ŚWIECKIE INSTYTUTY ŻYCIA KONSEKROWANEGO

www.archpoznan.org.pl/synod
1/ 4
ŚWIECKIE INSTYTUTY ŻYCIA KONSEKROWANEGO
I.
Aktualna sytuacja w Archidiecezji Poznańskiej
Pierwsze instytuty świeckie pojawiły się na terenie Archidiecezji Poznańskiej w 1948 roku.
Obecnie działa osiem żeńskich instytutów świeckich, liczących łącznie około pięćdziesięciu osób.
Są nimi: Fraternia Jezusa Caritas, Instytut Miłosierdzia Bożego, Instytut Niepokalanej Matki
Kościoła, Instytut Świecki Chrystusa Króla, Instytut Świecki Pomocnic Maryi Jasnogórskiej Matki
Kościoła, Instytut Świecki „Veritas et Caritas”, Misjonarki Królewskości Chrystusa, Świecki
Instytut Dominikański z Orleanu. Dwa z nich są instytutami międzynarodowymi, pozostałe to
instytuty pochodzenia polskiego.
Podstawowym zadaniem osób konsekrowanych żyjących w świecie jest bycie
ewangelicznym zaczynem w swoim środowisku: zawodowym, sąsiedzkim, rodzinnym i szeroko
rozumianym środowisku społecznym. Tę misję członkinie instytutów świeckich na terenie
Archidiecezji starają się spełniać pracując w różnych zawodach. Wśród reprezentowanych
zawodów większość stanowią nauczycielki, w tym katechetki. Kilka osób pracuje w służbie
zdrowia, na wyższych uczelniach i w administracji. Wśród pozostałych jest psycholog, prawniczka,
ekonomistka, psychoterapeutka, pracowniczka wydawnictwa.
Praca zawodowa jest pierwszym i najważniejszym terenem oddziaływania apostolskiego
członkiń instytutów świeckich. Członkinie instytutów angażują się też wielorako w służbę
społeczną zarówno na polu religijnym, jak i w wielu innych dziedzinach. Po przejściu na emeryturę
lub rentę te ostatnie zaangażowania wysuwają się na pierwszy plan.
Praca zawodowa i społeczna w środowiskach świeckich, często wręcz zlaicyzowanych,
obojętnych religijnie lub nawet antyklerykalnych jest okazją do dawania świadectwa o obecności
Boga w świecie i Jego miłości do człowieka. Obecność osoby konsekrowanej wśród ludzi, którzy
z własnego wyboru nie spotkaliby na swej drodze kapłana lub zakonnicy, niesie z sobą zadania
ważne i często bardzo trudne. Zadania te członkinie instytutów świeckich podejmują na co dzień
jako swoją główną misję.
Członkinie instytutów świeckich na terenie Archidiecezji udzielają się w Akcji Katolickiej,
Caritas Archidiecezji Poznańskiej, Fundacji im. Ojca Honoriusza Kowalczyka OP, Hospicjum im.
Św. Jana Kantego, Katolickim Stowarzyszeniu Młodzieży, Katolickim Stowarzyszeniu
Wychowawców, Odnowie w Duchu Świętym, Ruchu Kultury Chrześcijańskiej „Odrodzenie”,
Ruchu Obrony Życia, Stowarzyszeniu Absolwentów Teologii UAM a także w organizacjach
społecznych: NSZZ „Solidarność”, organizacjach branżowych i kulturalnych.
Prawie wszystkie członkinie instytutów świeckich są czynne w życiu swoich parafii
i duszpasterstwach akademickich (rady duszpasterskie i ekonomiczne, zespoły synodalne,
katechizacja indywidualna i przygotowywanie młodych do sakramentu bierzmowania, kręgi
biblijne, dzieła miłosierdzia, biblioteki, świetlice, chóry, pomoc w organizacji nabożeństw). Kilka
członkiń współpracuje z prasą katolicką.
Niektóre osoby są zaangażowane w różnych formach pomocy tym, którzy znaleźli się
w szczególnie ciężkich warunkach: rodziny wielodzietne, niepełnosprawni, bezdomni, więźniowie,
ludzie z tak zwanego marginesu społecznego.
Wszystkie zaangażowania są budowane na fundamencie codziennej Eucharystii i wiernie
praktykowanej modlitwy.
Instytuty świeckie w Archidiecezji Poznańskiej współpracują ze sobą od szeregu lat,
organizując wspólne spotkania i narady oraz doroczne dni skupienia. Z inicjatywy Arcybiskupa
Poznańskiego, w listopadzie 2004 r. zorganizowano w Poznaniu sympozjum na temat: „Świeccy
www.archpoznan.org.pl/synod
2/ 4
konsekrowani – odpowiedź na potrzeby współczesnego świata”.
Instytuty świeckie korzystają z pomocy duszpasterskiej księży diecezjalnych i zakonnych.
Współpracują z Referatem Instytutów Życia Konsekrowanego i Stowarzyszeń Życia Apostolskiego
Kurii Metropolitalnej. Od 2003 roku przedstawicielka instytutów świeckich jest członkinią
Archidiecezjalnej Rady Duszpasterstwa Powołań. Członkini instytutu świeckiego z Poznania
zasiada w Radzie Wykonawczej Krajowej Komisji Instytutów Świeckich.
Pomimo wspomnianych wyżej inicjatyw i zaangażowań, życie konsekrowane w świecie jest
powołaniem jeszcze bardzo mało znanym na terenie Archidiecezji Poznańskiej. Jednym ze źródeł
takiego stanu rzeczy jest zapewne fakt, że członkinie instytutów świeckich bardzo dbają o dyskrecję
dotyczącą istoty ich życia. Ze względu na skuteczność swej misji pozostają w ukryciu, nie
informując o swej konsekracji nawet księży proboszczów lub kapłanów, z którymi współpracują.
II. Nauczanie Kościoła
Powołanie do życia konsekrowanego w świecie zostało ustanowione przez Kościół
konstytucją apostolską Piusa XII „Provida Mater Ecclesia” w 1947 r. a w 1948 r. potwierdzone
motu proprio „Primo feliciter”. Powołanie to realizuje się w instytutach świeckich.
1. Jako cechy charakterystyczne tego powołania dokumenty Kościoła uznają:
2. Konsekrację przez profesję trzech rad ewangelicznych czystości, ubóstwa
i posłuszeństwa;
3. Konsekrację realizuje się żyjąc w świecie. Świecki charakter instytutów jest
nieodłączną ich cechą i racją bytu (por. „Primo feliciter”);
4. Powołanie członków instytutów świeckich polega na poświęceniu się Bogu
i apostolstwie. Ich apostolstwo ma być pełnione w świecie, sposobami świeckimi,
to znaczy przez pracę zawodową, działalność w różnych miejscach, warunkach
i okolicznościach, charakterystycznych dla zaangażowań świeckich (tamże)”.
Zdaniem Kościoła do tego powołania odnoszą się szczególnie słowa z Ewangelii, mówiące
o świetle, które świeci w ciemnościach i nie gaśnie, oraz o zaczynie, który włożony w ciasto
przenika wszystko i przemienia. Tak słowo i przykład konsekrowanych świeckich winny wpływać
na środowisko, przenikać je zaczynem ewangelicznym, aby wszystko przemieniać w Chrystusie
(tamże).
Sobór Watykański II potwierdził specyfikę instytutów świeckich, ich prawdziwą i pełną
profesję rad ewangelicznych, ale przeżywaną w świecie (por. „Perfectae caritatis”, n. 11) a Jan
Paweł II w adhortacji apostolskiej „Vita consecrata” podkreślił znaczenie instytutów świeckich w
misji ewangelizacyjnej Kościoła. Przypomniał, że cechą specyficzną instytutów świeckich jest
synteza świeckości i konsekracji i dzięki tej syntezie mają one przenikać społeczeństwa nowymi
energiami Królestwa Chrystusowego. Stanie się to, jeżeli świeccy konsekrowani, będąc w pełni
oddani służbie Bogu, równocześnie swoją działalnością w normalnych warunkach życia w świecie
będą wnosić w tenże świat moc Błogosławieństw. W ten sposób różne formy rzeczywistości
świeckich zostaną – za sprawą Ducha Świętego – ożywione duchem Ewangelii (por. „Vita
consecrata” 10).
W obecnym czasie, gdy laicyzacja ogarnęła tylu ludzi i tak wiele środowisk, które żyją,
jakby nie było Boga i jego Dekalogu, obecność, przykład, słowo i czyn osób konsekrowanych,
ukazujących życie prawdziwie chrześcijańskie odgrywa rolę ewangelicznego zaczynu. Jan Paweł II
stawia wobec instytutów świeckich ważne zadanie, by chrześcijanin świecki stał się twórcą nowej
syntezy pomiędzy pełnym przylgnięciem do Boga i do Jego woli, a uczestnictwem w życiu świata
ziemskiego, by w ten sposób ukazywać Boży plan zbawienia objawiony w Chrystusie Jezusie
www.archpoznan.org.pl/synod
3/ 4
i dany ludziom do dyspozycji poprzez dary Ducha Świętego (por. Jan Paweł II „Do uczestników
Międzynarodowego Sympozjum”, 1997). Do tej misji nie wystarczy być człowiekiem szlachetnym,
kompetentnym i wiernym obowiązkom, bo to wynika z porządku społecznego. Aby być w świecie
znakiem miłości Jezusa Chrystusa, trzeba starać się naśladować Jego przykład (tamże).
Do tego zadania uzdalnia konsekracja, intensywne życie modlitwy, codzienna Eucharystia
i formacja we wspólnocie. Członkowie instytutów świeckich przez doświadczenie braterstwa
w swoich wspólnotach zdolni są być świadkami - inicjatorami braterstwa i przyjaźni
chrześcijańskiej w dzisiejszym świecie, pozbawionym w wielu obszarach naturalnych więzi
międzyludzkich (tamże).
Chociaż poszczególne instytuty mają swoje indywidualne charyzmaty, to życzeniem
Kościoła jest, aby ich apostolstwo, pogłębione modlitwą, kontemplacją i konsekracją, realizowała
zasadnicze zadania stojące przed apostolstwem ludzi świeckich.
III. Zadania stojące przed Archidiecezją Poznańską
1. Młodzi ludzie na ogół wiedzą o dwóch jedynie możliwościach podjęcia drogi życiowego
powołania: w małżeństwie lub w życiu kapłańskim czy zakonnym. Droga powołania do życia
samotnego w świecie pozostaje często nie znana a więc i nie rozpoznana. Dużą rolę w tym
wymiarze odgrywa pomoc kapłanów. Na terenie Archidiecezji Poznańskiej istnieje zatem potrzeba,
by kapłani i katecheci posiadali dostateczną wiedzę na temat powołania do życia konsekrowanego
w świecie. O tej formie powołania trzeba zatem mówić zarówno w ramach zajęć formacyjnych
w Arcybiskupim Seminarium Duchownym (szczególnie podczas spotkań z klerykami ostatnich lat
studiów), a także w ramach zajęć wykładowych na Wydziale Teologicznym UAM. Tematyka ta
powinna być także obecna w programie stałej formacji kapłanów (zwłaszcza wikariuszy
i duszpasterzy młodzieży). Z doświadczeń instytutów świeckich wynika, że najwięcej powołań do
tej formy życia rodzi się poprzez posługę kapłańską w konfesjonale. Rola kapłanów jest tu więc
zdecydowanie największa.
Nie można zapomnieć o potrzebie dokształcenia w tej materii także katechetów oraz
słuchaczy wyższych roczników Wydziału Teologicznego.
2. Informacja o możliwości wyboru drogi życia konsekrowanego w świecie powinna być
dostępna dla każdego, kto próbuje rozeznać swoje powołanie. Szczególną pomoc powinno stanowić
archidiecezjalne centrum powołaniowe posiadające pełen zasób wiedzy na temat instytutów
świeckich.
3. Jedną z przyczyn nikłej wiedzy na temat powołania do życia konsekrowanego w świecie
może być fakt, że realizacja tego powołania z natury swojej potrzebuje dyskrecji. Apostolstwo
członków instytutów świeckich nie jest instytucjonalne przez dzieła lecz ma nosić znamiona
apostolstwa świeckich. Świecka osoba konsekrowana nie może być postrzegana w środowisku jako
przedstawiciel kościoła hierarchicznego. Członkinie instytutów świeckich nie posługują się
żadnymi zewnętrznymi oznakami swej przynależności do instytutu. Nie wyróżniają się spośród
otoczenia ani strojem, ani sposobem bycia, czy mieszkania. Zwyczajny styl życia umożliwia im
nawiązanie naturalnego i bliskiego kontaktu z otoczeniem.
4. Członkinie instytutów świeckich powinny włączać się w dzieła także nowe podejmowane
przez Archidiecezję Poznańską.. Jednym z takich zadań, do których wzywa obecny Synod, jest
dzieło katechizacji dorosłych. Wiele członkiń instytutów świeckich posiadając przygotowanie
merytoryczne oraz formacyjne może podjąć taką pracę.
www.archpoznan.org.pl/synod
4/ 4
5. Członkinie instytutów świeckich powinny także uczestniczyć we współtworzeniu dzieł
służących propagowaniu społecznej nauki Kościoła i przekładaniu jej na konkretne zadania
podejmowane w życiu społecznym, gospodarczym i politycznym.