Interakcja Człowiek-Komputer

Transkrypt

Interakcja Człowiek-Komputer
ICK – Jak to się zaczęło?
• Początek XX wieku – rozwój badań dotyczących ludzkich
Interakcja
Człowiek-Komputer
Cezary Bolek
moŜliwości oraz wydajności
• Druga Wojna Światowa – intensywne badania dotyczące
interakcji występujących między człowiekiem i maszynami
• 1949 – powstanie Naukowego Towarzystwa
Ergonomicznego (Ergonomics Research Society)
(ergonomia – fizyczna charakterystyka maszyn i
systemów oraz sposobów ich oddziaływania na ludzką
wydajność)
• W miarę upowszechniania się komputerów – nowe
terminy i dziedziny – Interakcja Człowiek-Maszyna
(Man-Machine Interaction) oraz Interakcja Człowiek
Komputer (Human Computer Interaction)
Cezary Bolek. Katedra Informatyki. Uniwersytet Łódzki
Co to jest ICK ?
Człowiek, Komputer, Interakcja
• Człowiek – pojedynczy uŜytkownik, kilku uŜytkowników pracujących w
• Interakcja zachodząca pomiędzy ludźmi oraz
komputerami przy uwzględnieniu aspektów fizycznych,
psychologicznych objętych kontekstem teoretycznym
jak i praktycznym tego procesu
• Z punktu widzenia projektanta – ICK obejmuje proces
projektowania, implementacji oraz testowania
komputerowych systemów interaktywnych pod kątem
ich wykorzystania do pracy i realizacji zadań
Cezary Bolek. Katedra Informatyki. Uniwersytet Łódzki
grupie, grupy uŜytkowników w organizacji zajmujących się realizacją
określonej części zadania lub procesu.
KaŜdy próbujący wykonać pracę korzystając z technologii
komputerowej.
• Komputer – technologie obejmujące ogólnie rozumiane komputery
począwszy od PC aŜ po superkomputery, ale takŜe systemy sterowania
procesami oraz systemy wbudowane
• Interakcja – dowolna komunikacja zachodząca między uŜytkownikiem i
komputerem, bezpośrednia i pośrednia
Bezpośrednia interakcja oparta jest na dialogu z bezpośrednim
sprzęŜeniem zwrotnym
Pośrednia interakcja obejmuje między innymi przetwarzanie
wsadowe, sterowanie w oparciu o inteligentne sensory itp..
Cezary Bolek. Katedra Informatyki. Uniwersytet Łódzki
1
Jakie dziedziny są zaangaŜowane w ICK ?
Co czyni, Ŝe produkt jest udany?
• Psychologia i kognitywistyka
•
•
•
•
•
•
aby poznać ludzkie zdolności w zakresie percepcji, poznania oraz
rozumienia
Ergonomia
aby operować w zakresie fizycznych moŜliwości człowieka
Socjologia
aby obejmować szerszy aspekt interakcji, człowiek jako członek
społeczności, która go kształtuje
Informatyka, elektronika
aby być w stanie stworzyć, skorzystać z odpowiedniej technologii
Biznes
aby móc sprzedać
Projektowanie graficzne
aby stworzyć atrakcyjny i efektywny interfejs warstwy prezentacji
Opis techniczny
aby stworzyć dobrą instrukcję obsługi
Cezary Bolek. Katedra Informatyki. Uniwersytet Łódzki
Musi być:
• UśYTECZNY – aby spełniał rolę do jakiej był
przeznaczony: odtwarzanie muzyki, gotowanie obiadu,
formatowanie dokumentu
• UśYWALNY – aby realizował do w sposób łatwy i
naturalny, bez ryzyka pomyłki, itp.
• UśYWANY – aby ludzie chcieli go uŜywać, był
atrakcyjny zajmujący, zabawny, et.
Cezary Bolek. Katedra Informatyki. Uniwersytet Łódzki
Człowiek
• Ludzie posiadają ograniczone moŜliwości
przetwarzania informacji
Człowiek
• Wymiana informacji odbywa się za pomocą szeregu
kanałów komunikacyjnych we/wy:
wzrokowy, słuchowy, dotykowy, ruchowy
• Informacje przechowywane są w pamięci:
sensorycznej, krótko-terminowej (roboczej), długo-terminowej
• Informacja jest przetwarzana i wykorzystywana do:
wnioskowania, rozwiązywania problemów, nabywania
umiejętności, reagowania na błędy
• Emocje wpływają na ludzkie moŜliwości.
• KaŜdy człowiek jest inny
Cezary Bolek. Katedra Informatyki. Uniwersytet Łódzki
Cezary Bolek. Katedra Informatyki. Uniwersytet Łódzki
2
Przetwarzanie informacji przez człowieka
Wzrok
Uwaga
(atencja)
Dwa etapy przetwarzania wizualnego:
Zmysły
Przewodnictwo
doznań
Percepcja
Decyzja,
wybór
reakcji
Czynność
Efektory
Pamięć
krótkoterminowa
• fizyczny odbiór bodźców
• przetwarzanie i interpretacja bodźców
Pamięć
długoterminowa
Cezary Bolek. Katedra Informatyki. Uniwersytet Łódzki
Cezary Bolek. Katedra Informatyki. Uniwersytet Łódzki
Oko – fizyczny odbiór bodźców
Interpretacja sygnałów
• Rozmiar i odległość
Kąt widzenia wskazuje jaką
część widzianej sceny zajmuje
dany obiekt (zaleŜy od rozmiaru i
Mechanizm
odbierania
bodźców
wzrokowych i
przekształcania
na informację:
kąt
widzenia
odległości od oka)
Ostrość widzenia – zdolność do
postrzegania szczegółów
• światło odbija się od obiektów
• światło tworzące obrazy przechodzi przez soczewkę formuje na
siatkówce obraz („do góry nogami”)
• siatkówka zawiera komórki światłoczułe (pręciki czułe na światło o
niskim natęŜeniu, czopki czułe na barwę)
• komórki zwojowe w siatkówce dokonuję wstępnego wykrywania ruchu i
wzorów, informacja przekazywana jest do mózgu
Cezary Bolek. Katedra Informatyki. Uniwersytet Łódzki
(ograniczona)
Podobne obiekty o róŜnych
rozmiarach mogą być
postrzegane jako takie same
kąt
widzenia
Dodatkowe informacje (jak np.
nakładanie) mogą pomóc w
ocenie rozmiaru i odległości
Cezary Bolek. Katedra Informatyki. Uniwersytet Łódzki
3
Interpretacja sygnałów
• Jasność
• Subiektywna ocena natęŜenia światła docierającego do oka
• Wpływ na ocenę ma luminancja obserwowanych obiektów
• Mierzona za pomocą pojęć określających wielkość zmian w
luminancji, która moŜe być zauwaŜona
• ostrość widzenia rośnie wraz z luminancją, ale zwiększa się
teŜ wraŜliwość na migotanie
Interpretacja sygnałów
• System widzenia człowieka posiada mechanizmy
kompensujące:
ruch
zmiany luminancji
• Kontekst jest wykorzystywany do rozwiązywania
problemów związanych z niejednoznacznością.
• Kolor
ZłoŜony z: barwy (określony przez długość fali światła),
jasności oraz nasycenia (udział bieli w kolorze)
Czopki są wraŜliwe na fale świetlne o róŜnych długościach
Czułość na barwę niebieska jest najmniejsza
8% męŜczyzn i 1% kobiet jest daltonistami
Cezary Bolek. Katedra Informatyki. Uniwersytet Łódzki
Złudzenia optyczne
Cezary Bolek. Katedra Informatyki. Uniwersytet Łódzki
Czytanie
• Proces czytania składa się z kilku etapów:
Nadmierna kompensacja mechanizmu widzenia moŜe
powodować złudzenia optyczne
odbiór wzorów wizualnych poszczególnych słów
dekodowanie w oparciu o wzorce językowe
interpretacja na poziomie składniowym, semantycznym i
pragmatycznym (kontekstowym)
• Proces czytania składa się z ruchów oka: sakkady i
fiksacje (w tym regresje).
• Percepcja odbywa się w czasie fiksacji (94% czasu
złudzenie Ponzo
złudzenie Mullera Lyera
odbioru informacji wzrokowej)
• Kształt wyrazów ma istotne znaczenie dla percepcji
(dlatego wyrazy pisane kapitalikami czytane są wolniej)
• Odwrotny kontrast zwiększa wydajność czytania (wyŜsza
luminancja, lepsza ostrość widzenia)
Cezary Bolek. Katedra Informatyki. Uniwersytet Łódzki
Cezary Bolek. Katedra Informatyki. Uniwersytet Łódzki
4
Słuch
• Dostarcza informacji o otoczeniu:
odległości, kierunki, obiekty etc.
• Budowa fizyczna:
ucho wewnętrzne – ochrona ucha wewnętrznego,
ucho środkowe
–
ucho zewnętrzne –
wzmacnianie dźwięku
przesył fal dźwiękowych (wibracji) do ucha
wewnętrznego
chemical wytwarzanie chemicznych
mediatorów, wywołujących impulsy
nerwowe w nerwie słuchowym
• Dźwięk
Słuch
• Człowiek słyszy dźwięki o częstotliwościach
od 20Hz do 15kHz
jest w stanie dostrzec zmiany częstotliwości poniŜej 1.5Hz (dla
niskich zakresów częstotliwości słyszalnych)
mniejsza zdolność rozróŜniania częstotliwości wysokich niŜ
niskich
• System słuchowy człowieka posiada mechanizmy
filtrowania i dostosowawcze
wysokość
głośność
barwa
– częstotliwość fali
– amplituda fali
– kształt fali
jest w stanie odbierać i prawidłowo przetwarzać dźwięki w
zaszumionym otoczeniu
przykład: fenomen cocktail party
Cezary Bolek. Katedra Informatyki. Uniwersytet Łódzki
Cezary Bolek. Katedra Informatyki. Uniwersytet Łódzki
Dotyk
• Dostarcza waŜnych informacji zwrotnych z otoczenia.
• Jest jednym z kluczowych zmysłów dla osób z dysfunkcją wzroku
• Bodźce odbierane są za pomocą receptorów usytuowanych w
Reakcja i ruch
• Czas niezbędny do wykonania czynności w odpowiedzi na
bodziec:
czas reakcji + czas realizacji czynności
skórze (receptory somatyczne):
termoreceptory
nocyceptory
mechanoreceptory
– ciepło i zimno
– silny nacisk, ból
– nacisk
(szybko i wolno adaptujące)
• RóŜne obszary skóry mają róŜną czułość oraz rozdzielczość
odbierania bodźców dotykowych (n.p. palce mają największą
rozdzielczość dotykową)
• Proprioreceptory - określenie ruchu kończyn i ich połoŜenia
względem ciała oraz sił grawitacji.
odbiór bodźców i ich interpretacja wpływają na komfort i wydajność
pracy
Cezary Bolek. Katedra Informatyki. Uniwersytet Łódzki
• Czas realizacji czynności zaleŜy od wieku, sprawności, etc.
• Czas reakcji zaleŜy od rodzaju bodźca:
wzrokowy ~ 200ms
słuchowy ~ 150 ms
ból
~ 700ms
• Krótszy czas reakcji z reguły skutkuje zmniejszona
dokładnością (niewprawny operator) lecz nie zawsze
(wprawny operator).
Cezary Bolek. Katedra Informatyki. Uniwersytet Łódzki
5
Reakcja i ruch
Szybkość wykonania i dokładność ruchu muszą istotnymi
parametrami przy projektowaniu systemów interaktywnych
• Prawo Fitt’a określa czas niezbędny do wskazania obiektu na
ekranie:
Mt = a + b log2(D/S + 1)
gdzie: a i b są empirycznie dobranymi stałymi
Mt – czas pozycjonowanie
D - odległość
S – rozmiar obiektu (celu)
Trzy rodzaje pamięci:
Pamięć
SENSORYCZNA
•Ikonograficzna
•Dźwiękowa
•Dotykowa
Uwaga
Pamięć
KRÓTKOTERMINOWA Powtarzanie
(robocza)
Pamięć
DŁUGOTERMINOWA
• Informacja odbierana przez zmysły moŜe zatrzymać się
na jednym z poziomów
Wnioski:
Pamięć
obiekty tak duŜe jak to moŜliwe
odległości tak małe jak to moŜliwe
Cezary Bolek. Katedra Informatyki. Uniwersytet Łódzki
Pamięć sensoryczna
• Bufor bodźców odbieranych przez zmysły
pamięć ikonograficzna: bodźce wzrokowe
pamięć dźwiękowa: bodźce słuchowe
pamięć
dotykowa: bodźce dotykowe
• Przykład
dźwięk stereo (dźwięki docierają z róŜnym opóźnieniem są
przechowywane w sensorycznej pamięci dźwiękowej dzięki
czemu moŜna zidentyfikować ich kierunek)
Cezary Bolek. Katedra Informatyki. Uniwersytet Łódzki
Pamięć krótkoterminowa
• Podręczny „Notatnik” na informacje
szybki dostęp ~ 70ms
szybkie zanikanie ~ 1000ms
ograniczona pojemność:
• 7±2 znaków
• 7±2 grup znaków
• Pamięć sensoryczna jest ciągle „nadpisywana”
Cezary Bolek. Katedra Informatyki. Uniwersytet Łódzki
Cezary Bolek. Katedra Informatyki. Uniwersytet Łódzki
6
Pamięć krótkoterminowa - przykłady
(6x5, pamięć, 6x30, pamięć, dodanie wyników)
(2x3=6, więc 2x35=70, więc 3x70 -> wynik)
Tu uŜywana jest pamięć krótkoterminowa.
• Pamięć krótkoterminowa, pojemność 7±2 znaków
212348278493202
• Dzięki grupowaniu moŜna zapamiętać większą liczbę
znaków
48 601 654 432
• Kontekstowość pomaga zwiększyć efektywność
STR YKO TCH ODZ IPO DAC HUP
• Repozytorium całej naszej wiedzy
wolny dostęp ~ 1/10 sekundy
wolne zanikanie, bądź jego brak
ogromna pojemność
• Dwa rodzaje
epizodyczna – szeregowo uporządkowane, zderzenia,
umiejętności…
semantyczna – ustrukturyzowana pamięć faktów, idei,
umiejętności…
Pamięć semantyczna jest pochodną pamięci epizodycznej,
dzięki czemu istnieje moŜliwość tworzenia nowych koncepcji
na bazie doświadczenia
Cezary Bolek. Katedra Informatyki. Uniwersytet Łódzki
Pamięć długoterminowa
Cezary Bolek. Katedra Informatyki. Uniwersytet Łódzki
Pamięć długoterminowa – Sieć semantyczna
szczeka
• Struktura pamięci semantycznej
umoŜliwia efektywny dostęp do informacji
gromadzi relacje między podstawowymi „cząstkami” informacji
zapewnia mechanizmy wnioskowania
t
jes
tropi
jest
PIES
porusza się
pilnuje
owce
OWCZAREK
posiada ogon
OGAR
wielkość: średnia
COLLIE
Charlie Brown
BEAGLE
wielkość: mały
instancja
SNOOPY
postać ksiąŜkowa
postać komiksowa
maść: brązowy/biały,
czarny/biały, czarny
SHADOW
a
cj
an
st
in
maść: brązowy,
czarny/biały
ciel
przyja
Cezary Bolek. Katedra Informatyki. Uniwersytet Łódzki
posiada cztery
kończyny
st
je
dziedziczenie – węzły pochodne dziedziczą właściwości po
węzłach nadrzędnych
ściśle określone relacje między poszczególnymi informacjami
wnioskowanie poprzez dziedziczenie
oddycha
jest
jest
• Model: sieć semantyczna
ZWIERZE
instan
cja
• Proszę pomnoŜyć 35 x 6…
Pamięć długoterminowa
postać
filmowa
maść: brązowy/biały
LASSIE
maść: brązowy/biały
Cezary Bolek. Katedra Informatyki. Uniwersytet Łódzki
7
Model klatkowy pamięci długoterminowej
Model skryptowy pamięci długoterminowej
• Informacja gromadzona w struktury danych
• Składowe struktury reprezentują dane: ustalone,
• Zbiór informacji o charakterze stereotypowym wykorzystywanych do
domyślne, zmienne. Reprezentują dane przykładowe,
najczęściej występujące i zawsze występujące
• Tworzenie relacji typ-podtyp
• Skrypt posiada elementy, które mogą przyjmować róŜną formę w
PIES
COLLIE
Zawsze
nogi: 4
Zawsze
gatunek: PIES
rasa: owczarek
Najczęściej
dieta: mięsna
dźwięk: szczekanie
Najczęściej
wielkość: 65 cm
Zmienne
wielkość
kolor
Zmienne
kolor
Cezary Bolek. Katedra Informatyki. Uniwersytet Łódzki
Model skryptowy pamięci długoterminowej
Skrypt wizyty u weterynarza
Warunki początkowe: pies chory
weterynarz przyjmuje
właściciel ma pieniądze
Rezultat:
pies czuje się lepiej
właściciel biedniejszy
weterynarz bogatszy
Obiekty:
stół do badań
lekarstwa
przyrządy
Role:
Sceny:
weterynarz bada
stawia diagnozę
leczy
właściciel przyprowadza psa
płaci
zabiera psa
przybycie do przychodni
oczekiwanie w poczekalni
badanie
płacenie
Alternatywy: pies wymaga leczenia
pies wymaga operacji
Warunki początkowe – warunki jakie muszą być spełnione aby skrypt został aktywowany
Rezultat realizacji skryptu – warunki jakie będą spełnione po zakończeniu realizacji skryptu
Obiekty – obiekty występujące w zdarzeniach opisywanych przez skrypt
Role – Czynności wykonywane przez poszczególnych uczestników
Sceny – Sekwencje zdarzeń
Alternatywne ścieŜki – wariacje od ustalonego scenariusza, scenariusze alternatywne
Cezary Bolek. Katedra Informatyki. Uniwersytet Łódzki
interpretacji występujących sytuacji i podejmowaniu na tej
podstawie odpowiednich czynności
zaleŜności od kontekstu, w którym realizowany jest dany skrypt.
Warunki początkowe – warunki jakie muszą być spełnione aby skrypt został
aktywowany
Rezultat realizacji skryptu – warunki jakie będą spełnione po zakończeniu
realizacji skryptu
Obiekty – obiekty występujące w zdarzeniach opisywanych przez skrypt
Role – Czynności wykonywane przez poszczególnych uczestników
Sceny – Sekwencje zdarzeń
Alternatywne ścieŜki – wariacje od ustalonego scenariusza, scenariusze
alternatywne
Cezary Bolek. Katedra Informatyki. Uniwersytet Łódzki
Model pamięci długoterminowej – Reguły
postępowania
• Reprezentuje wiedzę proceduralną
• Reguły Warunek/Czynność
jeŜeli warunek jest spełniony
to uŜyj reguły aby określić czynność
IF pies macha ogonem
THEN pogłaszcz
IF pies warczy
THEN uciekaj
Cezary Bolek. Katedra Informatyki. Uniwersytet Łódzki
8
Pamięć długoterminowa - operacje
Pamięć długoterminowa - zapamiętywanie
• Zapamiętywanie informacji odbywa się poprzez powtarzanie
(wielokrotną ekspozycję informacji lub bodźca)
Trzy podstawowe operacje wykonywane przez pamięć
długoterminową:
• zapamiętywanie (zapisywanie informacji)
• zapominanie (usuwanie informacji)
• przypominanie (dostęp do informacji)
informacja przechodzi z pamięci krótkoterminowej do
długoterminowej
• „Hipoteza Czasu Całkowitego” (Ebbinghaus)
wielkość przyswojonej informacji jest wprost proporcjonalna do
całkowitego czasu powtarzania (przyswajania)
• Efekt rozłoŜenia uczenia w czasie
Proces zapamiętywania jest bardziej efektywny gdy jest rozłoŜony w
czasie
• Informacje ustrukturyzowane, o podłoŜu znaczeniowym,
osadzone w kontekście są znacznie łatwiej i szybciej
zapamiętywane
Cezary Bolek. Katedra Informatyki. Uniwersytet Łódzki
Pamięć długoterminowa - zapominanie
Dwa zjawiska:
Cezary Bolek. Katedra Informatyki. Uniwersytet Łódzki
Pamięć długoterminowa – dostęp do informacji
• Przypominanie
• Zanik
informacja jest tracona stopniowe, bardzo powoli
• Interferencja, wypieranie
nowe informacje wypierają stare: interferencja retroaktywna
(wypierająca)
stare informacje mieszają się z nowymi: aktywna inhibicja
(hamowanie)
w pamięci pozostaje zawsze część, ale pamięć bywa selektywna…
Proces odtwarzania informacji z pamięci moŜe być wspierana
przez bodźce wspierające: np. kategoryzacja, symbolizacja,
itp.
• Rozpoznawanie
Informacja niesie wiedzę o tym co było „widziane” wcześniej
Mniej złoŜone niŜ przypominanie – informacja jest
podpowiedzią samą w sobie
…informacje nacechowane pozytywne emocjami pamiętane są lepiej –
podświadomie moŜemy „zadecydować”, które informacje „zapomnieć”.
Cezary Bolek. Katedra Informatyki. Uniwersytet Łódzki
Cezary Bolek. Katedra Informatyki. Uniwersytet Łódzki
9
Wnioskowanie dedukcyjne
Myślenie
• Dedukcja:
Wnioskowanie mające na celu dojście do określonego wniosku na
podstawie załoŜonego wcześniej zbioru przesłanek.
n.p.
• Wnioskowanie
dedukcja, indukcja, abdukcja
• Rozwiązywanie problemów
Wszystkie ziarna fasoli w tym worku są białe.
Te nasiona pochodzą z tego worka.
Zatem, są one białe.
• Oparte na przesłankach, które nie zawsze muszą być
prawdziwe, więc konkluzja takŜe nie musi być
prawdziwa:
n.p.
Cezary Bolek. Katedra Informatyki. Uniwersytet Łódzki
Gdy pada deszcz ziemia jest sucha.
Właśnie pada deszcz.
Zatem, ziemia jest sucha.
Cezary Bolek. Katedra Informatyki. Uniwersytet Łódzki
Dedukcja
Wnioskowanie indukcyjne
• Indukcja:
• Czasami dedukcja stosowana jest niepoprawnie
Generalizacja: przypadków obserwowanych na przypadki
nieobserwowane
n.p.
Wszystkie widziane słonie miały trąby
Zatem, wszystkie słonie mają trąby.
• Konflikt logicznej wiarygodności i prawdy …
n.p.
Niektórzy ludzie są dziećmi.
Niektóre dzieci płaczą.
Wniosek – niektórzy ludzie płaczą
Słuszne wnioskowanie ?
Te ziarna pochodzą z tego worka.
Są one białe.
Zatem, wszystkie ziarna w tym worku są białe
• Zawodne:
MoŜna udowodnić tylko fałsz, nie prawdę
… ale uŜyteczne !
• Ludzie lepiej radzą sobie z przesłankami wprost niŜ odwrotnymi
n.p. karty Wason‘a.
Cezary Bolek. Katedra Informatyki. Uniwersytet Łódzki
Cezary Bolek. Katedra Informatyki. Uniwersytet Łódzki
10
Karty Wason‘a
7 E 4 K
Jeśli na jednej stronie karty jest samogłoska to po drugiej stronie jest liczba parzysta
Czy to prawda ?
Ile kart naleŜy odwrócić aby udowodnić tezę ?
… i które karty
Najczęstsza odpowiedź: E i 4.
Rezultat korzystania z przesłanek wprost.
Przesłanki odwrotne: jeŜeli znajdziemy kartę, która ma nieparzystą liczbę po jednej
stronie i samogłoskę po drugiej, to zanegujemy tezę.
Wnioskowanie abdukcyjne
• Wnioskowanie od zdarzenia do przyczyny.
(JeŜeli B jest prawdziwe i jeŜeli z A wynika B, to A jest
prawdziwe)
np.
Stefan prowadzi szybko gdy jest pijany.
Stefan prowadzi szybko, zakładamy, Ŝe jest pijany.
Te ziarna są białe.
Ziarna w tym worku są białe.
Zatem, ziarna te pochodzą z tego worka.
• Zawodne:
często prowadzi do złych wniosków
Dlatego: E i 7.
Cezary Bolek. Katedra Informatyki. Uniwersytet Łódzki
Rozwiązywanie problemów
• Proces poszukiwania rozwiązań nowych zadań w
oparciu o istniejącą bazę wiedzy.
• Wiele teorii.
• Teoria Gestalt
opracowana przez behawiorystów
opiera się na idei powielania znanych reakcji, próbach i błędach
rozwiązywanie problemów twórcze i odtwórcze
twórcze opiera się na rozumieniu problemu i jego restrukturyzacji
teoria atrakcyjna lecz nie w pełni jest w stanie wyjaśnić problem
„rozumienia”
wykracza poza behawioryzm, wstęp do teorii twórczego
przetwarzania informacji
Cezary Bolek. Katedra Informatyki. Uniwersytet Łódzki
Cezary Bolek. Katedra Informatyki. Uniwersytet Łódzki
Rozwiązywanie problemów
Teoria przestrzeni problemu
przestrzeń problemu obejmuje stany problemu
rozwiązanie problemu opiera się na generowaniu stanów w
oparciu o dostępne operatory (czynności)
w celu wyboru operatorów moŜna posłuŜyć się heurystyką
n.p. analiza means-ends
operatory muszą być dobrze zdefiniowane w ramach systemu
przetwarzania informacji człowieka
szeroko stosowane przy rozwiązywaniu problemów w dobrze
zdefiniowanych dziedzinach
Cezary Bolek. Katedra Informatyki. Uniwersytet Łódzki
11
Rozwiązywanie problemów
• Analogie
Popełniane błędy
Rodzaje popełnianych błędów
mapowanie analogii:
• nowe problemy z nowej dziedziny?
• wykorzystanie wiedzy o rozwiązaniu podobnego problemu z podobnej
dziedziny
mapowanie analogii bywa trudne jeśli dziedziny są semantycznie
róŜne
• Nabywanie doświadczenia
doświadczenie opiera się na efektywnym grupowaniu i kategoryzacji
rozwiązań
• pogrupowane informacje skutkują bardziej optymalnym wykorzystaniem
pamięci krótkoterminowej
• pojęciowe podejście raczej niŜ zwykłe powierzchowne grupowanie
efektywna strukturyzacja informacji
• pomyłki
dobre intencje, zła realizacja
przyczyna: brak doświadczenia, nieuwaga, etc.
zmiana warunków realizacji zadania powoduje z reguły wzrost
liczby pomyłek
• błędy
„złe intencje”
przyczyna: błędne rozumienie
ludzie tworzą modele myślowe w celu zdefiniowania oczekiwanego
zachowania.
jeśli model jest błędny, powstają błędy
Cezary Bolek. Katedra Informatyki. Uniwersytet Łódzki
Cezary Bolek. Katedra Informatyki. Uniwersytet Łódzki
Emocje
• Wiele teorii dotyczących idei powstawania emocji
James-Lange: emocje są naszą interpretacją fizjologicznych
reakcji na bodźce
Cannon: emocje są psychologiczną reakcją na bodźce
Schacter-Singer: emocje są wynikiem naszej oceny
fizjologicznych reakcji w świetle sytuacji w jakie się
znajdujemy
• Emocje są wynikiem zarówno naszych kognitywnych
(poznawczych) reakcji na bodźce jak i tych fizycznych
Emocje
• Biologiczna reakcja na bodziec fizyczny określany jest
mianem afektu.
• Afekty mają wpływ na naszą reakcje na określone
sytuacje
pozytywne → twórcze rozwiązywanie problemów
negatywne → zawęŜone myślenie
“Negatywne afekty mogą uczynić trudnymi nawet
proste zadania; pozytywne afekty mogą uczynić
łatwiejszymi zadania trudniejsze”
(Donald Norman)
Cezary Bolek. Katedra Informatyki. Uniwersytet Łódzki
Cezary Bolek. Katedra Informatyki. Uniwersytet Łódzki
12
Emocje
• Implikacje przy projektowaniu interfejsu
Stres powoduje, ze rozwiązywanie problemów staje
się trudniejsze
Zrelaksowany uŜytkownik wybacza niedociągnięcia
interfejsu
Estetyczny i przyjemny interfejs wywołuje pozytywne
afekty
Cezary Bolek. Katedra Informatyki. Uniwersytet Łódzki
13

Podobne dokumenty