Pobierz plik

Instrukcja obsługi
Narzędzia ratownicze
Rozpieracze kolumnowe
Publikacja z 08.2007 r.
1. sterownik gwiaździsty
2. zawór sterujący
3. siłownik hydrauliczny
4. tłok
5. tłok 1
6. tłok 2
7. rękojeść
8. krala w tłoku
9. krala w podstawie rozpieracza
10. wąż zasilający
11. wąż powrotny
12. nypel MONO-złącza
Spis treści
Numer strony
1. Rodzaje zagrożeń
3
2. Bezpieczeństwo produktu
4
3. Zasady bezpieczeństwa dotyczące węży hydraulicznych
6
3.1. Obsługa węży hydraulicznych
3.2. Zabezpieczenie otoczenia w razie awarii węży hydraulicznych
3.3. Przechowywanie węży hydraulicznych
3.4. Oznakowanie węży hydraulicznych
3.5. Okresy przeglądów oraz wymiany węży hydraulicznych
3.6. Przykłady możliwych uszkodzeń węży hydraulicznych
7
7
7
8
8
8
4. Zastosowanie zgodne z przeznaczeniem
9
5. Działanie i wydajność
10
5.1. Informacje ogólne
5.2. Schemat połączeń
5.3. Sterowanie wsuwaniem i wysuwaniem
5.4. Typ R 41X
5.5. Typ R 42X / R 43X
5.6. Zasilanie hydrauliczne
5.7. Węże
6. Podłączenie urządzeń
6.1. Hydraulika
6.2. Podłączanie MONO-złączy
7. Obsługa
7.1. Czynności przygotowawcze
7.2. Zasady bezpieczeństwa
7.3. Obsługa sterownika (pozycja nr 1 na okładce)
7.4. Stosowanie przedłużek
8. Wyłączenie urządzenia / stan spoczynku po eksploatacji urządzenia
8.1. Rozpieracze kolumnowe
8.2. Agregat hydrauliczny
8.3. Węże hydrauliczne
10
10
10
10
10
11
11
11
11
11
12
12
14
14
14
15
15
15
15
9. Czyszczenie i konserwacja
15
10. Naprawy
16
10.1 Informacje ogólne
10.2 Profilaktyczne działania serwisowe
10.3 Naprawy
16
17
17
11. Analiza usterek
19
12. Dane techniczne
21
12.1 Zalecenia dotyczące oleju hydraulicznego
12.2 Węże hydrauliczne
12.3 Temperatura pracy i przechowywania urządzeń
13. Serwis – Autoryzowani Partnerzy firmy Fire-Max Sp. z o.o.
2
22
22
22
23
1 Rodzaje zagrożeń
Rozróżniamy kilka kategorii wskazówek dotyczących bezpieczeństwa. Poniższa tabela zawiera
opis symboli (piktogramów) oraz słów-haseł przyporządkowanych do konkretnych
niebezpieczeństw i ich możliwych następstw.
Szkoda dla
Rzeczy
Człowieka
Piktogram
-
Zwrot
Definicja
Następstwa
Bezpośrednio
Śmierć lub
NIEBEZPIECZEŃSTWO!
grożące
bardzo ciężkie
niebezpieczeństwo
obrażenia
Prawdopodobna Prawdopodobna
OSTRZEŻENIE!
niebezpieczna
śmierć lub
sytuacja
ciężkie
obrażenia
Mniej
Lekkie lub
OSTROŻNIE!
niebezpieczna
nieznaczne
sytuacja
obrażenia
Uszkodzenie
urządzenia,
Niebezpieczeństwo
szkody
UWAGA!
szkód
ekologiczne,
materialnych i
szkody
ekologicznych
materialne w
otoczeniu
Porady odnośnie
zastosowania oraz Brak szkód dla
WSKAZÓWKA
inne ważne/
ludzi,
pożyteczne
środowiska i
informacje i
narzędzia
wskazówki
Nosić kask ochronny z osłoną twarzy
Nosić rękawice ochronne
Nosić obuwie ochronne
Fachowy recykling
Zwracać uwagę na ochronę środowiska
Przeczytać i stosować się do instrukcji obsługi
3
2 Bezpieczeństwo produktu
Produkty LUKAS są projektowane i wytwarzane tak, aby zagwarantować najlepszą
wydajność i jakość pracy urządzenia oraz maksymalne bezpieczeństwo operatora
podczas użytkowania zgodnego z przeznaczeniem.
Przed rozpoczęciem pracy z narzędziem, należy dokładnie przeczytać Instrukcję Obsługi,
a następnie stosować się do zawartych w niej wskazówek i poleceń.
Należy również przestrzegać i wdrażać wszystkie powszechne, ustawowe oraz innych
wiążących uregulowań odnośnie zapobiegania wypadkom i ochrony środowiska.
Narzędzie mogą obsługiwać jedynie osoby, które są odpowiednio przeszkolone, także w
zakresie bezpieczeństwa technicznego, gdyż w innym wypadku istnieje ryzyko doznania
obrażeń.
OSTRZEŻENIE/OSTROŻNIE!
Należy również przestrzegać instrukcji obsługi węży, osprzętu oraz
podłączonych narzędzi hydraulicznych!
OSTRZEŻENIE/OSTROŻNIE!
Proszę zwrócić uwagę na to, że zastosowany osprzęt jest przystosowany do
narzędzi obliczonych na ciśnienie 70 MPa!
Poniższe wskazówki odnośnie bezpieczeństwa użytkowania należy przeczytać nawet w
przypadku odbytego wcześniej szkolenia.
Należy uważać na to, aby żadna
część ciała ani ubioru nie dostała
się pomiędzy widoczne wyraźnie
ruchome części narzędzia (np.
ramiona, ostrza).
Należy nosić odzież ochronną, kask
ochronny z osłoną, obuwie
ochronne oraz rękawice ochronne
Natychmiast poinformować
stosowną jednostkę o zaistniałych
zmianach (wraz z charakterystyką
roboczą)! Ewentualnie natychmiast
unieruchomić i zabezpieczyć
narzędzie!
Natychmiast unieruchomić
narzędzie w przypadku awarii
działania i je zabezpieczyć.
Awarię należy niezwłocznie usunąć
(zlecić usunięcie).
Należy przestrzegać wszystkich
wskazówek odnośnie
bezpieczeństwa i zagrożeń
zawartych na narzędziu oraz w
Instrukcji Obsługi.
Należy zrezygnować z każdego
trybu pracy, który obniża
bezpieczeństwo i/lub stateczność
narzędzia!
4
Zabroniona jest praca pod
obciążeniem jeżeli do
podnoszenia użyte są wyłącznie
narzędzia hydrauliczne. Jeżeli
taki rodzaj pracy jest konieczny,
to dodatkowo konieczne jest
użycie wystarczających podpór
mechanicznych.
Przed i po użyciu, należy
sprawdzić narzędzie pod kątem
widocznych wad lub uszkodzeń.
Skontrolować wszystkie węże,
węże i połączenia śrubowe pod
kątem nieszczelności i
uszkodzeń rozpoznawanych na
warstwie zewnętrznej oraz
niezwłocznie je usunąć!
Wypryskujący olej hydrauliczny
może prowadzić do obrażeń i
pożarów.
Nie należy przeprowadzać
żadnych modyfikacji narzędzia
(montowanie dodatkowych
elementów i przebudowa).
Należy utrzymywać w komplecie
oraz w czytelnym stanie
wszystkie wskazówki odnośnie
bezpieczeństwa znajdujące się
na narzędziu.
Należy przestrzegać wszystkich
zaleconych w Instrukcji Obsługi
terminów kontroli i/lub
przeglądów.
Nie należy w żadnym wypadku
wyłączać urządzeń
zabezpieczających!
Przed włączeniem/ uruchomieniem
oraz podczas pracy narzędzia
należy zagwarantować, aby nikt nie
był zagrożony w czasie eksploatacji
urządzenia.
Podczas pracy w pobliżu elementów
budowlanych i węży pod napięciem,
należy przedsięwziąć stosowne
środki zaradcze w celu zapobieżenia
przejściom prądu lub przeskokom
wysokiego napięcia na narzędzie.
Podczas pracy z narzędziem należy
zapobiegać powstaniu ładunku
elektrostatycznego, aby uniknąć
tworzenia się iskier.
Narzędzie jest napełnione olejem
hydraulicznym. Olej hydrauliczny
może być szkodliwy w przypadku
połknięcia lub wdychania oparów.
Z tego powodu należy też unikać
bezpośredniego kontaktu oleju ze
skórą. Dlatego też podczas pracy z
olejem hydraulicznym należy
pamiętać o jego możliwym
negatywnym wpływie na systemy
biologiczne.
Podczas pracy należy zadbać o
wystarczające oświetlenie.
Należy przechowywać niniejszą
Instrukcję Obsługi w zasięgu ręki w
miejscu użytkowania narzędzia.
Nie wolno przekraczać
maksymalnego dopuszczalnego
ciśnienia roboczego podanego
na narzędziu.
W celu napraw należy używać
wyłącznie oryginalnego osprzętu
LUKAS oraz stosować
oryginalne części zamienne.
Należy uważać na to, aby
podczas pracy z narzędziem
oraz podczas jego transportu
nie zahaczyć się o pętlę węża,
co może spowodować
potknięcie.
Należy zwrócić uwagę na to, że
w wyniku nagłego oderwania,
podczas rozpierania i cięcia,
odcinania, odrywania lub
odłamywania, może odpaść lub
zostać wyrzucony na zewnątrz
fragment ciętego materiału. W
związku z tym należy zachować
odpowiednie środki ostrożności.
Części oderwane lub odcięte
podczas rozpierania należy
dotykać jedynie w rękawicach
ochronnych, gdyż krawędzie
miejsc oderwanych lub
przeciętych mogą być bardzo
ostre.
Podczas pracy i/lub składowania
narzędzia należy zadbać o to,
aby nie zostało uszkodzone i
było odpowiednio zabezpieczone
przed silnym działaniem
temperatury z zewnątrz.
Proszę zwrócić uwagę na to, że
narzędzie może się nagrzać w
wyniku długotrwałego
użytkowania.
Przed transportem urządzenia
należy zawsze skontrolować
umieszczenie osprzętu i
zabezpieczyć przed
spowodowaniem wypadku.
Należy zagwarantować
przepisowe usunięcie wszystkich
zdemontowanych części,
resztek oleju i płynu
hydraulicznego oraz materiałów
opakowaniowych!
Należy przestrzegać i wdrażać wszystkie ogólnie obowiązujące, ustawowe, wiążące
krajowe i międzynarodowe uregulowania odnośnie zapobiegania wypadkom i ochrony
środowiska!
5
OSTRZEŻENIE/OSTROŻNIE/UWAGA!
Narzędzie
jest przeznaczone wyłącznie do zastosowań przedstawionych w
Instrukcji Obsługi (patrz Rozdział „Zastosowanie zgodne z przeznaczeniem”).
Każde użytkowanie wykraczające poza powyższe ramy oraz inne używanie uważa się za
niezgodne z przeznaczeniem.
Jeśli taka sytuacja nastąpi, użytkownik działa na własne ryzyko a za szkody wynikłe w
związku z powyższym, producent/dostawca nie ponosi odpowiedzialności. Zastosowanie
zgodne z przeznaczeniem oznacza również stosowanie się do Instrukcji Obsługi oraz
przestrzeganie warunków przeglądów i konserwacji.
Nie należy nigdy pracować w stanie przemęczenia lub odurzenia!
3 Zasady bezpieczeństwa węży hydraulicznych
UWAGA!
Nie może w żadnym wypadku dojść do kontaktu węży z płynem hamulcowym.
Należy natychmiast wyczyścić węże po zetknięciu się z następującymi płynami:
- kwasy, ługi, rozpuszczalniki
- alkohol, paliwa i ATF (płyn z automatycznej skrzyni biegów)
- kwas akumulatorowy
- ester fosforanowy
Po wyczyszczeniu, węże hydrauliczne koniecznie należy skontrolować pod kątem ew.
uszkodzeń! W momencie stwierdzenia ew. uszkodzeń należy wymienić węże
hydrauliczne.
Rys. 2
6
3.1.
-
-
-
Obsługa węży hydraulicznych
Nie wolno przekraczać ustalonego ciśnienia roboczego
Nie może mieć miejsca obciążenie rozciągające i skręcanie węży (patrz rys. 2,
pozycja 1)
Nie wolno załamywać węża hydraulicznego (patrz rys. 2, pozycja 2)
Nie należy ciągnąć lub kłaść węży na ostrych krawędziach (patrz rys. 2, pozycja 3)
Nie wolno podłączać węży w pozycji skręconej (patrz rys. 2, pozycja 4)
W żadnym wypadku nie należy przejeżdżać pojazdem po wężach. Węże hydrauliczne
rozłożone luźno na drogach jezdnych, należy chronić przed uszkodzeniem, np.
poprzez zastosowanie mostków przejazdowych (patrz rys. 2, pozycja 5)
W przypadku występowania wysokich temperatur z zewnątrz należy zamontować
węże hydrauliczne w odpowiedniej odległości od elementów budowlanych emitujących
ciepło lub też należy chronić je poprzez zastosowanie odpowiednich środków np.:
(osłona) (patrz rys 2, poz. 6)
Nie wolno wieszać żadnych ciężarów na wężach hydraulicznych
3.2
Zabezpieczenie otoczenia w razie awarii węży hydraulicznych
Węże hydrauliczne muszą być w miarę możliwości zabezpieczone lub ułożone w taki
sposób, żeby można było uniknąć niebezpieczeństwa w przypadku nieprawidłowego
zadziałania węża hydraulicznego.
Niebezpieczeństwo może wystąpić w wyniku:
- uderzania węża hydraulicznego w różnych kierunkach po pęknięciu, np. przez
działanie z zewnątrz,
- wydostania się na zewnątrz medium pod ciśnieniem,
- zapalenie pod ciśnieniem mediów, które wydostały się na zewnątrz w pobliżu źródeł
zapłonu.
Niebezpieczeństwa można uniknąć np. poprzez zastosowanie pokryć ochronnych lub
osłon.
Uwaga na pęknięcia włoskowate!
-
Olej hydrauliczny pod wysokim ciśnieniem może w przypadku kontaktu ze skórą
spowodować ciężkie obrażenia!
Należy natychmiast zasięgnąć porady lekarza w przypadku doznania obrażeń!
Należy niezwłocznie usunąć olej hydrauliczny z ran!
Nie należy szukać wycieków palcami!
Należy odciążyć system hydrauliczny przed rozłączeniem połączenia!
Przechowywanie węży hydraulicznych
-
Nawet w przypadku fachowego przechowywania zgodnego z normami, węże
podlegają procesowi naturalnego starzenia się. W związku z tym czas ich
przechowywania i okres zastosowania są ograniczone.
Przy przechowywaniu węży hydraulicznych należy dążyć do stosowania poniższych
wskazówek:
- Składować w miejscu chłodnym, suchym i w którym występuje mała ilość kurzu/pyłu
(ewentualnie zawinąć w folię poliuretanową); unikać promieniowania słonecznego lub
ultrafioletowego; osłonić znajdujące się w pobliżu źródła ciepła.
- Nie stosować w bezpośredniej bliskości opraw oświetleniowych wytwarzających ozon
(np. fluorescencyjnych źródeł światła, lamp na parę rtęci) lub urządzeń elektrycznych.
- Należy składować węże hydrauliczne w stanie nie naprężonym w pozycji leżącej.
7
-
Podczas składowania w formie zwoju nie wolno przekroczyć najmniejszego podanego
przez producenta promienia ugięcia.
3.4.
-
Oznakowanie węży hydraulicznych
Wąż jest oznakowany przez producenta
Na okuciu należy podać maksymalne dopuszczalne
oznakowanie producenta i miesiąc/rok produkcji
ciśnienie
robocze
oraz
Oznaczenie producenta Miesiąc/ rok Ciśnienie robocze
3.5
-
-
Terminy kontroli i wymiany węży hydraulicznych
Po każdym użyciu skontrolować węże pod kątem uszkodzeń zewnętrznych,
pęknięć, miejsc zgięć i wybrzuszeń!
Operator musi zadbać o to, aby węże były wymieniane w stosownych odstępach
czasu, również wtedy, gdy nie są zauważalne uszkodzenia węża, bezpośrednio
związane z bezpieczeństwem.
Węże należy wymienić najpóźniej po upływie 10 lat od daty produkcji (patrz
oznakowanie)!
Węże muszą byś skontrolowane przez eksperta przed pierwszym użyciem, a
następnie co najmniej raz w roku w celu zapewnienia stanu umożliwiającego
bezpieczną pracę! Przykłady możliwych wad znajdują się poniżej.
Ekspert to osoba, która ze względu na fachowe wykształcenie i doświadczenie posiada
wystarczającą wiedzę w dziedzinie węży hydraulicznych oraz zna na tyle właściwe
państwowe przepisy ochrony pracy, przepisy dotyczące zapobiegania wypadkom,
wytyczne oraz ogólnie uznane reguły techniki (np. normy DIN EB), że jest w stanie
ocenić stan węży hydraulicznych umożliwiający bezpieczną pracę.
3.6
-
-
8
Przykłady możliwych uszkodzeń węży hydraulicznych
Uszkodzenia zewnętrznej powłoki (np. przetarte miejsca, nacięcia lub pęknięcia)
Pojawienie się kruchości powłoki zewnętrznej (tworzenie się pęknięć na materiale
wężowym)
Odkształcenia, które nie odpowiadają naturalnym kształtom węża hydraulicznego, w
stanie bezciśnieniowym lub poddanym ciśnieniu lub w przypadku zgięcia, np.
oddzielanie się warstw, tworzenie się pęcherzy, miejsca wgniecenia, miejsca zagięte)
Nieszczelne miejsca
Montaż niezgodny z wymogami
Wysunięcie węża z okucia
Uszkodzenia lub odkształcenia okucia węża i/lub złączy
Korozja okucia lub wkładu metalowego węża
Przekroczone terminy przechowywania i czasu użytkowania
4
Zastosowanie zgodne z przeznaczeniem
Rozpieracze kolumnowe LUKAS zostały skonstruowane specjalnie do ratownictwa
technicznego. Wykorzystywane są one do uwalniania osób uwięzionych w pojazdach w
wyniku wypadków drogowych, kiedy rozwarcie rozpieracza ramieniowego jest
niewystarczające. Przy ich pomocy można np. rozeprzeć bądź podnieść fragment
samochodu (patrz rys. poniżej). W innych katastrofach stosuje się je do podnoszenia lub
przesuwania przedmiotów takich jak np. betonowe bloki w zawalonych domach aby w ten
sposób uratować przysypanych lub zakleszczonych ludzi.
Urządzenie służy do rozpierania oraz odpychania przedmiotów.
Narzędzia są przystosowane również do użycia pod wodą do 40 m (131 ft) głębokości.
UWAGA!
Należy w takich sytuacjach zwracać uwagę na wycieki, aby zapobiec powstaniu
szkód ekologicznych.
OSTRZEŻENIE/OSTROŻNIE!
Wszystkie przedmioty, przy których będzie stosowany rozpieracz kolumnowy
powinny być zabezpieczone za pomocą stabilnych podpór lub podkładów.
Dodatkowo należy zadbać o to, aby rozpieracz się nie ześlizgnął. W tym celu
najlepiej jest stosować wsporniki dostępne w ofercie osprzętu LUKAS.
OSTRZEŻENIE/OSTROŻNIE/UWAGA!
Zabronione jest zgniatanie oraz uszkadzanie następujących przedmiotów:
- węży elektrycznych,
- elementów hartowanych, takich jak np. słupki kierownicy, drążki,
- elementów wybuchowych, takich jak np. naboje poduszek powietrznych
Do zasilania rozpieraczy kolumnowych NIGDY nie wolno stosować wyższego
ciśnienia roboczego niż podane w rozdziale „Dane techniczne”. Ustawienie na
wyższe ciśnienie może spowodować szkody materialne bądź doprowadzić do
obrażeń ciała.
Osprzęt i części zamienne do sprzętu ratowniczego można otrzymać w serwisie
autoryzowanego partnera.
9
5 Działanie i wydajność
5.1
Informacje ogólne
Rozpieracze kolumnowe są siłownikami dwustronnego działania. Wysuw i wsuw tłoka
następuje hydraulicznie. Kierunek działania tłoka jest sterowany za pomocą sterownika
gwieździstego. Wszystkie rozpieracze kolumnowe działają po odłączeniu zasilania
hydraulicznego (np. w sytuacji mimowolnego rozłączenia, defektu węża, itd.)
(Rozpieracze kolumnowe R… są ze względów bezpieczeństwa zabezpieczone wewnętrznie
na 63MPa = 630 bar).
5.2
Schemat połączeń
Dla zrozumienia funkcji przedstawiamy schemat połączeń
w uproszczonej wersji (cylinder hydrauliczny narzędzia ratowniczego (A)
+ zawór ręczny (B)
5.3
Sterowanie ruchami roboczymi
Sterowanie wsuwaniem i wysuwaniem tłoka odbywa się za pomocą sterownika
gwieździstego znajdującego się bezpośrednio na zaworze sterującym (patrz pozycja nr 1
na okładce oraz rys. nr 3 poniżej).
Rys. nr 3
5.4
Model R 41X
Rozpieracze kolumnowe typu R41X są jednostopniowymi siłownikami hydraulicznymi
służącymi do rozpierania. Na całej długości wysuwu tłoka mają one stałą siłę rozpierania.
5.5
Model R 42X / R 43X
Rozpieracze kolumnowe typu 42X / R 43X są kilkustopniowymi siłownikami
hydraulicznymi służącymi do rozpierania. Każdy tłok ma inna siłę rozpierania. Niemniej
każdy tłok na całej długości wysuwu ma stałą siłę rozpierania. Zaletą tego typu
rozpieraczy kolumnowych jest duży wysuw w stosunku do wysokości rozpieracza w stanie
złożonym.
10
5.6
Zasilanie hydrauliczne
Do napędu rozpieraczy kolumnowych wolno używać wyłącznie agregatów hydraulicznych
lub pomp ręcznych LUKAS.
Jeżeli agregat hydrauliczny nie jest produktem firmy LUKAS, należy zwrócić uwagę na to,
aby był on wykonany zgodnie z wymogami firmy LUKAS, ponieważ w innym przypadku
może dojść do niebezpiecznych sytuacji, za które LUKAS nie ponosi odpowiedzialności.
Szczególnie istotne jest, aby dopuszczalne ciśnienie robocze dla urządzeń hydraulicznych
LUKAS nie przekraczało 70 MPa (=700 bar).
WSKAZÓWKA:
Przed użyciem pomp i agregatów innych producentów należy koniecznie
skontaktować się z serwisem autoryzowanego partnera.
5.7
Węże hydrauliczne
Agregat hydrauliczny jest podłączony do rozpieracza kolumnowego przy pomocy węży
hydraulicznych.
6 Podłączenie narzędzi
6.1
Hydrauliczne
Od strony narzędzia są przewidziane dwa krótkie węże hydrauliczne; są one łączone za
pomocą pary węży z agregatem hydraulicznym. Wszystkie węże hydrauliczne posiadają
kolorowe oznakowanie i są wyposażone w mono-złącza, w związku z czym mogą zostać
podłączone bez możliwości pomyłki.
6.2
Podłączenie
mono-złączy
Mechanizmy umożliwiające łączenie węży hydraulicznych.
Narzędzie jest podłączane do pompy hydraulicznej za pomocą przeciwstawnych złączek
(nypel i mufa), co wyklucza pomyłkę
11
Przed podłączeniem zdjąć osłony przeciwpyłowe, następnie spiąć nypel i mufę razem oraz
przekręcić tuleję ryglującą mufy w kierunku „1”, aż tuleja ryglująca zaskoczy. Połączenie
jest w tej chwili utworzone i zabezpieczone.
Rozłączenie następuje poprzez przekręcenie tulei ryglującej w kierunku „0”.
Podłączanie narzędzi jest możliwe również pod ciśnieniem.
WSKAZÓWKA:
W przypadku niskich temperatur otoczenia oraz podczas użycia węży
przedłużających/ bębnów wężowych (zwijadeł) zalecamy połączyć w stanie
bezciśnieniowym, gdyż rozłączenie może w innym razie wymagać dużego
nakładu siły.
W celu zabezpieczenia przed pyłem/ kurzem należy ponownie nałożyć osłony
przeciwpyłowe.
OSTRZEŻENIE/ OSTROŻNIE/UWAGA:
Nie wolno odkręcać mono-złączy od
hydraulicznych!
węży
oraz/lub
zamieniać
węży
7 Obsługa
7.1
Działania przygotowawcze
7.1.1
Pierwsze uruchomienie
Przed pierwszym uruchomieniem oraz po naprawach narzędzie należy odpowietrzyć.
Podłączyć narzędzie do pompy hydraulicznej (patrz rozdział „Podłączenie
narzędzi”).
Kilkakrotnie wysunąć i ponownie wsunąć całkowicie narzędzie bez obciążenia
(patrz rozdział „Obsługa sterownika gwieździstego”).
WSKAZÓWKA:
Zalecamy, aby podczas odpowietrzania agregat hydrauliczny stał wyżej niż
narzędzie ratownicze.
Zalecany sposób postępowania w celu odpowietrzenia narzędzia ratowniczego:
1.) 1x całkowicie otworzyć i zamknąć stroną roboczą skierowaną do góry
2.) 1x całkowicie otworzyć i zamknąć stroną roboczą skierowaną do dołu
3.) 1x całkowicie otworzyć i zamknąć stroną roboczą skierowaną do góry
4.) 1x całkowicie otworzyć i zamknąć stroną roboczą skierowaną do dołu
7.1.2
Kontrola agregatu hydraulicznego
→ Patrz w tym celu do osobnej instrukcji obsługi dla danego agregatu
(lub pompy ręcznej).
WSKAZÓWKA:
Przed każdorazową pracą z agregatem hydraulicznym lub w celu podłączenia/
rozłączenia węży hydraulicznych należy zagwarantować, żeby agregat
hydrauliczny był wyłączony, a w przypadku pomp elektrycznych odłączony od
sieci, natomiast zawory uruchamiające były nastawione na obieg
bezciśnieniowy!
12
7.1.3
Podparcie
Przed przystąpieniem do pracy rozpieraczem kolumnowym należy zapewnić odpowiednie
oparcie dla urządzenia oraz podparcie pojazdu. Rozpieracze kolumnowe posiadają z
zasady dwie krale, jedną w podstawie rozpieracza a drugą w tłoku, tak aby rozpieracz
dobrze się zahaczał (rys. 4). Jeżeli takie oparcie jest niewystarczające w przypadku
rozpierania podłogi samochodu (patrz rys. 5) lub rozpierania samochodu do góry to
konieczne jest zastosowanie wsporników, końcówek rozpierających (patrz rys. 6) oraz
ewentualnie zabezpieczenia np. przy pomocy pasów. Odpowiednie wsporniki oraz
końcówki rozpierające znajdują się w ofercie osprzętu LUKAS.
OSTRZEŻENIE/ OSTROŻNIE /UWAGA!
ZABRONIONE jest stosowanie rozpieracza kolumnowego bez krali lub innej
końcówki rozpierającej na tłoku. Podczas zastosowania rozpieracz mógłby się
wyślizgnąć i zranić użytkownika. Poza tym doprowadziłoby to do zniszczenia
tłoka oraz gniazda krali.
OSTRZEŻENIE/ OSTROŻNIE /UWAGA!
Podczas stosowania rozpieracza kolumnowego (bez wspornika) należy dążyć do
tego, aby wszystkie cztery ostre końce krali w tłoku oraz krali w podstawie
rozpieracza znalazły stabilne oparcie.
Podczas stosowania rozpieracza kolumnowego (ze wspornikiem) należy dążyć
do tego, aby powierzchnia pomiędzy czterema ostrymi końcami krali stabilnie
opierała się o okrągły drążek wspornika.
W ten sposób można uniknąć rozłożenia sił tylko po jednej stronie rozpieracza.
Podnoszone przedmioty muszą być zabezpieczone stabilnymi podporami!
13
7.2
Zasady bezpieczeństwa
Przed uruchomieniem rozpieracza kolumnowego bezwzględnie należy upewnić się, że
wysunięcie tłoka rozpieracza oraz odpryskujące elementy nie zagrażają żadnym, zarówno
upoważnionym jak i nieupoważnionym osobom! Należy unikać również zbędnego
uszkadzania części, które nie są poddawane działaniu tłoka lub odpryskujących
elementów.
Surowo zabronione jest chwytanie pracującego urządzenia
za tłok!
7.3
Obsługa sterownika gwieździstego (pozycja nr 1 na okładce)
Otworzyć/ wysunąć narzędzie
Przekręcić sterownik gwieździsty zgodnie z ruchem wskazówek zegara (w
kierunku odpowiedniego symbolu) i trzymać w tym położeniu.
Zamknąć/ wsunąć narzędzie
Przekręcić sterownik gwieździsty w kierunku przeciwnym do ruchów
wskazówek zegara (w kierunku odpowiedniego symbolu) i trzymać w tym
położeniu.
Czuwak: (gwarantuje całkowite utrzymanie ciężaru)
Po puszczeniu sterownika gwieździstego automatycznie powraca on do
położenia środkowego gwarantując całkowite utrzymanie ciężaru.
7.4
Stosowanie przedłużek
Oferowana
przedłużka
LUKAS
przeznaczona jest do stosowania wyłącznie
z
rozpieraczem
kolumnowym
R410
(długość = 250mm). Pozostałe rozpieracze
kolumnowe nie mogą być stosowane z
przedłużką, a poza tym stosować można
wyłącznie oryginalna przedłużkę LUKAS.
Montaż przedłużki przedstawia rysunek
obok.
14
OSTRZEŻENIE/OSTROŻNIE/UWAGA!
Podczas pracy należy uważnie obserwować rozpieracz kolumnowy z
przedłużką. Jeżeli wystąpi wyraźna zmiana pracy rozpieracza, to należy
natychmiast zatrzymać rozpieracz, a nawet, jeżeli zajdzie taka konieczność,
natychmiast przerwać pracę.
Po zakończeniu pracy rozpieraczem lub po jej przerwaniu, należy sprawdzić
rozpieracz oraz przedłużkę pod katem uszkodzeń.
8
Wyłączenie urządzenia / stan spoczynku po
eksploatacji urządzenia
8.1
Rozpieracze kolumnowe
Po zakończeniu pracy rozpieracz kolumnowy należy wsunąć pozostawiając jedynie
kilkumilimetrowy występ tłoka. W ten sposób całe urządzenie zostaje odprężone
hydraulicznie i mechanicznie.
WSKAZÓWKA:
Podczas przechowywania i składowania rozpieraczy kolumnowych w wyniku
wahań temperatury otoczenia mogą wystąpić niewielkie ruchy tłoka.
Uwarunkowane jest to fizycznym efektem rozszerzania się oleju
hydraulicznego znajdującego się w siłowniku po stronie tłoka. Z tego powodu
podczas przechowywania rozpieracza należy zachować przestrzeń ok. 30mm
po stronie tłoka na ewentualny wysuw tłoka.
8.2
Agregat hydrauliczny
Po zakończeniu pracy należy wyłączyć agregat.
Węże hydrauliczne
8.3
Odłączanie węży odbywa się zgodnie z instrukcją zawartą w rozdziale „ Podłączanie
urządzenia”. Należy pamiętać o założeniu osłonek na złączki.
9
Pielęgnacja i konserwacja
Po każdym zastosowaniu należy przeprowadzić oględziny, jednak nie rzadziej niż jeden
raz rocznie. Co 3 lata lub jeżeli istnieją wątpliwości co do bezpieczeństwa czy
niezawodności urządzenia, należy dodatkowo przeprowadzić próbę prawidłowego
działania (należy stosować się do krajowych oraz międzynarodowych przepisów
dotyczących okresów przeglądów urządzeń ratowniczych).
UWAGA!
Należy wyczyścić narzędzie przed przeprowadzeniem kontroli!
OSTRZEŻENIE! OSTROŻNIE/ UWAGA
Do przeprowadzenia działań związanych z konserwacją i naprawą niezbędne
jest odpowiednie wyposażenie warsztatu i osobiste wyposażenie ochronne.
15
Należy przeprowadzić:
Oględziny
Rozpieracz kolumnowy
 Rozpieracz i tłok nie noszą śladów uszkodzeń i odkształceń,
 Prawidłowe i stabilne osadzenie krali,
 Stan obu krali (wykruszenia)
 Ogólna szczelność (wycieki),
 Prawidłowa praca sterownika gwiaździstego,
 Rękojeść na swoim miejscu oraz stabilnie zamocowana,
 Tabliczki znamionowe oraz symbole określające kierunki czytelne,
 MONO-złącze łatwo się łączy,
 Osłonki na swoim miejscu.
Węże
 Oględziny pod kątem widocznym uszkodzeń,
 Wycieki.
Próba prawidłowego działania
 Wysunąć, a następnie wsunąć tłok na całej długości (patrz rozdział „Dane
techniczne”).
 Prawidłowe wysuwanie oraz wsuwanie tłoka podczas uruchamiania sterownika
gwiaździstego.
 Nie występują żadne dodatkowe ruchy tłoka przy puszczeniu sterownika
gwiaździstego (przełącznik czuwakowy).
10 Naprawy
10.1
Informacje ogólne
Prace serwisowe mogą być wykonywane jedynie przez producenta sprzętu lub przez
serwis autoryzowanych partnerów.
We wszystkich elementach wolno dokonywać wymiany, stosując oryginalne części
zamienne zgodnie z listą części zamiennych LUKAS. Należy również uwzględnić ew. listę
narzędzi specjalnych, wskazówki odnośnie montażu, aspekty bezpieczeństwa, kontrole.
(Patrz także rozdział „Czyszczenie i Konserwacja”). Podczas prac montażowych
należy szczególnie dbać o czystość wszystkich elementów, ponieważ
zabrudzenia (stałe) mogą uszkodzić narzędzie ratownicze!
OSTRZEŻENIE! OSTROŻNIE/ UWAGA!
Podczas napraw należy bezwzględnie nosić odzież ochronną, gdyż narzędzia
również w stanie spoczynku mogą być pod ciśnieniem.
WSKAZÓWKA:
Należy zasadniczo odesłać Kartę Rejestracyjną Gwarancji do firmy Fire-Max Sp.
z o.o. – wyłącznego przedstawiciela LUKAS na terenie Polski. Tylko wtedy
będziecie Państwo mieli prawo do rozszerzonego świadczenia gwarancyjnego.
WSKAZÓWKA:
Przed użyciem złączy innego producenta, należy koniecznie skontaktować się z
serwisem autoryzowanego partnera.
16
10.2
10.2.1
Serwis zapobiegawczy
Wskazówka odnośnie pielęgnacji
Narzędzie należy czyścić co jakiś czas pod kątem ochrony przed zewnętrzną korozją,
metalowe powierzchnie narzędzia należy smarować olejem.
10.2.2
Kontrola działania i obciążenia
Jeżeli istnieją wątpliwości odnośnie bezpieczeństwa i niezawodności, należy dodatkowo
przeprowadzić kontrolę działania i obciążenia.
W tym celu LUKAS oferuje odpowiednie wyposażenie kontrolne.
10.2.3 Wymiana oleju hydraulicznego
- po około 200 godzinach pracy , jednakże nie później niż po trzech latach należy
wymienić olej hydrauliczny,
- w każdym wypadku również wtedy, gdy wymieniany jest olej hydrauliczny przynależnej
pompy (hydraulicznej/ pompa ręczna). Powoduje to uniknięcie zanieczyszczenia świeżego
oleju hydraulicznego przez zużyty ze sprzętu ratowniczego.
Sposób postępowania:
1. Całkowicie wsunąć rozpieracz kolumnowy.
2. Dokonać wymiany oleju hydraulicznego w agregacie. Należy również stosować się do
osobnej instrukcji obsługi dotyczącej użytkowanej agregatu.
3. Odkręcić wąż spustowy na agregacie:
- przy podłączeniu węża bezpośrednio do agregatu:
Odkręcić do końca nakrętkę niebieskiego węża powrotnego.
- przy podłączeniu węża z mono-złączem do agregatu:
Ściągnąć osłonę ze złączy pojedynczych.
Odkręcić do końca nakrętkę na złączu pojedynczym niebieskiego węża powrotnego.
4. Odprowadzić wąż spustowy do osobnego naczynia odbierającego, aby wylać olej
hydrauliczny znajdujący się jeszcze w narzędziu.
5. Powoli wysunąć rozpieracz kolumnowy (pompa musi cały czas działać). Stary olej
hydrauliczny z siłownika po stronie pierścienia wycieka wówczas wężem powrotnym
do oddzielnego zbiornika. Przepracowany olej należy usunąć tak samo jak olej z
pompy.
6. Wyłączyć agregat hydrauliczny lub nie pompować dalej (np. pompa ręczna).
7. Podłączyć wąż spustowy ponownie do pompy.
- przy podłączeniu węża bezpośrednio do agregatu:
Ponownie przykręcić nakrętkę niebieskiego węża powrotnego
(Proszę mieć na uwadze konieczny moment dokręcenia wynoszący MA = 40 Nm!)
- przy podłączeniu węża z mono- złączem do agregatu:
Ponownie przykręcić na złączu pojedynczym niebieskiego węża powrotnego.
(Proszę mieć na uwadze konieczny moment dokręcenia wynoszący MA = 40 Nm!)
8. Odpowietrzyć narzędzie ratownicze w sposób podany w rozdziale „Działania
przygotowawcze”.
10.3
Naprawy
10.3.1 Wymiana bądź dokręcanie węży hydraulicznych
W przypadku nieszczelności na przyłączu węża zasilającego i/lub powrotnego lub
konieczności wymiany węży, należy węże dokręcić na bloku sterownika. (Uwaga !
Przestrzegać momentu dokręcania MA = 40 Nm!)
WSKAZÓWKA:
W celu wymiany węży, należy najpierw zdemontować MONO-złącza.
17
Sposób postępowania:
1. Z tulei rękojeści wykręcić 2 śruby „B”
wraz
z
nałożonymi
tulejkami
izolującymi (śruba z łbem okrągłym o
gnieździe sześciokątnym).
2. Zdjąć tuleję rękojeści i dokręcić
śruby, w razie potrzeby wymienić
uszczelki.
3. Odkręcić wąż „D”, a następnie wyjąć
wąż „D” oraz ring uszczelniający „E”.
(Ten punkt należy pominąć, jeżeli
węże są tylko dokręcane).
4. Z powrotem wkręcić wąż wraz z
ringiem
uszczelniającym.
Należy
uważać, aby płytka izolująca „F”
została zamontowana prawidłowo.
5. Dokręcić przyłącza węży na zaworze
sterującym.
(Uwaga!
Moment
dokręcający wynosi MA = 40 Nm!)
6. Następnie z powrotem założyć i dokręcić tuleję rękojeści, tulejki izolujące oraz śruby
(moment dokręcający wynosi 5Nm) i zabezpieczyć pastą uszczelniającą (np.
LOCTITE 243).
10.3.2
Mono-złącza
Mono-złącza na wężach przyłączeniowych od strony narzędzia podlegają wymianie w
sytuacji gdy:
- są zewnętrzne uszkodzenia,
- zaryglowanie nie działa,
- w sytuacji podłączonego i/ lub nie podłączonego złącza ciągle wydostaje się na
zewnątrz olej hydrauliczny.
OSTRZEŻENIE/OSTROŻNIE/UWAGA:
Nie wolno naprawiać złączy, należy je zamienić oryginalnymi częściami LUKAS!
Sposób postępowania:
1.
Ściągnąć osłonę ze złączy.
2. Odkręcić nakrętki zabezpieczające węży hydraulicznych i rozłączyć złącze.
18
2. Nałożyć nowe złącze
oraz naciągnąć
nakrętki zabezpieczające węży
hydraulicznych o momencie dokręcającym wynoszącym MA = 40 Nm oraz
ponownie nasunąć osłonę złączy.
10.3.3 Tabliczki
Wszystkie uszkodzone i/lub nieczytelne tabliczki (wskazówki odnośnie bezpieczeństwa,
tabliczka znamionowa itd.) muszą zostać wymienione.
Sposób postępowania:
1. Usunąć uszkodzone i/ lub nieczytelne tabliczki.
2. Wyczyścić powierzchnie acetonem.
3. Nakleić nowe tabliczki.
Proszę zwrócić uwagę na to, aby naklejać tabliczki we właściwej pozycji. Jeżeli pozycja
ta nie jest już znana, to należy zwrócić się do serwisu autoryzowanego partnera.
11
Wada
Tłok porusza się po
naciśnięciu powoli
lub zrywami
Narzędzie nie
uzyskuje podanej
siły
Po zwolnieniu
sterownika
gwieździstego nie
wraca do pozycji
środkowej
Węże hydrauliczne
nie dają się
podłączyć
19
Analiza usterek
Kontrola
Czy węże
hydrauliczne są
podłączone
prawidłowo?
Czy działa agregat
hydrauliczny?
Poziom oleju
hydraulicznego w
pompie zasilającej?
Pokrywa
uszkodzona lub
uruchamianie
sterownika
gwieździstego
chodzące z trudem?
Przyczyna
Powietrze w
systemie
hydraulicznym
Rozwiązanie
Odpowietrzyć układ
hydrauliczny
Zbyt mało oleju
hydraulicznego w
pompie
Uszkodzenie
sprężyny skrętowej
dla ustawienia
powrotnego
Zabrudzenie zaworu
gwieździstego
Uszkodzony zawór
Inne uszkodzenie
mechaniczne (np.
zaworu
gwieździstego)
Są pod zbyt dużym
ciśnieniem (np. w
związku ze zbyt
wysoką temperaturą
otoczenia)
Złącze uszkodzone
Uzupełnić olej
hydrauliczny i
odpowietrzyć
Usunięcie wady
przez serwis
autoryzowanego
partnera
Pompę przełączyć
na obieg
bezciśnieniowy
Należy niezwłocznie
wymienić złącze
Węże hydrauliczne
często nie dają się
podłączyć
Sprawdzić stopień
lepkości i
temperaturę
zastosowania
używanego oleju
hydraulicznego
Olej hydrauliczny
nie jest
dostosowany do
sytuacji
zastosowania!
Należy wymienić
olej hydrauliczny
(proszę mieć na
uwadze rozdział
„Zalecenia odnośnie
oleju
hydraulicznego”)
Złącze uszkodzone
Należy niezwłocznie
wymienić złącze
Wymienić węże
Wystąpienie oleju
hydraulicznego na
wężach i
połączeniach
Rozpad
powierzchni na
wężach
hydraulicznych
Wystąpienie oleju
hydraulicznego na
drążku tłoka
Połączenie
hydrauliczne
uszkodzone?
Wyciek na złączach
Uszkodzone złącze?
Uszkodzone złącze
Wyciek na rurze
uchwytowej
Zwiększenie
ciężaru? (Narzędzie
kombi podczas
rozpierania)
Zwiększenie ciężaru
(np. coś upadło
dodatkowo na część
przeznaczoną do
podniesienia i w
związku z tym nagle
zwiększyło wagę)
20
Nieszczelność,
ewentualnie
uszkodzenie
Kontakt z
agresywnymi
mediami
Wymienić węże
Uszkodzona
uszczelka drążka
Uszkodzony tłok
Usunięcie wady
przez serwis
autoryzowanego
partnera
Należy niezwłocznie
wymienić złącze
Należy w inny
sposób poruszyć
ciężar
Przyłożyć narzędzie
z innej strony, w
której ciężar do
poruszenia jest
niższy
Czy ciśnienie
ustawione na
pompie jest
dostosowane do
maksymalnego
dopuszczalnego
ciśnienia na
narzędziu
ratowniczym?
Zmniejszenie
ciśnienia w
narzędziu
ratowniczym
Luźne węże
hydrauliczne w
rurze uchwytowej?
Węże hydrauliczne
nie są dokręcone.
Zastosować
wspierające
narzędzia w celu
poruszenia ciężaru
Po zmniejszeniu
ciśnienia nie
występuje już
wyciek.
Jeżeli po
zmniejszeniu
ciśnienia na rurze
uchwytowej ciągle
da się stwierdzić
wyciek, należy
natychmiast
unieruchomić
narzędzie
ratownicze i zwrócić
się do serwisu
autoryzowanego
partnera
Dociągnąć węże.
W przypadku awarii, należy skontaktować się z serwisem autoryzowanego partnera lub
wyłącznym przedstawicielem Lukasa w Polsce, firmą:
Fire-Max Sp. z o.o.
Al. Jerozolimskie 224
02-495 Warszawa
Tel. (+48) 0 22 578 84 00
Faks: (+48) 0 22 662 38 38
e-mail: [email protected]
12 Dane Techniczne
Wszystkie wartości podane są z tolerancją, dlatego pomiędzy wartościami osiąganymi
przez urządzenie, a wartościami podanymi w poniższych tabelach nie mogą występować
rozbieżności.
Typ urządzenia
Numer katalogowy
Siła rozpierania
(tłok 1) [kN]
Siła rozpierania
(tłok 2) [kN]
Siła rozpierania
(tłok 3) [kN]
Maksymalny wysuw
(tłok 1) [mm]
Maksymalny wysuw
(tłok 2) [mm]
Maksymalny wysuw
(tłok 3) [mm]
Wysuw całkowity [mm]
Długość
(tłok wsunięty) [mm]
Długość
(tłok wysunięty) [mm]
Wymiary
S x W [mm]
Waga
łącznie
z
olejem
hydraulicznym [kg]
Maksymalne ciśnienie
robocze [MPa]*
Zapotrzebowanie oleju
[l]**
DIN EN 13204
NFPA 1936
21
R 430
174070000
240
R 420
174040000
R 424
174060000
266
120
R 422
174050000
133
35
-
-
-
295
445
365
280
430
340
245
-
-
-
820
475
575
480
875
625
705
550
1295
1055
1500
1255
112 x 210
17,4
112 x 211
16,9
21,1
18,9
1,5
2,2
1,8
TR266/295133/280-17
TR266/445133/430-21
TR266/365133/340-19
70
1,6
Typ urządzenia
Numer katalogowy
Siła rozpierania [kN]
Wysuw [mm]
Długość
(tłok wsunięty) [mm]
Długość
(tłok wysunięty) [mm]
Wymiary S x W [mm]
Waga łącznie z olejem
hydraulicznym [kg]
Maksymalne ciśnienie
robocze [MPa]*
Zapotrzebowanie oleju [l]**
DIN EN 13204
NFPA 1936
R 410
174010000
R 412
174020000
300
450
500
680
R 414
174030000
122
700
900
750
1180
1600
13,1
86 x 174
17,8
24,3
135
70
0,5
R135/300-13
0,8
R135/500-18
1,2
R122/700-24
Zalecenia odnośnie oleju hydraulicznego
Olej dla narzędzi hydraulicznych LUKAS olej mineralny DIN ISO 6743-4 i inne
Zakres temperaturowy
-20 ... +550 C
Nazwa oleju
HM10
Klasa lepkości
VG10
Uwaga
A
Zakres temperaturowy
-4.0 ... +1310 F
Nazwa oleju
HM10
Klasa lepkości
VG10
Uwaga
A
Zalecana klasa lepkości: 10 ... 200 mm2/s
12.2
Węże hydrauliczne
Promień ugięcia
Odporność na ciśnienie
Wytrzymałość na
temperaturę
Medium robocze
12.3
(10 ...200 cSt.)
Rmin = 38 mm ((Rmin = 1.5 in.)
Czynnik bezpieczeństwa: Ciśnienie rozrywające/ maks.
ciśnienie robocze , co najmniej 4 : 1
-400 C ... + 1000 C (-400 F ... + 2120 F
Olej mineralny wg DIN ISO 6743-4
Zakresy temperatur roboczych i składowania
Temperatura robocza
Temperatura otoczenia (Narzędzie użytkowane)
Temperatura składowania (Narzędzie nie
użytkowane)
[0C]
[0C]
[0C]
-20 ... +55
-25 ... +45
-30 ... +60
Temperatura robocza
Temperatura otoczenia (Narzędzie użytkowane)
Temperatura składowania (Narzędzie nie
użytkowane)
[0F]
[0F]
[0F]
-4 ... +131
-13 ... +113
-22 ... +140
22
Wyłączny przedstawiciel firmy LUKAS w Polsce:
Fire-Max Sp. z o.o.
Al. Jerozolimskie 224
02-495 Warszawa
Tel. (+48) 0 22 578 84 00
Faks: (+48) 0 22 662 38 38
e-mail: [email protected]
13 Serwis
Autoryzowani Partnerzy firmy Fire-Max Sp. z o.o.
Autoryzowani Partnerzy
Zasięg
terytorialny,
województwo*
śląskie, opolskie,
dolnośląskie
i część łódzkiego
AIR PRESS
ul. Pisankowa 1
45-841 Opole
tel. /fax 077 402 42 60 - 65
tel.
077 442 01 63
kom.
0691 43 94 45
e-mail: [email protected]
BA SYSTEM
ul. Kartuska 234 D
80-120 Gdańsk
tel.
058 344 06 72
kom.
0606 738 274
e-mail: [email protected]
INSAP Sp. z o.o.
ul. Ładna 4-6
31-444 Kraków
tel.
012 411 49 79
tel.
012 411 57 47
fax
012 411 94 74
e-mail: [email protected]
ISKRA Sp. z o.o.
ul. Krańcowa 11
61-022 Poznań
tel.
061 873 39 00
fax
061 877 04 16
e-mail: [email protected]
lubuskie,
wielkopolskie i
kujawskopomorskie
PROCOM
ul. 6-go Września 39
Łoś
05-504 Złotokłos
tel.
022 736 38 16
tel.
022 203 55 40
fax
022 203 56 22
e-mail: [email protected]
mazowieckie,
lubelskie,
świętokrzyskie,
część podlaskiego
i część łódzkiego
pomorskie,
zachodniopomorski
e i część
podlaskiego
małopolskie i
podkarpackie
*szczegółowy zasięg i aktualna lista serwisowa na www.firemax.pl
Proszę w sposób prawidłowy usunąć wszystkie materiały
opakowaniowe i zdemontowane części
23