marzec 2009

Transkrypt

marzec 2009

ISSN 1689-6858
W numerze:
Oddział Neurochirurgii
Neuronawigacja
wcm.opole.pl - marzec 2009
W dniu 6 lutego w Wojewódzkim Centrum Medycznym, nastąpiło uroczyste
otwarcie Pracowni Zabiegów Endowaskularnych. Poświęcenia Pracowni dokonał Ordynariusz Opolski ks. Abp. Alfons Nossol.
dr Andrzej Sznajder zapoznaje gości z funkcjonowaniem Pracowni
fot. Anna Karolak
Wykład pt. „Rola chirurgii
endowaskularnej we współczesnej medycynie” przedstawił – Konsultant Krajowy ds.
Chirurgii Naczyniowej prof.
dr hab. Andrzej Dorobisz.
W trakcie uroczystości uhonorowano medalem Opolskiego Oddziału Towarzystwa Chirurgów Polskich „Ordinatorii
Chirurgii Opoliensi” dr n. med.
Andrzeja Sikorskiego.
fot. Anna Karolak
Oddział Neurochirurgii jest pierwszym i jedynym oddziałem tej specjalności
na terenie województwa opolskiego, działającym w ramach Wojewódzkiego
Centrum Medycznego od czerwca 1997 roku. Jest spadkobiercą tradycji Oddziału Neurotraumatologii, założonego w Opolu w roku 1970 przez słynne neurochirurgiczne małżeństwo lekarzy Marię i Kazimierza Ładzińskich.
Koncepcja utworzenia w Opolu ośrodka neurochirurgicznego zrodziła się
pod koniec lat sześćdziesiątych z inicjatywy Ordynatora Oddziału UrazowoOrtopedycznego dr hab. n. med. Witolda Arcta i Dyrektora Szpitala Wojewódzkiego dr n. med. Henryka Zamorowskiego. Powstanie pełnoprofilowego
oddziału neurochirurgii zostało odłożone w czasie, na ponad dwadzieścia pięć
lat, z powodu braku odpowiedniej bazy lokalowej.
Jednakże już w roku 1970, małżeństwo neurochirurgów pochodzące z Krakowa: dr n. med. Maria Marxen-Ładzińska i dr n. med. Kazimierz Ładziński
rozpoczęło w Opolu działalność neurotraumatologiczną.
Maria i Kazimierz Ładzińscy urodzili się w 1925 roku. Ukończyli Wydział
Lekarski Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie. Po studiach podjęli pracę
w Klinice Neurochirurgii w Krakowie kierowanej przez prof. dr hab. n. med.
Adama Kunickiego. W 1959 roku uzyskali specjalizacje z zakresu neurochirurgii. Kazimierz Ładziński w 1967 roku uzyskał również specjalizację z zakresu anestezjologii. W roku 1964 nadano im tytuły Doktora Nauk Medycznych,
Marii Ładzińskiej na podstawie rozprawy „Krwiopochodne ropnie mózgu”,
a Kazimierzowi Ładzińskiemu na podstawie rozprawy „Ropnie mózgu usznego
pochodzenia”. Maria Ładzińska u boku prof. Kunickiego w Klinice Neurochirurgii AM w Krakowie przez szereg lat prowadziła badania nad glejopochodnymi guzami mózgu. Nieżyjący już Kazimierz Ładziński należał do grona pionierów polskiej neuroanestezjologii.
Początkowo przy Oddziale Urazowo-Ortopedycznym Szpitala Wojewódzkiego w Opolu powstał Pododdział
Neurotraumatologii, który w 1973
roku został przekształcony w Oddział Neurotraumatologii, administracyjnie związany z Oddziałem
Urazowo-Ortopedycznym. Maria
Ładzińska objęła funkcję Zastępcy Ordynatora Oddziału Urazowo-Ortopedycznego do spraw
neurotraumatologii. W Oddziale
Neurotraumatologii było prowadzone pełnoprofilowe leczenie urazów
głowy i kręgosłupa. Prowadzona też była działalność konsultacyjna w zakresie
neurochirurgii, dydaktyczna dla lekarzy innych specjalności oraz pielęgniarek.
Oddział Neurotraumatologii został rozwiązany w 1992 roku z chwilą przejścia
Marii i Kazimierza Ładzińskich na emeryturę.
Wznowienie działalności neurochirurgicznej na Opolszczyźnie musiało
czekać do czasu uruchomienia nowego i nowoczesnego Wojewódzkiego Centrum Medycznego. W Szpitalu tym zaplanowano uruchomienie 41 łóżkowego,
pełnoprofilowego Oddziału Neurochirurgii. Organizacji podjął się dr n. med.
Krzysztof Czerwiński, kontynuując niejako tradycje zapoczątkowane przez
Państwa Ładzińskich. W okresie, kierowania Oddziałem dał się poznać jako
skrupulatny fachowiec oraz dobry organizator. Trud organizacji pracy, tworzenia wysokospecjalistycznego oddziału zabiegowego od podstaw w Szpitalu,
w którym nigdy nie było neurochirurgii, w oparciu o zespół lekarski szkolony
w pięciu (!) różnych ośrodkach jest godny uznania. Jego aktywność operacyjna
i naukowa koncentrowała się głównie wokół problemów chorób naczyniowych
mózgu i neuroonkologii. Stworzył warunki do rozwoju i szkolenia młodego
zespołu lekarskiego, dzięki czemu ilość zabiegów wykonywanych w Oddziale
wzrosła od ok. 400 w pierwszym roku działalności oddziału do 700 zabiegów
rocznie w 2003.
Oddział posiada 37 łóżek, w tym 6 łóżek wzmożonego nadzoru, przeznaczonych dla chorych w okresie pooperacyjnym, w pełni centralnie monitorowanych (w tym także monitorowanie ciśnienia wewnątrzczaszkowego ICP
oraz unikalne w skali kraju monitorowanie perfuzji mózgowej - Hemedex),
zlokalizowanych w klimatyzowanej sali pooperacyjnej, wyposażonej w respiratory. Szybko wzrastająca ilość pacjentów, aktualnie powoduje problemy logistyczne (zbyt mała liczba pomieszczeń). W roku 2008 sfinalizowano część
dokumentacyjną i finansową generalnego remontu pomieszczeń zajmowanych
przez Oddział Neurochirurgii. Remont planowany na rok 2009 będzie skutkował powiększeniem Oddziału o brakujące pomieszczenia magazynowe i socjalne, zwiększy komfort pacjentów (zmiana sal chorych w sale dwuosobowe
z węzłami sanitarnymi) i umożliwi spełnienie norm powierzchniowych wymaganych od sal półintensywnego nadzoru. Środki finansowe na remont, pochodzą z Regionalnego Programu Operacyjnego dla Województwa Opolskiego na
lata 2007-2013 Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego. Projekt Kluczowy
PN. „Szpitale Opolskie gwarancją bezpieczeństwa zdrowotnego regionu i bazą
kształcenia kadry medycznej”. W ramach projektu kluczowego m.in. „Przebudowa Oddziału Neurochirurgicznego”.
Oddział Neurochirurgii WCM jest pełnoprofilowy - wykonuje większość
możliwych operacji neurochirurgicznych. Zajmuje się w pełnym zakresie neurotraumatologią, neuroonkologią - w tym leczeniem guzów podstawy czaszki,
leczeniem zespołów krwotocznych mózgu w przebiegu malformacji naczyniowych (w tym zabiegi wewnątrznaczyniowe w Zakładzie Radiologii WCM) oraz
pełnym zakresem zabiegów na kręgosłupie obejmującym także dostępy przednie (szyjne, przez klatkę piersiową i brzuch) oraz najnowocześniejsze metody
stabilizacji wewnętrznej.
Oddział jest w pełni skomputeryzowany - działa 9 terminali komputerowych w ramach wewnątrzszpitalnej sieci oferującej, poza modułami zleceń
lekarskich, dostęp do systemu teleradiologicznego NETRAAD umożliwiającego ogląd i analizę obrazów radiologicznych uzyskiwanych w Zakładzie
Diagnostyki Obrazowej (rtg, TK, DSA) przy użyciu klasycznych przeglądarek
internetowych. W WCM działa jeden z kilku w Polsce 64-rzędowych tomografów komputerowych, dających m.in. możliwość błyskawicznej diagnostyki naczyniowej pacjentów neurochirurgicznych, a pod koniec ubiegłego roku
uruchomiono jeden z najnowocześniejszych w kraju aparatów do angiografii
DSA, umożliwiający rozwój małoinwazyjnych technik wewnątrznaczyniowego leczenia mózgowych malformacji naczyniowych. Terminale komputerowe
w Oddziale posiadają szybkie łącze z Internetem umożliwiające stały dostęp do
piśmiennictwa, konsultacji i konferencji internetowych z ośrodkami klinicznymi w kraju i na świecie. Szczególnie bliskie kontakty łączą Oddział z Kliniką
Neurochirurgii z naszymi zagranicznymi Nauczycielami: Prof. Gazi Yasargilem
i Dr Ali Kristhem (Little Rock, USA), Prof. Albertem Rhotonem (Gainesville, USA), Prof. Takanori Fukushimą (North Carolina, USA), Prof. Yuhą Herniesniemi (Helsinki, Finlandia), Prof. Vinco Dolencem (Ljubljana, Słowenia)
oraz Prof. Volkerem Seifertem (Frankfurt n.Menem).
Obecnie w Oddziale zespół lekarski stanowią:
Ordynator Oddziału dr n. med. Dariusz Łątka, Z-ca Ordynatora - lek. med.
Tomasz Krzeszowiec - specjalista neurochirurg neurotraumatolog; dr n. med.
Waldemar Kołodziej - specjalista neurochirurg; lek. med. Bogusław Maj - specjalista neurochirurg, neurotraumatolog; lek. med. Zbigniew Florczak – specjalista neurochirurg, neurotraumatolog, chirurg ogólny; lek. med. Paweł Kita
– specjalista neurochirurg; lek. med. Grzegorz Gac - neurochirurg,
Personelem pielęgniarskim i pomocniczym (łącznie
32 osoby) kieruje Pielęgniarka Oddziałowa: mgr Dorota
Kwiatkowska – absolwentka Akademii Medycznej we
Wrocławiu (na zdjęciu).
Zespołem neurorehabilitacji kieruje: mgr Bartosz
Nazimek
Sekretariatem Oddziału kieruje: mgr Małgorzata
Żłobicka
telefony:
Na Oddziale pracują specjaliści wykształceni w najsłynniejszych polskich
klinicznych ośrodkach neurochirurgicznych (Bytom, Kraków, Poznań, Katowice-Ligota). Swoje kształcenie kontynuują poprzez staże i prestiżowe kursy
w licznych słynnych światowych ośrodkach neurochirurgicznych - m.in.
w USA (Gainesville, Fl, St.Louis, Mo, Palm Beach, Fl,Memphis,Tn), w Niemczech (Frankfurt, Tuttlingen), w Finlandii (Helsinki), w Szwajcarii (Zurych),
w Hiszpanii (Alicante), w Słowenii (Ljubljana), w Austrii (Klagenfurt, Wiedeń), w Anglii (Southampton), w Danii (Aalborg), w Portugalii (Funchal),
w Holandii (Amsterdam), we Włoszech (Rzym), w Czechach (Praga, Budziejowice). Uczestnictwo w niektórych z nich było unikalne w skali Polski. Rosnące
kwalifikacje Zespołu zostały docenione w Polsce jak i poza granicami, co spowodowało, że Oddział stał się miejscem
szkolenia dla specjalistów z innych krajowych ośrodków, a także dla neurochirurgów z zagranicy (Chorwacja, Serbia).
Działająca w ramach centralnego bloku operacyjnego nowoczesna, klimatyzowana sala operacyjna neurochirurgii,
wyposażona jest: w mikroskop operacyjny ZEISS z torem wizyjnym umożliwiającym śledzenie obrazów mikroKurs dla neurochirurgów serbskich w Opolu wspólny zabieg z prof. Djordje Jajicem z Novi
Sadu
skopowych na sali, rejestrację
fotograficzną oraz wideo tych
obrazów, USG śródoperacyjne
PANTHER do badania mózgu
w czasie rzeczywistym, dające
nie tylko obraz w prezentacji B,
ale także w prezentacjach naczyniowych Duplex i Triplex wykorzystujących funkcje -Color Doppler- i -Power Doppler-, nowoczesny stół
operacyjny z ramą Mayfielda, aspirator ultradźwiękowy ERBE i nowoczesną
szybkoobrotową wiertarkę pneumatyczną MIDAS REX Legend. Sala operacyjna neurochirurgii jest także wyposażona w jeden z najnowocześniejszych
w Polsce elektromagnetyczny system komputerowej nawigacji śródoperacyjnej
StealthStation TREON III, umożliwiający m.in. biopsje stereotaktyczne mózgu
i wspomaganie orientacji operacyjnej w zabiegach mózgowych i spondyloneuroortopedycznych. System jest zintegrowany z nowym modułem ultrasonografii
śródoperacyjnej SONOSITE. Dysponujemy także nowoczesnym nawigowanym
systemem neuroendoskopowym firmy STORZ, dającym możliwość nie tylko
wentrikulostomii czy innych wewnątrzkomorowych operacji mózgowych, ale
także małoinwazyjnych zabiegów na kręgosłupie czy przysadce mózgowej.
Oddział jest jednym z pionierów artroplastyki kręgosłupa w Polsce (protewcm.opole.pl - marzec 2009
zy dynamiczne krążków międzykręgowych - pierwsze w Polsce wykorzystanie
instrumentarium Accel do implantacji protezy Bryana – 2003 r., oraz pierwsza w Polsce implantacja protezy dynamicznej Prestige w 2004 r.). Specjaliści oddziału jako jedni z pierwszych w Polsce zastosowali u pacjentów tzw.
jednostronną przezotworową stabilizację międzytrzonową (TLIF) przy użyciu
klatki międzytrzonowej typu Boomerang oraz tzw. dynamiczną stabilizację kręgosłupa DIAM, a także resorbowalne szyjne implanty kręgosłupowe (Cornerstone HSR, Solis). Jako pierwszy ośrodek neurochirurgiczny w Polsce, a drugi
w Europie Środkowo-Wschodniej, wykorzystali fuzję obrazu trójwymiarowego
TK ze śródoperacyjną fluoroskopią podczas nawigowanej operacji stabilizacji
transpedikularnej kręgosłupa. Jesteśmy pionierami w małoinwazyjnych przezskórnych metodach operacji kręgosłupa: stabilizacja transpedikularna (Sekstant), stabilizacje międzywyrostkowe (Inspace, Aperius), nukleoplastyka mechaniczna (Decompressor), wertebroplastyka najnowocześniejszym cementem
Confidence i balonowa kyfoplastyka KyphX. W 2009 r. w naszym oddziale
wykonano pierwszą w Polsce, jedną z pierwszych w Europie, operacje przezskórnego „stentowania” kręgosłupa systemem VBS. Jako jedni z nielicznych
w Polsce mamy też w ofercie tylne stabilizacje kręgosłupa szyjnego śrubami
transpedikularnymi i do masywów bocznych (Summit, Vertex Max).
Obecnie wykonujemy ponad tysiąc pięćset operacji neurochirurgicznych rocznie (w 2008r.: 1536 !!).
Doniesienia naukowe lekarzy Oddziału Neurochirurgii WCM zostały zakwalifikowane do prezentacji na wielu kongresach krajowych i międzynarodowych, m.in. na Światowych Kongresach Neurochirurgów w Amsterdamie-1997,
Sydney-2001 i Marakeszu-2005, na Europejskim Kongresie Neurochirurgów
w Lizbonie-2004 oraz na zbliżającym się Światowym Kongresie Neurochirurgii
w Bostonie (wrzesień 2009), na który zaakceptowano aż trzy referaty z Opola
(dwa do prezentacji ustnej) !. W krótkiej historii Oddziału powstało ponad 100
prac i publikacji prezentowanych na krajowych i zagranicznych sympozjach.
Aktualnie realizujemy projekty badawcze wspólnie z Politechniką Wrocławską dotyczące dynamiki fazowej autoregulacji mózgowej, które wkrótce powinny zaowocować kolejną rozprawą doktorską. Z ciekawych faktów warto
nadmienić, że w Szpitalu uruchomiono Laboratorium Mózgu, w którym na
wzór laboratoriów znanych ze szkoleń zagranicznych, ćwiczone są techniki
operacyjne, wykorzystując specjalnie zaprojektowane dla nas w Politechnice
Gliwickiej prototypowe stanowisko ćwiczebne Hedmed, obejmujące specjalny
uchwyt zintegrowany z mikroskopem i układem ssąco-irygacyjnym.
Przy Oddziale działa Wojewódzka Poradnia Konsultacyjna, zlokalizowana
obok wejścia do Oddziału (na wprost Oddziału Ratunkowego), czynna codziennie w godzinach od 11.00 do 14.00.
Istnieje możliwość rejestracji telefonicznej 45 20 111. Do Poradni mogą być
kierowani pacjenci z całego województwa, pacjent powinien posiadać do konsultacji wszelką dotychczasową dokumentację medyczną.
Ponad 10-cio letni czas działalności neurochirurgicznej na Opolszczyźnie
pozytywnie zweryfikował potrzebę jej powstania. Wydaje się, iż perspektywy
jej dalszego rozwoju są bardzo dobre, a gwarancję tego stanowi zapał i młodość
zespołu połączone ze stosunkowo już dużym nabytym doświadczeniem.
Uroczyste obchody X-lecia Oddziału – Jarnołtówek 2008.
Dr n. med. Dariusz Łątka - lekarz neurochirurg, ordynator Oddziału
Neurochirurgii WCM w Opolu. Inicjator powołania i od 2003 prezes Zarządu Stowarzyszenia na Rzecz Rozwoju
Neurochirurgii na Opolszczyźnie „Neuro”. Urodzony w Bytomiu, 28.01.1965
r. Małżonka Marta - dr n. medycznych,
specjalista neurologii. Syn Kajetan
(1990) tegoroczny maturzysta.
Wykształcenie: 1983 matura w V
LO
w Bytomiu z wyróżnieniem, 1983Dr n.med. Dariusz Łątka z jednym ze swoich Nauczycieli – „ojcem mikroneurochirurgii” Prof. Gazi Yasargilem 89 Wydział Lekarski Śląskiej Akademii
– Uniwersytet w St.Louis, USA.
Medycznej w Zabrzu z wyróżnieniem.
W roku 1992 specjalizacja I stopnia z neurochirurgii. Rok 1995 specjalizacja
II stopnia z neurochirurgii z wyróżnieniem. Rok 1996 doktorat z zakresu neurotraumatologii z wyróżnieniem Śląska Akademia Medyczna, pod kierunkiem
prof. dr hab. R. Mrówki. Rok 2001-02, studia podyplomowe z zakresu zarządzania w ochronie zdrowia Akademia Ekonomiczna we Wrocławiu. Brał udział
w licznych prestiżowych szkoleniach i kursach zagranicznych, m.in. chirurgii
podstawy czaszki prowadzonym przez prof. V. Seiferta (Frankfurt), mikroneurochirurgii prof. A. Rhotona (Gainesville Fl), neurochirurgii naczyniowej prof.
G. Yasargila (St. Louis, Mo), neurochirurgii czynnościowej prof. R. Spetzlera
(Phoenix, Az). W latach 1989-96, Katedra i Klinika Neurochirurgii i Neurotraumatologii Śląskiej Akademii Medycznej w Bytomiu - staż podyplomowy,
asystent, starszy asystent. Od 1997 Wojewódzkie Centrum Medyczne Oddział
Neurochirurgii - starszy asystent, zastępca ordynatora, od 2004 ordynator. Osiągnięcia: wdrożenie szeregu nowych technik operacyjnych, w tym nowoczesnych
procedur protezowania i stabilizacji kręgosłupa, wdrażania nowych dostępów
operacyjnych w operacjach z zakresu chirurgii podstawy czaszki; koordynacja
projektów badawczych z wykorzystaniem matematyki nieliniowej (fraktalnej)
w analizie danych - zwłaszcza ciśnienia wewnątrzczaszkowego i prędkości
krwi w naczyniach mózgowych. Współautor podręczników „Omental transposition to the ischemic brain: a critical review. In Goldsmith The Omentum”,
„Wybrane problemy urazów wielonarządowych”, ponadto ok. 120 publikacji
w fachowej prasie krajowej i zagranicznej (około 25 artykułów), ponad 50 prowadzonych wykładów i prezentacji na sympozjach i konferencjach naukowych,
m.in. na światowych Kongresach Neurochirurgii w Holandii, Australii i Maroko. Europejskich w Portugalii i Szkocji. Członkostwo w organizacjach: Polskie
Towarzystwo Neurochirurgów, Polskie Towarzystwo Mikrochirurgów, Polskie
Towarzystwo Chirurgów Kręgosłupa, AO Spine Foundation, North American
Spine Society. Hobby to: narty, tenis, żeglarstwo, nurkowanie, komputery,
spacery z ukochanym labradorem Udusiem, uprawa roli (skończył w 2005 r.
średnią szkołę rolniczą), wyrób i jedzenie wędlin, pieczenie i chrupanie chleba
z własnego pieca chlebowego opalanego drewnem, produkcja win, nalewek
i ich „utylizacja”, uwodzenie własnej żony.
mgr Dorota Kwiatkowska
Na oddziale neurochirurgii współpracuje ze sobą zespół w skład którego
wchodzą lekarze, pielęgniarki, ratownicy medyczni, sekretarki medyczne, rehabilitanci i personel pomocniczy. Po przeprowadzonym zabiegu operacyjnym
na ostateczny wynik leczenia,
istotny wpływ ma kompleksowa
opieka dostarczona choremu.
W oddziale neurochirurgicznym pielęgniarka świadczy opiekę w okresie przed zabiegiem
operacyjnym, jak i po wykonanym zabiegu. Do najważniejszych zadań pielęgniarek należy
prawidłowe przygotowanie chorego do zabiegu w trybie planowym jak i pilnym, a także opieka
po operacji. Istotna rola pielęgniarki, w ramach intensywnego
nadzoru neurochirurgicznego,
st. piel. Alicja Jagiełło
polega na monitorowaniu stanu
10
chorego, co pozwala na podjęcie decyzji dotyczących leczenia zachowawczego
bądź operacyjnego. Monitorowanie to obejmuje stan świadomości (skala GCS),
oddechu, zapisu pracy serca, temperatury ciała, ciśnienia krwi, pomiar saturacji
tlenu, ocenę zachowania pacjentów pod kątem drgawek, pobudliwości psychoruchowej, obserwację źrenic, bilansu płynów, ocenę wyglądu skóry i błon śluzowych oraz ocenę drenowania ran operacyjnych i kontrolowanie opatrunków
na ranie pooperacyjnej.
Praca pielęgniarki na oddziale neurochirurgicznym różni się od pracy na innych oddziałach szpitalnych. Różnica ta wynika ze specyfiki opieki nad pacjentem u którego doszło do uszkodzenia układu nerwowego. Pod opiekę pielęgniarek trafiają pacjenci pobudzeni psycho-ruchowo, z zaburzeniami świadomości,
przytomności, z niedowładami, porażeniami kończyn, z zaburzeniami równowagi, z zaburzeniami mowy, pamięci (amnezja, otępienie), z zaburzeniami podstawowych funkcji życiowych (oddech, akcja serca, ciśnienie krwi). Chorzy
neurochirurgiczni nie zawsze są świadomi swego stanu i tego, co się wokół nich
dzieje, często są labilni emocjonalnie, obserwuje się u nich stany przygnębienia
i depresji. Specyfika pracy z pacjentem neurochirurgicznym wymaga od pielęgniarki dokładnej znajomości natury ludzkiej oraz określonych cech osobowości
takich jak: odporność psychiczna, tolerancja, empatia, życzliwość, elastyczność
w zachowaniu, akceptacja chorego a także łatwość w komunikowaniu się z pacjentem i jego rodziną oraz ogromna cierpliwość. Ponaglanie lub pouczanie
chorego bądź też postawa autorytarna pielęgniarki może być źródłem konfliktu
z chorym. Z pacjentem obchodzimy się delikatnie ale zdecydowanie. Rozmawiamy serdecznie i ciepło.
Współczesne
od lewej: Dominika Knaś,
Barbara Ciolek, Dorota
pielęgniarstwo
staKwiatkowska, Alicja Jagiełło,
Małgorzata Hendżak
wia pielęgniarkom
neurochirurgicznym wysokie wymagania. Umiejętności manualne w
wykonywaniu zabiegów pielęgniarskich oraz w wykonywaniu zleceń
lekarskich to nie
wszystko. Obecnie oczekuje się od
pielęgniarek samodzielnego planowania i realizowania
zadań pielęgnacyjnych. Do realizacji tych zadań niezbędne jest posiadanie szerokiej wiedzy zarówno w dziedzinie intensywnej terapii, jak i neurochirurgii oraz obowiązkowe
jej poszerzanie i pogłębianie.
11
lek.med. Tomasz Krzeszowiec, dr n. med. Dariusz Łątka (także pacjent poddany
z powodzeniem operacji dyskopatii lędźwiowej).
Jedną z podstawowych aktywności zawodowych współczesnego neurochirurga,
jest przyczynowe leczenie najbardziej rozpowszechnionej poza chorobami krążenia
patologii człowieka - chorób kręgosłupa.
„Leczenie przyczynowe” to usuwanie
przyczyny choroby, a nie łagodzenie jej
objawów takich jak ból, zapalenie, patologiczne napięcie mięśniowe, które oferują
pacjentom lekarze innych specjalności. Gdy
boli cię ząb możesz zażyć lek przeciwbólowy, przyłożyć do policzka kostkę lodu; to
przyniesie ulgę, podobnie jak ulgę przynielek.med. Tomasz Krzeszowiec
sie wizyta u neurologa, czy fizjoterapeuty
w ostrym incydencie kręgosłupowym, ale wyleczyć przyczynowo twój zepsuty
ząb może tylko stomatolog, a uszkodzony kręgosłup - tylko specjalista chirurgii
kręgosłupa – neurochirurg lub spondyloortopeda. Zwróć uwagę, że gdy zepsuje
się twój samochód, to natychmiast biegniesz do mechanika: trzeba wymienić,
naprawić zepsuty element, mało kto wierzy, że mechaniczne uszkodzenie można naprawić przez dołożenie smaru, albo umycie karoserii... . Dlaczego tak się
boimy ingerencji mechanicznej w kręgosłup ?...
W ostatnich latach dokonał się ogromny postęp w technikach neurochirurgicznych mających na celu przywrócenie prawidłowych własności mechanicznych naszego kręgosłupa, które zakłóca jego choroba. Postęp ten sprowadza się
do tego, że ingerencje te są coraz szybsze, bezpieczniejsze, skuteczniejsze. Gdy
zaczynaliśmy swoją karierę zawodową przed 20 laty pacjent po operacji kręgosłupa leżał w łóżku 2 tygodnie, potem był „uruchamiany”, rehabilitowany….
Obecnie nie znam procedury operacyjnej na kręgosłupie, po której pacjent nie
mógłby być „uruchomiony” i wypisany do domu później niż następnego dnia
i to bez żadnej zewnętrznej stabilizacji (gorsetu, kołnierza) i bez specjalnych
zaleceń ograniczających aktywność ruchową. Równocześnie współczynnik powikłań spadł poniżej 0,4%, a więc zabieg operacyjny na kręgosłupie stał się
bezpieczniejszy niż zażycie tabletki Aspiryny ! Dlaczego nie rozumieją tego ludzie cierpiący na rozmaite schorzenia kręgosłupa, które można łatwo przerwać
prostą neurochirurgiczną procedurą operacyjną, a której się boją ze względu na
zakorzenione i podtrzymywane - niestety czasem przez specjalistów, uprzedzenia i zabobony?
Rozmawiając o kręgosłupie i jego patologiach, łatwiej zrozumiemy problemy związane z jego leczeniem.
Kręgosłup człowieka składa się z 24 pojedynczych kręgów (odpowiednio
w odcinku szyjnym 7, odcinku piersiowym 12 i w odcinku lędźwiowym 5)
12
oraz z kości krzyżowej i kości guzicznej. Kręgi są połączone ze sobą za pomocą stawów międzykręgowych, więzadeł i dysków. Wewnątrz tak zbudowanego
rusztowania znajduje się kanał kręgowy wypełniony przez struktury nerwowe
odpowiedzialne za przekazywanie bodźców z mózgu do poszczególnych partii
ciała i z powrotem. Strukturami nerwowymi przebiegającymi w kanale kręgowym są: rdzeń kręgowy i korzenie nerwowe. Rdzeń kręgowy połączony w górnej części z mózgiem wypełnia kanał kręgowy od wysokości pierwszego kręgu
szyjnego C1 do wysokości ostatniego kręgu piersiowego Th12, lub drugiego
kręgu lędźwiowego L2 zależnie od płci, budowy anatomicznej, wzrostu człowieka. Od dolnego końca rdzenia kręgowego, czyli od poziomu Th12-L2 w kanale znajdują się już tylko korzenie nerwowe biegnące w pęczku zwanym ogonem końskim i biegną aż do końca kanału kręgowego zazwyczaj do poziomu
dolnego kości krzyżowej. Korzenie nerwowe odchodzą od rdzenia kręgowego
od wysokości C1 na każdym poziomie kanału kręgowego i wychodzą na zewnątrz przez otwory międzykręgowe znajdujące się pomiędzy poszczególnymi
kręgami kręgosłupa. Dyski znajdujące się pomiędzy trzonami kręgów są swoistymi amortyzatorami kręgosłupa człowieka, ich zwyrodnienie – najczęstsza
forma patologii kręgosłupa współczesnego człowieka - prowadzi do tak zwanej
dyskopatii; w jej przebiegu mogą wystąpić różne objawy kliniczne, z których
pierwszym i najczęstszym jest ból.
Najczęstszą przyczyną dolegliwości bólowych są zmiany zwyrodnieniowe
w strukturze dysku. Do zmian strukturalnych w dysku dołączają się również
zmiany zwyrodnieniowo-wytwórcze w stawach międzykręgowych i krawędziach trzonów kręgosłupa w kierunku kanału kręgowego i otworów międzykręgowych prowadzące do zmian stenotycznych, skutkujących patologicznymi
objawami ubytkowymi i podrażnieniowymi. W przebiegu zmian zwyrodnieniowych dochodzi do takiego osłabienia struktury dysku, która doprowadza
do przemieszczenia się części dysku zwanego jądrem miażdżystym do kanału
kręgowego. Wpuklanie się dysku do kanału kręgowego i ucisk przez dysk na
struktury nerwowe wywołuje dolegliwości bólowe o typie rwy, czyli promieniowania bólu do kończyn. Zależnie od zaawansowania choroby, mogą do objawów bólowych dołączyć się objawy neurologiczne pod postacią zaburzenia
funkcji rdzenia kręgowego i korzeni nerwowych. Zależnie od poziomu uszkodzonego dysku, dyskopatię dzielimy na szyjną, piersiową i lędźwiową. Objawy
dyskopatii różnią się zależnie od poziomu kręgosłupa i stopnia ucisku struktur
nerwowych. W przypadku rozpoznania dyskopatii na podstawie objawów klinicznych opisanych poniżej oraz na podstawie badania rezonansu magnetycznego, pacjenta kwalifikuje się do leczenia usprawniającego lub operacyjnego.
W przypadku dyskopatii szyjnej dolegliwości bólowe dotyczą najczęściej
karku, potylicy oraz często towarzyszy im promieniowanie bólu do kończyn
górnych oraz górnej powierzchni pleców. W przypadku bardziej zaawansowanych zmian zwyrodnieniowych, mogą pojawić się ubytkowe objawy neurologiczne pod postacią zaburzeń czucia dotyku w kończynach górnych, osłabienia
siły mięśniowej o różnym nasileniu, zwane niedowładem, które może dotyczyć
tylko kończyn górnych (tzw. radikulopatia) lub w wyniku uszkodzenia rdzenia kręgowego - może dotyczyć kończyn górnych i dolnych (tzw. mielopatia
szyjna).
13
W grupie wiekowej do 45 roku życia pomiędzy 70-95 % populacji przebyło co najmniej raz epizod bólu odcinka lędźwiowego kręgosłupa. Duża grupa
pacjentów z bólami odcinka lędźwiowego kręgosłupa bagatelizuje ten problem często z niewiedzy. Niewiele wiemy o profilaktyce, mechanizmach które
te dolegliwości powodują, o tym gdzie się udać w sytuacji gdy problem ten
się powtarza, nie ustępuje lub przeszkadza w naszym życiu zawodowym czy
rodzinnym. Innym problemem jest brak edukacji zdrowotnej w naszym społeczeństwie, jak również brak dostępu do specjalistów zajmujących się schorzeniami kręgosłupa. Przecież każdy z nas, nawet ten najbardziej zapracowany,
gdyby miał odpowiednią wiedzę na temat następstw zaniedbywania narastających i powtarzających się dolegliwości bólowych kręgosłupa znalazłby pół
godziny dziennie na ćwiczenia. Skutkiem niewiedzy jest również strach przed
udaniem się do specjalisty neurochirurga. Każdy powinien wiedzieć, że ból kręgosłupa przedłużający się powyżej 4 tygodni, jak również ból promieniujący
do kończyn jest sygnałem, że problem jest trochę poważniejszy i powinniśmy
skontaktować się ze specjalistą w celu konsultacji i wykonania odpowiedniej
diagnostyki, którą w tym przypadku jest rezonans magnetyczny. Pamiętajmy,
że ból dolnego odcinka kręgosłupa trwający powyżej 3 miesięcy staje się bólem
przewlekłym, z którym walka jest dużo trudniejsza i przynosi gorsze efekty.
Z drugiej strony pamiętajmy również, że tylko do 3 % pacjentów z dolegliwościami bólowymi kręgosłupa lędźwiowego, u których rozpoznano dyskopatię
lędźwiową, wymaga ostatecznie leczenia operacyjnego. W większości przypadków pacjenci wymagają w pierwszej kolejności intensywnego leczenia pod
okiem specjalistów rehabilitacji.
Tylko u niewielkiej grupy pacjentów, u których objawy kliniczne i obraz
badań radiologicznych jest poważny, pierwszym etapem leczenia jest leczenie operacyjne. Najpoważniejszymi objawami skłaniającymi neurochirurga do
podjęcia decyzji o pilnej operacji są ubytkowe objawy neurologiczne pod postacią osłabienia funkcji mięśni kończyn dolnych, zaburzenia funkcji zwieraczy, zaburzenia czucia dotyku na kończynach dolnych, jak również bardzo silny
zespół bólowy z promieniowaniem do kończyn dolnych.
Metody leczenia operacyjnego dyskopatii lędźwiowej.
Nukleoplastyka jest minimalnie inwazyjnym zabiegiem dekompresji krążka
międzykręgowego. Wskazana jest w leczeniu pacjentów z objawową zamkniętą
przepukliną jądra miażdżystego. Celem nukleoplastyki jest zmniejszenie ciśnienia w obrębie chorego krążka międzykręgowego i tym samym ustąpienie
jego objawowej kompresji na struktury nerwowe. Nukleoplastyka należy do
grupy tzw. wewnątrzdyskowych metod operacyjnych, które sprowadzają się do
wprowadzenia przez skórę, pod kontrolą rtg, kaniuli do chorego dysku międzykręgowego i częściowe zniszczenie go poprzez dowolne medium (mechanicznie, laserowo, termicznie, chemicznie). W oddziale neurochirurgii w Opolu wykorzystujemy dekompresję mechaniczną systemem Decompressor firmy
Stryker, która góruje nad modnymi metodami elektrokoablacyjnymi i laserowymi swoim bezpieczeństwem. W miejscu tym, należy podkreślić, że każda
z tych metod ma bardzo ograniczone zastosowanie do rzeczywiście niewielkich
dyskopatii przebiegających z zachowaniem ciągłości pierścienia włóknistego
chorego krążka.
14
M i k ro c h i r u r g i c z n a
i endoskopowa metoda
usuwania jądra miażdżystego w odcinku lędźwiowym kręgosłupa jest metodą
otwartą operacji kręgosłupa
z dostępu od tyłu. Stosowany jest jedynie mniej
inwazyjny niż w metodzie
Małoinwazyjna przezskórna nukleoplastyka mechaniczna (Decompressor)
klasycznej dostęp do kręgosłupa. Od metody klasycznej różni się ponadto używanym powiększeniem
optycznym w postaci mikroskopu operacyjnego lub endoskopu, zwiększając
bezpieczeństwo pacjenta. Metoda ta jest bardziej inwazyjna niż nukleoplastyka,
bo wymaga nacięcia skóry – 2 - 5cm, ale można ją stosować do wszystkich typów dyskopatii, więc zarówno tych z zachowaniem, jak i przerwaniem ciągłości
pierścienia włóknistego i więzadła podłużnego tylnego. W Opolu wykonujemy
ok. 500 tego typu operacji rocznie, uznając tę metodę za najlepszą, najbardziej
uniwersalną i najbezpieczniejszą dla naszych chorych.
Klasyczną metodę usuwania jąder
miażdżystych w odcinku lędźwiowym
kręgosłupa ze stabilizacją międzytrzonową i stabilizacją przeznasadową stosuje się w przypadku zaawansowanych
zmian zwyrodnieniowych kręgosłupa,
tzw. spondylozie lędźwiowej, w przypadku niestabilności kręgosłupa lędźwiowego oraz w przypadku kręgozmyku
w odcinku lędźwiowym. Wykonuje się
wówczas usunięcie dysków od tyłu poprzez laminektomię (usunięcie łuku kręgu) lub przez fenestrację (pomiędzy łuKontrola radiologiczna po złożonej operacji
dyskopatii lędźwiowej z fuzją międzytrzonową
kami kręgów). W miejscu po usuniętym
i przeznasadową śrubami tytanowymi.
dysku umieszcza się sztywny implant
węglowy lub biowchłanialny. Następnie w trzony kręgów wkręca się śruby tytanowe i łączy się je za pomocą prętów tytanowych. Wadą tej metody jest brak
ruchu kręgosłupa w operowanym odcinku, dlatego stosowana jest tylko w przypadkach zaawansowanej choroby kręgosłupa.
Dyskopatia szyjna i metody jej operacyjnego leczenia.
Rozwój cywilizacji, siedzący tryb życia, często w połączeniu z wielogodzinną pracą w niefizjologicznych pozycjach na przykład przed komputerem
jest jednym z powodów występowania choroby zwyrodnieniowej kręgosłupa
szyjnego, której składową jest dyskopatia szyjna. Podobnie jak w przypadku
dolegliwości bólowych odcinka lędźwiowego kręgosłupa, również bóle karku,
głowy, bóle kończyn górnych przedłużające się powyżej 4 tygodni, powinny
nas skłonić do wizyty u specjalisty, oraz wykonania diagnostyki, którą w tym
przypadku jest rezonans magnetyczny.
W przypadku dolegliwości bólowych związanych z dyskopatią szyjną, tak
15
jak w przypadku dyskopatii lędźwiowej, tylko nieliczni pacjenci wymagają leczenia operacyjnego, większość natomiast uzyskuje poprawę po odpowiednio
przeprowadzonej intensywnej rehabilitacji.
Pacjentom kwalifikującym się do leczenia operacyjnego dyskopatii szyjnej
zaleca się poddanie operacji usunięcia dysku z dostępu przedniego ze stabilizacją międzytrzonową sztuczną protezą dysku (sztuczny dysk). Dotyczy to
w szczególności pacjentów bez cech zaawansowanej choroby zwyrodnieniowej
kręgosłupa szyjnego.
W przypadku bardziej zaawansowanych zmian zwyrodnieniowych kręgosłupa szyjnego wykonywana jest operacja usunięcia dysku szyjnego z dostępu
przedniego ze stabilizacją międzytrzonową, wszczepem węglowym lub z materiałów biowchłanialnych.
Operacyjny dostęp przedni z usuwaniem jądra miażdżystego i stabilizacją
międzytrzonową w odcinku szyjnym kręgosłupa liczy sobie już ponad pół wieku. W Polsce został po raz pierwszy wprowadzony przez profsora Jana Haftka
w 1965 roku, a został rozwinięty w Klinikach Neurochirurgii w Łodzi i w Bytomiu, m.in. przez naszego Nauczyciela dr n. med. Jerzego Pieniążka. Wówczas po usunięciu dysku kręgosłup stabilizowało się za pomocą kości pobranej
z talerza biodrowego pacjenta. Metoda dostępu jest cały czas ta sama, natomiast
nastąpiła znaczna ewolucja w metodzie stabilizacji kręgosłupa. Obecnie mamy
do dyspozycji dwie metody stabilizacji międzytrzonowej po usunięciu dysku
szyjnego: artrodezę i artroplastykę przy użyciu ruchomych protez.
Artrodeza, czyli stabilizacja sztywna, nieruchoma, polega na zastosowaniu
sztywnych
międzytrzonowych klatek
tytanowych, węglowych,
polimerowych lub sztywnych klatek z materiałów
biowchłanialnych. Sztywne implanty, zwane potocznie „cage” („klatka”)
Blizna po operacji dyskopatii szyjnej.
mają spełnić funkcję podporową w przestrzeni po usuniętym dysku oraz dać rusztowanie dla zrostu kostnego. Pozostają one w kręgosłupie do końca naszego życia (tak jak się to dzieje
w przypadku wszczepów węglowych i z polimerów) lub ulegają biodegradacji
i są całkowicie zastępowane nowowytworzoną kością. Oddział Neurochirurgii w Opolu zaczął stosować materiały biowchłanialne w leczeniu kręgosłupa
jako pierwszy w Polsce. Wadą tego rodzaju stabilizacji jest usztywnienie kręgosłupa na jednym lub większej ilości poziomów (zależnie od ilości usuwanych dysków), co może sprzyjać powstawaniu dyskopatii na innych poziomach
kręgosłupa szyjnego. Problemy nie występują w przypadku zastosowania jako
stabilizacji międzytrzonowej artroplastyki.
Artroplastyka polega na zastosowaniu sztucznej protezy dysku wszczepianej w miejsce po usunięciu chorego dysku. Zasadą tego rodzaju stabilizacji
międzytrzonowej jest uzyskanie funkcji podporowej z jednoczasowym zacho16
waniem ruchomości kręgosłupa na operowanym odcinku. Wadą tej metody są dość duże koszty protezy
dysku. Należy podkreślić, że Oddział Neurochirurgii
w Opolu jest jednym z pionierów artroplastyki szyjnej, a materiał obejmujący blisko 100 zaimplantowanych protez jest największy w Polsce (obok Oddziału
Ortopedii Kręgosłupa w Piekarach Śląskich).
Kontrolne rtg po implantacji ruchomej protezy szyjnej Bryan.
lek. med. Grzegorz Gac
Od 2005 roku stosujemy w zabiegach neurochirurgicznych w Opolu system nawigacji śródoperacyjnej.
Mówiąc prościej, przypomina on znany z codziennego użytku system nawigacji samochodowej. Nie jest
niezbędny do przeprowadzenia zabiegu, ale znacznie
go ułatwia i poprawia bezpieczeństwo pacjentów. Jak
wyglądała historia i przesłanki do jego wprowadzenia
do rutyny operacyjnej?
Po przekroczeniu na przełomie XIX i XX wieku
bariery jaką była anatomia i fizjologia układu nerwowego oraz znaczące postępy w neuroanastezjologii
w kolejnych dekadach, rozwój neurochirurgii bezpośrednio związany był z wielkimi osobowościami jej „ojców”: Victora Horsleya,
Harveya Cushinga, Williama Halsteda, Waltera E. Dandy’ego, i ich bezpośrednich sukcesorów takich jak: Wilder Penfield, Herbert Olivecrona, Charles Drake, Egas Moniz, Theodore Kurze czy M. Gazi Jasargil .
Jednak już od lat 70-tych XX wieku ogromna rolę w końcowym efekcie
działalności neurochirurgicznej odgrywały kolejne postępy w diagnostyce,
w neuroobrazowaniu: cyfrowa angiografia subtrakcyjna, tomografia komputerowa, rezonans magnetyczny jak i ich dalsze rozwinięcie czyli PET i SPECT
oraz co nie mniej ważne rozpowszechnienie mikroskopu operacyjnego.
Natomiast w chwili obecnej, po wkroczeniu w XXI wiek, czynnik ludzki
niezmiernie ważny, wspomagany jest w coraz większym stopniu przez zdobycze współczesnej technologii materiałowej (implanty, narzędzia) jak i postępy
w elektronice i towarzyszącej jej miniaturyzacji: śródoperacyjny monitoring
, maping, śródoperacyjne USG i MRI, robotyzacja czy wreszcie bezpośrednie
17
„połączenie” zdolności manualnych operatora z nowoczesną techniką - systemy nawigacji. Głównymi korzyściami które niosą ze sobą te systemy są:
po pierwsze przekształcenie dwuwymiarowych obrazów (2D) z TK, MRI czy
angiografii mózgowej w modele trójwymiarowe (3D), a po drugie możliwość
śledzenia i weryfikacji działań operatora w tym że środowisku 3D w czasie
rzeczywistym.
Czy zatem rola neurochirurga sprowadzi się w najbliższych dekadach jedynie do obsługi coraz bardziej skomplikowanych systemów elektronicznych
?. Myślę, iż na chwilę obecną odpowiedź jest jednoznaczna: NIE. Procedura
operacyjna jak i samo środowisko ośrodkowego układu nerwowego (OUN)
są zbyt skomplikowane i niosą ze sobą wiele, zbyt szybko zmieniających się
parametrów aby osiągnąć zamierzony efekt bez udziału czynnika ludzkiego tj.:
wyszkolenia czy wręcz intuicji doświadczonego operatora. Najlepszym tego
przykładem jest „brain shift” czyli śródoperacyjne przemieszczenie struktur
mózgowia w stosunku do modelu stworzonego w oparciu o przedoperacyjne
badania obrazowe.
Warto nadmienić, iż wszechobecna w różnych dziedzinach medycyny elektronika jest sferą której nie da się pominąć na współczesnej sali operacyjnej. Już
dotychczasowe doświadczenia z neuronawigacją pozwalają na stwierdzenie,
iż systemy te prowadzą do znamiennego poszerzenia możliwości współczesnej neurochirurgii, zwłaszcza w przypadku zmian w okolicach elokwentnych,
zmian o niewielkich wymiarach i/lub położonych głęboko w obrębie mózgowia, zmian zlokalizowanych na podstawie czaszki, zaburzonych stosunków
anatomicznych jak i w neurochirurgii czynnościowej. Dzięki tym systemom
w krótkim okresie czasu oczekiwać należy iż często używane przez ogół neurochirurgów pojęcie „no man land” dotyczyć będzie znacznie mniejszego obszary
struktur układu nerwowego, a określenie chirurgia minimalnie inwazyjna, nabierze jeszcze bardziej dosłownego znaczenia.
Właśnie możliwość dalszego ograniczenia traumatyzacji struktur nerwo-
Wykorzystanie neuronawigacji w codziennej praktyce Oddziału Neurochirurgii
(operacje kręgosłupowe - po lewej, operacje mózgu - po prawej)
18
wych i naczyniowych OUN niesie ze sobą ogromne korzyści, gdyż poza uniknięciem, bądź ograniczeniem zakresu ubytkowych objawów neurologicznych
w bezpośrednim okresie pooperacyjnym ma również niebagatelne znaczenie
przy konieczności podjęcia leczenia „uzupełniającego”, z uwagi na skrócenie
czasu w którym zarówno stan kliniczny pacjenta jak i stan miejscowy okolicy
operowanej pozwalają na jego rozpoczęcie.
Udowodnionym również w codziennej praktyce neurochirurgicznej, jest
fakt zmniejszenia w wyniku zastosowaniach systemów nawigacji, kosztów
procedur neurochirurgicznych (poprzez skrócenie czasu zabiegu i znieczulenia,
ograniczenie utraty krwi, bardziej efektywne wykorzystanie pracy operatora)
jak i czasu hospitalizacji oraz zmniejszenie ekspozycji personelu zwłaszcza
na promieniowanie rentgenowskie. Nie mniej ważnym czynnikiem z którym
mamy coraz częściej do czynienie są natomiast rosnące oczekiwania pacjentów
i to już nie tylko co do „poprawności” zabiegu ale też jego następstw kosmetycznych.
Ku trzem wymiarom
Neurochirurgia jest specyficzna gałęzią chirurgii, w której jedną z głównych umiejętności jaką musi cechować się operator jest wyobraźnia i widzenie przestrzenne. W obrębie OUN rzadko istnieje możliwość wizualnej oceny
zmiany z różnych kierunków co pomaga w innych dziedzinach chirurgii, gdzie
stosunki anatomiczne i mobilność struktur to umożliwia. Dlatego dążenie do
pokonania bariery dwuwymiarowości celem bardziej obiektywnej lokalizacji
zmiany chorobowej oraz jej stosunków anatomicznych do struktur otaczających
charakteryzuje już początki współczesnej neurochirurgii. Dopiero jednak prace
i instrumentarium stworzone kolejno przez Victora Horsleya i Roberta Henryego Clarka, Ernesta A. Spiegla i Henrego T. Wycisa oraz Larsa Leksella wprowadziły do neurochirurgii możliwość pracy w przestrzeni 3D, czego wykładnikiem był ogromny postęp neuroonkologii, neuroradioterapii a w szczególności
neurochirurgii czynnościowej. Nadal jednak systemy te pozwalały jedynie na
ustalenie koordynatów zmiany w trzech wymiarach. Przełomu dokonano w latach 90-tych XX wieku wprowadzając do praktyki neurochirurgicznej systemy, które poza możliwością przedoperacyjnego ustalenia położenia zmiany
w przestrzeni 3D umożliwiły również lokalizację w tym środowisku narzędzi
jak i kontrolę ruchów operatora w czasie samej procedury operacyjnej - systemy nawigacji śródoperacyjnej. W systemach tych neurochirurg jest w stanie
śledzić końcówki swoich narzędzi w trójwymiarowej mapie organu, który generuje system na podstawie przedoperacyjnych badań obrazowych, dzięki układowi specjalnych czujników zainstalowanych w kamerach śledzących emitery
osadzone na narzędziach. Rewolucyjna technologia!
Podziękowania
Dziękujemy naszym polskim Nauczycielom: prof. dr. hab. n. med. Ryszardowi Mrówce - pionierowi neurochirurgii naczyniowej na Śląsku, wspaniałemu Szefowi, niedościgłemu wzorowi śródoperacyjnego opanowania; dr med. Jerzemu Pieniążkowi - naszemu Mistrzowi i „guru” w chirurgii
kręgosłupa; dr hab. n. med. Stanisławowi Hendrykowi - niezłomnemu i wytrwałemu chirurgowi
podstawy czaszki; dr med. Wiesławowi Szydlikowi - wybitnemu praktykowi i przyjacielowi z Kliniki Neurochirurgii Śl. A. M. w Bytomiu, za ich trud, zaangażowanie i wiarę, że ukształtują
z nas pełnokrwistych „chirurgów kruchego domu duszy”...
19
Publiczny Samodzielny Zakład Opieki Zdrowotnej
Wojewódzkie Centrum Medyczne
45-418 Opole, Al. W. Witosa 26
e-mail: [email protected] www.wcm.opole.pl
Redaktor Naczelny „wcm.opole.pl” - Wiesław Duda
Na zdjęciu 1 str. okładki: dr T. Krzeszowiec, dr Z. Florczak
Sekretariat Dyrektora (0-77) 45 20 745, 54 13 745, fax (0-77) 45 20 123
Kancelaria (0-77) 45 20 124, 54 13 124
Informacja dla pacjentów (0-77) 45 20 711, 54 13 711, (0-77) 45 79 067
Rejestracja Główna (0-77) 45 20 111, 54 13 111
Skład i druk: Eurocent, 45-049 Opole, ul. Dwernickiego 4, tel. 077 44 10 777, [email protected]
20

marzec 2009

Transkrypt

Podobne dokumenty

Sprawozdanie Merytoryczne Zarządu Stowarzyszenia Na Rzecz