docBiuletyn_I_MWe_pdf - Mariusz Węglorz
download 
Reklamacja Transkrypt
Biuletyn_I_MWe_pdf - Mariusz Węglorz
) [Wpisz podtytuł dokumentu] Szanowni Państwo, Pierwszy numer biuletynu Stowarzyszenia Miłośników Niedobczyc prezentuje historię obecnej Szkoły Podstawowej nr 21 w Rybniku-Niedobczycach, która w przyszłości będzie jednym z rozdziałów opracowywanej „Kroniki Niedobczyc”. Przy tej okazji pragnę nadmienić, iż pracę nad Kroniką rozpoczęły się w 2008 r., z inicjatywy: Pana Bronisława Degenhardta, Pana Henryka Ryszki, Pani Romany Olszewskiej, Pani Bogusławy Drozdowskiej, Pana Grzegorza Juzka, Pana Grzegorza Pytel, Pana Dariusza Miszczaka, Pani Jadwigi Leonarskiej, Pana Joachima Hermana, Pani Natalii Nowak, Pani Aleksandry Węglorz, Pana Mariana Wolnego, Pani Mariety Marek, Pani Anny Pawliczek oraz Pana Macieja Szczekały. Warto także wspomnieć o przychylnym nastawieniu do pomysłu opracowania i wydania Kroniki wielu osób z różnych środowisk, tzn. lokalnych przedsiębiorców, dyrektorów szkół, przedszkoli, dyrektora rybnickiego muzeum, proboszcza ks. Stanisława Kołodzieja. W tym miesiącu Jego Eminencja ks. dr Damian Zimoń, Arcybiskup Senior Archidiecezji Katowickiej, a także Pan Adam Fudali, Prezydent Miasta Rybnika, objęli patronatem honorowym powstającą „Kronikę Niedobczyc”. Autorem ww. monografii będzie Pan Henryk Rojek, który napisał m.in. „Kronikę Popielowa”. Korzystając z okazji uprzejmie proszę o kontakt telefoniczny pod nr 507-185-137 lub za pomocą poczty elektronicznej na adres [email protected], wszystkie osoby pragnące przekazać materiały, które wzbogacą naszą Kronikę (zdjęcia, dokumenty, pocztówki). Po ich skopiowaniu zwrócimy je właścicielom. Kronika Niedobczyc Nr 1 (I) 2012 Serdecznie zapraszam do zapoznania się z fragmentem naszej historii oraz zachęcam do odwiedzenia naszej nowej strony internetowej: www.niedobczcye.rybnik.pl. 1 Mariusz Węglorz Stowarzyszenie Miłośników Niedobczyc Opracowanie: Pan Henryk Rojek - na podstawie tłumaczenia „Kroniki Szkolnej SP 21”, wykonanego przez Pana Eryka Markiewka Autor strony tytułowej biuletynu: Pan Łukasz Żyła. Katolicka Szkoła w Niedobczycach powiat Rybnik (Die katholische Schule zu Niedobschűtz Kreis Rybnik) Rozdział pierwszy Założenie szkoły W jakim czasie publiczna szkoła w Niedobczycach, na południe od Rybnika ¾ mili oddalona, została założona, nie jest do ustalenia, ponieważ tutejszy powiat został utworzony dopiero w 1818 roku a z akt Starostwa w Rybniku można było tylko tyle uzyskać, że wybudowany w 1805 roku drewniany budynek szkoły już w roku 1818 miał być remontowany i rozbudowany oraz zaangażowany jeden adjuwant lub też w Popielowie albo w Biertułtowach wybudowana nowa szkoła, gdyż z przynależnych wtedy do tutejszej szkoły miejscowości Niedobczyce, Popielów, Biertułtowy, Niewiadom i Radoszowy liczba podlegających obowiązkowi szkolnemu dzieci wynosiła w przybliżeniu 100. Radoszowy zostały jednak w 1819 roku stąd oddzielone do szkoły w Rydułtowach a według ówczesnego inspektora budowlanego Tschech z Raciborza stara szkoła przy tylko 107 dzieciach nie powinna być rozbudowana a tylko remontowana. Co też w 1823 roku nastąpiło przy czym zbudowano mały drewniany budynek chlewa wraz z małą drewnianą szopą. Niedobczyce należały wcześniej do majoratu ( Majoratsherrschaft ) hrabiego von Wengersky, obecnie należą do Królewskiego Urzędu Dominialnego Rybnik, a patronem jest Skarb Królewski ( Kőniglicher Fiskus ). Wcześniejsi nauczyciele i czas ich zaangażowania jak i ich płace nie są do ustalenia. Z najstarszych tutejszych nauczycieli wymieniono tylko nazwisko Wertuschitzki i Rakusa. Ten drugi zmarł w Gaszowicach w 1839 roku . Do 1833 roku był tu zatrudniony nauczyciel Valentin Sobik, który ostatnio wpadł w obłęd i w następstwie tego 7 stycznia 1833 zmarł. Był on również organistą w kościele pogrzebowym ( Begräbniskirche ) w Radziejowie i na tym stanowisku, kiedy nie mógł grze na organach podołać, został w czynnościach kościelnych zastąpiony przez nauczyciela Kubisch z Jankowic. Po nim w latach 1833 do 1840 był, zatrudniony wcześniej w Książenicach, nauczyciel Andreas Kachel, który odszedł stąd do Radlina a następnie został przeniesiony do Wagschűtz koło Koźla i tam jeszcze żyje. Dotacje szkoły składały się z ustalonych poborów w wysokości 50 talarów, 7 sążni drewna, 30 szafli 3 garnce zboża, 2 „Schork” 27 ½ snopów długiej słomy oraz 16 centnarów siana jako karma na zimę dla krów, wypasanie latem, 1 morga roli i ogród, z których częściowo w naturze, częściowo w gotówce były uskuteczniane. Jako organista kościoła w Radziejowie pobiera on część kościelnej daniny i rocznie na święta Bożego Narodzenia z kolędy 2 talary 12 srebrnych groszy w gotówce jak również miały być organiście dostarczane jajka oraz kołacz na Wielkanoc i kiermasz odpustowy. Kronika Niedobczyc N1 1 (I) 2012 Od 1 czerwca 1840 został tu zaangażowany nauczyciel Sebastian Nawrath, urodzony w Niederdorf, który poprzednio pracował w Pilchowicach przez 1 rok i 2 m-ce jako adjuwant ( pomocnik nauczyciela ), potem od 1 czerwca 1836 do 1840 przebywał w Książenicach i tutaj od 3. października 1843 definitywnie zatrudniony jako nauczyciel oraz organista i kościelny przy kościele pogrzebowym w Radziejowie i dotychczas te stanowiska pełni. 2 Rozdział drugi Ze względu na wzrost liczby dzieci z obowiązkiem szkolnym do 150 zawnioskowano już w 1828 roku budowę masywnego budynku szkoły. Koszt jego budowy szacowano na 873 talary 8 srebrnych groszy i 3 fenigi w tym udziału Skarbu Państwa na wartość drewna 172 tal. 12 sgr. 9 f. Budowa podjęta została przez budowniczego Nowobilski z Wodzisławia i ukończona dopiero w 1831 roku i przekazana. Z okazji posiadanego w pobliżu kamieniołomu budynek został przeważnie wykonany z kamienia i zaprawy i dlatego, szczególnie zimą, jest wilgotny i zimny. Posiada oprócz dwóch izb lekcyjnych izbę mieszkalną i komórkę oraz kuchnię i piwnicę dla nauczyciela, jedną dość dużą izbę w szczycie dla adjuwanta, przy tym dwie małe spiżarnie i strych, wykonany dopiero w 1850 roku. W roku 1850 budynek został remontowany i trochę wygodniej urządzony. Z komórki do kuchni wykonano drzwi a dotychczas prawie nieprzydatna i ciemna kuchnia uzyskała podłogę i piec kaflowy a dotychczasowe okienko kuchni w 1864 roku przekształcono w duże okno. Z powodu niedostępności materiału do ogrzewania dużych izb lekcyjnych i chłodnej kuchni w 1847 roku przez radcę budowlanego Linke w Raciborzu dla ogrzewania przydzielono dodatkowe 7 sążni drewna lub w jego miejsce 3 tony kęsów wzgl. 5 ton grubego węgla licząc za sążeń, z którego przekazaniem interesanci, szczególnie z Niedobczyc, nie chcieli się pogodzić. W tej sprawie w wyznaczonym terminie w Urzędzie Starosty rozgniewany rolnik Anton Lach wypowiedział się: „Nauczyciel chciał nam ściągnąć ostatnią koszulę.” Zarządzone zobowiązanie chłopów do dostarczenia dodatkowego potrzebnego opału wywołało z ich strony nienawiść wobec nauczyciela, któremu na wszystkie możliwe sposoby starali się dokuczyć i często przeciwko niemu składali skargi przeważnie o sprzedaż świeżo ściętego w lasach królewskich i do natychmiastowego użytku niezdatnego drewna deputatowego ( sołtys Anton Skupień i rolnik Franz Marscholik. Pierwszy powiedział na zebraniu gminnym; „Ja nauczyciela zdegraduję” ). To spowodowało wydanie przez Rejencję zarządzenia o zakazie sprzedaży drewna deputatowego. Dlatego aż do 1850 roku używana była tylko jedna sala lekcyjna, gdyż tylko połowa materiału opałowego była dostarczana. Kronika Niedobczyc Nr 1 (I) 2012 W latach 1840 do 1850 liczba uczniów wynosiła przeciętnie 250 i dlatego w dniu 1. lutego 1850 został tu zaangażowany pierwszy adjuwant Eduard Tschope z Trőbel. Interesanci nie chcieli jemu niczego przyznać i mówili : „Jeżeli nauczyciel jego potrzebuje, niech go utrzymuje.” W końcu zgodzili się na dodatek na wyżywienie w wysokości 4 talarów rocznie, co też potwierdziła Królewska Rejencja, jednak za zgodą nauczyciela ustaliła na 15 talarów rocznie. 3 Przed zbudowaniem kolei żelaznej szkoła była otoczona małymi wzniesieniami i nie posiadała dojazdu do ulicy rybnickiej. Nauczyciel musiał się zadowolić przejazdem poniżej śluzy stawu, ponieważ mieszkający naprzeciw sąsiad Franz Marscholik przejazdu przez swój plac uparcie odmawiał a życie nauczyciela na wszelkie możliwe sposoby szukał gorzkim uczynić. W dniu 6 grudnia 1853 rozpoczęto tu budowę odgałęzienia kolei Wilhelmsbahn z Nędzy do Mikołowa i do 1 lipca 1856 ukończono. Zniesiono pagórki w celu usypania potrzebnego wału. Do tego celu oraz dla założenia porządnej drogi od szkoły do głównej ulicy zostało z obu ogródków szkolnych zabranych 26 sążni kwadratowych, za co jednak zgodnie z porozumieniem z 17 maja 1857 przekazano przez dyrekcję tej kolei leżącą na zachód poza wsią połać łąki o podwójnej powierzchni jako odszkodowanie dla szkoły. Poza tym szkoła otrzymała od dyrekcji kolei żelaznej piaszczysty plac za budynkiem szkolnym o powierzchni 13 sążni kwadratowych, w którym nauczyciel założył ogród. Dalej na zachód piaszczystą parcelę rolną powierzchni 100 sążni kwadratowych, gdzie znajduje się zbudowana w 1863 roku szkolna studnia, która to parcela używana będzie, jako trawiasty plac, wokół którego w 1865 roku został przez gminę ogrodzony nowym płotem. Budynek szkolny został ze względu na bliskość kolei przez jej dyrekcję pokryty niepalnym łupkiem a przy tym wykonano murowane budynki chlewu i gospodarczy za 335 talarów i drewna o wartości 64 talary. Szkoła należy do parafii Rybnik a ksiądz proboszcz w Rybniku jest inspektorem szkolnym. Obecny ksiądz proboszcz nazywa się Eduard Bolik, który zastąpił zmarłego proboszcza Franz Ruske. Tutejsza miejscowa szkoła od 1840 roku była trzykrotnie kontrolowana przez radców szkolnych Rejencji. Ostatnia taka nadzwyczajna inspekcja szkoły ( Schulrevision ) miała miejsce 29. maja 1856 przez Królewskiego Szkolnego Radcę Rejencji pana Bogedain, późniejszego biskupa ( Weihbischof ) przy czym okazał on pełne zadowolenie na temat stanu szkoły a nauczyciela pochwalił w imieniu Rejencji. Zatrudnieni byli tu następujący adjuwanci : 1. Eduard Tschepe, syn nauczyciela z Trőbel powiat Neustadt od 1 lutego 1850 do 10 marca 1853 2. Max Długosch, syn nauczyciela z Műnchwitz powiat Wartenburg od 10 marca do grudnia 1853 3. Franz Naczenski z Rybnika od 15 sierpnia 1855 do końca lipca 1856 4. Jacob Krzyżak z Pszowa powiat Rybnik od 15 sierpnia 1856 do 1861 5. Franz Nagel z Rybnika od 13 września 1861 do grudnia 1862 6. Carl Kraitschy, syn nauczyciela z Licheni powiat Gross Strehlitz od 8 stycznia 1863 do 9 czerwca 1864 7. August Gorażdza z Sakrau powiat Koźle od 2 września 1864 nadal. Od roku 1853 do sierpnia 1855 stanowisko pomocnika nauczyciela ( Adjuwantstelle ) nie było obsadzone. Nauczyciel główny pobierał cały dochód przeznaczony na adjuwanta. Rozdział trzeci 1. Stan budowlany murowanego budynku szkoły i budynku gospodarczego jest przeciętny. Budynek szkolny zawiera 2 izby lekcyjne – wyższa klasa 535 stóp kwadratowych niższa klasa 415 stóp kwadratowych, izba mieszkalna z komórką wraz z kuchnią, piwnicą i łazienką dla nauczyciela a w szczycie budynku jest izba dla adjuwanta. 2. Liczba zobowiązanych do uczęszczania dzieci wynosi 290, z których uczęszcza 273. 3. Nauczyciel nazywa się Sebastian Nawrath w wieku 52 lat, zaangażowany tu od 1840 r. 4. Nauczyciel pomocniczy ( Hilfslehrer ) August Gorażdza, 20 lat, od 2 września 1864. 5. Rewizor szkolny ( Schulrevizor ) ksiądz proboszcz Bolik w Rybniku od 1860 r. 6. Inspektorat Szkolny Rybnik I z 30 szkołami. Inspektorem szkolnym jest ksiądz proboszcz Wanjura w Rudach. 7. Opiekunem szkoły ( Schulpatron ) jest Królewski Skarb Państwa ( Kőniglicher Fiskus ), zastępowany przez Królewski Urząd Dominialny w Rybniku. 8. Radę Szkoły ( Schulvorsteher ) stanowią rolnik Anton Biegiesch i Paul Sierny z Niedobczyc. Do tutejszej szkoły przydzielone są dotychczas gminy : - Niedobczyce z 112 dziećmi - Popielów – Radziejów , oddalone ¼ do 3/8 mili z 126 dziećmi - Niewiadom Górny i Dolny, oddalony ¼ do 3/8 mili z 52 dziećmi Kronika Niedobczyc N1 1 (I) 2012 Obecna sytuacja szkoły 4 1870 r. Inspekcja szkoły odbyła się tego roku w dniu 15 maja w czasie, której z wyższej klasy było obecnych 129 a z niższej klasy 211 dzieci. Ogółem jest 412 dzieci podlegających obowiązkowi szkolnemu z których 146 przynależy do wyższej i 266 do niższej klasy. Odnośnie wzrostu liczby dzieci w porównaniu z rokiem poprzednim okazało się, że na początku wspomnianego czasu było ich o 39 więcej. Dokładny przegląd wzrostu i spadku liczby dzieci szkolnych w okresie 10 lat, dokładnie od 1860 roku, wykazuje, że w tym okresie czasu przyrost wynosił 114 uczniów mimo tego, że w roku 1864 gmina Biertułtowy została od tutejszej szkoły oddzielona i z 83 –ma uczniami otrzymała własny system szkolny. Szczegółowe dane odnośnie ilości uczniów w poszczególnych latach są następujące : W roku 1860 było 298 dzieci 1861 było 369 dzieci a więc o 71 więcej jak w poprzednim roku 1862 było 384 dzieci o 15 więcej 1863 było 362 dzieci o 22 mniej 1864 było 283 dzieci o 79 mniej 1865 było 290 dzieci o 7 więcej 1866 było 288 dzieci o 2 mniej 1867 było 303 dzieci o 15 więcej 1868 było 339 dzieci o 36 więcej 1869 było 373 dzieci o 34 więcej 1870 było 412 dzieci o 39 więcej Od 1 stycznia 1870 nauczyciel otrzymał podwyżkę o 28 talarów przeto pobiera obecnie gotówką zapłatę w wysokości 114 talarów za rok. Podwyżkę osobistej pensji w wysokości 15 talarów obiecano nauczycielowi w tym roku i to samo w następnym roku. Zgodnie z zarządzeniem Królewskiej Rejencji w Opolu z 15 maja 1870 – K.A.IV 1000b– adjuwant otrzyma od 1 stycznia tego roku jedną roczną „Remuneration” w ilości 15 talarów za dodatkowe nauczanie przez 4 godziny tygodniowo przy rozdzielonych oddziałach, a mianowicie w ten sposób, że wyższy oddział korzysta dziennie 3 a niższy oddział dziennie 2 godziny nauczania. 1872 r. Kronika Niedobczyc Nr 1 (I) 2012 W tym roku inspekcja szkoły przeprowadzona była w dniu 8 maja, w której udział wzięło 147 uczniów z wyższej klasy i 262 z niższej klasy. Dzieci podlegających obowiązkowi szkolnemu było ogółem 409 tj. o 12 mniej od roku poprzedniego. 5 Z dniem 1 lipca została otwarta nowobudowana szkoła w Popielowie dla 150 dzieci, w której tutejszy adjuwant Wolff został zaangażowany, jako samodzielny nauczyciel. W związku z tym tutejsze stanowisko adjuwanta pozostało do 14 sierpnia nie obsadzone a główny nauczyciel musiał zarządzać również niższą klasą. Po tym czasie zostało zajęte przez przybyłego z seminarium w Peiskretscham Emila von Klotzkow z Bitschin i po złożonym przed komisją egzaminie obsadzone do 1. maja 1874, po czym przejął on stanowisko 2 –go nauczyciela w Gaszowicach. Pobory nauczyciela zostały od 1 stycznia podwyższone o 25 talarów a przypadającą na gminę część 16 talarów 20 srebrnych groszy do 1876 roku przejęło Państwo. Również dodatek personalny dla nauczyciela został z 15 do 35 talarów rocznie podniesiony oraz przyznany zasiłek 8 talarów z funduszu państwowego. Zasiłek w wysokości 7 talarów otrzymał również adjuwant. 1880 r. Również w tym roku egzamin wielkanocny przeprowadził lokalny inspektor szkolny pan Hoffmann w dniu 7. marca, przy którym obecnych było 255 dzieci, tj. o 3 więcej jak w roku poprzednim. Egzamin roczny przeprowadzony został przez powiatowego inspektora szkolnego w dniu 12 maja, na którym obecnych było tylko 74 oraz 98 dzieci. Ilość podlegających obowiązkowi szkolnemu dzieci było 275a więc o 23 więcej od poprzedniego roku. Z powodu panującego na Górnym Śląsku stanu nędzy również w tutejszej szkole urządzono kuchnię pod publiczną administracją naczelnika urzędu pana dyrektora dr Strehl w Popielowie i zarządu Ojczyźnianego Związku Kobiet pani sędzia Kruhl w Rybniku, otwartą od 26. stycznia 1880. Dla jej urządzenia i utrzymania z Ojczyźnianego Związku Kobiet zostały wyłożone 450 marek a z naturaliów dostarczone jeszcze smalec, słonina, ryż, mąka i sól. Codziennie wydawano 100 porcji a mianowicie 90 dla 180 dzieci i 10 porcji dla osób dorosłych. Instytucja ta istniała od 26. stycznia do 14. maja tego roku, w którym to czasie wydano 5800 porcji. Również ksiądz Bolik z Rybnika w tym celu , a mianowicie dla biednych wdów i ich dzieci , tutejszych i z obu części Niewiadomia, przekazał 100 marek do dyspozycji nauczyciela a przez swoją gospodynię przesłał odzież i obuwie. Konferencja generalna odbyła się tego roku w dniu 29 października. Po dobrowolnej rezygnacji dyrektora Hoffmanna z funkcji lokalnego inspektora szkolnego została ona zarządzeniem Królewskiej Rejencji od 27 sierpnia br. powierzona aż do odwołania Królewskiemu Powiatowemu Inspektorowi Szkolnemu dr Braxator. 1888 r. W dniu 9. marca 1888 telegraf przyniósł pierwszą wzruszającą wiadomość, że cesarz Wilhelm I rano o godzinie 8 minut 30 zasnął w Panu. Już wiele razy oko w strachu skierowane było na Berlin, kiedy telegraf informował o zachowaniu Jego Majestatu cesarza Niemiec. Tym razem jednak nadzieje zawiodły, aby zaświeciło szczęśliwe słońce a żadne wiadomości nie doniosły o wyzdrowieniu. Tymczasem przed wielkim ołtarzem odprawiano modły za sędziwego monarchę. Jednak nie przyniosło to wymodlonego powrotu do zdrowia. Tym razem życzenia i modlitwy nie zostały wysłuchane. W żałobie i płaczu stoi naród przy trumnie monarchy, który naprawdę był kochany przez wszystkie warstwy i klasy narodu. W ciężkiej i niestrudzonej pracy stworzył i starał się o dobro swoich poddanych . Zapłakani kierujemy do stwórcy nasz wzrok i wołamy, prosząc : Ze śmiercią cesarza Wilhelma I jego jedyny syn Fryderyk Wilhelm książę następca tronu ( Kronprinz ) Prus i Państwa Niemieckiego według ustaleń niemieckiej konstytucji i pruskiego dokumentu konstytucji został królem Prus jak również cesarzem Niemiec jako król Prus i cesarz Niemiec pod tytułem Fryderyk III. Nasz nowy cesarz jest jedną najpopularniejszych osobistości w nowej niemieckiej historii, następcą swego sławnego ojca. Jako dowódca brał udział w wszystkich zwycięskich walkach, które poprzedzały utworzenie tego Państwa, pomógł je rozstrzygnąć chociaż nie jest tylko bohaterem ale również jednym z szlachetnych i wytwornych duchów narodu niemieckiego. Kronika Niedobczyc N1 1 (I) 2012 Boże ! Wszechmogący ! Chroń łaskawie nasze niemieckie Państwo ! 6 W dniu 16 marca 1888 został cesarz Wilhelm złożony w grobie, opłakiwany przez miliony ludzi. Prusy, które umocnił, Niemcy które utworzył, Europa która zawdzięcza jemu pokój, tak, cały świat który go podziwiał, z żałobą stoi nad jego trumną. Książęta i narody z wszystkich części Europy przybyli tu, aby temu wielkiemu Zmarłemu, który przez swoje czyny pozostanie między nami, oddać ostatnie honory. R. i. P. Egzamin wielkanocny i roczny został w dniu 13 marca przez królewskiego powiatowego inspektora szkolnego pana Rufin z Wodzisławia przeprowadzony. Trwał on od godziny 8. do 3,30 po południu. Należy uzupełnić sprawozdanie z uroczystości żałobnych z dnia 22. III. 20. III. 88 Rufin W dniu 22 marca 1888 odbyła się w tutejszej szkole uroczystość żałobna za odeszłego do wieczności cesarza Wilhelma I. O godzinie 9 – tej rano dzieci zgromadziły się w izbach lekcyjnych. Uroczystość rozpoczęła się modlitwą i psalmem „Panie duszę moją”. Następnie nauczyciele w swoich klasach mówili o życiu i zasługach zmarłego cesarza oraz wezwali dzieci do zachowania pamięci. Uroczystość zakończono modlitwą za zmarłego cesarza Wilhelma I jak i za obecnie rządzącego cesarza Fryderyka III. W dniu 12 maja odbyła się konferencja pomocnicza w Biertułtowach. Nauczyciel Miedniak poprowadził w wyższym stopniu lekcję próbną na temat „Wielki książę, jego zalety, bitwa pod Fehrbellin oraz ojciec kraju”. Wypracowanie pisemne przygotował nauczyciel Patzek z Radlina. Nowe nieszczęście zesłał nam Pan Bóg. Za jego nieprzewidywalną decyzją po kilku miesiącach został drugi niemiecki cesarz odwołany z życia. W dniu 15 czerwca 1888 przed południem o godzinie 11 minut 12 łagodnie zasnął nasz szczerze kochany cesarz, król i pan Fryderyk III. Od ponad roku troska o życie Najdroższego męczyła naród pruski i niemiecki. Ludzkie musieć i móc oraz troskliwość i opieki były bezsilne wobec podstępnej choroby, która podkradła się do żywotności ukochanego księcia. Teraz królewski cierpiętnik skonał. Cesarzowa i królowa płacze o ukochanego, wiernie pielęgnowanego małżonka. Dzieci opłakują pełnego miłości ojca, sędziwa matka ubolewa stratę jedynego syna, dom królewski utracił swego drugiego przywódcy a cały naród niemiecki skarży się nad odejściem swego ukochanego ojca kraju. Kronika Niedobczyc Nr 1 (I) 2012 R. i. P. 7 W dniu 7 lipca w tutejszej szkole odbyły, się obchody dla uczczenia świętej pamięci cesarza i króla Fryderyka III. Po modlitwie i pieśni „Trwaj moja duszo” przedstawiono dzieciom życie i cierpienia zmarłego cesarza Fryderyka III i przemówiono do serca, aby wiernie służyć obecnie rządzącemu cesarzowi Wilhelmowi II. Po tym dzieci zostały poprowadzone do kościoła w Radziejowie. Podczas nabożeństwa dzieci śpiewały „Matko z dzieciątkiem” i „O sanctissima”. Po nabożeństwie dzieci odprowadzono do domów. 1899 r. W dniu 27 stycznia 1899 obchodzono w sposób uroczysty dzień urodzin Jego Majestatu cesarza Wilhelma II. Uroczystość rozpoczęto modlitwą i pieśnią chwalebną a potem nastąpiła świąteczna przemowa. Odśpiewaniem kilku pieśni patriotycznych i deklamacji wierszy przez uczniów uroczystość została zamknięta. W dniu 16 marca 1899 została tutejsza szkoła z powodu pojawienia się choroby szkarlatyny przez powiatowego fiskusa ( Kreisphysykus ) dr Ostermann w Rybniku zamknięta i do 26 czerwca nieczynna. W tym czasie zmarło tu 28 dzieci. Nowy rok szkolny rozpoczęto 1. lipca. Na rozkaz Jego Majestatu cesarza i króla Wilhelma II na zakończenie roku we wszystkich szkołach Monarchii obchodzono koniec stulecia. W dniu 23 grudnia dzieci szkolne zgromadziły się w tutejszych klasach a mianowicie 1 i 2 klasa połączone w izbie klasy wyższej a 3 i 4. klasa połączone w izbie klasy III. Uroczystość otwarto modlitwą i pieśnią kościelną. Potem nauczyciele Schmidt i Gajda wygłosili wykłady na temat wydarzeń minionego stulecia. Kilkoro dzieci wygłosiło wiersze. Po odśpiewaniu pieśni patriotycznych i kolęd uroczystość zamknięto odmówieniem modlitwy. Uroczystości towarzyszył powiatowy inspektor szkolny pan Polatzek z Rybnika i tutejsze rady gminy i szkoły. 1904 r. Poświęcenie tutejszej szkoły. Nowy sześcioklasowy budynek szkolny został w poniedziałek dnia 11 stycznia 1904 przekazany do użytku. Przez wzgląd na surową pogodę liczni uczestnicy uroczystości zebrali się w budynku. Około godziny wpół do 3-ciej po południu rozpoczęło się uroczyste przekazanie, które prowadził proboszcz miasta Grudniok z Rybnika. Szkoła była świątecznie przybrana a liczne sentencje wskazywały na znaczenie tego dnia. Po akcie poświęcenia przed budynkiem szkoły dzieci z wyższej klasy śpiewały pieśń „Przybądź duchu stworzycielu” po czym proboszcz w 1 izbie lekcyjnej wygłosił wzruszającą przemowę. Po pieśni „Wielki Boże” powiatowy inspektor szkolny pan dr Rzesnitzek, który tę budowę powołał do życia, podjął słowo do dłuższej mowy, w której objaśnił współdziałanie szkoły i domu jako warunek właściwej pracy szkoły. Jego mowę zakończono wzniesieniem „Hoch” na cześć Jego Majestatu cesarza Wilhelma II po czym odśpiewano hymn narodowy. Następnie główny nauczyciel Miedniak mówił o znaczeniu tego ważnego dnia, podziękował wszystkim, którzy do tej budowy się przyczynili a dzieciom polecił, aby stale jako dewizę traktowali słowa „Bój się Boga a czcij króla”. Śpiewy i deklamacje zakończyły uroczystość. Dzieci poczęstowane zostały kiełbasą, bułką i lemoniadą. Dla zaproszonych gości był również świąteczny poczęstunek. W dniu 27 stycznia świętowano w przyjęty sposób urodziny Jego Majestatu Cesarza i króla Wilhelma II. Uroczystość rozpoczęła się modlitwą i pieśnią chwalebną. Po tym były przemowy okolicznościowe. Śpiewano kilka pieśni patriotycznych i deklamowano wiersze. Modlitwą za cesarza uroczystość zamknięto. Widziałem 19. III. 1904r. Dr. Rzesnitzek W dniu 1 kwietnia rozpoczął się nowy rok szkolny. W tym dniu zostało przyjętych do szkoły 64 rozpoczynających naukę. Ogólna liczba uczniów na początku roku szkolnego wynosiła 339. I. klasa II. klasa III. klasa IV. klasa V. klasa VI. klasa Razem = = = = = = 50 uczniów 69 uczniów 50 uczniów 51 uczniów 51 uczniów 68 uczniów 339 uczniów Kronika Niedobczyc N1 1 (I) 2012 1914 r. 8 W dniu 1 kwietnia utworzono nowe stanowisko nauczycielki tak, aby 6 sił nauczycielskich, w tym 2 nauczycielki, mogło nauczać w szkole. Nowe stanowisko nauczycielki obsadzone zostało przez kandydatkę do zawodu nauczycielskiego Maria Rősner z Wrocławia. Maria Rősner jest urodzona 24 sierpnia 1891 w Wrocławiu. Uczęszczała do król. seminarium nauczycielskiego w Wrocławiu i zdała tam w dniu 17 lutego 1912 egzamin na nauczyciela. Od 1 stycznia 1913 do 31 marca 1914 pracowała w szkole prywatnej Domu Pomocy ( Rettungshaus ) im św. Jadwigi w Wrocławiu. Od 8 do 13 czerwca odbył się kurs dla sędziów sportu dla młodzieży i związków sportowych. Z tutejszego personelu udział w kursie wzięli nauczyciel Schmidt i nauczycielka Helene Lisson. Wakacje letnie trwały od 16 lipca do 6. sierpnia włącznie. W dniu 2 sierpnia rozpoczęła się wielka wojna narodów. Przeciwko Niemcom i Austrii stanęły Rosja, Anglia, Francja i Japonia. Trzeci nasz członek trójprzymierza, Włochy, ogłosił pozostać neutralnym. Z grona naszych nauczycieli powołano pod sztandary nauczycieli Roberta Schmidt i Otto Weber. Robert Schmidt jako dawniejszy żołnierz dziesięciotygodniowy wstąpił do Batalionu Rezerwowego Piechoty nr 22 w Wrocławiu i pozostał tam jako załoga twierdzy Wrocław. Nauczyciel Weber wstąpił jako plutonowy ( Vicefeldwebel ) do Rezerwowego 22 Pułku Piechoty i brał udział w krwawych walkach pod Longwy. Tam otrzymał postrzał w prawy obojczyk i wrócił do Niemiec w celu leczenia. Od września jest znowu w swoim pułku w Francji. W dniu 22.8.1914 roku otrzymał on Żelazny Krzyż Zasługi II. klasy i w grudniu został awansowany na zastępcę oficera a 22 marca na podporucznika rezerwy. W dniu 25 lutego nauczyciel Alois Schwobe, który w 1914 roku został zaliczony do pospolitego ruszenia piechoty ( Landessturmmann ), został zaciągnięty do batalionu strzelców w Oels. W szkole pozostały poza rektorem Grenzer, który na wniosek Królewskiej Rejencji do władz wojskowych uznany został jako niezastąpiony, obie nauczycielki Lisson i Rősner. W dniu 31 marca rok szkolny został zamknięty. / - / Grenzer. Kronika Niedobczyc Nr 1 (I) 2012 Kronika wojenna ( 1914 – 1918 ) 9 W dniu 28 czerwca 1914 austriacki następca tronu Franciszek Ferdynand von Oesterreich – Este i jego małżonka zostali w Sarajewie zamordowani. Ten mord dał bliższy powód do wybuchu największej wojny światowej w historii. Ponieważ Serbia nie dała satysfakcji, Austria ogłosiła wojnę wobec Serbii i dlatego została przez Rosję zagrożona. Niemcy, spełniając obowiązki sojusznika stanęły po stronie Austrii. Francja, Belgia i Anglia wypowiedziały nam i Austrii wojnę. Pożar świata został rozniecony. 19 sierpnia przyłączyła się do naszych nieprzyjaciół jeszcze Japonia, która chciała dla siebie zdobyć Kiantschan. Włochy, nasz drugi sojusznik, który zostawił nas, pozostały najpierw neutralne a w 1915 roku wystąpiły po stronie naszych wrogów. W dniu 1 sierpnia 1914 ogłoszony został stan oblężenia ( Belagerugszustand ) nad Niemcami a dzień 2 sierpnia ogłoszony jako pierwszy dzień mobilizacji. W tutejszej miejscowości mobilizacja ogłoszona została przez wywieszenie urzędowych plakatów na tablicach ogłoszeniowych gminy. Potężne słowa, jakie nasz cesarz Wilhelm II, ten książę pokoju, wieczorem 31 lipca wygłosił z balkonu królewskiego zamku w Berlinie do hołdujących mu tłumów ludu, odbiły się doniosłym echem w narodzie niemieckim. „Król wezwał i wszyscy przyjdą.” W dniach 2 – 8 sierpnia spieszyli też mieszkający tu mężczyźni, zdolni do broni, ochoczo i radośnie do wojskowego punktu zbornego w Rybniku i Koźlu. W dniu 4 sierpnia odbyło się owe pamiętne posiedzenie parlamentu ( Reichstag ) w Berlinie, które znosiło wszystkie rozbieżności między partiami a wszyscy przedstawiciele narodu niemieckiego jednogłośnie gromadzili się wokół cesarza. Również wysłużone pospolite ruszenie zostało wezwane. Wielu tu mieszkających mężczyzn, przynależnych do pospolitego ruszenia, zgłosiło się ochotniczo w Rybniku. Jednak w pierwszych tygodniach nie mogli być przyjęci, gdyż napór był zbyt gwałtowny. Rybnik przedstawiał w pierwszych dniach wojny obraz wielkiego obozu wojskowego. Zaciągnięci wojownicy zostali odziani, uformowani w oddziały i wysłani na front zachodni. Aby zapobiec nieprzyjacielskim szpiegom, tutejsza gmina wystawiała w pierwszych dniach i tygodniach wojny specjalne posterunki. Prowadząca przez wieś kolej była pilnowana przez żołnierzy pospolitego ruszenia ( Landsturmsoldaten ). W pierwszych tygodniach wojny powołanych zostało z tutejszej gminy 180 uczestników wojny. Do końca wojny ich liczba wzrosła do 713. Potrzebujących 412 rodzin, których żywiciele ( mąż, ojciec, syn ) powołani zostali do wojny, otrzymało w okresie udziału żywiciela w wojnie państwowy rodzinny zasiłek wojenny (Kriegsfamilienunterstűtzung). Jego wypłata następowała 1 i 15 każdego miesiąca przez tutejszą kasę gminy. Kiedy wojenne ceny w 1917 roku coraz wyżej rosły, zarząd tutejszej gminy przyznawał z kasy gminnej szczególnie potrzebującym rodzinom żołnierzy dodatkowe zasiłki dla żony, matki czy babci miesięcznie 3 marki a na każde dziecko po 1,50 marki miesięcznie. W następstwie poboru mężczyzn we wsi wystąpił zauważalny wielki brak rąk do pracy. Szczególnie na tutejszej kopalni Rőmer brakowało sił roboczych. Kobiety, dziewczyny i pracownicy młodociani zatrudniani byli w przemyśle węglowym. Ponieważ zapotrzebowanie na węgiel stale rosło, dowództwo armii odesłało w 1916 roku jak również w następnych latach prawie wszystkich tutejszych górników ze służby wojskowej, aby pracowali na tutejszej kopalni węgla. Częściową pomocą w uzupełnieniu sił roboczych było zatrudnienie na kopalniach węgla w ruchu produkcyjnym jeńców wojennych. Tak też tu zatrudniano na kopalni najpierw Rosjan później jeszcze Serbów i Francuzów. Najwyższa liczba tu umieszczonych jeńców wojennych wynosiła 990. Umieszczono ich w specjalnie w tym celu zbudowanych barakach i dozorowano przez wojskowego komendanta. W styczniu 1919 stopniowo rozwiązywano obóz jeniecki a jeńców odtransportowywano do swoich krajów. W tutejszym Urzędzie Stanu Cywilnego zawarto 19 wojennych związków małżeńskich. 7.11. 1914 7. 9. 1914 21. 1. 1915 22. 8. 1914 4. 3. 1915 24.10.1914 24. 1. 1915 11.10.1914 20. 1.1915 5. 4. 1915 24. 5. 1915 11. 5. 1915 Janosch Alois Scheffczyk Augustyn Jonderko Teofil Naczynski Ludwig Maroszek August Blahn Anton Mitko Karol Boguth Paul Kallus Franz Pohl Rudolf Burczyk Josef Heiske Teodor górnik górnik górnik górnik górnik murarz górnik sztygar górnik ślusarz górnik górnik lat 30 lat 27 lat 28 lat 29 lat 36 lat 38 lat 39 lat 28 lat 34 lat 34 lat 29 lat 33 Kronika Niedobczyc N1 1 (I) 2012 Życie za ojczyznę musiało oddać 61 żołnierzy, uczestników wojny. Byli to : 10 Kronika Niedobczyc Nr 1 (I) 2012 11 11. 5. 1915 19. 5. 1915 6. 3. 1915 30. 8. 1915 15. 6. 1915 22. 7. 1915 8.10. 1915 3. 8. 1915 15. 9. 1915 4. 5. 1915 2.11.1915 21.10. 1915 10. 9. 1915 29. 9. 1915 30. 7. 1915 15. 9. 1915 22. 9. 1915 27. 9. 1915 18. 1. 1916 30.12.1915 24. 1. 1916 21. 3. 1916 21. 4. 1916 10. 9. 1914 2. 6. 1916 4. 6. 1916 30. 7. 1916 12. 8. 1916 5.10. 1914 20. 7. 1916 25.10.1916 25. 6. 1916 17.10.1916 16. 9. 1916 8. 4. 1917 5. 5. 1917 4. 7. 1917 28. 6. 1917 2.11.1916 5. 5. 1917 18.12.1917 1.12.1918 24. 4. 1918 16. 4. 1918 24. 7. 1918 17. 4. 1918 18. 8. 1918 12. 9. 1918 Schendzielorz Sylwester Zimon Franz Paschenda Alois Lubszczyk Wilhelm Paschenda Ludwig Laska Josef Talenta Johann Kodura Franz Trzensioch Franz Wybranietz Ludwik Wloka Franz Kuska Franz Kwiaton August Weber Otto Brachmanski Boleslaus Kahnert Teodor Wieduch Johann Sopora Ludwig Tscharn Otto Holona August Heliosch Josef Heliosch Karl Dyll Reimund Franiczek Karl Koczy Anton Gornik Albert Matyschik Franz Czempiel Max Moll Peter Fick Johann Adamczyk Johann Herzog Albert Kuczera Ludwig Gasch Franz Metzner Hugo Kadlubietz Max Schulik Johann Przibilla Josef Cibis Pius Hanslik Johann Brachmanski Waclaus Kopka Friedrich Volke Wilhelm Persich Franz Schlossarek Josef Wieczorek Roman Kadlubietz Rudolf Kwiaton Josef górnik górnik górnik górnik górnik górnik górnik elektromonter sztygar rolnik wagowy ślusarz górnik nauczyciel szkoły I górnik ślusarz górnik górnik` rektor szkoły Rőmer górnik górnik górnik górnik górnik górnik górnik z-ca sztygara górnik maszynista górnik górnik murarz palacz kotłowy krawiec ślusarz maszynista właściciel cegielni elektryk robotnik maszynista rolnik górnik pomocnik biurowy maszynista rolnik czeladnik rzeźniczy robotnik kop. górnik lat 33 lat 30 lat 21 lat 25 lat 30 lat 39 lat 28 lat 27 lat 27 lat 21 lat 20 lat 24 lat 24 lat 29 lat 31 lat 23 lat 32 lat 23 lat 33 lat 20 lat 24 lat 20 lat 23 lat 30 lat 28 lat 32 lat 32 lat 22 lat 23 lat 33 lat 40 lat 23 lat 23 lat 25 lat 20 lat 20 lat 27 lat 20 lat 20 lat 21 lat 22 lat 22 lat 23 lat 30 lat 21 lat 23 lat 19 lat 30 Wojna wywarła też wielki wpływ na życie gospodarcze mieszkańców wsi. Ceny żywności wnet po rozpoczęciu wojny zaczęły wzrastać, szczególnie od 1917 roku poszły niesamowicie w górę. Tak za konia gospodarczego płacono do 8000 marek a za jedno centnarową świnię 2000 marek. W 1913 roku zarząd tutejszej kopalni chciał za niską cenę dostarczać światło elektryczne do wsi, ale członkowie gminy nie przyjęły tego projektu. W okresie wojny brak elektrycznego światła dał się gorzko we znaki. Nafta i spirytus nie były na wolnym rynku do nabycia a tylko całkiem małe ilości przez związek komunalny przydzielane gminie. Dlatego mieszkańcy przeważnie świecili przy użyciu karbidu. Na początku wojny wójt gminy ( Gemeindevorsteher ) Wiktor Wieczorek i sekretarz gminy Paul Musiolik zostali zaciągnięci do wojska. Na wniosek zarządu gminy (Gemeindevorstand) i przedstawicieli gminy za zezwoleniem władz szkolnych rektor Paul Grenzer objął dodatkowo urzędowanie jako sekretarz gminy i urzędnik stanu cywilnego i pełnił te urzędy do 12 listopada 1918 roku. Zarządzanie tutejszą, liczącą 4700 mieszkańców gminą przemysłową wymagało w czasie wojny dużo pracy. Wymagania gospodarki wojennej, szczególnie przejmowanie nadwyżki żywności od rolników, zaopatrzenie w artykuły żywnościowe cierpiącej głód ludności, podział kartek na artykuły żywnościowe, wprowadzanie niezliczonych ilości rozporządzeń władz wojskowych i zarządzających wymagało mnóstwo jednak sił. Po powrocie z wojny jako dalsza siła robocza wkroczył dodatkowo nauczyciel Robert Schmidt do służby gminy. Szczególnie zajmował się zaopatrzeniem mieszkańców w artykuły spożywcze. W dniu 6. sierpnia 1917 zostały rektorowi Paul Grenzer i 24 sierpnia 1918 nauczycielowi Robertowi Schmidt nadane odznaczenia „ Krzyż zasługi za pomoc wojenną”. Czynności wójta gminy przejął na początku wojny ławnik Johann Lyska a od 1916 roku ławnik Anton Jędryczko. Nauczyciel Robert Schmidt został 7 sierpnia 1914 zaciągnięty do zapasowego batalionu pospolitego ruszenia ( Landwehr ) 22 pułku piechoty, w dniu 22 lutego 1915 awansowany na starszego szeregowego ( Gefreiter ) a 17 lipca 1915 na podoficera sanitarnego. Z dniem 17 czerwca 1915 został przekazany szpitalowi dla jeńców wojennych a 10 stycznia 1916 mianowany zastępcą kierownika. W dniu 12 stycznia 1916 zwolniony ze służby wojskowej. Nauczyciel Alois Schwobe został w dniu 25 lutego 1915 jako podlegający służbie w pospolitym ruszeniu ( Landsturmpflichtiger ) zaciągnięty do 6. Batalionu Strzelców w Oels i tam wyćwiczony. W dniu 21 września 1915 wyruszył on w pole z 1 kompanią 22 rezerwowego Batalionu Strzelców do Rosji. Brał udział w walkach w Stechot i w wojnie pozycyjnej na bagnach Pińska. W dniu 29 czerwca 1916 nauczyciel Schwobe awansował na starszego strzelca a 6 kwietnia 1917 otrzymał Żelazny Krzyż II klasy. W kwietniu 1918 st. strzelec Schwobe przebywał w obozie wojskowym w Wimsdorf koło Zossen chory na malarię i na 5 tygodni znalazł się w szpitalu w Tempelhofer Feld. Potem nastąpiło jego przeniesienie 7 maja 1918 do 1 kompanii zapasowego Batalionu Strzelców w Oels. W czasie od 8.8. do 27.9.1918 nauczyciel ,Schwobe znajdował się z powodu ponownego Kronika Niedobczyc N1 1 (I) 2012 Tutejsza szkoła powszechna składała się na początku wojny z 6 klas z 6-ma siłami nauczycielskimi tj. rektor Grenzer, nauczyciele Schmidt, Weber, Schwobe oraz nauczycielki Lisson i Rősner. Przy 1 mobilizacji Otto Weber został powołany do 22 rez. Pułku Piechoty. Do służby wstąpił jako plutonowy, w grudniu 1914 został awansowany na zastępcę oficera a 22 marca 1915 na podporucznika rezerwy. Weber należał do armii niemieckiego następcy tronu i brał udział na froncie zachodnim w walkach pod Longwy. We wrześniu 1914 otrzymał postrzał w bark i wrócił dla leczenia do Niemiec. W dniu 22 sierpnia 1914 Otto Weber otrzymał Żelazny Krzyż II klasy a na początku sierpnia 1915 Żelazny Krzyż I klasy. W wielkiej ofensywie we wrześniu 1915 Otto Weber prowadził 1 kompanię 22 pułku piechoty. W dniu 25 września 1915 w pobliżu miejscowości St. Laurent został przez odłamek granatu ciężko ranny. Otrzymał też postrzał w głowę, prawe ramię zostało całkowicie rozszarpane, inny pocisk trafił go w pierś a czwartym otrzymał postrzał w brzuch. Ciężko rannego zabrano do szpitala polowego IV Armii. Tam zmarł 29 września 1915 przed południem o godzinie 11. Jego ciało zostało przekazane pułkowi i złożone uroczyście na cmentarzu wschodnim w Lens. W dniu 29 października 1915 w kościele parafialnym w Rybniku odbyła się uroczystość żałobna, w której udział wzięły obie szkoły i wielu członków gminy. 12 zachorowania na malarię w szpitalu rezerwy w Patschkau. W dniu 30 października został wysłany na front francuski i przydzielony do 6 Batalionu Strzelców. Tu brał udział w walkach pozycyjnych nad rzeką Maas. W dniu 11 lutego 1918 zachorował na grypę i przebywał od 18.11. do 4.12.1918 w szpitalu w Mannheim. W dniu 12 grudnia 1918 nastąpiło jego zwolnienie z 1 kompanii 6 Batalionu Rezerwowego Strzelców w Oels. Rektor Grenzer należał w czasie rozpoczęcia wojny do pospolitego ruszenia. Nie został zaciągnięty bo był jako jedyny mężczyzna w szkole a w interesie zarządu gminy dla zaopatrywania w artykuły spożywcze uznany przez władze jako niezbędny. W czasie wojny szkoła uczestniczyła w wielu przedsięwzięciach gospodarki wojennej. Organizowano zbiórkę pieniędzy na prawie 2000 marek, monety złote zamieniano na papierowe banknoty a następnie przekazywano kasie państwowej. Aby pomóc w opanowaniu braku papieru zbierano makulaturę i przekazywano Ojczyźnianemu Związkowi Rolniczemu przy kopalni Emma. W 1917 roku zorganizowano zbiórkę pokrzyw a 10 i 1/2 funta wysuszonych łodyg przekazano do stowarzyszenia przerabiającego zioła. Zbiórka liścia dała w 1918 roku 10 i 3/4 centnara wysuszonych liści. Dzieci brały udział w zbiórkach na cele dobroczynne ( Czerwony Krzyż, zbiórka darów, ofiara dla Ludendorffa, zbiorki dla naszych jeńców wojennych itd. ) W latach 1914 i 1915 podczas nauki robót ręcznych dla dziewcząt sporządzano różne dary jak skarpety, ogrzewające nagolenniki, napulśniki, kominiarki itd. i wysyłano na front. Również na pożyczkę wojenną zbierano pilnie w szkole. Prawie wszystkie dzieci przynosiły małe kwoty dla pożyczki wojennej. Zebrano następujące sumy : 4. pożyczka wojenna 5. pożyczka wojenna 6. pożyczka wojenna 7. pożyczka wojenna 8. pożyczka wojenna 9. pożyczka wojenna Razem 500 marek 300 marek 400 marek 300 marek 200 marek 200 marek 1900 marek. Pożyczki te zostały w maju 1919 przy kursie 87 i 1/2 sprzedane do Banku Państwowego a 19 maja mali subskrybenci otrzymali przypadające im kwoty wraz z wyliczonymi odsetkami z powrotem. Aby również dorosłych nakłonić do subskrypcji pożyczki wojennej szkoła zorganizowała wieczór dla rodziców przy czym wygłoszono odpowiednie informacje. Kronika Niedobczyc Nr 1 (I) 2012 Wielkie znaczenie wydarzeń światowych sprawiło, że lekcją w szkole stało się nauczanie o wojnie. Na lekcjach historii występowało zagadnienie wojny światowej. Na lekcjach geografii języka niemieckiego i śpiewu zwracano mocno uwagę na współczesność. 13 Kiedy w listopadzie 1918 wybuchła niemiecka rewolucja, również tu doszło w wielu miejscowościach do utworzenia Rad Żołnierzy i Rad Robotników. Rada Żołnierska otrzymała zadanie zadbać o porządek i spokój we wsi. Rada Robotników przejęła kontrolę nad rozdziałem artykułów żywnościowych. Niedobczyce, dnia 19. maja 1919 r. Grenzer Dołącz do nas! Wystarczy zgłoszenie telefoniczne lub mailowe, a my przekażemy Państwu deklarację członkowską Stowarzyszenie Miłośników Niedobczyc ul. Barbary 23; 44-270 Rybnik-Niedobczyce; www.niedobczyce.rybnik.pl tel. 507-185-137 Kronika Niedobczyc N1 1 (I) 2012 II spotkanie informacyjne nt postępów prac nad Kroniką z Michałem Śmigielskim, Zastępcą Prezydenta Miasta Rybnika. 14 NASI PARTNERZY Zapraszamy do współpracy… URZĄD MIASTA RYBNIKA ul. Bolesława Chrobrego 2 44-200 Rybnik www.rybnik.eu DOM KULTURY W RYBNIKU-NIEDOBCZYCACH ul. Barbary 23 44-270 Rybnik www.dkniedobczyce.pl PARAFIA NAJŚWIĘTSZEGO SERCA PANA JEZUSA W RYBNIKU - NIEDOBCZYCACH ul. Wołodyjowskiego 5, 44-270 Rybnik- Niedobczyce Kronika Niedobczyc Nr 1 (I) 2012 www.parafia-niedobczyce.pl 15 www.niedobczyce.rybnik.pl
