Plik źródłowy - Urząd Gminy Końskowola

Transkrypt

UCHWALA Nr XXIIIL6104
RadyGminyKoriskowola
z dnta3 1 sierpnta2004r.
w sprawieuchwalenia ,,PrograrnuOchrony SrodowiskaGminy Korlskowola i
,,PlanuGospodarkiOdpadamiGminy Koriskowola"
Na podstawie art. 18 ust. 2pkt 15 ustawy z dnia 8 marca 1990r.o samorzqdzie
gminnym(Dz.tJ.22001r.,Nr l42,poz. 1591ze zm.), art.18 ust. 1 ustawyz dnta27
kwietnia2}}lr. PrawoochronySrodowiska
(Dz.tJ.Nr 62, poz.627 ze zm.) orazaft. 14
ust. 6 ustawyz dnia 27 kwietnia 200Ir. o odpadach(Dz.U. Nr 62, poz. 628ze zm.)
RadaGminy uchwala co nastqpuje:
$1
l. Uchwala siq ,,Program Ochrony Srodowiska Gminy Koriskowola" i ,,Plan
GospodarkiOdpadamiGminy Koriskowola".
2. Program i Plan, o kt6rych mowa w ust. 1 stanowi4 odpowiednio zatqcznikiNr
1 i Nr 2 do niniejszejuchwaly.
$2
Wykonanieuchwaly powierza siq Wojtowi Gminy Koriskowola.
$3
lJchwalawchodzi w Zycie z dniemjej podjqcia.
URZĄD GMINY KOŃSKOWOLA
PROGRAM
OCHRONY ŚRODOWISKA
DLA GMINY KOŃSKOWOLA
Końskowola, 2004 r.
Program ochrony środowiska dla Gminy Końskowola
WYKONAWCA OPRACOWANIA:
Biuro Projektowo-Doradcze „EKOPROFIL”
Filip Szydeł – kierownik projektu
Lech Wójcik
Elżbieta Szydeł
Halina Zgrajka
NADZÓR REALIZACYJNY:
Urząd Gminy Końskowola
Grzegorz Nakonieczny – z-ca Wójta Gminy Końskowola
Maria Ziółek – spec. ds. działalności gospodarczej i ochrony środowiska
SPIS TREŚCI
2
strona
Streszczenie w języku niespecjalistycznym
7
1. Wstęp
11
1.1. Podstawa prawna opracowania
11
1.2. Cel i zakres opracowania
12
1.3. Struktura dokumentu
15
1.4. Metodyka opracowania programu
16
1.5. Wykonawca opracowania
16
2. Charakterystyka gminy
17
2.1. Charakterystyka ogólna
17
2.2. Struktura demograficzna i bezrobocie
18
2.3. Infrastruktura techniczna
20
2.3.1. Drogi i kolej
20
2.3.2. Wodociągi
21
2.3.3. Kanalizacja
23
2.3.4. Sieć gazowa
24
2.3.5. Inne
26
2.4. Przemysł
26
2.5. Rolnictwo
26
2.6. Turystyka i rekreacja
28
2.7. Lasy
29
2.8. Szkolnictwo
30
2.9. Gospodarka odpadami
30
3. Analiza i diagnoza środowiska
31
3.1. Warunki klimatyczne
31
3.2. Rzeźba terenu i budowa geologiczna
32
3.3. Wody powierzchniowe
33
3.4. Wody podziemne
37
3.5. Gleby
41
3.6. Powietrze atmosferyczne
45
3.7. Hałas
48
3.8. Zasoby przyrody ożywionej
53
3
3.9. Promieniowanie elektromagnetyczne
55
3.10. Ochrona środowiska przed niebezpiecznymi awariami
57
3.11. Edukacja ekologiczna
57
4. Zadania gminy w zakresie ochrony środowiska w perspektywie krótko
57
i długookresowej
4.1. Uwarunkowania zewnętrzne
57
4.1.1. Zasady i cele polityki ekologicznej państwa
58
4.1.2. Cele polityki ekologicznej województwa lubelskiego
65
4.1.3. Cele polityki ekologicznej powiatu puławskiego
66
4.2. Uwarunkowania wewnętrzne
67
4.2.1. Cele i priorytetowe działania ekologiczne w gminie Końskowola
67
4.2.2. Zadania inwestycyjne w dziedzinie ochrony środowiska
69
4.3. Dostosowanie poziomu emisji do środowiska i stanu środowiska
73
przyrodniczego gminy, do wymogów prawodawstwa Unii Europejskiej
4.4. Cele, priorytety i zadania wraz z czasem realizacji, szacunkowymi
75
kosztami i możliwością finansowania
5. Harmonogram działań w dziedzinie ochrony środowiska w perspektywie
100
krótko i długookresowej
6. Aspekty finansowe wdrażania programu
107
7. Zarządzanie programem
113
7.1. Instrumenty zarządzania środowiskiem
116
8. Monitoring wdrażania programu
116
8.1. Zakres monitoringu
116
8.2. Wskaźniki monitorowania efektywności programu
117
8.3. Mierniki wdrażania programu w gminie Końskowola
118
9. Spis wykorzystanych materiałów
120
10. Spis załączników
121
4
SPIS TABEL
strona
Tabela nr 2.1. Ludność w wieku produkcyjnym i nieprodukcyjnym
19
Tabela nr 2.2. Wybrane dane o bezrobotnych
19
Tabela nr 2.3. Charakterystyka wodociągów wiejskich
22
Tabela nr 2.4. Przyłącza kanalizacyjne na terenie gminy Końskowola
23
Tabela nr 2.5. Ilość punktów przyłączeniowych do sieci gazowej na terenie
25
gminy Końskowola
Tabela nr 2.6. Podmioty gospodarki narodowej wg sekcji
26
Tabela nr 2.7. Jakość gleb na terenie gminy Końskowola
27
Tabela nr 2.8. Struktura użytkowania gruntów na terenie gminy Końskowola
28
Tabela nr 2.9. Plany zwiększania lesistości gruntów przewidzianych do
30
zalesienia i gruntów odłogowanych w gminie Końskowola
Tabela nr 2.10. Szkolnictwo na terenie gminy Końskowola
30
Tabela nr 2.11. Ilość odpadów opakowaniowych zebranych w sposób
31
selektywny na terenie gminy Końskowola w 2002 i 2003 r.
Tabela nr 3.1. Klasyfikacja zwykłych wód podziemnych dla potrzeb
40
monitoringu
Tabela nr 3.2. Zawartość pierwiastków (substancji) w warstwie ornej 0-20 cm
44
w miejscowości Skowieszyn
Tabela nr 3.3. Dopuszczalne poziomy hałasu w środowisku powodowanego
49
przez poszczególne źródła hałasu, z wyłączeniem
powodowanego przez starty, lądowania i przeloty statków
powietrznych
Tabela nr 3.4. Wartości progowe poziomów hałasu, z wyłączeniem
50
powodowanego przez starty, lądowania i przeloty statków
powietrznych (Dz. U. z 2002 r. Nr 8, poz. 81)
Tabela nr 3.5. Subiektywna skala uciążliwości hałasu komunikacyjnego
50
Tabela nr 3.6. Komfort akustyczny i zagrożenie hałasem
50
Tabela nr 4.1. Limity określone w Polityce ekologicznej państwa na lata 2003
75
– 2006 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2007 – 2010
Tabela nr 6.1. Syntetyczne zestawienie źródeł dochodów i wydatków
budżetowych gminy Końskowola w latach 2001 – 2003
5
107
Tabela nr 6.2. Dynamika zmian dochodów i wydatków gminy w latach
107
2000 – 2003
Tabela nr 6.3. Wskaźniki finansowe
108
Tabela nr 6.4. Wskaźniki do prognozy wydatków budżetowych
109
Tabela nr 6.5. Prognoza dochodów i wydatków budżetowych gminy
109
Końskowola w latach 2005 – 2007
Tabela nr 8.1. Wskaźniki zrównoważonego rozwoju gminy Końskowola
119
SPIS RYCIN
strona
Ryc. nr 1.1. Relacje Programu Ochrony Środowiska i Planu Gospodarki
12
Odpadami dla gminy Końskowola do innych opracowań na
poszczególnych szczeblach
Ryc. nr 2.1. Lokalizacja Gminy Końskowola
17
Ryc. nr 3.1. Wody powierzchniowe
34
Ryc. nr 3.2. Drogi krajowe, wojewódzkie i linie kolejowe
51
Ryc. nr 3.3. Granice Kazimierskiego Parku Krajobrazowego z otuliną
54
Ryc. nr 7.1. Zarządzanie środowiskiem w województwie
6
114
Streszczenie w języku niespecjalistycznym
Gmina Końskowola położona jest w zachodniej części województwa lubelskiego i w
centralnej powiatu puławskiego. W jej skład wchodzi 16 sołectw: Chrząchów,
Chrząchówek, Końskowola, Las Stocki, Młynki, Opoka, Pulki, Rudy, Sielce, Skowieszyn,
Stara Wieś, Stary Pożóg, Nowy Pożóg, Stok, Witowice, Wronów. Powierzchnia gminy
wynosi 89,6 km2, zamieszkuje ją 9053 mieszkańców.
Obszar Gminy zalega
na Płaskowyżu Nałęczowskim, oddzielonym wyraźną
krawędzią o wysokości kilkudziesięciu metrów od Malego Mazowsza.
Na Płaskowyżu równinne powierzchnie zrównania urozmaicają liczne, typowe dla
tego terenu wąwozy, suche doliny o stromych zboczach znacznej wysokosci.
Dominującymi elementami rzeźby na Małym Mazowszu jest płaska równina pochodzenia
rzeczno-lodowcowego.
W gminie zaznacza się wyraznie zróżnicowanie pokrywy glebowej. Na płaskowyżu
przeważają głównie gleby brunatne właściwe, brunatne wyługowane i kwaśne oraz
pseudobielicowe. W pólnocnej części gminy dominuja gleby
pseudobielicowe, z
nielicznymi „wkładkami” gleb brunatnych wyługowanych i kwaśnych. Liczniej występują
ponadto torfy, mady, gleby murszowo-mineralne.
Dwudzielność gminy zaznacza się również w hydrosferze. Generalnie Płaskowyż
Nałęczowski ma stosunki wodne charakterystyczne dla tzw. kredy lubelskiej przykrytej
skałami lessowymi. Cechuje go zupełny brak powierzchniowych zjawisk wodnych. Male
Mazowsze ma inne stosunki wodne. Głównym elementem powierzchniowych zjawisk
wodnych jest rzeka Kurówka z nielicznymi dopływami, które przy pólnocnej granicy
tworzą węzeł hydrograficzny, rozpływajac się z jednego terenu w różnych kierunkach.
Dolina Kurówki, niemal równoleżnikowo przecinajaca cała gminę, wyraźnie wcięta w
podłoże ma szerokość kilkuset metrów, łagodne zbocza i jedną terasę. Średni przepływ w
rz. Kurówce 132 m3/dobę, okresowo do 600 m3/dobę.
Wody rzeki Kurówki są wodami pozaklasowymi (n.o.n.) ze względu na
przekroczenia normowych wartości: przewodności elektrolitycznej wł., zawiesiny ogólnej,
chlorofilu a oraz miana coli.
Cała gmina Końskowola położona jest w obrębie górnokredowego Głównego
Zbiornika Wód Podziemnych nr 406 – Niecka Lubelska (Lublin).
7
Na obszarze gminy Końskowola użytkowe poziomy wodonośne występują w obrębie
2 pięter wodonośnych:
-
czwartorzędowego,
-
kredowego.
Wody czwartorzędowe związane są z tarasem rzeki Kurówki oraz spotykane w
osadach czwartorzędowych zalegających na wierzchowinach kredowych. Czwartorzędowy
użytkowy poziom wodonośny poziom wodonośny występuje na głębokości od 2.0 –
25.00 m.p.p.t.
Na
obszarze
gminy
Końskowola
zdecydowanie
dominują
wody
piętra
górnokredowego stanowiące 75 % zatwierdzonych zasobów.
Kredowe piętro wodonośne związane jest ze spękaniami i szczelinami w utworach
węglanowych mastrychtu (opoki, gezy, margle, wapienie, kreda). Głębokość studni waha
się od 20.0 – 75.0 m.
Wody poziomu kredowego charakteryzują się na ogół dobrą jakością, przy
stosunkowo wysokiej twardości i często podwyższonej zawartości żelaza są to wody o
niskiej mineralizacji ogólnej, lekko zasadowe. W wodach kredowych stwierdza się
niewielką ilość chlorków i siarczanów. Zawartości amoniaku, azotanów i azotynów nie
przekraczają z reguły dopuszczalnych stężeń dla wód pitnych.
Wody podziemne na terenie gminy stanowią główne źródło zaopatrzenia ludności w
wodę. W skład wodociągów wchodzi 6 stacji i 97 km sieci wodociągowej. Gmina
Końskowola jest zwodociągowana w 50 %, natomiast procent użytkowników kanalizacji
sanitarnej na terenie gminy wynosi 10 .
Gmina Końskowola jest gminą typowo rolniczą. Związane jest to z istniejącymi tu
dobrymi warunkami dla rozwoju rolnictwa. Ponad 83 % gruntów gminy Końskowola
stanowią użytki rolne, a tylko niecałe 9,5 % lasy i grunty zadrzewione. Na terenie gminy
przeważają gleby III i IV klasy bonitacyjnej. Gleby III klasy dominują w środkowej i
południowej części gminy natomiast gleby IV klasy zajmują największą powierzchnię w
północnej części gminy.
Przez teren gminy Końskowola przebiegają dwie drogi krajowe nr 17 Warszawa–
Lublin–Hrebenne–Granica Państwa i nr 12 Łask–Radom–Puławy–Kurów oraz linia
kolejowa relacji Lublin–Warszawa–Radom.
Gmina Końskowola posiada znaczne walory krajobrazowo-przyrodnicze, wiąże się
to z położeniem w systemie ekologicznym kraju (ECONET) i województwa (ESOCH).
Położenie w systemie ekologicznym obszarów węzłowych o znaczeniu krajowym i
8
międzynarodowym (ECONET) wynika z utworzenia obszaru Kazimierskiego Parku
Krajobrazowego oraz położenia geograficznego na krawędzi Wyżyny Lubelskiej jakim jest
granica Płaskowyżu Nałęczowskiego oraz początkowego odcinka Małego Mazowsza.
Południowa część gminy charakteryzuje się urozmaiconą rzeźbą terenu w postaci
malowniczych wąwozów lessowych o stromych ścianach i wąskich dnach.
Opracowany „Program ochrony środowiska dla gminy Końskowola” jest
dokumentem kompleksowo przedstawiającym politykę ekologiczną gminy, będąc
aktualnym źródłem informacji o warunkach ekologicznych jest spisem konkretnych zadań
dla gminy Końskowola, a także wszystkich korzystających ze środowiska. Realizacja tych
zadań przyczyni się do poprawy jakości życia mieszkańców gminy i umożliwi
uregulowanie stanu formalno – prawnego gospodarowania i zarządzenia zasobami
przyrodniczymi.
Program
ochrony
ukierunkowany jest
na
środowiska
dla
realizację
celu
Gminy
Końskowola
strategicznego
gminy:
w
szczególności
„Wykorzystanie
potencjałów rozwojowych gminy dla poprawy warunków i jakości życia jej
mieszkańców”, przy dążeniu do zachowania równowagi przyrodniczej rejonu oraz w
dbałości o rozwój zrównoważony.
Cel ten realizowany będzie przez:
-
ograniczenie emisji substancji i energii,
-
ochronę zasobów środowiska przyrodniczego i krajobrazu,
-
racjonalne gospodarowanie środowiskiem,
-
zwiększoną aktywność obywatelską i wyższy stan świadomości ekologicznej
społeczeństwa.
Program odnosi się również do niżej wymienionych programów i strategii:
-
II Polityka ekologiczna państwa (Rada Ministrów, Warszawa, 2000 r.),
-
Program wykonawczy do II Polityki ekologicznej państwa na lata 2002 – 2010 (Rada
Ministrów, Warszawa, 2002 r.),
-
Polityka ekologiczna państwa na lata 2003 – 2006 z uwzględnieniem perspektywy na
lata 2007 – 2010,
-
Strategia zrównoważonego rozwoju Polski do 2025 r., (przyjęta w czerwcu 2000 r.),
-
Krajowy plan gospodarki odpadami (Warszawa, 2002 r.).
W opracowaniu uwzględniono uwarunkowania międzynarodowe, a w szczególności:
-
Agendę 21 – Ramowy Program Działań,
9
-
Strategię zrównoważonego rozwoju Unii Europejskiej (2001r.) oraz Unijne programy
ochrony środowiska,
-
dyrektywy UE,
-
konwencje i porozumienia międzynarodowe podpisane i ratyfikowane przez Polskę.
W oparciu o wytyczne Ministerstwa Środowiska, konsultację z przedstawicielami
gminy Końskowola i podmiotami gospodarczymi, opracowano zestawienie celów,
priorytetów i zadań środowiskowych (tj. zadania własne i koordynowane). Poprzez te
zadania należy rozumieć te przedsięwzięcia, które będą finansowane w całości lub części
przez Gminę, jak również zadania realizowane przez Gminę, a finansowane ze środków
przedsiębiorstw, instytucji oraz ze środków zewnętrznych, będących w dyspozycji
organów i instytucji szczebla powiatowego, wojewódzkiego i centralnego.
Zadania poprawiające stan środowiska gminy oraz zachowujące najcenniejsze
elementy przyrodnicze zostały pogrupowane następująco:
1.
Poprawa jakości powietrza atmosferycznego
2.
Racjonalna gospodarka wodno-ściekowa
3.
Poprawa jakości gleb, ochrona powierzchni, kopalin i zagospodarowanie terenów
zdegradowanych
4.
Zmniejszenie uciążliwości hałasu
5.
Zachowanie i wzbogacanie walorów przyrodniczych
6.
Racjonalna gospodarka odpadami
7.
Monitoring
środowiska
i
przeciwdziałanie
nadzwyczajnym
zagrożeniom
środowiska
8.
Edukacja ekologiczna
9.
Turystyka i rozwój agroturystyki
Należy zwrócić uwagę, że celem wprowadzenia w życie niniejszego programu, nie
jest realizacja zapisów ustawowych ale szeroko rozumiana poprawa stanu środowiska
przyrodniczego w gminie.
Bardzo ważne jest systematyczne ocenianie stopnia realizacji celów i zadań
opracowanych w programie ochrony środowiska, ustalanie rozbieżności pomiędzy
założonymi celami i zadaniami a ich wykonaniem.
Dla prawidłowej oceny realizacji programu stworzono system mierników, dający
możliwość obiektywnej oceny realizacji założonych celów i zadań. Mierniki te dzielą się
na trzy grupy: mierniki ekologiczne, ekonomiczne i społeczne.
10
1. Wstęp
Rzeczypospolita Polska zgodnie z zapisami Konstytucji RP z 2 kwietnia 1997 r.
zapewnia ochronę środowiska, kierując się zasadą zrównoważonego rozwoju. Ochrona
środowiska jest obowiązkiem obywateli i władz publicznych, które poprzez swoją
politykę, powinny zapewnić nie tylko bezpieczeństwo ekologiczne, ale i dostęp do
zasobów nie uszczuplonych współczesnemu i przyszłym pokoleniom.
1.1
Podstawa prawna opracowania
Podstawą prawną opracowania niniejszego Programu Ochrony Środowiska dla
Gminy Końskowola są poniższe akty prawne:
-
ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. 2001.62.627
z późniejszymi zmianami),
-
ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz. U. 2001.62.628),
-
ustawa z dnia 27 lipca 2001 r. o wprowadzeniu ustawy – Prawo ochrony
środowiska, ustawy o odpadach oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz. U. 2001.
100.1085 i 2002.143.1996).
Art. 17 ustawy Prawo ochrony środowiska zobowiązuje Zarząd Gminy
do
sporządzenia gminnego programu ochrony środowiska.
Program ochrony środowiska jest uchwalany przez Radę Gminy, podlega
uaktualnieniu nie rzadziej niż co 4 lata a raz na 2 lata Wójt Gminy jest zobowiązany
przedstawić Radzie Gminy raport z wprowadzania programu.
Projekt programu ochrony środowiska z planem gospodarki odpadami dla gminy
Końskowola podlega zaopiniowaniu przez zarząd województwa lubelskiego oraz zarząd
powiatu puławskiego. Powyższe organy udzielają opinii w terminie nie dłuższym niż 2
miesiące od dnia otrzymania projektu, nie udzieleni opinii w tym terminie uznaje się za
opinię pozytywną.
11
1.2
Cel i zakres opracowania
Głównym celem opracowania niniejszego dokumentu jest dostarczenie władzom
gminy narzędzia, dającego możliwość realizacji polityki ekologicznej Państwa na terenie
gminy zgodnego z aktualnymi uwarunkowaniami prawnymi, społecznymi i finansowymi.
Program
ochrony
ukierunkowany jest
na
środowiska
dla
realizację
celu
Gminy
Końskowola
strategicznego
w
gminy:
szczególności
„Wykorzystanie
potencjałów rozwojowych gminy dla poprawy warunków i jakości życia jej
mieszkańców”, przy dążeniu do zachowania równowagi przyrodniczej rejonu oraz w
dbałości o rozwój zrównoważony.
Spójną część Programu ochrony środowiska dla Gminy Końskowola stanowi Plan
gospodarki
odpadami
dla
gminy
Końskowola.
Relacje
pomiędzy
niniejszymi
opracowaniami a opracowaniami na poszczególnych szczeblach administracyjnych
przedstawiają się następująco.
Ryc. nr 1.1. Relacje Programu Ochrony Środowiska i Planu Gospodarki Odpadami
dla gminy Końskowola do innych opracowań na poszczególnych szczeblach
KRAJ
WOJEWÓDZTWO
POWIAT
GMINA
Strategia rozwoju
gminy Konskowola
Polityka Ekologiczna
Panstwa
Program Ochrony
Srodowiska
województwa lubelskiego
Program Ochrony
Srodowiska
powiatu pulawskiego
Program Ochrony
Srodowiska
gminy Konskowola
Krajowy
Plan Gospodarki Odpadami
powiatu pulawskiego
gminy Konskowola
Studium uwarunkowan
i kierunków
zagospodarowania
przestrzennego
gminy Konskowola
Struktura dokumentu oraz treść merytoryczna jest zgodna z:
-
ustawą z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U.2001.62.627),
-
ustawą z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz. U. 2001.62.628),
12
-
ustawą z dnia 27 lipca 2001 r. o wprowadzeniu ustawy – Prawo ochrony
środowiska, ustawy o odpadach oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz. U. 2001.
100.1085 i 2002.143.1996).
-
rozporządzeniem Ministra Ochrony Środowiska z dnia 9 kwietnia 2003 r. w
sprawie sporządzania planów gospodarki odpadami (Dz. U. 2003.66.620 z dnia 17
kwietnia 2003 r.),
-
Polityką ekologiczną państwa, Warszawa 2002 r.,
-
Krajowym planem gospodarki odpadami, Warszawa 2002 r.,
-
Programem ochrony środowiska dla województwa lubelskiego, Lublin 2000 r.,
-
Planem gospodarki odpadami dla województwa lubelskiego, Lublin 2003 r.,
-
Programem ochrony środowiska dla powiatu puławskiego, Puławy 2003 r.,
-
Planem gospodarki odpadami dla powiatu puławskiego, Puławy 2003 r.
Ponadto Program Ochrony Środowiska dla Gminy Końskowola jest zgodny z
następującymi dokumentami i opracowaniami:
-
Narodowa
strategia
edukacji
ekologicznej,
Ministerstwo
Środowiska,
Warszawa 1998 r.,
-
Polityka leśna państwa, Ministerstwo Środowiska, Warszawa 1999 r.,
-
Średniookresowa strategia rozwoju rolnictwa i obszarów wiejskich, Ministerstwo
Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Warszawa 1999 r.,
-
Długookresowa strategia trwałego i zrównoważonego rozwoju – Polska 2025,
Rządowe Centrum Studiów Strategicznych, Warszawa 2000 r.,
-
Narodowa
strategia
rozwoju
regionalnego,
Ministerstwo
Gospodarki,
Warszawa 2000 r.,
-
Narodowa strategia ochrony środowiska na lata 2000 – 2006, Ministerstwo
Środowiska, Warszawa 2000 r.,
-
Strategia
rozwoju
energetyki
odnawialnej,
Ministerstwo
Środowiska,
Warszawa 2000 r.,
-
Strategia rozwoju turystyki w latach 2001 – 2006, Ministerstwo Gospodarki,
Warszawa 2001 r.,
-
Program usuwania azbestu i wyrobów zawierających azbest stosowanych na
terytorium Polski, Rada Ministrów, Warszawa maj 2002 r.,
-
„Program wykonawczy do II Polityki ekologicznej państwa na lata 2002 – 2010”,
Rada Ministrów, Warszawa listopad 2002 r.,
-
Strategia Rozwoju Województwa Lubelskiego, Lublin listopad 2000 r.,
13
-
Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy
Końskowola, Zakład Planowania Przestrzennego Towarzystwa Urbanistów
Polskich Pracownia w Lublinie, Lublin maj 1999 r.
Przy sporządzaniu programu ochrony środowiska wraz z planem gospodarki
odpadami dla gminy Końskowola korzystano z:
-
Wytycznych
sporządzania
programów
ochrony
środowiska
na
szczeblu
regionalnym i lokalnym, Ministerstwo Środowiska, Warszawa grudzień 2002 r.
-
Poradnika powiatowe i gminne plany gospodarki odpadami, Ministerstwo
Środowiska, Warszawa 2002 r.
Gminny Program Ochrony Środowiska, zgodnie z art. 14 ustawy Prawo ochrony
środowiska, oparty jest na aktualnych uwarunkowaniach środowiskowych i zawiera:
-
cele ekologiczne,
-
priorytety ekologiczne,
-
rodzaj i harmonogram działań proekologicznych,
-
środki niezbędne do osiągnięcia celów, w tym mechanizmy prawno-ekonomiczne i
środki finansowe.
Program przyjmuje podstawowe zasady ogólne, leżące u podstaw polityki ochrony
środowiska UE i Polski. Są to:

zasada zrównoważonego rozwoju,

zasada równego dostępu do środowiska postrzegana w kategoriach:
-
sprawiedliwości międzypokoleniowej,
-
sprawiedliwości międzyregionalne i międzygrupowej,
-
równoważenia szans między człowiekiem i przyrodą,

zasada przezorności,

zasada uspołecznienia i subsydiarności,

zasada prewencji,

zasada „zanieczyszczający” płaci,

zasada skuteczności efektywności ekologicznej i ekonomicznej.
Opracowany program ochrony środowiska z planem gospodarki odpadami obejmuje
okres 2004 – 2007, z uwzględnieniem perspektywy długoterminowej do roku 2016.
Zgodnie z opracowanymi przez Ministerstwo Środowiska „Wytycznymi do
sporządzania programów ochrony środowiska”, w niniejszym programie, zadania gmin
zostały pogrupowane następująco:
14
-
zadania własne gminy, do których zaliczono przedsięwzięcia w całości lub
częściowo finansowane ze środków będących w dyspozycji gminy,
-
zadania koordynowane, czyli te, które finansowane są ze środków zewnętrznych,
będących
w
dyspozycji
organów
i
instytucji
wyższego
szczebla
oraz
przedsiębiorców i osób fizycznych.
Program ochrony środowiska jest uchwalany przez Radę Gminy a monitoring
realizowania programu przewiduje sporządzanie raz na 2 lata raportu z wprowadzania
programu.
Program ochrony środowiska dla Gminy Końskowola ma otwartą formułę, co
oznacza że powinien być korygowany i uszczegóławiany wraz ze zmianą aktów prawnych
związanych z niniejszym dokumentem a także w przypadku wystąpienia szczególnych
okoliczności i warunków na terenie gminy.
1.3
Struktura dokumentu
Rozdział 1
Zawiera podstawy prawne, cel, zakres opracowania oraz metodykę jego
tworzenia.
Rozdział 2
Zawiera ogólną charakterystykę gminy Końskowola.
Rozdział 3
Zawiera
analizę
i
diagnozę
środowiska.
W
rozdziale
tym
scharakteryzowano podstawowe elementy środowiska na terenie gminy,
przeanalizowano przyczyny i trendy przekształceń środowiska w gminie.
Rozdział 4
Cele, priorytety i zadania środowiskowe dla gminy Końskowola.
Rozdział 5
Harmonogram działań w dziedzinie ochrony środowiska w perspektywie
krótko- i długoterminowej.
Rozdział 6
Aspekty finansowe wdrażania programu.
Rozdział 7
Zarządzanie programem ochrony środowiska.
Rozdział 8
Monitoring wdrażania programu.
Rozdział 9
Spis wykorzystanych materiałów.
15
1.4
Metodyka opracowania programu
Opracowanie zostało wykonane w bieżącej konsultacji z przedstawicielami Gminy
Końskowola. Metodyka tworzenia Programu i Planu oparta byłą o następujące elementy:
-
ustalenie szczegółów, zakresu i formy opracowania w oparciu o dyskusje z
władzami Gminy,
-
przegląd i ocena wszystkich dostępnych danych o stanie środowiska i stanie
gospodarki odpadami na terenie Gminy,
-
analiza dokumentów finansowych Gminy,
-
sprecyzowanie potrzeb i możliwości rozwoju gminy,
-
opracowanie celów krótkoterminowych i długoterminowych oraz zadań i
szczegółowych przedsięwzięć w konsultacji z przedstawicielami gminy,
-
określenie
środków
finansowych
związanych
z
zadaniami
oraz
źródeł
finansowania,
-
określenie metod weryfikacji celów i monitorowania wdrażania programu i planu.
Opracowanie zostało wykonane na podstawie zebranych materiałów, z których
większość pochodziła z Urzędu Gminy w Końskowoli, natomiast pozostałe z instytucji,
jednostek i przedsiębiorstw działających na terenie gminy.
1.5
Wykonawca opracowania
Opracowanie zostało wykonane na zlecenie Wójta Gminy Końskowola przez Biuro
Projektowo-Doradcze EKOPROFIL w Lublinie. Realizacja zlecenia była prowadzona
przez zespół pod kierunkiem mgr inż. Filipa Szydeł, a nadzór realizacyjny pełnił z-ca
Wójta Gminy Końskowola mgr Grzegorz Nakonieczny.
16
2. Charakterystyka gminy
2.1
Charakterystyka ogólna
Gmina Końskowola jest jedną z 11 gmin powiatu puławskiego, położona jest w
zachodniej części województwa lubelskiego i w centralnej części powiatu. Gmina
Końskowola graniczy:
-
od zachodu z miastem Puławy,
-
od północnego-zachodu z gminą Puławy,
-
od północy z gminą Żyrzyn,
-
od wschodu z gminą Kurów,
-
od południa z gminą Wąwolnica,
-
od południowego-zachodu z gminą Kazimierz Dolny.
obszar wiejski
źródło: www.gminypolskie.pl
17
obszar miejski, miejsko - wiejski
Powierzchnia gminy wynosi 89,6 km2. W jej skład wchodzi 16 sołectw: Chrząchów,
Stara Wieś, Stary Pożóg, Nowy Pożóg, Stok, Witowice, Wronów. Odległości od ośrodków
miejskich wynoszą: od Puław 7 km, od Lublina 45 km i 125 km od Warszawy.
Teren gminy zamieszkuje 9053 osób, gęstość zaludnienia wynosi 101 os/km 2 i jest
wyższa od średniej województwa 87 os/km2 a niższa od średniej powiatu 107 os/km2 i
kraju 124 os/km2.
Przez teren gminy przebiegają dwie drogi krajowe: nr 17 Warszawa–Lublin–
Hrebenne–Granica Państwa i nr 12 Łask–Radom–Puławy–Kurów oraz linia kolejowa
relacji Lublin–Warszawa–Radom.
Gmina Końskowola ma charakter typowo rolniczy, na jej terenie znajduje się 1618
gospodarstw rolnych o średniej powierzchni 4,6 ha. Południowa część gminy jest
znaczącym ośrodkiem produkcji szkółkarskiej, specjalizującej się w produkcji sadzonek
drzew owocowych, drzew i krzewów ozdobnych oraz róż natomiast północna część
reprezentuje typową produkcję roślinną i zwierzęcą.
Gmina charakteryzuje się znacznymi walorami krajobrazowymi. Jest ona położona
na Płaskowyżu Nałęczowskim, oddzielonym wyraźną krawędzią o wysokości kilku
metrów od początkowego odcinka Małego Mazowsza.
Gmina położona jest w dorzeczu rzeki Kurówki. Południowa część gminy leży w
obrębie Kazimierskiego Parku Krajobrazowego i jego strefy ochronnej.
2.2
Struktura demograficzna i bezrobocie
W skład Gminy Końskowola wchodzi 16 sołectw. Gminę Końskowola zamieszkuje
9053 osób. Stanowi to 7,7 % mieszkańców powiatu i stawia to gminę na 4 miejscu pod
względem ilości mieszkańców w powiecie. Gęstość zaludnienia na terenie gminy
Końskowola wynosi 101 os/km2 i jest wyższa niż w średnia województwa (87 os/km2) a
niższa od średniej kraju (124 os/km2) i średniej powiatu (107 os/km2). Duża część
populacji gminy zamieszkuje ośrodek gminny – 2 315 os. (25,5 %), co sprawia że należy
on do największych tego typu ośrodków w województwie.
Nieznacznie większą część mieszkańców gminy (50,35 %) stanowią kobiety 4558 os. Większość mieszkańców gminy stanowią osoby w wieku produkcyjnym -
18
5227 os. (57,7 %), jest to przedstawione w poniższej tabeli nr 2.1. Współczynnik
obciążenia ludnością nieprodukcyjną wynosi 74 os.
Tabela nr 2.1. Ludność w wieku produkcyjnym i nieprodukcyjnym
Ogółem
Ludność w wieku przedprodukcyjnym
razem
0-2 lata
3-6 lat
Ludność w
Ludność w
wieku
wieku
7-14 lat 15-17 lat
produkcyjnym poprodukcyjnym
9 053
2 139
245
392
1 050
452
5 227
1 687
źródło: Rocznik statystyczny województwa lubelskiego, US Lublin 2003r.
Charakterystyczny jest wskaźnik prężności demograficznej obszaru. Przedstawia on
rezultat zmian biologicznych i demograficznych. Średnio w gminie ponad 20 % ludnosci
to ludność w wieku emerytalnym (woj. lubelskie ok. 19 %). Jednak ten wskaźnik wykazuje
znaczne zróżnicowanie przestrzenne. Najmniej ludnosci w wieku poprodukcyjnym
zamieszkuje w Końskowoli - 15,6 %. Poniżej średniej gminnej znajduje się również:
Chrząchów - 18,3 %, Rudy - 19,4 %, Skowieszyn - 18,8 %, Witowice - 19,2 %, Stara Wies
- 18,9 %. Najwieksza „staroscia demograficzna” cechuja sie: Pulki - 38,5 %, Las Stocki 26,2 %, Stok - 25,8 %, Chrzachówek - 24,2 % i Siedlce – 24 %.
Przyrost naturalny na terenie gminy jest ujemny (2003 r.) i wynosi - 2,52 na 1000
ludności i jest niższy niż w powiecie (- 0,64 na 1000 ludności) i w województwie (- 0,84
na 1000 ludności). Saldo migracji jest dodatnie i wynosi (2002 r.) 11 os. gdy na terenie
województwa i powiatu jest ono ujemne (odpowiednio - 3916 os. i - 231 os.).
Prognoza demograficzna na 2020 r. przewiduje liczbę stałej ludności gminy na
poziomie 10 000 os., z czego 3 800 os. zamieszkiwać będzie ośrodek gminny.
W 2001 r. z ogólnej liczby 5370 os. w wieku produkcyjnym, bez pracy pozostawało
632 os. tj. 12,5 %, co jest wynikiem niskim w stosunku do danych powiatowych
(13,55 %). Szczegółowe dane o bezrobotnych zostały przedstawione w poniższej tabeli.
Tabela nr 2.2. Wybrane dane o bezrobotnych
ogółem
632
kobiety
300
Bez prawa o
Pozostający bez pracy
zasiłku
Do 12 m-cy
12 m-cy i więcej
560
285
347
źródło: Rocznik statystyczny województwa lubelskiego, US Lublin 2003r.
19
Danymi, które w szczególności zasługują na uwagę jest to, że zdecydowana
większość zarejestrowanych bezrobotnych pozostawała bez prawa do zasiłku oraz to, że
większość z nich pozostawała bez pracy ponad 12 m-cy. Groźnym zjawiskiem jest duży
udział w liczbie bezrobotnych młodzieży, w tym absolwentów, co powoduje że wzrasta
ilość osób bez stażu pracy.
Pomimo tego że stopa bezrobocia w gminie jest niższa niż w powiecie, czy
województwie, należy
stwierdzić, że problem bezrobocia na terenie gminy stanowi
poważny problem.
2.3
Infrastruktura techniczna
2.3.1 Drogi i kolej
Przez teren gminy Końskowola przebiegają dwie drogi krajowe: nr 17 (Warszawa)
Zakręt-Garwolin-Ryki-Kurów-Lublin-Piaski-Krasnystaw-Zamość-Tomaszów
Hrebenne-Granica
Państwa,
nr
12
Łask-Piotrków
Lubelski-
Trybunalski-Sulejów-Opoczno-
Przysucha-Radom-Zwoleń-Puławy-Kurów, jedna droga wojewódzka nr 823 PuławyŻyrzyn, oraz następujące drogi powiatowe:
-
nr 22131 - droga krajowa nr 17 – Końskowola,
-
nr 22136 - droga wojewódzka nr 823 – Młynki,
-
nr 22138 - droga Końskowola – Sielce,
-
nr 22139 - droga Witowice – Chrząchówek,
-
nr 22140 - droga Końskowola – Wygoda,
-
nr 22170 - droga Puławy-Końskowola,
-
nr 22171 - droga Pożóg-Klementowice,
-
nr 22172 - droga Końskowola-Celejów,
-
nr 22173 - droga Parchatka-Klementowice.
Ponadto na terenie gminy znajduje się 36 km dróg gminnych, z czego 21 km to drogi
o nawierzchni twardej ulepszonej (Wybrane dane o powiatach i gminach woj. lubelskiego
w 2001 r., US Lublin XI. 2002 r.).
Analizując stan nawierzchni poszczególnych kategorii dróg należy stwierdzić, że
nawierzchnie najlepsze są na drogach krajowych i drodze wojewódzkiej natomiast
nawierzchnie dróg powiatowych posiadają niską wartość techniczną i eksploatacyjną i nie
spełniają aktualnych wymogów transportu i komunikacji.
20
Przez obszar gminy w strefie centralnej przebiega linia kolejowa normalnotorowa
(biegnąca równoleżnikowo) relacji Lublin-Warszawa ze stacją kolejową w miejscowości
Końskowola. Centralne położenie linii kolejowej wzdłuż obszaru otuliny Kazimierskiego
Parku Krajobrazowego stwarza dogodne warunki powiązań gminy z regionem.
2.3.2 Wodociągi
W gminie zwodociągowanych jest 8 wsi: Końskowola, Stara Wieś, Skowieszyn,
Stok, Pożóg Stary, Pożóg Nowy, Rudy, Wronów, z ogólną ilością przyłączy 880, co
stanowi 50 % całości gminy.
Łączne zużycie roczne wody wynosi około 80 000 m3. Woda w 30 % dostarczana
jest z trzech własnych ujęć: w Pożógu, Pożogu – Nowym Świecie i Stoku. Woda
stanowiąca kolejne 50 % ogólnego zapotrzebowania (dla Końskowoli, Rud i Starej Wsi)
zakupowana jest z ujęcia Spółdzielni Mieszkaniowej w Końskowoli. Pozostałe 20 % wody
zakupowane jest z poza terenu gminy (tj. woda dla wsi Skowieszyn od Miejskiego
Przedsiębiorstwa Wodociągów i Kanalizacji Sp. z o.o. w Puławach, woda dla wsi Wronów
od Zakładów Azotowych „Puławy” S.A. w Puławach).
Woda eksploatowana z własnych ujęć charakteryzuje się ponadnormatywnym
zażelazieniem co powoduje konieczność odżelaziania (stosowania odżelaziaczy). Ponadto
przy technologii uzdatniania wody zastosowano chlorofory na podchloryn sodu.
Łączna długość sieci głównej wynosi 34,7 km, natomiast przyłączy 24,0 km. Ponad
95 % odbiorców to indywidualne gospodarstwa domowe, a pozostali to jednostki
użyteczności publicznej, szkoły, przedszkola, Dom Kultury, Ośrodek Zdrowia, Gminna
Spółdzielnia SCh. Poniżej przedstawiona została charakterystyka wodociągów:
21
Tabela nr 2.3. Charakterystyka wodociągów wiejskich
Wyszczególnienie
Rok budowy
Wydajność ujęcia
Średnia
Ilość
Długość sieci
Roczny pobór
Roczna
Straty
Średnia ilość
[m3/h]
wydajność
użytkowników
[m]
z ujęcia
sprzedaż
[%]
awarii w roku
[m3]
[m3]
6 000
5 000
10 - 12
1-2
stacji
Stok - Zakierzki
1990 i 1999
18
[m3/d]
74
103
PCV – 7600
Metal - 1700
Pożóg – Nowy
1973
15
35
30
Świat
Żeliwo – 800
UWAGI
Stan urządzeń i
sieci dobry
4 500
3 300
20
2
Azbest - 600
Stan urządzeń i
sieci
niedostateczny
Pożóg
1970
60
212
113
Żeliwo – 3300
21 000
3 300
22
5
Azbest - 600
Stan urządzeń i
sieci
niedostateczny
Skowieszyn
1991
Zasilanie z ujęcia MPWiK Puławy,
137
PCV – 5200
16 000
14 000
13
1
w budynku OSP przepompowania
Wronów
1993
Zasilanie z ujęcia ZA Puławy, na
Stan urządzeń i
sieci dobry
66
terenie leśniczówki
PCV – 5600
6 000
5 500
13
1-2
PE - 2400
Stan urządzeń i
sieci dobry
przepompownia
Rudy
1993
Zasilanie z ujęcia wody SM w
97
Końskowoli
Stara Wieś
1994
1964 – e. I I
1991 – e. II
Końskowoli
1993 – e. III
6 000
b.d.
b.d.
1-2
PE - 3800
61
Końskowoli
Końskowola
PCV – 2500
PCV – 2400
sieci dobry
5 000
b.d.
b.d.
1-2
PE - 1900
250
Żeliwo – 900
Stan urządzeń i
Stan urządzeń i
sieci dobry
30 000
41 000
25
5-6
Stan sieci starej
Azbest – 400
niedostateczny,
PCV - 6800
nowej dobry
1998 – e. IV
źródło: dane z U.G. w Końskowoli
Naliczanie opłat za wodę odbywa się w 95 % poprzez ewidencjonowanie stanu
liczników wody (wodomierzy) a w pozostałych 5 % (użytkownicy nie posiadają wodomierzy)
na podstawie norm ryczałtowych.
Podsumowując można stwierdzić, że gmina Końskowola posiada niedostateczną
infrastrukturę wodociągową, obejmującą swym zasięgiem ok. 50 % mieszkańców gminy.
Ponadto stan istniejącej infrastruktury jest w dużej części niedostateczny i wymaga
natychmiastowych działań.
2.3.3 Kanalizacja
Z urządzeń zbiorowej kanalizacji na terenie gminy korzysta nieco ponad 10 %
gospodarstw domowych. Poniżej przedstawiono miejscowości, w których istnieje system
kanalizacji sanitarnej wraz z ilością przyłączy.
Tabela nr 2.4. Przyłącza kanalizacyjne na terenie gminy Końskowola
Miejscowość
Ilość przyłączy
Rudy
74
Stara Wieś
80
Końskowola (część)
123
Razem
277
Gmina nie posiada własnej oczyszczalni ścieków a istniejący i projektowany system
kanalizacji sanitarnej oparty jest o oczyszczalnię ścieków dla miasta Puławy. Na terenie
gminy znajdują się trzy przepompownie, jedna przesyłowa w miejscowości Rudy oraz dwie w
Końskowoli. Ścieki przesyłane są rurociągiem tłocznym do kanalizacji na ul. Składowej w
Puławach.
Długość sieci głównej kanalizacji wynosi 12,2 km, natomiast przyłączy 5,5 km (dane z
U.G. w Końskowoli). Praktycznie cała sieć jest zbudowana w latach 1997 – 1999, wyjątek
stanowi 0,5 km długości odcinek w Końskowoli zbudowany w 1968 r.
Użytkownikami urządzeń kanalizacyjnych są indywidualne gospodarstwa domowe oraz
jednostki użyteczności publicznej, szkoła, przedszkole, Dom Kultury, Ośrodek Zdrowia,
Gminna Spółdzielnia SCh.
Program Ochrony Środowiska dla Gminy Końskowola
Poważnym problemem, występującym podczas eksploatacji sieci kanalizacyjnej jest
niekorzystny bilans ściekowy (ilość ścieków zebranych stanowi 50 % ścieków przesłanych do
oczyszczalni w Puławach). Główną przyczyną tego stanu jest przenikanie wód gruntowych do
sieci kanalizacyjnej (przede wszystkim do studzienek). Prawie cała sieć zlokalizowana jest na
terenach o wysokim stanie wód gruntowych (w pobliżu rzeki Kurówki).
Prawie wszyscy użytkownicy kanalizacji rozliczani są za ścieki wg wskazań
wodomierzy, pozostali rozliczni są wg norm.
Podsumowując należy stwierdzić, że gmina Końskowola posiada bardzo słabo
rozbudowaną sieć kanalizacji sanitarnej, która obsługuje ok. 10 % mieszkańców gminy.
Istniejąca sieć jest w dobrym stanie (poza 0,5 km odcinkiem kanalizacji z 1968 r. w
Końskowoli) i nie powoduje znaczących problemów podczas eksploatacji. Podczas
prawidłowej eksploatacji bardzo istotne jest systematyczne odmulanie studzienek na
przepompowniach.
2.3.4 Sieć gazowa
Na terenie gminy Końskowola znajduje się 2935 gospodarstw domowych, nieco ponad
64 % z nich korzysta z sieci gazowej. Poniżej zamieszczona została ilość punktów
przyłączeniowych w poszczególnych miejscowościach na terenie gminy:
24
Tabela nr 2.5. Ilość punktów przyłączeniowych do sieci gazowej na terenie gminy
Końskowola
Miejscowość
Ilość punktów
przyłączeniowych
Końskowola
481
Chrząchówek
57
Chrząchów
154
Młynki
169
Opoka
56
Pożóg
48
Pożóg Nowy
119
Pożóg Stary
60
Rudy
98
Skowieszyn
150
Sielce
119
Stara Wieś
98
Stok
43
Zakierzki
35
Zażuk
35
Witowice
90
Wronów
70
RAZEM
1882
źródło: U.G. w Końskowoli
Źródłem gazu ziemnego w jest stacja redukcyjno-pomiarowa I stopnia na magistrali
DN 500 Wronów – Rembelszczyzna we Wronowie o wydajności 1600 m3/h, zasilająca
system średniego ciśnienia gminę Końskowola. Użytkownikiem stacji jest Polskie Górnictwo
Naftowe i Gazownicto S.A. Regionalny Oddział Przesyłu w Warszawie Terenowa Jednostka
Obsługi WRONÓW.
Oprócz w/w gazociągu przez teren gminy przebiega magistrala DN 700 Podlasie Wronów. Od urządzeń gazowych wysokiego ciśnienia obowiązuje zachowanie bezpiecznych
odległości
dla
obiektów
terenowych
wg
obowiązujących
przepisów.
Budynki są ogrzewane indywidualnie. Preferuje się wykorzystanie gazu ziemnego na cele
grzewcze.
25
2.3.5 Inne
Przez teren gminy przebiega linia wysokiego napięcia 110 kV ze stacją TRAFO w
miejscowości Rudy.
Ponadto zlokalizowana jest tutaj jedna stacja GSM (PTK Centertel) o mocy 400 Watt, z
8-ma antenami nadawczymi umieszczonymi na wysokości 60 m.
2.4
Przemysł
Gmina Końskowola nie należy do obszarów uprzemysłowionych. Produkcja
przemysłowa skoncentrowana jest głównie w ośrodku gminnym.
Na terenie gminy Końskowola funkcjonuje 461 podmiotów gospodarki narodowej, z
których większość (448) stanowią podmioty prywatne. Jeżeli chodzi o formy prawne
podmiotów gospodarki narodowej na terenie gminy to przeważają tu zdecydowanie osoby
fizyczne prowadzące działalność gospodarczą (373). Powyższe informacje prowadzą do
wniosku, że na terenie gminy zdecydowaną większość stanowią firmy małe.
Na terenie gminy dominują branże związane z ogrodnictwem i rolnictwem. Poniżej
przedstawiony został podział podmiotów działających na terenie gminy wg sekcji.
Tabela nr 2.6. Podmioty gospodarki narodowej wg sekcji
Rolnictwo, Przemysł Budownictwo Handel i
łowiectwo,
Hotele i
naprawy restauracje
leśnictwo
Transport,
gosp.
magazynowa
Obsługa
nieruchomości zdrowia i
i firm; nauka
i łączność
48
47
60
165
11
27
Ochrona Pozostałe
opieka
społeczna
39
16
48
Źródło: Rocznik statystyczny województwa lubelskiego, US Lublin 2003r.
2.5
Rolnictwo
Gmina Końskowola jest gminą typowo rolniczą. Związane jest to z istniejącymi tu
dobrymi warunkami dla rozwoju rolnictwa.
pseudobielicowe. W pólnocnej części gminy dominuja gleby pseudobielicowe, z nielicznymi
26
„wkładkami” gleb brunatnych wyługowanych i kwaśnych. Liczniej występują ponadto torfy,
mady, gleby murszowo-mineralne.
Na terenie gminy przeważają gleby III i IV klasy bonitacyjnej. Gleby III klasy dominują
w środkowej i południowej części gminy natomiast gleby IV klasy zajmują największą
powierzchnię w północnej części gminy. Szczegółowe dane dotyczące jakości gleb
przedstawiają się następująco:
Tabela nr 2.7. Jakość gleb na terenie gminy Końskowola
Klasa bonitacyjna
I
II
IIIa i IIIb
IVa i IVb
V
VI
VIRz
Powierzchnia [ha]
3
659
3111
2125
497
82
2
Źródło: dane z Urzędu Gminy w Końskowoli
Gleby są podstawą wysokiej jakosci rolniczej przestrzeni produkcyjnej, z dużym
udziałem kompleksu
pszennego bardzo dobrego (Płaskowyż Nałęczowski),
pszennego
dobrego (głównie w wyżynnej części gminy), a takze kompleksu żytniego bardzo dobrego i
żytniego dobrego w nizinnej części.
Na terenie gminy znajduje się wiele gospodarstw specjalizujących się w produkcji
owocowo-warzywniczej i szkółkarskiej. Nowym kierunkiem w produkcji szkółkarskiej na
terenie gminy stała się w ostatnich latach produkcja sadzonek drzew i krzewów ozdobnych
oraz róż (Pożóg, Końskowola, Młynki). Do największych gospodarstw szkółkarskich, z
terenu gminy Końskowola, należą:
-
Gospodarstwo Szkółkarskie Lucjan i Grzegorz Kurowscy, ul. Kurowska 105,
24-130 Końskowola,
-
Szkółki Braci Dębskich, Młynki 120, 24-130 Końskowola,
-
Szkółka Roślin Wrzosowatych Magda i Marek Majewscy, Witowice 92,
24-130 Końskowola,
-
"Ogród w Pożogu" mgr inż. Dariusz Żuk, ul. Pożowska 45, 24-130 Końskowola,
-
Hurtownia Szkółkarska J.Z.W. Cur, ul. Pożowska 2, 24-130 Końskowola.
Ponad 83 % gruntów gminy Końskowola stanowią użytki rolne, a tylko niecałe 9,5 %
lasy i grunty zadrzewione. Szczegółowa struktura użytkowania gruntów podana została
poniżej.
27
Tabela nr 2.8. Struktura użytkowania gruntów na terenie gminy Końskowola
Wyszczególnienie
Powierzchnia [ha]
Ogółem
8 974
Użytki rolne
7 454
Grunty orne
6 479
Sady
197
Łąki trwałe
479
Pastwiska trwałe
299
Grunty pod lasami i zadrzewieniami
852
Lasy i grunty leśne
827
Grunty zadrzewione i zakrzewione
25
Grunty pod wodami
52
Wody stojące
35
Wody płynące
17
Rowy
-
Tereny komunikacyjne
262
Drogi
53
Inne tereny komunikacyjne
209
Tereny osiedlowe
317
Zabudowane
317
Niezabudowane
-
Zieleń
2
Tereny różne
8
Nieużytki
27
Teren gminy posiada bardzo dobrą bazę i warunki do prowadzenia produkcji
ekologicznej żywności.
2.6
Turystyka i rekreacja
Gmina Końskowola posiada znaczne walory krajobrazowo-przyrodnicze, wiąże się to z
położeniem w systemie ekologicznym kraju (ECONET) i województwa (ESOCH). Położenie
w systemie ekologicznym obszarów węzłowych o znaczeniu krajowym i międzynarodowym
(ECONET) wynika z utworzenia obszaru Kazimierskiego Parku Krajobrazowego oraz
położenia geograficznego na krawędzi Wyżyny Lubelskiej jakim jest granica Płaskowyżu
Nałęczowskiego oraz początkowego odcinka Małego Mazowsza. Południowa część gminy
28
charakteryzuje się urozmaiconą rzeźbą terenu w postaci malowniczych wąwozów lessowych
o stromych ścianach i wąskich dnach.
Na terenie gminy Końskowola znajdują się również ciekawe i atrakcyjne zabytki, do
których należą:
-
zespół kościoła parafialnego p.w. Znalezienia Krzyża Św. I Św. Andrzeja Apostoła,
kościół murowany ok. 1560 r.,
-
zespół kościoła szpitalnego p.w. Św. Anny – 1610 – 1613 r.,
-
ratusz, obecnie remiza strażacka - 1775 r.,
-
zespół folwarczny, rządcówka, obora, tzw. holendernia, spichlerz, browar,
pozostałość parku XIX w.,
-
zespół folwarczny w Nowym Pożogu, rządcówka, czworak, wozownia, stodoła,
pozostałość parku XIX, XX w.,
-
zespół folwarczny w Starym Pożogu, rządcówka, czworak, internat, stodoła,
stolarnia.
Na terenie gminy nie ma wód powierzchniowych mogących spełniać rolę zbiorników
rekreacyjnych, nie ma też zorganizowanego kąpieliska.
Jak wspomniano szczególnymi walorami rejonu gminy są wielkie tereny przyrodnicze
chronione, bezpośrednio niedostępne dla inwestorów, ale będące decydującymi o warunkach
życia mieszkańców, przyciągające turystów. W chwili obecnej walory te nie są w pełni
wykorzystywane ze względu na niewystarczającą promocję regionu, niski stopień
udostępnienia oraz brak bazy noclegowej. W przyszłości planuje się intensywniejszą
promocję gminy, rozbudowę infrastruktury udostępniającej tj. szlaków pieszych, konnych i
rowerowych
oraz
wspieranie
rozwoju
bazy
noclegowej
w
tym
gospodarstw
agroturystycznych.
2.7
Lasy
Lesistość gminy Końskowola kształtuje się na poziomie 9,2 %, przy ogólnej
powierzchni lasów 827 ha, tak więc gmina wypada bardzo ubogo pod tym względem na tle
powiatu (odpowiednio 23,4 % i 21 238 ha). Zdecydowana większość lasów zgrupowana jest
w
południowej
i
południowo-zachodniej
drzewostanów jest sosna oraz dąb i modrzew.
29
części
gminy.
Dominującym
gatunkiem
Poniżej w tabeli zamieszczono plan zwiększania lesistości gruntów przewidzianych do
zalesienia i gruntów odłogowanych na terenie gminy Końskowola.
Tabela nr 2.9. Plany zwiększania lesistości gruntów przewidzianych do zalesienia i gruntów
odłogowanych w gminie Końskowola
Wyszczególnienie
Gmina
2001-2005
2006-2010
2011-2020
A
B
A
B
A
B
20
-
8,3
-
8,3
-
Końskowola
źródło: Program ochrony środowiska dla powiatu puławskiego
Do końca 2003 r. zaawansowanie planowanych zalesień wynosiło 5,89 ha, co stanowi
29,45 % zalesień planowanych do 2005 r..
2.8
Szkolnictwo
Na terenie gminy Końskowola znajduje się: 6 placówek wychowania przedszkolnego, 6
szkół podstawowych i 1 gimnazjum. Nie ma prowadzonej na terenie gminy Końskowola
nauki na poziomie średnim i wyższym.
Tabela nr 2.10. Szkolnictwo na terenie gminy Końskowola
Wyszczególnienie
Liczba placówek
Oddziały
Nauczyciele
Dzieci
pełnozatrudnieni
Przedszkola
6
12
16
235
Szkoły podstawowe
6
38
51
709
Gimnazja
1
16
24
379
źródło: Wybrane dane o powiatach i gminach woj. lubelskiego w 2001 r (US Lublin XI. 2002)
2.9
Gospodarka odpadami
Gmina Końskowola nie posiada własnego zorganizowanego składowiska odpadów.
Obecnie odpady z terenu gminy Końskowola wywożone są do Zakładu Unieszkodliwiania
Odpadów Komunalnych przez Zakład Usług Komunalnych sp. z o.o. w Puławach, na
podstawie umowy z dnia 01.01.2000 r. zawartej pomiędzy Urzędem Gminy w Końskowoli a
30
ZUK w Puławach oraz na podstawie umów indywidualnych gospodarstwo domowych,
podmiotów gospodarczych i instytucji. Na terenie gminy Końskowola istnieje na małą skalę
selektywna zbiórka odpadów oparta o segregację. Kontenery do selektywnej zbiórki odpadów
ustawione są w Końskowoli przy ul. Pożowskiej i Rybnej oraz we wsi Młynki. W latach 2002
i 2003 r. na terenie gminy zebrano i przekazano do odzysku i recyklingu następujące ilości
odpadów:
Tabela nr 2.11. Ilość odpadów opakowaniowych zebranych w sposób selektywny na terenie
gminy Końskowola w 2002 i 2003 r.
Rodzaj opakowania, z którego powstał odpad
Opakowania z tworzyw sztucznych
Opakowania z papieru i tektury
Opakowania ze szkła gospodarczego
RAZEM
Ilość odpadów zebranych
przez gminę w 2002 r.
Mg
3,98
3,00
4,05
11,03
Mg
5,554
3,75
5,40
14,704
3. Analiza i diagnoza środowiska
Gmina Końskowola ma specyficzne warunki w skali regionu. Położona jest bowiem w
strefie rozgraniczającej dwa regiony I rzędu: Pas Wyżyn Środkowopolskich i Pas Dolin. Na
obszarze gminy stykają się dwa subregiony: Płaskowyż Nałęczowski i Małe Mazowsze. Ma
to decydujące znaczenia dla stosunków przyrodniczych. Jest przyczyną odmienności niemal
wszystkich
elementów
środowiska
przyrodniczego,
krajobrazu,
przyrody żywej
i
nieożywionej. Generalna zasada jest jednak to, że południowa część gminy, na Płaskowyżu
Nałęczowskim ma zdecydowanie większe walory i zasoby środowiskowe oraz mniejszy
stopień przekształcenia przyrody niz pólnocny fragment gminy (na Małym Mazowszu).
3.1
Warunki klimatyczne
Gmina Końskowola charakteryzuje się klimatem umiarkowanie kontynentalnym.
Średnia roczna temperatura wynosi 7,6 ºC, średnia temperatura stycznia – 3,8 ºC, lipca
18,0 ºC. Gmina położona jest w rejonie dość wilgotnym na tle województwa o średnich
rocznych opadach 600 mm, średnie opady stycznia 30 mm, opady lipca 85 mm.. Przeważają
tu wiatry zachodnie. Teren gminy charakteryzuje się również dużym nasłonecznieniem.
31
3.2
Rzeźba terenu i budowa geologiczna
Gmina Końskowola położona jest na Płaskowyżu Nałęczowskim, oddzielonym wyraźną
krawędzią o wysokości kilkudziesięciu metrów od Małego Mazowsza, decydującymi dla
budowy geologicznej są skały lessowe i lessopodobne zdeponowane na utworach
mezozoicznych.
Od
krawędzi
wyżyny
w
kierunku
pólnocnym
wzrasta
udział
czwartorzędowych piasków, glin, piasków gliniastych - o znacznej miąższości - zalegających
na starszym podłożu.
Budowa geologiczna zdecydowała o charakterze rzeźby. Na płaskowyżu równinne
powierzchnie zrównania urozmaicają liczne, typowe dla tego terenu wawozy, suche doliny o
stromych zboczach znacznej wysokosci. Dominującymi elementami rzeźby na Małym
Mazowszu jest płaska równina pochodzenia rzeczno-lodowcowego. Wyraźniejszymi
akcentami urozmaicającymi te pokrywe sa: ostańce denudacyjne, dolina Kurówki i
zagłębienia o różnej genezie, wypełnione często utworami organicznymi.
W gminie zaznacza się również wyraznie zróżnicowanie pokrywy glebowej. Na
płaskowyżu przeważają głównie gleby brunatne właściwe, brunatne wyługowane i kwaśne
oraz pseudobielicowe. W pólnocnej części gminy dominuja gleby
pseudobielicowe, z
nielicznymi „wkładkami” gleb brunatnych wyługowanych i kwaśnych. Liczniej występują
ponadto torfy, mady, gleby murszowo-mineralne.
Na podstawie typów i form rzeźby oraz przestrzennego zróznicowania pokrywy
glebowej, a ponadto pokrycia terenu wyodrebniono fizjocenozy, czyli jednostki struktury
przyrodniczej cechujące się podobnymi typami rzeźby, gleb i użytkowania na większej
(przeważającej) powierzchni. Oczywiście, ze granica fizjograficzna rozdziela dwa różne typy
fizjocenoz. Na Płaskowyżu Nałęczowskim dominują 2 typy fizjocenoz:
 wąwozów wypreparowanych w utworach lessowych z lasem mieszanym,
 powierzchni zrównanych lub równiny lessowej z agrocenozami.
Na Małym Mazowszu w większości to fizjocenozy równiny falistej, piaszczystodeluwialnej z glebami pseudobielicowymi i użytkowaniu rolniczym.
Osuwiska
Na terenie gminy osuwiska i procesy erozyjne wiążą się z kompleksami lessów o dużej
miąższości. Zagrożone są zatem nimi tereny położone w południowej części gminy.
32
Zagrożenie osuwiskami nie jest duże i nie ma na terenie gminy zagrożenia obiektów
budowlanych przez osuwiska.
3.3
Wody powierzchniowe
Dwudzielność gminy zaznacza się również w hydrosferze. Generalnie Płaskowyż
Nałęczowski ma stosunki wodne charakterystyczne dla tzw. kredy lubelskiej przykrytej
skałami lessowymi. Cechuje go zupełny brak powierzchniowych zjawisk wodnych, poza
wodami epizodycznymi (wody roztopowe, deszczów nawalnych). Małe Mazowsze ma inne
stosunki wodne. Głównym elementem powierzchniowych zjawisk wodnych jest rzeka
Kurówka z nielicznymi ciekami - dopływami, które przy pólnocnej granicy tworzą węzeł
hydrograficzny, rozpływajac się z jednego terenu w różnych kierunkach. Dolina Kurówki,
niemal równoleżnikowo przecinajaca cała gminę, wyraźnie wcięta w podłoże ma szerokość
kilkuset metrów, łagodne zbocza i jedną (zalewowa) terasę.
33
Ryc. nr 3.1. Wody powierzchniowe
Badania jakości wód powierzchniowych realizowane są w ramach Państwowego
Monitoringu Środowiska, utworzonego na mocy ustawy z dnia 20 lipca 1991 r. o Inspekcji
Ochrony Środowiska (Dz. U. Nr 77 z 1991 r. poz. 335 z późn. zm.) oraz zgodnie z ustawą z
dnia 27 kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony środowiska (Dz. U. Nr 62, poz. 627 z późn. zm.).
Zgodnie z zapisami w/w ustaw celem Państwowego Monitoringu Środowiska jest
zwiększenie skuteczności działań na rzecz ochrony środowiska poprzez zbieranie,
analizowanie i udostępnianie danych, dotyczących stanu środowiska i zmian w nim
34
zachodzących. Koordynatorem działalności
PMŚ jest Główny Inspektor Ochrony
Środowiska.
Monitoring jakości wód powierzchniowych jest to system pomiarów, analiz i ocen stanu
czystości wód powierzchniowych płynących (rzek) i stojących (jezior i zbiorników
zaporowych). Polega on na pozyskiwaniu, gromadzeniu i przetwarzaniu danych o zasobach
wód powierzchniowych oraz o przyczynach i stopniu zanieczyszczenia tych wód. Celem
monitoringu wód powierzchniowych jest wspomaganie procesów zarządzania gospodarką
zasobami wodnymi, a także ich ochrona.
Do podstawowych zadań monitoringu wód powierzchniowych należy:

dostarczanie danych o stanie czystości wód powierzchniowych,

dostarczanie
danych
umożliwiających
analizowanie
procesów
hydrogeochemicznych zachodzących w zlewniach i pozwalających na
podejmowanie racjonalnych decyzji związanych z użytkowaniem wód w
zlewni.
Badania monitoringowe rzek są prowadzone przez WIOŚ w Lublinie ściśle według
wytycznych zawartych w „Programie badań rzek objętych krajową siecią monitoringu na lata
1999–2002”
opracowanym
przez
Główny
Inspektorat
Ochrony
Środowiska
oraz
uzgodnionym z Wojewodą Lubelskim i Regionalnym Zarządem Gospodarki Wodnej
w Warszawie „Programem monitoringu środowiska na obszarze województwa lubelskiego w
2002 roku”
Jakość wody w każdej rzece uwarunkowana jest zmiennością takich czynników, jak:
wielkość przepływu, pora dnia oraz roku, nierównomierność zrzutów zanieczyszczeń ze
źródeł punktowych, oddziaływanie substancji toksycznych. Mając to na uwadze wyniki badań
jakości wód należy rozpatrywać z uwzględnieniem czynników, jakie mogły decydować o
zmianie składu wody w okresie badań lub kształtowały trend jej zmiany na przestrzeni
wieloleci.
Ocena wyników badań dokonana została według unormowań polskich, obowiązujących
do końca 2002 roku, zgodnych z zarządzeniem Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów
Naturalnych i Leśnictwa z dnia 5 listopada 1991 roku (Dz. U. Nr 116 poz. 503) w sprawie
klasyfikacji wód oraz warunków, jakim powinny odpowiadać ścieki wprowadzane do wód lub
do ziemi. Zgodnie z ww. zarządzeniem ustalono trzystopniową klasyfikację czystości
śródlądowych wód powierzchniowych:
35

Klasa I - wody nadające się do zaopatrzenia ludności w wodę do picia, zaopatrzenia
zakładów wymagających wody o jakości wody do picia, bytowania w warunkach
naturalnych ryb łososiowatych,

Klasa II - wody nadające się do bytowanie w warunkach naturalnych innych ryb niż
łososiowate, chowu i hodowli zwierząt gospodarskich, celów rekreacyjnych,
uprawiania sportów wodnych oraz do urządzania zorganizowanych kąpielisk,

Klasa III - wody nadające się do zaopatrzenia zakładów innych niż zakłady
wymagające wody o jakości wody do picia, nawadniania terenów rolniczych,
wykorzystywanych do upraw ogrodniczych i upraw pod szkłem oraz pod osłonami z
innych materiałów.
Wody, których oznaczone parametry są wyższe od dopuszczalnych dla klasy III, określa
się jako pozaklasowe, to jest nie odpowiadające normatywom (non). Klasyfikację
przeprowadza się oddzielnie dla każdego wskaźnika, następnie określa się jakość wody na
podstawie najniekorzystniejszego parametru. Ocenę jakości wód wg WIOŚ w Lublinie w
rzekach płynących przez gminę Końskowola w 2002 r. zaprezentowano w oparciu o podział
na grupy wskaźników, charakteryzujących określony rodzaj zanieczyszczeń, tj.:
1)
wskaźniki fizykochemiczne, wśród których uwzględniono:
 substancje organiczne, charakteryzowane oznaczeniami BZT5, tlenu
rozpuszczonego, ChZTMn, ChZTCr,
 związki biogenne, określane stężeniami związków azotu i fosforu,
 zasolenie, charakteryzowane zawartością chlorków, siarczanów,
substancji rozpuszczonych oraz przewodnictwem elektrolitycznym,
 zanieczyszczenia specyficzne, powodowane przez fenole lotne, metale
ciężkie, detergentyanionowe,
2)
stan bakteriologiczny, charakteryzowany wartością miana coli typu kałowego,
3)
wskaźniki
hydrobiologiczne,
określone
indeksem
saprobowości
oraz
chlorofilem „a”.
W 2002 roku, analogicznie do lat poprzednich, ocenę stanu czystości wód w rzekach
wykonano w oparciu o program komputerowy „JAWO”, stosując metodę stężeń
charakterystycznych Centralnego Urzędu Gospodarki Wodnej (Zarządzenie Nr 35 Prezesa
CUGW z dnia 1 sierpnia 1967 r.). Przyjmuje się, że stężeniem charakterystycznym jest
średnia z dwóch najmniej korzystnych wyników, uzyskanych w analizowanym okresie
badawczym. O klasyfikacji końcowej decyduje wskaźnik o najwyższym przekroczeniu norm.
36
Dla wskaźników toksycznych i hydrobiologicznych jako stężenie charakterystyczne
przyjmuje się wynik najgorszy, natomiast dla wskaźników bakteriologicznych drugi z kolei
wynik najmniej korzystny.
Monitoring wód związanych z gminą Końskowola objął rzekę Kurówkę. Jest ona
prawym dopływem Wisły, cała długość rzeki wynosi 49,7 km a powierzchnia zlewni
335 km2. Na terenie gminy Końskowola zlokalizowany jest jeden wodowskaz na rzece
Kurówka w miejscowości Witowice na 13,1 km rzeki.
Średni przepływ w rz. Kurówce 132 m3/dobę, okresowo do 600 m3/dobę. Wody rzeki
Kurówki są bardzo niskiej jakości (NON). Przy ujściu do rzeki Wisły stwierdzono
pozaklasowe wartości: przewodności elektrolitycznej wł., zawiesiny ogólnej, chlorofilu a oraz
miana coli (Raport o stanie środowiska województwa lubelskiego w 2002 r.).
Innymi zjawiskami powierzchniowymi są stosunkowo liczne w nizinnym fragmencie
okresowe i trwałe podtopienia.
Rekreacyjne wykorzystanie wód powierzchniowych, a tym samym i dolin rzecznych
zależne jest ściśle od realizacji urządzeń ochrony środowiska w zbiorczych systemach
kanalizacyjnych.
Dopuszcza się w dolinach rzek realizację małych piętrzeń o funkcji małej retencji
wodnej dla celów hodowlanych, przyrodniczo - krajobrazowych lub rekreacyjnych.
Zagrożenie powodziowe
Zagrożenie powodziami na terenie gminy Końskowola związane jest z przyborem wody
w rzece Kurówce. Zagrożenie powodziowe ogranicza się do terenów przyległych
bezpośrednio do rzeki. W celu ograniczania zagrożenia powodziami nie należy lokalizować
na terenach przylegających do rzeki budynków mieszkalnych.
3.4
Wody podziemne
Wody podziemne są główną bazą dla ujęć komunalnych i częściowo przemysłowych
gminy Końskowola. Prowadzona eksploatacja naraża je na sukcesywne zjawisko
zczerpywania, ponieważ są to zasoby trudno odnawialne. Proces ich regeneracji trwa
dziesiątki a nawet setki lat. Zatwierdzanie zasobów eksploatacyjnych przez organy ochrony
37
środowiska oraz udzielanie pozwoleń wodnoprawnych na eksploatację ujęć wody, służy
zapewnieniu odnawialności zasobów warstw wodonośnych, w których występują.
Eksploatacja wód podziemnych powinna zapewniać równowagę pomiędzy poborem
wód a napływem wód podziemnych, tak aby nie doprowadzić do systematycznego
zczerpywania zasobów wód podziemnych i tym samym powstawania tzw. leja depresji
tj. powierzchni piezometrycznej obniżonego ciśnienia wód podziemnych.
W skali województwa dominują wody piętra górnokredowego, które stanowią 75 %
ogółu zatwierdzonych zasobów, wody piętra czwartorzędowego stanowią 17 % zasobów,
a trzeciorzędowego 8 %.
Łączny pobór wód głębinowych na cele socjalno-bytowe w gminie Końskowola
wynosi ok. 147 700 m3/rok.
Na obszarze gminy Końskowola użytkowe poziomy wodonośne występują w obrębie
2 pięter wodonośnych:
- czwartorzędowego,
- kredowego.
Wody czwartorzędowe związane są z tarasem rzeki Kurówki oraz spotykane w osadach
czwartorzędowych zalegających na wierzchowinach kredowych. Czwartorzędowy użytkowy
poziom wodonośny poziom wodonośny występuje na głębokości od 2.0 – 25.00 m.p.p.t., ma
charakter swobodny, zwierciadło wody stabilizuje się na głębokości 1.6 – 22.0 m.p.p.t. W
strefie aeracji występują często utwory trudno przepuszczalne (gliny i iły), które izolują
poziom wodonośny od wpływów antropogenicznych. Jedna trzecia studni wierconych
zlokalizowanych na terenie gminy Końskowola ujmuje wody czwartorzędowe. Wody
czwartorzędowe ujmowane są również przez gospodarskie studnie kopane rzadko już dzisiaj
wykorzystywane.
Na obszarze gminy Końskowola zdecydowanie dominują wody piętra górnokredowego
stanowiące 75 % zatwierdzonych zasobów.
węglanowych mastrychtu (opoki, gezy, margle, wapienie, kreda). Głębokość studni waha się
od 20.0 – 75.0 m.p.p.t. Zwierciadło wód kredowego poziomu ma
charakter napięty,
stabilizuje się na głębokości od 0.5 do 60 m.p.p.t. Wydajności poszczególnych studni wahają
się od około 10 do 80 m3/h. Suma zatwierdzonych zasobów eksploatacyjnych dla całego
obszaru gminy Końskowola ze wszystkich istniejących ujęć wynosi ok. 800 m 3/h, tj 19200
m3/dobę i 7.0 mln m3/ rok.
38
Cały obszar gminy znajduje się w obrębie Głównego Zbiornika Wód Podziemnych nr
406 – niecka lubelska (Lublin). Cały zbiornik o powierzchni 6650 km2, położony jest w
granicach woj. lubelskiego. Jest to zbiornik górnokredowy, typu szczelinowo-porowego, o
module zasobów dyspozycyjnych 200 m3/d/km2.
wodę. W skład wodociągów wchodzi 6 stacji i 97 km sieci wodociągowej. Ujęcia wodne
znajdują się w miejscowościach: Końskowola, Pożóg, Stok – Zakierzki, Pożóg – Nowy Świat.
Ocena jakości wód podziemnych pod względem wskaźników fizyko - chemicznych
dokonywana jest w oparciu o kryteria określone wg „Klasyfikacji jakości zwykłych wód
podziemnych dla potrzeb monitoringu” (PIOŚ 1995 r). Zgodnie z tą klasyfikacją wody
podziemne zostały podzielone na cztery klasy:

Klasa I (wody o najwyższej jakości) - odpowiadające wymogom sanitarnym, nadające
się do picia bez uzdatniania,

Klasa I b (wody wysokiej jakości) – odpowiadające wodom do celów pitnych
i gospodarczych, możliwe jest ich uzdatnianie,

Klasa II (wody średniej jakości) - są zmienione antropogenicznie, zanieczyszczone
wymagają uzdatniania,

Klasa III (wody niskiej jakości) - ich cechy fizyczne i zawartość głównych składników
zanieczyszczenia znacznie przekraczają normy obowiązujące dla wód pitnych,
uzdatnianie jest mało opłacalne.
Maksymalne dopuszczalne stężenia lub zakresy niektórych wybranych wskaźników
przyjętych dla ustalenia klasy jakości wody przedstawiono w tabeli nr 3.1.
39
Tabela 3.1. Klasyfikacja zwykłych wód podziemnych dla potrzeb monitoringu (maksymalne
dopuszczalne stężenia lub zakresy wybranych wskaźników),
według T. Błaszczyk i A. Macioszczyk, 1993.
Klasy jakości wód podziemnych:
wysokiej jakości
średniej jakości
niskiej jakości
(klasa I)
(klasa II)
(klasa III)
Wybrane wskaźniki fizyko-chemiczne wód podziemnych
barwa
mg Pt/dm3
20
50
100
3
sucha pozostałość
mg/dm
400 do 800
800 do 1000
pow. 1000
twardość ogólna
mg CaCO3/dm3
300 do 500
500 do 750
pow. 750
amoniak
mg/dm3
0,5
1,0
1,5
chlorki
mg Cl/dm3
200
300
600
siarczany
mg SO4/dm3
200
250
500
żelazo
mg Fe/dm3
0,5
3,0
5,0
mangan
mg Mn/dm3
0,1
0,4
1,0
utlenialność
mg O2/dm3
5
10
20
Źródło: Raport o stanie środowiska województwa lubelskiego w 2002 r. (Lublin, 2003r.)
Parametry i
wskaźniki
Miano
Przyjęta klasyfikacja wód podziemnych informuje o ewentualnej potrzebie i zakresie
uzdatniania wody przed jej wykorzystaniem dla potrzeb pitnych i gospodarczych.
Dla oceny jakości wód podziemnych na obszarze gminy Końskowola przeanalizowano
25 archiwalnych analiz fizyko-chemicznych wody pochodzących z okresu budowy
poszczególnych studni. Jedna trzecia badanych studni
ujmuje czwartorzędowy poziom
wodonośny, pozostałe studnie wiercone na terenie badanej gminy ujmują kredowy poziom
wodonośny, który jest głównym poziomem użytkowym na tym obszarze.
Z analiz wynika, że wody czwartorzędowe są to wody o średniej twardości (5.1 – 6.7
mval/dm3), słabozasadowe i zasadowe (pH 7 – 7.8) o niskiej mineralizacji 300 - 400 mg/dm3.
Zawartości żelaza są niewielkie i nie przekraczają normy dla wód pitnych (0.07 – 0.2
mg/dm3). Ilości chlorków mieszczą się w granicach od 4.0 do 30.0 mg/dm3, podobnie
siarczany od 2.0 – 48.5 mg/dm3. Zawartości amoniaku (0.0 - 0.34 mg/dm3 ), azotanów (0.0 –
6.0 mg/dcm i azotynów (0.0 - 0.004 mg/dm3) nie przekraczają dopuszczalnych stężeń dla wód
pitnych. Czwartorzędowy użytkowy poziom wodonośny poziom wodonośny występuje na
głębokości od 2.0 – 25.0 m.p.p.t., ma charakter swobodny zwierciadło wody stabilizuje się na
głębokości 1.6 – 22.0 m.p.p.t. W strefie aeracji występują często utwory trudno
przepuszczalne
(gliny
i
iły),
które
izolują
poziom
wodonośny
od
wpływów
antropogenicznych.
Wody poziomu kredowego charakteryzują się na ogół dobrą jakością, przy stosunkowo
wysokiej twardości (7 – 8.5 mval/dm3) ) i często podwyższonej zawartości żelaza (1.1 – 5.5
mg/dm3), są to wody o niskiej mineralizacji ogólnej 400 – 550 mg/dm3, lekko zasadowe. W
wodach kredowych stwierdza się niewielką ilość chlorków i siarczanów, od kilku do
40
kilkunastu mg/dm3. Zawartości amoniaku, azotanów i azotynów nie przekraczają z reguły
dopuszczalnych stężeń dla wód pitnych.
Porównując wody poziomu czwartorzędowego i kredowego należy stwierdzić, że
zawartości żelaza są najniższe w poziomie czwartorzędowym. Górna granica najczęściej
występujących wartości żelaza wynosi dla wód kredowych wynosi ok. 3.0 mg/dm3.
Zawartość manganu we wszystkich wodach jest do siebie zbliżona i mieści się w granicach
0.0 – 0.34 mg/dm3. W obrębie poziomu czwartorzędowego lokalnie można zaobserwować
wyższe zawartości chlorków (max. 30 mg/dm3) i siarczanów (max. 48.5 mg/dm3). Najczęściej
występujące wartości chlorków i siarczanów dla obydwu poziomów użytkowych wahają się
od kilku do kilkunastu mg/dm3.
Podsumowując należy stwierdzić, że ujmowane przez studnie wiercone wody
podziemne na terenie gminy Końskowola są dobrej jakości.
Głównymi zagrożeniami dla jakości wód podziemnych w gminie Końskowola są:
-
zanieczyszczenia obszarowe, których głównym źródłem jest rolnictwo
(stosowanie gnojowicy, nawozów sztucznych, środków ochrony roślin),
-
tradycyjne metody pozbywania się ścieków (rozsączkowanie nie oczyszczonych
ścieków w gruncie lub świadome zakładanie nieszczelnych szamb),
3.5
-
składowiska odpadów bez uszczelnionego podłoża,
-
działalność gospodarcza (stacje paliw, magazyny środków chemicznych),
-
awarie przemysłowe i wypadki drogowe.
Gleby
„wkładkami” gleb brunatnych wyługowanych i kwaśnych. Liczniej występuja ponadto torfy,
mady, gleby murszowo-mineralne. Na terenie gminy przeważają gleby III i IV klasy
bonitacyjnej. Gleby IV klasy zajmują największą powierzchnię w północnej części gminy
natomiast III w środkowej i południowej. Gmina Końskowola jest to gmina typowo rolnicza.
Na terenie gminy znajduje się wiele gospodarstw specjalizujących się w produkcji owocowowarzywniczej (Pożóg, Końskowola, Młynki). Na dużym terenie gminy znajdują się gleby
41
kwaśne, co związane jest z działalnością Zakładów Azotowych w Puławach. Gleby te
wymagają odkwaszenia poprzez zastosowanie wapnowania.
Gleby są
podstawą wysokiej jakosci rolniczej przestrzeni produkcyjnej, z dużym
udziałem kompleksu
pszennego
Gleba jest to biologicznie czynna powierzchniowa warstwa skorupy ziemskiej,
zmieniona pod wpływem czynników glebotwórczych, klimatu, roślinności, zwierząt i wody,
kształtująca się w zależności od rzeźby terenu i charakteru podłoża mineralnego. Obecnie w
coraz większym stopniu gleba przekształcana jest przez działalność człowieka podlegając
również degradacji. Degradacja ta polega na modyfikacji jej fizycznych, chemicznych i
biologicznych właściwości pogarszające biologiczną aktywność środowiska ze szczególnym
uwzględnieniem produkcji środków żywności warunków ekologiczno – sanitarnych i
estetycznych walorów krajobrazu. Niewłaściwie prowadzone zabiegi agrotechniczne i
nadmierny rozwój sieć dróg rolniczych w warunkach rozdrobnienia gruntów, powodują erozję
gleb w miejscach o większym nachyleniu, której efekty w postaci wąwozów drogowych
dostrzec można na wierzchowinach. Negatywne skutki wywołuje również chemizacja
rolnictwa i przeznaczanie użytków rolnych i leśnych na inne cele, co powoduje jałowienie
gleby.
Na terenie gminy Końskowola degradacja gleb spowodowana jest głównie przez :

oddziaływanie gazów i pyłów emitowanych ze źródeł przemysłowych i motoryzacji,

rolnicze użytkowanie,

„dzikie” składowanie odpadów (zanieczyszczanie gleb i wód gruntowych powstaje
zwykle w miejscach dzikich wysypisk śmieci, najczęściej tworzonych w strefach
brzegowych lasów),

stosowanie nieodpowiednich dawek chemicznych środków produkcji rolnej,

nadmierne przesuszenie lub zabagnienie,

skażenie metalami ciężkimi.
W warunkach gminy Końskowola zachodzą naturalne procesy powodujące
zakwaszenie gleb. Przewaga opadów nad parowaniem i związany z tym proces infiltracji wód
prowadzi do stałego wypłukiwania składników zasadowych (Ca, Mg, K, Na) z gleby. Procesy
te wspomagane są kwasami organicznymi powstałymi z rozkładu materii organicznej
rozpuszczonym w wodzie CO2 oraz kwaśnymi wydzielinami roślin i mikroorganizmów
42
glebowych. Na glebach użytkowanych rolniczo duże ilości pierwiastków zasadowych
wynoszone są z plonami. Również gazowe zanieczyszczenie powietrza przez SO2, NOx, HF i
stosowanie nawozów mineralnych, zwłaszcza azotowych i potasowych. Przy założeniu
średniorocznego opadu SO2 w ilości 100 kg/ha daje średnio 150 kg H2SO4 na jeden ha.
Duży wpływ na odczyn gleb wywiera nawożenie azotowe oraz nawożenie potasem.
Zmiany w ilości i proporcjach pomiędzy składnikami w glebie są wynikiem
stosowania nawożenia mineralnego, wynoszenia makro i mikroelementów z plonami bez ich
uzupełniania w postaci nawożenia, wymywania pierwiastków do głębszych warstw gleby oraz
do wód gruntowych, a także sorpcji zanieczyszczeń z powietrza i wód. W leśnictwie i
gospodarce naturalnej obieg składników mineralnych jest mniej lub bardziej zamknięty.
Składniki pobrane z gleby wracają do mniej w postaci ściółki leśnej obornika lub resztek
pożniwnych. Współczesna gospodarka rolna oparta na chemizacji i mechanizacji oraz
przemysłowych formach produkcji zwierzęcej, niweczy w dużym stopniu obieg składników
glebowych. Typowym przykładem jest obieg magnezu i mikroelementów w paszach i
żywności. Niska jego zawartość może mieć przyczyny zarówno naturalne jak i może być
powodowana antagonistycznym oddziaływaniem innych kationów zwłaszcza potasu i wapnia.
Z niską zawartością magnezu spotykamy się na glebach lekkich i zakwaszonych. Niedobory
magnezu całkowicie łagodzi lub usuwa umiarkowane wapnowanie.
Właściwości chemiczne i fizykochemiczne gleby maja bezpośredni wpływ na skład
chemiczny produktów roślinnych. Ich oddziaływanie rozciąga się na cały łańcuch troficzny.
Dlatego monitorowanie określonych parametrów gleb przyczynia się do stosowania
racjonalnych zasad gospodarowania ziemią, które zapobiegają negatywnemu oddziaływaniu
na całe środowisko przyrodnicze.
Czynnikiem decydującym o procesach zachodzących w glebie oraz oddziaływaniu na
rośliny jest jej odczyn. Odczyn gleby decyduje również o potencjale plonowania. Zbyt niski
odczyn przyczynia się do ograniczania dostępności składników mineralnych poprzez ich
uwstecznianie w glebie oraz poprzez ich wymywanie do wód gruntowych. Jest więc
przyczyną zanieczyszczania wód oraz zubożania gleby w niezbędne składniki.
Stałe monitorowanie gleb użytków rolnych prowadzi Stacja Chemiczno-Rolnicza
w Lublinie. Zakres monitoringu obejmuje przede wszystkim określanie odczynu gleby,
zasobności w podstawowe składniki mineralne i wydawanie zaleceń w zakresie zapobiegania
procesom chemicznej degradacji gleb.
Najnowsze badania odczynu i zasobności gleb wskazują ze na terenie województwa
lubelskiego większość gleb jest zaliczanych do kwaśnych i bardzo kwaśnych. Uzyskane
43
wyniki wskazują na znaczące potrzeby w zakresie wapnowania gleb. Gleby lubelszczyzny
charakteryzują się w znacznej mierze niedostateczną zawartością fosforu przyswajalnego.
Jednakże najbardziej deficytowym składnikiem na lubelszczyźnie jest aktualnie potas.
Monitoring gleb prowadzony w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska ma na
celu obserwowanie zmian jakości gleb pod wpływem czynników antropopresji. Na obszarze
województwa lubelskiego jest prowadzony monitoring w sieci krajowej Instytutu Uprawy,
Nawożenia i Gleboznawstwa w Puławach oraz sieć regionalna prowadzona przez WIOŚ w
Lublinie.
Na terenie gminy Końskowola zlokalizowano jeden punkt monitoringu gleb w
miejscowości Skowieszyn. W skład monitoringu gleb wchodzi ocena zawartości metali
ciężkich. Kryteria oceny wyróżniają 5 stopni zanieczyszczenia oraz stopień „0” oznaczający
naturalną zawartość danych pierwiastków:

Stopień 0 – oznacza gleby nie zanieczyszczone o naturalnych zawartościach metali
śladowych,

Stopień I – gleby o podwyższonej zawartości metali,

Stopień II – gleby słabo zanieczyszczone,

Stopień III – gleby średniozanieczyszczone,

Stopień IV i V – gleby silnie zanieczyszczone i bardzo silnie zanieczyszczone.
Podczas badań stwierdzono, że we wszystkich punktach badawczych w województwie
lubelskim, zawartość cynku, ołowiu, miedzi, niklu określono na poziomie wartości
naturalnych, najczęściej spotykanych w glebie. Jedynie w przypadku kadmu badania
wykazały że w 20 % punktów kontrolnych wystąpiły podwyższone zawartości mieszczące się
w zakresie I stopnia zanieczyszczenia.
Wyniki badań prowadzone w miejscowości Skowieszyn w gminie Końskowola
przedstawiono poniżej.
Tabela 3.2. Zawartość pierwiastków (substancji) w warstwie ornej 0-20 cm w miejscowości
Skowieszyn gmina Końskowola
Rok badań Odczyn gleby
1995
2000
7,1
7,5
Pierwiastek / substancja
Zn
Pb
Cu
Cd
Ni
S-SO4
mg/kg mg/kg mg/kg mg/kg mg/kg mg/100 g
24,5
8,0
7,0
0,15 10,0
1,63
22,5
9,7
5,8
0,20
7,4
1,63
* oznacza I stopień zanieczyszczenia gleby w punkcie kontrolnym
Źródło : Raport o stanie środowiska województwa lubelskiego w 2002 r.
44
WWA
ug/kg
322*
232*
Analizując otrzymane wyniki, żaden z parametrów nie został przekroczony odpowiada
to O – stopniowi zanieczyszczenia, tylko zawartość WWA jest stopień 1 – zawartość
podwyższona.
3.6
Powietrze atmosferyczne
Podstawowym aktem prawnym, określającym zasady ochrony powietrza jest Ustawa z
dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. Nr 62, poz. 627, z póź. zm.) i
rozporządzenia wykonawcze:

rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 6 czerwca 2002r. w sprawie
dopuszczalnych poziomów niektórych substancji w powietrzu, alarmowych poziomów
niektórych substancji w powietrzu oraz marginesów tolerancji dla dopuszczalnych
poziomów niektórych substancji (Dz. U. Nr 87, poz. 796),

rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 6 czerwca 2002r. w sprawie oceny
poziomów substancji w powietrzu (Dz. U. Nr 87, poz. 798),

rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 5 grudnia 2002r. w sprawie wartości
odniesienia dla niektórych substancji w powietrzu (Dz. U. z 2003 r., Nr 1, poz. 12),

rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 5 lipca 2002r. w sprawie szczegółowych
wymagań jakim powinny odpowiadać programy ochrony powietrza (Dz. U. Nr 115,
poz. 1003).
Podstawowym dokumentem określającym normy jakości powietrza w krajach Unii
Europejskiej jest Dyrektywa 96/62/EC z dnia 27 września 1996r, tzw. dyrektywa ramowa.
Zgodnie z jej zapisem zanieczyszczeniami należącymi do priorytetowych należą: dwutlenek
siarki, dwutlenek azotu, pył zawieszony PM 10, ołów, benzen, tlenek węgla oraz ozon.
Pozostałe substancje zanieczyszczające to:

gazy, w tym: dwutlenek węgla, tlenki azotu, tlenek węgla, amoniak,

pyły, w tym: pyły ze spalania paliw stałych, pyły metalurgiczne oraz z produkcji
nawozów i cementu,

aerozole.
Dwutlenek siarki: gaz ten powstaje głównie w wyniku spalania siarki organicznej. Jest gazem
bardzo toksycznym, działającym szkodliwie już przy niskich stężeniach. U ludzi wywołuje
wzrost schorzeń układu oddechowego, u roślin przy długotrwałych stężeniach rzędu 100
45
μg/m3, wywołuje zahamowanie produkcji chlorofilu, co prowadzi do odbarwienia liści,
nekrozy i ich przedwczesnego opadania.
Dwutlenek azotu: ok. 60% emisji tlenków azotu stanowi emisja ze źródeł antropogenicznych:
spalanie paliw kopalnych i ich pochodnych oraz biomasy. Około połowy antropogenicznej
emisji NOx pochodzi z transportu, a ok. 25% z elektrowni i innych obiektów produkujących
energię elektryczną i cieplną. Znacznie mniejsze emisje pochodzą z przemysłu. Dwutlenek
azotu tworzy z wodą kwas azotowy, który należy do najsilniejszych kwasów mineralnych.
NO2 działa drażniąco na płuca, górne drogi oddechowe i oczy.
Pył zawieszony: podstawowe źródła powstawania pyłów to:

procesy energetycznego spalania paliw (pozostają niepalne składniki mineralne),

produkcja nawozów i cementu,

produkcja materiałów budowlanych,

procesy metalurgiczne,

transport,

składowanie materiałów sypkich.
O stopniu szkodliwości pyłów decyduje ich stężenie w atmosferze, skład
granulometryczny i chemiczny. Do szczególnie szkodliwych należą pyły zwierające związki
arsenu, ołowiu, cynku, manganu, kadmu, miedzi i rtęci. Pyły pochłaniają i rozpraszają
znaczne części promieni ultrafioletowych, co stwarza warunki sprzyjające przetrwaniu flory
bakteryjnej w powietrzu i hamuje rozwój roślinności.
Formaldehyd: bezbarwny gaz o silnie duszącej woni. Powstaje w wyniku reakcji
fotochemicznych w atmosferze, w niewielkich ilościach wytwarzany jest przez rośliny,
jednak głównym jego źródłem są spaliny samochodowe. Już przy niskich stężeniach
powoduje podrażnienie błon śluzowych oczu i dróg oddechowych.
Amoniak: bezbarwny gaz o ostrym zapachu, stanowi uboczny produkt odgazowania węgla
kamiennego. Działa drażniąco na płuca i górne drogi oddechowe.
Tlenek węgla: powstaje w wyniku niezupełnego spalania substancji zawierających węgiel
przy jednoczesnym braku dostępu powietrza. Jest gazem bardzo toksycznym. Po dostaniu się
do krwi tworzy methemoglobinę, prowadząc do niedotlenienia organizmu.
Dwutlenek węgla: jest gazem bezwonnym i bezbarwnym. Powoduje ubytek tlenu
w powietrzu, wpływa na zmianę jego składu i powoduje podwyższenie temperatury
powierzchni ziemi (pochłania długie fale promieniowania cieplnego).
Podstawowym elementem charakteryzującym zanieczyszczenie powietrza jest jego
stężenie, tj. ilość zanieczyszczenia przypadająca na jednostkę objętości powietrza.
46
Parametrem charakterystycznym dla zanieczyszczeń pyłowych jest opad pyłu, czyli ilość pyłu
padającego na jednostkę powierzchni ziemi w jednostce czasu.
Stężenie zanieczyszczeń w powietrzu (imisja) uwarunkowane jest wielkością emisji
zanieczyszczeń do atmosfery oraz parametrami ich wprowadzania i rozprzestrzeniania się w
atmosferze, po ich wylocie ze źródła emisji.
Jakość powietrza na terenie gminy determinowana jest przez lokalizację w bliskiej
odległości (ok. 10 km) Z.A. „Puławy”, ponadto lokalnie wpływ na jakość powietrza mają
trasy komunikacyjne: droga nr 17 relacji Lublin-Warszawa oraz nr 12 relacji
Kurów-
Puławy-Radom.
W sezonie grzewczym dodatkowym obciążeniem powietrza jest emisja związków
pochodzących ze spalania kopalin stałych (węgla, koksu) – dwutlenku węgla, tlenku węgla,
siatki i pyłów.
Ogólnie jakość powietrza w gminie jest zadowalająca w odniesieniu do bliskiej
działalności Zakładów Azotowych a dzięki ograniczeniu przez zakłady emisji związków
azotu jakość powietrza powoli poprawia się.
Wyniki pomiarów zanieczyszczeń podstawowych powietrza: dwutlenku siarki,
dwutlenku azotu i pyłu zawieszonego oraz dodatkowo amoniaku
przeprowadzone
w 2001 r. przy ul. Lubelskiej w Końskowoli są następujące:
-
Dwutlenek siarki: stężenie średnioroczne – 5.6 μg/ m3, co stanowi 14 % stężenia
dopuszczalnego,
-
Dwutlenek azotu: stężenie średnioroczne – 21.7 μg/ m3, co stanowi 54.3 % stężenia
dopuszczalnego,
-
Amoniak: stężenie średnioroczne – 13.7 μg/ m3, co stanowi 27.4 % stężenia
dopuszczalnego,
-
Pył zawieszony: stężenie średnioroczne – 12.2 μg/ m3.
Na
podstawie
wyników
wykonanych
badań
nie
stwierdzono
przekroczeń
dopuszczalnych wartości średniorocznych głównych zanieczyszczeń przy ul. Lubelskiej w
Końskowoli. Badania przeprowadziła WSSE w Lublinie dane zawarte są w „Raporcie o stanie
środowiska województwa lubelskiego w 2001 r.”.
47
3.7
Hałas
Podstawowym aktem prawnym w krajach UE w zakresie klimatu akustycznego jest
Dyrektywa 2002/49/EC z dnia 25 czerwca 2002 r. w sprawie oceny i zarządzania hałasem
w środowisku. Głównym celem Dyrektywy jest ustalenie stopnia narażenia na hałas
środowiskowy przez sporządzenie mapy hałasu przy zastosowaniu wspólnych dla państw
członkowskich metod oceny.
W Polsce podstawę prawną do oceny hałasu w środowisku stanowi Rozporządzenie
Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa z dnia 13 maja 1998 r. w
sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (Dz. U. Nr 66, poz. 436). Zgodnie z
w/w Rozporządzeniem dopuszczalny poziom hałasu w środowisku jest ściśle powiązany z
funkcja urbanistyczna danego terenu i zróżnicowany do poszczególnych grup źródeł hałasu.
Stan środowiska uwzględniający zespół zjawisk akustycznych określany jest mianem
klimatu akustycznego. Podstawowym wskaźnikiem oceny poziomu hałasu w środowisku jest
równoważny poziom hałasu A(LAeq) będący poziomem uśrednionym w funkcji czasu.
48
Tabela nr 3.3. Dopuszczalne poziomy hałasu w środowisku powodowanego przez
poszczególne źródła hałasu, z wyłączeniem powodowanego przez starty,
lądowania i przeloty statków powietrznych.
Lp.
Przeznaczenie terenu
Dopuszczalny poziom hałasu wyrażony równoważnym poziomem
dźwięku A [dB]
Drogi lub linie kolejowe*
Pozostałe obiekty/grupy źródeł hałasu
Pora dnia –
Pora nocy –
Pora dnia –
Pora nocy –
przedział czasu
przedział czasu
przedział czasu przedział czasu odniesienia równy odniesienia równy
odniesienia
odniesienia
8 najmniej
1 najmniej
równy 16 godz. równy 8 godz. korzystnym godz. korzystnej godz.
dnia
nocy
a.
Obszary A ochrony
uzdrowiskowej
1.
50
40
40
35
b.
Tereny szpitali poza
miastem
a.
Tereny wypoczynkoworekreacyjne poza miastem
b.
Tereny zabudowy
mieszkaniowej
jednorodzinnej
2. c.
Tereny zabudowy
55
45
45
40
związanej ze stałym lub
wielogodzinnym pobytem
dzieci i młodzieży
d.
Tereny domów opieki
e.
Tereny szpitali w miastach
a.
Tereny zabudowy
mieszkaniowej
wielorodzinnej i
zamieszkania zbiorowego
b.
Tereny zabudowy
3.
60
50
50
40
mieszkaniowej
jednorodzinnej z usługami
rzemieślniczymi
c.
Tereny zabudowy
zagrodowej
a.
Tereny w strefie
śródmiejskiej miast
powyżej 100 tys.
mieszkańców ze zwartą
4.
65
55
55
45
zabudową mieszkaniową i
koncentracją obiektów
administracyjnych,
handlowych i usługowych.
* - wartości określone dla dróg i linii kolejowych stosuje się także dla torowisk tramwajowych
poza pasem drogowym.
źródło: Rozporządzenie Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa z dnia 13 maja 1998 r.
w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (Dz. U. Nr 66, poz. 436).
49
Tabela nr 3.4. Wartości progowe poziomów hałasu, z wyłączeniem powodowanego przez
starty, lądowania i przeloty statków powietrznych (Dz. U. z 2002 r. Nr 8,
poz. 81)
Lp.
Przeznaczenie terenu
Obszary A ochrony
uzdrowiskowej
Tereny wypoczynkowo2. rekreacyjne poza
miastem
a. Tereny zabudowy
związanej ze stałym
lub wielogodzinnym
pobytem dzieci i
3.
młodzieży
b. Tereny zabudowy
szpitalnej i domów
opieki społecznej
Tereny zabudowy
4.
mieszkaniowej
1.
Progowy poziom hałasu wyrażony równoważnym poziomem dźwięku A [dB]
Drogi lub linie kolejowe*
Pozostałe obiekty / grupy źródeł hałasu
Pora dnia (przedział
Pora nocy
Pora dnia –
Pora nocy –
czasu odniesienia
(przedział czasu
przedział czasu przedział czasu
równy 8 najmniej
odniesienia równy
odniesienia
odniesienia korzystnym godz. dnia,
1 najmniej
równy 16 godz. równy 8 godz.
kolejno po sobie
korzystnej godz.
następującym)
nocy)
60
50
50
45
60
50
-
-
65
60
60
50
75
67
67
57
Tabela nr 3.5. Subiektywna skala uciążliwości hałasu komunikacyjnego
Mała uciążliwość
Średnia uciążliwość
Duża uciążliwość
Bardzo duża uciążliwość
LAeq < 52dB
52dB < LAeq ≤ 62dB
63dB ≤ LAeq ≤ 70dB
LAeq > 70dB
Tabela nr 3.6. Komfort akustyczny i zagrożenie hałasem
Opis warunków
Pełny komfort akustyczny
Przeciętne warunki akustyczne
Przeciętne zagrożenie hałasem
Wysokie zagrożenie
LAeq [dB]
Pora dzienna
< 50
50 - 60
60 - 70
> 70
Pora nocna
< 40
40 - 50
50 - 60
> 60
LAeq - Poziom równoważny stosowany do oceny zagrożenia środowiska hałasem, będący
poziomem uśrednionym w czasie, skorygowany według krzywej korekcyjnej A
Hałas na terenie gminy związany jest z komunikacją. Głównym źródłem hałasu jest
droga krajowa nr 12 Kurów-Puławy-Radom przebiegająca przez Końskowolę, oraz trasa
nr 17 Warszawa-Lublin przebiegająca przez miejscowość Chrząchówek. Dodatkowym
źródłem hałasu jest linia kolejowa normalnotorowa (biegnąca równoleżnikowo) relacji
50
Lublin-Warszawa ze stacją kolejową w miejscowości Końskowola. Infrastruktura drogowa i
kolejowa została przedstawiona na poniższej mapie.
Ryc. nr 3.2. Drogi krajowe, wojewódzkie i linie kolejowe
Analizę klimatu akustycznego gminy Końskowola
przeprowadzono w oparciu o
wyniki pomiarów i badań Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska w Lublinie
wykonywanych w porze dziennej.
Hałas komunikacyjny drogowy jest dominującym źródłem zakłóceń klimatu
akustycznego środowiska. Wg danych Wojewódzkiego Ośrodka Informatyki, na podstawie
51
danych zawartych w „Raporcie o stanie środowiska województwa lubelskiego w 2002 r.”,
wynika że w bezpośrednim sąsiedztwie drogi krajowej nr 12 występuje niekorzystny klimat
akustyczny. Na terenie gminy Końskowola nie były prowadzone badania hałasu. Analiza
hałasu w sąsiedztwie drogi krajowej nr 12 prowadzona jest przez analogię przy
wykorzystaniu badań prowadzonych przy ul. Lubelskiej nr 27 i 40 w Kurowie oraz przy
ul. Lubelskiej w Puławach. W związku z podobnym układem komunikacyjnym w
Końskowoli otrzymane dane charakteryzują również poziom hałasu komunikacyjnego w tej
miejscowości i w miejscowościach innych położonych przy w/w drodze. Pomiary hałasu
przeprowadzono w odległości 1 m od krawężnika jezdni oraz w pierwszej linii zabudowy
chronionej pod względem akustycznym. Średni równoważny poziom hałasu przy jezdni
wynosił w Kurowie przy ul Lubelskiej 27 – 74.5 dB, przy ul. Lubelskiej 40 – 76.1 dB a w
Puławach przy ul. Lubelskiej – 73.1 dB. Poziomy hałasu w linii zabudowy wynosiły
odpowiednio – 64.6 dB, 61.3 dB i 62.3 dB. Wg subiektywnej skali uciążliwości hałasu
komunikacyjnego są to warunki akustyczne o średniej lub o dużej uciążliwości. W świetle
obowiązującego rozporządzenia w sprawie wartości progowych poziomów hałasu tereny
położone przy drodze krajowej nr 12 Kurów-Puławy-Radom jednoznacznie nie podlegają
zaliczeniu do kategorii terenów zagrożonych hałasem. Wartość progowa wyrażona
równoważnym poziomem hałasu A dla terenów zabudowy mieszkaniowej określona w/w
rozporządzeniu wynosi 75 dB (dla pory dziennej). Teren gminy Końskowola położony poza
oddziaływaniem w/w drogi tym bardziej nie jest zagrożony hałasem.
Na terenie gminy Końskowola klimat akustyczny kształtowany jest w zdecydowanej
większości przez hałas komunikacyjny wytwarzany przez pojazdy drogowe. O wielkości
poziomu hałasu drogowego decydują:

hałas pojazdów i ich stan techniczny,

natężenie ruchu,

udział pojazdów ciężkich,

rodzaj nawierzchni,

prędkość pojazdów,

płynność ruchu,

stan techniczny pojazdów.
Specyficzny układ komunikacyjny ośrodka gminnego, którego szkielet tworzy
uczęszczana
trasa
drogi
krajowej
nr
12,
przy
stwarza dużą uciążliwość hałasu komunikacyjnego dla mieszkańców.
52
gęstej
zabudowie,
Z uwagi na zwiększającą się liczbę samochodów poruszających się po drogach aktualny
poziom hałasu jest wyższy od badanego i stopniowo, z roku na rok rośnie.
Oddanie w przyszłości do ruchu obwodnicy miasta Puławy, wyprowadzi ruch
tranzytowy poza teren Końskowoli co wpłynie na ograniczenie uciążliwości ruchu pojazdów
na środowisko, na terenach zabudowy mieszkaniowej.
Ze względu na niski stopień uprzemysłowienia gminy, Bardzo niski jest udział hałasu
przemysłowego. O jego uciążliwości decyduje:

wielkość emitowanego hałasu,

zastosowany park maszynowy,

przeznaczenie terenów otaczających obiekt,

odległość terenu chronionego akustycznie (np. zabudowa mieszkalna),

rodzaj stosowanych zabezpieczeń hałasowych,

organizacja i czas pracy,

topografia terenu.
Na terenie gminy Końskowola nie prowadzono pomiarów hałasu przemysłowego ale
pomimo tego można stwierdzić, że nie stanowi on na terenie gminy problemu.
3.8
Zasoby przyrody ożywionej
Dominujący, rolniczy charakter gminy sprawia, ze biosfera uległa znacznemu
przekształceniu. Fragmenty najmniej zmienionej przyrody obserwujemy na Płaskowyżu
Nałęczowskim, w rejonie występowania rozmaitych form wąwozowych. Tam zachowaly się
największe w gminie powierzchnie lasów.
Na Małym Mazowszu najcenniejsza jest flora związana z terenami podmokłymi.
W gminie funkcjonuje kilka typów obszarów chronionych, należą do nich:
1. fragment Kazimierskiego Parku Krajobrazowego z otuliną,
2. użytek ekologiczny we Wronowie (sródleśna łąka o pow. 0,75 ha),
5. fragment zlewni chronionej rzeki Bystrej,
6. fragment strefy ochronnej uzdrowiska,
7. część obszaru ochrony zasobów wodnych,
8. gleby 1 i 2 kompleksu.
53
Granice Kazimierskiego Parku Krajobrazowego oraz jego otuliny zostały przedstawione
na poniższej mapie.
Ryc. nr 3.3. Granice Kazimierskiego Parku Krajobrazowego z otuliną
Obszary i obiekty prawnie chronione i wymagające szczególnej ochrony:
a) Kazimierski Park Krajobrazowy wraz z otuliną;
b) użytki ekologiczne;
c) strefa ochrony uzdrowiskowej (obszar uzdrowiskowy Celejów);
54
d) strefy ochrony konserwatorskiej:
– strefa ścisłej ochrony,
– strefa pośredniej ochrony,
– strefa występowania stanowisk archeologicznych.
e) zespoły dworsko – parkowe;
Strefy ograniczeń przestrzennych i kształtowania środowiska przyrodniczego:
a) strefy o kluczowej roli dla stabilizacji ekologicznej wykluczone z procesów zubażania
zasobów przyrodniczych (obszar położony w granicach parku),
b) strefy umiarkowanych walorów estetyczno - krajobrazowych dopuszczone do
zainwestowania osadniczego z tendencją do koncentracji zabudowy kolonijnej i
umiarkowanego dogęszczenia (obszar położony w otulinie),
c) strefa ochrony planistycznej krajobrazu kulturowego,
d) strefa ograniczeń form użytkowania rekreacyjnego (w granicach parku),
e) ochrona hydrosfery:
– obszar zlewni chronionej Bystrej,
– strefa ochrony bezpośredniej Bystrej,
Położenie gminy w strefach przyrodniczo - krajobrazowych wg „Planu ochrony
Kazimierskiego Parku Krajobrazowego”
- nr 25. Wąwozy Zbędowickie - obszar KPK
- nr 26. Pasmo Kolei Nadwiślańskiej - obszar otuliny KPK.
Na zasadzie podobieństwa cech fizjocenoz zdelimitowano w gminie mikroregiony,
zwane jednostkami funkcjonalno-przestrzennymi. Nadano im nazwy własne określające
charakter ich środowiska abiotycznego, w tym dominujący typ geomorfologii, z określeniem
charakteru lub miejscowości. Należą do nich: Równina Chrząchówka, Wyniesienie Młynek,
Równina Wronowa,
Płaskowyż Skowieszyna, Równina Końskowoli, Dolina Kurówki,
Płaskowyż Pożoga oraz Wawozy Celejowskie.
3.9 Promieniowanie elektromagnetyczne
Niejonizujące promieniowanie elektromagnetyczne może pochodzić ze źródeł
naturalnych i sztucznych. Naturalnym źródłem promieniowania jest ziemskie pole elektryczne
lub magnetyczne, wyładowania atmosferyczne oraz fale elektromagnetyczne pochodzenia
kosmicznego.
55
Do źródeł sztucznych pojawiających lawinowo w związku z rozwojem techniki należą:
stacje nadawcze radiokomunikacyjne (stacje radiowe, telewizyjne, wojskowe stacje radarowe,
stacje bazowe telefonii komórkowej), napowietrzne linie elektroenergetyczne, urządzenia
medyczne i przemysłowe, sprzęt gospodarstwa domowego (kuchenki mikrofalowe).
Urządzenia te emitując promieniowanie elektromagnetyczne w paśmie częstotliwości 0–300
MHz, podwyższają poziom naturalnego promieniowania w środowisku.
Fale elektromagnetyczne mogą wywołać skutki w postaci wzrostu temperatury
poszczególnych organów, tkanek i komórek oraz zaburzenia ze strony układu nerwowego lub
sercowo – naczyniowego (zwłaszcza w przypadku przewlekłego napromieniowania). Anteny
nadawcze, celem uzyskania maksymalnego zasięgu instalowane są często na wysokich
obiektach
użyteczności
publicznej
(kominy,
maszty,
wielokondygnacyjne
budynki
mieszkalne) co budzi wiele kontrowersji.
Największe oddziaływania środowiskowe pochodzą od nadawczych stacji radiowych,
telewizyjnych i telefonii komórkowej, które emitują radiofale o częstotliwości 0,1–300 MHz i
mikrofale 300–300 tys. MHz.
Zgodnie z obowiązującymi przepisami wartość natężenia pola elektromagnetycznego w
środowisku
w
odniesieniu
do
radiofal
nie
może
przekroczyć
7 V/m, a w odniesieniu do mikrofal 0,1 W/m2.
Na terenie województwa lubelskiego do końca 2002 r. zgodę na użytkowanie uzyskało
ok. 290 stacji bazowych telefonii komórkowej i liczba ta stale wzrasta.
Na terenie gminy Końskowola znajduje się stacja nadawcza telefonii komórkowej GSM
900, której właścicielem jest PTK Centertel w Warszawie. Stacja posiada moc 400 Watt a w
jej skład wchodzi 8 anten umieszczonych na wysokości 60 m.
Ponadto przez teren gminy przebiega napowietrzna linia wysokiego napięcia 110 kV
oraz w miejscowości Rudy zlokalizowana jest stacja trafo.
W celu minimalizacji wpływu obiektów stanowiących źródła podwyższonego
promieniowania elektromagnetycznego na zdrowie i życie ludzi, należy w miejscowym planie
zagospodarowania przestrzennego wprowadzić zapisy uniemożliwiające wprowadzenie
budownictwa jednorodzinnego na tereny zagrożone oraz zapisy uniemożliwiające budowę
nowych źródeł promieniowania w pobliżu terenów zabudowy jednorodzinnej.
56
3.10 Ochrona środowiska przed niebezpiecznymi awariami
Na terenie gminy Końskowola potencjalny problem nadzwyczajnych zagrożeń
środowiska wynikających z awarii przemysłowych nie występuje, ze względu na brak
instalacji, zakwalifikowanych do zakładów o dużym i zwiększonym ryzyku wystąpienia
awarii przemysłowych. Potencjalnym źródłem zagrożenia na terenie gminy jest transport
drogowy i kolejowy, którym przewozi się ładunki niebezpieczne (w tym przewóz paliw
płynnych). Zagrożenie takie może występować głównie ze strony transportu drogą krajową
nr 17, drogą wojewódzką nr 823 i linią kolejową.
3.11 Edukacja ekologiczna
Edukacja ekologiczna na terenie gminy Końskowola prowadzona jest w podstawowym
wymiarze w ramach działalności dydaktycznej i pedagogicznej szkół podstawowych i
gimnazjum. Pod patronatem Ministerstwa Środowiska, Ministerstwa Edukacji Narodowej,
Wojewody
Lubelskiego,
Starosty
Puławskiego
oraz
pozarządowych
organizacji
ekologicznych, dzieci i młodzież szkolna bierze udział w różnych formach edukacji
ekologicznej. Są to m. in. konkursy, olimpiady i alerty o tematyce ekologicznej. Głównym
zadaniem tej działalności jest kształtowanie wśród dzieci i młodzieży odpowiedzialności za
stan środowiska naturalnego.
4. Zadania gminy w zakresie ochrony środowiska w perspektywie
krótko i długoterminowej
4.1 Uwarunkowania zewnętrzne
Najważniejszym dokumentem dotyczącym redukcji zanieczyszczeń wprowadzanych do
środowiska jest dokument „II Polityka ekologiczna państwa”, uchwalony przez Sejm na
wniosek Rady Ministrów 23 sierpnia 2001 r., uszczegółowiona w polityce krótkookresowej,
zawartej w dokumencie „Polityka ekologiczna państwa na lata 2003 – 2006 z
uwzględnieniem perspektywy na lata 2007 – 2010”.
57
4.1.1 Zasady i cele polityki ekologicznej państwa
Poniższe zapisy zostały wyprowadzone z obowiązujących dokumentów wyższego
rzędu. Uwzględniono obraz całościowy z wyeksponowaniem problemów dotyczących gminy
Końskowola.
Wprowadzenie
„Polityka ekologiczna państwa na lata 2003 – 2006 z uwzględnieniem perspektywy na
lata 2007 – 2010” jest realizacją ustaleń ustawy z dnia 27 kwietnia 2001r. – Prawo ochrony
środowiska,
która
w
art.
13–16
wprowadza
obowiązek
przygotowania
i aktualizowania co 4 lata polityki ekologicznej państwa. Zapisy ustawy porządkują
dotychczasową praktykę okresowego sporządzania dokumentów programowych o nazwie
„Polityka ekologiczna państwa” dla różnych horyzontów czasowych lub nawet bez
jednoznacznego określania okresu ich obowiązywania, istniejącą od 1990r. Wówczas powstał
pierwszy taki dokument przyjęty przez Radę Ministrów, a następnie w 1991r. zaakceptowany
przez Sejm i Senat RP.
W 2000 r. została sporządzona „II Polityka ekologiczna państwa”, która w 2001r.
została
w
zaakceptowana przez Parlament. Ustala ona cele ekologiczne do 2010 i 2025r.
postaci
etapu
realizacji
celów
krótkookresowych
w
trakcie
ubiegania
się
o członkostwo w Unii Europejskiej (1999-2002),

etapu realizacji celów średniookresowych w trakcie przystosowania się do wymogów
członkowskich Unii (2003-2010),

etap realizacji celów długookresowych w ramach „Strategii zrównoważonego rozwoju
Polski do roku 2025 ” przygotowanej przez Radę Ministrów w oparciu o rezolucję Sejmu
RP.
Opracowany w 2002 r. „Program Wykonawczy do II Polityki ekologicznej państwa, na
lata 2002 – 2010” jest dokumentem o charakterze operacyjnym, tj. wskazującym
wykonawców i terminy realizacji konkretnych zadań lub pakietów zadań, przewidzianych do
realizacji, zgodnie z polityką ekologiczną państwa w latach 2002 – 2010, a także szacującym
niezbędne nakłady i źródła ich finansowania.
Politykę ekologiczną, obejmującą lata 2003 – 2006 oraz 2007 – 2010, należy traktować
jako aktualizację i uszczegółowienie długookresowej „II Polityki ekologicznej państwa”,
58
przede wszystkim w nawiązaniu do priorytetowych kierunków działania określonych w
przyjętym VI Programie działań Unii Europejskiej w dziedzinie środowiska.
Dostosowana do wymagań nowej ustawy „Polityka ekologiczna państwa na lata 2003 –
2006 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2007 – 2010” wpisuje się również
w funkcjonującą w tej dziedzinie praktykę Unii Europejskiej, w której średniookresowe
programy działań Wspólnoty na rzecz środowiska są sporządzane od wielu lat. Aktualny, VI
program takich działań obowiązuje właśnie do 2010 r. Jest to tym bardziej warte
podkreślenia, że znaczną część objętych „ II Polityką ekologiczną...” działań, Polska będzie
realizować już jako członek Unii.
„Polityka ekologiczna państwa na lata 2003 – 2006 z uwzględnieniem perspektywy na
lata 2007 – 2010” została przygotowana i będzie realizowana równolegle ze sporządzonym
wielokrotnie aktualizowanym „Narodowym programem przygotowania do członkostwa”, a
zwłaszcza
przyjętym
dokumentem
zawierającym
końcowe
ustalenia
i przyjęte przez Polskę zobowiązania (CONF-PL 95/01).
Ustawa Prawo ochrony środowiska w art. 13 stwierdza, że polityka ekologiczna
państwa ma na celu stworzenie warunków niezbędnych do realizacji ochrony środowiska. We
współczesnym świecie oznacza to przede wszystkim, że polityka ta powinna być elementem
równoważenia rozwoju kraju i harmonizowania z celami ochrony środowiska celów
gospodarczych i społecznych. Oznacza to także, że realizacja polityki ekologicznej państwa w
coraz większym stopniu powinna dokonywać się poprzez zmiany modelu produkcji i
konsumpcji,
zmniejszanie
materiałochłonności,
wodochłonności
i energochłonności gospodarki oraz stosowanie najlepszych dostępnych technik i dobrych
praktyk gospodarowania, a dopiero w dalszej kolejności poprzez typowo ochronne,
tradycyjne działania takie jak oczyszczanie gazów odlotowych i ścieków, unieszkodliwianie
odpadów. Oznacza to również, że aspekty ekologiczne powinny być obligatoryjnie włączane
do polityk sektorowych we wszystkich dziedzinach gospodarowania, a także do strategii i
programów rozwoju na szczeblu regionalnym i lokalnym.
Zasady polityki ekologicznej państwa
Nadrzędną wartością w polityce ekologicznej państwa jest człowiek, co oznacza, że
zdrowie społeczeństwa, komfort środowiska, w którym żyją i pracują ludzie, życie obywatela
są głównym kryterium realizacji polityki ekologicznej na każdym szczeblu. Polityka
ekologiczna państwa ma służyć zaspokojeniu rosnących potrzeb człowieka.
59
Wiodącą zasadą polityki ekologicznej państwa jest przyjęta w Konstytucji RP zasada
zrównoważonego rozwoju, która uzyskała prawo obywatelstwa wśród społeczeństw świata w
wyniku
Konferencji
Narodów
Zjednoczonych
w
Rio
de
Janeiro
w 1992 r. Istotą zrównoważonego rozwoju jest równorzędne traktowanie racji społecznych,
ekonomicznych i ekologicznych.
We wdrażaniu niniejszego programu istotne znaczenie będą miały zasady
uszczegóławiające zasadę nadrzędną, a będą nimi zasady:
-
przezorności (podwojenie działań, gdy pojawia się uzasadnione prawdopodobieństwo
wystąpienia problemu),
-
integracji polityki ekologicznej z politykami sektorowymi (uwzględnienie celów
ekologicznych na równi z celami gospodarczymi i społecznymi),
-
równego dostępu do środowiska przyrodniczego,
-
uspołecznienia,
-
„zanieczyszczający płaci” (odpowiedzialność za skutki zanieczyszczenia i stwarzania
zagrożeń ponosi jednostka użytkująca zasoby środowiska),
-
prewencji (podejmowanie działań zabezpieczających na wszystkich etapach realizacji
przedsięwzięć),
-
stosowania najlepszych dostępnych technik (BAT),
-
subsydiarności (stopniowe przekazywanie kompetencji i uprawnień na niższych
szczeblach zarządzania środowiskiem),
-
skuteczności ekologicznej i efektywności ekonomicznej (minimalizacja nakładów na
jednostkę uzyskanego efektu).
Cele polityki ekologicznej państwa
Poprawa środowiska ma nastąpić miedzy innymi w skutek następujących działań:
-
znacznego wzrostu lesistości w Polsce z 28,5 % do 30 %,
-
ochrony i zrównoważonego rozwoju lasów,
-
ochrony terenów wodno – błotnych,
-
racjonalizacji użytkowania wody,
-
zmniejszenia materiałochłonności, wodochłonności, energochłonności i odpadowości
gospodarki, wzrostu wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych,
-
ochrony gleb,
60
-
ochrony zasobów kopalin i wód podziemnych,
-
kształtowania stosunków wodnych i ochrony terenów zagrożonych przed powodzią.
Główne cele polityki ekologicznej państwa to:

w zakresie ochrony przyrody i krajobrazu
-
utrzymanie na odpowiednim poziomie różnorodności biologicznej i krajobrazowej,
-
zwiększenie powierzchni obszarów chronionych (do 1/3 terytorium kraju),
-
rekultywacja i renaturalizacja obszarów zdegradowanych,
-
powstrzymywanie procesu degradacji zabytków kultury,
-
zwiększenie skuteczności ochrony obszarów objętych ochroną prawną,
-
renaturalizacja i poprawa stanu najcenniejszych, zniszczonych ekosystemów i siedlisk,
-
restytucja wybranych gatunków,
-
rozwój prac badawczych i inwentaryzacyjnych w zakresie oceny stanu i rozpoznania
zagrożeń bioróżnorodności,
-
utrzymanie
krajobrazu
rolniczego,
zwiększenie
wsparcia
i
rozwoju
rolnictwa
ekologicznego,
-
zapewnienie ochrony i racjonalnego gospodarowania bioróżnorodnością,
-
wzrost stanu świadomości ekologicznej społeczeństwa i władz lokalnych,
-
zachowanie tradycyjnych praktyk gospodarczych na terenach przyrodniczo cennych,
-
zapewnienie
przeciwdziałania
wprowadzania
obcych
gatunków,
zagrażających
integralności naturalnych ekosystemów i siedlisk.
 w zakresie kształtowania stosunków wodnych i ochrony przed powodzią
- racjonalizacja zużycia wody,
- eliminowanie wykorzystania wód podziemnych na cele przemysłowe,
- zwiększenie pojemności zbiorników retencyjnych,
- efektywna ochrona przed powodzią.
 w zakresie racjonalizacji użytkowania wody
- zaniechanie nieuzasadnionego wykorzystania wód podziemnych na cele przemysłowe,
- zastosowanie najlepszych dostępnych technik produkcji przemysłowej i praktyk rolniczych
w celu zmniejszenia zapotrzebowania na wodę i do ograniczenia ładunków
odprowadzanych do odbiorników zanieczyszczeń,
- racjonalizacja zużycia wody w gospodarstwach domowych (ograniczenie marnotrawstwa,
strat w systemach wody).
 w
zakresie zmniejszenia
materiałochłonności,
wodochłonności,
energochłonności,
odpadowości gospodarki i wzrostu wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych
61
- poprawa efektywności ekonomicznej procesów wytwórczych,
- zasady likwidacji zanieczyszczeń, uciążliwości i zagrożeń u źródła,
- zmniejszenie
energochłonności
zarówno
w
procesach
wytwórczych,
jak
i świadczenia usług oraz konsumpcji,
- wzrost wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych do 7,5 % w 2010 r.,
- wzrost udziału w produkcji energii elektrycznej i cieplnej, energetycznych nośników
odnawialnych (energia wody i wiatru, energia geotermalna, energia słoneczna, energia z
biomasy) oraz pochodzących z odpadów.
 w zakresie ochrony gleb
- przeciwdziałanie przejmowania gleb nadających się do wykorzystania rolniczego lub
leśnego na inne cele, zwłaszcza inwestycyjne,
- podniesienie poziomu wiedzy użytkowników gleb i gruntów w zakresie możliwości
eksploatacji gleb,
- doskonalenie struktur organizacyjnych zajmujących się problematyką ochrony gleb,
racjonalnego ich użytkowania, przygotowania programów działań w tym zakresie,
- wprowadzenie w rolnictwie sposobu produkcji zgodnego z ustawą o rolnictwie
ekologicznym,
- objęcie monitoringiem gleb rejestracji zmian wynikających z rodzaju i intensywności
eksploatacji oraz oddziaływania negatywnych czynników,
- eliminacja produkcji rolniczej lub odpowiednia zmiana struktury upraw na glebach
zanieczyszczonych substancjami niebezpiecznymi dla zdrowia, tam gdzie stopień
zanieczyszczenia przekracza dopuszczalne wskaźniki,
- przywracanie wartości użytkowej glebom, które uległy degradacji (oczyszczanie,
rekultywacja, odbudowa właściwych stosunków wodnych),
- dostosowanie do naturalnego, biologicznego potencjału gleb formy ich zagospodarowania
rolniczego lub leśnego.
 w zakresie wzrostu lesistości, wzbogacenia i racjonalnej eksploatacji zasobów leśnych
- dalsze zwiększanie lesistości, stałe powiększanie zasobów leśnych,
- rozszerzanie zasięgu renaturalizacji obszarów leśnych,
- kształtowanie lasu wielofunkcyjnego (poprawa funkcji wodochronnej, klimatotwórczej,
glebochronnej),
- wdrożenie zasad ochrony i powiększenie różnorodności biologicznej w lasach na poziomie
genetycznym, gatunkowym i ekosystemowym,
- zachowanie zdrowotności i żywotności ekosystemów leśnych,
62
- zapewnienie ochrony leśnych zasobów genowych,
- racjonalne, zgodne z zasadami przyrody, użytkowanie zasobów leśnych,
- zachowanie w stanie zbliżonym do naturalnego lub odtworzenie śródleśnych zbiorników
wodnych,
- utrzymanie i wzmacnianie społeczno – ekonomicznej funkcji lasów,
- ochrona gleb leśnych,
- wprowadzanie zadrzewień i zakrzewień jako czynnika ochrony różnorodności biologicznej
i krajobrazowej oraz racjonalnego użytkowania przestrzeni przyrodniczej,
- zapewnienie lasom i zadrzewieniom właściwego znaczenia w planowaniu przestrzennym,
- poprawa stanu i produkcyjności lasów prywatnych.
 w zakresie ochrony zasobów kopalin i wód podziemnych
- ograniczenie wydobycia kopalin, jeśli możliwe jest znalezienie substytutu danego surowca,
- zwiększenie efektywności wykorzystania rozpoznawanych i eksploatowanych złóż,
- zmniejszenie zużycia surowca w przeliczeniu na jednostkę produktu,
- objęcie ochroną wód leczniczych, podziemnych, zwłaszcza głównych zbiorników tych
wód,
- poszerzanie wiedzy o budowie geologicznej Polski i kontynuowanie prac w zakresie
poszukiwania, rozpoznawania i dokumentowania nowych złóż,
- ograniczanie naruszeń środowiska towarzyszących eksploatacji kopalin i pracom
geologicznym.
Poprawa jakości środowiska i wzrost bezpieczeństwa ekologicznego
Poprawa jakości środowiska i wzrost bezpieczeństwa ekologicznego ma nastąpić
wskutek podjęcia działań dotyczących:
-
gospodarowania odpadami,
-
jakości
wód,
jakości
powietrza,
oddziaływania
hałasu
i
elektromagnetycznego,
-
bezpieczeństwa chemicznego i biologicznego,
-
poważnych awarii przemysłowych.
Głównymi celami są:
 w zakresie gospodarowania odpadami:
- pełne wprowadzanie w życie regulacji prawnych dotyczących odpadów,
63
promieniowania
- zapobieganie
powstawania
odpadów,
przy
rozwiązywaniu
problemu
odpadów
„u źródła”,
- zwiększenie poziomu odzysku odpadów,
- bezpieczne dla środowiska unieszkodliwianie odpadów nie wykorzystanych,
- stwarzanie podstaw dla nowoczesnego gospodarowania odpadami komunalnymi,
- zbudowanie krajowego systemu unieszkodliwiania odpadów niebezpiecznych,
 w zakresie jakości wód:
- osiągnięcie dobrego stanu ekologicznego wszystkich rodzajów wód pod względem
jakościowym i ilościowym,
- zapobieganie zanieczyszczeniom wód powierzchniowych i podziemnych ze szczególnym
uwzględnieniem zapobiegania „u źródła”,
- ochrona wód Morza Bałtyckiego przed substancjami biogennymi i niebezpiecznymi oraz
przed nadmiernym eksploatowaniem zasobów żywych,
- przywracanie wodom podziemnym i powierzchniowym właściwego stanu ekologicznego,
a przez to zapewnienie odpowiednich źródeł poboru wody do picia,
- zlewniowe zarządzanie gospodarką wodną,
 w zakresie ochrony powietrza przed zanieczyszczeniem:
- poprawa stanu czystości powietrza,
- uzyskanie norm emisyjnych wymaganych przez przepisy UE,
- konsekwentne przechodzenie na likwidację zanieczyszczeń „u źródła”,
- coraz szersze normowanie emisji w przemyśle, energetyce i transporcie,
- wprowadzanie
norm
ograniczających
emisję
do
powietrza
zanieczyszczeń
w procesie produkcyjnym (w pełnym cyklu życia produktów i wyrobów),
 w zakresie hałasu i promieniowania elektromagnetycznego:
- zmniejszenie skali narażania ludności na ponadnormatywny poziom hałasu,
- nie dopuszczanie do pogorszenia się klimatu akustycznego tam, gdzie obecnie sytuacja jest
korzystna,
- kontrola i ograniczenie emisji do środowiska promieniowania niejonizującego,
- stworzenie
struktur
zajmujących
się
monitorowaniem
i
badaniem
elektromagnetycznych,
-
kształtowanie zieleni zorganizowanej pełniących funkcje ochronne,
- harmonizacja polskich przepisów z odpowiednimi dyrektywami UE,
- poprawa systemu transportu zbiorowego,
-
produkcja urządzeń i pojazdów o hałaśliwości zgodnej z normami międzynarodowymi,
64
pól
 w zakresie bezpieczeństwa chemicznego i biologicznego:
- włączenie
się
Polski
do
realizacji
międzynarodowych
programów
związanych
z bezpieczeństwem chemicznym i biologicznym,
- harmonizowanie polskich przepisów prawnych z przepisami UE oraz wdrażanie wymogów
i zaleceń,
 w zakresie poważnych awarii:
- eliminowanie lub zmniejszenie skutków dla środowiska z tytułu poważnych awarii,
- sporządzenie ocen ryzyka obiektów, planów operacyjno – ratowniczych wojewódzkich i
powiatowych planów zarządzania ryzykiem,
- doskonalenie istniejącego systemu ratowniczego na wypadek zaistnienia awarii
i klęsk żywiołowych,
- wprowadzenie systemu ubezpieczeń ekologicznych,
 w zakresie przeciwdziałania zmianom klimatu:
- włączenie się Polski do wysiłków społeczności międzynarodowej na rzecz ochrony
klimatu globalnego,
- zintegrowanie polskiej polityki ochrony klimatu z polityką UE,
- wypełnienie przez Polskę zobowiązań do redukcji emisji gazów cieplarnianych
o 6 % w stosunku do roku bazowego,
- zapewnienie realizacji polityki ochrony klimatu na poziomie sektorów gospodarczych i
przedsiębiorstw.
4.1.2 Cele polityki ekologicznej województwa lubelskiego
Zgodnie z „Programem ochrony środowiska województwa lubelskiego na lata
2001-2015”, przyjętym przez Zarząd Województwa Lubelskiego w dniu 29.07.2003 r.
dokumentem nadrzędnym wytyczającym cele i kierunki działań w zakresie polityki
ekologicznej województwa jest „Strategia rozwoju województwa lubelskiego”, uchwalona
przez Sejmik Województwa Lubelskiego w dniu 14 lipca 2000 r.
Jest ona nadrzędnym dokumentem dla Programu ochrony środowiska województwa
lubelskiego, wytyczającym główne tendencje i kierunki działań w ramach rozwoju
gospodarczego, społecznego i przyrodniczego. Dokument ten jest bazą dla programów
sektorowych (np. dotyczących rozwoju przemysłu, turystyki, ochrony środowiska itd.).
Za cel generalny określony w „Strategii rozwoju województwa lubelskiego” uznano:
65
„osiąganie trwałego rozwoju społecznego i gospodarczego poprzez wykorzystanie
geograficznego położenia regionu jako platformy współpracy krajów Europy
Wschodniej i Zachodniej.”
Generalny cel strategiczny opiera się na sześciu wybranych priorytetach rozwoju
uwzględniających wyzwania przyszłości. Są to następujące priorytety:

tworzenie warunków restrukturyzacji rolnictwa oraz wielofunkcyjnego rozwoju obszarów
wiejskich,

rozbudowa i modernizacja systemu komunikacyjnego i przejść granicznych,

tworzenie kompleksowych systemów infrastruktury ekonomicznej,

rozwój systemu przygotowania kadr,

poprawa kondycji ekologicznej środowiska,

tworzenie warunków racjonalnej i ekonomicznie efektywnej urbanizacji województwa,

ochrona i pomnażanie dziedzictwa kulturowego oraz jego wykorzystanie dla
harmonijnego rozwoju społecznego.
Opracowany w 2000 r. Program Ochrony Środowiska województwa lubelskiego, jest
zarówno długoterminowym planem polityki ekologicznej województwa (do 2015 r.) jak
i programem wdrożeniowym na najbliższe lata tj. do 2004 r. Pozostaje on w ścisłej relacji do
pozostałych programów sektorowych–przemysłu, rolnictwa itd. Oznacza to, że działania
realizowane
np.
w
przemyśle
czy
rolnictwie
muszą
być
brane
pod
uwagę
w programie ochrony środowiska. Jednocześnie ochrona środowiska wymaga podejmowania
pewnych działań w poszczególnych dziedzinach gospodarki i codziennego bytowania
mieszkańców województwa.
4.1.3 Cele polityki ekologicznej powiatu puławskiego
Podstawowym dokumentem określającym cele i priorytety polityki ekologicznej w
powiecie puławskim jest „Program ochrony środowiska dla powiatu puławskiego”, przyjęty
przez Radę Powiatu 23.12.2003 r. W dokumencie tym zawarta została diagnoza
podstawowych elementów środowiska naturalnego na terenie powiatu puławskiego. Na jej
podstawie, w oparciu o specyfikę powiatu puławskiego, zostały określone dziedziny,
stanowiące grupę celów i priorytetów głównych, należą do nich:

Edukacja ekologiczna,
66

Ochrona przyrody i poprawa ładu przestrzennego,

Racjonalna gospodarka wodno-ściekowa,

Ochrona powierzchni ziemi,

Gospodarka odpadami,

Ochrona powietrza, ekologiczne środki transportu i odnawiane źródła energii,

Ochrona przed hałasem,

Monitoring środowiska i ochrona przed nadzwyczajnymi zagrożeniami,

Turystyka i rozwój agroturystyki.
W „Programie ochrony środowiska dla powiatu puławskiego”, zostały opracowane
wytyczne dla gmin powiatu puławskiego do sporządzania gminnych programów ochrony
środowiska i planów gospodarki odpadami. Jednym z elementów zawartych w powyższych
wytycznych są propozycje celów i priorytetów do programów gminnych. Zakładają one, że
zadania powinny zostać pogrupowane wg następujących dziedzin:

Poprawa jakości powietrza atmosferycznego,

Racjonalna gospodarka wodna,

Poprawa jakości gleb, ochrona powierzchni i kopalin,

Zmniejszenie uciążliwości hałasu,

Zachowanie i wzbogacanie walorów przyrodniczych,

Racjonalna gospodarka odpadami,

Zagospodarowanie terenów zdegradowanych,

Przeciwdziałanie nadzwyczajnym zagrożeniom środowiska,

Edukacja ekologiczna.
4.2 Uwarunkowania wewnętrzne
4.2.1 Cele i priorytetowe działania ekologiczne w gminie Końskowola
Podstawowym dokumentem prowadzącym do określenia celów i priorytetów
ekologicznych na szczeblu gminnym jest „Studnium uwarunkowań i kierunków
zagospodarowania przestrzennego Gminy Końskowola”. Wg niniejszego dokumentu
nadrzędnym celem działań w gminie jest:
67
„Wykorzystanie potencjałów rozwojowych gminy dla poprawy warunków i jakości
życia jej mieszkańców.”
Optymalizacja szans jakie stwarza położenie gminy z jej głównym potencjałem
przyrodniczym, kulturowym i społeczno-ekonomicznym, przy dążeniu do zachowania
równowagi przyrodniczej rejonu oraz zapewnienia lub przywrócenia trwałości procesów
przyrodniczych takich jak czystości wód i powietrza. Realizacja tego celu głównego, w
dbałości o rozwój zrównoważony, powinna być zgodna z celami ponadgminnymi.
W oparciu o wytyczne Ministerstwa Środowiska (lipiec 2002 r.), konsultację
z przedstawicielami Gminy, opracowano zestawienie celów, priorytetów i zadań
środowiskowych (tj. zadania własne i koordynowane).
ZADANIA WŁASNE (W) – poprzez te zadania należy rozumieć te przedsięwzięcia, które
będą finansowane w całości lub części przez Gminę.
ZADANIA KOORDYNOWANE (K) – są to zadania związane z ochroną środowiska, które
będą realizowane przez Gminę Końskowola, lecz nie finansowane. Zadania finansowane będą
ze środków przedsiębiorstw, instytucji, gospodarstw domowych, oraz ze środków
zewnętrznych, będących w dyspozycji organów i instytucji szczebla wojewódzkiego
i centralnego.
Zadania prowadzące do poprawy stanu środowiska na terenie gminy Końskowola
zostały zdefiniowane wg dziedzin zaproponowanych w „Programie Ochrony Środowiska dla
Powiatu Puławskiego” i przedstawiają się następująco:
1.
2.
3.
zdegradowanych
4.
5.
6.
7.
Monitoring środowiska i przeciwdziałanie nadzwyczajnym zagrożeniom środowiska
8.
9.
68
4.2.2 Zadania inwestycyjne w dziedzinie ochrony środowiska
Zanieczyszczenie powietrza atmosferycznego na terenie gminy jest związane z niską
emisją, emisją pochodzącą od ciągów komunikacyjnych oraz emisją przemysłową. Niska
emisja może zostać ograniczona poprzez odpowiednia termomodernizację budynków i
kotłowni oraz korzystanie z ekologicznych i odnawialnych źródeł energii. Ekologiczne źródła
energii są często źródłami niezwykle ekonomicznymi, jednak ich zastosowanie wymaga
niezwykle szczegółowych badań i analiz. Zanieczyszczenia pochodzące od ciągów
komunikacyjnych są trudne do wyeliminowania, zwłaszcza wobec ciągłej rozbudowy
szlaków komunikacyjnych i przybywania samochodów. Rozwiązaniem jest organizacja i
rozbudowa infrastruktury drogowej w sposób umożliwiający ominięcie newralgicznych
punktów. Przykładem działań może być budowa obwodnicy, a także wyprowadzenie ruchu z
obszarów o gęstej zabudowie. Rozwiązaniem jest również promocja i korzystanie z
ekologicznych środków transportu np. roweru. Rozbudowa ścieżek rowerowych z pewnością
przyczyni się do poprawy stanu powietrza atmosferycznego oraz zmniejszy uciążliwość
hałasu.
Społeczność w dniu dzisiejszym nie może funkcjonować bez korzystania z wody.
Wiąże się to z wytwarzaniem olbrzymiej ilości ścieków bytowo-gospodarczych i
przemysłowych. Obieg wody jest obiegiem zamkniętym i zanieczyszczenia w różnej postaci
są w nim ciągle obecne. Nie oczyszczone ścieki są przyczyną wielu zatruć i chorób.
Pogorszenie jakości wód podziemnych i powierzchniowych przyczynia się do zanikania życia
biologicznego. Zapewnienie odpowiednich standardów czystości wodzie jest zatem konieczne
i wymaga odpowiednich działań. Konieczne jest również korzystanie z zasobów wodnych w
sposób oszczędny i racjonalny.
69
zdegradowanych
Powierzchni ziemi jest pojęciem bardzo ogólnym. Często traktuje się ją jako jeden z
komponentów środowiska. Antrpopresja (rozwój społeczny, gospodarczy oraz wszelka
działalność ludzka) przyczyniła się do zmian pierwotnego charakteru terenu gminy
Końskowola. Rozwój przemysłu i rolnictwa jest przyczyną degradacji terenów i naruszania
równowagi w ekosystemie. Obowiązkiem staje się więc nie tylko odpowiednie korzystanie z
zasobów naturalnych (kopaliny, kruszywa) oraz gleb ale również przywrócenie wartości
użytkowych terenów zdegradowanych, poprzez odpowiednie zabiegi rekultywacji i odnowy.
W tym celu winna być przeprowadzona inwentaryzacja terenów zdegradowanych i
określenie zakresu i sposobu realizacji monitoringu gleb zdegradowanych.
Hałas jest czynnikiem, który bezpośrednio ma wpływ na zdrowie. Hałas towarzyszy
przede wszystkim ciągom komunikacyjnym i zakładom przemysłowym. Ochrona przed
hałasem polega miedzy innymi na eliminowaniu instalacji uciążliwych, zakładaniu urządzeń
tłumiących, budowie ekranów akustycznych oraz zapewnieniu odpowiednich standardów
ciągom komunikacyjnym (odpowiednie nawierzchnie tłumiące hałas). Również zagadnienia
te winny być analizowane w trakcie opracowywania miejscowych planów zagospodarowania
przestrzennego.
Rozwiązaniem problemu nadmiernego hałasu komunikacyjnego może być (tak jak w
przypadku
zanieczyszczeń
pochodzących
od
komunikacji
i
środków
transportu),
wyprowadzenie ruchu z terenów o gęstej zabudowie i terenów cennych przyrodniczo jak
również promocja oraz korzystanie z ekologicznych środków transportu.
Gmina Końskowola charakteryzuje się wysokimi walorami przyrodniczymi. Z uwagi na
rosnące zainteresowanie wypoczynkiem sobotnio-niedzielnym na terenie gminy (przede
wszystkim na obszarze Kazimierskiego Parku Krajobrazowego), obszary cenne przyrodniczo
są zagrożone i objęcie ich odpowiednią ochroną jest koniecznością. Świat przyrody
ożywionej i nieożywionej przyczynia się do poprawy czystości środowiska. Zachowanie
70
elementów krajobrazowych jest koniecznym nie tylko ze względu na utrzymanie stabilności
życiowej gatunków. Elementy przyrody są dziedzictwem narodowym z którego mają prawo
korzystać przyszłe pokolenia. Dla potrzeb ochrony środowiska należy przeprowadzić analizę
obowiązujących
na
terenie
powiatu
planów
zagospodarowania
przestrzennego
i studiów uwarunkowań, pod kątem wyznaczonych obszarów ochrony przyrody oraz
określenia terenów, które mogą być bazą dla rozwoju turystyki i stworzenia oferty dla
potencjalnych inwestorów. Program NATURA 2000, wyznaczający pod ochronę siedliska
flory i fauny, nie obejmuje swym zasięgiem terenu gminy Końskowola.
Na terenach cennych przyrodniczo należy opracować i wdrożyć program rolnictwa
ekologicznego
Działalność
człowieka
związana
jest
nierozerwalnie
z
produkcja
odpadów
a utrzymanie wysokich standardów życia jest niemożliwe bez prowadzenia właściwej
gospodarki odpadami zarówno komunalnymi jak i przemysłowymi. Często są niebezpieczne
dla zdrowia człowieka i mają znaczny wpływ na środowisko przyrodnicze. Odpady muszą
być odpowiednio zagospodarowywane lub przetworzone.
Generalna zasada unieszkodliwiania odpadów poprzez ich składowanie, bezwzględnie
winna być stosowana tylko do odpadów które nie można w żaden sposób przetworzyć.
W Powiecie puławskim funkcjonuje jeden z najnowocześniejszych w województwie
lubelskim zakład unieszkodliwiania i odzysku odpadów, system gospodarki odpadami w
gminie Końskowola jest oparty o ten zakład. System gospodarki odpadami na terenie gminy
Końskowola należy rozwinąć,
wspierając działania w kierunku wdrożenia selektywnej
zbiórki odpadów i zagospodarowania wyselekcjonowanych odpadów.
Należy
doprowadzić
do
powstania
systemu
punktów
selektywnej
zbiórki,
magazynowania i przerobu gruzu budowlanego.
Wszystkie podmioty wytwarzające odpady
niebezpieczne powinny prowadzić
ewidencję odpadów niebezpiecznych powstających w ich zakładach. Należy także opracować
powiatowy program usuwania azbestu i wyrobów azbestowych po dokonaniu inwentaryzacji
potrzeb w tym zakresie, a następnie należy przystąpić na terenie gminy Końskowola do
realizacji tego programu.
71
Uporządkowana gospodarka odpadami na składowisku odpadów wpływa nie tylko na
poprawę stanu czystości wód, gleby i powietrza ale również wpływa na atrakcyjność danego
terenu (teren nie zalicza się do zdegradowanego).
Monitoring środowiska i przeciwdziałanie nadzwyczajnym zagrożeniom środowiska
Realnymi zagrożeniami ekologicznymi dla gminy Końskowola są głównie poważne
awarie związane z transportem drogowym materiałów zaliczanych do niebezpiecznych
(benzyna, olej napędowy). Niekorzystnym skutkom tych zagrożeń można przeciwdziałać
poprzez wspieranie specjalistycznych jednostek ratownictwa chemiczno-ekologicznego,
organizowanie ćwiczeń dla ludności w zakresie bezpieczeństwa ekologiczno-chemicznego
oraz monitoring wód.
Monitoring środowiska polega na ciągłej kontroli źródeł zanieczyszczenia środowiska.
Monitoringiem wód, gleby, powietrza, hałasu, oraz odpadów zajmują się wyspecjalizowane
jednostki takie jak: Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska, Inspekcja Sanitarna,
Inspekcja Weterynaryjna. Badania prowadzone przez te jednostki polegają na badaniach wg
ustalonego harmonogramu lub na skutek potrzeby wynikającej najczęściej z interwencji
zainteresowanego wynikami badań. Takie badania mają na celu podjęcie natychmiastowych
działań zapobiegawczych lub sprawdzenia skuteczności podjętych działań naprawczych.
Monitoring środowiska polega również na zbieraniu i wymianie informacji o jego
komponentach.
Poprawa stanu środowiska i jego ochrona nie może odbywać się bez odpowiedniej
wiedzy o jego składnikach i powiązaniach. Edukacja ekologiczna ma na celu podniesienie
świadomości wszystkich użytkowników środowiska i wskazanie odpowiednich sposobów
korzystania z zasobów naturalnych bez ich naruszania. Walory środowiskowe Gminy
Końskowola są jej dużym atutem. Poprzez odpowiednią edukację ekologiczną możliwe jest
ich
ciągłe
doskonalenie
oraz
powiązanie
z
rozwojem
gospodarczym
i społecznym. Edukacja ta w odpowiedniej formie (konkursy ekologiczne, ścieżki
przyrodnicze, programy w szkołach, wydawnictwa proekologiczne), winna trafiać zarówno
do dorosłych jak młodzieży i dzieci. Ważnym zadaniem jest informowanie społeczeństwa
o sposobach i metodach oszczędzania wody i energii a także o możliwości wykorzystania
72
„ekologicznych” energii. Przewiduje się prowadzenie działań informacyjno-promocyjnych w
zakresie rolnictwa ekologicznego i zdrowej żywności. W tym celu, na szczeblu powiatowym,
utworzony zostanie ośrodek edukacji ekologicznej, w którym możliwe będzie doskonalenie
nauczycieli w zakresie edukacji ekologicznej poprzez odpowiednie materiały informacyjne.
Ośrodek jako informacyjny służyć będzie także organizowaniu i wspieraniu akcji
wydawania wydawnictw, promujących walory przyrodniczo - krajobrazowe gminy.
Gmina
Końskowola
charakteryzuje
się
wysokimi
walorami
przyrodniczo-
kulturowymi. Podniesienie atrakcyjności regionu powinno odbywać się poprzez optymalne
wykorzystanie jego atutów przyrodniczych i kulturowych, poprzez rozwój komfortowego
zaplecza turystycznego i rekreacyjnego. W układzie regionalnym rozwój turystyki
i agroturystyki powinien spełniać rolę czynnika wspomagającego rozwój społecznogospodarczy i ekonomiczny.
Należy dążyć do opracowania projektu lokalizacji i zagospodarowania miejsc
wypoczynku sobotnio-niedzielnego w rejonach o dużych walorach przyrodniczokrajobrazowych, na terenie gminy Końskowola.
Przewiduje
się
wspieranie
powstawania
tzw.
„zielonych
miejsc
pracy”,
w szczególności w rolnictwie ekologicznym, eko- i agroturystyce, leśnictwie, ochronie
przyrody, gospodarce wodnej, odnawialnych źródłach energii, odzysku odpadów itp.
4.3 Dostosowanie poziomu emisji do środowiska i stanu środowiska
przyrodniczego gminy, do wymogów prawodawstwa Unii Europejskiej
W programie wykonawczym do II polityki ekologicznej państwa na lata 2002-2010
(Ministerstwo Środowiska, Warszawa, 2002 r.), ustalone zostały ważniejsze limity krajowe,
związane z racjonalnym wykorzystaniem zasobów naturalnych i poprawą stanu środowiska.
Limity te mają być osiągnięte do 2010 r. Są to:
-
zmniejszenie wodochłonności produkcji o 50 % w stosunku do stanu w 1990 r.
(w przeliczeniu na PKB i wartość sprzedaną w przemyśle),
73
-
ograniczenie materiałochłonności produkcji o 50 % w stosunku do 1990 r., w taki sposób,
aby uzyskać co najmniej średnie wielkości dla państwa OECD (w przeliczeniu na
jednostkę produkcji, wartość produkcji lub PKB),
-
ograniczenie zużycia energii o 50 % w stosunku do 1990 r. i 25 % w stosunku do 2000 r.
również w przeliczeniu na jednostkę produkcji, wartość produkcji lub PBK),
-
dwukrotne zwiększenie udziału odzyskiwanych i
ponownie wykorzystywanych
w procesach produkcyjnych odpadów przemysłowych w porównaniu ze stanem
z 1990 r.,
-
odzyskanie i powtórne wykorzystanie co najmniej 50 % papieru i szkła z odpadów
komunalnych,
-
pełna (100%) likwidacja zrzutów ścieków nieoczyszczonych z miast i zakładów
przemysłowych,
-
zmniejszenie ładunku zanieczyszczeń odprowadzanych do wód powierzchniowych
w stosunku do stanu z 1990 r., z przemysłu o 50 %, z gospodarki komunalnej (na terenie
miast i osiedli wiejskich) o 30 % i ze spływu powierzchniowego – również o 30 %,
-
ograniczenie emisji pyłów o 75 %, dwutlenku siarki o 56 %, tlenków azotu o 31 %,
niemetanowych lotnych związków organicznych o 4 % i amoniaku o 8 % w stosunku do
stanu w 1990 r.,
-
do końca 2005 r. wycofać z użytkowania etylinę i przejść wyłącznie na stosowanie
benzyny bezołowiowej.
Powyższe limity krajowe przyjęto jako punkt odniesienia w zakresie realizacji celów
polityki ekologicznej województwa lubelskiego.
W dokumencie „Polityka ekologiczna państwa na lata 2003–2006 z uwzględnieniem
perspektywy na lata 2007 – 2010” określono następujące limity:
74
Tabela nr 4.1. Limity określone w Polityce ekologicznej państwa na lata 2003 – 2006
z uwzględnieniem perspektywy na lata 2007 – 2010
Lp.
Limity
1. Wzrost lesistości do 30% w 2020 r., zgodnie z krajowym programem zwiększenia lesistości (2003).
2. Europejska sieć ekologiczna NATURA 2000, średnio 15%
3. Rekultywacja starych składowisk do 2004 r.
4. Osiągnięcie dobrego stanu ekologicznego wód powierzchniowych (zgodnie z Ramową Dyrektywą Wodną)
do 2015 r.
5. Redukcja biogenów w dorzeczu Wisły i Odry ze ścieków komunalnych o 75% do 2015 r.
6. Zaprzestanie odprowadzania do Bałtyku substancji niebezpiecznych do 2006 r.
7. Wyposażenie aglomeracji liczących powyżej 15 tys. mieszkańców w oczyszczalnie ścieków do 2015 r.
8. Wyposażenie aglomeracji liczących 2 - 15 tys. mieszkańców w oczyszczalnie ścieków do 2010 r.
9. Ograniczenie zanieczyszczeń azotowych pochodzących z rolnictwa (budowa nowoczesnych stanowisk do
składowania obornika i zbiorników na gnojówkę w gospodarstwach rolnych) do 2010 r.
10 Udział energii odnawialnej – 7,5 % do 2010 r., zgodnie ze Strategią rozwoju energetyki odnawialnej i
.
rozporządzeniem Ministra Gospodarki z dnia 15 grudnia 2000 r.
11 Opracowanie programów naprawczych ochrony powietrza (dla obszarów, gdzie występuje przekroczenie
.
poziomów odniesienia jakości powietrza) do 2004 r.
12 Wzrost odzysku odpadów komunalnych o 30% do 2006 r. i 75% do 2010 r. (w stosunku do 2000 r.)
.
13 Sporządzenie wojewódzkich planów zarządzania ryzykiem oraz powiatowych, gdy występuje więcej niż 5
.
obiektów niebezpiecznych do 2010 r.
14 Sporządzenie dla wszystkich aglomeracji powyżej 100 tys. mieszkańców map akustycznych do 2010 r.
.
4.4 Cele, priorytety i zadania wraz z czasem realizacji, szacunkowymi
kosztami i możliwością finansowania
Cele, priorytety i zadania gminy Końskowola w dziedzinie ochrony środowiska wraz z
szacunkowymi kosztami i możliwością finansowania przedstawione są w poniższym
zestawieniu.
75
76
1. Poprawa jakości powietrza atmosferycznego
W – zadania własne, Gmina jest realizatorem oraz ponosi koszty w całości lub w części
K – zadania koordynowane, Gmina jest współrealizatorem i nie finansuje zadania
Nazwa zadania w zakresie edukacji
W/K
ekologicznej
Realizacja do Realizacja do Szacunkowy koszt
roku 2007
roku 2016
wdrożenia całości
Źródła
Partnerzy
finansowania
zadania lub
nakłady w skali
roku
1
Zaproponowanie ujednoliconych w
2
3
W
x
K
x
4
5
6
2 000
Budżet Gminy
7
skali powiatu przedsięwzięć
zmierzających do ograniczenia niskiej
emisji
Zwiększenie ilości odbiorców gazu oraz
x
Gospodarstwa
energii odnawialnej
ZG Lublin
domowe,
ZG Lublin
Promowanie możliwych do
W
x
x
1 000/rok
Budżet Gminy
Starostwo
wykorzystania na terenie gminy
Powiatowe w
odnawialnych źródeł energii oraz
Puławach,
wspieranie systemu zachęt dla
przedsięwzięć wykorzystujących
Organizacje
pozarządowe,
odnawialne źródła energii i produkcji
Podmioty
biopaliw
Organizacja konferencji poświęconych
gospodarcze
K
x
Budżet Powiatu
x
Gminy Powiatu,
odnawialnym źródłom energii w
Organizacje
powiecie
pozarządowe
Promocja kotłowni wykorzystujących
W
x
x
1 000/rok
Budżet Gminy
pompy ciepła
Termomodernizacja obiektów Urzędu
gospodarcze
W
x
30 000
Budżet Gminy
Gminny
Modernizacje kotłowni w szkołach
Budżet gminy
W
FOŚiGW
podstawowych, gimnazjach, w tym:
- w Pożogu
x
170 000
- w Skowieszynie
x
150 000
- w Końskowoli
Podmioty
x
200 000
78
2. Racjonalna gospodarka wodna i wodno-ściekowa
W/K
ekologicznej
roku 2007
roku 2016
Źródła
Partnerzy
finansowania
zadania lub
nakłady w skali
roku
1
Rozbudowa i modernizacja sieci
2
3
4
5
6
300 000
Budżet gminy
W
wodociągowej, w tym:
- rozbudowa sieci wodociągowej w
x
Końskowoli: ul. Młyńska, Żyrzyńska,
FOŚiGW
Brzezinki
- rozbudowa sieci wodociągowej z
x
1 000 000
Wronowa do Sielc
- budowa ujęcia i stacji uzdatniania w
F. strukturalne
x
3 000 000
Końskowoli ul. Brzezinki
- budowa sieci wodociągowej z
Budżet gminy
Budżet gminy
F. strukturalne
x
400 000
Końskowoli do Witowic
Budżet gminy
F. strukturalne
79
7
- budowa sieci wodociągowej z
x
405 000
Końskowoli do Młynek
Budżet gminy
F. strukturalne
- połączenie wodociągów Pożóg, Nowy
Świat, Stok
x
- ujęcie Nowy Świat
x
220 000
Budżet gminy
F. strukturalne
350 000
Budżet gminy
F. strukturalne
- budowa wodociągu w Chrząchówku
x
330 000
Budżet gminy
F. strukturalne
Rozbudowa i modernizacja kanalizacji:
- budowa kanalizacji w Końskowoli
W
x
600 000
ulice: Młyńska, Żyrzyńska, Brzezinki
- budowa kanalizacji w Końskowoli
FOŚiGW
x
600 000
Budżet Gminy
FOŚiGW
ulice: Kurowska i Polna
- budowa kanalizacji w Skowieszynie
Budżet Gminy
x
1 200 000
Budżet gminy
F. strukturalne
FOŚiGW
- budowa kanalizacji w Pożogu
x
x
7 000 000
Budżet gminy
F. strukturalne
80
FOŚiGW
- budowa kanalizacji w Witowicach i
x
x
1 700 000
Opoce
Budżet gminy
F. strukturalne
FOŚiGW
- budowa kanalizacji w Młynkach
x
x
3 000 000
Budżet gminy
F. strukturalne
FOŚiGW
- budowa kanalizacji w Sielcach
x
x
5 000 000
Budżet gminy
F. strukturalne
FOŚiGW
- budowa kanalizacji w Chrząchówku
x
x
4 800 000
Budżet gminy
F. strukturalne
FOŚiGW
- budowa kanalizacji w Chrząchowie
x
x
6 200 000
Budżet gminy
F. strukturalne
FOŚiGW
- budowa kanalizacji we Wronowie
x
x
2 000 000
Budżet gminy
F. strukturalne
FOŚiGW
Budowa kanalizacji burzowej w
W
x
900 000
Końskowoli z podoczyszczalnią
Budżet Gminy
F. strukturalne
81
FOŚiGW
Wyznaczanie i zagospodarowywanie
W
x
8 000
stref ochrony sanitarnej ujęć wód
Budowa zbiorników wodnych małej
Budżet Gminy
FOŚiGW
W
retencji:
- zbiornik w Starej Wsi o pow. ok. 0,7
x
100 000
ha
Budżet Gminy
WZMiUW
Fundusze
o/Lublin
Strukturalne
FOŚiGW
- zbiornik w Młynkach o pow. ok. 3,0
x
x
200 000
ha
Budżet Gminy
WZMiUW
Fundusze
o/Lublin
Strukturalne
FOŚiGW
- zbiornik w Chrząchówku o pow. 6,5
x
300 000
ha
Budżet Gminy
WZMiUW
Fundusze
o/Lublin
Strukturalne
FOŚiGW
- zbiornika na rzece Kurówka na
x
x
granicy Puław i Młynek o pow. ok. 5 ha
50 000
Budżet Gminy
WZMiUW
Końskowola,
o/Lublin
Budżet Gminy
Gmina Puławy
Puławy
82
F. Strukturalne
F. spójności
FOŚiGW
Budowa przydomowych oczyszczalni
W
x
x
ścieków
6 000/rok
Budżet Gminy,
WODR
Osoby fizyczne,
Osoby fizyczne
FOŚiGW
83
3. Poprawa jakości gleb, ochrona powierzchni, kopalin i zagospodarowanie terenów zdegradowanych
W/K
ekologicznej
roku 2007
roku 2016
Źródła
Partnerzy
finansowania
zadania lub
nakłady w skali
roku
1
2
3
4
Racjonalne korzystanie ze złóż kopalin
K
x
x
5
6
7
Budżet powiatu
Gminy powiatu,
w sposób nie dopuszczający do
podmioty
naruszenia równowagi w ekosystemie
Ograniczenie procesów erozyjnych
gospodarcze
K
x
x
gleb, w tym:
-
zalesianie nieużytków i gruntów
słabych klas bonitacyjnych,
-
zmiana sposobu użytkowania
Budżet powiatu,
Gminy Powiatu,
właściciele
Nadleśnictwa,
gruntów,
Rolnicy, Urząd
F. strukturalne,
Wojewódzki
F. pomocowe
gruntów ornych na użytki ziel.
Opracowanie wieloletniego programu
W
x
x
zalesiania nieużytków
84
1 000
Budżet gminy
Gminy Powiatu,
Budżet powiatu
Nadleśnictwa
Rekultywacja terenów na podst. ustawy
K
x
Budżet Powiatu
x
o ochronie gruntów rolnych i leśnych
Rekultywacja terenów na podstawie
gruntów
K
x
Budżet powiatu
x
prawa ochrony środowiska
Inwentaryzacja terenów
K
x
W
x
W
x
Budżet powiatu
x
5 000/rok
Budżet Gminy
1 000/rok
Budżet Gminy
terenie użytkowanym przez Gminę
Urządzenie zieleni przy drogach
Podmioty
odpowiedzialne
zdegradowanych
Urządzenie zieleni śródmiejskiej na
Właściciele
x
gminnych
85
4. Zmniejszenie uciążliwości hałasu
W/K
ekologicznej
roku 2007
roku 2016
Źródła
Partnerzy
finansowania
zadania lub
nakłady w skali
roku
1
Modernizacja i rozbudowa
2
3
4
5
6
7
W
x
x
60 000/rok
Budżet Gminy
PZDP, WZDP
Budżety Zarządów
infrastruktury drogowej (drogi gminne)
Dróg,
F. strukturalne
Opracowanie projektów tras
W
x
6 000
rowerowych
Budżet gminy
Starostwo
Powiatowe w
Puławach,
Nadleśnictwa,
Parki
Krajobrazowe
86
Opublikowanie informacji o trasach
W
x
x
2 000
Budżet Gminy
W
x
x
6 000
Budżet Gminy
rowerowych
Tworzenie stref buforowych pomiędzy
nowoprojektowanymi centrami
przemysłu i usług a terenami zabudowy
mieszkaniowej
87
5. Zachowanie i wzbogacanie walorów przyrodniczych
W/K
ekologicznej
roku 2007
roku 2016
Źródła
Partnerzy
finansowania
zadania lub
nakłady w skali
roku
1
6
7
Fundusze
Starostwo
strukturalne
Powiatowe w
inwentaryzacja zagrożeń wód
Fundusze
Puławach, Gminy,
stojących, płynących i terenów
pomocowe
Nadleśnictwa,
FOŚiGW
Urząd
Budżet Powiatu
Wojewódzki,
Ochrona obszarów i obiektów cennych
2
3
4
K
x
x
przyrodniczo w tym:
-
podmokłych,
-
-
realizacja zadań wynikających z
5
dokumentacji przyrodniczych i
Organizacje
planów przyrody
pozarządowe
promowanie projektów z
zakresu ochrony i renaturyzacji
ekosystemów
88
Opracowanie i rozpropagowanie wśród
K
x
W
x
W
x
W
x
Budżet Powiatu
Gminy powiatu
gmin kompleksowego wykazu terenów i
obiektów przyrodniczych, które należy
chronić na terenie powiatu
Analiza obowiązujących na terenie
2 000
Budżet Gminy
x
800/rok
Budżet Gminy
Instytut PAN
x
800/rok
Budżet Gminy,
Starostwo
Budżet Powiatu
Powiatowe w
gminy planów zagospodarowania
przestrzennego i studiów uwarunkowań
pod kątem wyznaczonych obszarów
ochrony przyrody oraz określenia
terenów, które mogą być bazą dla
rozwoju turystyki i stworzenia oferty
dla potencjalnych inwestorów
Restytucja innych gatunków roślin i
zwierząt cennych ze względów
przyrodniczych
Wspieranie inicjatyw dotyczących
porządkowania (utrzymania czystości)
terenów leśnych i rekreacyjnych
Puławach,
Gminy powiatu,
Nadleśnictwa
Opracowanie i wdrożenie programów
K
x
89
Budżet Powiatu,
Gminy Powiatu,
rolnictwa ekologicznego na terenach
Budżety ODR i
ODR, Izba
cennych przyrodniczo
Izby Rolniczej
Rolnicza
90
6. Racjonalna gospodarka odpadami
W/K
ekologicznej
roku 2007
roku 2016
Źródła
Partnerzy
finansowania
zadania lub
nakłady w skali
roku
1
Stworzenie systemu gospodarki
2
3
4
5
W
odpadami:
6
7
Budżet Gminy,
Organizacje
FOŚiGW,
pozarządowe
EFRW
-
zakup pojemników do
x
50 000
selektywnej zbiórki odpadów,
-
zakup worków do selektywnej
x
x
4 000/rok
zbiórki odpadów
Organizacja systemu zbiórki zwłok
K
x
zwierzęcych
Agencja
Gminy Powiatu,
Restrukturyzacji i
Sąsiednie powiaty
Modernizacji
Rolnictwa
91
Likwidacja dzikich wysypisk śmieci
Budżety gmin,
Gminy Powiatu,
oraz utrzymanie czystości na szlakach
podmioty
Właściciele
turystycznych i ścieżkach rowerowych
odpowiedzialne
terenów
Organizacja systemu punktów
W
W
x
x
x
x
50 000
10 000
selektywnej zbiórki, magazynowania i
Odpowiedzialny
przerobu gruzu budowlanego
Utylizacja przeterminowanych środków
Budżet gminy,
podmiot
W
x
K
x
x
1 000/rok
Budżet Gminy
chemicznych znajdujących się w
laboratoriach szkół podstawowych i
gimnazjów na terenie gminy
Doskonalenie systemu ewidencji
Budżet powiatu
odpadów niebezpiecznych
Podmioty
gospodarcze
powstających na terenie powiatu
Organizacja akcji szkoleniowych i
K
x
x
promocja postaw proekologicznych w
gospodarce odpadami
Propagowanie systemu
W
x
1 000/rok
zagospodarowania odpadów
Budżet Powiatu,
Gminy Powiatu,
Kuratorium
Kuratorium
Oświaty
Oświaty, WODR
Budżet gminy
Związek
Komunalny Z.C.
organicznych (biodegradoalnych)
powstających na terenie gminy
92
W
x
x
1 000/rok
Budżet gminy
zagospodarowywania odpadów
Związek
Komunalny Z.C.
opakowaniowych powstających na
terenie gminy
Opracowanie powiatowego programu
K
Budżet Powiatu
x
usuwania azbestu i wyrobów
Gminy Powiatu,
właściciele
obiektów
azbestowych po dokonaniu
inwentaryzacji przez Powiatowego
Inspektora Nadzoru Budowlanego
Realizacja powiatowego programu
W
x
x
3 000/rok
azbestowych
Organizacja i prowadzenie Punktu
W
x
x
Gromadzenia Odpadów
4 000/rok
Właściciele
Gminy Powiatu,
obiektów,
właściciele
WFOŚiGW
obiektów
Budżet Gminy
FOŚiGW
Niebezpiecznych na terenie gminy
93
7. Monitoring środowiska i przeciwdziałanie nadzwyczajnym zagrożeniom środowiska
W/K
ekologicznej
roku 2007
roku 2016
Źródła
Partnerzy
finansowania
zadania lub
nakłady w skali
roku
1
Dążenie do spełnienia norm czystości
2
3
4
K
x
x
5
6
7
Starostwo
(powietrze, wody, gleby),
Powiatowe w
Puławach, WIOŚ,
ustanawianych przepisami ochrony
środowiska
Inspekcja
Sanitarna
Edukacja społeczeństwa w kierunku
K
x
x
kreowania zachowań w sytuacjach
wystąpienia nadzwyczjnych zagrożeń
środowiska
Budżet Powiatu,
Straż Pożarna,
Budżet Kuratorium
WIOŚ, Inspekcja
Oświaty
sanitarna i
Weterynaryjna,
Gminy,
Kuratorium
94
Oświaty
Ćwiczenia w zakresie bezpieczeństwa
W
x
x
800/rok
ekologiczno-chemicznego
Budżet Gminy,
Straż Pożarna,
Budżet Powiatu i
Policja, WIOŚ,
partnerów
Inspekcja sanitarna
i Weterynaryjna,
Gminy
Utworzenie i wspieranie działań
W
x
x
4 000/rok
Powiatowego Centrum Zarządzania
Kryzysowego
Budżet Gminy,
Straż Pożarna,
Budżet Powiatu i
Policja, WIOŚ,
partnerów
Inspekcja sanitarna
i Weterynaryjna,
Gminy
Poprawa bezpieczeństwa
K
x
x
przeciwpowodziowego
Budżet państwa
Gminy, WZMiUW
Fundusze
o/Lublin, RZGW
strukturalne i
Puławy
spójności
Modernizacja systemu wykrywania i
W
x
x
10 000
alarmowania oraz systemu wczesnego
ostrzegania o zagrożeniach
Budżet Państwa,
Straż Pożarna,
Budżet Gminy,
Policja, WIOŚ,
Budżet Powiatu i
partnerów
Doposażenie jednostek KSRG, innych
W
x
x
służb i inspekcji w sprzęt i urządzenia
95
1 500/rok
Budżet Gminy,
Jednostki KSRG,
Budżet Powiatu i
Policja, Inspekcje,
do realizacji zadań w sytuacjach
partnerów
nadzwyczajnych zagrożeń
96
Gminy
8. Edukacja ekologiczna
W/K
ekologicznej
roku 2007
roku 2016
Źródła
Partnerzy
finansowania
zadania lub
nakłady w skali
roku
1
Informowanie społeczeństwa o
2
3
4
5
6
7
W
x
x
1 000/rok
Budżet gminy,
Starostwo
FOŚiGW
Powiatowe w
sposobach i metodach oszczędzania
wody i energii a także o możliwości
Puławach, ZUK
wykorzystania „czystych” energii
Organizacja Gminnego Konkursu
W
x
x
800 /rok
Budżet Gminy
W
x
x
3 000
Budżet Gminy
Ekologicznego
Organizowanie i wspieranie akcji i
wydawnictw promujących walory
Powiatowe w
Puławach,
przyrodniczo-krajobrazowe gminy i
powiatu
Inicjowanie projektów związanych z
Starostwo
Gminy Powiatu
W
x
x
97
1 000/rok
Budżet Gminy
Kuratorium
edukacją ekologiczną w szkołach
Kuratorium
Oświaty
podstawowych i gimnazjach
Edukacja ekologiczna i rolnicza
Oświaty
K
x
x
dorosłych
Budżet Powiatu,
ODR. Izby
Kuratorium
Rolnicze,
Oświaty
Kuratorium
Oświaty
98
9. Turystyka i rozwój agroturystyki
W/K
ekologicznej
roku 2007
roku 2016
Źródła
Partnerzy
finansowania
zadania lub
nakłady w skali
roku
1
Opracowanie projektu lokalizacji i
2
3
W
x
4
5
6
7
2 500
Budżet Gminy,
Starostwo
Budżet Powiatu
Powiatowe w
zagospodarowania miejsc wypoczynku
Puławach
sobotnio-niedzielnego w rejonach o
walorach przyrodniczo-krajobrazowych
na terenie gminy
Ustalenie maksymalnej chłonności
W
x
1 000
Budżet Gminy
W
x
3 000
Budżet Gminy,
Starostwo
Budżet Powiatu
Powiatowe w
turystycznej w strefach chronionych
gminy
Wzbogacanie istniejących banków
informacji turystycznej o informacje o
Puławach,
walorach przyrodniczych gminy
99
Nadleśnictwa
Dążenie do organizowania imprez
W
x
x
5 000
masowych w miejscach wyznaczonych,
Budżet Gminy,
Starostwo
Budżet Powiatu
Powiatowe w
z poszanowaniem środowiska
Puławach
naturalnego
Prowadzenie szkoleń z zakresu
K
x
x
agroturystyki i przeklasyfikowania
gospodarstw rolnych
Promowanie walorów turystyczno-
W
x
x
2 000
Budżet Powiatu,
Gminy Powiatu,
Budżet ODR, Izby
ODR, Izba
Rolniczej
Rolnicza
Budżet Gminy
ODR, Gminy
Budżet Powiatu
przyrodniczych powiatu w tym
przygotowanie informatora o usługach
agroturystycznych w gminie
100
5. Harmonogram działań w dziedzinie ochrony środowiska
w perspektywie krótko i długookresowej
Harmonogram uruchamiania środków finansowych dla zadań własnych gminy
Końskowola został przedstawiony w poniższym zestawieniu. Suma nakładów związanych z
realizacją zadań gminy w latach 2004-2007 wynosi 16 623 800 PLN, tj. średnio
3 6555 950 PLN rocznie. Zdecydowanie największy udział mają nakłady związane z
realizacją zadania „Racjonalna gospodarka wodna i wodno-ściekowa” (83,5 %).
Nazwa zadania
Środki finansowe w perspektywie
Środki finansowe
czteroletniej
w latach
Źródło
Forma wsparcia
dofinansowania
2008-2016
2004-2005
2006-2007
1. Poprawa jakości powietrza atmosferycznego (suma nakładów latach 2004-2007 = 240 000 PLN)
Zaproponowanie ujednoliconych w skali powiatu
2 000
przedsięwzięć zmierzających do ograniczenia
niskiej emisji
Promowanie możliwych do wykorzystania na
2 000
2 000
8 000
2 000
2 000
8 000
200 000
320 000
terenie gminy odnawialnych źródeł energii oraz
wspieranie systemu zachęt dla przedsięwzięć
wykorzystujących odnawialne źródła energii i
produkcji biopaliw
Promocja kotłowni wykorzystujących pompy
ciepła
Termomodernizacja obiektów Urzędu Gminny
30 000
Modernizacje kotłowni w szkołach podstawowych
dotacja + pożyczka
WFOŚiGW
PFOŚiGW
i gimnazjach
2. Racjonalna gospodarka wodna i wodno-ściekowa (suma nakładów latach 2004-2007 = 13 887 000 PLN)
Rozbudowa i modernizacja sieci wodociągowej
4 900 000
1 705 000
dotacja + pożyczka
WFOŚiGW
PFOŚiGW
F. strukturalne
Rozbudowa i modernizacja kanalizacji
3 000 000
3 100 000
22 800 000
dotacja + pożyczka
WFOŚiGW
PFOŚiGW
F. strukturalne
Budowa kanalizacji burzowej w Końskowoli z
900 000
dotacja
F. strukturalne
dotacja
PFOŚiGW
dotacja + pożyczka
WFOŚiGW
podoczyszczalnią
Wyznaczanie i zagospodarowywanie stref
8 000
ochrony sanitarnej ujęć wód
Budowa zbiorników wodnych małej retencji
100 000
150000
400 000
PFOŚiGW
F. strukturalne
F. spójności
Budowa przydomowych oczyszczalni ścieków
12 000
12 000
48 000
dotacja
PFOŚiGW
3. Poprawa jakości gleb, ochrona powierzchni, kopalin i zagospodarowanie terenów zdegradowanych
(suma nakładów latach 2004-2007 = 25 000 PLN)
Opracowanie wieloletniego programu zalesiania
1 000
nieużytków
Urządzenie zieleni śródmiejskiej na terenie
10 000
10 000
2 000
2 000
użytkowanym przez Gminę
Urządzenie zieleni przy drogach gminnych
8 000
4. Zmniejszenie uciążliwości hałasu (suma nakładów latach 2004-2007 = 252 000 PLN)
Modernizacja i rozbudowa infrastruktury
120 000
120 000
drogowej (drogi gminne)
103
480 000
dotacja
F. strukturalne
Opracowanie projektów tras rowerowych
6 000
Opublikowanie informacji o trasach rowerowych
2 000
Tworzenie stref buforowych pomiędzy
6 000
nowoprojektowanymi centrami przemysłu i usług
a terenami zabudowy mieszkaniowej
5. Zachowanie i wzbogacanie walorów przyrodniczych (suma nakładów latach 2004-2007 = 8 400 PLN)
Analiza obowiązujących na terenie gminy planów
2 000
zagospodarowania przestrzennego i studiów
uwarunkowań pod kątem wyznaczonych
obszarów ochrony przyrody oraz określenia
terenów, które mogą być bazą dla rozwoju
turystyki i stworzenia oferty dla potencjalnych
inwestorów
Restytucja innych gatunków roślin i zwierząt
1 600
1 600
6 400
1 600
1 600
6 400
cennych ze względów przyrodniczych
Wspieranie inicjatyw dotyczących porządkowania
(utrzymania czystości) terenów leśnych i
rekreacyjnych
6. Racjonalna gospodarka odpadami (suma nakładów latach 2004-2007 = 153 500 PLN)
Stworzenie systemu gospodarki odpadami:
58 000
8 000
32 000
dotacja + pożyczka
WFOŚiGW
PFOŚiGW
EFRW
Likwidacja dzikich wysypisk śmieci oraz
20 000
20 000
104
10 000
dotacja
PFOŚiGW
utrzymanie czystości na szlakach turystycznych i
ścieżkach rowerowych
Organizacja systemu punktów selektywnej
5 000
2 500
2 500
2 000
2 000
8 000
2 000
2 000
8 000
2 000
2 000
8 000
6 000
6 000
24 000
zbiórki, magazynowania i przerobu gruzu
budowlanego
chemicznych znajdujących się w laboratoriach
szkół podstawowych i gimnazjów na terenie
gminy
Propagowanie systemu zagospodarowania
odpadów organicznych (biodegradoalnych)
Propagowanie systemu zagospodarowywania
odpadów opakowaniowych powstających na
terenie gminy
Realizacja powiatowego programu usuwania
dotacja + pożyczka
azbestu i wyrobów azbestowych
Organizacja i prowadzenie Punktu Gromadzenia
PFOŚiGW
8 000
8 000
32 000
Odpadów Niebezpiecznych na terenie gminy
7. Monitoring środowiska i przeciwdziałanie nadzwyczajnym zagrożeniom środowiska
(suma nakładów latach 2004-2007 = 35 200 PLN)
Ćwiczenia w zakresie bezpieczeństwa
WFOŚiGW
1 600
1 600
ekologiczno-chemicznego
105
6 400
dotacja
PFOŚiGW
Utworzenie i wspieranie działań Powiatowego
8 000
8 000
5 000
5 000
3 000
3 000
32 000
Centrum Zarządzania Kryzysowego
Modernizacja systemu wykrywania i alarmowania
oraz systemu wczesnego ostrzegania o
zagrożeniach
Doposażenie jednostek KSRG, innych służb i
12 000
inspekcji w sprzęt i urządzenia do realizacji zadań
w sytuacjach nadzwyczajnych zagrożeń
8. Edukacja ekologiczna (suma nakładów latach 2004-2007 = 14 200 PLN)
Informowanie społeczeństwa o sposobach i
2 000
2 000
8 000
Organizacja Gminnego Konkursu Ekologicznego
1 600
1 600
6 400
Organizowanie i wspieranie akcji i wydawnictw
1 500
1 500
2 000
2 000
metodach oszczędzania wody i energii a także o
możliwości wykorzystania „czystych” energii
promujących walory przyrodniczo-krajobrazowe
gminy i powiatu
Inicjowanie projektów związanych z edukacją
8 000
ekologiczną w szkołach podstawowych i
gimnazjach
9. Turystyka i rozwój agroturystyki (suma nakładów latach 2004-2007 = 8 500 PLN)
Opracowanie projektu lokalizacji i
2 500
zagospodarowania miejsc wypoczynku sobotnioniedzielnego w rejonach o walorach przyrodniczo-
106
dotacja
PFOŚiGW
krajobrazowych na terenie gminy
Ustalenie maksymalnej chłonności turystycznej w
1 000
strefach chronionych gminy
Wzbogacanie istniejących banków informacji
3 000
turystycznej o informacje o walorach
przyrodniczych gminy
Dążenie do organizowania imprez masowych w
500
500
4 000
500
500
1 000
miejscach wyznaczonych, z poszanowaniem
środowiska naturalnego
Promowanie walorów turystycznoprzyrodniczych powiatu w tym przygotowanie
informatora o usługach agroturystycznych w
gminie
107
6. Aspekty finansowe wdrażania programu
Analiza ekonomiczno-finansowa budżetu jest nieodłączną częścią Programu Ochrony
Środowiska, gdyż możliwości finansowania zadań infrastrukturalnych z budżetu gmin są
ograniczone, a zadania inwestycyjne, które stoją przed samorządami są bardzo duże. Stan
środowiska przyrodniczego w Polsce ulega jednak stopniowej poprawie dzięki wzrostowi
nakładów inwestycyjnych na jego ochronę. Przeznaczenie środków w budżecie na daną
inwestycję jest bardzo ważnym elementem planowania, gdyż samorząd finansuje różne strefy
życia społeczności lokalnej. Mając świadomość znaczenia planowanych inwestycji dla
poprawy stanu środowiska naturalnego stwierdza się, że wielkość projektowanych zamierzeń
daleko wykracza poza możliwości finansowe, stąd też realizacja wnioskowanych zadań jest
możliwa wyłącznie przy wspomaganiu ich wykonania ze źródeł zewnętrznych.
Analiza budżetu gminy
Poniżej przedstawiono sprawozdanie ekonomiczne z wykonania budżetu gminy za lata
2001-2003. W latach 2002 i 2003 wydatki były większe od dochodów stąd wynik jest
ujemny. Dalej dokonano analizy dynamiki zmian dochodów i wydatków gminy w latach 2000
- 2003
Tabela nr 6.1. Syntetyczne zestawienie źródeł dochodów i wydatków budżetowych gminy
Końskowola w latach 2001 – 2003
Wyszczególnienie
DOCHODY
WYDATKI
WYNIK
2000
2001 r.
9.100.101
9.687.854
8.774.508
8.960.057
325.593
727.797
2002 r.
11.731.789
12.470.666
-738.877
2003 r.
12.405.454
13.408.862
-1.003.408
Tabela nr 6.2. Dynamika zmian dochodów i wydatków gminy w latach 2000 – 2003
Wyszczególnienie
DOCHODY
WYDATKI
2001/2000
106,46
102,11
2002/2001
121,10
139,18
2003/2002
105,74
107,52
Z przedmiotowych danych wynika, że dochody budżetu gminy Końskowola
systematycznie rosną z tym, że dochody w 2002 r. znacznie wzrosły w porównaniu z latami
poprzednimi (ponad 20 %). Podobnie jest z wydatkami budżetu gminy, rosną one
systematycznie z tym, że wzrost w roku 2002 r. był bardzo duży (prawie 40 %).
W celu oceny zdolności kredytowej dokonano wyliczenia dwóch wskaźników:
wskaźnika dochodowości i wskaźnika poziomu wydatków inwestycyjnych w wydatkach
ogółem.
Tabela nr 6.3. Wskaźniki finansowe
Lp
1
2
Wskaźnik
Opis
wskaźnika
Wskaźnik
Dochody
dochodowości
gminy na
jednego
mieszkańca
Poziom wydatków
Wydatki
inwestycyjnych w inwestycyjne /
wydatkach
wydatki
2000
2001
2002
2003
1005,68
1070,36
1295,90
1370,01
0,027
0,011
0,051
0,033
Część wydatków budżetu gminy obejmują wydatki na ochronę środowiska i gospodarkę
komunalną. Zalicza się do nich:
-
koszt odbioru ścieków,
-
koszt eksploatacji oczyszczalni i przepompowni,
-
drobne naprawy i konserwację urządzeń,
-
wywóz śmieci,
-
koszty zbiórki selektywnej,
-
utrzymanie zieleni na terenach gminnych,
-
utrzymanie obiektów komunalnych.
Wydatki te kształtowały się w gminie Końskowola następująco:
-
2002 r. - 265.965 PLN,
-
2002 r. - 404.535 PLN,
-
2003 r. - 523.455 PLN,
-
2004 r. - 631.640 PLN.
Oceniając wydatki w dziale ochrona środowiska i gospodarka komunalna należy
stwierdzić, że systematycznie rosną lecz .
109
Prognoza dochodów i wydatków
W celu dokonania wieloletnich projekcji dochodów i wydatków budżetowych
uwzględniających trendy i kierunki rozwoju ekonomicznego gminy został opracowany zestaw
założeń. Podstawą do opracowania jest sprawozdanie z wykonania budżetu za rok 2003.
Zaplanowano wzrost poszczególnych źródeł dochodów o wskaźnik inflacji.
Zaplanowano wzrost poszczególnych grup wydatków bieżących o wskaźnik wzrostu
cen towarów i usług konsumpcyjnych oraz zaplanowano ponadto wzrost wydatków
majątkowych o wskaźnik wzrostu cen produkcji przemysłowej, wskaźniki te przedstawiają
się następująco:
Tabela nr 6.4. Wskaźniki do prognozy wydatków budżetowych
Wyszczególnienie
Wskaźnik wzrostu cen towarów i usług
konsumpcyjnych (inflacja)
Wskaźnik wzrostu cen produkcji
przemysłowej
2005
3,1 %
2006
2,9 %
2007
2,5 %
1,5 %
2,0 %
2,0 %
Poniżej przedstawiono prognozę budżetu gminy Końskowola na lata 2005-2007
Tabela nr 6.5. Prognoza dochodów i wydatków budżetowych gminy Końskowola w latach
2005 – 2007
Wyszczególnienie
DOCHODY
WYDATKI
2005 r.
12.790.023
13.609.994
2006 r.
13.160.933
13.882.194
2007 r.
13.489.957
14.159.838
Analizując otrzymane wyniki można stwierdzić, że gmina nie będzie w stanie
sfinansować zadań zapisanych w programie bez korzystania ze środków zewnętrznych.
Zewnętrzne źródła finansowania
Podaż pieniądza na ochronę środowiska pochodzi z różnych źródeł i przybiera różne
formy. Są to źródła wspierane przez budżet państwa i samorządy oraz źródła prywatne.
Pierwsze z nich to instytucje korzystające z budżetu państwa, funduszy województw,
powiatów i gmin oraz pozabudżetowe instytucje publiczne, które tylko w wyjątkowych
przypadkach korzystają ze środków budżetu państwa. Drugą grupę stanowią instytucje
110
sektora prywatnego, takie jak banki komercyjne, fundusze inwestycyjne, towarzystwa
leasingowe, itp.
Formy finansowania inwestycji ekologicznych dostępne na rynku można podzielić na
zobowiązania finansowe (kredyty, pożyczki, obligacje, leasing), udziały kapitałowe (akcje i
udziały w spółkach) oraz dotacje.
Wśród zobowiązań finansowych najbardziej rozpowszechnione są pożyczki udzielane
przez fundusze ekologiczne. Obligacje i leasing są formami, które wymagają większych
doświadczeń i umiejętności podmiotu starającego się o te formy dofinansowania.
Dla gminy dostępnymi sposobami finansowania inwestycji są:
-
środki własne,
-
kredyty i pożyczki udzielane w bankach komercyjnych,
-
kredyty i pożyczki o oprocentowaniu preferencyjnym udzielane przez instytucje
wspierające rozwój gmin i powiatów,
-
dotacje państwowe z funduszy krajowych i zagranicznych.
Osiągane przez Polskę coraz lepsze wyniki w ochronie środowiska są w dużej mierze
efektem funkcjonującego systemu finansowani przedsięwzięć proekologicznych. Podstawę
tego systemu stanowią przede wszystkim instytucjonalne fundusze ochrony środowiska i
gospodarki wodnej (Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej,
Powiatowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, Gminny Fundusz Ochrony
Środowiska i Gospodarki Wodnej).
W zakresie ochrony środowiska, rozwoju regionalnego i rozwoju wsi funkcjonują m. in.
takie organizacje i fundusze jak:
-
NARODOWY FUNDUSZ OCHRONY ŚRODOWISKA I GOSPODARKI WODNEJ
- największa instytucja finansująca przedsięwzięcia ochrony środowiska o zasięgu
ponad regionalnym i ogólnokrajowym w Polsce,
-
WOJEWÓDZKI
FUNDUSZ
OCHRONY
ŚRODOWISKA
I GOSPODARKI
WODNEJ - dofinansowuje zadania z zakresu ochrony środowiska i gospodarki
wodnej z uwzględnieniem celów określonych w ustawie z dnia 27.04.2001 roku.
Prawo ochrony środowiska (Dz. U. nr 62 poz.627 z 2001 r.), Polityce Ekologicznej
Państwa,
-
FUNDACJA EKOFUNDUSZ - Fundacja finansująca projekty ekologiczne o
znaczeniu ogólnokrajowym i szerszym ze środków pochodzących z ekokonwersji
polskiego zadłużania,
111
-
FUNDUSZ OCHRONY GRUNTÓW ROLNYCH – zajmuje się przedsięwzięciami
związanymi z przystosowaniem nieużytków do produkcji rolniczej,
-
FUNDUSZ LEŚNY – związany z działalnością Lasów Państwowych, wspiera
zalesianie i badania naukowe związane z lasami,
-
GLOBAL ENVIRONMENTAL FACILITI - światowa organizacja o charakterze
kapitałowego funduszu celowego na rzecz ochrony środowiska,
-
PROGRAM WWF DLA POLSKI - krajowe przedstawicielstwo międzynarodowej
organizacji World Wild Fund,
-
NARODOWA FUNDACJA OCHRONY ŚRODOWISKA - fundacja zajmująca się
opracowaniem ekspertyz w zakresie ochrony środowiska oraz edukacją ekologiczną,
-
FUNDACJA PARTNERSTWO DLA ŚRODOWISKA - Fundacja promuje działania
na rzecz ekorozwoju,
-
REGIONALNE CENTRUM EKOLOGICZNE NA EUROPĘ ŚRODKOWĄ I
WSCHODNIĄ - wspomaga swobodną wymianę informacji oraz udział społeczeństwa
w podejmowaniu decyzji dotyczących ochrony środowiska,
-
SAPARD - program przedakcesyjny Unii Europejskiej przeznaczony na rozwój
terenów wiejskich (do 2006 r.),
W chwili obecnej, gdy Polska znajduje się w strukturach Unii Europejskiej, mamy
możliwość korzystania z funduszy strukturalnych Unii i Funduszu Spójności. Fundusz ten
przeznaczony jest na wsparcie szeroko pojętego transportu i ochrony środowiska. Jest on
podstawowym instrumentem pomocowym samorządów w realizacji „dużych” zadań
związanych z ochroną środowiska.
Na lata 2004-2006 UE przewiduje transfer środków finansowych na poziomie 13,8 mld
EURO, z czego ponad 4,2 mld na realizację projektów z Funduszu Spójności. Planowane
działania strukturalne są ujęte w Narodowym Planie Rozwoju (NPR). Przewidziane środki
inwestycyjne w ramach NPR wynoszą 23 mld. EURO (13,8 mld z funduszy strukturalnych
UE, ok. 6,2 mld EURO, krajowe środki publiczne i ok. 3 mld. z sektora prywatnego). Jednym
z priorytetów NPR na lata 2004-2006 jest ochrona środowiska i racjonalne wykorzystanie
zasobów środowiska. Priorytet ten będzie realizowany przez:
-
część środowiskową Funduszu Spójności - 2,6-3,1 mld EURO (2,1 mld EURO wkład
UE),
112
Sektorowy Program Operacyjny: Ochrona środowiska i gospodarka wodna - 643 mln
-
EURO (516 mln EURO środki Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego ERDF),
inne
-
programy
operacyjne
(szczególnie
Zintegrowany
Program
Rozwoju
Regionalnego - ZPORR).
Cel strategii dla Funduszu Spójności to wsparcie podmiotów publicznych w realizacji
działań na rzecz poprawy stanu środowiska będące realizacją zobowiązań Polski
wynikających z wdrażania prawa ochrony środowiska Unii Europejskiej, poprzez
dofinansowanie:
-
realizacji indywidualnych projektów,
-
programów grupowych z zakresu ochrony środowiska,
-
programów ochrony środowiska rządowych i samorządowych.
Jednym z kryteriów uzyskania środków finansowych z Funduszu Spójności jest
wielkość projektu, a mianowicie łączna wartość projektu powinna przekraczać 10 mln EURO.
Projekty o takiej wartości są w stanie zorganizować głównie średnie lub duże miasta bądź np.
związki miast lub gmin.
Priorytetem 3 FS jest racjonalna gospodarka odpadami komunalnymi. Przewidziana
kwota środków na ten priorytet z UE wynosi 390,2 mln EURO (przy założeniu 19% udziału
środków krajowych). Fundusze te ukierunkowane będą na finansowanie konkretnych
inwestycji, których wyniki są zgodne z zapisami Dyrektywy Rady 91/156/EEC.
Priorytetem 2 w Sektorowym Programie Operacyjnym - Ochrona środowiska i
gospodarka wodna jest Ochrona środowiska na obszarach zanieczyszczonych. Działanie 4
dotyczy zagospodarowania odpadów niebezpiecznych. W ramach tego priorytetu realizowane
będą zadania, których nie można dofinansować z Funduszu Spójności. Wsparcie finansowe
dotyczyć będzie, także podmiotów niepublicznych. Na ten priorytet przeznaczono 127 mln
EURO.
W ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Regionalnego wsparcie zostanie
udzielone szerokiej gamie projektów z zakresu ochrony środowiska. Pomoc z zasobów
funduszy strukturalnych i państwowych udzielana będzie głównie na projekty jednostek
samorządu terytorialnego realizowane w powiązaniu ze wsparciem udzielanym dla
wzmocnienia potencjału rozwojowego regionów. Wydatki w ramach działań wyniosą nie
więcej niż 633,1 mln EURO, z tego wsparcie ze środków Funduszy Strukturalnych wyniesie
411,56 mln EURO, z czego ok. 70% zostanie przeznaczone na ochronę wód i gospodarkę
wodną. W ramach działań dotyczących gospodarki odpadami na dofinansowanie mogą liczyć
113
projekty ograniczający wpływ składowanych odpadów na powietrze atmosferyczne, wody i
glebę poprzez:
-
modernizację istniejących wysypisk komunalnych,
-
budowę zakładów unieszkodliwiania odpadów (kompostowanie, spalarnie),
-
wprowadzenie na szeroką skalę systemu powtórnego zagospodarowania odpadów,
-
regionalne programy likwidacji niebezpiecznych i dzikich składowisk.
Beneficjentem końcowym w ramach działań będą samorządy wojewódzkie, powiatowe
i gminne.
7. Zarządzanie programem
Gminny program ochrony środowiska jest dokumentem o charakterze strategicznym.
Jest on narzędziem wdrażania polityki ochrony środowiska w gminie. Proces zarządzania
środowiskiem należy do władz lokalnych. W związku z tym bezpośrednie zarządzanie
programem należy do władz samorządowych. Zarządzanie środowiskiem gminy Końskowola
przy pomocy programu ochrony środowiska wymaga koordynacji działań pomiędzy
poszczególnymi szczeblami władz samorządowych i rządowych oraz pozostałymi
instytucjami i partnerami. Poniżej przedstawiono ogólny schemat zarządzania środowiskiem
w województwie.
114
Ryc. nr 7.1. Zarządzanie środowiskiem w województwie
Regionalny Lider Systemu
Zarzad Województwa
Liderzy lokalni:
- dyrektorzy, prezesi,
- wójtowie,
- starostowie,
- prezydenci
Podmioty
gospodarki
narodowej
Gminy
Powiaty
informacje
PROCEDURY SYSTEMU ZARZADZANIA SRODOWISKOWEGO
Spoleczenstwo
Instytucje wspierajace:
- fundusze,
- banki,
- jednostki badawcze
Jednostki nadzorujace i
monitorujace stan srodowiska
Województwa
Kraj
Władze Gminy pełnią przy realizacji programu funkcję koordynacyjno-regulacyjną, na
którą składają się akty prawa lokalnego (uchwały i decyzje administracyjne) oraz funkcję
wykonawczą i kontrolną. Bardzo ważne jest ponadto aby władze gminy wspierały podmioty i
organizacje zaangażowane w poprawę stanu środowiska naturalnego.
Istotnym elementem przy realizacji programu jest przepływ informacji pomiędzy
powiatem, gminami i innymi podmiotami, dotyczących stopnia realizacji celów, priorytetów i
zadań. W szczególności należy tu zwrócić uwagę na realizację zadań gmin. Informacja
powinna być przekazywana w sposób cykliczny (np. co kwartał) w ustalonej formie
(pisemnej lub elektronicznej).
Bardzo ważne jest opracowanie i wdrożenie systemu zarządzania środowiskowego w
powiecie puławskim. Wdrożenie takiego systemu usprawni wdrażanie gminnych programów
ochrony środowiska oraz da możliwość korelacji z programami ochrony środowiska
sąsiednich powiatów. Da on również duży komfort przy realizacji programu oraz przyczyni
się do zwiększenia stopnia wykonania poszczególnych celów i zadań. Ponadto system
115
zarządzania środowiskowego usprawni przepływ informacji i poprawi elastyczność przy
wdrażania programu.
Należy zwrócić uwagę, że celem systemu zarządzania nie jest tylko realizacja programu
ale przede wszystkim szeroko rozumiana poprawa stanu środowiska przyrodniczego w
gminach i powiecie.
Opracowanie podobnych systemów we wszystkich powiatach da
możliwość wdrożenia regionalnego systemu zarządzania środowiskowego w skali
województwa.
Bardzo ważne jest systematyczne ocenianie stopnia realizacji celów i zadań
opracowanych w programie ochrony środowiska, ustalanie rozbieżności pomiędzy
założonymi celami i zadaniami a ich wykonaniem.
Dla prawidłowej oceny realizacji programu konieczne jest stworzenie systemu
mierników, dających możliwość obiektywnej oceny realizacji założonych celów i zadań.
Mierniki te dzielą się na trzy grupy: mierniki ekologiczne, ekonomiczne i społeczne.
Podstawową rolę będą pełniły tu mierniki ekologiczne i ekonomiczne, do których zaliczamy
m.in.:
-
nakłady inwestycyjne na ochronę środowiska,
-
jakość wód powierzchniowych i podziemnych,
-
wielkość zanieczyszczeń pyłowych i gazowych,
-
powierzchnia terenów objętych ochroną prawną,
-
powierzchnia terenów zdegradowanych
-
ilość wytworzonych odpadów komunalnych,
-
odzysk i recykling odpadów,
-
powierzchnia lasów,
-
ilość mieszkańców korzystających z kanalizacji.
Mierniki społeczne to m. in. udział społeczeństwa w działaniach związanych z ochroną
środowiska czy ilość mieszkańców objętych edukacją środowiskową.
Przyjęcie określonych mierników będzie zależne od polityki środowiskowej
w gminie i będzie miało wpływ na ocenę realizacji programu. Podczas doboru mierników
należy także ustalić sposób interpretacji otrzymanych wyników.
116
7.1
Instrumenty zarządzania środowiskiem
Zarządzanie środowiskiem realizowane zgodnie z zasadami Zrównoważonego
Rozwoju, posługuje się określonymi instrumentami o charakterze prawnym, finansowym i
społecznym. Instrumenty te mają charakter uniwersalny, a ich zastosowanie ma miejsce na
poszczególnych szczeblach administracyjnych.
Do podstawowych instrumentów odnoszących się do zagadnień ochrony środowiska
należą:
-
instrumenty prawne,
-
instrumenty finansowe,
-
instrumenty społeczne,
-
instrumenty strukturalne.
Do podstawowych instrumentów prawnych odnoszących się do dziedziny ochrony
środowiska należą: standardy i normy, pozwolenia oraz odpowiedzialność administracyjna,
karna i cywilna.
Głównymi instrumentami finansowani są opłaty ekologiczne, kary, fundusze celowe,
ulgi podatkowe.
Wśród instrumentów o charakterze społecznym wyróżniamy: dostęp do informacji,
komunikację społeczną, edukację i promocję ekologiczną.
Instrumenty strukturalne rozumiane są jako narzędzia do formułowania, integrowania i
wdrażania polityk środowiskowych. Są to przede wszystkim strategie i programy
wdrożeniowe oraz systemy zarządzania środowiskowego .
8. Monitoring wdrażania programu
8.1
Zakres monitoringu
Wdrażanie Programu Ochrony Środowiska będzie podlegało regularnej ocenie w
zakresie:
-
określenia stopnia wykonania przedsięwzięć/działań,
-
określenia stopnia realizacji przyjętych celów,
117
-
oceny rozbieżności pomiędzy przyjętymi celami i działaniami, a ich wykonaniem,
oraz analizy przyczyn tych rozbieżności.
Wójt Gminy Końskowola będzie oceniał co dwa lata stopień wdrożenia Programu
natomiast na bieżąco będzie kontrolowany postęp w zakresie wykonywania przedsięwzięć
zdefiniowanych w programie.
Pod koniec 2005 r. nastąpi ocena realizacji przedsięwzięć przewidzianych do realizacji
w latach 2004-2005. Wyniki oceny będą stanowiły wkład dla nowej listy przedsięwzięć
obejmujących okres 2006-2007. Ten cykl będzie się powtarzał co dwa lata, co zapewni ciągły
nadzór nad wykonaniem Programu.
W cyklach czteroletnich będzie oceniany stopień realizacji celów ekologicznych. Ocena
ta będzie bazą dla ewentualnej korekty celów i strategii ich realizacji. Taka procedura pozwoli
na spełnienie wymagań zapisanych w ustawie Prawo ochrony środowiska, a dotyczących
okresu na jaki jest przyjmowany program ochrony środowiska i systemu raportowania o
stanie realizacji programu ochrony środowiska.
Zatem głównymi elementami monitoringu wdrażania Programu będą:
-
ocena postępu we wdrażaniu programu ochrony środowiska, w tym przygotowanie
raportu (co dwa lata),
-
aktualizacja listy przedsięwzięć (co dwa lata),
-
aktualizacja polityki ochrony środowiska, tj. celów ekologicznych i kierunków działań
(co cztery lata).
8.2
Wskaźniki monitorowania efektywności programu
Program Ochrony Środowiska jest narzędziem wdrażania polityki ochrony środowiska
w gminie. Oznacza to konieczność monitorowania zmian zachodzących w gminie poprzez
regularne ocenianie stopnia realizacji w odniesieniu do założonych działań, przyjętych celów,
a także ustalania rozbieżności pomiędzy złożonymi celami i działaniami, a ich wykonaniem.
Ostatnim elementem tej analizy jest ustalenie przyczyn ustalonej niejasności.
Cykliczność oceny zakłada okres dwóch lat. Niezależnie od tego monitorowanie
Programu odbywać się będzie poprzez roczną ocenę wykonania założonego na wskazane
działania budżetu. Należy przyjąć, że aktualizacja polityki długookresowej odbywać się
będzie co cztery lata.
Dla prawidłowej oceny realizacji Programu należy przyjąć uporządkowany system
mierników jego efektywności. Mierniki te dzielą się na trzy zasadnicze grupy:
118
-
mierniki ekonomiczne,
-
ekologiczne,
-
społeczne (świadomości społecznej).
Mierniki ekonomiczne związane są z procesem finansowania inwestycji ochrony
środowiska przy założeniu, że punktem odniesienia są określone efekty ekologiczne. Należą
do nich łączny i jednostkowy koszt uzyskania efektu ekologicznego oraz koszty uzyskania
efektu w okresie eksploatacji, a także trwałość efektu w określonym czasie.
W grupie mierników ekologicznych znajdują się mierniki określające stan środowiska,
stopień zmian w nim zachodzących oraz mierniki określające skutki zdrowotne dla populacji.
Miernikami będą m.in. :
-
jakość wód powierzchniowych i poziemnych,
-
długość sieci kanalizacyjnej,
-
ilość odpadów komunalnych na 1 mieszkańca na rok,
-
powierzchnia terenów objętych ochroną prawną,
-
poziom stężeń zanieczyszczeń w powietrzu atmosferycznym,
-
poziom hałasu w środowisku,
-
nakład inwestycyjny na ochronę środowiska.
Mierniki społeczne to:
-
udział społeczeństwa w działaniach związanych z ochroną środowiska,
-
stopień uspołecznienia procesów decyzyjnych (ilość i rodzaje inwestycji społecznej),
-
ilość i zróżnicowanie sposobów informacji i edukacji środowiskowej (akcje,
kampanie, udział mediów lokalnych, zaangażowanie różnych grup/społeczności),
-
ilość działań prawnych (procesów) odszkodowawczych związanych ze zniszczeniami
środowiska,
-
wielkość nakładów finansowych przeznaczonych na edukację ekologiczną.
Decyzja o przyjęciu liczby i rodzaju wskaźników jest decyzją ustalającą określony
system oceny przyjętej polityki ochrony środowiska w gminie. Oprócz ich doboru konieczne
jest ustalenie sposobu ich agregacji, a następnie interpretacji.
8.3
Mierniki wdrażania programu w gminie Końskowola
Diagnoza stanu środowiska w gminie Końskowola pozwoliła określić cele
i priorytetowe działania ekologiczne. Przystępując do ich realizacji, należy mieć na uwadze
wskaźniki zrównoważonego rozwoju gminy Końskowola przedstawione poniżej w tabeli.
119
Wskaźniki zostały opracowane przede wszystkim na podstawie danych statystycznych
Urzędu Statystycznego w Lublinie z 2002 r., danych z U.G. w Końskowoli oraz danych
WIOŚ.
Tabela nr 8.1. Wskaźniki zrównoważonego rozwoju gminy Końskowola
Lp.
Wskaźniki zrównoważonego rozwoju
27
28
29
Długość sieci wodociągowej
Ilość przyłączy wodociągowych
Procent mieszkańców gminy korzystający z wodociągu
Roczne zużycie wody
Zużycie wody na 1 mieszkańca
Długość sieci kanalizacyjnej
Ilość przyłączy kanalizacyjnych
Procent mieszkańców gminy korzystający z kanalizacji
Procentowy stosunek długości sieci kanalizacyjnej do wodociągowej
Komunalne oczyszczalnie ścieków
Ścieki oczyszczone
Jakość wód powierzchniowych (rzeka Kurówka)
Jakość wód podziemnych, procentowy udział wód klasy Ia i Ib
Emisja zanieczyszczeń pyłowych
Emisja zanieczyszczeń gazowych
Powierzchnia lasów i gruntów leśnych
Procentowy udział lasów i gruntów leśnych w gminie
Powierzchnia terenów objętych ochroną prawną
Powierzchnia Parku
Powierzchnia otuliny Parku
Powierzchnia terenów zdegradowanych
Długość ścieżek pieszych, konnych i rowerowych
Ilość przedsiębiorstw z certyfikatem ISO 14001
Ilość instalacji planowanych do objęcia pozwoleniem zintegrowanym
Ilość odpadów komunalnych na 1 mieszkańca
Procentowy udział odpadów zebranych selektywnie do wszystkich odpadów
komunalnych zebranych w roku
Ilość posiedzeń rady gminy poświęconych ekologii
Ilość organizacji pozarządowych działających w gminie
Nakłady na gospodarkę komunalną i ochronę środowiska na 1 mieszkańca
30
31
Ilość interwencji (wniosków) zgłaszanych przez mieszkańców
Ilość i charakter akcji edukacyjno-informacyjnych
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
120
Stan
wyjściowy
38,0 km
969
50 %
115,2 dam3/rok
12,7 m3/rok
22,4 km
570
10 %
58,95 %
1
25 dam3/rok
n.o.n.
b.d.
b.d.
b.d.
818 ha
9,13 %
2 789,37 ha
1 708,12 ha
1 081,25 ha
b.d.
b.d.
brak
brak
0,215 Mg/rok
0,7 %
b.d.
3
57,82 PLN/rok
b.d.
b.d.
1.
Raport o stanie środowiska województwa lubelskiego w 2002 r., BMŚ Lublin, 2003 r.
2.
3.
Wybrane dane o powiatach i gminach województwa lubelskiego w 2001 r., US Lublin
XI.2002 r.
4.
Rocznik statystyczny województwa lubelskiego, US Lublin 2003 r.
5.
Program ochrony środowiska województwa lubelskiego, UMWL Lublin 2000 r.
6.
Plan Zagospodarowania Przestrzennego Województwa lubelskiego TI i TII, Lublin
2002 r.
7.
Plan gospodarki odpadami dla województwa lubelskiego, UMWL Lublin 2003 r.
8.
Strategia Rozwoju Województwa Lubelskiego , Lublin 2000 r.
9.
Program gospodarki wodnej województwa Lubelskiego Cz. I – Identyfikacja stanu
i problemów, Lublin 2003 r.
10. Program małej retencji dla województwa lubelskiego Cz. I. Przyrodnicze uwarunkowania
i możliwości retencjonowania wód powierzchniowych na terenie województwa
lubelskiego, Warszawa 1996r.
11. „Ziemia Puławska” folder wydany przez Stowarzyszenie Gmin „Ziemi Puławskiej”,
1998 r.
12. Studium
uwarunkowań
i
kierunków
zagospodarowania
przestrzennego
gminy
Końskowola, Zakład Planowania Przestrzennego Towarzystwa Urbanistów Polskich
Pracownia w Lublinie, Lublin maj 1999 r.
13. Materiały z Urzędu Gminy w Końskowoli
14. Wytyczne sporządzania programów ochrony środowiska na szczeblu regionalnym i
lokalnym, MŚ Warszawa grudzień 2002 r.
15. Poradnik powiatowe i gminne plany gospodarki odpadami, MŚ Warszawa 2002 r.
16. Poradnik do opracowania gminnego i powiatowego programu zrównoważonego rozwoju
i ochrony środowiska, PUW Gdańsk 1999 r.
17. www.konskowola.fri.pl
18. www.gminypolskie.pl
121
10. Spis załączników
1. Mapa gminy Końskowola w skali 1: 25 000 z ujęciem wybranych elementów programu
122
URZĄD GMINY KOŃSKOWOLA
PLAN
GOSPODARKI ODPADAMI
DLA GMINY KOŃSKOWOLA
Końskowola, 2004 r.
Plan Gospodarki Odpadami dla Gminy Końskowola
WYKONAWCA OPRACOWANIA:
Biuro Projektowo-Doradcze „EKOPROFIL”
Filip Szydeł – kierownik projektu
Lech Wójcik
Elżbieta Szydeł
Halina Zgrajka
NADZÓR REALIZACYJNY:
Urząd Gminy Końskowola
Grzegorz Nakonieczny – z-ca Wójta Gminy Końskowola
Maria Ziółek – spec. ds. działalności gospodarczej i ochrony środowiska
2
SPIS TREŚCI
strona
1. Wprowadzenie
6
1.1. Podstawa prawna opracowania
6
1.2. Cel i zakres opracowania
7
1.3. Struktura dokumentu
10
1.4. Metodyka opracowania planu
10
1.5. Wykonawca opracowania
11
2. Charakterystyka Gminy Końskowola
11
3. Diagnoza stanu środowiska
14
4. Aktualny stan gospodarki odpadami
21
4.1. Odpady komunalne
21
4.2. Odpady przemysłowe i niebezpieczne
37
4.3. Ocena gospodarki odpadami na terenie gminy Końskowola
51
5. Prognozowane zmiany w gospodarce odpadami
53
6. Projektowany system gospodarki odpadami
59
7. Działania zmierzające do poprawy sytuacji w zakresie gospodarki
72
odpadami
8. Zadania, rodzaj realizacji przedsięwzięć oraz źródła środków finansowych
73
9. Analiza oddziaływania planu na środowisko
80
10. Instrumenty finansowe służące realizacji zamierzonych celów
80
11. System monitoringu i oceny realizacji zamierzonych celów
84
12. Streszczenie
86
89
SPIS TABEL
3
strona
Tabela nr 4.1. Bilans odpadów komunalnych dla gminy Końskowola za lata
2002 i 2003 w Mg
23
Tabela nr 4.2. Ilość poszczególnych pojemników na odpady w gminie
25
Końskowola
Tabela nr 4.3. Harmonogram opróżniania pojemników
25
Tabela nr 4.4. Ilość odpadów opakowaniowych zebranych w sposób
26
selektywny na terenie gminy Końskowola w 2002 i 2003 r.
Tabela nr 4.5. Opłaty za odbiór odpadów na terenie gminy Końskowola
31
Tabela nr 4.6. Skład morfologiczny odpadów wielkogabarytowych
32
Tabela nr 4.7. Udział poszczególnych składników odpadów
33
niebezpiecznych w strumieniu odpadów komunalnych
Tabela nr 4.8. Ilości poszczególnych strumieni odpadów wchodzących
35
w skład odpadów budowlanych i poremontowych
Tabela nr 4.9. Bilans odpadów opakowaniowych dla gminy Końskowola za
36
lata 2002 i 2003 w Mg
Tabela nr 4.10. Wykaz obiektów medycznych na terenie gminy Końskowola
48
Tabela nr 5.1. Prognoza ludności dla gminy Końskowola
54
Tabela nr 5.2. Wskaźniki generowania strumieni odpadów komunalnych dla
54
obszarów miejskich i wiejskich dla roku 2001[kg/M/r]
Tabela nr 5.3. Prognoza zmian wskaźników emisji w latach 2001-2005,
55
2006-2010 i 2011-2015 w województwie lubelskim [%]
Tabela nr 5.4. Bilans odpadów komunalnych dla gminy Końskowola
57
w Mg – prognoza na lata 2004 – 2015
Tabela nr 5.5. Bilans odpadów opakowaniowych dla gminy Końskowola
58
w Mg – prognoza
Tabela nr 5.6. Bilans odpadów ulegających biodegradacji w roku 1995 dla
58
gminy Końskowola z prognozą na lata 2004, 2005, 2010,
2013 2015 w Mg
Tabela nr 11.1. Wskaźniki monitoringu dla gminy Końskowola
4
85
SPIS RYCIN
strona
Ryc. nr 1.1. Relacje Programu Ochrony Środowiska i Planu Gospodarki
8
Odpadami dla gminy Końskowola do innych opracowań na
poszczególnych szczeblach
12
Ryc. nr 4.1. Schemat technologiczny ZUOK w Puławach
30
Ryc. nr 6.1. Kierunek przemieszczania odpadów
63
Ryc. nr 6.2. Schemat przepływu odpadów komunalnych
64
w gminie Końskowola
Ryc. nr 6.3. Schemat przepływu odpadów niebezpiecznych
w gminie Końskowola
5
69
1. Wprowadzenie
Rzeczypospolita Polska zgodnie z zapisami Konstytucji RP z 2 kwietnia 1997 r.
zapewnia ochronę środowiska, kierując się zasadą zrównoważonego rozwoju.
Ochrona
środowiska jest obowiązkiem obywateli i władz publicznych, które poprzez swoją politykę,
powinny zapewnić nie tylko bezpieczeństwo ekologiczne, ale i dostęp do zasobów nie
uszczuplonych współczesnemu i przyszłym pokoleniom.
1.1
Podstawa prawna opracowania
Podstawą prawną opracowania niniejszego Planu Gospodarki Odpadami dla Gminy
Końskowola są poniższe akty prawne:
-
ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz. U. 2001.62.628, 2002.41.365 i
2002.113.984),
-
ustawa z dnia 27 lipca 2001 r. o wprowadzeniu ustawy – Prawo ochrony środowiska,
ustawy o odpadach oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz. U. 2001. 100.1085 i
2002.143.1996).
Sporządzenie gminnego planu gospodarki odpadami wynika z Art. 14-16 ustawy o
odpadach. Za wykonanie dokumentu odpowiedzialny jest Wójt Gminy.
Plan gospodarki odpadami jest uchwalany przez Radę Gminy, podlega uaktualnieniu
nie rzadziej niż co 4 lata a raz na 2 lata Wójt Gminy jest zobowiązany przedstawić Radzie
Gminy raport z wprowadzania programu.
Projekt planu gospodarki odpadami dla gminy Końskowola podlega zaopiniowaniu
przez zarząd województwa lubelskiego oraz zarząd powiatu puławskiego. Powyższe organy
udzielają opinii w terminie nie dłuższym niż 2 miesiące od dnia otrzymania projektu, nie
udzieleni opinii w tym terminie uznaje się za opinię pozytywną.
Plan gospodarki odpadami dla gminy Końskowola został opracowany zgodnie z
Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 9 kwietnia 2003 r. w sprawie sporządzania
planów gospodarki odpadami (Dz. U. 2003.66.620).
6
1.2
Cel i zakres opracowania
Głównym celem opracowania jest wskazanie efektywnych rozwiązań problemów
związanych z gospodarką odpadami w gminie. Rozwiązania te mają za zadanie dostosować w
jak największym stopniu system gospodarki odpadami w gminie Końskowola do wymagań
prawnych, społecznych i ekonomicznych.
W planie sformułowano cele do osiągnięcia w zakresie gospodarki odpadami na terenie
gminy Końskowola. Opracowany plan obejmuje okres 2004 – 2007, z uwzględnieniem
perspektywy długoterminowej do roku 2015.
Zapisy niniejszego opracowania są spójne z zapisami poniższych dokumentów
nadrzędnych:
-
Krajowy plan gospodarki odpadami, Warszawa 2002 r.,
-
Plan gospodarki odpadami dla województwa lubelskiego, Lublin 2003 r.,
-
Plan gospodarki odpadami dla powiatu puławskiego, Puławy 2003 r.
Zgodnie z polskim prawodawstwem w dziedzinie odpadów, do opracowania zakresu
zadań przyjęto następujące zasady postępowania z odpadami:
-
zapobieganie i minimalizacja powstawania odpadów,
-
zapewnienie odzysku, w tym głównie recyklingu odpadów, których powstania w
danych warunkach techniczno-ekonomicznych nie da się niknąć,
-
unieszkodliwiani odpadów (poza składowaniem),
-
bezpieczne dla zdrowia ludzkiego i środowiska składowanie odpadów, których nie da
się, z uwagi na warunki techniczno-ekonomiczne, poddać procesom odzysku lub
unieszkodliwiania.
Plan gospodarki odpadami dla gminy Końskowola stanowi spójną część Programu
ochrony środowiska dla Gminy Końskowola. Relacje pomiędzy niniejszymi opracowaniami a
opracowaniami
na poszczególnych szczeblach administracyjnych
następująco.
7
przedstawiają się
Ryc. nr 1.1. Relacje Programu Ochrony Środowiska i Planu Gospodarki Odpadami
dla gminy Końskowola do innych opracowań na poszczególnych szczeblach
KRAJ
WOJEWÓDZTWO
POWIAT
GMINA
Strategia rozwoju
gminy Konskowola
Polityka Ekologiczna
Panstwa
Program Ochrony
Srodowiska
Program Ochrony
Srodowiska
powiatu pulawskiego
Program Ochrony
Srodowiska
gminy Konskowola
Krajowy
powiatu pulawskiego
gminy Konskowola
Studium uwarunkowan
i kierunków
zagospodarowania
przestrzennego
gminy Konskowola
Projekt planu gospodarki odpadami dla gminy Końskowola był opracowanywany
równolegle z programem ochrony środowiska dla gminy Końskowola.
Dla prawidłowej realizacji zdefiniowanych zadań planu gospodarki odpadami dla
gminy Końskowola wskazano sposoby zarządzania i nadzoru nad realizacją zapisanych
celów.
Ponadto Plan gospodarki odpadami dla Gminy Końskowola jest zgodny z
następującymi dokumentami i opracowaniami:
-
Strategia
rozwoju
energetyki
odnawialnej,
Ministerstwo
Środowiska,
Warszawa 2000 r.,
-
Program usuwania azbestu i wyrobów zawierających azbest stosowanych na
terytorium Polski, Rada Ministrów, Warszawa maj 2002 r.,
-
Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy
Przy sporządzaniu planu gospodarki odpadami dla gminy Końskowola korzystano z
„Poradnika powiatowe i gminne plany gospodarki odpadami”, wydanego przez Ministerstwo
Środowiska w 2002 r.
8
Plan przyjmuje podstawowe zasady ogólne, leżące u podstaw polityki ochrony
środowiska UE i Polski. Są to:

zasada zrównoważonego rozwoju,

zasada równego dostępu do środowiska postrzegana w kategoriach:
-
sprawiedliwości międzypokoleniowej,
-
sprawiedliwości międzyregionalne i międzygrupowej,
-
równoważenia szans między człowiekiem i przyrodą,

zasada przezorności,

zasada uspołecznienia i subsydiarności,

zasada prewencji,

zasada „zanieczyszczający” płaci,

zasada skuteczności efektywności ekologicznej i ekonomicznej.
W opracowaniu zaproponowano system kompleksowych i zitegrowanych działań na
rzecz minimalizacji wytwarzania odpadów, zbiórki, transportu, odzysku i unieszkodliwiania
odpadów wytworzonych na terenie gminy Końskowola. Zdefiniowanie zadań poprzedzone
było analizą obecnego stanu gospodarki odpadami w gminie. Analiza ta pozwoliła
zaprojektować rozwiązania dostosowujące system gospodarowania odpadami na terenie
gminy Końskowola do standardów technologicznych i ekologicznych Unii Europejskiej.
Rozwiązania te ponadto są ukierunkowane na uzyskanie jak największego efektu
ekologicznego przy jak najmniejszych nakładach. Zapisy planu powinny zagwarantować
mieszkańcom gminy należną higienę środowiska lokalnego oraz poczucie bezpieczeństwa i
komfortu ekologicznego w miejscu zamieszkania.
W opracowaniu dokonano podziału odpadów powstających na terenie gminy
Końskowola na trzy zasadnicze grupy:
-
odpady powstające w sektorze komunalnym: odpady komunalne, odpady opakowaniowe,
komunalne osady ściekowe,
-
odpady powstające w sektorze gospodarczym: odpady przemysłowe, odpady z jednostek
służby zdrowia, baterie i akumulatory, oleje odpadowe, wyeksploatowane pojazdy, zużyte
opony,
-
odpady niebezpieczne, wydzielone z odpadów powstających w sektorze komunalnym i
gospodarczym.
Plan gospodarki odpadami dla Gminy Końskowola ma otwartą formułę, co oznacza że
powinien być korygowany i uszczegóławiany wraz ze zmianą aktów prawnych związanych z
9
niniejszym dokumentem a także w przypadku wystąpienia szczególnych okoliczności i
warunków na terenie gminy.
1.3
Struktura dokumentu
Rozdział 1
Zawiera podstawy prawne, cel, zakres opracowania oraz metodykę jego
tworzenia.
Rozdział 2
Zawiera ogólną charakterystykę gminy Końskowola.
Rozdział 3
Zawiera diagnozę stanu środowiska w gminie.
Rozdział 4
Aktualny stan gospodarki odpadami w gminie Końskowola.
Rozdział 5
Prognozowane zmiany w gospodarce odpadami.
Rozdział 6
Projektowany system gospodarki odpadami.
Rozdział 7
Działania mające na celu poprawę w zakresie gospodarki odpadami w
gminie.
Rozdział 8
Zadania do realizacji w latach 2004 – 2016 oraz źródła środków
finansowych.
Rozdział 9
Analiza oddziaływania planu na środowisko.
Rozdział 10
Instrumenty finansowe służące do realizacji zamierzonych celów.
Rozdział 11
Monitoring i ocena realizacji zamierzonych celów.
Rozdział 12
Streszczenie.
1.4
Metodyka opracowania programu
Opracowanie zostało wykonane w bieżącej konsultacji z przedstawicielami Gminy
Końskowola. Metodyka tworzenia Programu i Planu oparta byłą o następujące elementy:
-
ustalenie szczegółów, zakresu i formy opracowania w oparciu o dyskusje z władzami
Gminy,
-
przegląd i ocena wszystkich dostępnych danych o stanie środowiska i stanie
gospodarki odpadami na terenie Gminy,
-
analiza dokumentów finansowych Gminy,
-
sprecyzowanie potrzeb gminy w zakresie gospodarki odpadami,
10
opracowanie
-
celów
krótkoterminowych
i
długoterminowych
oraz
zadań
i
szczegółowych przedsięwzięć w konsultacji z przedstawicielami gminy,
-
określenie środków finansowych związanych z zadaniami oraz źródeł finansowania,
-
określenie metod weryfikacji celów i monitorowania wdrażania planu.
Opracowanie zostało wykonane na podstawie zebranych materiałów, z których
większość pochodziła z Urzędu Gminy w Końskowoli, natomiast pozostałe z instytucji,
jednostek i przedsiębiorstw działających na terenie gminy.
1.5
Wykonawca opracowania
Opracowanie zostało wykonane na zlecenie Wójta Gminy Końskowola przez Biuro
Projektowo-Doradcze EKOPROFIL w Lublinie. Realizacja zlecenia była prowadzona przez
zespół pod kierunkiem mgr inż. Filipa Szydeł, a nadzór realizacyjny pełnił z-ca Wójta Gminy
Końskowola mgr Grzegorz Nakonieczny.
2. Charakterystyka Gminy Końskowola
Gmina Końskowola jest jedną z 11 gmin powiatu puławskiego, położona jest w
zachodniej części województwa lubelskiego i w centralnej części powiatu. Gmina
Końskowola graniczy:
-
od zachodu z miastem Puławy,
-
od północnego-zachodu z gminą Puławy,
-
od północy z gminą Żyrzyn,
-
od wschodu z gminą Kurów,
-
od południa z gminą Wąwolnica,
-
od południowego-zachodu z gminą Kazimierz Dolny.
11
obszar wiejski
obszar miejski, miejsko - wiejski
źródło: www.gminypolskie.pl
Powierzchnia gminy wynosi 89,6 km2. W jej skład wchodzi 16 sołectw: Chrząchów,
Stara Wieś, Stary Pożóg, Nowy Pożóg, Stok, Witowice, Wronów. Odległości od ośrodków
miejskich wynoszą: od Puław 7 km, od Lublina 45 km i 125 km od Warszawy.
Teren gminy zamieszkuje 9053 osób, gęstość zaludnienia wynosi 101 os/km 2 i jest
wyższa od średniej województwa 87 os/km2 a niższa od średniej powiatu 107 os/km2 i kraju
124 os/km2.
Nieznacznie większą część mieszkańców gminy (50,35 %) stanowią kobiety 4558 os. Większość mieszkańców gminy stanowią osoby w wieku produkcyjnym 5227 os. (57,7 %). Współczynnik obciążenia ludnością nieprodukcyjną wynosi 74 os.
Przyrost naturalny na terenie gminy jest ujemny (2003 r.) i wynosi - 2,52 na 1000
ludności i jest niższy niż w powiecie (- 0,64 na 1000 ludności) i w województwie (- 0,84 na
1000 ludności). Saldo migracji jest dodatnie i wynosi (2002 r.) 11 os. gdy na terenie
województwa i powiatu jest ono ujemne (odpowiednio - 3916 os. i - 231 os.).
Prognoza demograficzna na następne lata przewiduje liczbę stałej ludności gminy na
poziomie: 2005 – 9099 os., 2010 – 9191 os., 2015 – 9283 os.
12
W 2001 r. z ogólnej liczby 5370 os. w wieku produkcyjnym, bez pracy pozostawało 632
os. tj. 12,5 %, co jest wynikiem niskim w stosunku do danych powiatowych
(13,55 %).
Przez teren gminy przebiegają dwie drogi krajowe: nr 17 Warszawa–Lublin–
Hrebenne–Granica Panstwa i nr 12 Łask–Radom–Pulawy–Kurów oraz linia kolejowa relacji
Lublin–Warszawa–Radom.
W gminie zwodociągowanych jest 8 wsi: Końskowola, Stara Wieś, Skowieszyn, Stok,
Pożóg Stary, Pożóg Nowy, Rudy, Wronów, z ogólną ilością przyłączy 880, co stanowi 50 %
całości gminy.
Łączna długość sieci głównej wynosi 34,7 km, natomiast przyłączy 24,0 km. Ponad 95
% odbiorców to indywidualne gospodarstwa domowe, a pozostali to jednostki użyteczności
publicznej, szkoły, przedszkola, Dom Kultury, Ośrodek Zdrowia, Gminna Spółdzielnia SCh.
Z urządzeń zbiorowej kanalizacji na terenie gminy korzysta nieco ponad 10 %
gospodarstw domowych.
Gmina nie posiada własnej oczyszczalni ścieków a istniejący i projektowany system
kanalizacji sanitarnej oparty jest o oczyszczalnię ścieków dla miasta Puławy. Na terenie
gminy znajdują się trzy przepompownie, jedna przesyłowa w miejscowości Rudy oraz dwie w
Końskowoli. Ścieki przesyłane są rurociągiem tłocznym do kanalizacji na ul. Składowej w
Puławach.
Długość sieci głównej kanalizacji wynosi 12,2 km, natomiast przyłączy 5,5 km (dane z
U.G. w Końskowoli). Praktycznie cała sieć jest zbudowana w latach 1997 – 1999, wyjątek
stanowi 0,5 km długości odcinek w Końskowoli zbudowany w 1968 r.
Na terenie gminy Końskowola znajduje się 2935 gospodarstw domowych, nieco ponad
64 % z nich korzysta z sieci gazowej.
Gmina Końskowola nie należy do obszarów uprzemysłowionych. Produkcja
przemysłowa skoncentrowana jest głównie w ośrodku gminnym.
Gmina Końskowola ma charakter typowo rolniczy, na jej terenie znajduje się 1618
gospodarstw rolnych o średniej powierzchni 4,6 ha. Południowa część gminy jest znaczącym
ośrodkiem produkcji szkółkarskiej, specjalizującej się w produkcji sadzonek drzew
owocowych, drzew i krzewów ozdobnych oraz róż natomiast północna część reprezentuje
typową produkcję roślinną i zwierzęcą.
Gmina Końskowola charakteryzuje się klimatem umiarkowanie kontynentalnym.
Średnia roczna temperatura wynosi 7,6 ºC, średnia temperatura stycznia – 3,8 ºC, lipca
18,0 ºC. Gmina położona jest w rejonie dość wilgotnym na tle województwa o średnich
13
rocznych opadach 600 mm, średnie opady stycznia 30 mm, opady lipoca 85 mm.. Przeważają
tu wiatry zachodnie. Teren gminy charakteryzuje się również dużym nasłonecznieniem.
Gmina charakteryzuje się znacznymi walorami krajobrazowymi. Jest ona położona na
Płaskowyżu Nałęczowskim, oddzielonym wyraźną krawędzią o wysokości kilku metrów od
początkowego odcinka Małego Mazowsza.
Gmina położona jest w dorzeczu rzeki Kurówki. Południowa część gminy leży w
obrębie Kazimierskiego Parku Krajobrazowego i jego strefy ochronnej.
3. Diagnoza stanu środowiska
Gmina Końskowola położona jest w strefie rozgraniczającej dwa regiony I rzędu: Pas
Wyżyn Środkowopolskich i Pas Dolin. Na obszarze gminy stykają się dwa subregiony:
Płaskowyż Nałęczowski i Małe Mazowsze. Południowa część gminy, na Płaskowyżu
Nałęczowskim ma zdecydowanie większe walory i zasoby środowiskowe oraz mniejszy
stopień przekształcenia przyrody niż północny fragment gminy (na Małym Mazowszu).
Rzeźba terenu i budowa geologiczna
Gmina Końskowola położona jest na Płaskowyżu Nałęczowskim, oddzielonym wyraźną
krawędzią o wysokości kilkudziesięciu metrów od Małego Mazowsza, decydującymi dla
budowy geologicznej są skały lessowe i lessopodobne zdeponowane na utworach
mezozoicznych.
Od
krawędzi
wyżyny
w
kierunku
pólnocnym
wzrasta
udział
czwartorzędowych piasków, glin, piasków gliniastych - o znacznej miąższości - zalegających
na starszym podłożu. Na płaskowyżu równinne powierzchnie zrównania urozmaicają liczne,
typowe dla tego terenu wawozy, suche doliny o stromych zboczach znacznej wysokosci.
Dominującymi elementami rzeźby na Małym Mazowszu jest płaska równina pochodzenia
rzeczno-lodowcowego.
Wody powierzchniowe
Głównym elementem powierzchniowych zjawisk wodnych jest rzeka Kurówka z
nielicznymi ciekami - dopływami, które przy pólnocnej granicy tworzą węzeł hydrograficzny,
14
rozpływajac się z jednego terenu w różnych kierunkach. Dolina Kurówki, niemal
równoleżnikowo przecinajaca cała gminę, wyraźnie wcięta w podłoże ma szerokość kilkuset
metrów, łagodne zbocza i jedną (zalewowa) terasę.
Średni przepływ w rz. Kurówce 132 m3/dobę, okresowo do 600 m3/dobę. Wody rzeki
Kurówki są bardzo niskiej jakości (NON). Przy ujściu do rzeki Wisły stwierdzono
pozaklasowe wartości: przewodności elektrolitycznej wł., zawiesiny ogólnej, chlorofilu a oraz
miana coli (Raport o stanie środowiska województwa lubelskiego w 2002 r.).
Innymi zjawiskami powierzchniowymi są stosunkowo liczne w nizinnym fragmencie
okresowe i trwałe podtopienia.
Rekreacyjne wykorzystanie wód powierzchniowych, a tym samym i dolin rzecznych
zależne jest ściśle od realizacji urządzeń ochrony środowiska w zbiorczych systemach
kanalizacyjnych.
Dopuszcza się w dolinach rzek realizację małych piętrzeń o funkcji małej retencji
wodnej dla celów hodowlanych, przyrodniczo - krajobrazowych lub rekreacyjnych.
Wody podziemne
Na obszarze gminy Końskowola użytkowe poziomy wodonośne występują w obrębie 2
pięter wodonośnych:
- czwartorzędowego
- kredowego.
Wody czwartorzędowe związane są z tarasem rzeki Kurówki oraz spotykane w osadach
czwartorzędowych zalegających na wierzchowinach kredowych. Czwartorzędowy użytkowy
poziom wodonośny poziom wodonośny występuje na głębokości od 2.0 – 25.00 m.p.p.t., ma
charakter swobodny, zwierciadło wody stabilizuje się na głębokości 1.6 – 22.0 m.p.p.t. W
strefie aeracji występują często utwory trudno przepuszczalne (gliny i iły), które izolują
poziom wodonośny od wpływów antropogenicznych.
Na obszarze gminy Końskowola zdecydowanie dominują wody piętra górnokredowego
stanowiące 75 % zatwierdzonych zasobów.
węglanowych mastrychtu (opoki, gezy, margle, wapienie, kreda). Głębokość studni waha się
od 20.0 – 75.0 m.p.p.t. Zwierciadło wód kredowego poziomu ma
15
charakter napięty,
stabilizuje się na głębokości od 0.5 do 60 m.p.p.t. Wydajności poszczególnych studni wahają
się od około 10 do 80 m3/h.
Cały obszar gminy znajduje się w obrębie Głównego Zbiornika Wód Podziemnych
nr 406 – niecka lubelska (Lublin).
wodę.
Wody czwartorzędowe są to wody o średniej twardości (5.1 – 6.7 mval/dm3),
słabozasadowe i zasadowe (pH 7 – 7.8) o niskiej mineralizacji 300 - 400 mg/dm3. Zawartości
żelaza są niewielkie i nie przekraczają normy dla wód pitnych (0.07 – 0.2 mg/dm3). Ilości
chlorków mieszczą się w granicach od 4.0 do 30.0 mg/dm3, podobnie siarczany od 2.0 –
48.5 mg/dm3. Zawartości amoniaku (0.0 - 0.34 mg/dm3 ), azotanów (0.0 – 6.0 mg/dcm i
azotynów (0.0 - 0.004 mg/dm3) nie przekraczają dopuszczalnych stężeń dla wód pitnych.
Wody poziomu kredowego charakteryzują się na ogół dobrą jakością, przy stosunkowo
wysokiej twardości (7 – 8.5 mval/dm3) ) i często podwyższonej zawartości żelaza (1.1 – 5.5
mg/dm3), są to wody o niskiej mineralizacji ogólnej 400 – 550 mg/dm3, lekko zasadowe. W
wodach kredowych stwierdza się niewielką ilość chlorków i siarczanów, od kilku do
kilkunastu mg/dm3. Zawartości amoniaku, azotanów i azotynów nie przekraczają z reguły
dopuszczalnych stężeń dla wód pitnych.
Podsumowując należy stwierdzić, że ujmowane przez studnie wiercone wody
podziemne na terenie gminy Końskowola są dobrej jakości.
Gleby
„wkładkami” gleb brunatnych wyługowanych i kwaśnych. Liczniej występuja ponadto torfy,
mady, gleby murszowo-mineralne. Na terenie gminy przeważają gleby III i IV klasy
bonitacyjnej. Gleby IV klasy zajmują największą powierzchnię w północnej części gminy
natomiast III w środkowej i południowej. Gmina Końskowola jest to gmina typowo rolnicza.
Na terenie gminy znajduje się wiele gospodarstw specjalizujących się w produkcji owocowowarzywniczej (Pożóg, Końskowola, Młynki). Na dużym terenie gminy znajdują się gleby
16
kwaśne, co związane jest z działalnością Zakładów Azotowych w Puławach. Gleby te
wymagają odkwaszenia poprzez zastosowanie wapnowania.
Gleby są
podstawą wysokiej jakosci rolniczej przestrzeni produkcyjnej, z dużym
udziałem kompleksu
pszennego
Na terenie gminy Końskowola degradacja gleb spowodowana jest głównie przez :

oddziaływanie gazów i pyłów emitowanych ze źródeł przemysłowych i motoryzacji,

rolnicze użytkowanie,

„dzikie” składowanie odpadów (zanieczyszczanie gleb i wód gruntowych powstaje
zwykle w miejscach dzikich wysypisk śmieci, najczęściej tworzonych w strefach
brzegowych lasów),

stosowanie nieodpowiednich dawek chemicznych środków produkcji rolnej,

nadmierne przesuszenie lub zabagnienie.
Podczas badań w miejscowości Skowieszyn w gminie Końskowola stwierdzono, że
wszystkie badane parametry są w normie (odpowiada to O – stopniowi zanieczyszczenia,
tylko WWA stopień 1 – zawartość podwyższona).
Powietrze atmosferyczne
Jakość powietrza na terenie gminy determinowana jest przez lokalizację w bliskiej
odległości (ok. 10 km) Z.A. „Puławy”, ponadto lokalnie wpływ na jakość powietrza mają
trasy komunikacyjne: droga nr 17 relacji Lublin-Warszawa oraz nr 12 relacji
Kurów-
Puławy-Radom.
W sezonie grzewczym dodatkowym obciążeniem powietrza jest emisja związków
pochodzących ze spalania kopalin stałych (węgla, koksu) – dwutlenku węgla, tlenku węgla,
siatki i pyłów.
Ogólnie jakość powietrza w gminie jest zadowalająca w odniesieniu do bliskiej
działalności Zakładów Azotowych a dzięki ograniczeniu przez zakłady emisji związków
azotu jakość powietrza powoli poprawia się.
Na
podstawie
wyników
wykonanych
badań
nie
stwierdzono
przekroczeń
dopuszczalnych wartości średniorocznych głównych zanieczyszczeń przy ul. Lubelskiej w
17
Końskowoli. Badania przeprowadziła WSSE w Lublinie dane zawarte są w „Raporcie o
stanie środowiska województwa lubelskiego w 2001 r.”.
Hałas
Hałas na terenie gminy związany jest z komunikacją. Głównym źródłem hałasu jest
droga krajowa nr 12 Kurów-Puławy-Radom przebiegająca przez Końskowolę, oraz trasa
nr 17 Warszawa-Lublin przebiegająca przez miejscowość Chrząchówek. Dodatkowym
źródłem hałasu jest linia kolejowa normalnotorowa (biegnąca równoleżnikowo) relacji
Lublin-Warszawa ze stacją kolejową w miejscowości Końskowola.
Na terenie gminy Końskowola klimat akustyczny kształtowany jest w zdecydowanej
większości przez hałas komunikacyjny wytwarzany przez pojazdy drogowe. O wielkości
poziomu hałasu drogowego decydują:

hałas pojazdów i ich stan techniczny,

natężenie ruchu,

udział pojazdów ciężkich,

rodzaj nawierzchni,

prędkość pojazdów,

płynność ruchu,

stan techniczny pojazdów.
Specyficzny układ komunikacyjny ośrodka gminnego, którego szkielet tworzy
uczęszczana
trasa
drogi
krajowej
nr
12,
przy
gęstej
zabudowie,
stwarza dużą uciążliwość hałasu komunikacyjnego dla mieszkańców.
Z uwagi na zwiększającą się liczbę samochodów poruszających się po drogach aktualny
poziom hałasu jest wyższy od badanego i stopniowo, z roku na rok rośnie.
Oddanie w przyszłości do ruchu obwodnicy miasta Puławy, wyprowadzi ruch
tranzytowy poza teren Końskowoli co wpłynie na ograniczenie uciążliwości ruchu pojazdów
na środowisko, na terenach zabudowy mieszkaniowej.
Na terenie gminy Końskowola hałas przemysłowy nie stanowi problemu.
18
Zasoby przyrody ożywionej
Dominujący, rolniczy charakter gminy sprawia, ze biosfera uległa znacznemu
przekształceniu. Fragmenty najmniej zmienionej przyrody obserwujemy na Płaskowyżu
Nałęczowskim, w rejonie występowania rozmaitych form wąwozowych. Tam zachowaly się
największe w gminie powierzchnie lasów.
W gminie funkcjonuje kilka typów obszarów chronionych, należą do nich:
1. fragment Kazimierskiego Parku Krajobrazowego z otuliną,
5. fragment zlewni chronionej rzeki Bystrej,
6. fragment strefy ochronnej uzdrowiska,
7. część obszaru ochrony zasobów wodnych,
8. gleby 1 i 2 kompleksu.
Obszary i obiekty prawnie chronione i wymagające szczególnej ochrony:
a) Kazimierski Park Krajobrazowy wraz z otuliną;
b) użytki ekologiczne;
c) strefa ochrony uzdrowiskowej (obszar uzdrowiskowy Celejów);
d) strefy ochrony konserwatorskiej:
– strefa ścisłej ochrony,
– strefa pośredniej ochrony,
– strefa występowania stanowisk archeologicznych.
e) zespoły dworsko – parkowe;
Strefy ograniczeń przestrzennych i kształtowania środowiska przyrodniczego:
a) strefy o kluczowej roli dla stabilizacji ekologicznej wykluczone z procesów zubażania
zasobów przyrodniczych (obszar położony w granicach parku),
b) strefy umiarkowanych walorów estetyczno - krajobrazowych dopuszczone do
zainwestowania osadniczego z tendencją do koncentracji zabudowy kolonijnej i
umiarkowanego dogęszczenia (obszar położony w otulinie),
c) strefa ochrony planistycznej krajobrazu kulturowego,
d) strefa ograniczeń form użytkowania rekreacyjnego (w granicach parku),
e) ochrona hydrosfery:
– obszar zlewni chronionej Bystrej,
19
– strefa ochrony bezpośredniej Bystrej,
Położenie gminy w strefach przyrodniczo - krajobrazowych wg „Planu ochrony
Kazimierskiego Parku Krajobrazowego”
- nr 25. Wąwozy Zbędowickie - obszar KPK
- nr 26. Pasmo Kolei Nadwiślańskiej - obszar otuliny KPK.
Promieniowanie elektromagnetyczne
Na terenie gminy Końskowola znajduje się stacja nadawcza telefonii komórkowej GSM
900, której właścicielem jest PTK Centertel w Warszawie. Stacja posiada moc 400 Watt a w
jej skład wchodzi 8 anten umieszczonych na wysokości 60 m.
Ponadto przez teren gminy przebiega napowietrzna linia wysokiego napięcia 110 kV
oraz w miejscowości Rudy zlokalizowana jest stacja trafo.
W celu minimalizacji wpływu obiektów stanowiących źródła podwyższonego
promieniowania elektromagnetycznego na zdrowie i życie ludzi, należy w miejscowym planie
zagospodarowania przestrzennego wprowadzić zapisy uniemożliwiające wprowadzenie
budownictwa jednorodzinnego na tereny zagrożone oraz zapisy uniemożliwiające budowę
nowych źródeł promieniowania w pobliżu terenów zabudowy jednorodzinnej.
Ochrona środowiska przed niebezpiecznymi awariami
Na terenie gminy Końskowola potencjalny problem nadzwyczajnych zagrożeń
środowiska wynikających z awarii przemysłowych nie występuje, ze względu na brak
instalacji, zakwalifikowanych do zakładów o dużym i zwiększonym ryzyku wystąpienia
awarii przemysłowych. Potencjalnym źródłem zagrożenia na terenie gminy jest transport
drogowy i kolejowy, którym przewozi się ładunki niebezpieczne (w tym przewóz paliw
płynnych). Zagrożenie takie może występować głównie ze strony transportu drogą krajową
nr 17, drogą wojewódzką nr 823 i linią kolejową.
20
Edukacja ekologiczna na terenie gminy Końskowola prowadzona jest w podstawowym
wymiarze w ramach działalności dydaktycznej i pedagogicznej szkół podstawowych i
gimnazjum. Pod patronatem Ministerstwa Środowiska, Ministerstwa Edukacji Narodowej,
Wojewody
Lubelskiego,
Starosty
Puławskiego
oraz
pozarządowych
organizacji
ekologicznych, dzieci i młodzież szkolna bierze udział w różnych formach edukacji
ekologicznej. Są to m. in. konkursy, olimpiady i alerty o tematyce ekologicznej. Głównym
zadaniem tej działalności jest kształtowanie wśród dzieci i młodzieży odpowiedzialności za
stan środowiska naturalnego.
4. Aktualny stan gospodarki odpadami
4.1 Odpady komunalne
Zgodnie z art. 3 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 roku o odpadach (Dz. U. 62.628.2002
oraz 41.365.2002 i 113.984.2002) odpady komunalne są to odpady powstające w
gospodarstwach domowych, a także odpady nie zawierające odpadów niebezpiecznych
pochodzące od innych wytwórców, które ze względu na swój charakter lub skład są podobne
do odpadów powstających w gospodarstwach domowych.
Źródłem powstawania odpadów komunalnych i przemysłowych są skupiska ludzkie,
obiekty użyteczności publicznej oraz zakłady produkcyjno - usługowo - handlowe. Istotnym
elementem wpływającym na skład oraz jakość odpadów komunalnych jest charakter danego
obszaru. Tereny wiejskie wykazują odpady z mniejszym udziałem materii organicznej,
papieru oraz relatywnie większej zawartości tworzyw sztucznych oraz szkła. Omawiany teren
ma w dużej mierze charakter wiejski, w związku z tym często odpady organiczne, papier,
tektura, popiół i żużel zagospodarowywane są na własne potrzeby. Na terenie gminy można
wyróżnić obszary rolnicze, leśne, turystyczno - rekreacyjne, sadownicze oraz zurbanizowane.
Ma to wpływ na strukturę odpadów komunalnych trafiających na składowisko.
Z uwagi na fakt, że w Polsce nie jest prowadzona ewidencja wytwarzanych odpadów
komunalnych (poza sprawozdawczością firm zajmujących się wywozem odpadów kierowaną
do GUS) dla potrzeb niniejszego planu ustalono bilans odpadów powstających w sektorze
komunalnym w oparciu o dane wskaźnikowe. Przyjęte do oblicze wskaźniki w odniesieniu do
21
statystycznego mieszkańca zostały opisane w Krajowym i Wojewódzkim Planie Gospodarki
Odpadami.
Biorąc pod uwagę przedstawione źródła wytwarzania odpadów komunalnych oraz
analizując ich skład z punktu widzenia możliwości technologicznych, związanych z
odzyskiem i unieszkodliwianiem odpadów, dla potrzeb niniejszego Planu wyodrębniono
następujące strumienie odpadów (zgodnie z Krajowym Planem Gospodarki Odpadami,
Planem Gospodarki Odpadami dla województwa lubelskiego oraz Planem Gospodarki
Odpadami dla powiatu puławskiego):
a) Odpady kuchenne ulegające biodegradacji,
b) Odpady zielone,
c) Papier i karto nieopakowaniowy,
d) Opakowania z papieru i tektury,
e) Opakowania wielomateriałowe,
f) Tworzywa sztuczne nieopakowaniowe,
g) Opakowania z tworzyw sztucznych,
h) Odpady tekstylne,
i) Szkoło nieopakowaniowe,
j) Opakowania ze szkła,
k) Metale,
l) Opakowania z blachy stalowej,
m) Opakowania z aluminium,
n) Odpady mineralne,
o) Popiół,
p) Odpady wielkogabarytowe,
q) Odpady budowlane,
r) Odpady niebezpieczne.
Poniżej przedstawiono bilans odpadów komunalnych w gminie Końskowola za lata
2002 i 2003.
22
Tabela nr 4.1. Bilans odpadów komunalnych dla gminy Końskowola za lata 2002 i 2003
w Mg
Wyszczególnienie
2002
2003
Odpady kuchenne ulegające biodegradacji
233
236
Odpady zielone
45
46
Papier i karton nieopakowaniowy
85
87
85
87
Opakowania wielomateriałowe
19
19
Tworzywa sztuczne nieopakowaniowe
133
135
57
58
Odpady tekstylne
44
44
Szkło nieopakowaniowe
17
18
Opakowania ze szkła
99
101
Metale
41
41
Opakowania z blachy stalowej
12
12
Opakowania z aluminium
6
6
Odpady mineralne
146
147
Popiół
481
472
Odpady wielkogabarytowe
136
140
Odpady budowlane
271
280
Odpady niebezpieczne
18
18
1908
1947
RAZEM
Jak wykazują dane literaturowe ilość wytwarzanych odpadów komunalnych przez
sektor gospodarczy jest zbliżona do ilości tego typu odpadów wytwarzanych w
gospodarstwach domowych, aczkolwiek zawartość poszczególnych typów odpadów w
strumieniu odpadów komunalnych pochodzących z poszczególnych sektorów uzależniona jest
od charakteru prowadzonej produkcji. Skład i właściwości odpadów komunalnych są bardzo
zróżnicowane w zależności od charakteru środowiska, w jakim powstają (np. tereny miejskie,
tereny wiejskie, obszar z ogrzewaniem lokalnym czy centralnym itp.).
23
Zbiórka odpadów
Odpadów Komunalnych.
Dokładne określenie ilości zebranych odpadów w gminie Końskowola jest trudne do
ustalenia, ze względu na fakt, że Zakład Usług Komunalnych w Puławach, obsługujący teren
gminy Końskowola prowadzi ewidencję odpadów w m3. Ze wzglądu na różną gęstość
odpadów nie można w sposób szczegółowy ustalić ilość zebranych odpadów według
kryterium masy zebranych odpadów (bez uwzględnienia rzeczywistej objętości zbieranych
odpadów). Do analiz przyjęto gęstość odpadów na podstawie wskaźników zawartych w
Planie Gospodarki Odpadami dla województwa lubelskiego.
W 2003 r. z terenu gminy Końskowola wywieziono do utylizacji 3 810 m3 odpadów.
Różnica pomiędzy ilością odpadów zebranych a wytworzonych wynika a faktu, że:

systemem zbiórki odpadów komunalnych nie są objęci wszyscy mieszkańcy gminy
Końskowola, dotyczy to zwłaszcza mieszkańców zabudowy jednorodzinnej, gdzie
część właścicieli posesji nie zawarła umowy ze specjalistycznymi firmami
wywożącymi odpady,

odpady
organiczne,
mineralne
i
makulatura
są
wykorzystywane
indywidualnie, m. in. do produkcji kompostu,

niektóre rodzaje odpadów są spalane w gospodarstwach domowych,

nie prowadzi się zbiórki odpadów pochodzących z budowy i remontów,

nie prowadzi się zorganizowanej zbiórki odpadów wielkogabarytowych,

nie jest prowadzona zbiórka odpadów niebezpiecznych z gospodarstw domowych,

niedostateczna jest świadomość ekologiczna mieszkańców gminy.
Obecnie, na terenie gminy Końskowola dla potrzeb zbiórki odpadów komunalnych
rozstawione są pojemniki o pojemności od 120 l do 1100 l. Szczegółowa ilość i rodzaj
pojemników na odpady przedstawiona została poniżej.
24
Tabela nr 4.2. Ilość poszczególnych pojemników na odpady w gminie Końskowola
wielkość
120 l
140 l
240 l
260 l
360 l
1100 l
6
7
503
142
8
31
70
2
29
2
miejscowość
Ulice
Brzezinki
7
Chrząchów
2
91
Chrząchówek
1
26
Młynki
5
Opoka
Pulki
1
Rudy
1
23
1
25
Sielce
43
66
Skowieszyn
1
1
50
33
2
Stok
2
2
27
69
1
1
15
47
3
Nowy Świat
2
5
Pożóg Nowy
48
13
Pożóg Stary
14
4
1026
360
Witowice
Wronów
RAZEM
1
13
18
0
16
źródło: ZUK w Puławach
Częstotliwość opróżniania pojemników określona jest w umowach na wywóz śmieci.
Na terenie gminy Końskowola wynosi ona jeden raz w miesiącu. Szczegółowy harmonogram
opróżniania pojemników został przedstawiony poniżej:
Tabela nr 4.3. Harmonogram opróżniania pojemników
I czwartek m-ca
ulice, Rudy
I wtorek m-ca
Witowice, Wronów, Skowieszyn, Młynki, Młyńska, Opoka, Sielce,
Chrząchów, Chrząchówek, Pulki
II wtorek m-ca
Nowy Świat, Pożowska, Pożóg Nowy, Pożóg Stary, Stok
Zbiórka selektywna
Na terenie gminy Końskowola wprowadzona została na małą skalę selektywna zbiórka
odpadów oparta o selekcję „u źródła”. Kontenery do selektywnej zbiórki odpadów ustawione
25
są w Końskowoli przy ul. Pożowskiej i Rybnej oraz we wsi Młynki. W latach 2002 i 2003 na
terenie gminy zebrano i przekazano do odzysku i recyklingu następujące ilości odpadów:
Tabela nr 4.4. Ilość odpadów opakowaniowych zebranych w sposób selektywny na terenie
gminy Końskowola w 2002 i 2003 r.
Rodzaj opakowania, z którego powstał odpad
Opakowania ze szkła gospodarczego
RAZEM
Mg
3,98
3,00
4,05
11,03
Mg
5,554
3,75
5,40
14,704
Wykaz podmiotów prowadzących działalność w zakresie transportu odpadów komunalnych
W zakresie wywozu odpadów komunalnych teren gminy Końskowola obsługiwany jest
przez Zakład Usług Komunalnych sp. z o.o. w Puławach ul. Dęblińska 2, na podstawie
umowy z dnia 01.01.2000 r. zawartej pomiędzy Urzędem Gminy w Końskowoli a ZUK w
Puławach oraz na podstawie umów indywidualnych gospodarstwo domowych, podmiotów
gospodarczych i instytucji.
Zakład Usług Komunalnych sp. z o.o. w Puławach posiada pozwolenie wydane przez
Starostę Puławskiego z dnia 16.05.2002 r. znak: SR.IX.7644.9/6/2002 na zbieranie i odzysk
następujących odpadów:
-
opakowania z papieru i tektury /15 01 01/,
-
metale żelazne /16 01 17/,
-
metale nieżelazne /16 01 18/,
-
opakowania z tworzyw sztucznych /15 01 02/,
-
opakowania ze szkła /15 01 07/,
-
tworzywa sztuczne /16 01 19/,
-
odpady z betonu oraz gruz betonowy z rozbiórek i remontów /17 01 01/.
Pozwolenie obowiązuje do dnia 15.05.2012 r.
Zakład wyposażony jest w odpowiedni tabor samochodowy, w skład którego wchodzą:
-
samochody śmieciarki marki Volvo (poj. 10 m3) – 3 szt.,
-
samochód śmieciarka marki Scania (poj. 10 m3) – 1 szt.,
-
samochody samozaładowcze marki Star – 2 szt. (do przewozu pojemników 6 m3).
26
Wykaz instalacji do odzysku i unieszkodliwiania odpadów komunalnych
Na terenie gminy Końskowola brak jest instalacji do odzysku i unieszkodliwiania
odpadów komunalnych. Instalacje, na których oparta jest gospodarka odpadami gminy
Końskowola, znajdują się w Puławach.
Składowiska odpadów komunalnych
Odpadów Komunalnych w Puławach.
W skład zakładu wchodzi składowisko odpadów komunalnych. Jest ono eksploatowane
od roku 2001 a planowany termin zamknięcia to rok 2014. Składowisko posiada
powierzchnię 3,17 ha i objętość 200 000 m3. Składowisko przy Zakładzie Unieszkodliwiania
Odpadów Komunalnych w Puławach jest w pełni wyposażone:
-
posiada podwójne uszczelnienie sztuczne z bentomatu sodowego i geomembrany
PEHD 2 mm,
-
posiada system drenażu,
-
wyposażone jest w wagę samochodową,
-
posiada instalację odgazowującą,
-
posiada kompaktor,
-
wyposażone jest w brodzik,
-
posiada sieć piezometrów do prowadzenia monitoringu wód podziemnych.
Składowisko posiada uregulowany stan prawny. Wg stanu na koniec 2002 r.
składowisko był zapełnione w 11 %.. Ponadto należy dodać, że składowisko w perspektywie
może być rozbudowywane (budowa nowych kwater).
Na składowisku, zgodnie z rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 9 grudnia
2002 r. w sprawie zakresu, czasu, sposobu oraz warunków prowadzenia monitoringu
składowisk odpadów (Dz. U. nr 02.220.1858 z dnia 19 grudnia 2002 r.), prowadzony jest
pełny monitoring.
27
Instalacja do beztlenowego unieszkodliwiania odpadów
Na terenie gminy Końskowola nie ma instalacji do beztlenowego unieszkodliwiania
odpadów. Odpady z terenu gminy Końskowola unieszkodliwiane są w Zakładzie
Unieszkodliwiania Odpadów Komunalnych w Puławach.
W funkcjonującej tu instalacji biofrakcja wyselekcjonowana z odpadów komunalnych
poddawana jest procesowi fermentacji łącznie z osadami ściekowymi w oczyszczalni ścieków
w Puławach. Instalacja ta jest elementem stworzonego Zakładu Utylizacji Odpadów
Komunalnych w Puławach o charakterze regionalnym.
Fermentacja jest atrakcyjnym procesem przetwarzania organicznych składników
odpadów
komunalnych.
Główną
zaletą
procesu
jest
produkcja
biogazu,
wysokoenergetycznego paliwa, które może być wykorzystywane do produkcji energii
przyjaznej dla środowiska. Fermentacja odpadów pozwala rozwiązać również kilka innych
ważnych problemów:

objętość składowanych odpadów komunalnych zostaje zmniejszona od 25 do 40 % a
odpady procesowe usunięte na składowisko dają się zagęścić do ponad 1,3 Mg/m3,
pozwala to chronić i optymalnie wykorzystać dyspozycyjną pojemność składowisk,

fermentacja odpadów eliminuje procesy, które zachodzą później w złożu odpadów.
Oznacza to, że przed przekazaniem odpadów do składowania można przeprowadzić
te przemiany materii w warunkach technicznie kontrolowanych i we właściwej do
tego celu objętości reaktora. Potencjalne emisje ze składowanych odpadów zostają
zmniejszone o około 90 %,

beztlenowy rozkład odpadów gwarantuje spełnienie wymagań określonych dyrektywą
99/31/EC, dotyczącą zmniejszenia strumienia odpadów organicznych usuwanych na
składowisko.
Zakład Utylizacji Odpadów Komunalnych
Zakład Unieszkodliwiania Odpadów Komunalnych w Puławach jest „technologicznym
sercem” zintegrowanego regionalnego systemu gospodarki odpadami w powiecie puławskim.
Zgodnie z zapisami Planu Gospodarki Odpadami dla województwa lubelskiego ZUOK w
Puławach ma obsługiwać gminy: Puławy (miejską i wiejską), Żyrzyn, Końskowola, Janowiec,
Kazimierz Dolny, Nałęczów i Wąwolnica oraz gminę Dęblin (powiat rycki).
28
Wprowadzanie nowoczesnego systemu gospodarki odpadami komunalnymi w gminie
Końskowola polega na równoległej realizacji i wdrażaniu następujących zadań:
1) edukacji ekologicznej lokalnej społeczności, w tym przede wszystkim w zakresie
2) selektywnej zbiórki odpadów komunalnych,
3) zbiórki odpadów wielkogabarytowych,
4) biologicznego
przetwarzania
frakcji
organicznej
odpadów
komunalnych
i
bezpiecznego ekologicznie składowania pozostałych odpadów.
Celem systemu jest ograniczenie wpływu poszczególnych rodzajów odpadów na
środowisko. Podstawowym zadaniem jest ograniczenie ilości odpadów komunalnych
unieszkodliwianych poprzez składowanie.
Centralnym punktem systemu jest funkcjonujący Zakład Unieszkodliwiania Odpadów
Komunalnych w Puławach. Budowę Zakładu rozpoczęto w 1996 roku a prowadzona była ona
etapowo.
W pierwszym etapie zrealizowano budowę składowiska odpadów komunalnych wraz z
infrastrukturą i obiektami technicznymi, stanowiącymi zaplecze dla docelowej technologii
unieszkodliwiania odpadów komunalnych.
Równocześnie podjęto działania zmierzające do wyboru technologii unieszkodliwiania
odpadów komunalnych. Początkowe działania ukierunkowane były na wdrożenie technologii
kompostowania jednak różne oceny funkcjonujących w Polsce kompostowni wpłynęły
ostatecznie na wybór wspólnej fermentacji bioodpadów i osadów ściekowych w komunalnej
oczyszczalni ścieków. O wyborze tej technologii zdecydowały: akty prawne obowiązujące w
Polsce i Unii Europejskiej, które zdecydowanie preferowany w tamtym czasie technologie
prowadzące do energetycznego wykorzystania odpadów, niskie koszty inwestycyjne i
eksploatacyjne, bliskie sąsiedztwo oczyszczalni ścieków komunalnych i składowiska
odpadów, jak również istnienie, nie w pełni wykorzystywanych komór fermentacyjnych w
oczyszczalni ścieków i nowoczesnej instalacji energetycznego wykorzystania biogazu
(produkcja energii odnawialnej).
Zakład Unieszkodliwiania Odpadów Komunalnych w Puławach został ukończony i
oddany do eksploatacji w 2001 roku. Projektowana przepustowość zakładu wynosi 22 tys. Mg
odpadów rocznie na 1 zmianę. Aktualnie w zakładzie przyjmowanych jest około 18 tys. Mg
odpadów rocznie z miasta i gminy Puławy oraz gmin: Janowiec, Żyrzyn, Końskowola i
Wąwolnica.
29
Ryc. nr 4.1. Schemat technologiczny ZUOK w Puławach
źródło: ZUOK w Puławach
Cechą głównej grupy odpadów komunalnych, tj. odpadów z gospodarstw domowych i
obiektów infrastruktury, jest brak jednorodności składu i duże wahania ilościowe.
Dokładne rozpoznanie składu odpadów wymaga prowadzenia badań ich morfologii w
dłuższym okresie czasu (kilka lat).
Skład odpadów zależy od wielu czynników, takich jak:
a)
wielkości jednostki osadniczej
b)
charakteru terenu: rolniczy, przemysłowy, turystyczny, itp.
c)
typu struktury i infrastruktury społecznej i komunalnej (rodzaj zabudowy, jej
zwartość i rozluźnienie, stopień uciepłowienia ze źródeł centralnych, poziomu
obsługi ludności itp.)
30
Skład morfologiczny odpadów ulega ciągłym zmianom. Obserwowane w ostatnich
latach tendencje zmian ilościowych i jakościowych odpadów komunalnych wskazują m. in.
na:
a)
znaczny wzrost ilościowy (objętościowy) opakowań,
b)
zmniejszenie ilości pozostałości po spalaniu węgla i koksu (wzrost alternatywnych
form ogrzewania mieszkań),
c)
utrzymanie
na
stałym,
wysokim
poziomie
zawartości
organicznych
odpadów spożywczych (kuchennych).
Opłaty za odpady
Opłaty za odbiór odpadów zależą od wielkości pojemnika użytkowanego przez
wytwórcę odpadów. Opłaty te kształtują się w skali miesiąca następująco:
Tabela nr 4.5. Opłaty za odbiór odpadów na terenie gminy Końskowola
Pojemnik
120-140 l
240-260 l
360 l
1100 l
Cena brutto
8,88/m-c
12,52/m-c
18,19/m-c
41,73/m-c
Odpady wielokogabarytowe
Odpady wielkogabarytowe są to odpady z gospodarstw domowych, które ze względu na
postać i duże rozmiary nie mieszą się do standartowych pojemników na odpady. Wymagają
one z tego powodu odrębnego traktowania. Dla oszacowania odpadów wielkogabarytowych
w strumieniu odpadów komunalnych przyjęto wskaźniki nagromadzenia tych odpadów
zgodnie ze wskaźnikami zawartymi w KPGO (2002). Wskaźnik nagromadzenia odpadów
wielkogabarytowych
wynosi
20
kg/mieszkańca/rok
dla
terenów
miejskich
i
15
kg/mieszkańca/rok dla terenów wiejskich. Szacunkowa ilość odpadów wielkogabarytowych
wytworzonych na terenie gminy Końskowola w 2003 r. wynosi 140 Mg.
Poniżej przedstawiono skład morfologiczny odpadów wielkogabarytowych.
31
Tabela nr 4.6. Skład morfologiczny odpadów wielkogabarytowych
Strumień odpadu
Udział
procentowy
strumienia odpadu %
Drewno
60
Metale
30
Inne (balastowe, materace, plastiki itp
10
Razem
100
Odpady niebezpieczne w strumieniu odpadów komunalnych
Poza sektorem działalności przemysłowej i usługowej wytwórcami odpadów
niebezpiecznych są również gospodarstwa domowe. Odpady niebezpieczne powstające w
gospodarstwach domowych kierowane są obecnie ze strumieniem odpadów komunalnych na
składowiska komunalne.
Według rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 21 września 2001 r. w sprawie
katalogu odpadów - Załącznik do rozporządzenia (Dz. U. Nr 112, poz. 1206) do odpadów
niebezpiecznych w grupie odpadów komunalnych zostały zaliczone następujące rodzaje
odpadów:
20 01 13*
-
rozpuszczalniki
20 01 14*
-
kwasy
20 01 15*
-
alkalia
20 01 17*
-
odczynniki fotograficzne
20 01 19*
-
środki ochrony roślin I i II klasy toksyczności (pestycydy, herbicydy,
insektycydy itp. środki)
20 01 21*
-
lampy fluorescencyjne i inne odpady zawierające rtęć
20 01 23*
-
urządzenia zawierające freony
20 01 26*
-
oleje i tłuszcze inne niż wymienione w 20 01 25,
20 01 27*
-
farby, tusze, farby drukarskie, kleje lepiszcza i żywice zawierające
substancje niebezpieczne,
20 01 29*
-
detergenty zawierające substancje niebezpieczne,
20 01 31*
-
leki cytotoksyczne i cytostatyczne,
32
-
baterie i akumulatory łącznie z bateriami i akumulatorami wymienionymi
-
nie sortowane baterie i akumulatory zawierające te baterie
20 01 35*
-
zużyte urządzenia elektryczne i elektroniczne,
20 01 37*
-
drewno zawierające substancje niebezpieczne.
20 01 33*
16 06 01
16 06 02
06 06 02
16 06 03
Do wyliczenia ilości tego rodzaju odpadów przyjęto wskaźnik z KPGO, 2002 r.
wynoszący 3 kg/mieszkańca/rok dla terenów miejskich i 2 kg/mieszkańca/rok dla terenów
wiejskich. Szacunkowa ilość odpadów niebezpiecznych w strumieniu odpadów komunalnych
wytworzonych na terenie gminy Końskowola w 2003 r. wynosi 18 Mg.
Poniżej przedstawiono udział poszczególnych składników odpadów niebezpiecznych w
strumieniu odpadów komunalnych.
Tabela nr 4.7. Udział poszczególnych składników odpadów niebezpiecznych
w strumieniu odpadów komunalnych
Strumień odpadu
Udział
procentowy strumienia
odpadu %
Aerozole
4
Akumulatory
26
Baterie
6
Farby i lakiery
25
Farmaceutyki
6
Rozpuszczalniki
18
Świetlówki
1
Zużyte oleje
2
Inne (w tym substancje chemiczne: kwasy, zasady, pestycydy,
chemiczne produkty laboratoryjne
12
Razem
100
33
Odpady budowlane
Odpady budowlane to odpady pochodzące z budowy, remontów i demontażu obiektów
budowlanych, wchodzące w strumień odpadów komunalnych.
Odpady tego typu powstają w trakcie prac budowlanych, remontowych, w
drogownictwie, w budownictwie przemysłowym i to zarówno w trakcie budowy jak i
rozbiórki różnych obiektów budowlanych. Różnorodność typów i rodzajów odpadów z tego
sektora oraz to, że powstają one w wielu dziedzinach gospodarki komunalnej, budowlanej, w
przemyśle, w rolnictwie i w wielu innych sektorach gospodarczych, powodują znaczne
rozproszenie źródeł wytwarzających te odpady i trudności w prawidłowym zbilansowaniu
poszczególnych strumieni odpadów.
Strumienie odpadów generowane w trakcie budowy, remontów i demontażu obiektów
budowlanych tworzą:
a)
materiały i elementy budowlane o charakterze ceramicznym, takie jak beton, cegły,
tynki, płyty itp. a także podobne odpady z remontów i przebudowy dróg,
b)
odpady drewna, szkła i tworzyw sztucznych,
c)
odpadowe asfalty, smoły, papa,
d)
gleba i ziemia z wykopów i urobek z pogłębiania,
e)
złom stalowy i metali kolorowych oraz stopów metali.
Szacunkowa ilość odpadów budowlanych wytworzonych na terenie gminy Końskowola
w 2003 r. wynosi 280 Mg (zgodnie z KPGO, 2002 r.).
Poniżej przedstawiono ilości poszczególnych strumieni odpadów wchodzących w skład
odpadów budowlanych i poremontowych.
34
Tabela nr 4.8. Ilości poszczególnych strumieni odpadów wchodzących w skład odpadów
budowlanych i poremontowych
Strumień odpadu
Udział
procentowy
strumienia odpadu %
Cegła
40
Beton
20
Tworzywa sztuczne
1
Bitumiczna powierzchnia dróg
9
Drewno
7
Metale
5
Piasek
15
Inne
4
Razem
100
Odpady opakowaniowe
W Polsce wg Centralnego Ośrodka Badawczo-Rozwojowego Opakowań w Warszawie
(COBRO) wytwarza się rocznie około 3,5 min Mg odpadów opakowaniowych.
Dotychczas brak jest w Polsce systemu ewidencji odpadów opakowaniowych.
Aktualnie system ten jest tworzony jako centralna baza danych połączona z bazami
wojewódzkimi. Na obecnym etapie określono szacunkowe ilości powstających odpadów
opakowaniowych na podstawie wskaźników, opracowanych przez Centralny Ośrodek
Badawczo-Rozwojowy Opakowań w Warszawie.
Szacunkowa ilość odpadów opakowaniowych wytworzonych na terenie gminy
Końskowola w 2003 r. wynosi 282 Mg (zgodnie z KPGO, 2002 r.). Szczegółowy bilans
odpadów opakowaniowych za lata 2002 i 2003 przedstawiono poniżej.
35
Tabela nr 4.9. Bilans odpadów opakowaniowych dla gminy Końskowola za lata 2002 i 2003
w Mg
Wyszczególnienie
2002
2003
85
87
19
19
57
58
99
101
12
12
6
6
278
282
RAZEM
Odpady powstające w sektorze handlowym i publicznym
Odpady komunalne, poza gospodarstwami domowymi powstają również w obiektach
infrastruktury takich jak: handel, usługi, szkolnictwo, obiekty turystyczne, obiekty
działalności gospodarczej i wytwórczej (KPGO, 2002 r.). Odpady z obiektów infrastruktury,
czyli w sektorze handlowym i publicznym są podobne do odpadów powstających w
zabudowie mieszkaniowej ale charakteryzują się innym składem morfologicznym ponieważ
zawierają więcej odpadów opakowaniowych (papier, tektura, szkło, tworzywa sztuczne).
Prowadzenie obiektów sektora handlowego i publicznego nie wymaga uzyskania pozwoleń na
wytwarzanie odpadów.
Zgodnie z KPGO wskaźnik nagromadzenia odpadów infrastruktury wynosi 110
kg/mieszkańca/rok dla terenów miejskich i 45 kg/mieszkańca/rok dla terenów wiejskich.
Szacunkowa ilość odpadów z sektora handlowego i publicznego wytworzonych na terenie
gminy Końskowola w 2003 r. wynosi 420 Mg.
Komunalne osady ściekowe
Za komunalne osady ściekowe uważa się, zgodnie z ustawą z dnia 27 kwietnia 2001 r.
(Dz. U. nr 62 poz. 628), pochodzący z oczyszczalni ścieków osad z komór fermentacyjnych
oraz innych instalacji służących oczyszczaniu ścieków komunalnych lub innych ścieków o
składzie zbliżonym do ścieków komunalnych.
36
W Polsce prowadzony jest monitoring gospodarki osadami ściekowymi ograniczony do
określenia ilości osadów w przeliczeniu na suchą masę i określenia procesów z jakich osady
pochodzą. Osady wytwarzane w komunalnych oczyszczalniach ścieków dzielimy na:
-
odpady ze skratek,
-
odpady z piaskowników,
-
odpady z procesów stabilizacji i odwadniania osadów, w tym komunalne osady
ściekowe.
Gmina nie posiada własnej oczyszczalni ścieków,
istniejący system kanalizacji
sanitarnej oparty jest o oczyszczalnię ścieków dla miasta Puławy. Na terenie gminy znajdują
się trzy przepompownie, jedna przesyłowa w miejscowości Rudy oraz dwie w Końskowoli.
Ścieki przesyłane są rurociągiem tłocznym do kanalizacji na ul. Składowej w Puławach. W
związku z powyższym na terenie gminy Końskowola nie są wytwarzane komunalne osady
ściekowe.
4.2 Odpady przemysłowe i niebezpieczne
Ilość wytwarzanych odpadów przemysłowych na terenie gminy Końskowola jest niska
co związane jest z niskim „uprzemysłowieniem” gminy.
Odpady z budowy, remontów, demontażu obiektów budowlanych i infrastruktury drogowej
Odpady tego typu powstają w budownictwie jednorodzinnym i przemysłowym,
drogownictwie, kolejnictwie oraz w przedsiębiorstwa komunalnych. Powstają one w wyniku
działalności podmiotów gospodarczych, przy prowadzeniu prac budowlanych, w czasie
wykonywania remontów planowanych i awaryjnych oraz przy pracach rozbiórkowych.
Charakterystyka jakościowa i ilościowa odpadów tego typu jest bardzo zróżnicowana w
zależności od źródła ich powstawania. Odpady te mogą być zanieczyszczone między innymi
metalami ciężkimi, substancjami ropopochodnymi, substancjami impregnującymi lub PCB.
W gminie Końskowola brak jest szczegółowych danych o ilości wytworzonych
odpadów z budowy, remontów i demontażu obiektów budowlanych i infrastruktury drogowej
i kolejowej.
37
Odpady z przemysłu rolno-spożywczego
Na terenie
gminy Końskowola największym
zakładem
przetwórstwa rolno-
spożywczego są Zakłady Mięsne „Końskowola” S.A. w Końskowoli ul. Żyrzyńska 44.
Przedmiotem działalności zakładów jest ubój trzody chlewnej, bydła oraz wyrób wędlin.
Zdolności produkcyjne zakładu to możliwość uboju ok. 800 sztuk trzody chlewnej i 250 sztuk
bydła oraz produkcja około 40 ton wędlin na dobę w ok. 100 asortymentach. W trakcie
działalności zakładu powstają rocznie następujące ilości odpadów:
-
odpady zwierzęce (odchody zwierzęce) kod 02 01 06 w ilości 70 Mg rocznie,
odpady te gromadzone są na przyczepie i sukcesywnie wywożone na pola własne
zakładu i wykorzystywane jako nawóz naturalny a następnie są przyorywane,
-
odpady z mycia i przygotowywania surowca (szczecina, żwaczka) kod 02 02 01 w
ilości 45 Mg, odpady te gromadzone są na przyczepie i sukcesywnie wywożone na
pola własne zakładu i wykorzystywane jako nawóz naturalny a następnie są
przyorywane,
-
odpady z oczyszczalni ścieków (tłuszcz z osadników) kod 02 02 04 w ilości 4 Mg,
odpady gromadzone są w kontenerach metalowych, a następnie odbierane ssą przez
zakładu utylizacyjny w Zastawiu do unieszkodliwiania,
-
odpady z uboju – odpady niskiego ryzyka kod 02 02 02 w ilości 580 Mg, odpady
gromadzone są w kontenerze na terenie zakładu a następnie systematycznie
odbierane są przez Zakład Utylizacyjny w Krasnymstawie do utylizacji,
-
odpady z uboju – odpady szczególnego ryzyka (SRM) kod 02 02 81 w ilości 108
Mg, odpady gromadzone są na zewnątrz budynku zakładu w kontenerze
odpowiednio oznakowanym i szczelnie zamkniętym, następnie odpady odbierane są
przez Zakładu Utylizacji w Zastawiu do unieszkodliwiani ametodą termiczną (D10),
-
odpady typu komunalnego kod 16 10 01 w ilości 1 Mg, odpady te gromadzone są w
metalowych kontenerach a następnie wywożone na gminne składowisko odpadów w
Kłodzie.
Ponadto na terenie gminy w branży rolno-spożywczej działa Przedsiębiorstwo
Produkcyjno-Handlowe „WAY-POL” Waś Stanisław i Anna Pożóg Nowy Świat 83,
posiadające zatwierdzony program gospodarki odpadami zgodnie, z którym
w wyniku
prowadzonej działalności powstają w przedsiębiorstwie następujące rodzaje odpadów:
odpadowa masa roślinna – kod 02 01 03, odpady z mycia i przygotowywania surowców – kod
38
02 02 01 (ilość łącznie 30 Mg). Odpady wykorzystywane są do użyźniania gleby we własnym
gospodarstwie właścicieli zakładu. Do chwili rolniczego wykorzystania odpady gromadzone
są w metalowych beczkach i składowane z specjalnie
wyznaczonym punkcie zakładu.
Ponadto wytwarzane są tu zużyte urządzenia zawierające niebezpieczne elementy inne niż
wymienione w 16 02 09 do 16 02 12 – kod 16 02 13 w ilości 5 szt./rok oraz zużyte oleje
silnikowe, przekładniowe i smarowe – kod 13 02 08 w ilości 50 l/rok.
W ostatnich latach na terenie gminy Końskowola powstało wiele
gospodarstw
specjalizujących się w produkcji owocowo-warzywniczej i szkółkarskiej. Niestety tylko
nieliczne posiadają uregulowaną gospodarkę odpadami niebezpiecznymi, jednym z nich jest
Gospodarstwo Szkółkarskie Pana Andrzeja Dębskiego w Młynkach 130. Gospodarstwo
posiada decyzję zezwalającą na wytwarzanie:
-
lampy fluorescencyjne i inne odpady zawierając rtęć – kod 16 08 21 w ilości 1
szt/rok,
-
inne oleje smarowe – kod 13 02 03 w ilości 70 l/rok,
-
odpady agrochemikaliów – kod 02 01 05 w ilości 10 kg/rok,
-
baterie i akumulatory ołowiowe – kod 16 06 01 w ilości 1 szt/rok.
Należy zauważyć, że większość zakładów rolno-spożywczych na terenie gminy
Końskowola nie ma uregulowanej formalnie gospodarki odpadami niebezpiecznymi.
Wyeksploatowane pojazdy
Wyeksploatowane samochody (kod 16 01 00) zawierają
szereg substancji
niebezpiecznych dla środowiska, do których należą: oleje, płyny hamulcowe, płyny
chłodnicze i akumulatory. Największą część masy pojazdy (ok. 85 %) stanowią metale i
tworzywa sztuczne nadające się do odzysku lub recyklingu (KPGO 2002 r.).
W 2000 r. złomowano na terenie województwa lubelskiego 5 084 pojazdów
osobowych, 856 pojazdów ciężarowych i 63 autobusy (WPGO). Większość elementów z
wyeksploatowanych pojazdów ma wartość surowcową. Ważnym jest by kasacja pojazdów
odbywała się w specjalistycznych zakładach o uregulowanej gospodarce odpadami. Na
terenie gminy Końskowola nie działa żaden tego typu zakład, na terenie województwa
lubelskiego takich zakładów jest jeszcze bardzo mało a pojazdy bardzo często są
demontowane w nieprzystosowanych do tego celu punktach przyjmowania złomu.
39
Prognozy zawarte w KPGO wskazują, że do 2006 r. ilość złomowanych pojazdów
powinna wzrosnąć (w stosunku do 2001 r.) o ok. 10 % , do roku 2010 powinna wzrosnąć o
dalsze 5 % a następnie powinna się ustabilizować.
Zużyte opony
Ilość wytworzonych zużytych opon na terenie gminy Końskowola jest trudna do
oszacowania ze względu na brak prowadzonej ewidencji. Szacunki wykonane w opracowaniu
„Opracowanie ogólnokrajowego systemu utylizacji odpadów gumowych” wykazały, że w
latach 2000 i 2005 będzie powstawać w Polsce odpowiednio 120 tys. Mg i 150 tys. Mg
zużytych opon, z czego wykorzystane jest średnio 35 % odpadów. Odpady te w latach
ubiegłych były składowane na składowiskach odpadów natomiast obecnie jest to zabronione.
Zużyte opono mogą być zagospodarowane poprzez:
-
bieżnikowanie,
-
zagospodarowanie całych opon,
-
wykorzystanie opon jako surowca do produkcji tzw. galanterii gumowej (po
mechanicznej lub chemicznej przeróbce) ,
-
wykorzystanie jako alternatywne paliwo energetyczne (spalanie z wykorzystaniem
energii).
Obecnie na terenie gminy Końskowola opony są składowane na terenie prywatnych
posesji lub są spalane w sposób niezorganizowany.
Zużyte opony stanowią odpady nie zaliczane do odpadów niebezpiecznych a stopień ich
niekorzystnego oddziaływania na środowisko nie jest szczególnie duży. Jednak ze względu na
problemu,
gospodarka
oponami
wycofanymi
z
eksploatacji
podlega szczególnym
uregulowaniom prawnym. Ustawa o odpadach wprowadziła zakaz składowania zużytych
opon (od 1 lipca 2003 r. dla opon całych i od 1 lipca 2006 r. dla opon pociętych i części
opon).
Akumulatory i baterie
Główne rodzaje występujących na polskim rynku źródeł prądu to:
-
akumulatory ołowiowe,
-
akumulatory niklowo-kadmowe wielko- i małogabarytowe,
-
baterie pierwotne i pozostałe baterie wtórne.
40
Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 27 września 2001 r. w sprawie
katalogu odpadów (Dz. U. Nr 12, poz. 1206) odpadowe baterie i akumulatory zostały
sklasyfikowane jako podgrupa 16 06. Wyszczególniono tu następujące rodzaje odpadów:
-
16 06 01* Baterie i akumulatory ołowiowe,
-
16 06 02* Baterie i akumulatory niklowo-kadmowe,
-
16 06 03* Baterie zawierające rtęć,
-
16 06 04 Baterie alkaliczne (z wyłączeniem 16 06 03),
-
16 06 05 Inne baterie i akumulatory,
-
16 06 06* Selektywnie gromadzony elektrolit z baterii i akumulatorów.
Baterie i akumulatory ołowiowe stanowią ok. 90 % całkowitej masy odpadów z tej
grupy i wytwarzane są głównie w transporcie. Wytwórcami odpadowych akumulatorów są
podmioty gospodarcze
oraz
indywidualni
użytkownicy samochodów. Ok. 10 %
akumulatorów ołowiowych stanowią źródła zasilania awaryjnego instalacji elektrycznej i
sygnalizacji urządzeń w energetyce, telekomunikacji, górnictwie oraz źródła zasilania
wózków akumulatorowych, transportowych i podnośników.
Celem gospodarki odpadami w tej grupie jest odzysk 100 % akumulatorów kwasowych
oraz pełna realizacja poziomu odzysku i recyklingu pozostałych, zgodnie z rozporządzeniem
Rady Ministrów z dnia 30 czerwca 2001 r. (Dz. U. nr 69, poz. 719). Obowiązek ten został
nałożony na podmioty wprowadzające akumulatory na rynek a egzekwowany przy
zastosowaniu opłaty produktowej.
Przerób odpadów akumulatorowych przeprowadzony jest poza terenem województwa
lubelskiego w przedsiębiorstwie „Orzeł Biały” S.A. w Bytomiu oraz zakładzie „Baterpol” Sp.
z o.o. w Świętochłowicach. Firmy te posiadają sieć zbierania zużytych akumulatorów.
Ze względu na fakt bardzo dużego rozproszenia miejsc powstawania zużytych
akumulatorów i baterii najbardziej istotnym czynnikiem determinującym gospodarkę tymi
odpadami jest ich odzysk z rynku.
Na terenie gminy Końskowola zużyte akumulatory i baterie można oddać w miejscach
sprzedaży detalicznej. Z terenu gminy zezwolenie na prowadzenie działalności w zakresie
zbierania odpadowych baterii i akumulatorów posiada Pani Elżbieta Owczarz
sprzedaży detalicznej w Końskowoli ul. Pożowska 2).
41
(punkt
Odpady elektryczne i elektroniczne
Sprzęt elektryczny i elektroniczny jest głównie wykonywany z tworzyw sztucznych i
metali a w mniejszej ilości ze szkła i papieru. Część z tych materiałów może stwarzać
zagrożenie dla środowiska, w tym zdrowia ludzi, wynikające z wchłaniania szkodliwych
substancji.
Głównym sposobem postępowania ze zużytym sprzętem elektrycznym i elektronicznym
jest składowanie. Obecnie szacuje się, że ok. 90 % zużytego takiego sprzętu jest lokowane na
składowiskach odpadów komunalnych bez prowadzenia wstępnej segregacji. Głównym
powodem wydzielania sprzętu elektrycznego i elektronicznego ze strumienia odpadów
komunalnych jest udział w tego typu odpadach metali ciężkich (ołowiu, kadmu, arsenu,
chromu i niklu oraz dioksyn i furanów).
Odpady elektryczne i elektroniczne pochodzą z dwóch źródeł: gospodarstw domowych
u obiektów infrastrukturalnych.
Na terenie gminy Końskowola nie prowadzi się zbiórki zużytego sprzętu elektrycznego
i elektronicznego, brak jest również danych na temat ilości i jakości wytwarzanych na terenie
gminy odpadów tego typu.
Oleje odpadowe
Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 27 września 2001 r. w sprawie
katalogu odpadów (Dz. U. Nr 12, poz. 1206) oleje odpadowe, w tym oleje smarowe lub
przemysłowe, w szczególności zużyte oleje silnikowe i przekładniowe, a także oleje
hydrauliczne stanowią grupę 13. Źródłami powstawania olejów odpadowych są przemysł oraz
motoryzacja.
Grupa 13 dzieli się na 6 podgrup i 26 rodzajów odpadów. Odpady z tej grupy są
odpadami charakterystycznymi ze względu na swoją powszechność (występują one w
zdecydowanej większości podmiotów gospodarczych). Na terenie gminy Końskowola tylko
kilku przedsiębiorców posiada zezwolenie na wytwarzanie odpadów z grupy 13.
Zbiórka odpadów olejowych od małych i rozproszonych wytwórców jest utrudniona
pod względem organizacyjnym i mało opłacalna. Obecnie brak jest w gminie systemu zbiórki
olejów odpadowych. Odpady te w sposób niekontrolowany trafiają do środowiska.
42
Odpady olejowe powstające w zakładach na terenie gminy odbierane są przez
specjalistyczne firmy zajmujące się zbieraniem olejów przepracowanych, emulsji olejowowodnych, szlamów zaolejonych, prowadzące serwisy separatorów olejowych i odstojników.
Odpady olejowe są poddawane odzyskowi lub unieszkodliwianiu w istniejących na
terenie kraju instalacjach:
-
w Rafinerii Nafty Jedliszcze, w Rafinerii Jasło S.A., Rafinerii Nafty Glimar S.A.,
Rafinerii Trzebinia S.A. – metodą rerafinacji lub krakingu termicznego,
-
w Południowych Zakładach Rafineryjnych Naftopol S.A., Oddział Kędzierzyn –
Koźle, w firmie Mercar Sp. z o.o. w Poznaniu – metodą krakingu termicznego,
-
w Przedsiębiorstwie Kruszyw Lekkich „Keramzyt” w Mszczonowie – jako dodatek
spulchniający glinę przy produkcji kruszyw w miejsce tradycyjnego stosowania
oleju napędowego lub ropy naftowej.
Farby i lakiery
W gospodarstwach domowych i zakładach przemysłowych wytwarzane są różnego
rodzaju odpady farb i lakierów. Odpady tego typu zgodnie z rozporządzeniem Ministra
Środowiska z dnia 27 września 2001 r. w sprawie katalogu odpadów (Dz. U. Nr 12, poz.
1206) zaliczane są do grupy 08. Przyjmując ilość odpadów tego typu wytworzonych na
terenie gminy Końskowola proporcjonalnie do ilości wytworzonych odpadów farb i lakierów
w województwie lubelskim szacuje się, że w gminie Końskowola wytwarza się rocznie ok.
0,03 Mg odpadów farb i lakierów.
Odpady zawierające azbest
Właściwości azbestu spowodowały, że znalazł on bardzo szerokie gospodarcze
zastosowanie przede wszystkim w budownictwie, energetyce a także transporcie oraz
przemyśle maszynowym, stoczniowym, włókienniczym, chemicznym i innych gałęziach
przemysłu w postaci około 3000 wyrobów. W Polsce ok. 90 % azbestu zużywano do
produkcji wyrobów azbestowo-cementowych.
Azbest znajduje się w płytach azbestowo-cementowych falistych i płytach prasowanych
płaskich (ok. 13 % zawartości azbestu). Płyty faliste stosowane były najczęściej do pokryć
dachowych natomiast płyty płaskie stosowano w chłodniach kominowych lub do produkcji
43
ścian osłonowych w budownictwie ogólnym i przemysłowym. Płyty płaskie jako płyty „karo"
(o wymiarach 400 x 400) były stosowane na pokrycia dachowe lub elewacje.
Rury azbestowo-cementowe wysokociśnieniowe i kanalizacyjne są stosowane często
również jako przewody wentylacyjne i dymowo-spalinowe (zawartość azbestu ok. 22 %).
Azbest stosowany był również w elektrociepłowniach i elektrowniach: w obmurzach kotłów,
a także w uszczelnieniach urządzeń poddanych wysokiej temperaturze, w zaworach,
wymiennikach ciepła, w izolacji tras ciepłowniczych.
Azbest został uznany jako czynnik rakotwórczy. Chorobotwórcze działanie azbestu
powstaje w wyniku wdychania włókien azbestu, zawieszonych w powietrzu, np. w trakcie
prac demontażowych płyt elewacyjnych, podczas szlifowania wyrobów, cięcia, łamania. Z
uwagi na swoje własności odpady zawierające azbest zaklasyfikowane są jako odpady
niebezpieczne.
Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 27 września 2001 r. w sprawie
katalogu odpadów odpady zawierające azbest klasyfikowane są następująco:

06 13 04* odpady z przetwarzania azbestu,

10 11 81* odpady zawierające azbest (z hutnictwa szkła),

10 13 09* odpady zawierające azbest z produkcji elementów cementowoazbestowych,

15 01 11* opakowania z metali zawierające niebezpieczne , porowate elementy
wzmocnienia
konstrukcyjnego
(np.
azbest)
włącznie
z
pustymi
pojemnikami ciśnieniowymi,

16 02 12* zużyte urządzenia zawierające azbest,

17 06 01* materiały izolacyjne zawierające azbest,

17 06 05* materiały konstrukcyjne zawierające azbest.
Zasady postępowania z odpadami zawierającymi azbest reguluje ustawa o odpadach,
ustawa Prawo ochrony środowiska, ustawa o zakazie stosowania wyrobów azbestowych oraz
m.in. rozporządzenie Ministra Gospodarki w sprawie sposobów bezpiecznego użytkowania
oraz warunków usuwania wyrobów zawierających azbest (Dz. U. Nr 138, poz. 895 z 1998 r.)
i rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej dotyczące zasad BHP przy usuwaniu i
zabezpieczaniu wyrobów zawierających azbest (Dz. U. Nr 45, poz. 280 z 1998 r.).
„Program usuwania azbestu i wyrobów zawierających azbest stosowanych na
terytorium Polski", przyjęty przez Radę Ministrów dnia 14 maja 2002 roku zakłada, usunięcie
44
do 2032 roku z terytorium Polski azbestu i usunięcie stosowanych od wielu lat wyrobów
azbestowych.
Jedyną metodą unieszkodliwiania odpadów zawierających azbest jest ich składowanie.
W programie usuwania azbestu założono:
-
opracowywanie programów usuwania wyrobów zawierających azbest na poziomie
wojewódzkim, powiatowym i gminnym,
-
rozpowszechnienie informacji dotyczących zagrożeń powodowanych przez azbest,
-
monitoring
powietrza
w
szczególnie
zagrożonych
miejscach
publicznych
oraz oczyszczanie takich miejsc,
-
monitoring usuwania oraz prawidłowego postępowania z wyrobami zawierającymi
azbest.
W województwie lubelskim oszacowano, że w latach 2003-2032 zbilansowane
wielkości wytworzonych odpadów azbestowych wynosić będą 238 349 Mg (WPGO, 2003 r.).
Na terenie gminy nie była przeprowadzona pełna inwentaryzacja obiektów z
wbudowanymi materiałami zawierającymi azbest.
Szacunkowa ilość odpadów azbestowych na terenie gminy wynosi (wg pisma U.G. w
Końskowoli z dnia 05.02.2003 r. nr 7610/2/03):
-
pokrycia dachowe – 3 344,0 m2,
-
rury azbestowe – 1 600 mb.
Na terenie gminy Końskowola nie istnieje składowisko odpadów azbestowych. Nie
planuje się tu także budowy składowiska odpadów azbestowych. Obecnie, odpady azbestowe
mogą być składowane na terenie województwa lubelskiego w Poniatowej i Kraśniku.
Usuwanie odpadów zawierających azbest będzie realizowane w oparciu o wojewódzki,
powiatowy i gminny program usuwania odpadów zawierających azbest.
Odpady zawierające PCB
PCB czyli polichlorowane bifenyle (polichlorowane dwufenyle) były szeroko
stosowane jako: podstawowe składniki cieczy izolacyjnych do napełniania transformatorów i
kondensatorów, płyny hydrauliczne, dodatki do farb i lakierów, plastyfikatory do tworzyw
sztucznych, środki konserwujące i impregnujące. Zgodnie z obowiązującymi przepisami
całkowite wyeliminowanie PCB ze środowiska ma nastąpić do 30 czerwca 2010 roku.
Na mocy rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 24.06.2002 roku (Dz. U. Nr 96
poz. 860) podmioty gospodarcze zobligowane były do przeprowadzenia inwentaryzacji
45
urządzeń zawierających PCB w ilości powyżej 5 dm3 (eksploatowanych i wycofanych z
eksploatacji) oraz odpadów PCB w terminie do 31.12.2002 roku i przedłożenia informacji o
wynikach inwentaryzacji Wojewodzie.
W ramach prowadzonej ankietyzacji podmiotów gospodarczych oraz informacji
uzyskanych w urzędach gmin nie uzyskano danych odnośnie występowania na terenie gminy
urządzeń zawierających PCB ani o magazynowanych odpadach tych substancji.
Szacuje się, że unieszkodliwieniu i dekontaminacji podlegać będzie w Polsce ok. 250
tys. sztuk kondensatorów oraz ok. 1000 sztuk transformatorów. Przy założeniu, że średnia
masa kondensatora wynosi 0,03 Mg, a masa płynu eksploatacyjnego w transformatorze małej
mocy - wynosi średnio 0,8 Mg, ilość odpadów przeznaczona do unieszkodliwienia wyniesie
odpowiednio:
a)
kondensatory - 7 500 Mg,
b)
płyny usunięte z transformatorów - 1 000 Mg,
c)
oleje odpadowe i ciecze z dekontaminacji transformatorów - 2 000 Mg (przy
założeniu dwukrotnego płukania).
Dodatkowo szacuje się, że w wyniku dekontaminacji innych urządzeń energetycznych
(m.in. kable olejowe, wyłączniki) powstanie ok. 1 000 Mg płynów usuniętych z urządzeń oraz
2000 Mg płynów z procesu ich dekontaminacji.
Łączna ilość odpadów z PCB wymagających unieszkodliwienia do 2010 r. w skali kraju
wyniesie więc ok. 13 500 Mg. Biorąc pod uwagę udział produkcji przemysłowej gminy
można oszacować, że w gminie Końskowola ilość odpadów z PCB wymagających
unieszkodliwienia do 2010 roku wynosić będzie ok. 5 Mg.
W kraju nie ma aktualnie instalacji dla bezpiecznego niszczenia kondensatorów
zawierających PCB. Kondensatory zawierające PCB unieszkodliwiane są jedynie w
instalacjach zagranicznych. Odbiór i przekazywanie do zniszczenia za granica kondensatorów
z PCB realizowane jest przez dwie firmy:
a)
POFRABAT w Warszawie (firma posiada oddział w Katowicach) do
termicznego unieszkodliwiania firmie francuskiej TREDI kontrolowanej przez
rząd francuski,
b)
INTEREKO w Opolu przekazuje kondensatory z PCB do Belgii, gdzie w
instalacjach firmy INDAYER prowadzi się ich termiczne unieszkodliwianie.
Termiczne
unieszkodliwianie
płynów
zawierających
PCB
pochodzących
z
transformatorów i innych urządzeń elektroenergetycznych oraz ich dekontaminacja
realizowana jest w dwóch krajowych instalacja zlokalizowanych w:
46
a)
Zakładach Azotowych ANWIL we Włocławku,
b)
Zakładach Chemicznych ROKITA w Brzegu Dolnym.
Dekontaminacja urządzeń z PCB realizowana jest przez Przedsiębiorstwo Usług
Specjalistycznych i Projektowych CHEMEKO we Włocławku.
Odpady medyczne i weterynaryjne
Odpady medyczne powstają we wszystkich placówkach medycznych działających na
terenie gminy Końskowola w związku z udzielaniem świadczeń zdrowotnych oraz podczas
prowadzenia badań i doświadczeń naukowych z zakresu medycyny.
Zgodnie z danymi WHO (Światowa Organizacja Zdrowia) wśród odpadów,
wytwarzanych w placówkach służby zdrowia około:
75 % - 90 % stanowią odpady nie stanowiące zagrożenia dla życia i zdrowia ludzi
a)
(odpady komunalne, komunalnopodobne),
b)
10 % - 25 % odpady medyczne.
Odpady powstające w placówkach medycznych można podzielić na 4 podstawowe
grupy:

Grupa A - odpady komunalne, w tym np. biurowe, kuchenno ogrodowe,
wielkogabarytowe, ampułki po użytych lekach, surowce wtórne i inne,

Grupa B - zużyte opatrunki, krew i jej produkty krwiopochodne, tampony, przedmioty
ostre (igły, strzykawki, skalpele, pipety itp.) i inne,

Grupa C - szczątki ludzkie: tkanka pooperacyjna, rozpoznawalne szczątki ciała
ludzkiego,

Grupa D - Cytostatyki, niewykorzystane płyny z chemioterapii, odpady chemiczne i
farmaceutyki (przeterminowane leki, materiały fotograficzne), odpady o wysokiej
zawartości metali ciężkich (np. termometry rtęciowe, świetlówki) oraz radioaktywne.
Wykaz obiektów medycznych na terenie gminy Końskowola zamieszczono poniżej.
47
Tabela nr 4.10. Wykaz obiektów medycznych na terenie gminy Końskowola
Obiekt
Adres
Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej
Gminny Ośrodek Zdrowia
24-130 Końskowola
ul. Lubelska 95
24-130 Końskowola
Kabe-Dental s.c. Gabinet Stomatologiczny
ul. Nowe Osiedle 12
Kawka-Cencek Hanna Gabinet Stomatologiczny
24-130 Końskowola
ul. Rynek 6
Gałaszkiewicz Małgorzata, Krasucka Maria Apteka
24-130 Końskowola
ul. Rynek 4
24-130 Końskowola
Komsta Danuta Apteka
ul. Lubelska 71
Zdecydowaną większość stanowią tu odpady z grupy A. Odpady o charakterze
komunalnym, gromadzone w pojemnikach 120 1 - 1100 1 oraz w workach, odbierane są na
podstawie umów zawartych z firmami wywozowymi (ZUK Puławy).
Odpady z grupy D - przeterminowane i wycofane ze stosowania chemikalia i leki
przekazywane są do unieszkodliwiania firmom specjalistycznym (odpady z Aptek na
podstawie stosownych umów odbiera firma „Aptekarz” S.A. Przedsiębiorstwo Zaopatrzenia
Farmaceutycznego i Medycznego ul. Wolska 11a Lublin).
Odpady medyczne zostały ujęte w katalogu odpadów w grupie 18 dzieląc odpady
medyczne na inne niż niebezpieczne oraz niebezpieczne. Wśród odpadów niebezpiecznych
wymienia się m.in.
a)
grupa 18 01 02 - części ciała i organy
b)
grupa 18 01 03 - odpady, zawierające żywe drobnoustroje chorobotwórcze lub ich
toksyny oraz inne formy zdolne do przeniesienia materiału genetycznego, o których
wiadomo że wywołują choroby u ludzi i zwierząt
c)
grupa 18 01 06 - chemikalia, zawierające substancje niebezpieczne
d)
grupa 18 01 08 - leki cytotoksyczne i cytostatyczne
Odpady z grupy 18 01 02
Do grupy tej zalicza się: rozpoznawalne szczątki ludzkie (organy, części ciała, odpady
posekcyjne, pooperacyjne i poporodowe) jak również ciała noworodków martwo urodzonych
48
(o wadze do 500 gram), lub zmarłych do 24 godzin od urodzenia. Materiał ten stanowi mniej
niż ok. 1,5 % ogólnej masy odpadów. Powstaje w gabinetach chirurgicznych, na oddziałach
patologii, ginekologii i w laboratoriach. Ze względów sanitarnych i etycznych odpady te
powinny być grzebane bądź poddane kremacji.
Odpady z grupy 18 01 03
Odpady te zawierają zdolne do życia mikroorganizmy lub ich toksyny, które u łudzi lub
innych istot żywych mogą przypuszczalnie lub w sposób pewny powodować powstawanie
chorób. Charakterystyczny dla polskich placówek służby zdrowia skład odpadów z grupy
18 01 03.
Odpady z grupy 18 01 06 i 18 01 08
Do odpadów specjalnych zalicza się stosowane w ośrodkach medycznych stałe, ciekłe i
gazowe niebezpieczne substancje i preparaty chemiczne. Chemikalia używane są w
diagnostyce, leczeniu, dezynfekcji jak również w warsztatach i zapleczu szpitalnym. Odpady
te muszą być segregowane, gromadzone i unieszkodliwiane odrębnie, zgodnie z ich
chemiczną i fizyczną charakterystyką.
W gminie Końskowola nie wszystkie placówki medyczne posiadają uregulowany
sposób postępowania z odpadami medycznymi. Uregulowany stan prawny posiadają tylko 2
apteki, które zawarły stosowne umowy na odbiór odpadów.
Odpady medyczne powinny być zbierane są na terenie placówek służby zdrowia w
sposób selektywny z wydzieleniem odpadów komunalnych i odpadów z grupy 18 01 03 i
18 01 05, gromadzone są w odrębnych workach plastikowych; a następnie przekazywane do
unieszkodliwienia. Na terenie gminy nie funkcjonuje instalacja do unieszkodliwiania
odpadów medycznych.
Odpady medyczne powinny być spalane w instalacjach termicznych spełniających
wymogi ochrony środowiska. Na podstawie informacji zawartych w WPGO (2003) na terenie
województwa lubelskiego nie funkcjonuje sprawna instalacja do termicznego spalania
odpadów medycznych. Obecnie odpady medyczne spalane są w PSK w Lublinie. W
propozycji wskazano konieczność budowy instalacji do termicznego unieszkodliwiania
odpadów medycznych w Lublinie.
Według KPGO (2002) najbliższe instalacje do termicznego unieszkodliwiania
odpadów medycznych znajdują się w:
a) Akademii
Medycznej
w
Lublinie,
ul. Jaczewskiego 8
49
Zakład
Usług
Niemedycznych,
Lublin
b) Samodzielnym
Publicznym
Wojewódzkim
Szpitalu
Specjalistycznym,
Chełm, ul. Ceramiczna 1,
c) Specjalistycznym Publicznym Zakładzie Opieki Zdrowotnej Tomaszów Lubelski,
Al. Grunwaldzkie.
Odpady weterynaryjne to odpady powstające w związku z badaniem i leczeniem
zwierząt lub świadczeniem usług weterynaryjnych, a także w związku z prowadzeniem badań
naukowych i doświadczeń na zwierzętach. W katalogu odpadów zostały one zaklasyfikowane
do grupy 18 02.
Wśród odpadów powstających w placówkach weterynaryjnych można wyróżnić
odpady:
-
o charakterze komunalnym,
-
odpady infekcyjne i specjalne, należące do grupy odpadów niebezpiecznych i w tym
kontekście wymagające stosownego postępowania z nimi.
Określenie wielkości powstających odpadów weterynaryjnych na terenie gminy
Końskowola jest trudne ze względu na brak ewidencji tego typu odpadów. Skład
morfologiczny odpadów weterynaryjnych jest następujący (KPGO, WPGO):
a) tkanka zwierzęca – 39 %,
b) sprzęt jednorazowy – 17 %,
c) środki opatrunkowe – 21 %,
d) opatrunki gipsowe – 3 %.
Odpady o charakterze komunalnym odbierane są przez ZUK w Puławach i wywożone
do ZUOK w Puławach.
Odpady z sektora weterynaryjnego powinny być gromadzone selektywnie. Wymagają
one unieszkodliwiania termicznego (poza odpadami komunalnymi). Zgodnie z danymi
zawartymi w WPGO na terenie województwa lubelskiego nie ma sprawnej instalacji do
termicznego unieszkodliwiania odpadów weterynaryjnych. Unieszkodliwianie tych odpadów
odbywa się w spalarni przy Samodzielnym Publicznym Szpitalu Klinicznym Nr 4 ul.
Jaczewskiego 8 w Lublinie. Transportem w/w odpadów na terenie gminy Końskowola
(województwa lubelskiego) zajmują się m.in. firmy UTYLIMED Sp. z o.o., Zakład Utylizacji
Odpadów Sp. z o.o. w Dąbrowie Górniczej Oddział w Lublinie LOBBE oraz firma
ARCADIS EKOKONREM Sp. z o.o.
50
Pestycydy
Pestycydy są chemicznymi środkami ochrony roślin i środkami chroniącymi żywność
lub człowieka przed szkodnikami. Zgodnie z katalogiem odpadów (Dz. U. Nr 112, poz. 1206
z 2001 r.) odpadom pestycydowym nadano następujące kody:

02 01 08 Odpady agrochemikaliów zawierające substancje niebezpieczne, w tym
środki ochrony roślin I i II klasy toksyczności (bardzo toksyczne i toksyczne),

07 04 80 Przeterminowane środki ochrony roślin I i II klasy toksyczności (bardzo
toksyczne i toksyczne),

15 01 10 Opakowania zawierające pozostałości substancji niebezpiecznych lub nimi
zanieczyszczone (np. środkami ochrony roślin I i II klasy toksyczności - bardzo
P toksyczne i toksyczne),

20 01 19 Środki ochrony roślin I i II klasy toksyczności (bardzo toksyczne i
toksyczne, np. herbicydy, insektycydy).
Odpady te pochodzą z:

przeterminowanych preparatów, które zostały wycofane z obrotu i zdeponowano w
mogilnikach lub magazynach środków ochrony roślin,

bieżącej produkcji, dystrybucji i stosowania w rolnictwie.
Zagrożeniem
dla
środowiska
ze
strony
odpadów
pestycydowych
jest
możliwość rozszczelnienia się miejsc ich deponowania, w wyniku czego substancje te mogą
przedostać się do gleby, wód powierzchniowych i podziemnych.
Na podstawie bieżącej podaży rynkowej środków ochrony roślin i ich wysokich cen
szacuje się, że obecnie przeterminowaniu ulegają niewielkie ich ilości. Powstają natomiast
odpady opakowaniowe, które zgodnie z ustawą o opakowaniach i odpadach opakowaniowych
z dnia 11 maja 2001 roku (Dz. U. Nr 63, poz. 638) powinny trafić do producenta lub
importera. Zgodnie z ustawą są oni zobowiązani do posiadania zezwolenia na prowadzenie
działalności
w
zakresie
unieszkodliwiania
odpadów
opakowaniowych,
w
tym
niebezpiecznych (15 01 10*) oraz ich odbioru na własny koszt. Powinno to prowadzić do
przechwycenia tego rodzaju odpadów, których system zbierania oparty będzie o punkty
sprzedaży.
Aktualnie na terenie gminy Końskowola nie ma obiektów gromadzących
przeterminowane środki ochrony roślin (mogilniki).
51
System zbiórki odpadów przemysłowych i niebezpiecznych
Wytwarzane w obiektach przemysłowych odpady są z reguły zbierane selektywnie.
Sposób zbiórki, wymagania stawiane pojemnikom oraz miejscom magazynowania odpadów
regulowane są zapisami odpowiednich aktów prawnych.
Transport odpadów powstających w zakładach przemysłowych z ich miejsc
wytwarzania do miejsc ich odzysku lub unieszkodliwiania realizowany jest z wykorzystaniem
środków transportu, będących w gestii:
a)
wytwórców odpadów,
b)
właścicieli instalacji do odzysku lub unieszkodliwiania specjalistycznych
firm transportowych.
Sposób transportu odpadów jest ściśle uzależniony od rodzaju odpadów i regulowany
jest przez odpowiednie przepisy, w tym ADR - Ustawa z dn. 28 października 2002 r. o
przewozie drogowym towarów niebezpiecznych (Dz. U. 2002 nr 199 poz. 1671).
4.3 Ocena gospodarki odpadami na terenie gminy Końskowola
Do zasadniczych nieprawidłowości w gospodarce odpadami na terenie gminy
Końskowola zaliczyć należy:

objęcie zbiórką odpadów komunalnych nie wszystkich mieszkańców gminy (brak
kontroli nad tym czy wszystkie gospodarstwa mają podpisaną umowę na odbiór
odpadów),

brak
dokładnych
danych
dotyczących
wytwarzanych
odpadów
komunalnych i gospodarowania nimi,

zbiórka odpadów niesegregowanych, jako dominujący system gromadzenia odpadów,

prowadzenie w bardzo ograniczonym zakresie selektywnej zbiórki odpadów, co
sprawia, że na składowiska trafia znaczna ilość odpadów stanowiących surowce
wtórne,

brak systemu zbierania i unieszkodliwiania odpadów niebezpiecznych, co sprawia, że
na składowiska komunalne trafiają m.in. baterie, przeterminowane leki, odpady
zawierające rozpuszczalniki, świetlówki, oleje odpadowe, itp.

brak systemu zbierania padliny,

brak ewidencji odpadów weterynaryjnych i ich zbiórki,
52

brak
pełnej
inwentaryzacji
ilości
i
miejsc
występowania
wyrobów
azbestowo-cementowych oraz planu usuwania tych wyrobów i gospodarki odpadami
zawierającymi azbest,

brak ewidencji i zezwoleń na wytwarzanie odpadów w dużej części małych
podmiotów gospodarczych,

brak prawidłowej gospodarki odpadami w wielu małych firmach generujących
odpady, w tym niebezpieczne,

brak zbiórki
zawierających
odpadów wielkogabarytowych, elektrycznych
azbest,
odpadów
opakowaniowych,
w
i
tym
elektronicznych,
po
materiałach
niebezpiecznych np. środkach ochrony roślin

istnienie na terenie gminy „dzikich” składowisk.
Niestety w grupie małych i bardzo małych podmiotów gospodarczych nie są
przestrzegane obowiązujące zasady postępowania z odpadami niebezpiecznymi. Wytwórcy
odpadów w tych firmach nie posiadają zezwoleń na ich wytwarzanie, nie prowadzą ewidencji
w tym zakresie i pozbywają się odpadów w sposób niekontrolowany i niezgodny z
przepisami.
Wpływ na środowisko istniejących obiektów gospodarki odpadami komunalnymi
Na terenie gminy Końskowola nie ma instalacji (obiektów infrastruktury) do
gospodarowania odpadami. W związku z tym nie ma również negatywnego wpływu tego
typu obiektów na zdrowie ludzi i stan środowiska naturalnego.
5. Prognozowane zmiany w gospodarce odpadami
Ilość powstających odpadów w gminie Końskowola oraz ich prognozowane zmiany
określono na podstawie prognozowanych zmian demograficznych i przewidywanych zmian
wskaźników nagromadzenia. Dane te zostały przedstawione poniżej.
53
Tabela nr 5.1. Prognoza ludności dla gminy Końskowola
Rok
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
Ludność
9081
9099
9117
9135
9153
9172
9191
9209
9227
9245
9264
9283
Tabela nr 5.2. Wskaźniki generowania strumieni odpadów komunalnych dla obszarów
miejskich i wiejskich dla roku 2001[kg/M/r]
duże miasta
120,24
12,00
28,56
28,56
6,35
32,73
14,03
13,36
4,01
22,71
9,35
2,67
1,34
31,70
33,40
20,00
40,00
3,00
424,00
Lp
Nazwa strumienia
1 Odpady kuchenne ulegające biodegradacji
2 Odpady zielone
3 Papier i karton nieopakowaniowe
4 Opakowania z papieru i tektury
5 Opakowania wielomateriałowe
6 Tworzywa sztuczne nieopakowaniowe
7 Opakowania z tworzyw sztucznych
8 Odpady tekstylne
9 Szkło nieopakowaniowe
10 Opakowania ze szkła
11 Metale
12 Opakowania z blachy stalowej
13 Opakowania z aluminium
14 Odpady mineralne
15 Drobna frakcja popiołowa
16 Odpady wielkogabarytowe
17 Odpady budowlane
18 Odpady niebezpieczne
Razem
54
małe miasta
99,00
12,00
22,95
22,95
5,10
27,30
11,70
9,00
3,60
20,40
8,40
2,40
1,20
32,00
42,00
15,00
30,00
2,00
367,00
wieś
25,76
5,00
9,42
9,42
2,09
14,65
6,28
4,83
1,93
10,95
4,51
1,29
0,64
16,10
53,13
15,00
30,00
2,00
213,00
Tabela nr 5.3. Prognoza zmian wskaźników emisji w latach 2001-2005, 2006-2010
i 2011-2015 w województwie lubelskim [%]
kod
Procentowe zmiany wskaźnika emisji odpadów w latach
2001-2005
2006-2010
2011-2015
1,00
1,50
0,50
1,00
1,50
0,50
2,00
1,00
0,00
1,50
2,00
2,00
2,00
2,00
2,00
1,50
0,50
-2,00
2,00
1,50
1,50
1,00
1,00
1,00
1,50
2,00
1,00
2,00
2,00
2,00
1,00
0,00
0,00
1,00
1,00
1,00
1,50
1,50
1,50
1,00
2,00
2,00
-2,00
-3,00
-3,00
3,00
1,00
1,00
3,00
2,00
2,00
1,00
1,00
1,00
Nazwa strumienia
Odpady zielone
Papier i tektura nieopakowaniowe
Odpady tekstylne
Metale
Odpady mineralne
Drobna frakcja popiołowa
Odpady budowlane
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
13
14
15
16
17
18
Ustawa z dnia 11 maja 2001 r. o opakowaniach i odpadach opakowaniowych, jak
również ustawa z dnia 11 maja 2001 r. o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie
gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej i depozytowej, stwarzają
warunki dla zmiany udziału opakowań z różnych materiałów oraz dla wzrostu
zainteresowania odzyskiem opakowań. Te przestanki obok obserwowanych w
ostatnich
latach zmian w ilości i składzie powstających odpadów komunalnych, zarówno w skali kraju
jak i gminy, pozwalają prognozować następujące tendencje zmian w strumieniu odpadów w
perspektywie 2010 roku:
-
nieznaczny wzrost ogólnej ilości odpadów,
-
wzrost ilości tworzyw sztucznych w najbliższych latach, a następnie stabilizacja
poziomu,
-
stały wzrost ilości szkła w odpadach,
-
stały, systematyczny wzrost ilości papieru i tektury,
-
nieznaczny wzrost ilości metali,
-
stały wzrost ilości odpadów tekstylnych,
-
stały, niewielki wzrost frakcji organicznej w postaci odpadów spożywczych,
-
zmniejszanie się ilości frakcji mineralnej, m.in. w związku z ograniczaniem spalania
węgla,
55
-
złagodzenie
problemu
nielegalnego
„importu"
odpadów
(dzikie
wysypiska
przydrożne) dzięki wprowadzaniu systemowych rozwiązań w zakresie gospodarki
odpadami w skali ponadlokalnej.
W dalszej części zamieszczono dane prognostyczne dotyczące wytwarzania
poszczególnych grup odpadów na terenie gminy Końskowola:
56
Tabela nr 5.4. Bilans odpadów komunalnych dla gminy Końskowola w Mg – prognoza na lata 2004 - 2015
Wyszczególnienie
Odpady zielone
Odpady tekstylne
Metale
Odpady mineralne
Popiół
Odpady budowlane
RAZEM
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
238,63
241,49
245,60
249,78
254,02
258,37
262,79
264,62
266,46
268,32
270,21
272,12
46,32
46,87
47,67
48,48
49,31
50,15
51,01
51,36
51,72
52,08
52,45
52,82
89,00
90,96
92,05
93,15
94,27
95,41
96,57
96,75
96,94
97,13
97,33
97,53
88,13
89,63
91,60
93,62
95,68
97,79
99,96
102,16
104,40
106,70
109,06
111,47
19,75
19,79
20,22
20,67
21,12
21,59
22,07
22,55
23,05
23,55
24,07
24,61
137,06
139,39
140,36
141,34
142,33
143,34
144,35
141,74
139,18
136,66
134,21
131,79
59,33
60,64
61,67
62,72
63,79
64,88
65,99
67,11
68,25
69,41
70,59
71,80
44,74
45,28
45,82
46,37
46,93
47,50
48,07
48,65
49,23
49,82
50,42
51,03
18,06
18,36
18,77
19,18
19,60
20,04
20,48
20,72
20,97
21,22
21,48
21,74
103,45
105,73
108,06
110,44
112,87
115,37
117,92
120,51
123,16
125,87
128,65
131,49
41,78
42,28
42,36
42,45
42,53
42,62
42,71
42,79
42,87
42,96
43,05
43,13
11,95
12,09
12,24
12,39
12,53
12,69
12,84
12,99
13,15
13,31
13,47
13,63
5,99
6,09
6,19
6,30
6,41
6,51
6,63
6,74
6,85
6,97
7,09
7,21
149,14
150,93
154,26
157,65
161,12
164,69
168,33
172,03
175,81
179,68
183,65
187,71
463,37
455,00
442,22
429,80
417,73
406,04
394,67
383,58
372,80
362,33
352,18
342,31
144,51
149,14
150,93
152,74
154,57
156,44
158,33
160,23
162,15
164,09
166,07
168,08
289,02
298,28
304,85
311,56
318,42
325,46
332,66
339,97
347,45
355,09
362,94
370,96
18,53
18,75
18,97
19,20
19,43
19,67
19,91
20,14
20,38
20,63
20,88
21,13
1968,75
1990,71
2003,86
2017,84
2032,66
2048,54
2065,26
2074,66
2084,84
2095,81
2107,79
2120,55
Tabela nr 5.5. Bilans odpadów opakowaniowych dla gminy Końskowola w Mg – prognoza
Wyszczególnienie
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
88,13
89,63
91,60
93,62
95,68
97,79
99,96
102,16
104,40
106,70
109,06
111,47
19,75
19,79
20,22
20,67
21,12
21,59
22,07
22,55
23,05
23,55
24,07
24,61
59,33
60,64
61,67
62,72
63,79
64,88
65,99
67,11
68,25
69,41
70,59
71,80
103,45
105,73
108,06
110,44
112,87
115,37
117,92
120,51
123,16
125,87
128,65
131,49
11,95
12,09
12,24
12,39
12,53
12,69
12,84
12,99
13,15
13,31
13,47
13,63
5,99
6,09
6,19
6,30
6,41
6,51
6,63
6,74
6,85
6,97
7,09
7,21
288,60
293,97
299,98
306,13
312,39
318,83
325,39
332,06
338,86
345,80
352,93
360,20
Opakowania z
papieru i tektury
Opakowania
wielomateriałowe
Opakowania z
tworzyw
sztucznych
Opakowania ze
szkła
Opakowania z
blachy stalowej
Opakowania z
aluminium
RAZEM
Tabela nr 5.6. Bilans odpadów ulegających biodegradacji w roku 1995 dla gminy
Końskowola z prognozą na lata 2004, 2005, 2010, 2013 2015 w Mg
Ilość [Mg]
Wyszczególnienie
2004
2005
2010
2013
2015
Odpady ulegające biodegradacji – rok bazowy 1995
449
449
449
449
449
239
242
263
268
272
Odpady zielone
46
47
51
52
53
89
91
97
99
98
88
90
100
102
111
Razem
462
469
510
521
534
Poziom odzysku
35
38
48
49
54
Pozostałe odpady
427
431
462
472
480
Do składowania
431
415
337
225
207
-4
15
125
247
274
Konieczny dodatkowy recykling
Generalnie przewiduje się niewielki wzrost do 1 % (dla odpadów kuchennych
ulegających biodegradacji,
odpadów
zielonych,
odpadów
tekstylnych,
metali,
opakowań z blachy stalowej i odpadów niebezpiecznych w: odpadach komunalnych) do 3 %
(dla odpadów wielkogabarytowych i budowlanych) w okresie do 2005 r., a w następnych
okresach wzrost ten będzie jeszcze mniejszy. Spadek przewidywany jest tylko dla drobnej
frakcji popiołowej o 2 % do roku 2005 i o 3 % do roku 2015 oraz dla tworzyw sztucznych
nieopakowaniowych w okresie od 2010-2015.
Można spodziewać się. że w nadchodzących latach procentowy udział a zarazem
bezwzględna wielkość frakcji odpadów nadających się do odzyskania w systemie
selektywnego gromadzenia będzie rosnąć. Oznacza to, że system segregacji i odzysku
odpadów w gminie, zwłaszcza w odniesieniu do tworzyw sztucznych oraz papieru i tektury,
posiada jeszcze znaczne rezerwy.
W nadchodzących latach należy spodziewać się zwiększenia strumienia odpadów
budowlano-remontowych, w tym zawierających azbest, głównie w postaci zużytych
materiałów cementowych pochodzących z rozbiórki i remontów budynków.
6. Projektowany system gospodarki odpadami
Projektowany system zakłada odzysk lub unieszkodliwienie wszystkich odpadów
powstających na terenie gminy Końskowola w długim horyzoncie czasowym.
Głównymi przestankami, które uwzględniono przy projektowaniu systemu gospodarki
odpadami są określone prawnie podstawowe zasady postępowania z odpadami, tj.:
-
zapobieganie i minimalizacja powstawania odpadów,
-
zapewnienie odzysku i unieszkodliwiania odpadów,
-
bezpieczne składowanie odpadów, których nie da się w danych warunkach
techniczno-ekonomicznych poddać procesom odzysku lub unieszkodliwiania,
Zgodnie z Planem Gospodarki Odpadami dla województwa lubelskiego celem
nadrzędnym jest zminimalizowanie ilości wytwarzanych odpadów w sektorze komunalnym
oraz wzdrożenie nowoczesnych systemów ich odzysku i unieszkodliwiania.
W Planie Gospodarki Odpadami dla powiatu puławskiego jako najważniejszy cel
postawiono ograniczenie do minimum negatywnego oddziaływania odpadów na środowisko
oraz maksymalny wzrost ich gospodarczego wykorzystania.
Cele zapisane w poniższym dokumencie są spójne z w/w celami zapisanymi w
dokumentach wyższego szczebla.
59
Założone cele i przyjęty system
Cele krótkoterminowe obejmują:

objęcie zorganizowaną zbiórką odpadów wszystkich mieszkańców gminy,

skierowanie na składowisko w 2006 r. do 83 % (wagowo) całkowitej ilości odpadów
komunalnych ulegających biodegradacji (w stosunku do roku 1995),

zdeponowanie na składowisku nie więcej niż 77 % wytworzonych na terenie gminy
odpadów komunalnych,

osiągnięcie w 2006 roku zakładanych limitów odzysku i recyklingu poszczególnych
odpadów:
-
45 % recyklingu
-
35 % recyklingu
-
22 % recyklingu
-
Opakowania metalowe
35 % recyklingu
-
20 % recyklingu
-
26 % zebranych selektywnie
-
Odpady budowlane
-
(ze strumienia odpadów komunalnych)
Cele długoterminowe to:

skierowanie na składowisko w 2014 r. do 47 % (wagowo) całkowitej ilości odpadów
komunalnych ulegających biodegradacji (w stosunku do roku 1995),

zdeponowanie na składowisku nie więcej niż 53 % wytworzonych na terenie gminy
odpadów komunalnych,

osiągnięcie w 2010 roku zakładanych limitów odzysku i recyklingu poszczególnych
odpadów:
-
48 % recyklingu
-
45 % recyklingu
-
25 % recyklingu
-
Opakowania metalowe
40 % recyklingu
-
25 % recyklingu
-
-
Odpady budowlane
60
-
(ze strumienia odpadów komunalnych)
Działalność
człowieka
związana
jest
nierozerwalnie
z
produkcja
odpadów
a utrzymanie wysokich standardów życia jest niemożliwe bez prowadzenia właściwej
gospodarki odpadami zarówno komunalnymi jak i przemysłowymi. Często są niebezpieczne
dla zdrowia człowieka i mają znaczny wpływ na środowisko przyrodnicze. Odpady muszą
być odpowiednio zagospodarowywane lub przetworzone.
Generalna zasada unieszkodliwiania odpadów poprzez ich składowanie, bezwzględnie
winna być stosowana tylko do odpadów które nie można w żaden sposób przetworzyć.
W powiecie puławskim funkcjonuje jeden z najnowocześniejszych w województwie
lubelskim zakład unieszkodliwiania i odzysku odpadów, system gospodarki odpadami w
gminie Końskowola jest oparty o ten zakład. System gospodarki odpadami na terenie gminy
Końskowola należy rozwinąć,
wspierając działania w kierunku rozwinięcia selektywnej
zbiórki odpadów i zagospodarowania wyselekcjonowanych odpadów.
Należy
doprowadzić
do
powstania
systemu
punktów
selektywnej
zbiórki,
magazynowania i przerobu gruzu budowlanego.
Wszystkie podmioty wytwarzające odpady
niebezpieczne powinny prowadzić
ewidencję odpadów niebezpiecznych powstających w ich zakładach. Należy także opracować
program usuwania azbestu i wyrobów azbestowych po dokonaniu inwentaryzacji potrzeb w
tym zakresie, a następnie należy przystąpić na terenie gminy Końskowola do realizacji tego
programu.
Uporządkowana gospodarka odpadami na składowisku odpadów wpływa nie tylko na
poprawę stanu czystości wód, gleby i powietrza ale również wpływa na atrakcyjność danego
terenu.
Należy również zwrócić szczególną uwagę na edukację ekologiczną w tym w zakresie
gospodarki odpadami.
Projektuje się rozwinięcie selektywnej zbiórki odpadów opartej o system selekcji „u
źródła”. Obecnie zbiórka selektywna prowadzona jest w części miejscowości Końskowola
(zestawy do zbiórki selektywnej przy ul. Pożowskiej i ul. Rybnej) oraz we wsi Młynki. W
2004 r. zbiórka selektywna zostanie wprowadzona we wsiach Pożóg, Rudy i Witowice (po 1
zestawie pojemników do zbiórki selektywnej). Zbiórka selektywna będzie prowadzona w
dwóch wariantach:
61
-
segregowane odpady będą umieszczane w pojemnikach z rozdzieleniem na szkło
(pojemnik zielono-biały), plastyk (pojemnik żółty) oraz papier (pojemnik niebieski),
-
segregowane odpady w postaci tzw. frakcji suchej tj. zmieszane odpady przeznaczone
do odzysku lub recyklingu (szkło, makulatura, papier, metal, plastyk) gromadzone
będą w workach, odbiernych okresowo (co 2-3 tygodnie). Częstotliwość zbierania
segregowanych odpadów w poszczególnych miejscowościach może ulec zmianie w
przypadku stwierdzenia zbyt dużej lub zbyt małej ilości zapełnionych worków. Worki
w dniu zbiórki powinny być wystawiane przez mieszkańców w miejsca łatwo
dostępne dla służb gospodarki odpadami (np. wzdłuż dróg).
Segregacja w oparciu o worki prowadzona będzie w rozproszonej zabudowie ,
natomiast gospodarka oparta o pojemniki do zbiórki selektywnej na terenach o zwartej
zabudowie.
Wysegregowane w wyniku selektywnej zbiórki - odpady kuchenne ulegające
biodegradacji, osady ściekowe, odpady z przemysłu spożywczego, a także odpady tzw.
zielone z porządkowania parków, ogrodów, terenów zielonych itd., powinny być kierowane
do instalacji fermentacji beztlenowej zlokalizowanej w oczyszczalni ścieków w Puławach.
Prognoza zwiększającej się ilości odpadów organicznych na rozpatrywanym obszarze
wskazuje między innymi na konieczność rozpowszechniania procesu kompostowania. Można
rozpatrywać w warunkach gminy Końskowola prowadzenie procesu jednoetapowo w
warunkach naturalnych jako metody najprostszego odzysku organicznej masy, w tym:
-
kompostowanie domowe na własny użytek jako sposób minimalizacji ilości odpadów
trafiających do ogólnego strumienia,
-
kompostowanie w pryzmach napowietrzanych sztucznie lub poprzez przerzucanie.
Pozostałe odpady gromadzone będą w pojemnikach (w które w większości już
wyposażeni są mieszkańcy gminy). Odpady będą wywożone tak jak to ma miejsce obecnie do
ZUOK w Puławach.
62
Ryc. nr 6.1. Kierunek przemieszczania odpadów
Poniżej przedstawiono schemat przepływu odpadów komunalnych w gminie
Końskowola.
63
Ryc. nr 6.2. Schemat przepływu odpadów komunalnych w gminie Końskowola
Wytwórcy
Odpady
ulegajace
biodegradacji
Kompostownia
ZUOK
w Pulawach
metal
Odpady
zmieszane
Odpady
wielkogabarytowe
Odpady tekstylne
Odpady
niebezpieczne
Instalacja do
przeróbki
Odzysk
/sortowanie/
Odzysk
/sortowanie/
GPZON
odpady
niebezpieczne
odpady
zmieszane
odpady
oczyszczone z
sortowni
ZUOK
w Pulawach
/sortowanie/
Odzysk
Odpady
budowlane
tworzywa
sztuczne
makulatura
szklo
Odpady
selektywnie
zbierane
Skladowanie
Odzysk
Odzysk/
Unieszkodliwianie
Realizacja planu
będzie
oznaczała
dla
środowiska
zagrożeń i uciążliwości wynikających ze składowania odpadów.
ilości
odpadów
zasadniczą
redukcję
Ogólne zmniejszenie
niesegregowanych przeznaczonych do składowania oznaczać będzie
zmniejszenie obciążenia dla środowiska.
Rozbudowa systemu segregacji odpadów i odzysku surowców wtórnych połączona z
akcją edukacyjną przyczyni się do oszczędniejszego gospodarowania zasobami środowiska.
Rozwiązanie problemu
odpadów wielkogabarytowych,
pełne zagospodarowanie gruzu
budowlanego oraz zmniejszenie ilości odpadów mineralnych powstających w procesach
grzewczych, przyczynią się do ochrony powierzchni ziemi.
Wdrożenie planu gospodarki odpadami, w tym niebezpiecznymi, prowadzić będzie do
likwidacji niekontrolowanego deponowania ich w środowisku. W rezultacie zmniejszone
zostanie zagrożenie zanieczyszczenia gleb, wód, zarówno powierzchniowych jak i
podziemnych. Rozwiązanie gospodarki odpadami będzie zatem warunkiem skutecznej
ochrony i wykorzystania zasobów krajobrazowych gminy, jak i ochrony zasobów wód
podziemnych o potencjalnym znaczeniu użytkowym.
Opracowano prognozę zmian w gospodarce odpadami, z której wynika, że w
nadchodzących latach następować będzie niewielki wzrost ogólnej ilości odpadów
powstających na terenach gmin, z rosnącym udziałem frakcji organicznej, przejściowo może
także nastąpić wzrost udziału tworzyw sztucznych oraz azbestu.
Najważniejszym
zadaniem
strategicznym
gminy
w
zakresie
gospodarki
odpadami jest ograniczenie do minimum negatywnego oddziaływania odpadów
na
środowisko oraz maksymalny wzrost ich gospodarczego wykorzystania. Służyć temu będzie
szereg przedsięwzięć, m.in. doskonalenie rozwiązań
segregacji
odpadów
i
gospodarowania
organizacyjnych
w
zakresie
odpadami opakowaniowymi.
Część zadań wynika z konieczności włączenia się w regionalne i lokalne systemy
gospodarki odpadami (np. działania w zakresie unieszkodliwiania odpadów niebezpiecznych,
w tym odpadów weterynaryjnych, działania w zakresie wydzielenia i wykorzystania odpadów
opakowaniowych i biodegradowalnych, współpraca z sektorem MSP, działania edukacyjne
itd.). W tabeli poniżej przedstawiono poziomy odzysku i recyklingu odpadów
wielkogabarytowych, budowlano-remontowych, niebezpiecznych [Mg/rok].
Podstawowymi
celami
w gospodarce
odpadami
przemysłowymi
jest:
ograniczenie ilości wytwarzanych odpadów, odzysk i unieszkodliwianie odpadów, w
ostateczności ich bezpieczne składowanie. W realiach gminy Końskowola głównym celem
65
gospodarki odpadami
jest
i
będzie zintensyfikowanie działań
organizacyjnych i
technologicznych umożliwiających maksymalny, możliwy do osiągnięcia stopień odzysku
wytwarzanych odpadów.
W sektorach przemysłu rolno-spożywczego, winno się dążyć do dalszego zwiększania
stopnia odzysku odpadów.
To odpady pochodzące z gospodarstw domowych i obiektów infrastruktury, które ze
względu na duże rozmiary (stare meble, zużyty sprzęt gospodarstwa domowego, urządzenia
elektroniczne) wymagają odrębnego systemu gromadzenia, odbioru i transportu.
Według założeń powiatowego planu gospodarki odpadami przewiduje się stopniowy
rozwój systemu selektywnego gromadzenia celem dalszego przekazu (demontażu) dla
odzysku i unieszkodliwiania.
System zbiórki odpadów wielkogabarytowych powinien opierać się na systemie
modyfikowanym dopuszczającym zarówno możliwość okresowego (lub „na telefon”) odbioru
bezpośrednio od właścicieli lub przekazanie starego sprzętu w punktach sprzedaży detalicznej
przy zakupie nowego.
W gminie Końskowola zakłada
się
następujący
rozwój
systemu
selektywnego
gromadzenia odpadów wielkogabarytowych i uzyskanie następujących poziomów odzysku:

2005 rok
- 20 %

2010 rok
- 60 %

2015 rok
- 80 %
Odpady budowlano-remontowe pochodzące z sektora komunalnego
Odpady te zawierają najczęściej:
-
odpady materiałów i elementów budowlanych i drogowych (gruz betonowy, ceglany,
ceramiczny i asfaltowy) – 60 %,
-
odpady drewna, szkła i tworzyw sztucznych – 8 %,
-
odpady asfaltów, smół i produktów smołowych (pokrycia dachowe) – 7 %,
-
złomy metaliczne – 5 %,
-
gleba i grunt z wykopów (kamienie i żwir) – 15 %,
-
odpady materiałów izolacyjnych – 5 %.
66
Zbiórką i transportem odpadów budowlanych z miejsc ich powstawania do miejsc
odzysku zajmować się powinni wytwórcy tych odpadów.
Odzyskiem i unieszkodliwianiem odpadów budowlanych powinny zajmować się
specjalne zakłady usytuowane w pobliżu ZUOK w Puławach. Zakłady te powinny być
wyposażone w
linie do przekształcania gruzu budowlanego (kruszarki,
przesiewacze
wibracyjne) i do czyszczania dowiezionych odpadów budowlanych.
Przewiduje się następujące poziomy odzysku odpadów budowlano-remontowych w
puławskim:

rok 2005 – 15 % wytwarzanych odpadów budowlano-remontowych,


Odpady niebezpieczne wytwarzane w grupie odpadów komunalnych
Aktualnie w województwie lubelskim selektywna zbiórka odpadów niebezpiecznych
wchodzących do
zakresie.
strumienia
odpadów
komunalnych
funkcjonuje
w
niewielkim
Podstawowym przedsięwzięciem jest zorganizowanie na terenie gminy systemu
zbiórki odpadów niebezpiecznych, obejmującego docelowo 100 % mieszkańców. Obowiązek
wprowadzenia selektywnej zbiórki odpadów niebezpiecznych ze strumienia odpadów
komunalnych spoczywa na gminie. W ramach tego zadania w gminie Końskowola założono
zorganizowanie Gminnego Punktu Zbiórki Odpadów Niebezpiecznych (GPZON). Gminny
Punktu Zbiórki Odpadów Niebezpiecznych w gminie Końskowola zlokalizowany będzie na
terenie Firmy Europejskie Centrum Informacyjno-Handlowe „INFO-CENTRUM” w
Końskowoli ul. Żyrzyńska 22.
67
Ryc. nr 6.3. Schemat przepływu odpadów niebezpiecznych w gminie Końskowola
Wytwórcy
Szkoly
Miejsca zbiórki wybranych
Mieszkancy
Warsztaty
Male i srednie
przedsiebiorstwa
Apteki
Duze
przedsiebiorstwa
Gminny Punkt Zbiórki
Odpadów
Niebezpiecznych
GPZON
Firmy
specjalistyczne
Stacja Przeladunkowa
Odpadów
Niebezpiecznych
SPON
Instalacje do odzysku
lub unieszkodliwiania
odpadów
niebezpiecznych
Odpady z punktu będą odbierane przez specjalistyczne firmy i wywożone do instalacji
do odzysku lub unieszkodliwiania poszczególnych rodzajów odpadów lub transportowane do
stacji przeładunkowych odpadów niebezpiecznych skąd będą dostarczane do w/w instalacji.
Warunkiem koniecznym dla uzyskania efektów w zbiórce odpadów niebezpiecznych
wytwarzanych w grupie odpadów komunalnych jest gotowość mieszkańców do selektywnej
zbiórki tych odpadów. Wymaga to przeprowadzenia odpowiednich akcji kształtowania
świadomości społecznej oraz szkoleń w różnych środowiskach.
68
Odpady przemysłowe
Zmiany w ilości i rodzaju wytwarzanych w sektorze gospodarczym odpadów w
perspektywie czasowej do roku 2015 zależeć będą przede wszystkim od rozwoju
poszczególnych rodzajów produkcji, usług i handlu. Zgodnie z KPGO wynika, że na każde
1 % wzrostu PKB przypada 2 % wzrostu ilości wytwarzanych odpadów.
Prognoza demograficzna dla gminy Końskowola zakłada nieznaczną tendencję
wzrostową stałych mieszkańców gminy do roku 2015. Jednocześnie należy dodać, że średnia
wieku mieszkańców gminy będzie wzrastać, co będzie skutkować wzrostem popytu na usługi
medyczne a w konsekwencji wzrost wytwarzanych odpadów z jednostek służby zdrowia.
Polityka państwa ukierunkowana będzie na likwidację szarej strefy w gospodarce
odpadami, która obecnie szacowana jest na 5-8 % całości obecnego strumienia odpadów w
Polsce (KPGO, Mon. Pol. z 2003 r. nr 11, poz. 159).
Ponadto dla produktów o wysokiej materiałochłonności i odpadowości oraz produktów
zawierających substancje niebezpieczne dla środowiska upowszechnione zostaną oceny cyklu
życiowego produktu.
Wyeksploatowane pojazdy, zużyte opony, oleje odpadowe, akumulatory i baterie
Prognoza ilości złomowanych pojazdów w skali kraju wykazała nieprzerwalny wzrost
ilości złomowanych rokrocznie pojazdów. Brak jest szczegółowych danych i informacji
pozwalających na przeprowadzenie prognozy w tym zakresie na terenie gminy. Należy wziąć
pod uwagę, że w związku z naszym wstąpieniem do Wspólnoty Europejskiej i
umożliwieniem importu
starych wyeksploatowanych pojazdów, problem utylizacji
wyeksploatowanych pojazdów będzie z roku na rok większy.
Podobnie jest ze zużytymi oponami, dla których brak jest danych aby przeprowadzić
analizę ilości wytwarzanych tego typu odpadów na terenie gminy Końskowola.
Odpady olejowe, akumulatory i baterie również związane są z ilością utylizowanych
pojazdów mechanicznych na terenie gminy.
Wszystkie rodzaje odpadów związane z utylizacją wraków samochodowych będą
ulegały zwiększeniu.
69
Odpady zawierające azbest
Zasady postępowania z odpadami zawierającymi azbest reguluje ustawa o odpadach,
ustawa Prawo ochrony środowiska, ustawa o zakazie stosowania wyrobów azbestowych oraz
m.in. rozporządzenie Ministra Gospodarki w sprawie sposobów bezpiecznego użytkowania
oraz warunków usuwania wyrobów zawierających azbest (Dz. U. Nr 138, poz. 895 z 1998 r.)
i rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej dotyczące zasad BHP przy usuwaniu i
zabezpieczaniu wyrobów zawierających azbest (Dz. U. Nr 45, poz. 280 z 1998 r.).
„Program usuwania azbestu i wyrobów zawierających azbest stosowanych na
terytorium Polski", przyjęty przez Radę Ministrów dnia 14 maja 2002 roku zakłada, usunięcie
do 2032 roku z terytorium Polski azbestu i usunięcie stosowanych od wielu lat wyrobów
azbestowych.
Jedyną metodą unieszkodliwiania odpadów zawierających azbest jest ich składowanie.
W programie usuwania azbestu założono:
-
opracowywanie programów usuwania wyrobów zawierających azbest na poziomie
wojewódzkim, powiatowym i gminnym,
-
rozpowszechnienie informacji dotyczących zagrożeń powodowanych przez azbest,
-
monitoring
powietrza
w
szczególnie
zagrożonych
miejscach
publicznych
oraz oczyszczanie takich miejsc,
-
monitoring usuwania oraz prawidłowego postępowania z wyrobami zawierającymi
azbest.
W województwie lubelskim oszacowano, że w latach 2003-2032 zbilansowane
wielkości wytworzonych odpadów azbestowych wynosić będą 238 349 Mg (WPGO, 2003 r.).
Na terenie gminy nie była przeprowadzona pełna inwentaryzacja obiektów z
wbudowanymi materiałami zawierającymi azbest.
Szacunkowa ilość odpadów azbestowych na terenie gminy wynosi (wg pisma U.G. w
Końskowoli z dnia 05.02.2003 r. nr 7610/2/03):
-
pokrycia dachowe – 3 344,0 m2,
-
rury azbestowe – 1 600 mb.
Na terenie gminy Końskowola nie istnieje składowisko odpadów azbestowych. Nie
planuje się tu także budowy składowiska odpadów azbestowych. Obecnie, odpady azbestowe
mogą być składowane na terenie województwa lubelskiego w Poniatowej i Kraśniku.
Usuwanie odpadów zawierających azbest będzie realizowane w oparciu o wojewódzki,
powiatowy i gminny program usuwania odpadów zawierających azbest.
70
Odpady zawierające PCB
Zgodnie z obowiązującymi przepisami do końca 2010 roku mają zostać oczyszczone
wszelkie urządzenia i instalacje zawierające PCB. Nie ma danych o ilości odpadów
zawierających PCB na terenie gminy Końskowola.
Odpady medyczne i weterynaryjne
Zgodnie z danymi zawartymi w Krajowym Planie Gospodarki Odpadami (2002 r.)
należy założyć, że do roku 2015 systematycznie wzrastać będą ilości odpadów medycznych i
weterynaryjnych. Masa tych odpadów powinna wzrosnąć na poziomie 10 – 15 % w stosunku
do stanu istniejącego.
Pestycydy
Spośród odpadów zawierających pestycydy istotne znaczenie mają opakowania po
środkach ochrony roślin. Trafiają one obecnie w większości do strumienia odpadów
komunalnych. W związku z zapisami ustawy o opakowaniach i odpadach opakowaniowych,
producenci i importerzy są zobowiązani do odebrania na własny koszt tych opakowań.
System zbiórki oparty będzie o punkt sprzedaży.
7. Działania zmierzające do poprawy sytuacji w zakresie
gospodarowania odpadami
Każda gmina dąży do wypracowania takiej sytuacji, w której gospodarka odpadami
będzie prowadzona efektywnie, przy jak najmniejszym obciążeniu budżetu gminy. Efektywne
zarządzanie planuje się osiągnąć dzięki rozwiązaniu systemowemu, w którym poszczególne
składniki systemu (gromadzenie odpadów, ich transport i unieszkodliwianie) będą
funkcjonować spójnie, wzajemnie się dopełniając.
W celu technicznego i organizacyjnego zabezpieczenia wykonalności zadań własnych
gminy w zakresie realizacji ustawy o odpadach, ustawy prawo ochrony środowiska, w
długofalowej perspektywie czasu w ramach realizacji pracy określono najważniejsze
71
priorytety działań w najbliższym okresie zmierzające do poprawy gospodarki odpadami w
gminie.
Priorytety w zakresie gospodarowania odpadami:
1. Rozwój systemu gospodarki odpadami
2. Wdrażanie systemu gospodarki odpadami niebezpiecznymi
4. Likwidacja „dzikich” składowisk odpadów
W ramach poszczególnych priorytetów i kompetencji tego szczebla administracji
samorządowej określono szczegółowe zadania, których część wynika z konieczności
włączenia się w regionalne i lokalne systemy gospodarki odpadami (np. działania w zakresie
unieszkodliwiania odpadów niebezpiecznych, w tym azbestu, odpadów weterynaryjnych,
działania
w
zakresie
wydzielenia
i
wykorzystania
odpadów
opakowaniowych
i
biodegradowalnych, itd).
8. Zadania, rodzaj realizacji przedsięwzięć oraz źródła środków
finansowych
W oparciu o wytyczne Ministerstwa Środowiska (lipiec 2002 r.), konsultację
z przedstawicielami Gminy, opracowano zestawienie celów, priorytetów i zadań
środowiskowych (tj. zadania własne i koordynowane).
ZADANIA WŁASNE (W) – poprzez te zadania należy rozumieć te przedsięwzięcia, które
będą finansowane w całości lub części przez Gminę.
ZADANIA KOORDYNOWANE (K) – są to zadania związane z ochroną środowiska, które
będą realizowane przez Gminę Końskowola, lecz nie finansowane. Zadania finansowane będą
ze środków przedsiębiorstw, instytucji, gospodarstw domowych, oraz ze środków
zewnętrznych, będących w dyspozycji organów i instytucji szczebla wojewódzkiego
i centralnego.
Zadania prowadzące do poprawy w zakresie gospodarki odpadami na terenie gminy
Końskowola są ściśle powiązane z innymi zadaniami w tym m.in. z zadaniami z dziedziny
edukacji ekologicznej.
72
Zadania
W/K
ekologicznej
roku 2007
roku 2016
Źródła
Partnerzy
finansowania
zadania lub
nakłady w skali
roku
1
Stworzenie systemu gospodarki
2
3
4
5
W
odpadami:
6
7
Budżet Gminy,
Organizacje
FOŚiGW,
pozarządowe
EFRW
-
zakup pojemników do
x
50 000
-
zakup worków do selektywnej
x
x
4 000/rok
zbiórki odpadów
Organizacja systemu zbiórki zwłok
zwierzęcych
K
x
Agencja
Gminy Powiatu,
Restrukturyzacji i
Sąsiednie powiaty
Modernizacji
Rolnictwa
Likwidacja dzikich wysypisk śmieci
Budżety gmin,
Gminy Powiatu,
oraz utrzymanie czystości na szlakach
podmioty
Właściciele
turystycznych i ścieżkach rowerowych
odpowiedzialne
terenów
Organizacja systemu punktów
W
W
x
x
x
x
50 000
10 000
selektywnej zbiórki, magazynowania i
Odpowiedzialny
przerobu gruzu budowlanego
Budżet gminy,
podmiot
W
x
K
x
x
1 000/rok
Budżet Gminy
chemicznych znajdujących się w
laboratoriach szkół podstawowych i
gimnazjów na terenie gminy
Doskonalenie systemu ewidencji
Budżet powiatu
Podmioty
gospodarcze
powstających na terenie powiatu
Organizacja akcji szkoleniowych i
K
x
x
promocja postaw proekologicznych w
gospodarce odpadami
W
x
1 000/rok
zagospodarowania odpadów
Budżet Powiatu,
Gminy Powiatu,
Kuratorium
Kuratorium
Oświaty
Oświaty, WODR
Budżet gminy
Związek
Komunalny Z.C.
organicznych (biodegradoalnych)
74
W
x
x
1 000/rok
Budżet gminy
zagospodarowywania odpadów
Związek
Komunalny Z.C.
opakowaniowych powstających na
terenie gminy
Opracowanie powiatowego programu
K
Budżet Powiatu
x
Gminy Powiatu,
właściciele
obiektów
azbestowych po dokonaniu
inwentaryzacji przez Powiatowego
Inspektora Nadzoru Budowlanego
Realizacja powiatowego programu
W
x
x
3 000/rok
azbestowych
Organizacja i prowadzenie Punktu
W
x
x
Gromadzenia Odpadów
4 000/rok
Właściciele
Gminy Powiatu,
obiektów,
właściciele
WFOŚiGW
obiektów
Budżet Gminy
FOŚiGW
Niebezpiecznych na terenie gminy
75
Harmonogram działań w dziedzinie gospodarki odpadami w perspektywie krótko i
długookresowej
Harmonogram uruchamiania środków finansowych dla zadań własnych gminy
Końskowola został przedstawiony w poniższym zestawieniu. Suma nakładów związanych z
realizacją zadań gminy w latach 2004-2007 wynosi 153 500 PLN.
Nazwa zadania
Środki finansowe w perspektywie
Środki finansowe
czteroletniej
w latach
Forma wsparcia
Źródło
dofinansowania
2008-2016
2004-2005
2006-2007
Gospodarka odpadami (suma nakładów latach 2004-2007 = 153 500 PLN)
Stworzenie systemu gospodarki odpadami:
58 000
8 000
32 000
dotacja + pożyczka
WFOŚiGW
PFOŚiGW
EFRW
Likwidacja dzikich wysypisk śmieci oraz
20 000
20 000
10 000
5 000
2 500
2 500
2 000
2 000
8 000
2 000
2 000
8 000
2 000
2 000
8 000
utrzymanie czystości na szlakach turystycznych i
ścieżkach rowerowych
Organizacja systemu punktów selektywnej
zbiórki, magazynowania i przerobu gruzu
budowlanego
chemicznych znajdujących się w laboratoriach
szkół podstawowych i gimnazjów na terenie
gminy
Propagowanie systemu zagospodarowania
odpadów organicznych (biodegradoalnych)
Propagowanie systemu zagospodarowywania
dotacja
PFOŚiGW
odpadów opakowaniowych powstających na
terenie gminy
Realizacja powiatowego programu usuwania
6 000
6 000
24 000
dotacja + pożyczka
azbestu i wyrobów azbestowych
Organizacja i prowadzenie Punktu Gromadzenia
WFOŚiGW
PFOŚiGW
8 000
8 000
Odpadów Niebezpiecznych na terenie gminy
78
32 000
dotacja
PFOŚiGW
9. Analiza oddziaływania planu na środowisko
Plan zakłada odzysk lub unieszkodliwienie wszystkich odpadów powstających na
terenie gminy w długim horyzoncie czasowym, a także usunięcie zagrożeń związanych z
odpadami już nagromadzonymi i rekultywację terenu. Odpady komunalne powstające będą
zagospodarowane przez ZUOK Puławy. Realizacja planu będzie oznaczała dla środowiska
zasadniczą redukcję zagrożeń i uciążliwości wynikających ze składowania odpadów. Ogólne
zmniejszenie ilości odpadów niesegregowanych przeznaczonych do składowania oznaczać
będzie zmniejszenie obciążenia dla środowiska.
Rozbudowa systemu segregacji odpadów i odzysku surowców wtórnych połączona z
akcją edukacyjną przyczyni się do oszczędniejszego gospodarowania zasobami środowiska.
Rozwiązanie problemu odpadów wielkogabarytowych, pełne zagospodarowanie gruzu
budowlanego oraz zmniejszenie ilości odpadów mineralnych powstających w procesach
grzewczych, przyczynią się do ochrony powierzchni ziemi.
Wdrożenie planu gospodarki odpadami, w tym niebezpiecznymi, prowadzić będzie do
likwidacji niekontrolowanego deponowania ich w środowisku. W rezultacie zmniejszone
zostanie zagrożenie zanieczyszczeniem gleb i wód, zarówno powierzchniowych jak
podziemnych. Rozwiązanie gospodarki odpadami będzie zatem warunkiem skutecznej
ochrony i wykorzystania zasobów krajobrazowych gminy, jak i ochrony zasobów wód
podziemnych o potencjalnym znaczeniu użytkowym
Kompostowanie odpadów organicznych przyczyni się do uzyskania humusu,
niezbędnego w rekultywacji terenów zdegradowanych lub stworzy możliwość jego
gospodarczego wykorzystania. Realizacja planu nie przyczyni się, na jakimkolwiek etapie, do
powstania nowych zagrożeń lub uciążliwości dla środowiska gminy i powiatu.
10. Instrumenty finansowe służące realizacji zamierzonych celów
Możliwości finansowania zadań infrastrukturalnych z budżetu gmin są ograniczone, a
zadania inwestycyjne, które stoją przed samorządami są bardzo duże. Stan środowiska
przyrodniczego w Polsce ulega jednak stopniowej poprawie dzięki wzrostowi nakładów
inwestycyjnych na jego ochronę. Przeznaczenie środków w budżecie na daną inwestycję jest
bardzo ważnym elementem planowania, gdyż samorząd finansuje różne strefy życia
społeczności lokalnej. Mając świadomość znaczenia planowanych inwestycji dla poprawy
stanu środowiska naturalnego stwierdza się, że wielkość projektowanych zamierzeń daleko
wykracza poza możliwości finansowe, stąd też realizacja wnioskowanych zadań jest możliwa
wyłącznie przy wspomaganiu ich wykonania ze źródeł zewnętrznych.
Podaż pieniądza na ochronę środowiska pochodzi z różnych źródeł i przybiera różne
formy. Są to źródła wspierane przez budżet państwa i samorządy oraz źródła prywatne.
Pierwsze z nich to instytucje korzystające z budżetu państwa, funduszy województw,
powiatów i gmin oraz pozabudżetowe instytucje publiczne, które tylko w wyjątkowych
przypadkach korzystają ze środków budżetu państwa. Drugą grupę stanowią instytucje
sektora prywatnego, takie jak banki komercyjne, fundusze inwestycyjne, towarzystwa
leasingowe, itp.
Formy finansowania inwestycji ekologicznych dostępne na rynku można podzielić na
zobowiązania finansowe (kredyty, pożyczki, obligacje, leasing), udziały kapitałowe (akcje i
udziały w spółkach) oraz dotacje.
Wśród zobowiązań finansowych najbardziej rozpowszechnione są pożyczki udzielane
przez fundusze ekologiczne. Obligacje i leasing są formami, które wymagają większych
doświadczeń i umiejętności podmiotu starającego się o te formy dofinansowania.
Dla gminy dostępnymi sposobami finansowania inwestycji są:
-
środki własne,
-
kredyty i pożyczki udzielane w bankach komercyjnych,
-
kredyty i pożyczki o oprocentowaniu preferencyjnym udzielane przez instytucje
wspierające rozwój gmin i powiatów,
-
dotacje państwowe z funduszy krajowych i zagranicznych.
Osiągane przez Polskę coraz lepsze wyniki w ochronie środowiska są w dużej mierze
efektem funkcjonującego systemu finansowani przedsięwzięć proekologicznych. Podstawę
tego systemu stanowią przede wszystkim instytucjonalne fundusze ochrony środowiska i
gospodarki wodnej (Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej,
Powiatowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, Gminny Fundusz Ochrony
Środowiska i Gospodarki Wodnej).
W zakresie ochrony środowiska, rozwoju regionalnego i rozwoju wsi funkcjonują m. in.
takie organizacje i fundusze jak:
-
NARODOWY FUNDUSZ OCHRONY ŚRODOWISKA I GOSPODARKI WODNEJ
- największa instytucja finansująca przedsięwzięcia ochrony środowiska o zasięgu
ponad regionalnym i ogólnokrajowym w Polsce,
80
-
WOJEWÓDZKI
FUNDUSZ
OCHRONY
ŚRODOWISKA
I GOSPODARKI
WODNEJ - dofinansowuje zadania z zakresu ochrony środowiska i gospodarki
wodnej z uwzględnieniem celów określonych w ustawie z dnia 27.04.2001 roku.
Prawo ochrony środowiska (Dz. U. nr 62 poz.627 z 2001 r.), Polityce Ekologicznej
Państwa,
-
FUNDACJA EKOFUNDUSZ - Fundacja finansująca projekty ekologiczne o
znaczeniu ogólnokrajowym i szerszym ze środków pochodzących z ekokonwersji
polskiego zadłużania,
-
FUNDUSZ OCHRONY GRUNTÓW ROLNYCH – zajmuje się przedsięwzięciami
związanymi z przystosowaniem nieużytków do produkcji rolniczej,
-
FUNDUSZ LEŚNY – związany z działalnością Lasów Państwowych, wspiera
zalesianie i badania naukowe związane z lasami,
-
GLOBAL ENVIRONMENTAL FACILITI - światowa organizacja o charakterze
kapitałowego funduszu celowego na rzecz ochrony środowiska,
-
PROGRAM WWF DLA POLSKI - krajowe przedstawicielstwo międzynarodowej
organizacji World Wild Fund,
-
NARODOWA FUNDACJA OCHRONY ŚRODOWISKA - fundacja zajmująca się
opracowaniem ekspertyz w zakresie ochrony środowiska oraz edukacją ekologiczną,
-
FUNDACJA PARTNERSTWO DLA ŚRODOWISKA - Fundacja promuje działania
na rzecz ekorozwoju,
-
REGIONALNE CENTRUM EKOLOGICZNE NA EUROPĘ ŚRODKOWĄ I
WSCHODNIĄ - wspomaga swobodną wymianę informacji oraz udział społeczeństwa
w podejmowaniu decyzji dotyczących ochrony środowiska,
-
SAPARD - program przedakcesyjny Unii Europejskiej przeznaczony na rozwój
terenów wiejskich (do 2006 r.),
W chwili obecnej, gdy Polska znajduje się w strukturach Unii Europejskiej, mamy
możliwość korzystania z funduszy strukturalnych Unii i Funduszu Spójności. Fundusz ten
przeznaczony jest na wsparcie szeroko pojętego transportu i ochrony środowiska. Jest on
podstawowym instrumentem pomocowym samorządów w realizacji „dużych” zadań
związanych z ochroną środowiska.
Na lata 2004-2006 UE przewiduje transfer środków finansowych na poziomie 13,8 mld
EURO, z czego ponad 4,2 mld na realizację projektów z Funduszu Spójności. Planowane
działania strukturalne są ujęte w Narodowym Planie Rozwoju (NPR). Przewidziane środki
81
inwestycyjne w ramach NPR wynoszą 23 mld. EURO (13,8 mld z funduszy strukturalnych
UE, ok. 6,2 mld EURO, krajowe środki publiczne i ok. 3 mld. z sektora prywatnego). Jednym
z priorytetów NPR na lata 2004-2006 jest ochrona środowiska i racjonalne wykorzystanie
zasobów środowiska. Priorytet ten będzie realizowany przez:
-
część środowiskową Funduszu Spójności - 2,6-3,1 mld EURO (2,1 mld EURO wkład
UE),
-
Sektorowy Program Operacyjny: Ochrona środowiska i gospodarka wodna - 643 mln
EURO (516 mln EURO środki Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego ERDF),
-
inne
programy
operacyjne
(szczególnie
Zintegrowany
Program
Rozwoju
Regionalnego - ZPORR).
Cel strategii dla Funduszu Spójności to wsparcie podmiotów publicznych w realizacji
działań na rzecz poprawy stanu środowiska będące realizacją zobowiązań Polski
wynikających z wdrażania prawa ochrony środowiska Unii Europejskiej, poprzez
dofinansowanie:
-
realizacji indywidualnych projektów,
-
programów grupowych z zakresu ochrony środowiska,
-
programów ochrony środowiska rządowych i samorządowych.
Jednym z kryteriów uzyskania środków finansowych z Funduszu Spójności jest
wielkość projektu, a mianowicie łączna wartość projektu powinna przekraczać 10 mln EURO.
Projekty o takiej wartości są w stanie zorganizować głównie średnie lub duże miasta bądź np.
związki miast lub gmin.
Priorytetem 3 FS jest racjonalna gospodarka odpadami komunalnymi. Przewidziana
kwota środków na ten priorytet z UE wynosi 390,2 mln EURO (przy założeniu 19% udziału
środków krajowych). Fundusze te ukierunkowane będą na finansowanie konkretnych
inwestycji, których wyniki są zgodne z zapisami Dyrektywy Rady 91/156/EEC.
W ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Regionalnego wsparcie zostanie
udzielone szerokiej gamie projektów z zakresu ochrony środowiska. Pomoc z zasobów
funduszy strukturalnych i państwowych udzielana będzie głównie na projekty jednostek
samorządu terytorialnego realizowane w powiązaniu ze wsparciem udzielanym dla
wzmocnienia potencjału rozwojowego regionów. Wydatki w ramach działań wyniosą nie
więcej niż 633,1 mln EURO, z tego wsparcie ze środków Funduszy Strukturalnych wyniesie
411,56 mln EURO, z czego ok. 70% zostanie przeznaczone na ochronę wód i gospodarkę
wodną. W ramach działań dotyczących gospodarki odpadami na dofinansowanie mogą liczyć
82
projekty ograniczający wpływ składowanych odpadów na powietrze atmosferyczne, wody i
glebę poprzez:
-
modernizację istniejących wysypisk komunalnych,
-
budowę zakładów unieszkodliwiania odpadów (kompostowanie, spalarnie),
-
wprowadzenie na szeroką skalę systemu powtórnego zagospodarowania odpadów,
-
regionalne programy likwidacji niebezpiecznych i dzikich składowisk.
Beneficjentem końcowym w ramach działań będą samorządy wojewódzkie, powiatowe
i gminne.
11. System monitoringu i oceny realizacji zamierzonych celów
Plan gospodarki odpadami dla gminy Końskowola winien być skorelowany z planem
dla województwa lubelskiego i powiatu puławskiego.
Wdrażanie Planu Gospodarki Odpadami dla gminy Końskowola będzie podlegało
regularnej ocenie w zakresie:
-
określenia stopnia wykonania przedsięwzięć/działań,
-
określenia stopnia realizacji przyjętych celów,
-
oceny rozbieżności pomiędzy przyjętymi celami i działaniami, a ich wykonaniem,
oraz analizy przyczyn tych rozbieżności.
Ustawa o odpadach wymaga, aby plan był aktualizowany nie rzadziej niż raz na 4 lata.
Wójt Gminy Końskowola będzie oceniał co dwa lata stopień wdrożenia Planu natomiast na
bieżąco będzie kontrolowany postęp w zakresie wykonywania przedsięwzięć zdefiniowanych
w planie.
Monitoring i ocena wdrażania planu wymagają przyjęcia wskaźników określających:
-
wielkość strumienia odpadów,
-
stopień odzysku i powtórnego wykorzystania odpadów,
-
ekonomiczną efektywność przedsięwzięć na rzecz ograniczenia strumienia odpadów i
zwiększenia stopnia odzysku,
-
monitoring elementów środowiska związanych z gospodarką odpadami (np. dzikie
wysypiska).
Wskaźniki te przyjęto mając na uwadze:
-
limity wynikające z prognozy oraz wdrażania dyrektyw UE,
83
-
limity i wskaźniki, jaki pojawiły się w planie gospodarki dla województwa
lubelskiego i powiatu puławskiego,
-
dotychczasowy stan środowiska gminy.
Nawiązując do planów gospodarki odpadami dla województwa lubelskiego i powiatu
puławskiego przyjęto jako istotne wskazane poniżej wskaźniki.
Tabela nr 11.1. Wskaźniki monitoringu dla gminy Końskowola
Wskaźnik
Lp.
Stan wyjściowy
1
Ilość wytwarzanych odpadów komunalnych
2
Ilość wytwarzanych odpadów niebezpiecznych
3
Ilość zebranych odpadów komunalnych
4
Stopień objęcia mieszkańców zorganizowaną zbiórką odpadów
5
Ilość sołectw objętych zorganizowaną zbiórką odpadów
16
6
Ilość sołectw z wdrożoną zbiórką selektywną
2
7
Ilość odpadów zebranych selektywnie
8
Ilość komunalnych oczyszczalni ścieków
0
9
Ilość wytworzonych osadów ściekowych
0
10
Ilość składowanych odpadów ulegających biodegradacji
11
Ilość odpadów niebezpiecznych zebranych w sposób selektywny (z
0,215 Mg/m/rok
2 kg/m/rok
3 810 m3
80 %
14,704 Mg
100 %
0
potoku odpadów komunalnych)
12
Ilość odpadów budowlanych zebranych selektywnie
0
13
Ilość odpadów wielkogabarytowych zebranych selektywnie
0
14
Ilość „dzikich” składowisk
b.d. szt.
15
Ilość odpadów z sektora gospodarczego
833 Mg
16
Ilość odpadów z sektora gospodarczego poddanych odzyskowi
b.d.
17
Ilość odpadów z sektora gospodarczego unieszkodliwianych przez
b.d.
składowanie
18
Ilość odpadów z sektora gospodarczego unieszkodliwianych innymi
688 Mg
metodami niż składowanie
19
Nakłady na gospodarkę komunalną i ochronę środowiska
20
Ilość i charakter akcji edukacyjno-informacyjnych
liczba/opis
21
Ilość i charakter interwencji zgłaszanych przez mieszkańców
liczba/opis
57,82 PLN/m/rok
Na gminie spoczywa obowiązek włączenia się w działania w zakresie wojewódzkiego i
powiatowego monitoringu gospodarki odpadami, m.in. poprzez dostarczanie informacji dla
84
utworzenia i aktualizacji wojewódzkiej bazy danych dotyczących wytwarzania i
gospodarowania odpadami.
Wdrażania i monitorowanie systemu gospodarki odpadami na terenie gminy wymaga
współpracy z podmiotami gospodarczymi działającymi na terenie gminy a także z
samorządem powiatowym i wojewódzkim.
12. Streszczenie
Plan gospodarki odpadami dla gminy Końskowola został opracowany zgodnie z
wymaganiami określonymi w Ustawie o odpadach, w rozporządzeniu Ministra Środowiska w
sprawie sporządzania planów gospodarki odpadami oraz z odpowiednimi dokumentami
szczebla wojewódzkiego, powiatowego i gminnego, w tym:
-
Planem Gospodarki Odpadami dla województwa lubelskiego oraz Programem
ochrony środowiska dla województwa lubelskiego,
-
Planem Gospodarki Odpadami dla powiatu puławskiego oraz Programem ochrony
środowiska dla powiatu puławskiego,
-
Planem zagospodarowania przestrzennego gminy Końskowola oraz studium
uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Końskowola.
Plan gospodarki odpadami dla gminy Końskowola stanowi integralną część Programu
ochrony środowiska dla gminy Końskowola.
Plan zawiera analizę stanu gospodarki odpadami na terenie gminy, z której wynika, że
gmina prowadzi od kilku lat systemowe działania organizacyjne i inwestycyjne w zakresie
gospodarki odpadami. W wyniku tych działań we wszystkich sołectwach wprowadzono
zorganizowaną zbiórkę odpadów obejmującą ok. 80 % gospodarstw domowych. Ponadto w
dwóch sołectwach wprowadzono w części zbiórkę selektywną (część Końskowoli i Młynki).
Odpady odbierane są przez specjalistyczną firmę Zakład Usług Komunalnych w Puławach i
wywożone są do nowoczesnego Zakładu Utylizacji Odpadów Komunalnych w Puławach. W
rezultacie takich rozwiązań znacznie zmniejszyło się obciążenie środowiska odpadami. Ze
względu na niskie „uprzemysłowienie” gminy na jej terenie wytwarza się stosunkowo mało
odpadów z sektora gospodarczego, z których większość jest unieszkodliwiania. Na terenie
gminy nie prowadzi się selektywnej zbiórki odpadów wielkogabarytowych, budowlanych i
odpadów niebezpiecznych z sektora komunalnego.
85
W planie opracowano prognozę zmian w gospodarce odpadami, z której wynika że w
nadchodzących latach następować będzie niewielki wzrost ogólnej ilości odpadów
powstających na terenie gminy. W przyszłości należy się liczyć ze wzrostem problemu
odpadów zawierających azbest.
Docelowy system gospodarki odpadami na terenie gminy Końskowola jest oparty o
Zakład Unieszkodliwiania Odpadów Komunalnych w Puławach. W kolejnych latach będą
wprowadzane i rozwijane:
-
selektywna zbiórka odpadów komunalnych,
-
selektywna zbiórka odpadów wielkogabarytowych,
-
selektywna zbiórka odpadów budowlanych,
-
selektywna zbiórka odpadów niebezpiecznych z potoku odpadów komunalnych.
Najważniejszym celem gminy w zakresie gospodarki odpadami jest ograniczenie do
minimum negatywnego oddziaływania odpadów na środowisko oraz maksymalny wzrost ich
gospodarczego wykorzystania. Realizacji tego celu ma służyć rozwój zbiórki selektywnej
wsparty odpowiednio prowadzoną akcją edukacyjno-informacyjną.
Priorytety w zakresie gospodarowania odpadami na terenie gminy Końskowola
zdefiniowano następująco:
1. Rozwój systemu gospodarki odpadami
2. Wdrażanie systemu gospodarki odpadami niebezpiecznymi
4. Likwidacja „dzikich” składowisk odpadów
W ramach poszczególnych priorytetów i kompetencji tego szczebla administracji
samorządowej określono szczegółowe zadania, których część wynika z konieczności
włączenia się w regionalne i lokalne systemy gospodarki odpadami (np. działania w zakresie
unieszkodliwiania odpadów niebezpiecznych, w tym azbestu, odpadów weterynaryjnych,
działania
w
zakresie
wydzielenia
i
wykorzystania
odpadów
opakowaniowych
i
biodegradowalnych, itd).
Szczegółowe zadania z zakresu gospodarki odpadami zostały przedstawione w
rozdziale 8. Wszystkie zadania podzielono na zadania własne gminy (w których gmina
uczestniczy finansowo) oraz zadania koordynowane (gmina jest współrealizatorem lecz nie
finansuje zadania).
Dla zadań krótkoterminowych (w perspektywie 4-ro letniej) opracowano harmonogram
rzeczowo-finansowy
uwzględniający nakłady
finansowe
zewnętrzne źródła finansowania i partnerów do realizacji.
86
w
poszczególnych
latach,
Analiza oddziaływania planu na środowisko wskazuje, że realizacja planu przyczyni się
do ochrony powierzchni ziemi i zmniejszenia zagrożeń dla wód podziemnych i
powierzchniowych. Jednocześnie realizacja planu nie przyczyni się do powstawania nowych
zagrożeń lub uciążliwości dla środowiska.
W celu oceny wdrażania planu założono prowadzenie monitoringu wprowadzania
planu, który opierać się będzie na miernikach ilości odpadów zebranych, odzyskanych i
unieszkodliwianych oraz na miernikach zawartych w planach gospodarki odpadami na
szczeblu wojewódzkim i powiatowym.
Cele krótkoterminowe będą weryfikowane co 2 lata przy opracowywaniu raportu z
wdrażania planu natomiast cele długoterminowe będą weryfikowane co 4 lata podczas
opracowywania aktualizacji planu.
87
1.
2.
3.
Wybrane dane o powiatach i gminach województwa lubelskiego w 2001 r., US Lublin
XI.2002 r.
4.
Rocznik statystyczny województwa lubelskiego, US Lublin 2003 r.
5.
Program ochrony środowiska województwa lubelskiego, UMWL Lublin 2000 r.
6.
Plan Zagospodarowania Przestrzennego Województwa lubelskiego TI i TII, Lublin
2002 r.
7.
Plan gospodarki odpadami dla województwa lubelskiego, UMWL Lublin 2003 r.
8.
Strategia Rozwoju Województwa Lubelskiego , Lublin 2000 r.
9.
Program gospodarki wodnej województwa Lubelskiego Cz. I – Identyfikacja stanu
i problemów, Lublin 2003 r.
10. Program małej retencji dla województwa lubelskiego Cz. I. Przyrodnicze uwarunkowania
i możliwości retencjonowania wód powierzchniowych na terenie województwa
lubelskiego, Warszawa 1996r.
11. „Ziemia Puławska” folder wydany przez Stowarzyszenie Gmin „Ziemi Puławskiej”,
1998 r.
12. Studium
uwarunkowań
i
kierunków
zagospodarowania
przestrzennego
gminy
13. Materiały z Urzędu Gminy w Końskowoli
14. Wytyczne sporządzania programów ochrony środowiska na szczeblu regionalnym i
lokalnym, MŚ Warszawa grudzień 2002 r.
15. Poradnik powiatowe i gminne plany gospodarki odpadami, MŚ Warszawa 2002 r.
16. Poradnik do opracowania gminnego i powiatowego programu zrównoważonego rozwoju
i ochrony środowiska, PUW Gdańsk 1999 r.
17. www.konskowola.fri.pl
18. www.gminypolskie.pl
88

Plik źródłowy - Urząd Gminy Końskowola

Transkrypt

Podobne dokumenty

Gospodarka odpadami