CHANGES IN ROAD INFRASTRUCTURE IMPACT ASSESSMENT ON VEHICLES EXHAUST EMISSION Summary: Currently on polish and European roads there are permanent changes carried, which aim is to: reduce travel time, increase the travelers safety and decrease the negative impact of road vehicles on the environment. This paper contains issues which describe the possibilities of capacity assessment of planned changes introduced in the main transportation routes within different road infrastructure. The main criterion, which was subject to analysis is the vehicles exhaust emission. Keywords: ring roads, exhaust emission testing, simulations PRACE NAUKOWE POLITECHNIKI WARSZAWSKIEJ z. 98 Transport 2013 Jerzy Merkisz, Jacek Pielecha, Krystian abd Politechnika Poznaska, Instytut Silników Spalinowych i Transportu Arkadiusz Stojecki Instytut Bada i Rozwoju Motoryzacji BOSMAL Sp. z o. o. BADANIA EMISJI SPALIN POJAZDÓW O RÓNEJ KLASIE EMISYJNEJ ZASILANYCH GAZEM ZIEMNYM Rkopis dostarczono, kwiecie 2013 Streszczenie: W artykule przedstawiono wyniki bada drogowych emisji spalin pojazdów o rónej klasie emisyjnej zasilanych spronym gazem ziemnym w rónych warunkach ruchu. Badania emisji spalin wykonano podczas przejazdów wyznaczon tras pomiarow, któr podzielono na odcinki o rónej specyfice natenia ruchu drogowego. Dla kadego odcinka – etapu bada wyznaczono charakterystyk przejazdu oraz wartoci emisji drogowej zwizków szkodliwych spalin dla pojazdów rónej klasy emisyjnej. Obiektami bada byy pojazdy o klasie emisyjnej Euro 4 i Euro 5 o zblionym przebiegu (75 000 km), napdzane spronym gazem ziemnym. Do pomiarów stenia zwizków szkodliwych wykorzystano mobilny analizator typu PEMS (Portable Emission Measurement System) do bada toksycznoci Semtech DS firmy Sensors. Dodatkowo wykorzystano dane przesyane z systemu diagnostycznego pojazdu oraz sygnau lokalizacji GPS. Wyniki posuyy do porównania pojazdów oraz okrelenia wskaników emisyjnoci, które wykorzystano do ekologicznej oceny obiektów bada pod wzgldem emisji zwizków szkodliwych. Sowa kluczowe: emisja spalin, zasilanie gazem ziemnym, badania drogowe TEST OF EXHAUST GAS EMISSIONS FOR VEHICLES OF DIFFERENT EMISSION CLASSES FUELLED WITH NATURAL GAS Summary: The paper presents results of the road tests of exhaust gas emissions of vehicles of different emission classes (Euro 4 and Euro 5, with similar mileage), fuelled with compressed natural gas. The tests of exhaust emissions were conducted on parts of the road with different characteristics of the traffic intensity. For each phase of the tests, the characteristics of the test run and the value of exhaust gas emissions were determined. To measure the concentration of harmful substances, the Portable Emission Measurement System (PEMS) was used. The results were used to compare the vehicles and determine the emission indices, which subsequently were used to assess from ecological point of view the objects of tests in terms of emissions of toxic substances. Keywords: exhaust emission, compressed natural gas, road test PRACE NAUKOWE POLITECHNIKI WARSZAWSKIEJ z. 98 Transport 2013 Mirosaw Nader Politechnika Warszawska, Wydzia Transportu Edyta Purta Transportowy Dozór Techniczny METODA OCENY RODKÓW TRANSPORTU Z PUNKTU WIDZENIA ODDZIAYWANIA DRGA NA CZOWIEKA W OTOCZENIU DALSZYM Rkopis dostarczono, maj 2013 Streszczenie: W artykule zaprezentowano metod oceny rodków transportu komunikacji miejskiej z punktu widzenia oddziaywania drga na ludzi w budynkach. Przedstawiono systemowe ujcie metody bazujcej na modelowaniu zjawisk dynamicznych w ukadzie pojazd – czowiek – otoczenie. Nastpnie opisano kolejne etapy jej opracowania: wykonanie prognozy oddziaywa dynamicznych na podstawie bada symulacyjnych, weryfikacj uzyskanych wyników w oparciu o przeprowadzone badania eksperymentalne, ocen rodków transportu pod ktem wpywu drga na czowieka w budynku. Na przykadzie jednego z obiektów, który wykorzystano do opracowania metody dokonano klasyfikacji pojazdów transportu miejskiego ze wzgldu na stopie oddziaywania drga. Prac podsumowano wnioskami. Sowa kluczowe: drgania, czowiek, otoczenie THE ASSESSMENT METHOD OF MEANS OF TRANSPORT FROM THE POINT OF VIEW OF VIBRATION INFLUENCE ON HUMAN IN THE FURTHER ENVIRONMENT Summary: In the article the following topic regards the assessment method of urban means of transport from the point of view of vibration influence on human. It was presented the system illustration of the method based on the modelling of dynamic phenomena in the system: vehicle – human – environment. Next, the following stages were described: conducting of forecast concerning dynamic influences on the basis of simulation research, verification of the obtained results on the basis of the previously done experimental research, assessment of means of transport at an angle of influence on human in the building. Within the example concerning one of the compound, which was used to compile the method, the classification of urban means of transport regarding level influence of vibration was conducted. The work was summarized by conclusions. Keywords: vibration, human, environment PRACE NAUKOWE POLITECHNIKI WARSZAWSKIEJ z. 98 Transport 2013 Vitalij Nichoga, Ivan Prudyus Lviv Polytechnic National University Institute of Telecommunications, Radioelectronics and Electrionic Engineering Liubomyr Vashchshyn Physico-Mechanical Institute of the National Academy of Sciences of Ukraine Laboratory of Vibrodiagnostics MODERN METHOD OF PROCESSING SIGNALS FROM DANGEROUS DEFECTS IN THE HIGHSPEED MAGNETIC RAILS FLAW DETECTION The manuscript delivered: June 2013 Abstract: In this paper analysis of defectoscopic signal using the modern digital signal processing tool - continuous wavelet transform (CWT) is described. The main criteria in the railway tracks flaws detection by CWT are proposed. Keywords: rail head, defect, crack, CWT NOWOCZESNA METODA PRZETWARZANIA SYGNAÓW NIEBEZPIECZNYCH WAD W SZYNACH KOLEJOWYCH PRZY SZYBKOCIOWEJ DEFEKTOSKOPII MAGNETYCZNEJ Streszczenie: W artykule opisano analizQ sygnaRu defektoskopicznego za poUrednictwem nowoczesnej metody cyfrowego przetwarzania sygnaRu - ciXgRa transformata falkowa. Zaproponowano gRówne kryteria wykrywania wad w szynach kolejowych przez CWT (continuous wavelet transform). Sowa kluczowe: gRówka szyny, wada, pQkniQcie PRACE NAUKOWE POLITECHNIKI WARSZAWSKIEJ z. 98 Transport 2013 Pawe Olszowiec, Mirosaw Luft Uniwersytet Technologiczno Humanistyczny w Radomiu NIEKONWENCJONALNE USTERKI POJAZDÓW HYBRYDOWYCH Rkopis dostarczono, kwiecie 2013 Streszczenie: W artykule przedstawiono niekonwencjonalne uszkodzenia pojazdów hybrydowych zarejestrowanych w autoryzowanych i nieautoryzowanych serwisach obsugi pojazdów. Opisano procedury diagnostyczne i narzdzia suce do ustalenia waciwej diagnozy i naprawy pojazdu z napdem elektryczno – spalinowym przy zachowaniu zasad bezpieczestwa obsugi. Sowa kluczowe: niekonwencjonalne usterki, diagnostyka szeregowa, kod bdu UNCONVENTIONAL DEFECTS OF HYBRID VEHICLES Summary: The article discusses the unusual and unconventional defects of hybrid vehicle damage reported at authorized services and non-members. The material is a description of the diagnostic procedures and tools for a proper diagnosis and effective repairs while maintaining safety procedures on vehicles with electric drive - internal combustion. Keywords: unconventional fault, diagnosis serial, trouble code PRACE NAUKOWE POLITECHNIKI WARSZAWSKIEJ z. 98 Transport 2013 Magorzata Orczyk Politechnika Poznaska, Instytut Silników Spalinowych i Transportu ANALIZA I OCENA HAASU KOMUNIKACYJNEGO NA PRZYKADZIE MIASTA POZNANIA Rkopis dostarczono, kwiecie 2013 Streszczenie: W artykule przedstawiono wybrane zagadnienia zwizane z ocen klimatu akustycznego panujcego w najwikszych miastach w Polsce. Analiz dokonano gównie z punktu widzenia transportu drogowego, biorc pod uwag dane zwizane z liczb poruszajcych si i przypadajcych na 1000 mieszkaców samochodów, gstoci infrastruktury oraz mapy akustyczne. Ponadto, zaprezentowano take wybrane wyniki pomiarów haasu komunikacyjnego w Poznaniu. Pomiary zostay wykonane przy gównych ulicach miasta lecych w cigu dróg krajowych nr 5, 11 i 92. Badania miay na celu ocen naraenia na haas ludzi mieszkajcych w bezporednim otoczeniu gównych ulic w miecie. Uzyskane wyniki pomiarów porównano z poziomem dopuszczalnym zawartym w Rozporzdzeniu Ministra rodowiska z dnia 1 padziernika 2012 roku, zmieniajcym rozporzdzenie w sprawie dopuszczalnych poziomów haasu w rodowisku. Sowa kluczowe: haas komunikacyjny, natenie ruchu, wskaniki oceny haasu THE ANALYSIS AND ASSESSMENT OF COMMUNICATION NOISE THROUGH EXAMPLE OF POZNA CITY Summary: This article presents selected issues relating to assessment of acoustic climate in the biggest Polish cities. The analyses were mainly carried out from the perspective of road transport taking into account data relating to the number of travelling automobiles per 1000 inhabitants, density of infrastructure and acoustic map. Additionally, selected results of measurements of communication noise in Pozna were presented. The measurements were taken by main streets of the city in the string of state roads no. 5, 11 and 92. The purpose of the research was to assess exposure of people living in the direct surrounding of main streets in the city to noise. The results of measurements were compared to acceptable level included in the regulation of Ministry of the Environment as of October 1, 2012 amending regulation about acceptable levels of noise in the environment. Keywords: communication noise, traffic volume, indicator of noise assessment PRACE NAUKOWE POLITECHNIKI WARSZAWSKIEJ z. 98 Transport 2013 Katarzyna Palikowska Politechnika Gdaska Wydzia Inynierii Ldowej i rodowiska MODELOWANIE KRZYWIZNY UKADU GEOMETRYCZNEGO TORU Z WYKORZYSTANIEM ALGORYTMU PSO Rkopis dostarczono, kwiecie 2013 Streszczenie: W artykule przedstawiono metod projektowania ukadu geometrycznego toru kolejowego opart na zastosowaniu szeciennych krzywych C-Bezier do opisu krzywizny. Punkty kontrolne krzywej Bezier wyznaczane s w procesie optymalizacji za pomoc algorytmu roju czstek (Particle Swarm Optimization). Jako kryterium optymalizacji przyjto minimalizacj oddziaywa dynamicznych wystpujcych w ukadzie tor-pojazd przy spenieniu warunków geometrycznych wynikajcych z zaoe projektowych. Sowa kluczowe: algorytm roju czstek (Particle Swarm Optimization), szecienne krzywe C-Bezier, krzywizna ukadu geometrycznego MODELING OF CURVATURE OF RAILWAY TRACK GEOMETRICAL LAYOUT USING PARTICLE SWARM OPTIMIZATION Summary: A method of railway track geometrical layout design, based on application of cubic C-Bezier curves to describe the layout curvature has been presented in the article. The control points of a cubic C-Bezier curve have been obtained as a result of an optimization process carried on using Particle Swarm Optimization algorithm. The optimization criteria have been based on the evaluation of the dynamic interactions and fulfillment of geometrical design conditions. Keywords: Particle Swarm Optimization algorithm, cubic C-Bezier curves, railway track layout curvature PRACE NAUKOWE POLITECHNIKI WARSZAWSKIEJ z. 98 Transport 2013 Leszek Piaseczny, Mirosaw Walkowski Akademia Marynarki Wojennej w Gdyni METODA OKRE LANIA WIELKO CI DAWKI JEDNO - I DWUCZ CIOWEGO WTRYSKU PALIWA W SYSTEMIE CR OKRTOWEGO SILNIKA SPALINOWEGO Rkopis dostarczono, maj 2013 Streszczenie: Okrtowe tokowe silniki spalinowe wyposaane s coraz czciej w ukady Common Rail zapewniajce wieloczciowy wtrysk dawki paliwa do cylindra. Dobór wielkoci dawki musi uwzgldnia m. in. czas jej trwania, prdko obrotow silnika i jego obcienie momentem obrotowym. Praktyczne zastosowanie okrelonego dawkowania paliwa poprzedza si zazwyczaj badaniami na stanowisku symulujcym proces wtrysku i jego zaleno od parametrów dawkowania. Autorzy przedstawiaj metod doboru tych parametrów w przypadku jedno- i dwuczciowego wtrysku paliwa w okrtowym rednioobrotowym silniku spalinowym. Przedstawiono sposób tworzenia matematycznego modelu dawkowania paliwa podczas wtrysku i badania jego charakterystyk w celu optymalizacji doboru dawki paliwa, który moe by wykorzystany w projektowaniu ukadów CR okrtowych silników spalinowych. Sowa kluczowe: ukad Common Rail, badania dawkowania paliwa, wieloczciowy wtrysk paliwa METHOD OF DETERMINING THE SINGLE AND TWO-PART FUEL DOSE INJECTION IN THE COMMON RAIL SYSTEM OF MARINE COMBUSTION ENGINE Abstract: Marine combustion piston engines are more often equipped with common rail systems, which provide multi-part injection fuel delivery to the cylinder. Dose selection must take into account, among others, its duration, the engine speed and load torque. Practical use of a specific fuel dosing is usually preceded by a study on the test stand simulating the injection process and its dependence on the dose parameters. The authors have presented a method for the selection of these parameters in the case of one-and two-part injection in the medium speed marine engine. There has been presented the manner of creating a mathematical model of the fuel dosing during the injection and research of its characteristics in order to optimize the selection of the amount of fuel, that can be applied in the design of the CR system in the marine combustion engines. Keywords: Common Railsystem, research of fuel dosing, multi-part injection PRACE NAUKOWE POLITECHNIKI WARSZAWSKIEJ z. 98 Transport 2013 Ireneusz Pielecha, Jakub Czajka, Przemysaw Borowski, Krzysztof Wisocki Poznan University of Technology OPERATIONAL PARAMETERS OF HYBRID DRIVE SYSTEM OF TOYOTA YARIS IN URBAN TRAFFIC CONDITIONS The manuscript delivered: April 2013 Abstract: In the paper are presented and discussed results of on-road tests of a hybrid drive system operating in diversified urban traffic conditions. The data on operation of the combustion engine and electric motors was acquired by utilizing diagnostic connector of the vehicle. Operation of both types of drives was assessed in diversified urban traffic conditions (different traffic intensity during the drive along a particular route). The conditions of the combustion engine and electric motors utilization were analyzed. The fields of the most frequently utilized operating ranges were presented in form of histograms and subsequently they were correlated with the test routes. The energy flow in the system was assessed and the conditions for energy recuperation in the vehicle were presented. The operational ranges which most fully operated advantages of the hybrid drive system were indicated. It was pointed out that the hybrid drive system subjected to tests utilized the electric motor and the battery energy in higher degree than the combustion engine did. Also the quantitative values of operation of driving motors in diversified urban traffic were presented. Keywords: hybrid drive system, combustion engine, recovery energy WSKANIKI PRACY NAPDU HYBRYDOWEGO TOYOTY YARIS W WARUNKACH RUCHU MIEJSKIEGO Streszczenie: W artykule przedstawiono wyniki bada drogowych napdu hybrydowego eksploatowanego w zrónicowanych warunkach ruchu miejskiego. Wykorzystujc zcze diagnostyczne uzyskano informacje o pracy silnika spalinowego oraz silników elektrycznych. Dokonano analizy wykorzystania silnika spalinowego i silników elektrycznych. Wskazano obszary najczciej wykorzystywanych zakresów pracy w postaci histogramów, a nastpnie zestawiono je z trasami przejazdu. Dokonano oceny przepywu energii w ukadzie oraz przedstawiono warunki odzyskiwania energii w pojedzie. Wskazano obszary pracy pojazdu, które w najwikszym stopniu wykorzystuj zalety napdu hybrydowego. Wykazano, e napd hybrydowy w wikszym stopniu wykorzystuje silnik elektryczny i energi akumulatorów ni silnik spalinowy. Podano ilociowe wartoci wykorzystania silników napdowych w zrónicowanych warunkach miejskich. Sowa kluczowe: napd hybrydowy, silnik spalinowy, odzyskiwanie energii . Operational parameters of hybrid drive system of Toyota Yaris in urban traffic conditions 541 4. CONCLUSIONS It was demonstrated that the hybrid drive system tested in urban conditions utilizes electric motor and battery energy to a larger degree than the energy of combustion engine. In the investigated cases specific advantages of the use of hybrid drive system in urban conditions are the following: a) combustion engine operation is limited to keeping constant speed within average load values and operation similar to external characteristics; b) drive along the distance of about 10 km enables recuperation of energy of about 200 W·h (20 W·h/km); c) share of time of operation of the drive system in electric mode amounts to about 70%, independent of the test conditions; d) share of the distance covered in electric mode exceeds 50% of the whole route, independent of the test conditions. References 1. Kokalj G., Ekachaiworasin R.: Challenges and opportunities of variant calibration of hybrid vehicles, SAE Technical Paper 2013-01-0128, 2013. 2. Marciniak Z., Merkisz J., Pielecha I., Pielecha J.: Mobile test bed for investigations of toxic components emission of exhaust gases of the diesel engines. Scientific Papers of the Institute of Machine Design and Operation of the Technical University of Wroclaw 86 (26 II), 2002, pp. 147-156. 3. Merkisz J., Pielecha I., Pielecha J., Brudnicki K.: On-road exhaust emissions from passenger cars fitted with a start-stop system. Archives of Transport 23 (1), 2011, pp. 37-46. 4. Merkisz J., Pielecha J.: Emissions and fuel consumption during road test from diesel and hybrid buses under real road conditions. 2010 IEEE Vehicle Power and Propulsion Conference, VPPC 2010. 5. Merkisz J., Pielecha J., Pielecha I.: Road test emissions using on-board measuring method for light duty diesel vehicles. Jordan Journal of Mechanical and Industrial Engineering 5 (1), 2011, pp. 89-96. 6. Pielecha J.: The identification of PM parameters in compression ignition engines. Technical Proceedings of the 2012 NSTI Nanotechnology Conference and Expo, NSTI-Nanotech 2012, pp. 623-626. 7. Wang C.-L., Yin C.-L., Zhang T., Zhu L.: Powertrain design and experiment research of a parallel hybrid electric vehicle. International Journal of Automotive Technology 10 (5), 2009, pp. 589-596. 8. www.toyota.pl (dostp z dnia 8.02.2013). WSKANIKI PRACY NAPDU HYBRYDOWEGO TOYOTY YARIS W WARUNKACH RUCHU MIEJSKIEGO Streszczenie: W artykule przedstawiono wyniki bada drogowych napdu hybrydowego eksploatowanego w zrónicowanych warunkach ruchu miejskiego. Wykorzystujc zcze diagnostyczne uzyskano informacje o pracy silnika spalinowego oraz silników elektrycznych. Dokonano analizy wykorzystania silnika spalinowego i silników elektrycznych. Wskazano obszary najczciej wykorzystywanych zakresów pracy w postaci histogramów, a nastpnie zestawiono je z trasami przejazdu. Dokonano oceny przepywu energii w ukadzie oraz przedstawiono warunki odzyskiwania energii w pojedzie. Wskazano obszary pracy pojazdu, które w najwikszym stopniu wykorzystuj zalety napdu hybrydowego. Wykazano, e napd hybrydowy w wikszym stopniu wykorzystuje silnik elektryczny i energi akumulatorów ni silnik spalinowy. Podano ilociowe wartoci wykorzystania silników napdowych w zrónicowanych warunkach miejskich. Sowa kluczowe: napd hybrydowy, silnik spalinowy, odzyskiwanie energii PRACE NAUKOWE POLITECHNIKI WARSZAWSKIEJ z. 98 Transport 2013 Stanisaw Radkowski, Przemysaw Szulim Warsaw University of Technology, Institute of Vehicle USE OF DIAGNOSTIC INFORMATION IN THE ALGORITHM USED FOR PLANNING THE MOVEMENT OF AN AUTONOMOUS VEHICLE The manuscript delivered: June 2013 Summary: The goal of the paper is to present a concept of an algorithm which plans the motion of an autonomous vehicle travelling in a known environment and the preliminary results of the work on such an algorithm. Thanks to this, through relevant inclusion of the information on a vehicle’s technical condition, it is possible to enhance the security of mission completion and expend energy in a more efficient manner. Keywords: diagnosis, brushless motor, motion planning WYKORZYSTANIE INFORMACJI DIAGNOSTYCZNEJ W ALGORYTMIE PLANOWANIA RUCHU POJAZDU AUTONOMICZNEGO Streszczenie: Celem pracy jest przedstawienie koncepcji algorytmu planujcego ruch pojazdu autonomicznego poruszajcego si w znanym rodowisku oraz wstpnych rezultatów prac nad nim. Dziki niemu, poprzez odpowiednie uwzgldnienie informacji o stanie technicznym pojazdu, mona bdzie zwikszy bezpieczestwo wykonania misji pojazdu oraz efektywniej wydatkowa energi. Sowa kluczowe: diagnostyka, silniki bezszczotkowe, planowanie ruchu PRACE NAUKOWE POLITECHNIKI WARSZAWSKIEJ z. 98 Transport 2013 Ewa Rostek Instytut Transportu Samochodowego, Centrum Bada Materiaowych i Mechatroniki Maciej Babiak Politechnika Poznaska, Instytut Silników Spalinowych i Transportu KRYTERIA JAKO CIOWE DLA E10 I B5 W OPARCIU O WIATOW KART PALIW Rkopis dostarczono, kwiecie 2013 Streszczenie: Artyku zawiera kryteria jakociowe jakie spenia musz komponenty biopaliwowe suce do sporzdzania mieszanek etanolowych (E10) do silników o zaponie iskrowym oraz mieszanek paliwowych B5 stosowanych do zasilania silników o zaponie samoczynnym. Kryteria jakociowe opieraj si na wytycznych wiatowej Karty Paliw (WWFC) wydanie 4. W pracy przedstawiono take podzia biopaliw ze wzgldu na stopie skomercjalizowania technologii wytwarzania. Biopaliwa podzielono na obecnie stosowane biopaliwa "konwencjonalne" i przeszociowe biopaliwa "zaawansowane". Sowa kluczowe: biopaliwa konwencjonalne, biopaliwa zaawansowane, wiatowa Karta Paliw THE QUALITATIVE CRITERIA FOR E10 AND B5 BASED ON WORLDWIDE FUEL CHARTER Summary: The paper contain qualitative criteria which the biofuel components have to meet for ethanol (E10) and biodiesel (B5) blends. The qualitative criteria are based on guidelines of fourth edition of Worldwide Fuel Charter (WWFC). In the paper the biofuels classification by the production technology commercialization rate is also presented. The biofuels were divided into two groups of conventional biofuels and future advanced biofuels. Keywords: conventional biofuels, advanced biofuels, Worldwide Fuel Charter PRACE NAUKOWE POLITECHNIKI WARSZAWSKIEJ z. 98 Transport 2013 Romuald Rzdkowski, Artur Maurin Institute of Fluid Flow Machinery, Polish Academy of Science MULTISTAGE COUPLING – FREE VIBRATION OF MISTUNED BLADED DISCS The manuscript delivered: April 2013 Abstract: Considered here was the effect of multistage coupling on the dynamics of an aircraft rotor consisting of eight mistuned bladed discs on a drum-disc shaft. Each bladed disc had a different number of rotor blades. Free vibrations were examined using finite element representations of rotating single blades, bladed discs, and the entire rotor. In this study the global rotating mode shapes of eight flexible mistuned bladed discs on shaft assemblies were calculated, taking into account rotational effects such as centrifugal stiffening. The thus obtained natural frequencies of the blade, shaft, bladed disc and entire shaft with discs were carefully examined to discover resonance conditions and coupling effects. This study found that mistuned system has far more intensive multistage coupling than tuned one. Keywords: multistage coupling, mistuning, bladed disc MIDZYSTOPNIOWE SPRZENIE – DRGANIA SWOBODNE ROZSTROJONYCH UOPATKOWANYCH TARCZ Summary: Artyku stanowi wprowadzenie do analizy dynamiki wirnika silnika odrzutowego zawierajcego osiem rozstrojonych, uopatkowanych tarcz. Kada uopatkowana tarcza posiadaa rón, rzeczywist liczb opatek. W celu wyjanienia wpywu wprowadzonego na poszczególnych stopniach turbiny rozstrojenia na powstawanie rezonansów w badanym ukadzie, obliczono drgania wasne wirujcych pojedynczych opatek, uopatkowanych tarcz oraz caego wirnika wykorzystujc metod elementów skoczonych. Zbadane zostay postacie drga wasnych poszczególnych elementów jak i caego modelu biorc pod uwag wpyw prdkoci obrotowej taki jak usztywnienie pod dziaaniem siy odrodkowej. Otrzymane wartoci czstotliwoci drga wasnych poszczególnych opatek, uopatkowanych tarcz, wau oraz caego ukadu zostay uwanie przebadane pod ktem wykrycia warunków rezonansowych oraz dodatkowych sprze. Stwierdzono, i rozstrojenie w ukadzie powoduje zdecydowanie intensywniejsze wystpowanie sprze w porównaniu z ukadami nastrojonymi. Keywords: sprzenie drga, rozstrojenie, uopatkowane tarcze PRACE NAUKOWE POLITECHNIKI WARSZAWSKIEJ z. 98 Transport 2013 Wojciech Sawczuk Politechnika Poznaska, Instytut Silników Spalinowych i Transportu Zakad Pojazdów Szynowych OCENA DRGA GENEROWANYCH PRZEZ UKAD HAMULCA TARCZOWEGO DO JEGO DIAGNOZOWANIA PRZY JEGO RÓNYCH OBCIENIACH CIEPLNYCH Rkopis dostarczono, kwiecie 2013 Streszczenie: W pojazdach szynowych ze wzgldu na coraz to wiksze prdkoci jazdy prowadzi si prace nad udoskonalaniem ukadów hamulcowych tak, aby zatrzymanie pojazdu odbyo si na moliwie najkrótszej drodze hamowania. Wiksze wymagania stawiane ukadom hamulcowym wymusza nie tylko okresowe kontrolowanie stanu pary ciernej, ale równie staego monitorowania zuycia elementów ukadu hamulcowego. Celem artykuu jest przedstawienie moliwoci diagnozowania pary ciernej hamulca tarczowego wykorzystujc wybrane charakterystyki amplitudowe sygnau drganiowego generowanego przez obsad hamulcow z okadzinami ciernymi z uwzgldnieniem wpywu temperatury tarczy na sygna wibroakustyczny. Sowa kluczowe: diagnostyka hamulca, temperatura tarczy, charakterystyki amplitudowe EVALUATION OF VIBRATION GENERATED BY BRAKE SYSTEM FOR DIAGNOSIS IN DIFFERENT TEMPERATURE STATES Summary: In rail vehicles, because of higher and higher ride speeds, there are works carried out to upgrade braking systems to stop the vehicle at shortest possible braking distance. It is required that in braking systems the condition of friction set is periodically controlled and the wear of braking system parts is constantly monitored. The purpose of this article is to present possibility to diagnose the friction set of disc brake by using selected amplitude characteristics of vibration signal generated by brake caliper with friction pads. The article additionally includes the effect of the temperature of the brake disc for the vibration signal. Keywords: diagnostics of brake, disc temperature, amplitude characteristics PRACE NAUKOWE POLITECHNIKI WARSZAWSKIEJ z. 98 Transport 2013 Wojciech Sawczuk, Franciszek Tomaszewski Politechnika Poznaska, Instytut Silników Spalinowych i Transportu Zakad Pojazdów Szynowych ZASTOSOWANIE CHARAKTERYSTYK WIDMOWYCH SYGNAU DRGANIOWEGO DO DIAGNOZOWANIA HAMULCA TARCZOWEGO PRZY JEGO DWÓCH OBCIENIACH CIEPLNYCH Rkopis dostarczono, kwiecie 2013 Streszczenie: Artyku przedstawia autorsk metod diagnozowania zuycia okadzin ciernych poprzez analiz drga ukadu hamulcowego w czasie hamowania ze sta moc dokonujc analizy sygnaów w dziedzinie czstotliwoci. Dodatkowo uwzgldniono wpyw zwikszonej temperatury tarczy hamulcowej i okadziny na zmian charakterystyki widmowej przy szacowania zuycia okadzin ciernych. W czasie bada rejestrowano przyspieszenia drga generowane przez obsady hamulcowe z okadzinami w czasie hamowania. Sowa kluczowe: kolejowy hamulec tarczowy, diagnostyka hamulca, analiza widmowa EVALUATION OF VIBRATION GENERATED BY BRAKE SYSTEM FOR DIAGNOSIS IN DIFFERENT TEMPERATURE STATES Summary: The article presents a new method for diagnosis of the wear of friction pads through analysis of the braking vibration during braking with a permanent effect by making the analysis of signals in the frequency domain. In addition, account has been taken of the impact of increased temperature of brake disc and pads to change the frequency characteristics to estimation of the wear of friction pads. At the time of research there are vibration acceleration generated by the caliper with brake pads during braking. Keywords: railway disc brake, diagnostics of brake, frequency analysis PRACE NAUKOWE POLITECHNIKI WARSZAWSKIEJ z. 98 Transport 2013 Aleksander Sobota, Grzegorz Karo, Renata ochowska Politechnika lska, Wydzia Transportu DETERMINANTY WYBORU TYPU SKRZYOWANIA DROGOWEGO W MIASTACH NA ETAPIE PROJEKTOWANIA Rkopis dostarczono, kwiecie 2013 Streszczenie: Celem artykuu jest przedstawienie formalno-prawnych uwarunkowa wspierania procesu projektowania i wyboru typów skrzyowa pooonych na wielopasowych cigach ulic w miastach. Uwarunkowania te maj bezporedni wpyw na rozwizania wybierane przez projektantów, zarówno na etapie doboru odpowiedniej geometrii skrzyowa, jak równie podczas jego wymiarowania. Na podstawie analizy przepisów obowizujcych w tym temacie oraz bada wasnych wskazano moliwe kierunki uzupenienia i rozszerzenia instrukcji oraz wytycznych, celem poprawy jakoci projektowanych skrzyowa pooonych na wielopasowych cigach ulic w miastach. Dodatkowo przedstawiono autorsk propozycj metody doboru typu skrzyowania w fazie planowania i projektowania koncepcyjnego. Sowa kluczowe: cigi wielopasowe, skrzyowania, projektowanie DETERMINANTS OF SELECTION OF INTERSECTION TYPE IN CITIES IN THE DESIGN PHASE Summary: In the article the formal and legal conditions of supporting the process of projecting and selection of type of intersection have been presented. In particular it applies into the intersections, which are located on multilane arteries in cities. The formal and legal conditions have directly influences on solutions, which are selected by designers. On the basis of the analysis of existing documents and own measurements, in the article the possible paths of enlargement of the existing guidelines have been presented. It has been done to intersections located on multilane arteries in cities. In addition the article presents the proposition of method of selection of the type of intersection in the conceptual project stage. Keywords: multilane arteries, intersections, designing PRACE NAUKOWE POLITECHNIKI WARSZAWSKIEJ z. 98 Transport 2013 Wodzimierz Stawecki, Zygmunt Marciniak, Ireneusz Pielecha, Jacek Pielecha Instytut Pojazdów Szynowych Tabor w Poznaniu EKOLOGICZNE ASPEKTY MODERNIZACJI LOKOMOTYW SPALINOWYCH W POLSCE Rkopis dostarczono, kwiecie 2013 Streszczenie: W artykule przedstawiono analiz emisyjnoci eksploatowanych lokomotyw spalinowych w Polsce. Znaczn cz pojazdów szynowych w cigu ostatnich lat poddano remotoryzacjom polegajcym na zastpieniu silnika spalinowego nowszym generacyjnie modelem. Skutkuje to zmniejszeniem emisji skadników toksycznych spalin z pojazdów szynowych. Analiz przeprowadzono z uwzgldnieniem histogramów obcie lokomotyw w typowych warunkach pracy, co pozwolio na ocen korzyci ekologicznych z tych silników w czasie ich eksploatacji. Sowa kluczowe: badania lokomotyw spalinowych, emisja spalin ECOLOGICAL ASPECTS OF THE MODERNIZATION OF DIESEL LOCOMOTIVES IN POLAND Summary: The analysis of diesel locomotives emissivity operating in Poland is presented in this article. In the last few years a significant part of the rail vehicles have been subjected to remotorization consisting in the replacement of the diesel engine with the new generation model. This results in the reduction of toxic constituents emission of exhaust gas from the railway vehicles. The analysis was performed taking into account the histograms of locomotives loads in normal work conditions, which allowed to assess the ecological benefits of these engines during their operation. Keywords: tests of diesel locomotives, exhaust gas PRACE NAUKOWE POLITECHNIKI WARSZAWSKIEJ z. 98 Transport 2013 Tadeusz Szelangiewicz, Katarzyna elazny Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie Wydzia Techniki Morskiej i Transportu POZIOM EMISJI CO2 JAKO KRYTERIUM PROJEKTOWE WSPÓCZESNYCH STATKÓW TRANSPORTOWYCH Rkopis dostarczono, kwiecie 2013 Streszczenie: Od 2013 roku obowizuje projektowy wskanik efektywnoci energetycznej (EEDI) dla nowych statków. Warto tego wskanika dla okrelonego statku obliczana jest wg ustalonego wzoru i porównywana z tzw. lini referencyjn, która bdzie zmieniana (obniana) w nastpnych latach. Statki speniajce normy emisji CO2 bd uzyskiway certyfikat energetyczny dopuszczajcy je do eksploatacji. W artykule przedstawiono moliwoci obnienia emisji CO2, a tym samym obnienia wartoci wskanika EEDI. Dokadniej przedstawiono propozycj modelowania i optymalizacji kaduba statku, ruby napdowej i steru petwowego w celu polepszenia sprawnoci napdowej statku, a tym samym obnienia mocy napdu i emisji CO2. Sowa kluczowe: emisja CO2, projektowanie statku, wskanik EEDI CO2 EMISSION LEVEL AS A DESIGN CRITERION IN MODERN TRANSPORT SHIPS Summary: From 2013 onwards Energy Efficiency Design Index (EEDI) for new ships has been in force. The EEDI value for a given ship is calculated according to a standard formula and compared against a so called reference line which will be gradually decreasing in subsequent years (with CO2 emission levels getting lower). Ships conforming to the CO2 emission standards will be granted a validation certificate for exploitation. The article presents possible ways of lowering CO2 levels consequently resulting in smaller EEDI values as well. A more detailed description of hull design and optimisation of a propeller and a plane rudder to increase ship propulsion efficiency is offered in order to decrease ship propulsion power and CO2 levels. Keywords: CO2 emission, naval architecture, index EEDI PRACE NAUKOWE POLITECHNIKI WARSZAWSKIEJ z. 98 Transport 2013 Zygmunt Szymaski Politechnika lska, Gliwice MODEL QUASI DYNAMICZNY POJAZDU TRAKCYJNEGO Z NAPDEM HYBRYDOWYM Rkopis dostarczono, kwiecie 2013 Streszczenie: W referacie przedstawiono modele fizyczne oraz modele matematyczne ukadu kinematycznego, ukadu napdowego (silniki trakcyjne: elektryczne, oraz spalinowe), oraz ukadów sterowania pojazdów trakcyjnych (samochody osobowe, pojazdy specjalne, nowoczesne wozy tramwajowe). W referacie zamieszczono wybrane algorytmy sterowania nadnego oraz predykcyjnego pojazdu. Dla wybranych rozwiza ukadu napdowego pojazdu przedstawiono modele symulacyjne oraz wyniki oblicze dla rónych warunków eksploatacyjnych pojazdu. Wyniki oblicze komputerowych zweryfikowano pomiarami laboratoryjnymi, wprowadzajc odpowiednie korekty do modeli symulacyjnych. Sowa kluczowe: napd hybrydowy, sterowanie predykcyjne, symulacje komputerowe QUASI DYNAMIC CONTROL SYSTEM OF WHEEL VEHICLE WITH HYBRID DRIVE SYSTEM Summary: In the paper present’s a physical and mathematical models of: kinetic system, drive system (traction motors (electric and combustion) and also supply system of traction vehicle: wheel and rails ( car, special vehicle, modern tram vehicle). Selected control algorithms of traction vehicle: predictive and quasi dynamic control system presented in the paper.. For selected constructions of drive a traction vehicle presented simulation models and results of calculations of different exploitations state of wheel vehicle with hybrid drive. Results of computer calculations one verified with laboratory measurement, introducing suitable corrections to simulations models. Keywords: hybrid drive, predictive control, computer simulation PRACE NAUKOWE POLITECHNIKI WARSZAWSKIEJ z. 98 Transport 2013 Franciszek Tomaszewski, Wojciech Misztal Politechnika Poznaska, Wydzia Maszyn Roboczych i Transportu OCENA HAASU GENEROWANEGO PODCZAS STARTU STATKU POWIETRZNEGO Rkopis dostarczono, kwiecie 2013 Streszczenie: Artyku dotyczy bada haasu generowanego podczas operacji startu samolotu wielozadaniowego F-16. Badania przeprowadzone zostay w otoczeniu lotniska wojskowego Pozna –Krzesiny, które znajduje si w poudniowo – wschodniej czci Poznania. Przeprowadzono je w trzech wybranych punktach pomiarowych. Pozyskano w ten sposób dane dotyczce wybranych wskaników poziomu haasu w odniesieniu do pojedynczych operacji startu. Uwzgldniajc wyniki pomiarów wykonano niezbdne obliczenia kolejnych wskaników. W celu sprawdzenia poziomu przyblienia wartoci symulowanych w programie INM do wartoci uzyskanych poprzez badania empiryczne, porównano ze sob wartoci uzyskane dla poszczególnych bada i wyznaczono bd wzgldny aproksymacji. W kocowej czci artykuu sprecyzowano wnioski kocowe. Sowa kluczowe: haas lotniczy, lotnisko, samolot ASSESSMENT OF THE NOISE GENERATED DURING THE AIRCRAFT’S TAKE-OFF Summary: This article is dealing with research of the noise generated during the F-16 take-off. The study was surrounded by the military airport Poznan - Krzesiny, which is located in the south - east of Poznan. The research was conducted in three selected measurement points. Obtained in this way, data on selected indicators of the level of noise in relation to individual operations start. Considering the results of the measurements performed the necessary calculations the following parameters. In order to verify the level of approximations of simulated in the INM to the values obtained through empirical studies, compared with the values obtained for each individual study and determined the relative error of approximation. At the end of the paper discussed conclusions. Keywords: noise, airport, aircraft