PRZYK¸ADOWY ARKUSZ EGZAMINACYJNY Z CHEMII
Transkrypt
PRZYK¸ADOWY ARKUSZ EGZAMINACYJNY Z CHEMII
Autorzy: Jadwiga Berecka, Alicja Borkowska, El˝bieta Bytniewska-Rozwód, Zofia Kloc PRZYK¸ADOWY ARKUSZ EGZAMINACYJNY Z CHEMII Arkusz II (dla poziomu rozszerzonego) Czas pracy: 120 minut ARKUSZ II Instrukcja dla zdajàcego 1. Prosz´ sprawdziç, czy arkusz egzaminacyjny zawiera 9 stron. Ewentualny brak nale˝y zg∏osiç przewodniczàcemu zespo∏u nadzorujàcego egzamin. 2. Prosz´ uwa˝nie czytaç wszystkie polecenia i informacje do zadaƒ. 3. Rozwiàzania i odpowiedzi nale˝y zapisaç czytelnie w miejscu na to przeznaczonym przy ka˝dym zadaniu. 4. W rozwiàzaniach zadaƒ rachunkowych trzeba przedstawiç tok rozumowania prowadzàcy do ostatecznego wyniku oraz pami´taç o jednostkach. 5. W trakcie obliczeƒ mo˝na korzystaç z kalkulatora. 6. Prosz´ pisaç tylko w kolorze czarnym; nie pisaç o∏ówkiem. 7. Nie wolno u˝ywaç korektora. 8. B∏´dne zapisy trzeba wyraênie przekreÊliç. 9. Brudnopis nie b´dzie oceniany. 10. Obok ka˝dego zadania podana jest maksymalna liczba punktów, którà mo˝na uzyskaç za jego poprawne rozwiàzanie. ˚yczymy powodzenia! Arkusz przygotowany przez Wydawnictwo Pedagogiczne OPERON na wzór oryginalnego arkusza maturalnego. Za rozwiàzanie wszystkich zadaƒ mo˝na otrzymaç ∏àcznie 70 punktów. 2 Chemia. Arkusz II Zadanie 26. (2 pkt) Na podstawie po∏o˝enia selenu (Z = 34) w uk∏adzie okresowym wybierz spoÊród podanych informacji te, które sà prawdziwe: a) Tworzy wodorek o wzorze H2Se. b) Tworzy tlenek amfoteryczny. c) Jest pierwiastkiem kwasotwórczym. d) W jego atomie wyst´pujà 2 elektrony niesparowane. e) W stanie wolnym ma w∏aÊciwoÊci utleniajàce. f) Jest niemetalem aktywniejszym od siarki. Prawdziwe informacje zawierajà podpunkty: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Zadanie 27. (4 pkt) W 100 cm3 roztworu zawierajàcego 0,2 mola azotanu(V) miedzi(II) i 0,2 mola azotanu(V) srebra zanurzono blaszk´ miedzianà. Po zakoƒczonej reakcji blaszk´ wyj´to. a) Napisz, co zaobserwowano na powierzchni blaszki. Podaj równanie zachodzàcej reakcji w formie jonowej. ........................................................................................................ ........................................................................................................ ........................................................................................................ ........................................................................................................ ........................................................................................................ ........................................................................................................ b) Oblicz st´˝enie molowe jonów miedzi w otrzymanym roztworze. ........................................................................................................ ........................................................................................................ ........................................................................................................ ........................................................................................................ ........................................................................................................ ........................................................................................................ ........................................................................................................ ........................................................................................................ w w w. o p e r o n . p l 3 Chemia. Arkusz II Zadanie 28. (8 pkt) Majàc do dyspozycji nast´pujàce substancje: w´glan sodu, kwas solny i wod´, a tak˝e uniwersalne papierki wskaênikowe, zaproponuj dwa doÊwiadczenia, które pozwolà wykazaç, ˝e kwas w´glowy jest kwasem s∏abym. Opis doÊwiadczeƒ przedstaw w tabeli. Podaj wnioski i jonowe równania reakcji. Lp. Sposób wykonania doÊwiadczenia (opis lub rysunek) Obserwacje 1. 2. Wnioski i jonowe równania reakcji: 1. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ................................................................................................... 2. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ................................................................................................... Zadanie 29. (4 pkt) Do 50 g roztworu zasady sodowej o st´˝eniu 4% dodano 1,15 g sodu. Otrzymany roztwór uzupe∏niono wodà do obj´toÊci 1 dm3. Napisz równanie zachodzàcej reakcji i oblicz pH otrzymanego roztworu. ........................................................................................................ ........................................................................................................ ........................................................................................................ ........................................................................................................ ........................................................................................................ ........................................................................................................ w w w. o p e r o n . p l 4 Chemia. Arkusz II Zadanie 30. (2 pkt) W wyniku bromowania propanu w obecnoÊci Êwiat∏a powstajà ró˝ne bromopochodne, a wÊród nich zwiàzki o wzorze sumarycznym C3H6Br2. Podaj wzór pó∏strukturalny i nazw´ izomeru o sk∏adzie C3H6Br2, zawierajàcego w czàsteczce asymetryczny atom w´gla. ........................................................................................................ Zadanie 31. (7 pkt) W´glowodory aromatyczne, fenole i alkohole mogà reagowaç z kwasem azotowym(V). a) Podaj po jednym przyk∏adzie takich reakcji, stosujàc wzory pó∏strukturalne oraz okreÊl typ tych reakcji. 1. W´glowodory aromatyczne: ........................................................................................................ 2. Fenole: ........................................................................................................ 3. Alkohole: ........................................................................................................ b) Podaj nazwy organicznych produktów tych reakcji. 1. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Zadanie 32. (5 pkt) Mieszanina zawiera ∏àcznie 0,6 mola wapnia, tlenku wapnia i w´gliku wapnia zmieszanych w stosunku molowym nCa : nCaO : nCaC2 = 1 : 2 : 3. Na t´ mieszanin´ podzia∏ano wodà. a) Napisz równania zachodzàcych reakcji. ........................................................................................................ ........................................................................................................ ........................................................................................................ b) Oblicz, ile gramów wody przereagowa∏o z tà mieszaninà. ........................................................................................................ ........................................................................................................ ........................................................................................................ w w w. o p e r o n . p l 5 Chemia. Arkusz II Zadanie 33. (4 pkt) Odwa˝ono dwie próbki ˝elaza po 5,6 g ka˝da. Na jednà podzia∏ano nadmiarem kwasu solnego, a druga przereagowa∏a ze stechiometrycznà iloÊcià chloru. Nast´pnie sporzàdzono dwa roztwory: 200 g roztworu zawierajàcego produkt pierwszej reakcji i 200 g roztworu zawierajàcego produkt reakcji drugiej. a) Napisz równania opisanych reakcji. ........................................................................................................ ........................................................................................................ b) Oblicz st´˝enie procentowe ka˝dego z roztworów. ........................................................................................................ ........................................................................................................ ........................................................................................................ ........................................................................................................ ........................................................................................................ ........................................................................................................ Zadanie 34. (2 pkt) Hydroksykwasy ulegajà reakcjom estryfikacji, których produktami sà estry wewn´trzne zwane laktonami. Poni˝sze równanie jest przyk∏adem takiej reakcji: hydroksykwas lakton CH2 H2C CH2—CH2—CH2—CH2—COOH CH2 $ + H2O H2C OH C==O O Uzupe∏nij dwa inne równania reakcji, w których tworzà si´ laktony. a) hydroksykwas lakton CH3 CH2––CH––CH2––CH2—COOH OH w w w. o p e r o n . p l $ + H2O 6 Chemia. Arkusz II b) lakton hydroksykwas CH—CH3 CH2 H2C $ + H2O CH3—CH C==O O Zadanie 35. (3 pkt) Równanie reakcji przedstawia przemian´ jàdrowà, w której powstaje izotop E. Podaj symbol oraz liczb´ atomowà Z i masowà A tego izotopu. 27 13 Al + 24 He $ E = ....... A ZE + 01 n A = ....... Z = ....... Zadanie 36. (2 pkt) Z tymianku otrzymuje si´ tymol b´dàcy olejkiem o dzia∏aniu antybakteryjnym. Jego nazwa systematyczna to: 2-izopropylo-5-metylo-fenol. Napisz wzór pó∏strukturalny i sumaryczny tymolu. Wzór strukturalny: Wzór sumaryczny: Zadanie 37. (3 pkt) W wyniku utlenienia p-nitrotoluenu anionami dichromianowymi(VI) w Êrodowisku kwaÊnym powstaje kwas p-nitrobenzoesowy. Uzupe∏nij równanie tej reakcji i sporzàdê bilans elektronowy. CH3 + + Cr2O2– 7 +H $ NO2 ........................................................................................................ ........................................................................................................ w w w. o p e r o n . p l 7 Chemia. Arkusz II Zadanie 38. (2 pkt) Obok ka˝dej informacji podanej w pierwszej kolumnie tabeli wymieniono trzy pierwiastki, ale tylko dla jednego z nich informacja jest prawdziwa. Wybierz ten pierwiastek i wpisz jego nazw´ do trzeciej kolumny tabeli. W∏aÊciwoÊci Pierwiastki Ma najwi´kszà energi´ jonizacji. H, He, Hg Charakteryzuje si´ najwi´kszà elektroujemnoÊcià. Fe, F, Fr Nale˝y do bloku energetycznego p. P, Pd, Pt Jest silnym utleniaczem. Ca, Cr, Cl Nazwa wybranego pierwiastka Zadanie 39. (3 pkt) Sta∏e dysocjacji trzech kwasów wynoszà: KCH ClCOOH = 1,6 . 10–3 3 KC6H5COOH = 6,6 . 10–5 KCH3COOH = 1,8 . 10–5 Ustal, który z tych kwasów znajduje si´ w roztworze, je˝eli st´˝enie kationów wodoru w tym roztworze wynosi 0,008 mol/dm3, a st´˝enie czàsteczek niezdysocjowanych jest równe 0,04 mol/dm3. Oblicz stopieƒ dysocjacji kwasu w tym roztworze. ........................................................................................................ ........................................................................................................ ........................................................................................................ ........................................................................................................ ........................................................................................................ Zadanie 40. (5 pkt) Poni˝ej podano pierwiastki okresu drugiego wraz z wartoÊciami elektroujemnoÊci. Na tej podstawie wykonaj polecenia. Li Be B C N O F Ne 1 1,5 2 2,5 3 3,5 4 – a) Wybierz dwa pierwiastki najbardziej ró˝niàce si´ elektroujemnoÊcià i podaj ich nazwy. Przedstaw ich konfiguracje elektronowe i okreÊl typ wiàzania, jakie wyst´puje w zwiàzku utworzonym przez te pierwiastki. ........................................................................................................ ........................................................................................................ ........................................................................................................ w w w. o p e r o n . p l 8 Chemia. Arkusz II b) Podaj nazwy dwóch pierwiastków, dla których ró˝nica elektroujemnoÊci wynosi 2,5, a tworzona przez nie czàsteczka zawiera wiàzania kowalencyjne spolaryzowane, ma kszta∏t liniowy i moment dipolowy równy 0. ........................................................................................................ Zadanie 41. (3 pkt) W wyniku reakcji substancji A i B powstajà produkty C i D. Mierzono trzykrotnie szybkoÊci tej reakcji w tej samej temperaturze, ale przy ró˝nych st´˝eniach substratów. Wyniki umieszczono w tabeli. St´˝enie [mol/dm3] Nr pomiaru SzybkoÊç reakcji [mol/dm3 . s] substancji A substancji B 1. 1 1 0,1 2. 2 1 0,2 3. 1 2 0,4 Wykorzystujàc dane z tabeli, odpowiedz, czy opisana reakcja przebiega wed∏ug I czy II równania kinetycznego, jeÊli: I. V = k[A][B] II. V = k[A][B]2 ........................................................................................................ Oblicz szybkoÊç reakcji, gdy st´˝enia substancji A i B sà sobie równe i wynoszà 2 mol/dm3. ........................................................................................................ ........................................................................................................ ........................................................................................................ Zadanie 42. (2 pkt) Pod wp∏ywem wody bromowej w obecnoÊci wodorow´glanu sodu aldozy utleniajà si´ do kwasów aldonowych. Ketozy nie ulegajà utlenieniu za pomocà wodnego roztworu bromu. Sacharoz´ poddano reakcji hydrolizy, a nast´pnie do mieszaniny poreakcyjnej dodano w nadmiarze NaHCO3 i wod´ bromowà. Podaj nazw´ i wzór ∏aƒcuchowy cukru, który zawiera∏a koƒcowa mieszanina po dwóch reakcjach. Wzór: Nazwa: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . w w w. o p e r o n . p l Chemia. Arkusz II 9 Zadanie 43. (4 pkt) Estry ulegajà reakcji amonolizy, b´dàcej reakcjà z amoniakiem, której produktami sà alkohol i amid kwasowy. Podaj wzory pó∏strukturalne dwóch estrów o sk∏adzie C3H6O2, nazwij je i napisz ich reakcje amonolizy. ........................................................................................................ ........................................................................................................ ........................................................................................................ ........................................................................................................ ........................................................................................................ Zadanie 44. (3 pkt) RozpuszczalnoÊç wodorotlenku baru w temperaturze 20°C wynosi 3,8 g/100 g wody. Do zlewki zawierajàcej 101,2 g wody dodano 10,2 g tlenku baru. ZawartoÊç zlewki zamieszano i odczekano do momentu ustalenia si´ równowagi. Na dnie zlewki zaobserwowano bia∏y osad. Napisz równanie zachodzàcej reakcji i oblicz mas´ roztworu nad osadem. ........................................................................................................ ........................................................................................................ ........................................................................................................ ........................................................................................................ ........................................................................................................ Zadanie 45. (2 pkt) Oblicz standardowà entalpi´ reakcji otrzymywania w´gliku wapnia z tlenku wapnia i grafitu przebiegajàcej wed∏ug równania: CaO(s) + 3 C(grafit) $ CaC2(s) + CO(g) Entalpie tworzenia wynoszà: ∆H°tw. CaO = –634,94 kJ ∆H°tw. CaC2 = –62,7 kJ ∆H°tw. CO = –110,44 kJ a grafit jest trwa∏à odmianà alotropowà w´gla w warunkach standardowych. ........................................................................................................ ........................................................................................................ ........................................................................................................ w w w. o p e r o n . p l