Kreska - Wydział Intermediów

AKADEMIA SZTUK PIĘKNYCH W KRAKOWIE IM. JANA MATEJKI W KRAKOWIE
Wydział Intermediów | Pracowania Sztuki Performance | Kraków 2014
Patrycja Maksylewicz
Kreska
Praca magisterska napisana pod kierunkiem
prof. ASP Artur Tajber
Opieka
Katedra Obszarów Sztuki
prof. ASP, dr hab Grzegorz Biliński
prof. Marek Chołoniewski
Wsparcie techniczne
Piotr Nowicki
1
Spis treści
Wstęp...............................................................................................................................3
Rozdział 1. Poszukując kreski
1. Faza inspiracji.............................................................................................5
1.1. Przedłużenie ciała w kontekście procesu rysunkowego......................5
1.2. Gest ręki.............................................................................................10
1.3. Transhumanizm i postciało...................................................................11
1.4. Przestrzeń a kreska. Kreska a przestrzeń..........................................12
1.5. Mobilność i elastyczność....................................................................13
2. Faza eksperymentów.................................................................................14
2.1. Rysowanie z nowym narzędziem. Przeniesienie ruchów dłoni..........14
2.2. Rysowanie i generowanie wyjść.........................................................14
2.3. Rysowanie i pozostawienie śladu w przestrzeni publicznej................16
2.4. Zapamiętywanie kształtu, ruch oraz losowość kompozycji.................17
3. Podsumowanie ścieżki poszukiwań oraz oś czasu....................................18
Rozdział 2. Kreska
1. Zapośredniczenie tradycyjnego procesu rysunkowego w technologii........21
2. Budowa instalacji........................................................................................25
3. Media..........................................................................................................26
4. Reguły algorytmu i baza danych linii..........................................................27
5. Plan ekspozycji...........................................................................................29
Zakończenie i refleksja.................................................................................................30
Bibliografia....................................................................................................................32
Literatura przedmiotu
Artykuły prasowe
Publikacje internetowe
Załączniki.......................................................................................................................33
Szkice oraz dokumentacja pracy
2
Wstęp
Cel: Budowanie obiektu rysunkowego poprzez analizę przestrzeni.
Jak: Instalacja monitorująca otoczenia i przetwarzająca dane na instrukcje sterujące
grupą 4 mechanicznych rysujących ramion. Dane z odczytu interpretowane są na linie
utrwalane w przestrzeni przy użyciu technologii druku 3D (użycie filamentu).
Efekt: Obiekt przestrzenny wykonany w technologii druku 3D. Instalacja składająca się z 4
mechanicznych ramion i czujników analizujących przestrzeń. Projekcje obrazu z
k a m e r rejestrujących
mikroskopu
proces
badającego
w
nawarstwiania
powiększeniu
się
obiektu.
budowę
Projekcja
tworzonych
linii.
obrazu
z
Projekcje:
odczytywanych danych z czujników oraz ich interpretacji na komendy do sterowania
mechanicznymi ramionami.
Zakres pojęć:
kreska i linia
przestrzeń
interfejs
przedłużenie ciała
postciało
kreatywność
przypadek
intuicja
rysunek
maszyna
robotyka
algorytm
gest
ekspresja
ramię
kinetyka
druk 3D
monitorowanie przestrzeni
3
Poszukując kreski
4
1. Faza inspiracji
1.1 Przedłużenie ciała w kontekście procesu rysunkowego
Stelarc – Third Hand
Zbliżona do ludzkiej mechaniczna ręka jest połączona z prawym ramieniem człowieka
i pełni funkcje ręki dodatkowej. Zachowane są te same wymiary co w ręce
biologicznej. Ruchy ręki są sterowane przez sygnały elektryczne płynące z mięśni
(EMG) z brzucha i mięśni nóg. Sygnały pochodzące ze skurczów mięśni są zbierane,
wstępnie wzmacniane , poprawiane i przesyłane do układu sterującego ramieniem.
Projekt ręki został ukończony w 1980 roku w Jokohamie, jego konstrukcję oparto na
prototypie opracowanym przez Waseda University w Tokio. Artysta wykorzystywał je w
latach 1980-1998 podczas wystąpień w Japonii, USA, Europie i Australii. Trzecia ręki nie
pełniła roli protezy ale raczej intymnego interfejsu poszerzającego ciało, dodatek do
ciała. Proteza ale nie jako znak braku ale nadmiaru. Stelarc poszerzały dyskurs na
temat ciała i cyborga z jego wcześniejszych projektów ja k FRACTAL FLESH, PING
BODY i PARASITE.
Ilustracja 1.1.1. "The Third Hand" - dokumentacja performance.
Źródło: http://people.ucsc.edu/~joahanse/onlineexhibit/thirdhand/, 20.09.14
5
Patrick Tresset - Aikon-II
Patrick Tresset jest pochodzącym z Francji artystą/naukowcem, który aktualnie mieszka w
Londynie. W swojej twórczości używa (jak sam ją określił) „niezdarnej robotyki” do
kreowania autonomicznych, cybernetycznych podmiotów, które są zabawną projekcją
jego samego jako artysty. Od strony naukowej Patrick jest aktywnym koordynatorem
projektu Aikon-II, który tworzy wraz z prof. Fredriciem Fol Leymarie na Uniwersytecie
Goldsmith w Londynie. W projekcie tym przy wykorzystaniu modelowania komputerowego
oraz robotyki badana jest aktywność podczas procesu szkicowania modela przez artystę.
Główną rolę w projekcie ogrywa robot o imieniu Paul. Jest to platforma zbudowana w
celu rysownia portretów.
Ilustracja 1.1.2. Robot Paul w trakcie wykonywania portretu.
Źródło: http://www.humanoides.fr/2012/10/28/le-robot-paul-vous-tire-le-portrait/, 20.09.14
6
Harold Cohen - AARON
Harold Cohen jest brytyjskim malarzem, grafikiem ale najbardziej rozpoznawalny jest
jako twórca AARON, programu komputerowego wykorzystującego sztuczną inteligencję
do generowania dzieł. Pracę nad projektem AARON rozpoczął w roku 1973 i trwa ona
do dziś. Początkowo AARON tworzył rysunki, które artysta później wypełniał kolorem.
Po kolejnych fazach modyfikacji zasad działania programu, mógł on już sam wybierać i
nakładać
kolory.
W
rezultacie
jego
działań
powstają
wielkoformatowe
wydruki
zawsze podpisywane w ten sam sposób „Digital print by AARON, a computer program
written by Harold Cohen”.
Ilustracja 1.1.2.3. Przykładowa praca wykonana przez system AARON. Tytuł Final Approach,
rok powstanie 2013, olej i tusz na płótnie.
Źródło: http://aaronshome.com/aaron/gallery/IF-recent-gallery.html, 20.09.14
7
SymbioticA The Art & Science Collaborative Research Lab - MEART The Semi Living
Artist
"MEART
–
The
Semi
Living
Artist"
jest
geograficznie
indywidualnym,
bio-
cybernetycznym projektem eksplorującym aspekty kreatywności i artyzmu w dobie
biologicznych technologii. Został on opracowany i prowadzony przez SymbioticA - The
Art & Science Collaborative Research Lab, Uniwerytetu Western w Australii. MEART
jest instalacją składającą się głównie z dwóch części. Jego "mózg" zbudowany jest z
wyhodowanych komórek nerwowych, które rosną i żyją w laboratorium inżynierii
neuronowej w Georgia Institute of Technology w Atlantcie (laboratorium doktora Steve'a
Pottera). "Ciało" składa się z ramienia robota który może wykonywać dwuwymiarowe
rysunki. "Mózg" i "ciało" położone po dwóch stronach globu, mogą komunikować się
ze sobą w czasie rzeczywistym. Eksperymenty prowadzone są w celu zbadania
zależności między wejściem czyli stymulacją neuronów a wyjściem, czyli powstałymi w jej
wyniku rysunkami.
Ilustracja 1.1.4. Jedno z ramion instalacji MEART.
Źródło: http://cyberneticzoo.com/cyberneticanimals/2001-4-meart-rat-neuron-drawing-machinesymbiotica-australianamerican/, 20.09.14
8
Myśli i wnioski z inspiracji wpływające na kształt wykonanej
instalacji
Wnioski
1. Poszerzenie mojego ciała, ale nie dosłowne kopiowanie układu szkieletu ręki.
Robotyczne ramiona użyte w instalacji zachowują wymiary mojej ręki.
2. Rysunek w przestrzeni trójwymiarowej wykonywany poprzez ramiona i
inspirowany przestrzenią jako modelem.
3. System ramion sterowany jest przez algorytm do interpretacji bodźców
pochodzących z otaczającej przestrzeni. Bodźce te wpływają na układ i kształt
linii. Danych do algorytmu dostarczają osadzone w przestrzeni czujniki.
4. Instalacja jako badacz przybywający do nieznanego miejsca szuka,
obserwuje, notuje i inspiruje się. Potem wykonuje przestrzenny obiekt
rysunkowy.
Myśli / Notatki
Kreska najprymitywniejszy, podstawowy sposób zapisu pomysłu. Szkic jako szkielet
przyszłego dzieła, projektu.
Rysowanie jako wyrażanie siebie, własnej ekspresji to proces złożony. W XXI w. nadal
nie umiemy dokładnie wyjaśnić składających się na pojęcie kreatywności procesów w
mózgu. A co z kreatywnością algorytmu / komputera / maszyny?
Człowiek akceptuje własną świadomość a jeśli maszyna i każda rzecz, która nas
otacza ma inny rodzaj świadomość. Tego czego nie odbieram – nie akceptuje? Fuzja
człowieka z maszyną i rozbudowywanie człowieka. Zapisanie siebie / gestów mojej ręki w
bazie danych, odtwarzanie się w każdym momencie.
Moja kreatywność początkiem do narodzin kreatywności maszyny? Czy dążymy tym
do samounicestwienie ludzkiej twórczości czy rozszerzenia jej? Punkt wyjścia do dyskusji.
Przestrzeń jak ją odczytać i zinterpretować. Przestrzeń jest inspiracją. Stoję i czuję
podłoże, wiatr, słońce, słyszę dźwięki. Obserwuje. Dotykam i czuję.
9
1.2 Gest ręki
Gest - ruch ręki towarzyszący mowie, czasem ją zastępujący;skinienie; 1
Gest rysunkowy zależy od charakteru, psychiki, nastroju wewnętrznego, otoczenia, chwili,
kontekstu. Jest osobistym, niepowtarzalnym sposobem ekspresji każdego człowieka.
Wykonując gest rysunkowy ręką stawiam granicę, zakreślam linię i oznaczam
przestrzeń. Jaką ekspresję i czy w ogóle może posiadać mechaniczne ramię? Jaką
ekspresję będzie posiadać układ kilku ramion w ramach instalacji?
“(...) Stąd już tylko krok do obrazów wykonywanych techniką dripping: lania i kapania
lakieru czy farby olejnej na rozłożone płótno z wysoko uniesionej nad nim puszki, patyka
czy pędzla. Wewnętrzna determinacja i nastrój oraz przypadek (od którego się z resztą
Pollock odżegnywał) to jedyne determinanty tak powstających dzieł. Decydujący jest tu
malarz, jego aktywność i obecność – to, że “jest wewnątrz obrazu” podczas malowania.
Dlatego szybko przyjęło się określenie action painting (malarstwo akcji, gestu). (...)
Tradycyjna kompozycja sztalugowych obrazów była dla Pollocka już przeszłością. Lanie na
płótno farby nie było więc dla niego tylko technicznym zabiegiem, stosowanym zresztą
wcześniej przez surrealistów czy Hansa Hofmanna. Niezgoda na interpretowanie jego
płócien
w
kategoriach
dadaistycznego
czy
surrealistycznego
przypadku
nadaje
chaotycznej siatce linii na powierzchni płótna inny wymiar, pozwalający Pollockowi
powiedzieć “jestem naturą”. Logika prawdziwej wolności nie rządzi się mechanizmem
przypadku. Malarstwo szkoły nowojorskiej, a Pollocka w szczególności, prowokowało do
stawiania nowych, nie znanych dotychczas pytań, na przykład: kiedy mamy do czynienia z
obrazem skończonym?”2
Odniesienie do instalacji
Przestrzeń jest odpowiednikiem nastroju i stanu emocjonalnego, która dostarcza
arty ś c i e bodźców. Przypadek akceptuje i jest moim zdaniem wręcz pożądany.
Przypadek to te ż wynik pewnego odgórnego porządku i zbiegu okoliczności, splotu
ścieżek. Splot ścieżek jak splot linii. Lanie filamentu bezpośrednio na podłoże,
przestrzenne rysowanie bez płótna czy kartki.
1
http://sjp.pl/gest, 31.07.14
2
Mrozek J., Trzeciak P., Włodarczyk W. Sztuka świata. Tom 10, Wydawnictwo Arkady Sp. Z o.o, Warszawa, 2009, s.31.
10
1.3. Transhumanizm i postciało.
„W latach 20. XXI wieku za pomocą nanorobotów rozpoczniemy poszerzanie
naszych mózgów o inteligencję niebiologiczną rozpoczynając od „rutynowych”
funkcji
przetwarzania
czuciowego
i
pamięci,
poprzez
tworzenie
nowych
umiejętności, rozpoznawanie wzorów i analizę logiczną. W latach 30. XXI wieku
niebiologiczna część naszej inteligencji będzie dominować, a latach 40. XXI wieku część
niebiologiczna będzie miała miliardy razy więcej możliwości. Chociaż prawdopodobnie
zachowamy część biologiczną przez pewien okres, będzie to miało coraz mniejsze
znaczenie. Będziemy skutecznie kopiować samych siebie i ponieważ będziemy to robić
stopniowo, praktycznie nie
zauważymy transferu
(inteligen c j i niebiologicznej
do
naszego mózgu). Nie będzie „starego Raya” i „nowego Raya”, lecz tylko coraz bardziej
zdolny Ray. Chociaż uważam, że kopiowanie według scenariusza nagłego skanowania
oraz transfery […] będą charakteryzować nasz przyszły świat, to stopniowy, ale
nieubłagany postęp w kierunku znacznie lepszego myślenia niebiologicznego znacząco
zmieni nasza cywilizację.” 3
Odniesienie do instalacji: Stworzyć bazę danych gestów rysunkowych mojej ręki, z której
dane będą mogły czerpać ramiona. Linie w bazie danych będą podzielone na grupy od
krótkich, dynamicznych, agresywnych po długie, łagodne, harmonijne itd. Poprzez
zapamiętanie współrzędnych ruchu ręki oraz prędkości rysowania ramiona będą
mogły odtwarzać gest ale również modyfikować go, duplikować, przetwarzać na swój
robotyczny sposób. Ich zachowanie będzie dyktowane również odczytem danych z
czujników przestrzeni. W której się znajdują. Taką bazę gestów mojej ręki traktuję również
jako część wspólną, zapośredniczenie mnie w całej instalacji. Ruchy mojej dłoni, kreski
które konstruuje są jedynie punktem wyjścia do budowania dalszej formy przez cztery
ramiona. Zapiszę się w środowisku instalacji, ale już poprzez próbę odwzorowania „moich
kresek”, robotyczne ramiona determinowane mechaniką i konstrukcją silników, tworzą
tak naprawdę „robotyczną kreskę”. Nowy walor. Linia rysowana przeze mnie sprowadzona
jest do wartości liczbowych współrzędnych i czasu przejścia od punktu do punktu.
Dalszą kontrolę przejmuje już algorytm odczytujący dane ze środowiska oraz robotyczne
ramiona.
3 Kurzweil R., Nadchodzi osobliwość: Kiedy człowiek przekroczy granice biologii, Karhaus Publishing, Warszawa,
2013, s. 196.
11
1.4. Przestrzeń a kreska. Kreska a przestrzeń.
Przestrzeń a kreska
Myśląc o kresce, zastanawiałam się nad organizacją jej w przestrzeni zarówno tej
dwuwymiarowej jak i trójwymiarowej. Sięgnęłam również do współczesnych teorii
architektury i przestrzeni. Myślę ze przestrzeń, jej organizacja, mocno determinuje
zachowania człowieka, sposób myślenia, poruszania się w niej. Odczuwamy ją
intuicyjnie, czujemy się w niej dobrze lub źle. Ciągle zmieniające się warunki fizyczne w
danej przestrzeni np. światło, dźwięk, ruch wpływają na organizm człowieka, czemu nie
mogłyby wpływać na robotyczne ramiona, ich ruch, ekspresję.
“Świat zamieszkany wewnątrz granic może wówczas zostać opisany za pomocą
skład n i miejsc, ścieżek, wzorów i krawędzi. W ramach każdej z tych czterech
kategorii można wskazać porządkujące układy architektoniczne, które powstają jako
reakcje na naturalny krajobraz, jak również ciało i pamięć […] Rzecz jasna, prawdziwe
doświadczenie miejsca, z którego powstaje nasza pamięć, trwa znacznie dłużej niż
1/125 sekundy w aparacie fotograficznym: może się w nim zmienić światło, cienie się
przesuwają, wieje wiatr al b o powietrze jest nieruchome, może też padać śnieg,
zacierając krawędzi przedmiotów, tak jak pamięć zniekształca czas. Projektant każdego
dobrego miejsca musi, czy to celowo, czy w sposób przypadkowy, stworzyć z tych
wszystkich
elementów
choreografię.
[… ] Rzeczywiste
miejsca
na
ziemi
są
przedmiotem nieustannego odczytywania, a właściwie wielu odczytań, które niemal na
pewno są złożone i wieloznaczne.” 4
Odniesienie do instalacji: Odczytywanie przestrzeni poprzez czujniki oraz wrażliwość
na czynniki atmosferyczne. Interpretacja danych z niej pochodzących i kreowanie na
ich podstawie kresek i układów linii.
4 Bloomer K.C, Moore C. (1977), Ciało, pamięć i architektura, [w:] Jencks C., Kropf K., Sołoducha K. (red), Teorie i
manifesty architektury współczesnej, Warszawa, 2013, s. 89-90.
12
Kreska a przestrzeń
Kreska również może zaaranżować przestrzeń, tworzyć choreografię. W procesie
tworzenia
przestrzennej
formy
rysunkowej
chcę
ją
obserwować,
powiększać
i
nagrywać. Kilkukrotne lub nawet kilkunastokrotnie powiększony obraz z mikroskopu
USB projektowany na ściany aranżuje przestrzeń na nowo. Sam proces rysunkowy, ruch
ramion rejestrowany przez umieszczone blisko serwo-silników mikrofony, zaaranżuje
przestrz e ń dźwiękową. Można zauważyć pewien zamknięty proces, np. natężenie
dźwięku z otoczenia odczytywane z czujnika jest interpretowane przez algorytm,
wpływa na ruch ramion i budowaną kreskę, idąc dalej ruch ramion generuje nowy
dźwięk. I tak pętla się zamyka również dla pozostałych badanych elementów przestrzeni.
1.5. Mobilność i elastyczność
„Niezwykłe maszyny – „pantografy”, „dźwiękownice”, „animografy”, „sonografy” –
zamykane w skrzyniach-walizkach stwarzały artyście możliwość indywidualnej pracy
twórczej
niezależnej
od
instytucji
i
biurokracji.
Wszystko,
co
robił
było
podporządkowa n e nadrzędnemu celowi: pracować jak najwięcej, jak najbardziej
wydajnie, jak najszybciej. Projektowane i tworzone przez niego maszyny oraz
przedmioty codziennego użytku, a także pewne elementy specyficznej „architektury
wnętrz” będącej również swoistym handmade artysty, tworzą na wystawie szczególną
atmosferę pracowni-laboratorium, w której – jak mówił Antonisz – technika stawała się
rodzajem sztuki.” 5
Antonisz konstruował mobilne, samowystarczalne mechaniczne pantografy, które
uwalniały go od pracy w studiu. Spakowane w walizce mogły się z nim przemieszczać.
Tworzona przeze mnie instalacja ma mieć charakter mobilny składać się z lekkich,
przenośny modułów gotowych do pracy w różnych miejscach zarówno zamkniętych i
otwartych. Całość będzie funkcjonować również odmiennych układach ramion. Mogą być
skierowana do siebie jak i od siebie, przeciwstawnie, równolegle. Układ całej
instala c j i będzie miał wpływ na konstruowaną formę. Cała instalacja to swoiste
laboratorium przestrzenno-rysunkowe.
5 http://www.zacheta.art.pl/article/view/1105/antonisz-technika-jest-dla-mnie-rodzajem-sztuki, 22.09.14
13
2. Faza eksperymentów
2.1. Rysowanie z nowym narzędziem. Przeniesienie ruchów dłoni
Zadałam sobie pytanie o odwzorowanie rysowanych przeze mnie linii poprzez
mechaniczne ramię. Tworząc układ: tablet graficzny, komputer, mechaniczne ramię
wykonywałam rysunek aktu. Obserwowałam jak jego ograniczone wypływały na kształt
komponowanych przeze mnie linii. Ramię oddziaływało na moją ekspresję i sposób
prowadzenia ręki. Zapośredniczenie w pierwszej kolejności poprzez tablet graficzny a
następnie w ramieniu dawało mi też możliwość ekspresji w sposób nieosiągalny
poprzez ruch ręki w tradycyjnym układzie. Mogłam wykonywać szybkie, mechaniczne
kreski, geometryczne
kształty,
nadgarstk a , powodował
łuki.
Brak
pozostawianie
w
śladów
konstrukcji
po
ramienia
zmianie
odpowiednika
kierunku
ruchu,
co
stwarzało dodatkowy walor obrazujący sposób konstrukcji rysunku i kierunki zmian w
ruchu. Ograniczona mechanika ramienia pozwalała mi uwolnić się od dokładnego
odwzorowania kształtów i stworzyć syntezę brył i linii. Wpłynęło to na zmianę mojego
tradycyjnego sposobu obserwacji i wykonywania rysunku.
2.2. Rysowanie i generowanie wyjść
Rysowanie i granie / Koncert Dogging, Allaloa
Po pierwszych doświadczeniach z rysowaniem poprzez zapośredniczenie się w
mechanicznym ramieniu postanowiłam sprawdzić w jaki sposób ramię można
zaangażować w tworzenie muzyki i jaki w efekcie powstanie rysunek. Chciałam
przekonać się jaki powstanie utwór poprzez odrysowywanie gotowej partytury
graficznej. Doświadczenia te udało mi się wykonać podczas dwóch koncertów w
ramach obchodów 100-lecia Sztuki Hałasów Luigi Russolo w CSW Solvay w Krakowie w
2013 roku.
14
Koncert - Dodging Bullets Keira Neuringera
Podczas koncertu używając mechanicznego ramienia zarówno jako instrumentu jak i
narzędzia do wykonywania rysunku. Ruchy mojej ręki były dyktowane obserwacją
partytury graficznej. Końcowy rysunek to zapis wizualny koncertu. Poruszające się
serwo- mechanizmy użyte w konstrukcji ramienia pełniły rolę instrumentów.
Koncert - Allaloa 1970/2013 Adam Waliciński
Z pomocą trzech rysujących ramion robotów, interpretowaliśmy partyturę graficzną
“Allaloa” skomponowaną przez Adama Walacińskiego w 1970 roku. Mechaniczne
ramion a były zainstalowane w trzech rejestrach duszy fortepianu (wysokim, średnim i
niskim). Tr z y osoby , przy użyciu tabletów graficznych, odrysowywały kształty
wyświetlanej
na
ekran i e partytury a ruch ich dłoni był przekładany na ruchy
mechanicznych ramion po strunach.
Rysowanie, granie i instalacja wideo / Koncert C&I MOS, Koncert Solvay
DIN
W kolejnych etapach pracy zaczęłam się zastanawiać jak z linii i procesu rysunkowego
generować dźwięk i wizualizacje. Do konstrukcji ramienia zamontowałam kamerę,
ustawiając ją w dużym zbliżeniu na obszar wykonywanego rysunku. Mikrofony
kontaktowe zostały zamontowane przy serwo-silnikach. Drgania silników generowały
dźwięki. Działanie zostało zrealizowane w czasie dwóch koncertów w Małopolskim
Ogrodzie Sztu k i (Correspondences & Interventions) i CSW Solvay (DIN is Noise
Patrycja Maksylewicz – EndoPantograph) w 2014 roku.
15
2.3. Rysowanie i pozostawienie śladu w przestrzeni publicznej
Dwie interwencje w przestrzeni publicznej, które odbyły się w ramach warsztatów
Correspondences&Interventions w Krakowie w 2014 roku.
Under I
Ramię rysuje na ulicy, w przejściu podziemnym w okolicach domu handlowego Jubilat
przy Alei Krasińskiego. Przechodzący ludzi mogli obserwować proces rysunkowy.
Rysunek wykonany na czarnym kartonie został umieszczony na ścianie obok
plakatów reklamowych. Ściana w przestrzeni publicznej jako otwarta przestrzeń
ekspozycji. Na tym etapie nie współdziałały jeszcze z robotycznym ramieniem żadne
czujniki odczytujące środowisko.
Roof I
Roof I to działanie bezpośrednio na blaszanym pokryciu dachu w okolicach
skrzyżowan i a ul. Zwierzynieckiej i Alei Krasińskiego, mające na celu pozostawienie
stałego śladu . Dostęp do tego rysunku w odróżnieniu od przejścia podziemnego jest
utrudniony, kontrastuje z ogólnodostępnym przejściem podziemnym. Ma charakter
bardziej intymny i dostępny tylko dla mieszkańców budynku.
16
2.4. Zapamiętywanie kształtu, ruch oraz losowość kompozycji
Zapamiętywanie gestu i losowość / Koncert FreeForm w CSW Solvay
Jedno z doświadczeń z etap uniezależniania ramienia od sterowania bezpośrednio z
tabletu. Linie i kształty które są rysowane przez ramię zostają wcześniej zapisane w
bazie danych mySQL. Kształty podzielone zostały na cztery grupy: linie, koła, kwadraty i
prostokąty. Przy użyciu tabletu graficznego szkicuje je i zapisuje do bazy danych.
Następnie skrypt losujący wybiera kształt i używając ramienia odrysowuje go na
kartce. Skryptu użyłam podczas koncertu NISHA LIPCOWA w CSW Solvay w 2014
roku, interpretując partyturę graficzną Free Form I (1972-2014) Bogusława Schaeffera.
Kształty które autor wykorzystał w partyturze przerysowałam do bazy danych dzieląc je
na czte r y przygotowane grupy. Następnie skrypt losował kształt z danej grupy i
przerysowywał go na kartkę. W trakcie tego procesu do serwo-silników podpięte były
mikrofony kontaktowe wykrywające drgania. Dane z mikrofonu analizowane były przez
program TouchDesigner i miały wpływ na generowane w czasie rzeczywistym
wizualizacje.
17
3. Podsumowanie ścieżki poszukiwań oraz oś czasu
eksperymentów
Rok
Pomysł, inspiracja
Realizacja
Wniosek i dalszy
rozwój
2012
Pantograf
Doświadczenie
mechanicznego
kopiowania rysunku.
Przerysowywanie ze
zmianą skali.
Zmiana ekspresji linii,
zapośredniczenie
ręki. Pomysł na
wykonanie
mechanicznego
pantografu –
ramienia robota.
2013
Prototyp
mechanicznego
ramienia
Współpraca z
konstruktorem i
programistą Piotrem
Nowickiem,
wykonanie prototypu.
Zmiana narzędzia z
ołówka i
zapośredniczenie
ręki w mechanicznym
ramieniu wpływa na
mój styl rysunkowy i
ekspresję.
2013
Pomysł na tworzenie
wizualizacji i dźwięku
używając procesu
rysunkowego.
Zamontowanie w
prototypie kamery i
mikrofonów
kontaktowych.
Rysunek – kreska
wpływa na
wizualizację i dźwięk.
Kinetyka, ruch, cały
proces w jednym
czasie generuje trzy
wyjścia: rysunek,
obraz i dźwięk.
2014
Zmiana sposobu
sterowania.
Zapamiętywanie
rysowanych przeze
mnie kresek i
odtwarzanie ich.
Zaprogramowanie
linii i kształtów w
bazie danych.
Losowość
kompozycji,
nieskończona
możliwość
wykonywania
rysunku. Brak
zmęczenia. Jak
ominąć bazę danych
i mój wpływ na formę
linii.
18
2014
Uniezależnienie
zupełne od moich
ruchów ręki. Początek
własnej ekspresji
mechanicznego
ramienia.
Wyposażenie
ramienia w czujniki
analizujące przestrzeń
która go otacza.
Zupełnie odcięcie od
mojej ekspresji
sprawia że taka
analiza nie różni się
wiele od zapisu
czysto technicznego.
Połączenie a raczej
przedłużenie
sposobu mojego
rysowania i
zapośredniczenie go
w przestrzeni.
2014
Połączenie ekspresji
ramienia i mojej.
Wykorzystanie bazy
danych rysowanych
przeze mnie linii.
Podział linii na
łagodne i mocno
ekspresyjne. Analiza
danych z czujników w
przestrzeni.
Wartości do pewnego
progu operują na
liniach
łagodniejszych.
Wartości
przekraczające próg
na liniach
agresywniejszych.
2014
Przejście w przestrzeń Zmiana narzędzia z
3D
ołówka lub długopisu
na dyszę
przetapiającą filament.
Tworzenie
przestrzenneg
o obiektu
rysunkowego.
19
Kreska
20
1. Zapośredniczenie tradycyjnego procesu rysunkowego w technologii
Czym jest rysunek?
“Podsumowując, w językach europejskich terminologia odnosząca się do rysowania i
rysunku powstała według dwóch naczelnych zasad: rysunek jest tym, co się robi
z a pomocą określonego ostrego narzędzia (rysika) lub rysunek to jest to, co posiada
linie. W swej genezie były to tradycje grecka i łacińska. Z nich powstało określenie
rysunku jako efektu wyciągania linii (trahere), które stało się dominujące w wielu językach
europejskich. Z czasem do terminologii rysunkowej weszło na stałe trzecie pojęcie o
genezie łacińskiej – disegno, które stało się niezwykle popularne zwłaszcza w obszarze
romańskim. Disegno w znaczeniu rysunek to jest coś, co w swym układzie posiada jakiś
głębszy zamysł.”6
Kreska7
1. linia, zwykle cienka i krótka;
2. znak graficzny w postaci krótkiej, poprzecznej lub ukośnej linii, pełniący różne funkcje w
języku pisanym;
3. znak graficzny długiego sygnału alfabetu Morse'a w postaci krótkiej poprzecznej linii,
odpowiadający w kombinacjach z kropkami konkretnym literom;
4. sposób rysowania właściwy jakiemuś artyście
Rysunek8
1. to, co jest narysowane; ilustracja, rycina;
2. zarys, kontur czegoś;
3. lekcja rysowania;
4. dziedzina sztuki
Kontur9
1. zarys kształtów jakiejś postaci lub przedmiotu, odcinający się od tła; kontury;
2. linia obwodząca kształt czegoś; obrys
6
Żuchowski T. J., (2001), Rysunek czy wszyscy mówimy o tym samym, [w:] Żuchowski T. J., Dudzik S. (red),
DISEGNO-RYSUNEK u źródeł sztuki nowożytnej, Toruń, 2001, s. 13-23.
7 http://sjp.pl/kreska, 31.07.14
8 http://sjp.pl/rysunek, 31.07.14
9 http://sjp.pl/kontur, 31.07.14
21
Rysować10
1. tworzyć rysunek, szkic za pomocą ołówka, kredki, węgla, kredy lub innego twardego
narzędzia
2. opisywać coś obrazowo, w plastyczny sposób
3. obić rysy na jakiejś twardej powierzchni
4. o sposobie rysowania: przedstawiać, obrazować
4.1 stawać się widocznym
4.2 o zjawiskach abstrakcyjnych: uwidaczniać się
4.3 ujawniać kierunek rozwoju wypadków
5. o gładkich przedmiotach: pokrywać się rysami czasownik zwrotny niedokonany rysować
się (dk. porysować się / zarysować się)
„Naukowe
badanie
sztuki
prahistorycznej
pojawiło
się
w
XIX
wieku
wraz
z
postę p e m badań archeologicznych, gdy okazało się, że już człowiek środkowego i
górnego paleolitu przejawiał zdolność odtwarzania i przetwarzania kształtu, co stanowi
podstawę twórczości artystycznej. (...) Do najpopularniejszych przejawów sztuki
prahistorycznej należą kreski i znaki symboliczne w postaci zygzakowatych lub
falistych linii wielokrotnych oraz negatywowe odbicia dłoni ludzkich.”11
Prehistoria to dotknięcie palcem zanurzonym w cieczy materiału, kontakt bezpośrednio z
podłożem nie ma żadnego narzędzia pomiędzy. Etap następny do wprowadzenie
narzędzi nieelektronicznych np. patyk, grafity, pióra itp. Każde narzędzie dawało
poszerzenie możliwości ołówek i grafit determinuje intensywność śladu, grubość. A
narzędzie elektroniczne? Wykorzystanie technologii w procesie rysunkowym.
10 http://pl.wiktionary.org/wiki/rysowa%C4%87#pl , 31.07.14
11 Szyszkowska E., Kalinowska M. Słownik terminów artystycznych i architektonicznych, Wydawnictwo Naukowe
PWN SA, Warszawa 2002, 2011, str 330.
22
Jakie elementy składają się na tradycyjny proces rysunkowy aktu?
Jak zapośredniczyć go w technologii?
Etap I – Wybór
Proces tradycyjny
Proces elektroniczny
Akt wybór modela
Akt wybór modela
Wybór kadru
Wpisanie danych liczbowych o
Zmierzenie proporcji
osobie
Kompozycja i podział
Zmierzenie obszaru roboczego
kartki
Rzutowanie danych na podłożę
Zbudowanie szkieletu
Uruchomienie czujników mierzących dane
konstrukcji
z przestrzeni
tematu
Etap II - Konstrukcja
Wybór pierwszego i
dalszych planów
Etap III - Ekspresja
Dalsza praca z
Koniec pracy z modelem. Dane
modelem
zapamiętane są w bazie danych.
Synteza
Dane z przestrzeni:
Nawarstwianie linii
czujniki warunków panujących w danej
Budowanie
przestrzeni światło, temperatura, dźwięk, ruch,
światłocienia i
wilgotność. Synteza poprzez sprowadzenie
kontrastu
przestrzeni do przepływu danych i informacji z
czujników. Budowanie światłocienia i
kontrastu to projekcie wideo.
Etap IV - Koniec
Indywidualna decyzja
Po 24 godzinach
autora o zakończeniu
pracy
Sprowadzenie modeli i
Sprowadzenie modela i przestrzeni do
przestrzeni do syntezy. syntezy. Linie budowane są w trzech
Iluzja
wymiarach. Synteza ta wpływa na
trójwymiaru.
odrealnienie przestrzeni.
23
Rola modela – człowiek sparametryzowany
Człowiek sparameryzowany - zapisany w podstawowych wartościach statystycznych. W
instalacji podstawy przestrzennej formy budowana jest w oparciu o dane pochodzące
od człowieka-modela. Brane po uwagę są tylko następujące wartości:
Wzrost – ma wpływ na długość podstawy przestrzennej bryły
Waga – ma wpływ na szerokość podstawy przestrzennej bryły
Wiek – ma wpływ na ilość linii w podstawie przestrzennej bryły
Płeć – ma wpływ na ekspresję linii w podstawy przestrzennej
bryły
Człowiek sprowadzony zostaje do podstawowych wartości liczbowych jest tylko
podstawą bryły, nie wpływa na jej ostateczną formę. Dane te służą tylko do konstrukcji
podstawy. Człowiek traktowany jest jak źródło podstawowych informacji dla algorytmu. Po
wstęp n y c h pomiarach cały proces przejmują cztery ramiona kierowane danymi z
przestrzeni w której się znajdują.
24
2. Budowa instalacji. Aspekt techniczny.
Kluczowe zaplecze techniczne
4 ramiona zamontowana na modułach w kształcie łuku
4 zwoje filamentu w kolorach: transparentny, biały, szary o
czarny
Nadajniki i odbiorniki radiowe do przesyłania danych z czujników
Kamery USB x 4
Mikroskop USB x 4
Ekrany x 2
Projektor x 4
Oświetlenie punktowe formy, reflektor
Komputer do sterownia projekcjami x 1
Komputer do sterowania ramionami x 1
Stacjonarne komputery do dokumentacji x 3
Poboczne zaplecze techniczne
Osłony: pieca, okna, lamp sufitowych
Kable łączące kamery i mikroskop
Podesty pod 3 komputery
25
3. Media i wykorzystane technologie.
Składnik przestrzeni
Czujnik
Światło
Fotorezystor
Czujnik natężenia światła
Moduł czujnik koloru
Przetwornik światło - częstotliwość Czujnik
odległości i natężenia światła
otoczenia
Powietrze i woda
Czujnik temperatury i wilgotności
Czujnik opadów deszczu
Czujnik ciśnienia i wysokości z regulatorem
napięcia
Pole magnetyczne
3-osiowy cyfrowy Akcelerometr +
Magnetometr
Odległość i ruch
Ultradźwiękowy czujnik odległości
Wyłącznik czujnik krańcowy mini z rolką
Czujnik ruchu
Dźwięk
Moduł z buzzerem pasywnym - bez generatora
Moduł z mikrofonem elektretowym i
wzmacniaczem
Mikrofony kontaktowe
Media: filament ABS, sklejka, serwo-mechanizmy
Technologie: druk 3D, bazy danych, język C++, robotyka, arduino, wideo, interfejs www
26
4. Reguły algorytmu i baza danych linii
Założenia algorytmu do budowania formy z kresek.
1. Działanie 24-godzinne bryła buduje się z prędkością 1,6 cm /
1h (nawarstwianie rysunku)
2. Obszar roboczy to kwadrat o wymiarach 60 cm x 60 cm (format kartki)
3. Długość ramienia to 80 cm (narzędzie)
Fizyczność kreski
Wartości odczytywane z czujników mieszczą się w zakresie od 0 do 255. Kreska w
przestrzennej bryle budowana jest w oparciu o odczyt z czujnika, i konstruowana
według poniższych reguł.
1. Kolor linii
•
0-75 – transparentny
•
76 – 150 – naturalny biały

151 – 225 – szary
•
226 – 300 i powyżej – czarny
2. Grubość linii
•
0-75 – cienka (standardowa z dyszy)
•
76 – 150 – średnia (standard x 2)
•
151 – 225 – pogrubiona (standard x 4)
•
226 – 300 i powyżej – gruba (standard x 6)
3. Długość linii
•
0-75 – bardzo długa (od krawędzi obszaru do krawędzi obszaru)

76 – 150 – długa (3/4)

151 – 225 – krótka (1/2)
•
226 – 300 i powyżej – bardzo krótka (¼)
27
4. Kształt linii (linie zapisane w bazie danych, zapośredniczenie moich gestów)
•
0-75 – bardzo łagodnie
•
76 – 150 – łagodnie, wygięta
•
151 – 225 – dynamiczna
•
226 – 300 i powyżej – agresywna, bardzo dynamiczna
5. Prędkość rysowania linii
•
0-75 – bardzo wolno

76 – 150 – wolno
•
151 – 225 – umiarkowanie
•
226 – 300 i powyżej – szybko
6. Ekspresja rysowania linii i powtórzenia
•
0-75 – wartość liczbowa wyznacza kąt nachylenia kreski, powtórzenia w
odległości co 15 cm
•
76 – 150 – wartość liczbowa wyznacza kąt nachylenia kreski, powtórzenia w
odległości co 10 cm
•
151 – 225 – wartość liczbowa wyznacza kąt nachylenia kreski,
powtórzenia w odległości co 5 cm
•
226 – 300 i powyżej – wartość liczbowa wyznacza kąt nachylenia kreski,
powtórzenia w odległości co 1 cm
28
5. Plan ekspozycji
3 strefy oddzielone
1. Strefa 1 – dokumentacyjna, komputery ze stroną internetową zwierającą
dokumentację dwóch lat poszukiwań kreski.
2. Strefa 2 - wizualna
Ściana 1: Projekcja z mikroskopu powiększonych linii
Ściana 2: Projekcja z kamer monitorujących nawarstwienie linii
Ściana 3: Strumień danych z odczytywanych czujników
Ściana 4: Lista komend wydawanych do sterowania ramionami
3. Strefa 3 – instalacja i dźwięk
Ustawione w polu roboczym 60 cm x 60 cm ramiona. Oświetlenie na budującą się
formę. Dźwięk generowany naturalnie przez serwo-silniki.
29
Zakończenie i refleksja
Idea danych i funkcji
Cały proces działania instalacji oparty jest o algorytmiczne myślenie. Dostajemy
pewne dane wejściowe: z przestrzeni w której znajduje się instalacja i człowieka jako
modela. Dane te są przetwarzane przez reguły (funkcje). Dane wyjściowe to obiekt
zbudowany w wyniku 24-godzinnego procesu. Efekt przetworzenia informacji.
Relacja pomiędzy mną a narzędziem
Instalacja zbudowana z czterech rysujących ramion jest przedłużeniem mojego ciała,
wyposażam się w cztery dodatkowe ręce. Do bazy danych kresek przepisałam część
siebie, swojej ekspresji oraz sposobu rysowania linii. Określiłam też bazę reguł
budowania linii i tu moja rola jako człowieka się kończy, dalej nie steruje narzędziem,
pozwalam mu bazując na moich liniach i regułach budować obiekty rysunkowe.
Instalacja współpracująca z przestrzenią, analizująca ją, pobierając z niej dane tworzy
abstrakcyjny, przestrzenny zapis doby. Warunki atmosferyczne (zewnętrzne) jak i te w
pomieszczeniu (wewnętrzne) sterują procesem. Powstają unikalne obiekty, tworzy się
mechaniczna, elektroniczna ekspresja.
Cykl wzajemnej inspiracji
Moja kontrola polegać może jedynie na zmianie reguł interpretacji danych z
przestrzeni na linię i uzupełnianiu bazy kresek o nowe wpisy. Tym samym poszerzam
swoją ekspresję, rysuję tradycyjnie, przepisuje rysunek do bazy i zaczynam
współpracować z ramionami jak i przestrzenią. Nie projektuje budującego się obiektu
wcześniej, tak jak ma to miejsca w standardowej procedurze druku 3D. Tworzę jedynie
reguły gry. Instalacja jako byt ma działać obok mnie, ja inspiruję ją ona mnie. Oddalam
się od niej i przybliżam. Ona pozwala mi obserwować i zapisywać przestrzeń poprzez
czujniki których biologicznie nie posiadam lub świadomie nie przetwarzam tych
impulsów. Traktuje ją jako dodatkowe sensory, coś co też zapamiętuje mnie jako
człowieka i przetwarza.
30
Rozbudowa i badanie przestrzeni
Planuję podróżować z instalacją, osadzać ją w przestrzeniach otwartych i
zamkniętych. W terenie naturalnym i tym mocno zagospodarowanym przez człowieka.
Chce, obserwować obiekty, które wytworzy jako notację, zapis liniami otaczającego
mnie świata. Modyfikować układy ramion, tak aby w jednym czasie: tworzyły jednej
obiekt rysunkowy lub kilka osobnych. Zmieniać obszary robocze tak jak zmienia się
format kartki. Rysować próbując łączyć filament z różnymi innymi materiałami.
Prowadzić eksperymenty przestrzenno-rysunkowe.
Przyszłość i miniaturyzacja
Chcę zżyć się z rysującymi robotami, wraz z rozwijającą się technologią
miniaturyzować instalację, wprowadzać elastyczne, nie wymagające dużych nakładów
zasilania i montażu rozwiązania. Obserwując aktualne postęp technologiczny, myślę o
tym, czy w niedalekiej przyszłości sensory do odbioru większej ilości danych z
przestrzeni, przetwarzania ich i notowania, nie mogłyby się stać integralną częścią
mojego ciała. Dzięki czemu połączenie mojej biologicznej ekspresji z elektroniczną
stworzyłoby poszerzoną ekspresję artystyczną. Nie osobną człowieka a osobną
maszyny-robota tylko wspólną.
„Osobliwość pozwoli nam przezwyciężyć odwieczne ludzkie problemy i znacznie
wzmocni ludzką kreatywność. Zachowamy i ulepszymy inteligencję, którą obdarzyła
nas natura, pokonując jednocześnie głębokie ograniczenia ewolucji biologicznej.” 12
12 Kurzweil R., Nadchodzi osobliwość: Kiedy człowiek przekroczy granice biologii, Karhaus Publishing,
Warszawa, 2013, s. 34.
31
Bibliografia
Literatura przedmiotu
1. Jencks C., Kropf K., Sołoducha K. (red), Teorie i manifesty architektury
współczesnej, Warszawa, 2013.
2. Mrozek J., Trzeciak P., Włodarczyk W. Sztuka świata. Tom 10,
Wydawnictwo Arkady Sp. Z o.o, Warszawa, 2009.
3. Kurzweil R., Nadchodzi osobliwość: Kiedy człowiek przekroczy granice biologii,
Karhaus Publishing, Warszawa, 2013.
4. Penrose R., Nowy umysł cesarza, PWN, Warszawa, 2000.
5. Szyszkowska E., Kalinowska M. Słownik terminów artystycznych i
architektonicznych, Wydawnictwo Naukowe PWN SA, Warszawa 2002,
2011.
6. Żuchowski T. J., Dudzik S. (red), DISEGNO-RYSUNEK u źródeł sztuki nowożytnej,
Toruń, 2001.
Artykuły prasowe
1. Cerqui D., Ciało | Umysł w wyobraźni inżynierów, Autoportret, 3[38], MIK, Kraków,
2012, s. 35
2. Moscovitch I., The pendulum – harmonograph: a drawing machine, Cybernetic
Serendipity, 25, Studio International, London, 1968, s. 48
3. Wabik A., Cyborg, Autoportret, 1[30], MIK, Kraków, 2010, s. 42
4. Wigley M., Architektura protez, Autoportret, 3[38], MIK, Kraków, 2012, s. 8
5. Winskowski P., Motywy maszyny, Autoportret, 1[30], MIK, Kraków, 2010, s. 48
Publikacje internetowe
http://stelarc.org/?catID=20265 http://www.societyofrobots.com/robot_arm_calculator.shtml
http://www.manuelsweb.com/in_cm.htm
http://www.instructables.com/id/Checkers-The-Robot-Arm-whom-beholds-the-power-of-s/? ALLSTEPS
http://www.instructables.com/id/ROBOTIC-ARM-Arduino-Controlled/?ALLSTEPS
http://www.zacheta.art.pl/article/view/1105/antonisz-technika-jest-dla-mnie-rodzajem-sztuki
32
Załączniki
Zdj. Wizualizacja budowy, układu elektronika ramienia. Wykonanie wizualizacji – Piotr
Nowicki.
33
Zdj. Układ czterech rysujących
ramion. Wizualizacja instalacji.
Wykonanie wizualizacji – Piotr
Nowicki.
34
Zdj. Szkic uchwytu do montażu rysującego ramienia i filamentu do druku 3D.
35
Zdj. Prototypowa konstrukcja ramienia. Zdjęcie i wykonanie – Piotr Nowicki.
36
Zdj. Proporcje mojej ręki, które zostały przełożone na konstrukcje ramienia.
37