Stwierdzenie nabycia spadku. Zrzeczenie się spadku. Ochrona

Prawo cywilne – ćwiczenia; 2014/2015
dr Anna Rachwał, dr Michał Kućka
PRAWO SPADKOWE: (43) Stwierdzenie nabycia spadku. Zrzeczenie się spadku.
Ochrona dziedziczenia. *Transmisja
1. Gustaw, na rzecz którego stwierdzono nabycie spadku po Monice, sprzedał spadek Joli. Niedługo
potem okazało się, że rzeczywistym spadkobiercą jest Bogdan (wskutek jego wniosku sąd zmienił
postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku). Bogdan wystąpił do Joli z żądaniem wydania spadku.
Jola podnosi jednak, że nabyła spadek w dobrej wierze i nie zamierza niczego wydawać.
Jak powinien postąpić sąd z powództwem Bogdana?
2. Do spadku po Joannie został powołany Marek. Przyjmując, że w skład spadku wchodzi
nieruchomość, którą władała Joanna (była ujawniona w księdze wieczystej), Marek wystąpił do sądu
o wpisanie jego jako nowego właściciela. Po złożeniu wniosku, lecz przed uzyskaniem wpisu Marek
darował nieruchomość Weronice, powołując się na to, że był wyłącznym dziedzicem Joanny
(przedstawił u notariusza prawomocne postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku). Po upływie
roku do Weroniki zgłosił się Alfred żądając wydania nieruchomości. Jak się okazało, Joanna nie była
jej właścicielką.
Czy Alfreda roszczenie jest zasadne?
3. W dniu 6 maja 2009 r. w kancelarii notarialnej stawili się Elżbieta, Bogusław i Janusz, wnosząc
o sporządzenie aktu poświadczenia dziedziczenia po ich matce Marii, zmarłej 24 lipca 1997 r.
Przedstawili wymagane dokumenty stanu cywilnego oraz zapewnili, że spadkodawczyni
nie pozostawiła testamentu. Analizując przedłożone dokumenty, notariusz stwierdziła, że Maria
pozostawała w chwili śmierci w związku małżeńskim z Kazimierzem, który zmarł 26 lutego 2009 r.
W tej sytuacji odmówiła dokonania czynności, gdyż – jej zdaniem – wymagany przez art. 95b ustawy
z dnia 14 lutego 1991 r. - Prawo o notariacie (Dz. U. z 2014 r., poz. 164, ze zm.) udział wszystkich
osób, które mogą wchodzić w rachubę jako spadkobiercy ustawowi Marii, z powodu śmierci jej męża
i ustawowego spadkobiercy Kazimierza, nie jest możliwy.
Czy notariusz postąpiła prawidłowo? Czy jej zachowanie należałoby inaczej ocenić, gdyby nie żył
także Janusz (syn Marii i Kazimierza – żonaty i mający dwoje dzieci)?
Zob. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 17 listopada 2009 r., III CZP 89/09, OSNC 2010, nr 5,
poz. 71 z glosami M. Walasika (Rejent 2010, nr 5, s. 106 i n.) oraz P. Księżaka i K. Szymury
(Rejent 2010, nr 10, s. 137 i n.).
4. Stefan był żonaty z Ludwiką. Mieli dwoje dzieci – Alfreda i Zenobię. Żyła jeszcze matka Stefana –
Elwira. W Wigilię Świąt Bożego Narodzenia Elwira zrzekła się po Stefanie dziedziczenia. Tego
samego dnia Ludwika również zrzekła się dziedziczenia po Stefanie, jednak zastrzegła, że udział,
który by odziedziczyła, powinien przypaść Zenobii. Umowy zostały zawarte przed notariuszem.
Następnego dnia – podczas obiadu rodzinnego – Stefan udławił się uszkiem z barszczu i zmarł.
Kto dziedziczy po Stefanie (i w jakim udziale)?
5. Marcin był bogatym przedsiębiorcą. Jego syn – Tomasz – chciał udowodnić ojcu, że potrafi sam
o siebie zadbać. Aby dowieść swojej determinacji, zawarł więc z ojcem przed notariuszem umowę,
zgodnie z którą zrzekł się dziedziczenia po ojcu, jeśli przed ukończeniem 30 roku życia na koncie
nie uda mu się odłożyć 250 000 zł.
Jakie skutki wywoła taka umowa, jeśli:
a) Marcin umrze przed ziszczeniem się warunku;
b) Marcin umrze po ziszczeniu się warunku?
6. Jan zmarł, pozostawiając po sobie syna – Michała, który po pięciu miesiącach od śmierci ojca
spadek odrzucił. Do spadku zostało powołane Miasto Kraków. W skład spadku wchodziły
oszczędności Jana, zgormadzone na rachunku bankowym (oprocentowanym w wysokości 5% w skali
roku) wynoszące 100 000 zł. Po upływie 5 lat okazało się, że Jan miał jeszcze jednego syna –
Grzegorza (o którego istnieniu nie wiedział). Grzegorz wystąpił do sądu o uchylenie stwierdzenia
nabycia spadku i stwierdzenie nabycia spadku na jego rzecz, co też nastąpiło. Grzegorz zwrócił się
do banku o wypłatę środków na koncie, okazało się jednak, że odsetki zostały już pobrane przez
Michała i Miasto Kraków. Grzegorz wystąpił do Michała i Miasta Kraków o zapłatę odsetek.
Wyjaśnij, czy Grzegorzowi przysługują roszczenia o zapłatę odsetek. Jeśli tak, to wskaż podstawę
prawną roszczeń Grzegorza, a także ich wysokość.
Por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 22 października 2003 r., I ACa 1391/01, OSA
2005, nr 2, poz. 9.
*Antonina zmarła w wieku 86 lat. Miała córkę – Gryzeldę. Przyjaźniła się też z Lukrecją, z którą znała
się przeszło 50 lat. W swoim testamencie powołała więc zarówno córkę, jak i przyjaciółkę do spadku
– po połowie. Nikt jednak nie wiedział nic o testamencie (który został wsunięty do jednego z tomów
książki M. Prousta „W poszukiwaniu straconego czasu”). Po 3 latach od śmierci Antoniny, Gryzelda
odnalazła testament matki. Nie wiedziała jednak, że od dwóch lat nie żyje też Lukrecja, która
pozostawiła po sobie trójkę córek – Alę, Elę i Relę. Ala i Ela przyjęły już spadek po matce, zaś Rela
go odrzuciła. Gryzelda skontaktowała się z córkami Lukrecji, wskutek czego przed notariuszem
spadek po Antoninie przyjęły Gryzelda, Ala i Rela, odrzuciła go natomiast Ela. Sąd rozpatrujący
wniosek Gryzeldy o stwierdzenie nabycia spadku po Antoninie nabrał wątpliwości co do kręgu
spadkobierców po Antoninie.
Jakie rozstrzygnięcie powinien wydać sąd?