1 Warszawa, 26 stycznia 2009 roku INFORMACJA

Warszawa, 26 stycznia 2009 roku
INFORMACJA
na temat sytuacji gospodarczej oraz dzia
rz dowych w zwi zku z kryzysem
finansowym w wybranych krajach
Spis tre ci
Stany Zjednoczone .................................................................................................................2
Wielka Brytania......................................................................................................................2
Japonia ...................................................................................................................................5
Chiny .....................................................................................................................................6
Rosja ......................................................................................................................................6
owacja.................................................................................................................................7
gry ....................................................................................................................................8
Rumunia.................................................................................................................................9
Kanada .................................................................................................................................10
Hiszpania .............................................................................................................................10
Dania....................................................................................................................................11
Serbia ...................................................................................................................................11
1
Stany Zjednoczone
Wed ug danych opublikowanych 16 stycznia 2009 roku przez Departament Pracy inflacja
w Stanach Zjednoczonych w grudniu 2008 roku wynios a 0,1% (w porównaniu
do grudnia 2007). Jest to najni szy wzrost cen detalicznych notowany w USA od 1954 roku.
Bez uwzgl dnienia ruchu cen energii i ywno ci wska nik inflacji w USA kszta towa si
w grudniu 2008 (w uj ciu rocznym) na poziomie 1,8%. Tak znaczny spadek cen by g ównie
rezultatem obni enia si cen paliw p ynnych oraz zmniejszenia si popytu wewn trznego
cego efektem kryzysu gospodarczego. Wed ug danych Departamentu Pracy redni
wska nik inflacji w 2008 roku wyniós 3,8%. W 2007 roku kszta towa si on odpowiednio
na poziomie 2,8%, a w 2006 3,2%. Przewiduje si , i spadkowa tendencja cen detalicznych
utrzyma si równie w roku 2009 powoduj c wyst pienie niekorzystnych dla gospodarki
zjawisk deflacyjnych.
20 stycznia 2009 roku ameryka ski koncern samochodowy Chrysler i w oski Fiat
poinformowa y o zawarciu strategicznego porozumienia. Przewiduje ono przej cie przez
Fiata 35% akcji ameryka skiej firmy z mo liwo ci nabycia dodatkowych 20% za kwot
25 mln USD. Obecnie Fiat nie zamierza czyni
adnych finansowych inwestycji
w ameryka skich zak adach Chryslera, lecz ma udzieli jedynie wsparcia technologicznego
w zakresie produkcji samochodów ma olitra owych przeznaczonych na rynek USA.
Porozumienie zosta o zawarte pod warunkiem otrzymania przez Chryslera dodatkowej
pomocy (w postaci po yczki) z ameryka skiego bud etu w wysoko ci 3 mld USD w ramach
Troubled Asset Relief Program (TARP). Decyzja w tej sprawie uzale niona jest
od przedstawienia przez koncern, w terminie do dnia 17 lutego 2009 roku planu naprawczego.
Pogorszeniu uleg a sytuacja na ameryka skim rynku nieruchomo ci. Wed ug
przedstawionych 22 stycznia 2009 roku przez Departament Handlu informacji w grudniu
2008 liczba nowo rozpoczynanych inwestycji budowlanych w postaci domów spad a o 16%,
do poziomu 550 tys. Jest to najni szy wska nik notowany przez Departament Handlu
od momentu, od którego takie informacje s zbierane tj. od 1959 roku. Og oszone dane
okaza y si znacznie gorsze od przewidywa ekspertów - szacowano bowiem, i liczba
nowych inwestycji w grudniu spadnie do poziomu 590 tys. Ocenia si , i poprawa sytuacji
na rynku budowlanym i nieruchomo ci nast pi dopiero w 2011 roku.
Wielka Brytania
Po oko o trzech miesi cach od wprowadzenia rz dowego pakietu pomocowego dla sektora
finansowego w dniu 8 pa dziernika 2008 roku oraz w zwi zku z oczekiwaniem s abych
wyników finansowych za 2008 rok podmiotów sektora finansowego, w po owie stycznia br.
nast pi o kolejne za amanie sytuacji w brytyjskim sektorze bankowym.
19 stycznia 2009 roku, po weekendowych naradach Premiera G. Browna, Kanclerza Skarbu,
przedstawicieli Banku Anglii, Financial Service Authority oraz prezesów najwi kszych
brytyjskich banków, rz d og osi drugi kompleksowy pakiet interwencyjny dla wsparcia
sektora bankowego w Wielkiej Brytanii. Celem pakietu ma by wzmocnienie stabilno ci
finansowej, odbudowanie zaufania oraz poziomu kredytowania brytyjskiej gospodarki.
Plan ten ma by kontynuacj : wsparcia bankowo ci oraz depozytariuszy pierwszym
rz dowym pakietem rekapitalizacji brytyjskich banków oraz wzmocnienia p ynno ci systemu
finansowego, og oszonym w dniu 8 pa dziernika 2008 roku (400 mld GBP), a tak e dzia
antyrecesyjnych rz du (instrumenty fiskalne przewidziane w Pre-budget Report
z listopada 2008 roku oraz wsparcie kredytowania MSP zapowiedziane w pierwszej po owie
stycznia 2009 roku).
W warunkach utrzymuj cej si niepewno ci oraz spadków w sektorze bankowym rz d uzna ,
e upowszechnienie dost pu do kredytów, konieczne dla wzmocnienia popytu, a przez to
2
wsparcia odbudowy gospodarczej kraju, wymaga obecnie wsparcia przez rz d zaufania
do sektora bankowego.
Instrumenty wchodz ce w sk ad pakietu:
1. Program Gwarancji Kredytowych (Credit Guarantee Scheme) - przed ono okres
dost pno ci tego instrumentu, który mia wygasn z dniem 9 kwietnia 2009 roku,
do ko ca br. (250 mld GBP w postaci rz dowych gwarancji nowego krótkoi rednioterminowego zad enia banków, w celu refinansowania wymagalnych
zobowi za banków z transakcji hurtowych).
2. Program gwarancji dla papierów warto ciowych zabezpieczonych na aktywach
(Guarantee scheme for asset backed securities) - jest to nowy rz dowy program
gwarancyjny dla poprawy p ynno ci (poprawa dost pu banków do hurtowych rynków
finansowych, wsparcie akcji kredytowej oraz d ugookresowe równowa enie rynków).
Gwarancje mog
by
cz ciowe lub pe ne; udzielane b
na wniosek
po przeprowadzeniu specjalnej procedury, w ramach której odbywa si b
konsultacje
z emitentami i inwestorami. Gwarancje b
mog y zabezpiecza dopuszczone
do programu aktywa z ratingiem AAA, w tym zwi zane z wierzytelno ciami z kredytów
hipotecznych oraz zad enia korporacyjnego i konsumenckiego. Brytyjskie banki
oraz towarzystwa budowlane dopuszczone do udzia u w programie b
musia y spe nia
mi dzynarodowe standardy oraz dzia
zgodnie z najlepszymi praktykami dzia alno ci
bankowej. Program ma wej w ycie w kwietniu 2009 roku, po uzyskaniu akceptacji
spe nienia wymogów dotycz cych pomocy publicznej dla przedsi biorców.
Rz d zapowiedzia
dalsz
cis
wspó prac
z przedstawicielami sektora,
dla dokonywania przegl du funkcjonowania programu. Szczegó y programu zostan
wkrótce podane przez UK Debt Management Office (DMO).
3. Kredyty hipoteczne oraz bank Northern Rock – w celu zatrzymania dalszego spadku
liczby udzielanych kredytów hipotecznych zapowiedziano, e znacjonalizowany Northern
Rock nie b dzie ju naciskany na redukcj portfela kredytów hipotecznych dla pozyskania
rodków na przyspieszon sp at kredytu Banku Anglii, udzielonego w wysoko ci
29,5 mld GBP.
4. Instrumenty wsparcia p ynno ci przez Bank Anglii (Bank of England liquidity facilities) przed enie okresu funkcjonowania dotychczasowego programu sta ego Discount
Window Facility dla banków, z 30-dniowym okresem po yczkowym, wprowadzonego
w kwietniu 2008 roku, a nast pnie rozbudowanego w pa dzierniku 2008 roku (Special
Liquidity Scheme o cznej warto 200 mld GBP). Program umo liwi bankom dost p
do d ugoterminowego instrumentu wsparcia p ynno ci.
5. Instrument zakupu aktywów przez Bank Anglii (Bank of England asset purchase facility)
- celem programu jest poprawa dost pno ci do kredytu dla firm przez popraw p ynno ci
pewnego typu instrumentów. Program zakupów aktywów b dzie realizowany przez
specjalnie utworzony w tym celu fundusz. Bank Anglii, na podstawie upowa nia
HM Treasury, b dzie skupowa wysokiej jako ci wierzytelno ci sektora prywatnego,
w tym papiery uczestnicz ce w Credit Guarantee Scheme, obligacje korporacyjne, papiery
komercyjne, po yczki syndykowane oraz ograniczony zakres wierzytelno ci
zabezpieczonych papierami warto ciowymi utworzonymi w ramach sekurytyzacji.
Wst pnie HM Treasury przeznaczy na program 50 mld GBP; rodki zostan pozyskane
przez emisj papierów skarbowych (Treasury bills). HM Treasury b dzie na bie co
analizowa dalsze potrzeby programu, który wejdzie w ycie 2 lutego br.
Program b dzie zawiera zalecenia ramowe dla Komitetu Polityki Monetarnej Banku
Anglii dla u ywania tego instrumentu w realizacji celów polityki pieni nej,
jako dodatkowego instrumentu w d eniu do osi gni cia docelowego poziomu inflacji
3
(2%). Szczegó y programu zostan zawarte w listach pomi dzy Kanclerzem Skarbu
a Gubernatorem Banku Anglii pod koniec stycznia br.
6. Program ochrony aktywów (Government’s Asset Protection Scheme) - program ochrony
kapita ów oraz aktywów banków, które w najwi kszym stopniu zosta y dotkni te
skutkami globalnego kryzysu finansowego (potencjalnie toksyczne aktywa). Ma on
na celu zmniejszenie stopnia niepewno ci banków w zakresie wcze niejszych inwestycji,
daj c im wi kszy poziom zaufania w udzielaniu nowych po yczek dla posiadaj cych
zdolno
kredytow przedsi biorców, w cicieli nieruchomo ci oraz konsumentów.
Zasady programu:
udzia w programie b dzie odp atny (p atno ci b
dokonywane poprzez emisj
instrumentów kapita owych instytucji uczestnicz cych, przy czym nie oczekuje si ,
eb
to zwyk e udzia y w kapitale zak adowym, mog to by tzw. alternatywne
instrumenty finansowe; mo liwe s równie inne rodki zap aty, w tym gotówka.
Rezygnacja z dalszego uczestniczenia w programie, na wniosek instytucji uczestnicz cej,
dzie równie podlega a op acie (termination fee),
HM Treasury w pierwszym rz dzie zaproponuje udzia w programie instytucjom
utworzonym w Wielkiej Brytanii prowadz cym rozbudowan dzia alno depozytow ,
w tym brytyjskim spó kom zale nym instytucji zagranicznych (subsidiaries)
posiadaj cym ponad 25 mld GBP okre lonych aktywów. Istnieje mo liwo rozszerzenia
programu tak e na inne utworzone w Wielkiej Brytanii instytucje depozytowe,
w tym brytyjskie spó ki zale ne instytucji zagranicznych, po uwzgl dnieniu stanowiska
Banku Anglii oraz FSA,
w programie b
uczestniczy aktywa niepewne je li chodzi o ryzyko ewentualnych
przysz ych strat. Mog by nominowane w jakiejkolwiek walucie; wymieniono
przyk adowo te, które spe niaj warunki udzia u w programie (niezale nie od tego ka dy
przypadek podlega badaniu przez HM Treasury),
gwarancje HM Treasury pokryj wi kszo , ale nie ca strat kredytow (strat
w zakresie przekraczaj cym kwot first loss),
wysoko op aty za udzia , a tak e kwota first loss, b
wyliczane przez HM Treasury
oraz jego doradców, z uwzgl dnieniem prognoz wykonania zobowi za z aktywów
instytucji obj tych programem,
okres funkcjonowania programu – nie krócej ni 5 lat; powinien by dostosowany
do okresu obowi zywania danych aktywów,
udzia w programie b dzie zwi zany z szeregiem dodatkowych warunków,
w tym standardów ujawniania informacji dotycz cych aktywów, udost pnianiem
kredytów na zasadach rynkowych dla wiarygodnych kredytobiorców. Instytucje b
musia y wykaza si m.in. odpowiednim poziomem kapita ów, stabilnym modelem
biznesowym, realistycznym planem dost pu do odpowiednich kapita ów
oraz finansowania, wiarygodno ci osób zarz dzaj cych instytucj ,
programem b dzie administrowa HM Treasury albo inny wskazany przez HM Treasury
podmiot. Jest on przedmiotem post powania o ustalenie zgodno ci z zasadami pomocy
publicznej dla przedsi biorców. Szczegó y zostan opublikowane do ko ca lutego br.
Zapowiedziano, e Rz d WB b dzie kontynuowa w najbli szych tygodniach dyskusje
z mi dzynarodowymi partnerami na temat ustanowienia oraz koordynacji analogicznych
programów przez inne pa stwa.
W zwi zku z wydarzeniami w dniu 19 stycznia 2009 roku, a w szczególno ci z powodu
ujawnionego ryzyka finansowania przez Bank Anglii programu ochrony tzw. toksycznych
aktywów dodrukowanymi pieni dzmi oraz ryzyka dalszych nacjonalizacji w sektorze
4
bankowym 20 stycznia 2009 nast pi znacz cy spadek warto ci GBP (2,7%). Spadek kursu
GBP do EUR wyniós w tym dniu ok. 2,4%, natomiast kurs GBP w stosunku do USD
osi gn najni szy poziom od czerwca 2001 roku (1,391 USD/GBP; kurs z dnia 19 stycznia
1,453 USD/GBP).
W kolejnym dniu notowa , tj. 21 stycznia, spadki kursu wymiany GBP pog bi y si jeszcze;
w szczególno ci w relacji do USD GBP osi gn poziom z 1985 roku (1,733 USD/GBP),
co odzwierciedla 11% spadek kursu w ci gu bie cego tygodnia.
Japonia
22 stycznia br. odby o si posiedzenie rady japo skiego banku centralnego (BOJ).
Nie przeg osowa a ona podwy szenia stóp procentowych, które pozostaj na poziomie 0,1%
po obni ce z 0,3% w grudniu 2008 roku. Zdecydowano natomiast o gotówkowym wykupie
od japo skich instytucji finansowych papierów komercyjnych oraz zabezpieczonych
aktywami (ABCP), wyemitowanych przez japo skie firmy o ratingu A1, których okres
atno ci nie przekracza 3 miesi cy, na czn kwot 3 bilionów JPY (26 mld EUR). Celem
decyzji jest ch
tymczasowego u atwienia finansowania przedsi biorstw poprzez
umo liwienie dost pu do róde kapita u w Japonii, w kontek cie problemów na wiatowych
rynkach finansowych. Po tzw. szoku Lehman Brothers rynek papierów komercyjnych zosta
praktycznie sparali owany, a banki stawiaj ce wysokie bariery po yczkobiorcom postawi y
firmy w trudnej sytuacji. Rada BOJ zdecydowa a si na taki krok, aby uspokoi japo skie
instytucje udzielaj ce kredytów i zmniejszy zagro enie dla firm, w szczególno ci MSP,
w postaci przerwania dop ywu kapita u operacyjnego. Przedsi biorstwa s na nie najbardziej
nara one na prze omie roku fiskalnego. Rada jest zdania, e zachowanie status quo mog oby
doprowadzi do wyst pienia fali bankructw w marcu i kwietniu br. Wykup ww. papierów
nych rozpocznie si aukcj 30 stycznia br. Do ko ca br. fiskalnego (31 marca 2009 roku)
odb dzie si w sumie 10 takich aukcji. W nast pnej kolejno ci BOJ rozwa
b dzie
mo liwo
podobnego wykupu jednorocznych obligacji firm japo skich. Jest to du e
wyzwanie dla BOJ, gdy obligacje maj z regu y d szy okres p atno ci, a wi c obarczone s
wi kszym ryzykiem, które mog oby si przenie na bilans banku centralnego.
Decyzja BOJ o wykupie papierów d nych spotka a si z poparciem ze strony japo skiego
ministerstwa finansów oraz japo skiej federacji biznesu Keidanren. Obwarowanie aukcji
warunkami (rating oraz deadline aukcji - 31 marca) spotka o si jednak z krytyk wielu
ekspertów, którzy twierdz , e w ród firm najbardziej zagro onych zmniejszeniem kapita u
operacyjnego jest wiele firm o ratingu poni ej A1 oraz takie, które w obecnej sytuacji
nie mog sobie nawet pozwoli na emisj CP. Ostrzegaj , e w efekcie mo e doj nawet
do powstania przepa ci w warunkach finansowania poszczególnych firm oraz powa nych
deformacji na rynku, gdzie zapewni si cash flow jedynie ograniczonej liczbie podmiotów.
Zosta y równie powa nie obni one szacunki dotycz ce poziomu dynamiki wzrostu
gospodarczego za rok fiskalny 2008 z 0,1% do -1,8%, w skali nie notowanej w powojennej
historii Japonii. Pesymistyczne s równie przewidywania na rok fiskalny 2009.
Skorygowano szacunki PKB z 0,6% do -2,0%. Dodatnie warto ci wzrostu PKB mog mie
miejsce dopiero w 2010 roku (1,5%). Inflacja równie osi gnie w bie cym roku fiskalnym
ni szy ni spodziewano poziom. CPI, który jest barometrem inflacji, wyniesie 1,2%;
czyli mniej o 0,4% ni oczekiwano w ubieg ym roku. W 2009 CPI ma nadal spada , zamiast
zachowa niezmienny poziom 1,6%, jak spodziewano si jeszcze w pa dzierniku 2008.
Oczekuje si , e a do marca 2011roku poziom inflacji w Japonii b dzie spada . Prezes BOJ
poinformowa media, e mimo tego, i gospodarce nie zagra a wej cie w spiral deflacyjn ,
sytuacja gospodarcza w Japonii zdecydowanie si pogarsza i nie przewiduje si
w najbli szym czasie wyra nej poprawy.
5
Chiny
16 stycznia 2009 roku Organizacja Narodów Zjednoczonych wyda a raport dotycz cy
wiatowej sytuacji gospodarczej „Word Economic Situation and Prospects 2009”. W opinii
ONZ ChRL jest postrzegana jako „lokomotywa” wzrostu gospodarczego, nie tylko w Azji,
lecz równie na ca ym wiecie. Eksperci przewiduj , e dynamika wzrostu PKB Chin
w 2009 roku ukszta tuje si w przedziale 7 - 8,9%, najprawdopodobniej osi gaj c poziom
8,4% na koniec roku. Na podstawie oblicze ONZ udzia Chin w generowaniu wiatowego
wzrostu gospodarczego w 2008 roku wyniós 22%, a w 2009 roku b dzie si sukcesywnie
zwi ksza .
Ministerstwo Zasobów Ludzkich i Zabezpiecze Spo ecznych ChRL og osi o, e po raz
pierwszy od pi ciu lat wzros a stopa bezrobocia na terenach zurbanizowanych. Na koniec
grudnia 2008 roku jej warto wynios a 4,2%, co oznacza wzrost o 0,2 punktu procentowego
w porównaniu do warto ci na koniec trzeciego kwarta u 2008 roku. Jednocze nie,
przewidywana wysoko stopy bezrobocia na koniec 2009 mo e wynie 4,6%, co by by
najwy sz warto ci od 1980 roku. W ostatnim kwartale 2008 roku liczba zarejestrowanych
bezrobotnych wzros a o 560 tys., osi gaj c poziom 8,86 mln osób.
W celu stabilizacji sytuacji na rynku finansowym 20 stycznia 2009 roku Chi ski Bank
Ludowy wraz z w adzami monetarnymi Hong Kongu podpisa porozumienie, tzw. currency
swap deal, o warto ci 200 mld RMB (ok. 29,3 mld USD). Ma ono na celu zwi kszenie
ynno ci finansowej banków z Hong Kongu prowadz cych dzia alno na terenie ChRL,
jak równie chi skich banków w Hong Kongu. Umowa promuje równie rozwój dwustronnej
wymiany handlowej denominowanej w RMB.
Jednocze nie rz d ChRL ustanowi subsydia dla sektora energetycznego Chin w wysoko ci
10 mld RMB (ok. 1,45 mld USD). Komisja Nadzoru i Zarz dzania Aktywami Pa stwowymi
(State-owned Assets Supervision and Administration Commission) rozdysponuje subsydia
dla pi ciu wiod cych spó ek energetycznych oraz dwóch spó ek zarz dzaj cych sieciami
przesy owymi. Pomoc rz dowa t umaczona jest konieczno ci wsparcia przedsi biorstw,
nie tylko z uwagi na problemy zwi zane z kryzysem finansowym i recesj , lecz równie
stratami, jakie ponios y one w 2008 roku z powodu „zimy stulecia” oraz trz sienia ziemi.
Wobec pogarszaj cej si sytuacji gospodarczej Chin Premier Wen Jiabao zaapelowa
o zintensyfikowanie dzia
maj cych na celu pobudzenie popytu wewn trznego
oraz eksportu. Przygotowano równie projekt raportu rz dowego dotycz cego obecnej
sytuacji oraz dalszych dzia
stymuluj cych gospodark , który zostanie przes any do oceny
i wniosków w adzom lokalnym. Zatwierdzenie przewidzianych w nim dzia
ma nast pi
na corocznej sesji Ogólnochi skiego Zgromadzenia Przedstawicieli Ludowych
w marcu 2009 roku. Niewykluczone jednak, e z uwagi na dynamiczny rozwój sytuacji
gospodarczej, zostan ona przyj te wcze niej.
Rosja
Pog biaj ca si skala zjawisk kryzysowych wymusza kolejn korekt za
w odniesieniu
do podstawowych wska ników makroekonomicznych na rok 2009. W porównaniu z wersj
z 19 grudnia 2008 roku aktualne prognozy Ministerstwa Rozwoju Gospodarczego s znacznie
mniej optymistyczne. W 2009 roku przewiduje si spadek PKB w wysoko ci -0,2%
(przy dotychczasowym za eniu wzrostu o 2,4%), inflacja osi gnie poziom 13% (dot d
planowano 10-12%), a produkcja przemys owa spadnie o 5,7% (dot d zak adano spadek
o 3,2%). Ministerstwo Finansów opracowuje te za enia przy spadku cen ropy naftowej
do poziomu 32 $/bar. W takim wariancie poziom wszystkich parametrów
makroekonomicznych ulegnie dalszemu pogorszeniu.
W 2008 roku odnotowano nadwy
bud etow w wysoko ci 4% PKB (w 2005 i 2006 roku
po 7,5%, a w 2007 roku 5,5%). W listopadzie 2008 wyst pi jednak deficyt w wysoko ci 7%,
6
w grudniu 22%. Deficyt bud etowy w 2009 roku mo e osi gn 6-8% PKB, a w 2010 podj te
zostan dzia ania dla jego ograniczenia do 4-5%.
Wed ug wst pnych szacunków Banku Rosji (CBR) w 2008 roku w Rosji wyst pi odp yw
kapita u netto w wysoko ci 129,9 mld USD (w 2007 Rosja pozyska a netto 83,1 mld USD).
Prognoza na rok 2009 zak ada odp yw netto 90 mld USD.
Od pocz tku stycznia kontynuowany jest proces dewaluacji rubla. 9 stycznia br.
po raz pierwszy przekroczony zosta poziom 35 rubli jako kurs wobec koszyka walut (55% $,
45% EUR), a 14 stycznia najni szy w historii kurs rubla wobec USD (31,88 rbl/USD
z dnia 9 stycznia 2003 roku). Os abienie kursu rubla nast puje mimo interwencji CBR.
Szacuje si , e na obron kursu rubla, wyda on od po owy listopada 2008 roku, kiedy to
og osi polityk kontrolowanej dewaluacji rubla, ponad 80 mld USD.
CBR og osi , e z dniem 23 stycznia br. odst puje od polityki kontrolowanej dewaluacji rubla,
informuj c, e w zamian ustala górn granic technicznego korytarza waha kursu rubla
wobec koszyka walut na poziomie 41 rbl. Przy aktualnej strukturze koszyka walut i kursie
1,3 EUR/USD oznacza to kurs 36,12 rbl/USD i 46,96 rbl/EUR.
Rezerwy dewizowe na koniec 2008 roku spad y do poziomu 427,1 mld USD. W minionym
tygodniu zmniejszy y si o 30,3 mld USD, osi gaj c poziom 396,2 mld USD. Jest to drugi
co do wysoko ci spadek rezerw w skali tygodnia od dnia 8 sierpnia 2008, kiedy to rozpocz
si proces obni ania si rezerw walutowych Rosji. Ostatni raz tak wysoki spadek
(o 31 mld USD) wyst pi w tygodniu 17-24 pa dziernika 2008 roku. Szacuje si ,
e na interwencje na rynku CBR wyda w ostatnim tygodniu 25 mld USD.
Inflacja na koniec 2008 roku wynios a 13,3%, co jest rekordowym poziomem dla ostatnich
6 lat. Wed ug stanu na dzie 19 stycznia br. inflacja wynios a 1,2%.
owacja
Komisja Europejska w swoim ostatnim raporcie, obni a prognoz wzrostu gospodarczego
owacji na 2009 rok z 4,9% na 2,7% PKB (na rok 2010 KE przewiduje dla S owacji wzrost
PKB w wysoko ci 3,1%). Powy sza prognoza nie uwzgl dnia 2-tygodniowego braku
zaopatrzenia cz ci gospodarki s owackiej w gaz, co spowodowa o, e oko o 1000 firm
nie mog o wykorzystywa w pe ni swoich zdolno ci produkcyjnych, albo w powy szym
okresie musia o zaprzesta produkcji. Wed ug Ministra Finansów kryzys gazowy spowoduje
obni enie wzrostu PKB w 2009 roku w przedziale od 1% do 1,5%. W listopadzie 2008
Komisja Europejska prognozowa a, e s owacki deficyt bud etowy w 2009 roku wyniesie
2,1%. W raporcie z bie cego miesi ca szacowa a go ju na 2,8%. Na koniec 2008 roku
liczba zarejestrowanych bezrobotnych okre lana by a na 250 tys. (w stosunku do 2007 roku
wzrost o 8600 osób). W samym grudniu 2008 przyby o ich 13 tys. Na koniec grudnia 2008
stopa bezrobocia wynios a 8,4% (o 0,4% wi cej ni w grudniu 2007 roku). Ministerstwo
Pracy, Spraw Socjalnych i Rodziny na ochron miejsc pracy przeznaczy 6,6 mln EUR. Dalsze
3 mln EUR resort przeznaczy na przekwalifikowanie si pracowników. Od pa dziernika 2008
do 18 stycznia br. zanotowano 98 zwolnie grupowych. W powy szym okresie straci o prac
6 tys. osób. Zwolnienia w mniejszym zakresie sygnalizowa o 211 firm. Od wrze nia do
grudnia 2008 w urz dach pracy zarejestrowa o si 30 tys. osób. Europejski Bank
Inwestycyjny (EBI) negocjuje ze s owackimi bankami komercyjnymi warunki udzielania
kredytów dla s owackich MSP. W ramach tego nowego mechanizmu EBI udziela gwarancji
na udzielone kredyty do wysoko ci 50% ich warto ci. Bank jest sk onny udziela równie
kredytów dla bran y motoryzacyjnej i jej kooperantów bran owych, pod warunkiem,
e ich produkcja spe nia wszystkie normy ekologiczne UE. Kredyty mia yby by g ównie
przeznaczone na dzia alno
badawczo-rozwojow jednostek dzia aj cych w bran y
motoryzacyjnej. EBI proponuje równie S owacji kredyt na budow autostrad i dróg
szybkiego ruchu. Rz d S owacji dokonywa by sp aty kredytu przez okres 30 lat. Zak ada si ,
7
e z powodu kryzysu finansowego wp aty do bud etu w 2009 roku b
ni sze
o 330 mln EUR od planowanych. G ówny Urz d Statystyczny S owacji poda wyniki kolejnej
analizy cen obejmuj cej 196 asortymentów towarów i us ug. W porównaniu z ostatni dekad
2008 roku w pierwszej dekadzie 2009 ceny towarów i us ug wzros y przeci tnie o 0,5%.
gry
Wed ug prognoz Komisji Europejskiej opublikowanych 19 stycznia recesja na W grzech
w 2009 roku wyniesie -1,6%, podczas gdy w 2010 roku oczekiwany jest wzrost PKB
na poziomie 1%. Inflacja wyniesie 2,8%, a deficyt bud etowy 2,8%. Prognoza pozytywnie
zaskoczy a w gierskich analityków, którzy coraz cz ciej przewidywali spadek PKB
w wysoko ci ok. 2,5%. Spodziewane jest, e prognoza MFW b dzie mniej optymistyczna.
21 stycznia odby o si nadzwyczajne posiedzenie Komisji Bud etowej, Finansowej i Kontroli
Finansów Pa stwa, która uchwa wezwa a rz d do przedstawienia na pi mie analizy sytuacji
gospodarczej kraju, zmian jakie nast pi y od czasu przyj cia bud etu oraz proponowanych
dzia . Raport ten ma by przedstawiony na zwo anym przez premiera na 29 stycznia
nadzwyczajnym posiedzeniu Zgromadzenia Narodowego RW, który ma by po wiecony
omówieniu dzia
na rzecz z agodzenia skutków kryzysu. W ród przewidywanych dzia
rz du doniesienia prasowe wskazuj na podniesienie podatku VAT o 2-3%, podniesienie
akcyzy, zmniejszenie dofinansowania dla ko cio a i samorz dów, ci cia w sferze socjalnej
(dodatki rodzinne), czy te wstrzymanie niektórych inwestycji na przyk ad czwartej linii
metra w Budapeszcie. Zmniejszone maj by te wydatki sfery bud etowej (1-2% ci cia
w wydatkach resortów oznaczaj oszcz dno ci na poziomie 20-40 mld forintów).
Pod koniec stycznia dojdzie prawdopodobnie do uzgodnie politycznych w sprawie pakietu
dzia
na rzecz sektora budowlanego. W ramach Komisji Gospodarki Zgromadzenia
Narodowego powo ano pod koniec 2008 roku zespó do jego wypracowania. Wed ug
wst pnych informacji znajd si w nim propozycje mi dzy innymi wykupu mieszka
od niewyp acalnych w cicieli przez pa stwo i wynajmie ich obecnym w cicielom
na zasadach mieszka komunalnych. Przygotowywany pakiet b dzie przedstawiony
na pocz tku lutego i dyskutowany na kolejnym szczycie gospodarczym w gierskiego
parlamentu, który tym razem ma by po wi cony budownictwu.
W jednym z wywiadów wiceprezes W gierskiego Banku Centralnego potwierdzi ,
e prowadzone s negocjacje ze szwajcarskim bankiem centralnym maj ce na celu
zastosowanie takich instrumentów finansowych, które poprawi p ynno
transakcji
we frankach szwajcarskich. Wi kszo banków na W grzech posiada znaczne portfele
kredytowe nominowane w tej walucie.
rednie wynagrodzenia brutto w okresie stycze - listopad 2008 roku wzros y o 8,2%
w stosunku do analogicznego okresu 2007 roku; wynagrodzenia netto o 7,3%. Realny wzrost
ac by na poziomie 0,9%, przy wzro cie cen w wysoko ci 6,3%. rednia p aca netto
w gospodarce narodowej na przestrzeni 11 miesi cy 2008 roku wynosi a 121,4 tys. forintów,
w tym pracowników fizycznych
90,3 tys. forintów, a pracowników umys owych
155,9 tys. forintów.
Wed ug danych resortu finansów opublikowanych 20 stycznia, w grudniu 2008 roku bilans
finansów publicznych wyniós +68,6 mld forintów. Roczny deficyt za 2008 rok wyniesie
907,1 mld forintów, tj. 3,3% PKB.
20 stycznia forint os abi si do 288 w stosunku do euro, przekraczaj c rekordowy dot d
poziom 286,40 HUF/EUR ko ca pa dziernika 2008 roku. W uzasadnieniu Rady Monetarnej,
która 19 stycznia obni a stopy bazowe o 50 punktów bazowych (do 9,50%) czytamy,
e mo liwe jest dalsze os abienie forinta nawet do 300 HUF/EUR. W ocenie analityków takie
wiadczenie, przy i tak bardzo negatywnych nastrojach spowodowa o spadek warto ci
forinta.
8
W pierwszym tygodniu stycznia (5-11 stycznia) BUX wzrós o 2,43%, w kolejnym (12-18
stycznia) spad o 3,17%; kolejny tydzie (19-23 stycznia) charakteryzowa y nastroje
spadkowe po tym, jak okaza o si , e zak adana recesja b dzie zdecydowanie g bsza,
i e rz d musi przygotowa kolejn wersj parametrów bud etowych. Na nastroje mia a te
znacz cy wp yw prognoza Komisji Europejskiej. Na budapeszte skim parkiecie obserwowa
mo na by o w ostatnim tygodniu du e wahania i tendencje spadkowe, aczkolwiek BUX
ulega mniejszym spadkom ni inne indeksy w regionie. Akcje wiod cych firm s bliskie
swoich najni szych w historii notowa .
Rumunia
Wed ug prognozy Komisji Europejskiej opublikowanej 19 stycznia w roku bie cym deficyt
bud etowy Rumunii wyniesie 7,5% PKB, a w 2010 roku 7,9% PKB. Dane te kontrastuj
z szacunkami rumu skiego rz du, wed ug których deficyt bud etowy na rok 2009 wynie ma
2% PKB.
Komisja Europejska uwa a, e w takiej sytuacji pa stwo b dzie musia o zaci gn po yczki,
co doprowadzi oby do znacz cego wzrostu d ugu publicznego, do 21,1% PKB w roku 2009
oraz do 26,8% PKB w 2010 roku.
Wed ug tej samej prognozy, wzrost gospodarki rumu skiej wyniesie zaledwie 1,75%
w 2009 roku, co daje wska nik o wiele ni szy od zesz orocznego, gdy wzrost gospodarczy
wyniós 7,8%.
Oszacowano, e inflacja zmniejszy si z 7,9% w 2008 do 5,7% w 2009 roku oraz do 4%
w 2010 roku, oraz e stopa bezrobocia wzro nie od 6,2% w 2008 do 7% w 2009 i do 6,9%
w 2010 roku.
W ramach obrotów handlowych, w roku 2009 eksport wzro nie zaledwie o 1,3%, a import
o 1,7%. W efekcie zmniejszony zostanie deficyt na rachunku bie cym z 12,9% PKB w 2008
do 11,9% PKB w 2009 roku oraz do 11,1% PKB w 2010 roku.
Najwi ksze zahamowanie zostanie zanotowane w dziedzinie inwestycji (zarówno
w budownictwie, jak i produkcji maszyn), gdzie tempo wzrostu zmniejszy si z 18%
w 2008 roku do 1,5% w 2009 roku.
Minister Finansów, G. Pogea zadeklarowa , e rz d utrzymuje swoje za enie zmniejszenia
deficytu w 2009 roku do poziomu 2% w stosunku do ubieg orocznych 5,2%.
Wed ug róde rz dowych Rumunia potrzebuje dofinansowania w wysoko ci 4 mld EUR.
Istnieje mo liwo pozyskania tej kwoty z Mi dzynarodowego Funduszu Walutowego
(MFW), Europejskiego Banku Inwestycyjnego (EBI), Europejskiego Banku Odbudowy
i Rozwoju (EBOR) oraz z Komisji Europejskiej lub przez emisj euroobligacji.
Wed ug przedstawiciela MFW w Rumunii, Juana Fernandeza Ansoli, na koniec stycznia 2009
przewidziana jest doroczna misja MFW w Rumunii, maj ca na celu ocen sytuacji
ekonomicznej i przedyskutowanie polityki nowego rz du.
9 stycznia 2009 roku premier Boc stwierdzi , i rz d nie podj
adnej decyzji na temat
potencjalnej po yczki z MFW i obecnie analizuje wszystkie mo liwe drogi finansowania
deficytu bud etowego.
Zdaniem M.Tanasescu, przedstawiciela Rumunii w MFW, umowa typu stand-by pomi dzy
Rumuni i MFW przynios aby pozytywne skutki:
wzmocnienie rumu skiej waluty (której deprecjacja dosz a do rekordowego najni szego
poziomu 4,2985 RON/EUR),
wzrost wska ników na gie dzie,
polepszenie postrzegania kraju przez inwestorów,
poprawienie wizerunku Rumunii dla agencji ratingowych.
9
Powy sze umo liwi oby Rumunii emisj euroobligacji koniecznych do finansowania deficytu
bud etowego. Tanasescu zak ada, e umowa z MFW przynios aby Rumunii popraw fiskaln
i wzgl dn stabilno makroekonomiczn .
Kanada
20 stycznia br. Bank Centralny Kanady po raz kolejny znacz co obni
swoj g ówn stop
procentow (po yczek jednodniowych) o 0,5 punktu procentowego do poziomu 1% (jest to
poziom najni szy w historii – najni sz jak do tej pory wysoko stóp procentowych
w Kanadzie zanotowano w 1958 roku na poziomie 1,12%). Dodatkowo bank ostrzeg ,
e w 2009 roku warto kanadyjskiego PKB mo e zmniejszy si o 1,2% (ostatnie, jesienne
prognozy przewidywa y skromny wzrost PKB na poziomie 0,6%). Wed ug prognoz banku
centralnego, dzi ki dzia aniom stymulacyjnym rz du Kanady oraz deprecjacji CAD
w roku 2010 Kanada odbije si od recesji i jej realne PKB wzro nie o 3,8%. Bank przewiduje,
e w dwóch kwarta ach 2009 roku inflacja CPI w Kanadzie spadnie poni ej zera w wyniku
spadku cen energii, spadnie równie inflacja bazowa (na koniec 2009 roku do ok. 1,1%).
Jednak e w pierwszej po owie 2011 inflacja bazowa powróci do poziomu 2%.
W odpowiedzi na decyzj banku centralnego Toronto-Dominion Bank i Bank of Montreal
(BMO) og osi y ci cia swych g ównych stóp procentowych o 50 pkt bazowych do poziomu
3%. BMO og osi równie obni
stóp kredytów hipotecznych o 30-50 punktów bazowych.
Canadian Imperial Bank of Commerce oraz Royal Bank of Canada og osi y równie obni ki
swych stóp z 3,5 % do 3%.
19 stycznia br. Minister Przemys u Kanady, T. Clement og osi , zgodnie z zapowiedziami
zawartymi w Fall Economic Update, e rz d federalny przekaza 350 mln CAD
kanadyjskiemu bankowi na rzecz rozwoju biznesu (Business Development Bank of CanadaBDC), co pozwoli temu bankowi zaoferowa 1,5 mld CAD na finansowanie dzia alno ci
MSP. Równie 19 stycznia br. rz d federalny og osi plany wsparcia finansowego, w tym
gotowo do podzia u ryzyka, w projekcie budowy ruroci gu Mackenzie Valley, którego
warto jest szacowana na 16,2 mld CAD. Minister rodowiska Kanady, J. Prentice spotka
si w Calgary z konsorcjum firm paliwowych, prowadzonym przez Imperial Oil Ltd.
i przedstawi propozycj pakietu finansowego, w tym wsparcia infrastrukturalnego
oraz rodków zak adaj cych podj cia ryzyka finansowego przez rz d, w zamian za udzia
w przysz ych zyskach. Minister Prentice okre li projekt Mackenzie jako jeden
z najwa niejszych projektów w historii gospodarczej Kanady.
Hiszpania
Hiszpa ski Minister Gospodarki i Finansów, P. Solbes przedstawi negatywne prognozy
rozwoju dla gospodarki hiszpa skiej w roku 2009. O wiadczenie to traktowane jest jako
pierwsze publiczne uznanie sytuacji kryzysowej przez rz d.
Minister interpretuje aktualn sytuacj ekonomiczn jako d ugotrwa recesj z rosn cym
bezrobociem i deficytem publicznym. Spodziewany jest spadek dynamiki wzrostu PKB do 1,6%, wzrost stopy bezrobocia do 16%, zmiany nadwy ki finansów publicznych na deficyt
bud etowy w wysoko ci 5,8% PKB i d ug publiczny w wysoko ci 55% PKB. W tej sytuacji
Agencja Standard&Poor's zdecydowa a o obni eniu ratingu Hiszpanii z aktualnego AAA
do AA+. Zdaniem ministra rz d wykorzysta ju wszelkie dost pne rodki w ramach
wydatków publicznych.
Wed ug oczekiwa analityków najbardziej negatywne skutki kryzysu b
odczuwalne
w pierwszej po owie 2009 roku. Rok 2010 ma przynie zmian tej tendencji, za o ywienie
w gospodarce hiszpa skiej ma nast pi w 2011 roku. Oczekiwana poprawa wska ników
gospodarki hiszpa skiej w 2010 roku ma wynika ze spadku inflacji (1,5% w grudniu 2008
10
i przewidywane 0,6% na 2009 rok), która poprawi konkurencyjno Hiszpanii oraz na spadku
Euribor, co powinno prze
si na spadek oprocentowania kredytów.
Prognozy rz du wskazuj na wzrost dynamiki PKB w 2010 roku. Szacuje si , ze PKB
wyniesie 1,2%, a w 2011 wzro nie do 2,6%. Stopa bezrobocia spadnie z 15,9% do 15,7%,
a deficyt bud etowy spadnie o jeden punkt i wyniesie 4,8%.
Dania
18 stycznia rz d du ski przy szerokim poparciu koalicji i opozycji przyj trzyletni pakiet
kredytowy, którego celem jest u atwienie przedsi biorstwom i obywatelom dost pu
do kredytów. Jest on adresowany do banków i instytucji kredytowych. Ministerstwo
gospodarki szacuje kwot pomocy na ok. 100 mld DKK, z czego bankom przypadnie 75 mld
a instytucjom kredytowym 25 mld. Pa stwo nie b dzie po ycza o kapita u uprawnionym
podmiotom bezp atnie, lecz na warunkach komercyjnych, zamierzaj c osi gn
zysk
odpowiadaj cy ponoszonemu ryzyku. Pakiet kredytowy wprowadza jednocze nie pewne
obostrzenia w postaci zakazu wykorzystania rodków pochodz cych z kredytu do
finansowania handlu w asnymi akcjami, zwi kszonej kontroli wynagrodze i wyp at
dywidendy oraz zwi kszenia uprawnie du skiego urz du kontroli bankowej. Rz d zamierza
uczyni wszystko, aby przyj ty pakiet kredytowy ju w przysz ym tygodniu otrzyma form
projektu ustawy i po sprawnym przej ciu procedury ustawodawczej zosta uchwalony przez
parlament najpó niej na pocz tku lutego br.
Do g ównych elementów pakietu nale :
1. Umo liwienie wszystkim bankom i instytucjom kredytowym (przestrzegaj cym
przepisów dotycz cych wyp acalno ci) z enia do 30 czerwca 2009 wniosku
o przyznanie po yczki na zwi kszenie kapita u.
2. rednia wysoko oprocentowania wyniesie 10%, a konkretna jego wysoko b dzie,
zgodnie z wytycznymi UE, ustalana indywidualnie.
3. Poszczególne podmioty b
zobowi zane, co pó roku, do publikowania sprawozda
z rozwoju ich dzia alno ci i prowadzonej polityki kredytowej.
Serbia
Minister gospodarki i polityki regionalnej, M. Dinki poinformowa , e zmniejszone tempo
wzrostu PKB (3,5%) nie poci gnie za sob recesji. Spodziewa si nale y zmniejszenia
deficytu w obrotach handlowych z zagranic wynikaj cego z obni enia warto ci importu,
przy jednoczesnym utrzymaniu na tym samym poziomie warto ci eksportu. Jako g ówny
problem serbskiego eksportu w 2009 roku minister wskaza spadek cen metali na rynku
wiatowym.
Dinki podkre li , e serbskie banki w zesz ym roku wykazywa y zysk, dlatego te nie tyle
obawia si braku rodków finansowych, lecz cen za jak banki b
je po ycza . Zaznaczy ,
e aby zapewni 1 mld EUR (ok. 3% PKB) na pokrycie deficytu bud etowego, sp at
kredytów i starych oszcz dno ci dewizowych, pa stwo b dzie zmuszone do zaci gni cia
wi kszych kredytów w 2009 roku. Dinki zwróci uwag , e stan serbskiej gospodarki
w czasie obecnego kryzysu finansowego jest du o lepszy ni w innych krajach regionu i to
bez ingerencji pa stwa w sektor bankowy. Wed ug danych EBOR oczekiwany wzrost PKB
w krajach regionu to 1%, a w Serbii 3,5%. W 2009 roku pa stwo b dzie zmuszone zasili
gospodark ze rodków bud etowych z powodu mniejszych ni w poprzednich latach
inwestycji zagranicznych i kredytów. Zdaniem ministra, sukcesem b dzie przyci gni cie
przez Serbi w 2009 roku inwestycji zagranicznych na kwot 2 mld USD.
Opracowa :
Bartosz Folusiak
11
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Materia zosta opracowany na podstawie informacji z Wydzia ów Ekonomicznych placówek
dyplomatycznych RP w wybranych krajach w oparciu o dost pne ród a oficjalne
oraz publikacje prasy ekonomicznej.
MSZ dok ada nale ytej staranno ci, aby zapewni aktualno prezentowanych materia ów,
jednak e nie ponosi odpowiedzialno ci za wiarygodno danych ród owych.
12