Masło ma lane

Region Gda
ski NSZZ „Solidarno
http://www.solidarnosc.gda.pl
Masło ma
lane
Oto przykłady wypowiedzi, zawieraj
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
cych niepoprawne sformułowania:
Samochód cofał si do tyłu.
Chłopiec wracał z powrotem do domu.
Sytuacja poprawiała si na lepsze.
Zebrani nadal kontynuowali nurtuj cy ich temat.
Ty, tchórzliwy tchórzu, nie przychod tu wi cej.
Zabił go na mier .
Zaprojektowano tam wodny akwen.
W tym sklepie mamy wył cznie sprzeda tylko za pieni
Ten zespół podziwiano za wzajemne współdziałanie.
W lesie zapanował ciemny mrok.
Dlaczego powy
sze zdania s
dze.
niepoprawne?
Przyjrzyjmy si kolejno nast puj cym wyra eniom i zwrotom, wyja niaj c znaczenie
przynajmniej jednego członu (w nawiasie kwadratowym), i porównajmy to „wyja nienie ze
znaczeniem drugiego członu.
1. cofał si [czyli: usuwał si do tyłu] do tyłu
2. wracał [przybywał z powrotem] z powrotem
3. poprawiała si [ulepszyła si ] na lepsze
4. nadal kontynuowali [wykonywali w dalszym ci
5. tchórzliwy [zachowuj
6. Zabił [u
miercił
] na
cy si
gu]
jak
tchórz] tchórzu
mier
7. wodny akwen [obszar wodny]
8. wył
cznie[tylko] sprzeda [odst
pienie komu
czegoza pieni
dze] tylko za pieni
dze
9. wzajemne [obopólne] współdziałanie [działanie wspólne]
10. ciemny mrok [szaro
, zmierzch
, a mroczny to: niedostatecznie o
wietlony,ciemny]
Jak widzimy, podane przykłady zawieraj poł czenia wielowyrazowe składaj ce si ze słów to
samo lub prawie to samo znacz cych. Wyrazy okre laj ce nie wzbogacaj tre ci wyrazów
okre lanych.
1/2
Region Gda
ski NSZZ „Solidarno
http://www.solidarnosc.gda.pl
Potocznie o takich wypowiedziach mówimy ‒ masło ma
si co przez to samo bł
‒ dne koło.
lane
, a o definicjach, w których okre
la
J zykoznawcy nazywaj takie wyra enie lub zwrot, którego składniki powtarzaj t sam tre
‒ pleonazmem [od greckiego: pleonasmos = nadmiar], a wypowied składaj c si z wyrazów
jednoznacznych lub bliskoznacznych, w której wyraz okre laj cy nie wzbogaca tre ci wyrazu
okre lanego, lecz niepotrzebnie j powtarza tautologi
‒
[od gr. tauto = to samo + logos =
słowo].
To zjawisko j zykowe obserwowano ju od dawna, o czym wiadczy mi
powiedzenie: „idem per idem , które znaczy: „to samo przez to samo .
dzy innymi łaci
skie
Niepo
dane
pleonazmy i tautologie najcz
ciej wynikaj z nieu wiadamiania sobie przez
mówi cych znaczenia u ywanych słów; przynajmniej w trakcie mówienia, ale zdarza si , e w
tekstach literackich pleonazmy i tautologie bywaj
wiadomie u ywane do spot gowania
wyrazisto ci wypowiedzi lub do wywołania efektu humorystycznego. Stosowaniezestawie
tautologicznych w celach ekspresywnych w stylistyce nazywane jest figur etymologiczn . Taka
figura wzmacnia efekt wypowiedzi, np.: „Wisła ci piewk
piewa piewn , przez polsk płyn
ziemi
(S. Wyspia ski).
Przy okazji przypominam:
WYRA ENIEto poł czenie wielowyrazowe, w którym członami podstawowymi s wyrazy
odmieniaj ce si przez przypadkiimiona),
(
czyli: rzeczowniki, przymiotniki, zaimki, liczebniki,
imiesłowy przymiotnikowe. Wyró niamy wyra enia o postaci grupy imiennej, np.:
biały kruk,
słomiana wdowa lub wyra enia przyimkowe, np.:w gor cej wodzie k pany
, albo wyra enia
porównawcze, np.: głupi jak but.
ZWROT to poł czenie wielowyrazowe o postaci grupy czasownikowej (członem podstawowym
jest czasownik), np.: pi jak suseł
, dolewa oliwy do ognia, zbija b ki.
Barbara Ellwart
2/2
Powered by TCPDF (www.tcpdf.org)
c