Projekt ustawy wprowadzającej klauzulę przeciwko unikaniu

Projekt ustawy wprowadzającej klauzulę przeciwko
unikaniu opodatkowania
Opracował: Michał Rosa
Dnia 15 marca 2016 r. Rada Ministrów zaakceptowała projekt ustawy
o zmianie ustawy – Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustawy.
Nowelizacja przewiduje wprowadzenie tzw. klauzuli przeciwko unikaniu
opodatkowania, której celem jest
zwalczanie sztucznych, niemających
uzasadnienia gospodarczego czynności, dokonywanych w celu omijania
przepisów podatkowych. Zgodnie z
treścią nowego art. 119a §1 Ordynacji
podatkowej unikanie opodatkowania
to: „czynność dokonana przede wszystkim w celu osiągnięcia korzyści podatkowej, sprzecznej w danych okolicznościach z przedmiotem i celem
przepisu ustawy podatkowej.” Jak
wynika z treści przepisu czynność taka
„nie skutkuje osiągnięciem korzyści
podatkowej, jeżeli sposób działania
był sztuczny (unikanie opodatkowania)”. Projekt definiuje sztuczny
sposób działania jako taki, który nie
zostałby zastosowany przez podmiot
działający rozsądnie i kierujący się
zgodnymi z prawem celami innymi
niż osiągnięcie korzyści podatkowej
sprzecznej z przedmiotem i celem
ustawy podatkowej. Przepisy projektu
wymieniają ponadto szereg okoliczności, które organy podatkowe miałyby brać pod uwagę podczas analizowania sposobu działania podatników:
1) nieuzasadnione dzielenie operacji,
2) angażowanie podmiotów pośredniczących, mimo braku uzasadnienia ekonomicznego lub gospodarczego,
Aktualna wersja projektu jest dostępna na stronie
internetowej Rządowego Centrum Legislacji:
https://legislacja.rcl.gov.pl/projekt/12280401/katalog/12330318#12330318
3) elementy prowadzące do uzyskania
stanu identycznego lub zbliżonego
do stanu istniejącego przed dokonaniem czynności,
4) elementy wzajemnie się znoszące
lub kompensujące,
5) ryzyko ekonomiczne lub gospodarcze przewyższające spodziewane
korzyści inne niż podatkowe w
takim stopniu, iż należy uznać, że
rozsądnie działający podmiot nie
wybrałby tego sposobu działania.
Czynność będzie uznana za podjętą przede wszystkim w celu osiągnięcia korzyści podatkowej, gdy wskazane przez podatnika cele czynności
zostaną uznane za mało istotne. Zgodnie z treścią nowego art. 119f jako
czynność na potrzeby ustawy rozumie
się przy tym także zespół powiązanych ze sobą czynności, dokonywanych przez te same bądź różne podmioty.
W razie zastosowania klauzuli
przeciwko unikaniu opodatkowania
skutki podatkowe czynności mają być
określane na podstawie takiego stanu
rzeczy, jaki mógłby zaistnieć gdyby
dokonano czynności odpowiedniej tj.
takiej, jaką podmiot mógłby dokonać
w danych okolicznościach, jeżeli działałby rozsądnie i kierował się zgodnymi z prawem celami innymi niż osiągnięcie korzyści podatkowej sprzecznej
z przedmiotem i celem przepisu ustawy podatkowej. Alternatywnie w
przypadku wskazania przez stronę w
toku postępowania czynności odpowiedniej, skutki podatkowe będą
określane na podstawie takiego stanu
rzeczy jaki zaistniałby, gdyby dokonano właśnie tej czynności. Jeśli zaś
okoliczności sprawy będą wykazywać, że osiągnięcie korzyści podatkowej było jedynym celem dokonania
czynności, wówczas skutki podatkowe
będą oceniane na podstawie takiego
stanu rzeczy, jaki zaistniałby, gdyby
czynności nie dokonano. Projekt przewiduje ponadto, że po wszczęciu postępowania w zakresie unikania opodatkowania podatnikowi będzie przysługiwało prawo do skorygowania
deklaracji podatkowej jeszcze przed
wydaniem decyzji.
Zgodnie z treścią projektu klauzula przeciwko unikaniu opodatkowania
nie będzie stosowana do podatku od
towarów i usług, opłat i niepodatkowych należnościach budżetowych,
a także w następujących sytuacjach:
1) korzyść podatkowa (suma korzyści) osiągnięta przez podmiot z
tytułu czynności nie przekroczy
100.000 zł w danym okresie rozliczeniowym,
2) podatnik dysponuje opinią zabezpieczającą lub wystąpił o nią, ale
nie otrzymał jej w terminie,
3) zastosowanie innych przepisów
prawa podatkowego pozwala na
przeciwdziałanie unikaniu opodatkowania.
Projekt zawiera ponadto przepisy,
które uniemożliwiają wydanie interpretacji indywidualnych w przypadku
zaistnienia uzasadnionego przypuszczenia, że dany stan faktyczny lub
zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji wypełnia przesłanki
unikania opodatkowania lub obejścia
prawa. Co więcej, interpretacje już
wydane (od dnia wejścia w życie ustawy nowelizującej) nie będą wywoływać w takich okolicznościach skutków
prawnych. Jednocześnie projekt przewiduje wprowadzenie skuteczniejszej
metody ochrony w postaci tzw. opinii
zabezpieczających, które w przeciwieństwie do interpretacje nie będą
mogły zostać zakwestionowane w toku
postępowania. Organem uprawnionym
do ich wydawania będzie Minister
Finansów, termin do ich wydania wynosić będzie 6 miesięcy, natomiast
opłata za wniosek – 20.000 zł.
Zgodnie z projektem nowelizacji
postępowanie podatkowe w sprawie
unikania opodatkowania będzie
wszczynane i prowadzone przez ministra właściwego do spraw finansów
publicznych. Minister będzie ponadto
uprawniony do przejmowania w całości lub części toczących się postępowań podatkowych i kontrolnych, jeżeli zajdą przesłanki zastosowania
klauzuli przeciwko unikania opodatkowania. Projekt przewiduje ponadto
powołanie nowego organu – Rady do
spraw Unikania Opodatkowania. Minister będzie miał możliwość zwracania się do tego organu o opinie w zakresie zasadności stosowania klauzuli w indywidualnych sprawach.
Zgodnie z treścią projektu ustawa
nowelizująca ma wejść w życie po
upływie 30 dni od ogłoszenia. Przepis
wprowadzający klauzulę przeciwko
unikaniu opodatkowania ma aktualnie następującą postać:
Art. 119a § l. Czynność dokonana
przede wszystkim w celu osiągnięcia
korzyści podatkowej, sprzecznej w
danych okolicznościach z przedmiotem i celem przepisu ustawy podatkowej, nie skutkuje osiągnięciem korzyści podatkowej, jeśli sposób działania
był sztuczny (unikanie opodatkowania).
§ 2 W sytuacji określonej w § l
skutki podatkowe czynności określa
się na podstawie takiego stanu rzeczy,
jaki mógłby zaistnieć, gdyby dokonano czynności odpowiedniej. Za odpowiednią uznaje się czynność, której
Stan na dzień 21 marca 2016 r.
podmiot mógłby w danych okolicznościach dokonać, jeżeli działałby rozsądnie i kierował się zgodnymi z
prawem celami innymi niż osiągnięcie
korzyści podatkowej sprzecznej z
przedmiotem i celem przepisu ustawy
podatkowej. Jeżeli w toku postępowania strona wskaże czynność odpowiednią, skutki podatkowe określa się na
podstawie takiego stanu rzeczy, jaki
zaistniałby, gdyby dokonano tej właśnie czynności.
§ 3 Przepis § 2 nie ma zastosowania, jeżeli okoliczności wskazują, że
osiągnięcie korzyści podatkowej było
jedynym celem dokonania czynności,
o której mowa w § l. W takiej sytuacji
skutki podatkowe określa się na podstawie takiego stanu rzeczy, jaki zaistniałby, gdyby czynności nie dokonano.