NOWE DOŚWIADCZENIA KRAJOWE I BRYTYJSKIE

Kwartalnik Policyjny
Źródło:
http://kwartalnik.csp.edu.pl/kp/archiwum-1/2009/nr-3-42009/1117,ZAPOBIEGANIE-TERRORYZMOWI-NOWE-DOSWIADCZENIAKRAJOWE-I-BRYTYJSKIE.html
Wygenerowano: Piątek, 3 marca 2017, 16:43
ZAPOBIEGANIE TERRORYZMOWI – NOWE DOŚWIADCZENIA KRAJOWE I BRYTYJSKIE
Przedsięwzięcia planowane do realizacji w najbliższych miesiącach i latach, związane m.in. z Rokiem
Chopinowskim 2010 (Mazowsze), spotkaniami i imprezami w ramach Prezydencji Polski w Unii Europejskiej w
roku 2011 oraz Mistrzostwami Europy w Piłce Nożnej EURO 2012, skłaniają do prowadzenia stosownych
przygotowań przez administrację publiczną, służby porządku publicznego i służby specjalne.
podinsp. Rafał Batkowski
I Zastępca Mazowieckiego
Komendanta Wojewódzkiego Policji
W tym kontekście ważnym elementem w procesie zarządzania bezpieczeństwem
będzie ochrona antyterrorystyczna naszego kraju. Najistotniejszym obszarem
działania powinno być zapobieganie zagrożeniom, w tym terrorystycznym.
Problematyka wydaje się aktualna również ze względu na niedawny, na szczęście
nieskuteczny, zamach Al-Kaidy na samolot linii lotniczych Delta lecący z Amsterdamu
do Detroit. W tej dziedzinie bardzo ważne wydaje się korzystanie z doświadczeń
innych policji, w szczególności londyńskiej Metropolitan Police, Counter Terrorism
Command, Specialist Operations 151.
Nie odnosząc się do szczegółowych analiz, można stwierdzić, że w Polsce nie
identyfikujemy terroryzmu motywowanego politycznie. Zjawisko wydaje się odległe,
ale nie należy lekceważyć sytuacji międzynarodowej i potencjalnych zagrożeń dla
naszego kraju, związanych, dla przykładu, z naszym zaangażowaniem militarnym w
Afganistanie. Ogólna analiza sytuacji Londynu wskazuje na nieporównywalną, do
naszego kraju, skalę problemów2, mogących skutkować pojawieniem się postaw
radykalnych, zachowań ekstremistycznych, czy też terrorystycznych. Ataki
terrorystyczne, od dziesięcioleci obecne w Wielkiej Brytanii, spowodowały
wypracowanie spójnej polityki przeciwdziałania takim zagrożeniom.
Nowe, wartościowe podejście prewencyjne możemy obserwować i w naszym kraju.
Zmiany wprowadzone do ustawy o zarządzaniu kryzysowym3 dają szansę na
efektywne współdziałanie służb specjalnych z administracją publiczną ukierunkowane
na przeciwdziałanie terroryzmowi.
ZAPOBIEGANIE – DOŚWIADCZENIA LONDYŃSKIE
Historia powstania SO15 wiąże się z połączeniem w roku 2006 komórek SO12 (analizy)
i SO14 (śledztwa) w jeden organizm w celu skutecznego przeciwdziałania
terroryzmowi, w tym zapobiegania, prewencji. Obecnie SO15 liczy ponad 1700
policjantów i realizuje zadania wykrywcze, w tym operacyjno-rozpoznawcze,
procesowe i analityczne oraz przedsięwzięcia prewencyjne. Mimo, że zadania
Metropolitan Police (MET) – ponad 35 000 policjantów – dotyczą jedynie Londynu,
policjanci SO15 doradzają także innym organizacjom policyjnym w Zjednoczonym
Królestwie. Przedstawiciele SO15 są obecni w każdej dzielnicy Londynu (32), realizując
m.in. następujące zadania:
- zbieranie/analiza informacji z danej dzielnicy w odniesieniu do ekstremizmu,
radykalizmu, terroryzmu;
- poradnictwo w konkretnych postępowaniach; doradztwo na potrzeby komendantów;
- udział w czynnościach operacyjnych lub procesowych w sprawach mogących mieć
związek z terroryzmem/ekstremizmem – na zaproszenie komendanta dzielnicy lub z
własnej inicjatywy;
- szkolenie policjantów – zapobieganie, reagowanie na symptomy zagrożeń,
aktualizacja wiedzy, pogłębianie świadomości;
- przedsięwzięcia prewencyjne na rzecz mieszkańców dzielnicy – np. Operation
NICOLE – warsztaty dla społeczności lokalnych z udziałem uczniów od 14. roku życia
(secondary school) – informowanie o celach i procedurach policji, przeciwdziałanie
zaangażowaniu w zachowania przestępne, ekstremistyczne, radykalne – budowanie
wspólnoty, integracja mieszkańców;
- spotkania szkoleniowe z innymi podmiotami, w tym prywatnymi, m.in. z
pracownikami sklepów wielkopowierzchniowych, obiektów infrastruktury krytycznej,
prywatnych firm ochrony.
Przedsięwzięcia antyterrorystyczne (w wymiarze prewencyjnym) koncentrują się także
wokół systematycznej analizy informacji – codzienne spotkania/odprawy w SO15 –
oraz szczegółowe raportowanie o stanie zagrożeń (diagnoza sytuacji, rozpoznanie,
profilowanie organizacji, sprawców, etc…) w ustalonych terminach (co 6 miesięcy).
Uzupełnieniem powyższych działań jest antyterrorystyczna „gorąca linia” telefoniczna
zapewniająca anonimowość dzwoniącym, która spełnia ważną funkcję prewencyjną.
Istotną kwestią jest proaktywna rola Policji, docierającej do administracji lokalnej,
przedsiębiorców oraz społeczności poszczególnych dzielnic, inicjującej aktywność w
obszarze przeciwdziałania radykalizacji zachowań, głównie młodych ludzi. Program
PREVENT
wdrożony
przez
ACPO
jest
ciekawym
przykładem
takiej,
multiinstytucjonalnej współpracy na rzecz przeciwdziałania terroryzmowi, inspirowanej
przez policję, i obejmującej:
- wielopodmiotowe partnerstwo w przeciwdziałaniu zagrożeniom;
- koncentrację na komunikowaniu społeczności lokalnych, w szczególności
muzułmańskich – przeciwdziałanie mitom, stereotypom, dezinformacji;
- dialog policji ze społecznościami – informowanie o celach, zadaniach i procedurach
policji – budowanie wizerunku prospołecznej formacji;
- działania na rzecz asymilacji, przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu etc.;
- wsparcie i poradnictwo w zakresie roli społeczności, przewodników duchowych,
głównie muzułmańskich, w ramach ich zaangażowania w przeciwdziałanie
zagrożeniom;
- wsparcie programowe i merytoryczne dla policjantów i komendantów w celu
lepszego przeciwdziałania zagrożeniom.
Program PREVENT posiada kilka „produktów” – sposobów działania ukierunkowanych
na konkretne cele: upowszechnienie programu w ramach dotychczasowych strategii
neighberhood policing, wspieranie osób narażonych na rekrutację do organizacji
ekstremistycznych, łączenie – zapewnienie spójności wszystkich działań policyjnych
prowadzonych na rzecz przeciwdziałania terroryzmowi, rozwijanie programu na
każdym poziomie administracji. W ramach poszczególnych zadań przygotowano
stosowne wsparcie merytoryczne, w tym w formie materiałów dydaktycznych
służących prowadzeniu zajęć profilaktycznych z dziećmi i młodzieżą (...).
Podstawą znaczącej aktywizacji działań Wielkiej Brytanii w ww. obszarze, poza
stosownymi aktami prawnymi, jest publiczkompleksowa Strategia przeciwdziałania
międzynarodowemu terroryzmowi – CONTEST – ogłoszona w roku 2003, ostatnio
aktualizowana w marcu 2009 r. Strategia angażuje do wspólnych przedsięwzięć
administrację rządową, samorządową (poziom lokalny), służby specjalne, policję,
służby ratownicze, sektor prywatny, organizacje pozarządowe i inne organizacje, w
tym międzynarodowe. Zadania wynikające ze strategii koncentrują się wokół
następujących pryncypiów:
- Pursuit – ściganie – w celu zatrzymania ataków terrorystycznych;
- Prevent – zapobieganie – w celu powstrzymania procesu rekrutacji terrorystów lub
osób wspierających terroryzm;
- Protect – ochrona – wzmacnianie zabezpieczenia antyterrorystycznego
społeczeństwa, państwa;
- Prepare – przygotowanie – w celu uniknięcia skutków zamachu, któremu nie można
było zapobiec.
(...)
Poza wymienionymi, podstawowymi założeniami OSCT realizuje zadania przekrojowe
(dotyczące wszystkich resortów), dotyczące m.in.:
- zabezpieczenia obszarów/obiektów zagrożonych przed atakiem z wykorzystaniem
BMR i materiałów wybuchowych;
- Interception Modernisation Programme – rządowego programu mającego zapewnić
policji i służbom specjalnym możliwość dostępu, kontroli, przechwytywania danych z
systemów telekomunikacyjnych;
- zwalczania działalności terrorystów wykorzystujących Internet;
- wykorzystania wkładu policji do CONTEST – rozwijanie Krajowej Sieci
Przeciwdziałania Terroryzmowi;
- wymiany informacji (między departamentami, resortami) w celu upewnienia się, czy
polityka informacyjna rządu ma pozytywny wymiar w odniesieniu do przeciwdziałania
terroryzmowi;
- badań naukowych, nowych technologii w celu rozumienia i antycypacji przyszłych
zagrożeń – współpraca z partnerami;
- koordynowania kwestii bezpieczeństwa podczas Igrzysk Olimpijskich Londyn 2012.
Należy jednocześnie podkreślić, że w wymiarze ogólnokrajowym funkcjonuje podmiot
koordynujący działania wszystkich służb, w tym komponentu militarnego – Joint
Terrorism Analysis Centre (JTAC) – pełniący, w przybliżeniu, funkcję naszego Centrum
Antyterrorystycznego, z wybranymi elementami zadań Rządowego Centrum
Bezpieczeństwa – w odniesieniu do zagrożeń terrorystycznych.
POLSKIE INICJATYWY
W celu realizacji przepisów znowelizowanej ustawy o zarządzaniu kryzysowym, w
szczególności w odniesieniu do przeciwdziałania terroryzmowi, w dniach 16-17
listopada 2009 r. została zorganizowana z inicjatywy Szefa Agencji Bezpieczeństwa
Wewnętrznego, płk. Krzysztofa Bondaryka i Wojewody Mazowieckiego, Jacka
Kozłowskiego – w ośrodku wojskowym pod Warszawą konferencja, która zgromadziła,
poza szefem Agencji i wicewojewodą, dyrektorów delegatur ABW, przedstawicieli
urzędów wojewódzkich odpowiedzialnych za bezpieczeństwo i zarządzanie kryzysowe,
Komendanta Stołecznego Policji, wybranych komendantów lub zastępców
komendantów wojewódzkich Policji, przedstawicieli Nadwiślańskiego Oddziału Straży
Granicznej i Komendy Głównej SG, przedstawicieli Głównego Sztabu Policji,
Centralnego Biura Śledczego i Biura Operacji Antyterrorystycznych KGP oraz
reprezentantów Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji, Rządowego
Centrum Bezpieczeństwa (RCB) i Centrum Antyterrorystycznego (CAT ABW). Celem
konferencji były wspólne rozważania dotyczące nowego, wyżej wspomnianego,
otoczenia prawnego i zastosowania regulacji w praktyce przez służby porządku
publicznego, służby specjalne i administrację publiczną.
(...) (...) (...)
W ramach wystąpień otwierających podniesiono kilka istotnych kwestii na nowo
definiujących kwestię kryzysu, planowania kryzysowego czy też przeciwdziałania
terroryzmowi.
Wypowiedzi koncentrowały się na nowej roli ABW w procesie zapobiegania zjawisku,
wiążącej się z poszerzeniem spektrum podmiotów będących odbiorcami ewentualnych
informacji prewencyjnych z Agencji czy też będących adresatami zaleceń
zmierzających do skutecznego zabezpieczenia zagrożonego obiektu przed zamachem.
Ważnym zagadnieniem była dyskusja dotycząca Narodowego Programu Ochrony
Infrastruktury Krytycznej i wniosek Policji służący implementacji standardów ochrony
lotnictwa cywilnego do tworzonych właśnie wymogów zabezpieczenia obiektów
strategicznych. Refleksją obecną w ramach prowadzonych dyskusji było stwierdzenie
konstatujące nową rolę ABW jako „przywrócenie Agencji administracji publicznej”.
W ramach prezentacji mazowieckiej Policji6 przedstawiono otoczenie prawne związane
z przeciwdziałaniem terroryzmowi, wskazano na zagrożenia i pożądane sposoby
reakcji służb porządku publicznego, określono obszary aktywizacji. Wystąpienie miało
także charakter postulatywny, wskazujący wnioski, których realizacja powinna
zapewnić przygotowanie państwa do przeciwdziałania zagrożeniom terrorystycznym.
(...)
Najbardziej istotną z poruszonych kwestii było zagadnienie wzmacniania lokalnego
wymiaru działań prewencyjnych dotyczących terroryzmu – uświadamianie zagrożeń,
wskazanie ich symptomów, edukacja w obszarze właściwych zachowań w przypadku
zamachu, roli służb ochrony porządku publicznego, służb ratowniczych etc. Edukacja,
o której mowa, powinna dotyczyć również przedstawicieli administracji, Policji i innych
podmiotów mogących mieć znaczenie dla przeciwdziałania zagrożeniom.
Właściwy kierunek rozwoju naszej polityki bezpieczeństwa, w tym w obszarze
zarządzania
kryzysowego,
potwierdzają
doświadczenia
międzynarodowe
zaprezentowane także w czasie wystąpienia, m.in. na podstawie Raportu końcowego z
realizacji projektu „Miasta przeciw terroryzmowi”
(...) (...) (...)
PODSUMOWANIE
W trosce o bezpieczeństwo mieszkańców naszego kraju niezbędne wydaje się
prowadzenie rozważań mających na celu właściwe przygotowania państwa do
zapobiegania zagrożeniom. Za wartościowe, w tym kontekście, należy uznać
kompleksowe przedsięwzięcia Policji i administracji publicznej Londynu. Spójne
podejście do problemu szczególnie widoczne jest w obszarze zapobiegania
terroryzmowi. Działania MET nacechowane są troską o skuteczne dotarcie do
społeczności lokalnych z informacją o istocie problemu, możliwościach zapobiegania
konfliktom pomiędzy społecznościami, wiążą się z prowadzeniem dialogu ze
środowiskami zagrożonymi radykalizacją. Podejmowane są konkretne działania
prewencyjne – służba patrolowa policjantów i służba wspierająca (PCSO)12, wsparcie
dla lokalnych komisariatów przez SO15, wyjątkowo rozbudowany system monitoringu
wizyjnego i identyfikacji tablic rejestracyjnych (ANPRS), poszerzany ostatnio o moduły
automatycznego rozpoznawania sprawców, podejrzanych. Istotne jest również
aktywne działanie, w bardzo szerokim zakresie, wiodącego podmiotu
przeciwterrorystycznego – SO15. Stosowne wsparcie zapewniono również w wymiarze
prawnokarnym, m.in. ustawa antyterrorystyczna, procedura „Stop & Search” etc...
Działania prowadzone w naszym kraju, szczególnie doświadczenia mazowieckie,
wskazują na poprawę świadomości dotyczącej zagrożeń i pozwalają sądzić, że proces
doskonalenia funkcjonowania administracji publicznej, służb porządku publicznego,
służb specjalnych i innych podmiotów będzie przebiegać we właściwy sposób.
Istotnym elementem krajowego porządku prawnego, określającym zadania państwa w
przeciwdziałaniu terroryzmowi, jest znowelizowana ustawa o zarządzaniu kryzysowym.
Należy jednocześnie mieć na uwadze podstawową rolę Policji w zapobieganiu i
zwalczaniu terroryzmu.
Strategia wielopodmiotowej i wieloaspektowej odpowiedzi państwa na asymetryczne
zagrożenia, powodowane przez organizacje ekstremistyczne, terrorystyczne o
charakterze sieciowym wydaje się skuteczna. Istotą jest wyprzedzanie zagrożeń i
powszechność działań zapobiegawczych.
Przypisy:
1 Wizyta autora w londyńskiej Metropolitan Police, Counter Terrorism Command,
Specialist Operations 15, odbyła się w grudniu 2009 r. Tematem spotkania były
głównie zagadnienia dotyczące przeciwdziałania terroryzmowi, ze szczególnym
uwzględnieniem zapobiegania zjawisku. W spotkaniu wzięli udział policjanci SO15:
odpowiedzialni za współpracę międzynarodową oraz zajmujący się programem
PREVENT w ramach ACPO – Association of Chief Police Officers – Stowarzyszenie
Szefów Policji Anglii, Walii i Irlandii Północnej. PREVENT to Program Ministerstwa
Spraw Wewnętrznych (Home Office), ACPO oraz organizacji Communities and Local
Government, realizowany w celu ograniczenia/zastopowania procesu radykalizacji
postaw mogących skutkować zachowaniami terrorystycznymi lub ekstremizmem
nacechowanym przemocą. Więcej: [email protected].
2 Londyn z ponad ośmioma milionami mieszkańców stanowi swoistą mieszankę
kulturową. Występuje tam znaczna liczba mniejszości narodowych i religijnych, co jest
przyczyną problemów z asymilacją, integracją – można zaobserwować zjawisko
kryzysu tożsamości nawet w trzecim pokoleniu imigrantów (z obywatelstwem
brytyjskim) – np. w społeczności młodych Pakistańczyków – porównaj: Raport
dotyczący
projektu
„Cities
against
terrorism”:
http://www.urbansecurity.org/fileadmin/efus/secutopics/Cities_Against_Terrorism.pdf.
3 Ustawa z dnia 17 lipca 2009 r. o zmianie ustawy o zarządzaniu kryzysowym (Dz. U.
Nr 131, poz. 1076).
(...)
6 Wystąpienie autora.
(...)