Inicjatywa lokalna

Krzysztof Jakubowski – Prezes Fundacji Wolności
Inicjatywa Lokalna
W ramach tegorocznej akcji „Masz Głos, Masz Wybór” (2013), zgłosiliśmy Fundację
Wolności do realizacji zadania „inicjatywa lokalna”. Zdecydowaliśmy się właśnie na to
działanie z dwóch powodów.
Foto. - Logo akcji "Masz Głos, Masz Wybór"
Po pierwsze w Lublinie wciąż nie ma uchwały Rady Miasta Lublin w sprawie
inicjatywy lokalnej. Chcielibyśmy, aby odpowiednia uchwała została podjęta, a ta najwyższa
forma partycypacji obywatelskiej zyskała popularność wśród mieszkańców Lublina i stała się
często wykorzystywanym narzędziem udziału obywateli w życiu naszego samorządu.
Po drugie, wspieramy rodziny zamieszkujące trzy bloki - przy ul. Sowińskiego 4, Al.
Racławickich 22 i 22b w rewitalizacji terenu w ich sąsiedztwie. Długo zastanawialiśmy się,
jak w zwięzły sposób opisać wspólne (nasze i mieszkańców) działania. Z pewnością nie jest
to budżet obywatelski (bo choć występuje tu silna potrzeba mieszkańców, to nie ma
zarezerwowanych środków finansowych w kasie miasta). Po długim czasie doszliśmy do
wniosku, że taką aktywność mieszkańców można uznać za formę inicjatywy lokalnej.
1|Strona
Mieszkańcy zwierają szyki
Na początku tego roku zadzwoniła do mnie Pani Wanda. Zwróciła się z problemem, z
którym ona i jej sąsiedzi borykają się od kilku lat, nadal bezskutecznie. Mianowicie chodzi o
to, że droga prowadząca między wspomnianymi wcześniej blokami jest wąska, a ograniczona
ilość miejsc parkingowych sprawia, że samochody zastawiają każdy wolny skrawek terenu
(blokując przejazd oraz niszcząc zieleń). Znacznie utrudnia to dojazd mieszkańcom oraz
przede wszystkim śmieciarce, która co piątek musi się przeciskać wzdłuż zatłoczonej, wąskiej
dróżki. Nie mniej istotnym problemem dla mieszkańców, jest niemodernizowany od lat
pięćdziesiątych plac zabaw, znajdujący się pośrodku tego terenu.
Mieszkańcy zwrócili się do urzędu pierwszy raz w tej sprawie kilka lat temu. Od tego
czasu
powstało
całkiem
sporo
korespondencji,
niestety
bez
żadnych
efektów.
Rozpowszechniająca się w całym kraju „moda” na partycypację (np. budżety obywatelskie)
trafiła wreszcie również do grupy sąsiadów z tego osiedla, leżącego w centrum Lublina.
Poprosili o wsparcie naszą fundację. Poza nami, pomagają im także studenci z Wydziału
Budownictwa i Architektury Politechniki Lubelskiej, którzy dokonują inwentaryzacji zieleni i
opracowują graficznie koncepcję zagospodarowania przestrzeni.
Foto. - Mieszkańcy bloków przy ul. Sowińskiego i Al. Racławickich
rozmawiają nt. rewitalizacji swojego podwórka
2|Strona
Wspólnie zabraliśmy się do pracy, aby ten stan rzeczy zmienić. Najpierw powstał plan
działań. Zdecydowaliśmy, że opracujemy ankietę, w której mieszkańcy trzech bloków
wypowiedzą się nt. zagospodarowania wspólnej przestrzeni. W ten sposób zebraliśmy opinie
prawie 80% osób, zamieszkujących okolicę. Pomysły, które pojawiły się w ankiecie zostały
dookreślone na otwartym spotkaniu dla mieszkańców. Następnie zorganizowaliśmy kolejne
spotkanie mieszkańców, na które zaprosiliśmy również lokalne media lubelskie oraz radnych
Rady Miasta. Przyszło prawie 80 osób, w tym dwóch radnych. Wysoka frekwencja
udowodniła radnym, że problem drogi, miejsc parkingowych i placu zabaw jest dla
mieszkańców niezwykle istotny.
Na początku przedstawiliśmy zebranym cel naszych działań a Pani Wanda
zaprezentowała zdjęcia, które doskonale zobrazowały problem. Sukcesem tego spotkania była
obietnica wsparcia dla planu rewitalizacji, którą złożył radny Marcin Nowak. Pozyskaliśmy
sojusznika w naszej sprawie.
Inicjatywa lokalna – jako najwyższa formą partycypacji
Mechanizm inicjatywy lokalnej został ujęty w ustawie z dnia 24 kwietnia 2003 r. o
działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (Dz. U. 2003 nr 96 poz. 873 z późn. zm.).
Art. 19b. ust. 1 precyzuje, że w ramach inicjatywy lokalnej mieszkańcy jednostki samorządu
terytorialnego bezpośrednio, bądź za pośrednictwem organizacji pozarządowych, lub
podmiotów wymienionych w art. 3 ust. 3 mogą złożyć wniosek o realizację zadania
publicznego do jednostki samorządu terytorialnego, na terenie której mają miejsce
zamieszkania lub siedzibę.
Nie istnieje ściśle określony formularz wniosku, a pismo składa się w trybie Kodeksu
Postępowania Administracyjnego. Rada Gminy powinna ustalić tryb i kryteria oceny
wniosków, z uwzględnieniem przede wszystkim wkładu pracy społecznej (art. 19c). Po
zatwierdzeniu wniosku, organ wykonawczy jednostki samorządu terytorialnego zawiera z
wnioskodawcą umowę na czas określony o wykonanie inicjatywy lokalnej. Tyle w ustawie.
Istotą inicjatywy lokalnej jest pełna kooperacja samorządu lokalnego – władz i
mieszkańców. Łączą oni swoje siły, celem zaspokojenia potrzeb mieszkańców. Mówi się, że
inicjatywa lokalna jest najwyższą formą partycypacji, bo mieszkańcy mogą nie tylko
wskazać, co powinno zostać zrealizowane, ale również czynnie uczestniczyć w działaniach,
3|Strona
np. budując wymarzony plac zabaw z materiałów otrzymanych od władz gminy. Wkładem
mieszkańców w inicjatywie lokalnej najczęściej jest ich praca społeczna lub materiały,
rzadziej pieniądze. Władze dzięki temu oszczędzają na kosztach inwestycji, zaś wspólna
realizacja zadania integruje lokalną społeczność. Niektórzy społecznicy uważają ponadto, że
osobisty udział w przedsięwzięciu wpływa na większą troskę mieszkańców o zrealizowany
projekt.
W przypadku grupy sąsiedzkiej z ul. Sowińskiego 4 i Al. Racławickich 22 i 22b,
wkładem mieszkańców jest zorganizowanie konsultacji w sprawie zagospodarowania terenu
oraz przygotowanie projektu przestrzennego (we współpracy ze studentami Politechniki
Lubelskiej). Nie bez znaczenia jest duże zainteresowanie i zaangażowanie mieszkańców,
które powinno udowodnić rządzącym jak ważna jest to sprawa dla miasta.
Co dalej?
Entuzjazm
i
motywacja
mieszkańców
nie
pozwoliła
nam
poprzestać
na
dotychczasowych działaniach. Postanowiliśmy zaprezentować nasze racje Prezydentowi
Miasta Lublin. Umówiliśmy się na spotkanie (zgodnie z wymaganiami z dwutygodniowym
wyprzedzeniem). Tydzień przez spotkaniem potwierdziliśmy chęć rozmowy. Dlatego byliśmy
trochę zdziwieni, gdy okazało się, że zamiast prezydenta spotka się z nami Pan Andrzej
Wojewódzki - Sekretarz Miasta. Później okazało się, że prezydent w tym czasie wręczał
studentom klucze do miasta z okazji rozpoczęcia juwenaliów. Szkoda, bo termin
zarezerwowaliśmy dużo wcześniej. Na szczęście Pan Wojewódzki okazał się kompetentną
osobą, z którą dobrze nam się rozmawiało. Zwrócił uwagę, na duże obciążenia budżetu
miasta, głównie poprzez realizację inwestycji dofinansowanych ze środków unijnych. Docenił
on aktywność grupy mieszkańców i wyraził nadzieje, że podobne inicjatywy będą się
pojawiać w kolejnych dzielnicach. Wskazał jednak na możliwość realizacji tego zadania w
trybie etapowym.
Za dotychczasowy sukces naszych działań uznaję to, że udało nam się zjednoczyć
mieszkańców i przedstawić nasze pomysły władzom miasta. Następnym krokiem będzie
przygotowanie formalnego wniosku w sprawie realizacji inicjatywy lokalnej oraz
dopracowanie jego szczegółów z przedstawicielami urzędu miasta. Mamy nadzieję, że
najpóźniej w przyszłym roku zaczniemy realizację inicjatywy lokalnej w partnerstwie z
władzami samorządowymi Lublina.
4|Strona
Foto. - Spotkanie przedstawicieli mieszkańców z Sekretarzem Miasta.
Będziemy również przekonywać Prezydenta i Radnych do przygotowania i podjęcia
odpowiedniej uchwały w sprawie inicjatywy lokalnej. Przecież korzyści z jej przyjęcia płyną
w obydwie strony – władze miasta zyskują informacje o grupach aktywnych mieszkańców,
partnerów do realizacji inwestycji oraz pomoc w ich wykonaniu, natomiast mieszkańcy
dostają narzędzie partycypacji, dzięki któremu mają możliwość zmiany swojego najbliższego
otoczenia.
5|Strona