System podatkowy w UE

ANNA STĘPNIAK jest prawnikiem
specjalizującym się w europejskim
prawie podatkowym,
doktorantką SGH
System podatkowy po przystąpieniu do UE.
Podatki bezpośrednie cz. I
Zharmonizowanie opodatkowania spółek jest konieczne dla zapewnienia wspólnotowym
spółkom jednakowych podatkowych warunków prowadzenia działalności gospodarczej w
państwach członkowskich Unii.
Część podatków bezpośrednich nie wymaga harmonizacji czy koordynacji i ich regulacja
może być w pełni pozostawiona gestii państw członkowskich. Natomiast rozwiązania
tych państw dotyczące podatków bezpośrednich i mające wpływ na realizację swobód
rynku wewnętrznego Unii Europejskiej (tj. swobodnego przepływu towarów, osób. usług
i kapitału oraz swobodę prowadzenia działalności gospodarczej) i ogólnych
wspólnotowych wolności (m.in. zakazu dyskryminacji ze względu na narodowość lub
pochodzenie) są objęte zakresem prawa wspólnotowego.
Podstawą harmonizacji rozwiązań państw członkowskich Unii Europejskiej w zakresie
podatków bezpośrednich jest art. 94 (ex art. 100) Traktatu ustanawiającego Wspólnotę
Europejską. zgodnie z którym ujednoliceniu mają podlegać te rozwiązania prawne, które
bezpośrednio wpływają na funkcjonowanie rynku wewnętrznego Unii Europejskiej.
Podatek dochodowy od osób fizycznych
Regulacja podatku dochodowego od osób fizycznych jest domeną państw członkowskich.
Kraje członkowskie Unii Europejskiej same określają podstawę opodatkowania. stawki,
zwolnienia i ulgi.
Podatek dochodowy od osób prawnych
Regulacja podatku dochodowego od osób prawnych należy w Unii Europejskiej
zasadniczo do gestii państw członkowskich, w szczególności określanie podstawy
opodatkowania, stawek, ulg i zwolnień. Na poziomie wspólnotowym zostały przyjęte
akty dotyczące pewnych aspektów opodatkowania spółek z różnych państw
członkowskich, a mianowicie:
1. Dyrektywa 90/434/EWG z dnia 23 lipca 1990r. w sprawie wspólnego systemu
opodatkowania stosowanego do fuzji. podziałów, wniesienia majątku i wymiany
udziałów dotyczących spółek różnych państw członkowskich (Dz. U.WE L 225,
20.08.1990, str. 0001 - 0005),
2. Dyrektywa 90/435/EWG z dnia 23 lipca 1990r. w sprawie wspólnego systemu
opodatkowania stosowanego w przypadku spółek dominujących i zależnych w różnych
państwach członkowskich (Dz.U WE L 225. 20.08.1990. str. 0006 - 0009),
3. Konwencja Arbitrażowa 90/436/EWG w sprawie wyeliminowania podwójnego
opodatkowania w związku z korektą zysków przedsiębiorstw powiązanych (Dz.U WE L
225, 20/08/1990, str. 0010 - 0024).
Istotne znaczenie dla regulacji opodatkowania bezpośredniego w Unii odgrywa
porozumienie w przedmiocie tzw. Pakietu Podatkowego. który składał się z: Kodeksu
Postępowania w zakresie opodatkowania działalności gospodarczej - Code of Conduct
for Business Taxation oraz projektów dwóch dyrektyw. Kodeks ten jest porozumieniem
politycznym państw członkowskich. Kraje członkowskie zobowiązały się w nim do
przestrzegania zasad uczciwej konkurencji i nie wprowadzania rozwiązań stanowiących
szkodliwą konkurencję podatkową. Kodeks odnosi się do rozwiązań podatkowych
(zarówno
regulacji
prawnych,
jak
i
praktyk
administracyjnych)
w
zakresie
opodatkowania działalności gospodarczej, które wpływają lub mogą wpływać w istotny
sposób na lokalizację miejsca prowadzenia działalności gospodarczej we Wspólnocie.
Kodeks uznaje za praktyki podatkowe, mogące stanowić szkodliwą konkurencję
podatkową, takie rozwiązania państw członkowskich, które charakteryzują się znacznie
niższym poziomem efektywnego opodatkowania w porównaniu z ogólnym poziomem
opodatkowania stosowanym w danym państwie członkowskim.
Dyrektywy składające się na Pakiet Podatkowy zostały przyjęte jako:
•
Dyrektywa 2003/48/WE z dnia 3 czerwca 2003r. w sprawie opodatkowania
dochodu z oszczędności w formie płatności odsetkowych na obszarze Wspólnoty
(Dz.U UE L 157,26/6/2003. str. 38), dotycząca wyłącznie opodatkowania
nierezydentów.1
•
Dyrektywa 2003/49/WE z dnia 3 czerwca 2003r. w sprawie opodatkowania
odsetek i należności licencyjnych w stosunkach pomiędzy spółkami powiązanymi
w różnych państwach członkowskich (Dz.U UE L 157, 26/6/2003, str.49).
Stawki CIT W państwach Unii Europejskiej
Stawki CIT w państwach członkowskich Unii Europejskiej wynosiły w 2002r. od 10% do
35% (stawka przeciętna kształtowała się na poziomie 29,32% w 2002r.). W państwach
kandydujących do członkostwa w Unii Europejskiej stawki podatku dochodowego od
osób prawnych są niższe niż stosowane w państwach członkowskich Unii. Przeciętna
stawka CIT w trzynastu państwach kandydujących wynosiła w 2002r. 24,4%. Ze względu
na różnice w stawkach nominalnych CIT pomiędzy państwami członkowskimi a
przystępującymi prawdopodobne będzie nasilenie po akcesji zjawiska obniżania stawek
CIT w ramach konkurowania poszczególnych państw o inwestorów.
Perspektywy regulacji podatków bezpośrednich w Unii
Nowa strategia gospodarcza Unii Europejskiej zakładająca przekształcenie Unii
Europejskiej w najbardziej konkurencyjną gospodarkę przed 2010r. oraz zachodzące
procesy globalizacyjne na świecie wpływają na konieczność dokonania gruntownej
reformy systemu opodatkowania spółek w Unii, na który składa się 15 odmiennych
krajowych systemów opodatkowania państw członkowskich, różniących się zasadniczo
pod względem rozwiązań prawnych i poziomu efektywnego opodatkowania. Obecnie w
Unii trwają intensywne prace nad wielką reformą opodatkowania spółek, której celem
długoterminowym ma być wprowadzenie ujednoliconej podstawy opodatkowania dla
spółek działających na rynku wewnętrznym UE. W jaki sposób ostatecznie zostanie
rozstrzygnięta problematyka przeprowadzenia wielkiej reformy opodatkowania spółek,
zdecyduje już poszerzona Europa.
Perspektywy regulacji podatków bezpośrednich w Polsce
Akcesja Polski do Unii Europejskiej wiąże się z ciążącą na polskim ustawodawcy
odpowiedzialnością
za
stworzenie
sprzyjających
rozwojowi
przedsiębiorczości
warunków podatkowych prowadzenia działalności gospodarczej. Na rynku wewnętrznym
Unii Europejskiej występuje zjawisko konkurencji podatkowej państw członkowskich o
inwestorów. Przystąpienie nowych państw do Unii wiąże się z nasileniem tej
konkurencji. Polscy przedsiębiorcy - w przypadku niezapewnienia im przez Polskę
dogodnych w porównaniu z innymi państwami członkowskimi warunków prowadzenia
działalności gospodarczej - będą mogli przenieść ją do innego państwa członkowskiego.
jedna z fundamentalnych swobód rynku wewnętrznego Unii Europejskiej swoboda
prowadzenia działalności gospodarczej na tym rynku - stwarza podstawy prawne i
faktyczne dla podejmowania takich działań. Z drugiej strony w przypadku wprowadzenia
przez Polskę konkurencyjnych warunków prowadzenia działalności gospodarczej będzie
to wiązało się z napływem inwestorów na terytorium naszego kraju. W świetle
powyższego należy rozpatrywać zmiany wprowadzone do polskich ustaw o podatkach
bezpośrednich na przyszły rok, a mianowicie obniżkę stawki podatku dochodowego od
osób prawnych do 19 % i umożliwienie osobom fizycznym prowadzącym działalność
gospodarczą rozliczania się według stawki 19% lub zasad ogólnych. Szczegółowym
rozwiązaniom w Polsce w zakresie podatków bezpośrednich na 2004r. zostanie
poświęcony następny artykuł.
1
rezydencja podatkowa: status prawny podmiotu w danym państwie uzasadniający
opodatkowanie jego dochodów w tym państwie między innymi ze względu na posiadanie
miejsca siedziby zarządu spółki czy rejestrację spółki w tym państwie.
Stawki CIT w państwach członkowskich i państwach przystępujących i kandydujących do członkostwa
STAWKI CIT w 2002r. w %
PAŃSTWA CZŁONKOWSKIE
PAŃSTWA KANDYDUJĄCE
Austńa
34
Bułgaria 15 +10 % (pod. lokalny)
Belgia
30
Cypr
25
Dania
30
Czechy
31
Rnlandia
29
Estonia
26/74
Francja
33.3
Łotwa
22
Grecja
35
litwa
15
Hiszpania
35
Malta
35
Holandia
34.5
Polska
28; 03-27%. 04-19%
Irlandia
10
Rumunia 25
Luksemburg
22
Słowacja 25
Niemcy
25
Słowenia 25
Portugalia
30
Turcja
30
Szwecja
28
Węgry
18
Wielka Brytania
30
Stawka przeciętna
24,4%
Włochy 34
Stawka przeciętna 29.32
Opracawanie wlasne na padstawie danych z bazy European Taxatian Database 2003 wydawanej przez Internatianal Bureau at Fiscal
Dacumentatian