przeczytaj - Stowarzyszenie DAFA

W ostatnich latach w Polsce zdecydowanie wzrasta popularność dachów płaskich. Liczne obiekty wielkopowierzchniowe, takie jak centra
handlowe i logistyczne, nowoczesne hale wysokiego składowania i duże obiekty przemysłowe, a także wielorodzinne budynki mieszkalne
i indywidualne domy energooszczędne czy pasywne, to typowe przykłady odpowiedniego wykorzystania dachów płaskich w szeroko pojętym
budownictwie naszych czasów.
Terminem dach płaski określa się dachy
o nachyleniu połaci (a) w zakresie -5° < a <
5° (zgodnie z PN-EN 1991-1-4:2008).
Układ podstawowych warstw dachu płaskiego
stanowią:
• podłoże – na przykład blacha fałdowa lub
płyta betonowa,
• warstwa paroizolacji – cienka folia lub papa
bitumiczna,
• warstwa termoizolacji – płyty izolacyjne
z wełny mineralnej, styropianu, poliuretanu
i PIR-u,
• warstwa rozdzielająca – na przykład geowłóknina, niezbędna z uwagi na zastosowane
materiały termo- i hydroizolacyjne,
• warstwa hydroizolacyjna – wierzchnie pokrycie z elastycznych membran wodochronnych
z PVC, TPO, EPDM czy bitumu.
W przypadku takich dachów, ich poszczególne
elementy są układane kolejno na podłożu
konstrukcyjnym i mocowane za pomocą odpowiednich łączników dachowych. Taki sposób
przytwierdzania materiałów, które w okresie
użytkowania dachu nie wchodzą ze sobą
w reakcję, ma duże znaczenie przy ewentualnych pracach termo-modernizacyjnych lub
renowacyjnych. Materiały po demontażu mogą
zostać posegregowane (osobno syntetyczne
materiały hydroizolacyjne i osobno materiały
termoizolacyjne) i w zależności od ich stanu
powtórnie użyte lub poddane recyklingowi.
Takie działanie nie jest możliwe lub wymaga
ogromnych, dodatkowych nakładów finansowych i czasu przy zastosowaniu technologii
klejonych.
A
B
C
◗ Łączniki dachowe
Rys. 1. Elementy składowe przykładowych
odmian łączników dachowych
System pokryć dachowych z elastycznych
wyrobów wodochronnych (jedno- lub kilku-
warstwowych) mocowany jest mechanicznie do
konstrukcji nośnej dachu za pomocą łączników
dachowych dwu- lub trójelementowych (Rys. 1),
które zawierają zazwyczaj:
• stalowy element kotwiący odpowiedni do
danego podłoża, który może być również połączony z tworzywowym elementem rozprężnym
(w przypadku wersji łącznika dachowego
trójelementowego),
• element dociskowy, którym w zależności od
rodzaju mocowanych materiałów może być
stalowa podkładka dociskowa lub tuleja tworzywowa z kołnierzem (w przypadku mocowania
teleskopowego – Rys. 2).
Elementy dociskowe w postaci tulei tworzywowych produkowane są z materiałów, które
pozwalają na uzyskanie wysokiej nośności
z zachowaniem dużej odporności na starzenie
wywołane przede wszystkim zmianami temperatury i wilgotności. Najpopularniejszymi
materiałami są tworzywa sztuczne, takie jak
polipropylen lub poliamid. Zastosowanie tulei
w łączniku dachowym pozwala na uzyskanie
tzw. efektu teleskopowego połączenia. Zestaw
pracuje teleskopowo przy nacisku na odkształcalną izolację, co uniemożliwia przebicie
A – podkładka dociskowa ze stalowym łącznikiem
samowiercącym
B – tuleja tworzywowa wraz ze stalowym łącznikiem
samowiercącym
C – tuleja tworzywowa wraz ze stalowym łącznikiem
samogwintującym, współpracującym z elementem
rozporowym (łącznik dachowy trójelementowy)
d o
m o n t a ż u
n a
d a c h a c h
p ł a s k i c h
Łączniki do montażu na dachach
płaskich
Ł ą c z n i k i
Rys. 2. Ilustracja efektu teleskopowego
mocowania
Fot. 1. Dach płaski wykonany przez firmę BALKAR-TECH, członka Stowarzyszenia DAFA
powłoki hydroizolacyjnej przez łącznik.
Kolejną odmianą elementów dociskowych mogą
być podkładki dociskowe wykonane z blachy
stalowej lub tworzywa sztucznego. Stosowane
są przy montażu izolacji o dużej gęstości, a co za
tym idzie małej strzałce ugięcia. Kształt przekroju
podkładki dociskowej (profilowanie) powinien
zapewniać położenie współpracującego z nią
łba łącznika poniżej górnej jej płaszczyzny.
Kształt tulei w części dociskającej membranę
hydroizolacyjną (kołnierz tulei) lub kształt
podkładki dociskowej mogą być różne w zależności od producenta tych elementów, jednak
w każdym przypadku powinien on umożliwić
montaż łącznika dachowego w strefie zakładu i
nie zakłócać późniejszego procesu zgrzewania
hydroizolacji.
Łączniki ze stali węglowej używane do mocowania mechanicznego muszą być odpowiednio
zabezpieczone przed korozją. Odporność korozyjną ustala się najczęściej wg testu Kesternicha.
Łączniki stalowe muszą zapewnić odporność
umieszczane są w strefie zakładu membrany
hydroizolacyjnej w bezpośrednim sąsiedztwie
jej krawędzi. Należy zachować minimum
10 mm odstępu między krawędzią membrany
Informator Budowlany-murator. Pokrycia Dachowe i Akcesoria 2012
Z końcem 2008 roku ukazała się w Polsce
norma PN-EN 1991-1-4:2008 „Eurokod 1
– Oddziaływanie na konstrukcje. Część 1-4:
Oddziaływanie ogólne. Oddziaływanie wiatru”,
która precyzuje sposób oddziaływania wiatru,
m.in. na dachach płaskich, oraz określa postępowanie przy wyznaczaniu stref na różnego
rodzaju dachach (Rys. 4). Do tej pory brakowało w polskich standardach wytycznych do
wyznaczania poszczególnych stref na dachach,
Strefy:
F – strefa narożna
G – strefa brzegowa, zewnętrzna
H – strefa brzegowa, wewnętrzna
I – strefa wewnętrzna
mocowania pokryć dachowych ważne jest
określenie stref oddziaływania wiatru na dachu
zgodnie z Eurokodem 1, część 1-4 i zasadami
umieszczania w nich łączników dachowych.
Przy określaniu przewidywanych oddziaływań
dla dachu, zgodnie z załącznikiem A.1. do normy wiatrowej, należy wskazać kategorię terenu,
gdzie znajduje się (w przypadku renowacji) lub
będzie się znajdował budynek (w wypadku
nowo wznoszonych obiektów). Dokument
wyróżnia pięć takich kategorii:
· 0 – obszary morskie i przybrzeżne wystawione na otwarte morze,
· I – jeziora lub tereny płaskie, poziome
o nieznacznej roślinności i bez przeszkód
terenowych,
· II – tereny o niskiej roślinności, takiej jak
trawa, i o pojedynczych przeszkodach (drzewa,
budynki) oddalonych od siebie na odległość
równą co najmniej ich 20 wysokościom,
· III – tereny regularnie pokryte roślinnością lub
budynkami albo o pojedynczych przeszkodach,
oddalonych od siebie najwyżej na odległość
równą ich 20 wysokościom (takie jak wsie,
tereny podmiejskie, stałe lasy),
· IV – tereny, których przynajmniej 15% powierzchni jest pokryte budynkami o średniej
wysokości przekraczającej 15 m.
Nowa norma wiatrowa, na podstawie
p ł a s k i c h
n a
Wymiary:
b – wymiar poprzeczny do kierunku wiatru (szerokość)
d – wymiar wzdłuż kierunku wiatru (długość)
h – wysokość obiektu
e = mniejszy z dwóch: b lub 2h
m o n t a ż u
Rys. 4. Schemat rozmieszczenia stref
oddziaływania wiatru na dachu
d o
Ważne jest, aby łącznik dachowy skutecznie
utrzymywał po montażu odpowiedni docisk hydroizolacji, a jego element dociskowy w postaci
podkładki lub kołnierza tulei nie pozwalał na
obrót wokół pionowej osi łącznika stalowego.
Dobierając prawidłową długość tulei tworzywowej dla danej grubości termoizolacji, należy
kierować się indywidualnymi wytycznymi danego producenta łączników. Ale długość tulei
powinna być zawsze mniejsza o około 10%
od nominalnej grubości termoizolacji, jednak
nigdy nie mniej niż o 15 mm.
Montaż łączników dachowych powinien odbywać się zawsze przy wykorzystaniu osprzętu
(akcesoriów montażowych) zalecanych przez
producenta łączników z zachowaniem parametrów podanych w jego materiałach technicznych.
Ekipy montażowe kryjące dachy płaskie, które
stosują się do podstawowych zasad i wytycznych z zakresu mechanicznego mocowania
pokryć dachowych, przyczynią się do poprawy
jakości prowadzonych prac oraz zapewniają
długotrwałe zabezpieczenie dachu.
Łączniki dachowe należy stosować zgodnie
z projektem technicznym, opracowanym dla
danego obiektu budowlanego, z uwzględnieniem obowiązujących norm i przepisów,
aprobat technicznych producenta łączników
oraz instrukcji stosowania, opracowanej przez
producenta materiału hydroizolacyjnego
i termoizolacyjnego.
Przy doborze zwracamy szczególną uwagę na
rodzaj i wytrzymałość konstrukcji oraz nośność
łącznika mechanicznego. Ze względu na siły
ssania wiatru oraz pracę poszycia pod wpływem
zmiennych warunków atmosferycznych istotne
jest zastosowanie odpowiedniej liczby łączników dachowych w poszczególnych strefach
wydzielonych na dachu płaskim.
d a c h a c h
◗ Warto o tym pamiętać
◗ EUROKOD wiatrowy w Polsce
Rys. 3. Schemat mocowania mechanicznego
co zmuszało m.in. międzynarodowych dostawców i producentów pokryć hydroizolacyjnych do
posługiwania się w tym zakresie standardami
obowiązującymi w innych krajach – powszechnie korzystano z niemieckich wytycznych (np.
norma DIN 1055). Jednak obliczenia dotyczące
sił działających na dachu były określone
według obowiązującej w Polsce normy PN77/B-02011:1977 „Obciążenia w obliczeniach
statycznych. Obciążenia wiatrem”.
Dla prawidłowego wykonania mechanicznego
Ł ą c z n i k i
a najbliższym punktem (brzegiem) elementu
dociskowego łącznika dachowego. Przy zastosowaniu tulei z owalnym kołnierzem lub owalnej
podkładki należy tak ułożyć te elementy, aby
ich dłuższy wymiar był równoległy do krawędzi
mocowanej hydroizolacji (Rys. 3).
W układzie hydroizolacji wykonanej w systemie
dwuwarstwowym – przede wszystkim systemy
bitumiczne – łącznikiem dachowym mocowana
jest warstwa membrany podkładowej, a następnie zgrzewana jest do niej wierzchnia warstwa
bitumiczna.
korozyjną na poziomie min. 15 cykli Kesternicha.
Alternatywą dla łączników ze stali węglowej
z zabezpieczeniem antykorozyjnym mogą być
łączniki ze stali nierdzewnej, gatunku potocznie
zwanego A2 lub A4, stosowane w określonych
sytuacjach.
Zastosowanie odpowiedniej odmiany łącznika
powinno zależeć także od środowiska, w jakim
zostanie on użyty, wg norm PN-EN ISO 129442:2001, PN-EN 10152:2005. Grubość warstwy
zabezpieczającej (cynkowej oraz dodatkowych
powłok antykorozyjnych) łączników określają
aprobaty techniczne producenta łączników oraz
materiały techniczne.
Przy mechanicznym mocowaniu hydroizolacji
łączniki dachowe mogą być rozmieszczone
punktowo lub liniowo.
W przypadku mocowania punktowego najczęściej stosowany jest łącznik stalowy w zestawie
z podkładką lub tuleją. Obciążenia przenoszone
są wówczas poprzez docisk podkładki lub kołnierza tulei tworzywowej do pokrycia hydroizolacji.
Mocowanie punktowe polega na rozmieszczeniu
łączników dachowych w warstwie hydroizolacji
równolegle do kierunku układania poszycia,
z uwzględnieniem odległości od krawędzi poszycia oraz minimalnej, wynikającej z projektu,
odległości pomiędzy kolejnymi łącznikami.
Mocowanie liniowe membrany hydroizolacyjnej
odbywa się za pomocą elementu pośredniego,
oferowanego przez producenta hydroizolacji.
Zwykle jest nim ciągły pasek, listwa metalowa
lub z innego materiału, przez którą przechodzi
łącznik dachowy, który powoduje docisk
materiału pokrycia wzdłuż całej linii montażu
łączników.
Oprócz mocowań wzdłużnych, systemy mocowania hydroizolacji przewidują również
mocowanie poprzeczne (także punktowe lub
liniowe) – tzn. prostopadłe do kierunku montażu poszycia – np. na końcach rolek materiału
hydroizolacyjnego lub przy attyce.
Przy układzie jednowarstwowym łączniki
d o
m o n t a ż u
n a
d a c h a c h
p ł a s k i c h
Stowarzyszenie Wykonawców Dachów i Fasad
DAFA, realizując jeden ze swoich podstawowych
celów statutowych – poprawa standardów
wykonania oraz podniesienie jakości specjalistycznych robót budowlanych – wydało cykl
publikacji z zakresu technik mocowań. Jedną
z pozycji stanowią „Wytyczne doboru łączników
do montażu na dachach płaskich”. Publikacja
jest autorskim opracowaniem zespołu specjalistów o długoletnim stażu – producentów
elementów mocujących: EJOT, ESSVE, KOELNER
i SFS intec. Dzięki wspólnym uzgodnieniom pomiędzy doradcami technicznymi, wykonawcami
i specjalistami wydawnictwo to nie jest materiałem reklamowym ani zbiorem konkretnych
produktów poszczególnych producentów czy
dystrybutorów, lecz może być pomocą dla osób
zajmujących się projektowaniem, montażem
czy też odbiorem dachów płaskich pokrytych
różnymi materiałami izolacyjnymi. Publikacja
jest dostępna na: www.dafa.com.pl.
mgr inż. Mariusz Pawlak
SFS intec Sp. z o.o., Poznań
Stowarzyszenie DAFA
Zdjęcia i rysunki: Stowarzyszenie DAFA
Rys. 5. Rozkład stref obciążenia wiatrem w Polsce
Eurokodu 1, wprowadza także (w tzw. załączniku krajowym NA) nowy sposób podziału
obszaru Polski na trzy strefy obciążenia wiatrem
(Rys. 5).
Obecny podział nie uwzględnia wcześniej
wskazanych przez polską normę wiatrową
(PN-77/B-02011) stref II a oraz III a. Określanie
podstawowej wartości bazowej prędkości
i ciśnienia wiatru następuje z uwzględnieniem
parametrów przedstawionych w tab. 1.
Większość z powyższych informacji powinna
zostać określona przez uprawnionych projektantów i wpisana do projektu dla danego
budynku. Da to pewność, że wszyscy uczestnicy
procesu budowlanego, na każdym jego etapie,
jednoznacznie i zgodnie z projektem wykonają
poszczególne prace – w tym mechaniczne mocowanie pokryć hydroizolacyjnych na dachach
płaskich.
Tablica 1. Wartości podstawowe bazowej prędkości wiatru i ciśnienia prędkości wiatru w strefach
vb,o [m/s]
qb,o [kN/m2]
Ł ą c z n i k i
Strefa
A £ 300 m
A > 300 m
A £ 300 m
A > 300 m
1
22
22×[1+0,0006×(A-300)]
0,30
0,30×[1+0,0006×(A-300)]2
2
26
26
0,42
0,42
3
22
22×[1+0,0006×(A-300)]
0,30
0,30×[1+0,0006×(A-300)]2×[(20000-A):(20000+A)]
UWAGA: A – wysokość nad poziomem morza [m]
reklama