Czy jest założeniem racjonalnym czy tylko wizją lub marzeniem?

Prof. Francis Meilliez
Uniwersytet Lille1
Francja
Zrównoważony krajobraz poprzemysłowy - realny czy tylko w sferze marzeń?
Trzysta lat temu ( a więc w roku 1708 ) klimat był dość ostry – deszczowy i chłodny.
Vauban zmarł zaledwie rok wcześniej. Cierpliwie próbował zabezpieczyć północną
granicę Królestwa Francji wykorzystując mokradła jako naturalną formę obronną
wokół fortyfikacji. Flandria jest tak płaska, że naturalne strumienie utworzyłyby liczne
meandry, gdyby człowiek nie opanował ich budując kanały czy wały od prawie
tysiąca lat. Muły i iły sprawiły, że naturalna gleba stała się słabo przepuszczalna i
ułatwiły powstawanie strumieni. W konsekwencji krajobraz przyrodniczy stał się
głównie bagnisty. Najbardziej rozpowszechnioną i drastyczną formą ingerencji
człowieka w krajobraz stało się rolnictwo – tworzenie systemów odwadniających i
sieci hydrograficznych.
Trzydzieści lat później (1738) wraz z Compagnie des Mines d’Anzin rozpoczęła się
długa przygoda z przemysłem (236 lat) – było to górnictwo węgla. Woda została
wypompowana z ziemi, zaczęła wzrastać liczba ludności i rozbudowywały się miasta,
zaczęły powstawać liczne fabryki pozbawione kontrolowanej gospodarki odpadami;
bogactwa najprawdopodobniej nie były nawadniane w całym kraju i mokradła
zanikały. Ale dziś negatywną cechą jest to, że płynne i stałe odpady są bardzo
powszechne; nierównomierne osiadanie gruntu sprawiło, że grunt jest poniżej
płytkiego zwierciadła wody, w związku z czym kilkaset tysięcy ludzi narażonych jest
na ustawiczne powodzie.
Jakiego rodzaju krajobraz chcielibyśmy mieć za trzydzieści lat (2038)? za trzysta
(2338)? Znany jest nam zachodzący proces geologiczny, znany jest też stopień
narażenia kraju. Jak chcemy to kontrolować? Możemy dzielić przestrzeń między
nieustannie rozwijającymi się obszarami miejskimi i niezbędnymi terenami
podmokłymi, które muszą być przywrócone. Możemy kontrolować powodzie.
Możemy przestać budować w dowolnym miejscu i wybrać względy bezpieczeństwa a
nie nieograniczoną swobodę handlową. Ale czy tego chcemy i czy jesteśmy na to
gotowi?
Międzynarodowa Konferencja Naukowa Projektu COAL
KRAJOBRAZ ZBUDOWANY NA WĘGLU
Intelektualna i artystyczna perspektywa różnorodności krajobrazów w regionach
poprzemysłowych
15 maja 2008 r., Katowice