Zobacz informację prasową - Stowarzyszenie Architektów Polskich

POLSKA POLITYKA ARCHITEKTONICZNA
Polityka jakości krajobrazu, przestrzeni publicznej, architektury
Informacja prasowa 17.09.08
Z inicjatywy Polskiej Rady Architektury, Stowarzyszenia Architektów Polskich
opracowywany jest projekt dokumentu „POLSKA POLITYKA ARCHITEKTONICZNA
Polityka jakości krajobrazu, przestrzeni publicznej, architektury”. Patronat nad inicjatywą
objęło Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego a w skład zespołu roboczego
przygotowującego dokument wchodzą reprezentanci Polskiej Rady Architektury, SARP,
TUP, Krajowej Rady Izby Architektów RP, środowiska architektów krajobrazu oraz
Krajowego Ośrodka Badań i Dokumentacji Zabytków.
Uczestnicy Kongresu Architektury Polskiej w Poznaniu w maju 2008 r. w oficjalnej Deklaracji
Poznańskiej przyjęli i poparli przedstawione założenia Polskiej Polityki Architektonicznej.
Oto fragment Wstępu projektu dokumentu:
Dobra przestrzeń, jako wyraz ludzkich emocji, ładu społecznego i gospodarczego, jest
niezbędnym warunkiem życia na Ziemi.
Budowa ładu przestrzeni winna być jednym z podstawowych celów realizowanej w
Polsce polityki i warunkiem realizacji zapisu o zrównoważonym rozwoju w Konstytucji
Rzeczypospolitej Polskiej. Polska Polityka Architektoniczna służyć ma temu celowi jako
dokument pomocny zarówno w pracach legislacyjnych, jak w codziennej praktyce.
Środowisko jako całość, a w nim - architektura, przestrzeń publiczna i krajobraz,
wywiera istotny wpływ na jakość życia, współkształtuje człowieka i całe społeczeństwo.
Jest dobrem wspólnym, nieodnawialnym lub trudno odnawialnym. Dla ochrony i
rozwijania tego dobra potrzebna jest przede wszystkim sformułowana, przyjęta przez
rząd i realizowana Polityka Architektoniczna państwa.
Do opracowania, przyjęcia i realizacji dokumentu wyrażającego oczekiwaną politykę
państwa wobec środowiska zbudowanego, które ogólnie można utożsamiać z
architekturą, zobowiązują ustalenia Komisji Europejskiej (począwszy od Deklaracji
Paryskiej z 2000 roku poprzez Europejską Konwencję Krajobrazową i inne dokumenty,
aż do podpisanej przez Polskę w kwietniu 2007 roku Karty Lipskiej). Platformą dyskusji i
porozumienia w tej sprawie. jest Europejskie Forum Polityk Architektonicznych, do
którego należą zarówno polskie organizacje profesjonalne, jak Ministerstwo
Infrastruktury.
O właściwą politykę dotyczącą przestrzeni apeluje do władz publicznych Zgromadzenie
Ogólne Polskiej Akademii Nauk (24 maja 2007).
Polska powinna sformułować tę politykę nie tylko dlatego że jest to i dobra wola, i
honorowe zobowiązanie każdego państwa członkowskiego UE, ale dlatego, że konflikty
pomiędzy zagospodarowaniem przestrzeni, nowymi inwestycjami a środowiskiem
występują w naszym kraju jako drastyczne - ze względu na rozdrobnienie własności
ziemi, brak reparcelacji, luki prawne, niedostateczny poziom kultury.
Istnieje ryzyko, że konflikty te w najbliższych latach będą narastały powodując
marnotrawstwo środków finansowych i dewastację zasobów naturalnych - przestrzeni,
gruntów, energii, wody. Spowodują dalszą degradację krajobrazu Polski zwłaszcza w
obszarach metropolitarnych, rekreacyjnych i pasach przydrożnych.
Architektura jest sztuką kształtowania przestrzeni. Odwieczne jej atrybuty: użyteczności,
trwałości i piękna powinny być przedmiotem troski i celem twórczości architektów,
urbanistów, architektów krajobrazu, innych profesjonalistów a także codziennych
zachowań całego odpowiedzialnego i wrażliwego na przestrzeń społeczeństwa,
codziennej pracy administracji.
Jakość otoczenia zależy od procedur formalno – prawnych, ale także od poziomu
kultury obywateli i instytucji. Doskonalenie prawa musi zatem iść w parze z budową
zrozumienia dla potrzeby ładu przestrzennego. O modyfikacjach prawa nie powinny
decydować koniunkturalne interesy grup nacisku, a interes społeczny. Organizacja
przestrzeni powinna być wynikiem działań opartych o system czytelny dla każdego.
Tymczasem w coraz większym stopniu występuje zjawisko aroganckiego
zawłaszczania przestrzeni publicznej i krajobrazu, destrukcji jakości przez chaotyczną
zabudowę oraz agresywną reklamę. Są to przejawy gospodarki rabunkowej.
Aby nasze otoczenie było zgodne z wymogami rozwoju zrównoważonego i cechowało
się wysoką jakością funkcjonalną, kulturową i ekologiczną, system zarządzania
przestrzenią trzeba podporządkować wyznaczonym celom.
Niezbędne są narzędzia prawne, organizacyjne, finansowe, edukacyjne pozwalające na
całościowe traktowanie miast i dzielnic, tworzenie spójnych założeń przestrzennych,
rewitalizację i rewaloryzację. Dzięki nim można będzie zapobiegać marnotrawstwu
przestrzeni i środków finansowych, destrukcji środowiska naturalnego.
Zadaniem polityki architektonicznej jest identyfikacja problemów i zaproponowanie
spójnego systemu działań sprzyjających tworzeniu ładu przestrzennego.
Projekt dokumentu Polska polityka architektoniczna obejmuje realizację następujących
zadań - tematów, warunkujących jakość przestrzeni, wpływających na kształtowanie
ładu przestrzennego:
1. Spójny system planowania i zarządzania przestrzenią
2. Zapewnienie przestrzennych i technologicznych warunków rozwoju
zrównoważonego
3. Ochrona dziedzictwa kulturowego
4. Ochrona i świadome kształtowanie krajobrazu
5. Promocja partnerstwa publiczno - prywatnego w ramach zintegrowanych
projektów urbanistyczno - architektonicznych
6. Poprawa systemu zamówień prac projektowych (w sferze publicznej i prywatnej)
7. Profesjonalne zarządzanie jakością architektury
8. Uznanie ważnej roli organizacji profesjonalnych (w tym samorządów
zawodowych) w kształtowaniu ładu przestrzennego
9. Promocja kultury przestrzeni
Oto fragment podsumowania projektu dokumentu:
Realizacja Polityki Jakości Krajobrazu, Przestrzeni Publicznej, Architektury wymaga:
• Wpisania ładu przestrzennego, jako dobra publicznego, do Konstytucji RP.
• Dokonania zmian i uzupełnień aktów prawnych dotyczących zarządzania
przestrzenią poprzez zapisy gwarantujące warunki kształtowania i zachowania
wysokiej jakości krajobrazu, przestrzeni publicznej i architektury, w zgodzie z
wymogami rozwoju zrównoważonego.
Zmiany i uzupełnienia tych zapisów powinny umożliwić między innymi:
• Zapewnienie efektywnej koordynacji w systemie planowania
• Obligatoryjność planów przekształceń dla terenów zdegradowanych
• Rozszerzenie Raportu o stanie przestrzeni kraju o określenie stref krajobrazu
zdegradowanego
• Opracowanie Kodeksu Urbanistycznego
• Ustalenie prawnych granic ingerencji reklamy w krajobraz miejski i otwarty
• Ochronę dziedzictwa kulturowego, szczególnie charakterystycznych elementów
polskiego krajobrazu
• Opracowanie strategii ograniczania rozproszonych form zabudowy mających
negatywny wpływ na środowisko
• Skuteczność działania służb konserwatorskich
• Uregulowanie zasad i form organizacyjnych projektowania architektury
krajobrazu
• Wdrożenie podstaw partnerstwa publiczno-prywatnego
• Stworzenie struktur organizacyjno – finansowych dla realizacji dużych
zintegrowanych projektów urbanistyczno – architektonicznych
• Uznanie jakości za podstawowe kryterium w systemie zamówień publicznych;
wykluczenie kryterium minimalnej ceny jako kryterium decydującego
• Zapewnienie szerokiej dostępności konkursów
• Objęcie systemem zamówień konkursów studialnych oraz warsztatów
• Egzekwowanie profesjonalizmu w systemie zarządzania przestrzenią
• Wzmocnienie roli dyscyplinującej samorządów zawodowych
• Powoływanie kompetentnych architektów miast i gmin oraz rad urbanistycznoarchitektonicznych
• Zapewnienie organizacjom profesjonalnym wpływu na obsadę stanowisk
architektów miasta i gmin oraz skład rad urbanistyczno - architektonicznych
• Zapewnienie niezbędnej rangi opiniom rad urbanistyczno – architektonicznych
• Utworzenie systemu promocji jakości w dziedzinie kształtowania otoczenia
• Utworzenie systemu edukacji architektonicznej adresowanej do całego
społeczeństwa
• Dostosowanie jakości kształcenia projektantów do wymogów twórczej
i odpowiedzialnej roli zawodu zaufania publicznego
• Uznanie osiągnięć projektowych i realizacyjnych za właściwą drogę awansu
kadry dydaktycznej w dziedzinach projektowania krajobrazu, architektury i
urbanistyki
• Objęcie programem badań naukowych problemów jakości krajobrazu,
architektury i urbanistyki jako aspektów rozwoju zrównoważonego
Pełny tekst projektu dokumentu opublikowany zostanie w oddzielnej broszurze. Tematy
dokumentu opracowane są szczegółowo tak, aby proponowane postulaty były
pozytywną odpowiedzią na nakreśloną diagnozę obecnej sytuacji. Obecnie odbywa się
uzupełnianie i redakcja projektu dokumentu. Kompletny projekt polskiego dokumentu
uzgadniany jest w ramach grupy roboczej. Jest on także porównywany z dokumentami
o tym samych charakterze przygotowywanymi przez inne kraje Unii Europejskiej.
Specyficzne tezy polskiego dokumentu zostaną przedstawione w trakcie trzech
konferencji poświęconych Politykom Architektonicznym: w Bordeaux (konferencja
Europejskiego Forum Polityk Architektonicznych EFAP, w ramach francuskiej
prezydencji UE), w Budapeszcie (konferencja organizowana przez kraje Grupy
Wyszehradzkiej) oraz w siedzibie SARP w Warszawie.