Amoniak bezwodny

Amoniak bezwodny
Karta Charakterystyki
SEKCJA 1: IDENTYFIKACJA SUBSTANCJI I IDENTYFIKACJA PRZEDSIĘBIORSTWA
1.1.
Identyfikator produktu
Nazwa substancji
Nazwa alternatywna
Numer WE
Numer CAS
Numer rejestracyjny
Wzór chemiczny
1.2.
Amoniak
Amoniak bezwodny
231-635-3
7664-41-7
01-2119488876-14-0019
NH3
Istotne zidentyfikowane zastosowania substancji oraz zastosowania odradzane
1.2.1. Zastosowania zidentyfikowane
Amoniak bezwodny stosowany jest w przemyśle chemicznym jako półprodukt do produkcji innych substancji, do
produkcji nawozów, wody amoniakalnej, materiałów wybuchowych, do zmydlania tłuszczów i olejów oraz jako
czynnik chłodzący w urządzeniach chłodniczych, w przemyśle farmaceutycznym, w elektronice do trawienia
obwodów drukowanych, hutnictwie.
1.2.2. Zastosowania odradzane
Brak.
1.3.
Dane dotyczące dostawcy karty charakterystyki
Nazwa dostawcy
Grupa Azoty Zakłady Azotowe Kędzierzyn S.A.
Adres dostawcy
skr. poczt. 163, ul. Mostowa 30A, 47-220 Kędzierzyn-Koźle
Nr telefonu dostawcy
/+48 77/ 481 20 00
E-mail osoby odpowiedzialnej za kartę charakterystyki
[email protected]
1.4.
Numer telefonu alarmowego
Dyspozytor
Ogólnopolski numer alarmowy
Policja
Straż pożarna
Pogotowie ratunkowe
/+48 77/ 481 34 01
112
997
998
999
PZ-001-02-01
Data aktualizacji
Wydanie nr
Aktualizacja nr
Str. 01/17
2015.10.28
2
2
Amoniak bezwodny
SEKCJA 2: IDENTYFIKACJA ZAGROŻEŃ
2.1. Klasyfikacja substancji
2.1.1. Klasyfikacja zgodnie z rozporządzeniem (WE) nr 1272/2008 (CLP)
Gazy palne
Gazy pod ciśnieniem
Toksyczność ostra- inhalacja
Działanie żrące/drażniące na skórę
Niebezpieczne dla środowiska wodnego
Flam. Gas 2
H221: Gaz łatwopalny.
Compressed gas
H280: Zawiera gaz pod ciśnieniem; ogrzanie grozi wybuchem.
Acute Tox. 3
H331: Działa toksycznie w następstwie wdychania.
Skin Corr. 1B
H314: Powoduje poważne oparzenia skóry oraz uszkodzenia oczu.
Aquatic Acute 1
H400: Działa bardzo toksycznie na organizmy wodne.
Aquatic Chronic 2
H411: Działa toksycznie na organizmy wodne, powodując
długotrwałe skutki
2.2. Elementy oznakowania
Piktogramy GHS
GHS04: Gazy pod ciśnieniem
GHS05: Substancje korodujące metale
GHS06: Toksyczność ostra
GHS09: Środowisko
Zwroty wskazujące środki ostrożności
P210: Przechowywać z dala od źródeł ciepła, gorących powierzchni, iskrzenia, otwartego ognia i innych źródeł
zapłonu. Palenie wzbronione.
P260: Nie wdychać gazu.
P260: Nie wdychać mgły.
P260: Nie wdychać par.
P260: Nie wdychać rozpylonej cieczy.
P264: Dokładnie umyć ręce po użyciu.
P271: Stosować wyłącznie na zewnątrz lub w dobrze wentylowanym pomieszczeniu.
P273: Unikać uwolnienia do środowiska.
P280: Stosować rękawice ochronne
P280: Stosować odzież ochronną
P280: Stosować ochronę oczu
Str. 02/17
Amoniak bezwodny
P280: Stosować ochronę twarzy.
P301+P330+P331: W PRZYPADKU POŁKNIĘCIA: wypłukać usta. NIE wywoływać wymiotów.
P303+P361+P353: W PRZYPADKU KONTATKU ZE SKÓRĄ (lub z włosami): Natychmiast zdjąć całą zanieczyszczoną
odzież. Spłukać skórę pod strumieniem wody.
P304+P340: W PRZYPADKU DOSTANIA SIĘ DO DRÓG ODDECHOWYCH: wyprowadzić lub wynieść poszkodowanego
na świeże powietrze i zapewnić mu warunki do swobodnego oddychania.
P305+P351+P338: W PRZYPADKU DOSTANIA SIĘ DO OCZU: Ostrożnie płukać wodą przez kilka minut. Wyjąć
soczewki kontaktowe, jeżeli są i można je łatwo usunąć. Nadal płukać.
P310: Natychmiast skontaktować się z lekarzem.
P377: W przypadku płonięcia wyciekającego gazu: Nie gasić, jeżeli nie można bezpiecznie zahamować wycieku.
P381: Wyeliminować wszystkie źródła zapłonu, jeżeli jest to bezpieczne.
P403+P233: Przechowywać w dobrze wentylowanym miejscu. Przechowywać pojemnik szczelnie zamknięty.
P405: Przechowywać pod zamknięciem.
2.3. Inne zagrożenia
EUH071: Działa żrąco na drogi oddechowe.
SEKCJA 3: SKŁAD/ INFORMACJA O SKŁADNIKACH
3.1. Substancje
Nazwa substancji
Amoniak bezwodny
Numer WE
231-635-3
Numer CAS
7664-41-7
Zawartość [%]
>99,85
3.2. Mieszaniny
Nie dotyczy.
SEKCJA 4: ŚRODKI PIERWSZEJ POMOCY
4.1. Opis środków pierwszej pomocy
4.1.1. Informacje ogólne
W czasie ewakuacji z miejsca zagrożenia stosować maski przeciwgazowe z pochłaniaczem na amoniak. Osoby
prowadzące ewakuację (wchodzące w rejon skażenia) muszą być wyposażone w odzież ochronną gazoszczelną z
aparatem izolującym drogi oddechowe.
4.1.2. Oczy
Natychmiast płukać oczy dużą ilością letniej wody przez co najmniej 15 minut. W każdym przypadku skażenia
oczu wymagana natychmiastowa pomoc lekarska i okulistyczna.
4.1.3. Skóra
Natychmiast płukać oparzone miejsce dużą ilością wody z mydłem przez co najmniej 15 minut. Jeśli symptomy
nie ustępują wymagana pomoc lekarska.
4.1.4. Wdychanie
Wynieść zatrutego z miejsca narażenia i zapewnić dostęp do świeżego powietrza. Ułożyć zatrutego w wygodnej
pozycji półleżącej lub siedzącej, zapewnić spokój i całkowity bezruch (zagrożenie obrzękiem płuc przy
wysiłku). Monitorować oddech. Jeżeli zatruty oddycha, podać tlen przez maskę. Jeżeli nie oddycha, zastosować
sztuczne oddychanie metodą usta-usta. Natychmiast wezwać lekarza.
Str. 03/17
Amoniak bezwodny
4.1.5. Połknięcie
Natychmiast wezwać lekarza. Bez zezwolenia lekarza nie powodować wymiotów.
4.2. Najważniejsze ostre i opóźnione objawy oraz skutki narażenia
Zatrucia, poparzenia skóry, uszkodzenie wzroku, podrażnienia dróg oddechowych.
4.3. Wskazania dotyczące wszelkiej natychmiastowej pomocy lekarskiej i szczególnego postępowania
z poszkodowanym
Brak danych.
SEKCJA 5: POSTĘPOWANIE W PRZYPADKU POŻARU
5.1. Środki gaśnicze
Mały pożar: suche środki gaśnicze lub CO2. Duży pożar: rozpylacze na wodę, piana.
Palące się zbiorniki gasić proszkami gaśniczymi, pianą lub prądami wodnymi rozproszonymi. Zbiorniki narażone
na działanie ognia lub wysokiej temperatury chłodzić wodą z bezpiecznej odległości (groźba wybuchu) do czasu
ugaszenia pożaru; jeśli to możliwe, usunąć je z obszaru zagrożenia.
Uwaga: woda nie może się dostać do wnętrza chłodzonych zbiorników.
5.2. Szczególne zagrożenia związane z substancją
Toksyczny, żrący, łatwopalny gaz. W powietrzu pali się słabo, natomiast dobrze w tlenie. Pali się zielonkawym
płomieniem. Jest lżejszy od powietrza, gromadzi się w górnych częściach pomieszczeń. Zbiorniki z amoniakiem
narażone na działanie ognia lub wysokiej temperatury mogą eksplodować. Ciekły amoniak pod ciśnieniem
atmosferycznym wrze w wyniku czego jego temperatura obniża się do ok. -33oC i w zetknięciu z skórą może
spowodować odmrożenia.
5.3. Informacje dla straży pożarnej
Stosować odzież ochronną gazoszczelną z aparatem izolującym drogi oddechowe.
SEKCJA 6: POSTĘPOWANIE W PRZYPADKU NIEZAMIERZONEGO UWOLNIENIA DO
ŚRODOWISKA
6.1. Indywidualne środki ostrożności, wyposażenie ochronne i procedury w sytuacjach awaryjnych
O ile to możliwe zlikwidować wyciek/zamknąć dopływ cieczy, uszczelnić uszkodzone opakowanie, przetłoczyć
amoniak do szczelnego opakowania. Unikać bezpośredniego kontaktu z uwalniającą się substancją. Stosować
środki ochrony osobistej (patrz również sekcję 8 niniejszej karty charakterystyki).
Nie kierować strumienia wody bezpośrednio na miejsce wycieku.
6.2. Środki ostrożności w zakresie ochrony środowiska
Str. 04/17
Amoniak bezwodny
Nie dopuścić do przedostania się produktu do cieków wodnych i wód gruntowych.
6.3. Metody i materiały zapobiegające rozprzestrzenianiu się skażenia i służące do usuwania skażenia
Brak danych.
6.4. Odniesienia do innych sekcji
Patrz również sekcje 8 i 13 niniejszej karty charakterystyki.
SEKCJA 7: POSTĘPOWANIE Z SUBSTANCJĄ ORAZ JEJ MAGAZYNOWANIE
7.1. Środki ostrożności dotyczące bezpiecznego postępowania
Podczas stosowania nie jeść, nie pić, nie palić tytoniu, unikać wdychania gazu, przestrzegać zasad higieny
osobistej, pracować w dobrze wentylowanych pomieszczeniach; unikać działania na substancję otwartego ognia
i wysokiej temperatury, stosować środki ochrony indywidualnej.
Stosować odzież ochronną; rękawice ochronne (np. z gumy naturalnej, neoprenu, polichlorku winylu lub
perbunanu); obuwie ochronne (np. z neoprenu), gogle chroniące przed gazami (w przypadku skompletowania
z półmaską); sprzęt ochrony układu oddechowego: maskę lub półmaskę skompletowaną z pochłaniaczem typu
K. W razie niedoboru tlenu (stężenie poniżej 17% obj.) lub gdy stężenie związku przekracza 1% obj., stosować
autonomiczny lub stacjonarny sprzęt izolujący. W strefie zagrożonej wybuchem stosować odzież, rękawice
i obuwie w wersji antyelektrostatycznej. W sytuacji awaryjnej lub gdy stężenie substancji na stanowisku nie
jest znane, stosować środki ochrony indywidualnej izolujące organizm (kombinezon gazoszczelny
skompletowany
z izolującym sprzętem ochrony układu oddechowego).
7.2. Warunki bezpiecznego magazynowania, łącznie z informacjami dotyczącymi wszelkich wzajemnych
niezgodności
Przechowywać w oryginalnych, właściwie oznakowanych, szczelnych zbiornikach, w chłodnym, suchym, dobrze
wentylowanym, ognioodpornym magazynie.
7.3. Szczególne zastosowanie(-a) końcowe
Produkcja: Scenariusz narażenia ES 1
Dystrybucja i formulacja amoniaku: Scenariusz narażenia ES 2
Zastosowanie amoniaku jako półproduktu w przemyśle chemicznym: Scenariusz narażenia ES 3
Przemysłowe zastosowanie końcowe – zastosowanie amoniaku jako substancji pomocniczej w
procesie, innej substancji pomocniczej oraz środka dodatkowego: Scenariusz narażenia ES 4
Szeroko rozproszone zastosowanie końcowe: Profesjonalne zastosowania amoniaku bezwodnego
i jego roztworów wodnych: Scenariusz narażenia ES 5
Szeroko rozproszone zastosowanie końcowe – Zastosowanie konsumenckie wodnego roztworu
amoniaku: Scenariusz narażenia ES 6
SEKCJA 8: KONTROLA NARAŻENIA/ŚRODKI OCHRONY INDYWIDUALNEJ
Str. 05/17
Amoniak bezwodny
8.1. Parametry dotyczące kontroli
8.1.1. Najwyższe dopuszczalne stężenia wg prawa polskiego
NDS
NDSCh
NDSP
DSB
14 mg/m3
28 mg/m3
brak danych
brak danych
8.1.2. DNEL(s)- Pracownicy
8.1.2.1. Toksyczność ostra/narażenie krótkotrwałe (działanie ogólnoustrojowe)
DN(M)EL Skóra
DN(M)EL Wdychanie
68 mg/kg
47,6 mg/m3
-
8.1.2.2. Toksyczność ostra/narażenie krótkotrwałe (działanie miejscowe)
DN(M)EL Skóra
DN(M)EL Wdychanie
-
36 mg/m3
Brak danych.
Dyrektywa Komisji 2000/39/EC z dnia 8 czerwca 2000r., ustanawiająca
pierwszy wykaz wskaźnikowych wartości granicznych ryzyka
zawodowego przy zastosowaniu Dyrektywy Rady 98/24/EC w sprawie
ochrony zdrowia i bezpieczeństwa pracowników przed ryzykiem
związanym z narażeniem na działanie czynników chemicznych w
miejscu pracy.
8.1.2.3. Działanie długotrwałe (działanie ogólnoustrojowe)
DN(M)EL Skóra
DN(M)EL Wdychanie
68 mg/kg
47,6 mg/m3
Podanie ustne i wdychanie amoniaku prawdopodobnie powodują
rozległe skutki. Zakłada się, że skórne wchłanianie powinno być mniej
intensywne. Jednakże wobec braku szczegółowych danych, uważa się,
że absorpcja przez skórę jest równoważna do wchłaniania przy podaniu
doustnym.
8.1.2.4. Działanie długotrwałe (działanie miejscowe)
DN(M)EL Skóra
DN(M)EL Wdychanie
14 mg/m3
Brak danych.
Długoterminowy DNEL 14 mg/m³ (20 ppm) jest zaproponowany
w zgodzie z IOELV (Dyrektywa Komisji 2000/39/EC z 8 czerwca 2000r.)
8.1.3. DNEL(s)- Populacja ogólna
8.1.3.1. Toksyczność ostra/narażenie krótkotrwałe (działanie ogólnoustrojowe)
DN(M)EL Skóra
68 mg/kg
DN(M)EL Wdychanie
23,8 mg/m3
DN(M)EL Połknięcie
6,8 mg/kg
Zastosowano niestandardowy współczynnik oceny równy 10. Skórne
wchłanianie amoniaku jest prawdopodobnie minimalne (10% do celów
oceny ryzyka).
Ustne podanie oraz wdychanie amoniaku wywołuje prawdopodobnie
rozległe skutki. Absorpcja skórna wydaje się być mniej intensywna.
Jednakże wobec braku szczegółowych informacji, uważa się, że
absorpcja skórna jest równoważna do wchłaniania po podaniu doustnym.
Zastosowano czynnik oceny 10 (6.8 mg/kg bw/d, co odpowiada 476
mg/dobę). Maksymalny poziom amoniaku stanowi ok. 10% ilości
normalnie wytwarzanych przez bakterie przewodu pokarmowego i
Str. 06/17
Amoniak bezwodny
stanowi to w przybliżeniu 3% całkowitej ilości amoniaku wytwarzanego
dziennie przez organizm.
8.1.3.2. Toksyczność ostra/narażenie krótkotrwałe (działanie miejscowe)
DN(M)EL Skóra
DN(M)EL Wdychanie
7,2 mg/m3
Brak danych.
Amoniak w ilości 50 ppm (36 mg/m³) był tolerowany bez oznak
podrażnienia. Przy zastosowaniu czynnika oceny równego 5 (ogół
społeczeństwa) zaobserwowano krótkotrwałe wdychanie z DNEL 7.2
mg/m³.
8.1.3.3. Działanie długotrwałe (działanie ogólnoustrojowe)
DN(M)EL Skóra
68 mg/kg
DN(M)EL Wdychanie
23,8 mg/m3
DN(M)EL Połknięcie
6,8 mg/kg
Zastosowano niestandardowy czynnik oceny równy 10. Absorpcja
amoniaku przez skórę jest prawdopodobnie niska i przyjmuje się, że jest
to 10 % do celów oceny ryzyka.
Zastosowano czynnik oceny 10 (6.8 mg/kg bw/d, co odpowiada 476
mg/dobę). Maksymalny poziom amoniaku stanowi w przybliżeniu 10%
ilości normalnie wytwarzanych przez bakterie przewodu pokarmowego
i stanowi to ok. 3% całkowitej ilości amoniaku wytwarzanego dziennie
przez organizm.
8.1.3.4. Działanie długotrwałe (działanie miejscowe)
DN(M)EL Skóra
DN(M)EL Wdychanie
2,8 mg/m3
Brak danych.
NOAEL z 20 ppm (14 mg/m³) dla długotrwałego narażenia jest
uzyskiwany na podstawie badań na ludziach. Stosując czynnik oceny 5
(ogół społeczeństwa) zaobserwowano krótkotrwałe wdychanie do 2.8
mg/m³ (DNEL).
8.1.4. PNEC
PNEC woda (świeża woda)
PNEC woda (woda morska)
PNEC woda (wydzielanie sporadyczne)
0.0011 mg/L
0.0011 mg/L
0.089 mg/L
PNEC osad
-
PNEC gleba
-
PNEC STP (oczyszczalnia ścieków)
-
PNEC połknięcie
-
Metoda ekstrapolacji: współczynnik oceny 20
Metoda ekstrapolacji: współczynnik oceny 20
Metoda ekstrapolacji: współczynnik oceny 10
Amoniak nie kumuluje się w osadach, dlatego
wartości PNEC dla dennych organizmów nie są
konieczne.
Nie wymagane.
Amoniak jest wykorzystany jako źródło azotu przez
bakterie i produkowany również przez bakterie jako
produkt rozpadu innych związków azotowych.
Informacja PNEC nie jest wymagana.
Nie ma dowodów wskazujących na właściwości
bioakumulujące amoniaku (log Kow = 0.23).
8.2. Kontrola narażenia
8.2.1. Stosowne techniczne środki kontroli
Str. 07/17
Amoniak bezwodny
Produkcja bezwodnego amoniaku wymaga specjalnego wyposażenia i systemów z niską lub zerową możliwością
narażeń pracowników. Instalacje zlokalizowane są zazwyczaj na zewnątrz, natomiast pracownicy nadzorują
proces z pomieszczeń sterowni.
Wszystkie urządzenia technologiczne posiadają odpowiednie certyfikaty jakości, a ich przeglądy wykonywane
są na bieżąco tak, aby zapobiec niekontrolowanym wyciekom amoniaku. Dobra higiena pracy i kontroling
zapewniają minimalizację zagrożeń dla pracowników.
8.2.2. Indywidualne środki ochrony
OCHRONA OCZU I TWARZY
Dobrze dopasowane okulary lub gogle ochronne. Oprócz okularów
ochronnych nosić osłonę twarzy, jeśli istnieje uzasadnione
prawdopodobieństwo spryskania twarzy.
Konieczność zgodności sprzętu z EN 166.
OCHRONA DRÓG ODDECHOWYCH
W małych stężeniach bądź w czasie krótkotrwałej ekspozycji stosować
sprzęt ochronny dróg oddechowych w postaci maski skompletowanej
z pochłaniaczem klasy K: do 0.5 %obj. – K2.
Przy większych stężeniach i/lub spadku zawartości tlenu poniżej 17%,
bądź przy stężeniach nieznanych, stosować nadciśnieniowy aparat
powietrzny lub inny sprzęt izolujący.
OCHRONA RĄK
Stosować
rękawice
ochronne
wykonane
z
kauczuku
poliakrylonitrylowego,
lateksu, polichlorku winylu, polialkoholu winylowego. Używane rękawice
ochronne muszą spełniać specyfikację Dyrektywy UE 89/686/EEC i/lub
normy EN374. W strefie zagrożenia wybuchem stosować rękawice
antyelektrostatyczne.
OCHRONA SKÓRY I CIAŁA
Stosować odzież ochronną. Stosować obuwie ochronne (np. z neoprenu).
W strefie zagrożonej wybuchem stosować odzież, rękawice i obuwie
w wersji antyelektrostatycznej.
W sytuacji awaryjnej lub, gdy stężenie substancji na stanowisku pracy
nie
jest znane, stosować środki ochrony indywidualnej izolujące organizm
(kombinezon gazoszczelny i izolujący sprzęt układu oddechowego).
ŚRODKI HIGIENY
Po zakończeniu pracy należy umyć ręce.
Zakaz jedzenia, picia oraz palenia papierosów podczas pracy
z amoniakiem.
Natrysk bezpieczeństwa oraz oczomyjka powinny być łatwo dostępne.
8.2.3. Kontrola narażenia środowiska
Wszystkie operacje są przeprowadzane w systemie zamkniętym, w tym pobór próbek.
Wymuszona wentylacja zabezpiecza miejsca narażone na podwyższone stężenia amoniaku.
Amoniak jest magazynowany w zamkniętych oraz szczelnych cysternach i zbiornikach i w takich samych
warunkach transportowany. Wszystkie urządzenia technologiczne posiadają odpowiednie certyfikaty jakości, a
ich przeglądy wykonywane są na bieżąco tak, aby zapobiec niekontrolowanym wyciekom amoniaku.
W przypadku uwolnienia substancji do powietrza, zbiorników wodnych, gleby lub ścieków poinformować
odpowiednie władze.
SEKCJA 9: WŁAŚCIWOŚCI FIZYCZNE I CHEMICZNE
Str. 08/17
Amoniak bezwodny
9.1. Informacje na temat podstawowych właściwości fizycznych i chemicznych
Wygląd
Zapach
Próg zapachu
pH
Temperatura topnienia
Temperatura wrzenia
Zakres temperatur wrzenia
Temperatura zapłonu
Szybkość parowania
Palność
Górna/dolna granica wybuchowości
Prężność par
Gęstość par
Gęstość względna
Rozpuszczalność
Współczynnik podziału n-oktanol/woda
Temperatura samozapłonu
Temperatura rozkładu
Lepkość
Właściwości wybuchowe
Właściwości utleniające
bezbarwny gaz (20°C, 1013hPa)
charakterystyczny, ostry
brak danych
brak danych
-77,7°C (1013hPa)
-33°C (1013hPa)
brak danych
nie dotyczy, substancja jest gazem w temperaturze
pokojowej
brak danych
niepalny
15%-33,6%
8611 hPa (w 20°C)
brak danych
brak danych
510-531g/L (w 20oC)
substancja nieorganiczna, badania nie są wymagane
630°C
brak danych
Lepkość mierzona w centypauzach dla temperatur -69,
-50, -40 i -33.5⁰C wyniosła odpowiednio 0.475, 0.317,
0.276 i 0.255
amoniak nie posiada żadnych grup chemicznych
powiązanych z właściwościami wybuchowymi
brak właściwości utleniających; substancja nie posiada
atomów tlenu lub halogenu
9.2. Inne informacje
Napięcie powierzchniowe: Substancja jest gazem w temperaturze pokojowej, dane nie są istotne.
Stała dysocjacji: 9.25 (w 25 °C)
Gęstość: 6,96 g/L (w 20oC)
SEKCJA 10: STABILNOŚĆ I REAKTYWNOŚĆ
10.1. Reaktywność
Amoniak jest aktywny chemicznie, stwarza zagrożenie pożarem i/lub wybuchem w reakcjach z:
acetaldehydem, akroleiną, trójfluorkiem boru, bromem, chlorem, kwasem chlorowym, trójfluorkiem chloru,
chloranami, chlorosilanem, tlenkiem etylenu, fluorem, bromowodorem, kwasem podchlorawym, jodem,
kwasem azotowym, dwutlenkiem azotu, trójchlorkiem azotu, chlorkiem nitrozylu, pięciotlenkiem fosforu,
kwasem pikrynowym, fosforem i fosforowodorem, arsenowodorem, antymonowodorem, sodem, dwuchlorkiem
siarki.
Atakuje miedź, cynk, cynę i ich stopy, szczególnie w obecności wilgoci.
10.2. Stabilność chemiczna
Brak konieczności przeprowadzania badań dla substancji nieorganicznej.
10.3. Możliwość występowania niebezpiecznych reakcji
Niebezpieczne produkty spalania/rozkładu: w środowisku pożaru wydzielają się tlenki azotu.
Str. 09/17
Amoniak bezwodny
10.4. Warunki, których należy unikać
Źródła zapłonu, wysoka temperatura.
10.5. Materiały niezgodne
Bardziej niebezpieczna od właściwości łatwopalnych amoniaku jest jego zdolność reagowania z halogenami,
związkami międzyhalogenowymi i utleniaczami. Reakcje te mogą przebiegać gwałtownie i/lub prowadzić do
wytworzenia substancji wybuchowych. Amoniak powinien być przechowywany w chłodnych, dobrze
wentylowanych miejscach, z dala od źródeł zapłonu oraz innych substancji chemicznych, w szczególności
utleniających gazów (chloru, bromu, jodu) oraz kwasów.
10.6. Niebezpieczne produkty rozkładu
Patrz punkt 10.3.
SEKCJA 11: INFORMACJE TOKSYKOLOGICZNE
11.1. Informacje dotyczące skutków toksykologicznych
Toksykokinetyka
Amoniak w środowisku wodnym ma postać wodorotlenku amonowego. Toksyczność roztworu amoniaku wobec
organizmów wodnych jest zależna od czynników fizyczno-chemicznych, a w szczególności pH. Na toksyczność
ostrą amoniaku wpływają również w mniejszym stopniu temperatura, zawartość dwutlenku węgla,
rozpuszczonego tlenu i zasolenie. W roztworze wodnym, amoniak istnieje w dwóch formach,
niezdysocjowanego amoniaku (NH3) i jonu amonowego (NH4+), które są w stanie równowagi. Jeśli pH wzrasta,
ilość amoniaku, który jest niezdysocjowany wzrasta. Jest to ten niezdysocjowany amoniak, którego obecność
uważa się za zasadniczą przyczynę toksyczności w systemach wodnych.
Absorpcja
Amoniak jest wytwarzany przez florę bakteryjną przewodu pokarmowego (~ 4 g/dobę) i jako bardzo mała
cząsteczka rozpuszczalna w wodzie ma duże szanse być szybko i rozlegle absorbowany.
Wyniki badań na szczurze (Schaerdel et al, 1983) wskazują, że substancja gazowa jest wchłaniana do
krwiobiegu w następstwie wdychania, co ma związek z rozpuszczalnością w wodzie i niewielkimi rozmiarami
substancji.
Rozmieszczenia
Amoniak jest transportowany do wszystkich tkanek w ciele i potrafi przekraczać barierę krew-mózg.
Metabolizm
Żadne badania dotyczące metabolizmu amoniaku nie są dostępne, jednakże fizjologiczna rola amoniaku jako
produktu normalnego metabolizmu (katabolizmu białkowego) jest dobrze scharakteryzowana. Amoniak szybko
jest metabolizowany w wątrobie w cyklu mocznikowym.
Wydzielanie
U ssaków amoniak szybko jest metabolizowany w cyklu mocznikowym w komórkach wątroby, a następnie
wydalany (jako mocznik) w moczu. Jony amonowe (NH4+) są również wydalane przez nerki.
Str. 10/17
Amoniak bezwodny
11.1.1. Istotne klasy zagrożenia
Toksyczność ostra
Brak danych dotyczących toksyczności ostrej po naniesieniu na skórę, jednakże substancja sklasyfikowana
została jako działająca żrąco na skórę. Wystawienie skóry na działanie bezwodnego amoniaku zostało
zdominowane przez miejscowe skutki w miejscu kontaktu i znaczna systemowa toksyczność jest mało
prawdopodobna.
Toksyczność ostra amoniaku bezwodnego:
LD50 /szczur, doustnie/
350 mg/kg
LC50/ szczur, inhalacja/
7035 mg/m3 powietrza (30 min)
LC50/szczur, inhalacja/
7939 mg/m3 powietrza (1h)
Działanie żrące/drażniące na skórę
Bezwodny amoniak jest sklasyfikowany jako Skin Corr.1B (H314: powoduje poważne oparzenia skóry i
uszkodzenia oczu) zgodnie z rozporządzeniem CLP. Nie przeprowadza się badań na zwierzętach dotyczących
skutków działania bezwodnego amoniaku na wzrok.
Działanie uczulające na drogi oddechowe lub skórę
Brak danych dotyczących działania uczulającego na skórę. Nie przeprowadza się badań na zwierzętach
dotyczących działania uczulającego na skórę. Miejscowe skutki opierają się głównie na podrażnieniu skóry i
uważa się, że działanie uczulające jest mało prawdopodobne.
Uważa się za mało prawdopodobne, aby amoniak działał uczulająco na drogi oddechowe. Wskutek wdychania
drogi oddechowe są podrażnione; brak badań stwierdzających powodowanie astmy.
Działania mutagenne
Brak dostępnych badań. Amoniak wytwarzany jest w znaczących ilościach przez ciało jako produkt katabolizmu
białkowego i mało prawdopodobnym jest, aby miał właściwości genotoksyczne.
Rakotwórczość
Brak dostępnych badań. Amoniak jest wytwarzany w znaczących ilościach przez ciało jako produkt katabolizmu
białkowego i mało prawdopodobnym jest, aby miał właściwości kancerogenne.
Wpływ na płodność
Brak dostępnych badań. Amoniak jest wytwarzany w znaczących ilościach przez ciało jako produkt katabolizmu
białkowego i mało prawdopodobnym jest, aby miał szkodliwy wpływ na rozrodczość.
SEKCJA 12: INFORMACJE EKOLOGICZNE
12.1. Toksyczność
Badania na organizmach słodkowodnych
Woda amoniakalna powoduje zmianę pH środowiska wodnego. W silnie zalkalizowanym środowisku ryby giną
wskutek uduszenia wywołanego uszkodzeniem układu oddechowego.
Str. 11/17
Amoniak bezwodny
LC50/95h dla ryb wynosi 0,75-3,4 mg/l.
Badania na organizmach morskich
Ryby są najwrażliwszym taksonem wobec toksyczności amoniaku. Nic jednak nie wskazuje na większą
wrażliwość ryby morskiej do amoniaku w porównaniu z gatunkiem słodkowodnym.
Badania na algach
Algi cechują się niższą wrażliwością na toksyczność amoniaku w porównaniu z innymi organizmami wodnymi.
Amoniak jest cennym źródłem azotu dla alg. Rezultaty badań pokazują, że C.vulgariscan tolerują wysokie
stężenia amoniaku (EC50: 2700 mg/L).
Badania na roślinności wodnej innej niż algi
Amoniak jest przyswajany przez wodne rośliny jako źródło azotu i dlatego charakteryzuje się niską
toksycznością wobec roślin wodnych.
Badania na mikroorganizmach
Amoniak jest używany jako źródło azotu przez mikroorganizmy i jest również produkowany przez bakterie
z innych azotowych związków chemicznych. Brak badań potwierdzających toksyczność amoniaku wobec
mikroorganizmów.
Badania na osadach
Brak dostępnych badań. Amoniak nie gromadzi się w osadach.
Badania przeprowadzane na organizmach lądowych
Amoniak jest używany jako składnik nawozów dla wielu gatunków ziemskich roślin, dlatego toksyczność wobec
nich nie jest rozważana. W glebie amoniak jest łatwo przetwarzany przez różnorodne bakterie, promieniowce
i grzyby na jony amonowe (NH4+) w procesie amonifikacji lub mineralizacji.
Amoniak jest szybko przetwarzany do azotanu, który następnie jest absorbowany i wykorzystywany przez
rośliny albo zawracany do atmosfery zgodnie z procesem denitryfikacji (metaboliczna redukcja azotanu do
azotu lub podtlenku azotu - N2O).
Badania na glebowych organizmach wyłączając stawonogi
Brak dostępnych danych. Amoniak stosowany bezpośrednio do gleby szybko jest przetwarzany w inne formy
przez bakterie w cyklu azotanu.
Badania na lądowych stawonogach
Amoniak stosowany bezpośrednio do gleby szybko jest przetwarzany w inne formy przez bakterie w cyklu
azotanu.
Badania na roślinach lądowych
Amoniak jest używany jako składnik nawozów dla wielu gatunków ziemskich roślin dlatego wyklucza się
właściwości toksyczne.
12.2. Trwałość i zdolność do rozkładu
Stabilność w rozpuszczalnikach organicznych
Zgodnie z załącznikiem IX, kolumna 2 aneksu do Rozporządzenia REACH substancja jest nieorganiczna i nie
uważa się, że ta własność ma decydujące znaczenie.
Hydroliza
Str. 12/17
Amoniak bezwodny
Amoniak nie hydrolizuje. Substancja jest bardzo rozpuszczalna w wodzie i woli uczestniczyć w równowadze
jako amoniak i jon amonowy. Na równowagę mają wpływ stężenie i pH, jednakże jon amonowy jest
dominującym przy danym pH i niskich stężeniach.
Fototransformacja/fotoliza
Fototransformacja w powietrzu
Fotolityczny rozkład i reakcja z fotolitycznie wytworzonym rodnikiem grupy hydroksylowej (•OH) w troposferze
to główne drogi do usuwania atmosferycznego amoniaku.
Fototransformacja w wodzie
Brak danych.
Fototransformacja w glebie
Brak danych.
Biodegradacja
Biodegradacja w wodzie
W środowisku wodnym amoniak szybko jest przetwarzany na inne azotowe formy w warunkach tlenowych.
Procesy te obejmują wiązanie, asymilację, amonifikację, nitryfikację i denitryfikację. W tlenowych warunkach
amoniak w wodzie szybko jest konwertowany do azotanu przez nitryfikację. Bakterie rodzaju Nitrosomonas
utleniają amoniak do azotynu, a Nitrobacter przerabiają azotyn na azotan. pH wody wzrasta dzięki obecności
jonów amonowych. Temperatura, zawartość tlenu i pH wody są czynnikami w określaniu tempa utleniania.
Aerobowe oczyszczanie biologiczne (wykorzystywane w oczyszczalniach ścieków) całkowicie nitryfikuje
amoniak do azotanu. Amoniak jest przyswajany przez wodne algi i makrofity jako źródło azotu.
Biodegradacja w osadach
Brak danych.
Biodegradacja w glebie
Amoniak szybko ulega biodegradacji w glebie na drodze amonifikacji lub mineralizacji.
Amoniak w glebie jest ważnym mediatorem w przyswajaniu azotu z gleby przez rośliny.
12.3. Zdolność do bioakumulacji
Log Kow= 0,23
Amoniak nie ulega bioakumulacji i jest produktem normalnego metabolizmu.
12.4. Mobilność w glebie
Adsorpcja/desorpcja
Amoniak jest mocno zaadsorbowany w glebie, cząstkach osadu i wodnych układach koloidalnych.
12.5. Wyniki oceny właściwości PBT i vPvB
Ocena PBT i vPvB nie jest istotna i nie jest wymagana dla substancji nieorganicznych.
12.6. Inne szkodliwe skutki działania
Brak danych.
SEKCJA 13: POSTĘPOWANIE Z ODPADAMI
13.1. Metody unieszkodliwiania odpadów
Str. 13/17
Amoniak bezwodny
Unieszkodliwianie odpadów prowadzić zgodnie z krajowymi i lokalnymi przepisami dotyczącymi gospodarki
odpadami. Wybór odpowiedniej metody unieszkodliwiania zależy od lokalnych uwarunkowań i możliwości
unieszkodliwiania/ odzysku odpadów. Odpad należy zaklasyfikować jako niebezpieczny.
Amoniak można neutralizować przez pochłanianie go w odpowiedniej ilości kwasu siarkowego o stężeniu 10-20%.
Rozcieńczone roztwory można kierować do oczyszczalni ścieków posiadających możliwość usuwania związków
azotu. Zużyte opakowania, stanowiące odpad niebezpieczny, należy unieszkodliwiać zgodnie z krajowymi i
lokalnymi przepisami dotyczącymi gospodarki odpadami. Odpady należy przekazać uprawnionym odbiorcom
odpadów w pierwszej kolejności do odzysku.
Przepisy prawne dotyczące odpadów
1.
2.
3.
Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/98/WE z dnia 19 listopada 2008 r. w sprawie odpadów
oraz uchylająca niektóre dyrektywy (Dz.U. UE 2008 r., L312 wraz z późniejszymi zmianami).
Ustawa z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach (Dz.U. 2013 r., poz. 21 z późniejszymi zmianami) wraz z
aktami wykonawczymi.
Ustawa z dnia 13 czerwca 2013 r. o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi (Dz.U. 2013, nr
0, poz. 888 z późniejszymi zmianami) wraz z aktami wykonawczymi.
SEKCJA 14: INFORMACJE DOTYCZĄCE TRANSPORTU
14.1. Numer UN (numer ONZ)
Transport lądowy RID/ADR
UN1005
14.2. Prawidłowa nazwa przewozowa UN
Amoniak bezwodny
14.3. Klasa(-y) zagrożenia w transporcie
Klasa - 2
Kod klasyfikacyjny – 2TC
Nr identyfikacyjny zagrożenia – 268
14.4. Grupa pakowania
Brak danych.
14.5. Zagrożenia dla środowiska
Brak danych.
14.6. Szczególne środki ostrożności dla użytkowników
Brak danych.
14.7. Transport luzem zgodnie z załącznikiem II do konwencji MARPOL 73/78 i kodeksem IBC
Brak danych.
SEKCJA 15: INFORMACJE DOTYCZĄCE PRZEPISÓW PRAWNYCH
15.1. Przepisy prawne dotyczące bezpieczeństwa, zdrowia i ochrony środowiska specyficzne dla
substancji lub mieszaniny
Str. 14/17
Amoniak bezwodny
Przepisy prawne Unii Europejskiej
a/ Rozporządzenie (WE) nr 1907/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 18 grudnia 2006 r. w sprawie
rejestracji, oceny, udzielania zezwoleń i stosowanych ograniczeń w zakresie chemikaliów (REACH),
utworzenia Europejskiej Agencji Chemikaliów, zmieniające dyrektywę 1999/45/WE oraz uchylające
rozporządzenie Rady (EWG) nr 793/93 i rozporządzenie Komisji (WE) nr 1488/94, jak również dyrektywę
Rady 76/769/EWG i dyrektywy Komisji 91/155/EWG, 93/67/EWG, 93/105/WE i 2000/21/WE (Dz. U. UE. Z
2006 r. Tom 49, L396 wraz z późniejszymi zmianami).
b/ Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1272/2008 z dnia 16 grudnia 2008 r. w sprawie
klasyfikacji, oznakowania i pakowania substancji i mieszanin, zmieniające i uchylające dyrektywy
67/548/EWG i 1999/45/WE oraz zmieniające rozporządzenie (WE) nr 1907/2006 (Dz. U. UE z 2008 r. tom 51,
L 353 wraz z późniejszymi zmianami).
c/ Dyrektywy Komisji: 2000/39/WE z dnia 08 czerwca 2000 r. oraz 2006/15/WE z dnia 07 lutego 2006 r.
ustanawiające pierwszy i drugi wykaz wskaźnikowych wartości dopuszczalnych ryzyka zawodowego.
Przepisy prawne krajowe
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
Ustawa z dnia 25 lutego 2011 r. o substancjach chemicznych i ich mieszaninach (Dz.U. 2011, nr 63, poz. 322 z późniejszymi zmianami) wraz z aktami wykonawczymi.
Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (tekst jednolity Dz.U 2013 r., poz. 1232 ze zmianami)
wraz z aktami wykonawczymi.
Ustawa z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo Wodne ( tekst jednolity; Dz. U. z 2015 r., poz.469) wraz z aktami wykonawczymi.
Ustawa z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach (Dz.U. z 2013r., poz. 21 z późniejszymi zmianami) wraz z aktami
wykonawczymi.
Ustawa z dnia 13 czerwca 2013r. o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi (Dz.U. z 2013r., nr 0, poz.
888 z późniejszymi zmianami) wraz z aktami wykonawczymi.
Ustawa z dnia 19 sierpnia 2011 r. o przewozie towarów niebezpiecznych (Dz.U. z 2011, nr 227, poz. 1367 z
późniejszymi zmianami) wraz z aktami wykonawczymi.
Ustawa z dnia 06 września 2001 r. o transporcie drogowym (Dz.U. 2001, nr 125, poz. 1371 z późniejszymi zmianami)
wraz z aktami wykonawczymi.
Oświadczenie Rządowe z dnia 28 maja 2013 r. w sprawie wejścia w życie zmian do załączników A i B Umowy
europejskiej dotyczącej międzynarodowego przewozu drogowego towarów niebezpiecznych (ADR), sporządzonej
w Genewie dnia 30 września 1957 r. (Dz.U. z dnia 16 lipca 2013, poz. 815 /zawiera tekst jednolity/).
Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz.U. 1974, nr 24, poz. 141 z późniejszymi zmianami) wraz z aktami
wykonawczymi.
Ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. o systemie oceny zgodności (Dz.U. 2002, nr 166, poz. 1360 z późniejszymi zmianami)
wraz z aktami wykonawczymi.
Ustawa z dnia 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpożarowej (Dz.U. 1991, nr 81, poz. 351 z późniejszymi zmianami)
wraz z aktami wykonawczymi.
Oświadczenie Rządowe z dnia 29 czerwca 2011 r. w sprawie zmiany zakresu obowiązywania Konwencji o
międzynarodowym przewozie kolejami (COTIF), sporządzonej w Bernie dnia 9 maja 1980 r. (Dz.U. 2011 nr 180, poz.
1073).
Oświadczenie Rządowe z dnia 16 maja 2011 r. w sprawie wejścia w życie zmian do Regulaminu międzynarodowego
przewozu kolejami towarów niebezpiecznych (RID), stanowiącej załącznik do Konwencji o międzynarodowym przewozie
kolejami (COTIF), sporządzonej w Bernie dnia 9 maja 1980 r. (Dz.U. 2011 nr 137 poz. 805).
Oświadczenie Rządowe z dnia 26 marca 2015 r. (Dz.U. 2015 r.) w sprawie wejścia w życie zmian do załączników A i B
do Umowy europejskiej dotyczącej międzynarodowego przewozu drogowego towarów niebezpiecznych (ADR),
sporządzonej w Genewie dnia 30 września 1957 r.
15.2. Ocena bezpieczeństwa chemicznego
Ocena bezpieczeństwa chemicznego została przeprowadzona.
SEKCJA 16: INNE INFORMACJE
16.1. Dokonane zmiany
Dostosowanie karty charakterystyki do wymagań rozporządzenia CLP.
Str. 15/17
Amoniak bezwodny
16.2. Wyjaśnienie skrótów i akronimów stosowanych w karcie charakterystyki
DNEL
DMEL
PNEC
NOAEC
NOAEL
LCx
LDx
PBT
vPvB
WE
CAS
PBT
vPvB
WE
CAS
ES
BCF
REACH
GHS
STP
CLP
NDS
NDSCh
ECx
ADR
RID
ONZ
Pochodny poziom niepowodujący zmian
Pochodny poziom powodujący minimalne zmiany
Przewidywane stężenie niepowodujące zmian w środowisku
Stężenie, przy którym nie obserwuje się szkodliwych zmian
Poziom dawkowania, przy którym nie obserwuje się szkodliwych zmian
Stężenie śmiertelne x%
Dawka śmiertelna x%
Trwały, zdolny do bioakumulacji i toksyczny
Bardzo trwały i ulegający bioakumulacji w bardzo dużym stopniu
Wykaz WE składa się z trzech połączonych europejskich wykazów powstałych na mocy
wcześniejszych regulacji prawnych UE dotyczących chemikaliów: EINECS, ELINCS
i wykazu "No-longer polymers" (NLP)
Numer przypisany substancji przez Chemical Abstracts Service
Trwały, zdolny do bioakumulacji i toksyczny
Bardzo trwały i ulegający bioakumulacji w bardzo dużym stopniu
Wykaz WE składa się z trzech połączonych europejskich wykazów powstałych na mocy
wcześniejszych regulacji prawnych UE dotyczących chemikaliów: EINECS, ELINCS
i wykazu "No-longer polymers" (NLP)
Numer przypisany substancji przez Chemical Abstracts Service
Scenariusz narażenia
Współczynnik biokoncentracji
Rejestracja, ocena, udzielanie zezwoleń i stosowane ograniczenia w zakresie
chemikaliów
"Globalny Zharmonizowany System Klasyfikacji i Oznakowania Chemikaliów" opracowany
przez Organizację Narodów Zjednoczonych
Oczyszczalnia ścieków
Klasyfikacja, oznakowanie i pakowanie substancji i mieszanin chemicznych
Najwyższe Dopuszczalne Stężenie
Najwyższe Dopuszczalne Stężenie Chwilowe
Stężenie efektywne hamujące wzrost x% badanej populacji
Międzynarodowa konwencja dotycząca drogowego przewozu towarów i ładunków
niebezpiecznych
Przepisy o przewozie towarów niebezpiecznych do umowy o Międzynarodowej Kolejowej
Komunikacji Towarowej
Organizacja Narodów Zjednoczonych (ang. UN)
16.3. Kluczowa literatura i źródła danych
Dossier rejestracyjne dla amoniaku bezwodnego
16.4. Szkolenia
a/ Pracodawca jest zobowiązany do poinformowania wszystkich pracowników, którzy mają kontakt z
amoniakiem, o zagrożeniach i środkach ochrony osobistej wyszczególnionych w tej karcie charakterystyki.
b/ Dystrybutor zobowiązany jest do przekazania odbiorcy amoniaku bezwodnego informacji zawartych w
niniejszej karcie charakterystyki.
16.5. Zastępuje
KW-97/ZAK-014.03
Niniejsza karta charakterystyki nie stanowi specyfikacji produktu i nie może być traktowana jako gwarancja jego jakości oraz zgodności z
wymaganiami klienta w poszczególnych zastosowaniach. Jej zadaniem jest służenie pomocą w zakresie bezpiecznego postępowania z
Str. 16/17
Amoniak bezwodny
substancją (bezpieczeństwo pracy oraz ochrona środowiska), jej transportu oraz przechowywania. Dane zawarte w niniejszej karcie
charakterystyki opierają się o obecny stan naszej wiedzy oraz aktualne regulacje prawne. Odbiorcy powinni upewnić się, że są one zgodne
z obowiązującymi ich przepisami wewnętrznymi i/lub przepisami obowiązującymi w ich kraju.
Str. 17/17