Barometr Rozwoju Małopolski

Barometr
Rozwoju
Małopolski
analizy i wydarzenia tygodnia
Nr 32-33(82-83)/2010 (09.08.2010-22.08.2010)
ANALIZA TYGODNIA
IS
Struktura demograficzna Małopolski dziś i jutro
Współcześnie w wielu rozwiniętych regionach świata mamy do czynienia ze zjawiskiem starzenia
się społeczeństw. Sytuacja ta powoduje zmianę w ekonomicznych grupach wiekowych ludności, co
pociąga za sobą potrzebę dostosowania odpowiedniej polityki rozwoju regionalnego. Celem
niniejszej analizy jest prześledzenie tendencji, którym obecnie podlega ludność Małopolski, oraz
zaprezentowanie prognozy stanu ludności na najbliższe lata. Ponadto, aby lepiej zobrazować
zachodzące zmiany, przedstawione zostaną również dane i trendy z przeszłości. Analiza powstała
w oparciu o najnowsze publikacje i dane Głównego Urzędu Statystycznego.
Od kilku lat obserwujemy niewielki wzrost liczby mieszkańców Małopolski (Wyk. 1), w okresie od
2002 r. do 2009 r. wyniósł on 61,0 tys. osób, czyli 1,89%. Dla porównania w całej Polsce w tym
samym okresie odnotowano niewielki spadek liczby mieszkańców o 51,2 tys. osób. Na koniec 2009
r. ludność województwa liczyła 3298,3 tys. osób, jest to wzrost o 11,1 tys. osób w stosunku do
roku poprzedniego. Zgodnie z prognozami do 2035 r. należy oczekiwać dalszego wzrostu liczby
mieszkańców do liczby 3328,7 tys. Warto zaznaczyć, iż dla całego kraju przewiduje się spadek
liczby ludności do 2035 r.
Wyk. 1 Liczba mieszkańców Małopolski w okresie od 2002 r. do 2035 r.
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z GUS
Na przyrost ludności w 2009 r. miało wpływ kilka czynników takich jak: dodatni przyrost naturalny,
dodatnie saldo migracji stałej wynoszące 4408 osób, to jest wzrost w stosunku do roku
poprzedniego o 2165 osób, zmniejszenie ujemnego salda migracji czasowej o 548 osób, w roku
poprzednim ubytek wyniósł 1268 osób.
Pierwszy najważniejszy z podanych powyżej czynników poddany zostanie dokładniejszej analizie.
W 2009 r. w Małopolsce odnotowano 37,3 tys. urodzeń, co stanowiło 9% wszystkich urodzeń w
Polsce. W tym samym roku w województwie małopolskim zmarło 29,8 tys. osób. Warto zaznaczyć,
iż już od dłuższego czasu około 50% zgonów w województwie jest spowodowanych chorobami
układu krążenia, a około 26% nowotworami. Podsumowując, w 2009 roku dodatni przyrost
naturalny wyniósł 7446 osób, i był większy w stosunku do roku poprzedniego o 321 osób (patrz
wyk. 2). Na przestrzeni kilku ostatnich lat przyrost ten osiągnął swoje maksimum, ponieważ na
każde tysiąc osób w 2009 r. przybyło 2,27 osoby, podczas gdy w 2000 r. tylko 2,06 osoby.
Barometr
Rozwoju
Małopolski
analizy i wydarzenia tygodnia
Nr 32-33(82-83)/2010 (09.08.2010-22.08.2010)
Wyk. 2 Ruch naturalny ludności Małopolski w latach 2002-2009.
Źródło: „STAN I RUCH NATURALNY LUDNOŚĆI MAŁOPOLSKI W 2009 R.” GUS, KRAKÓW 2010 r.
Obecnie ludność województwa małopolskiego stanowi 8,6 % ogółu ludności Polski. Wraz z rosnącą
2
ilością osób wiąże się wzrost gęstości zaludnienia, który w 2009 r. wyniósł 217 osób/km , i był
2
wyższy od średniej krajowej o 95 osób/km . Bardziej zaludnionym województwem w Polsce jest
tylko śląskie.
Przeciętne trwanie życia mieszkańców Małopolski w 2009 r. wyniosło 73,1 lat dla mężczyzn, oraz
81,1 lat dla kobiet. Oznacza to, że statystyczny mieszkaniec Małopolski, żyje dłużej niż przeciętny
Polak, w przypadku płci męskiej o 1,8 roku, a płci żeńskiej o 2,3 roku.
W ciągu ostatnich 19 lat nastąpiła znaczna zmiana przeciętnej długości życia w województwie
(patrz wyk. 3). Przyjmując jako rok bazowy 1990 mężczyźni żyją obecnie dłużej o 5,1 roku,
natomiast kobiety o 4,4 roku. Zgodnie z prognozami przeciętne trwanie życia będzie się zwiększać
i w 2035 roku dla mężczyzn ma wynieść 77,5 roku, a dla kobiet 83,5 roku.
Wyk.3 Przeciętne trwanie życia ludności w Małopolsce w latach 1990-2035.
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z GUS
Mediana wieku populacji jest jednym z najważniejszych mierników stopnia zaawansowania
procesu starzenia społeczeństwa. Dla mieszkańców Małopolski w 2009 roku wyniosła ona 36,6 lat,
czyli ludność stała się społeczeństwem starym demograficznie. Wyniki prognoz wskazują, że w
2020 roku mediana wieku wyniesie 40,4 lata, a w 2035 roku będzie to aż 46,8 lat. Oznacza to, iż
co drugi mieszkaniec województwa będzie miał powyżej 46,8 lat.
Drugim ważnym czynnikiem procesu starzenia społeczeństwa jest udział procentowy osób w wieku
poprodukcyjnym (kobiety 60 lat i więcej, mężczyźni 65 lat i więcej) w całej populacji. Na
początku stulecia grupa ta stanowiła 14,8% populacji Małopolski, natomiast na koniec 2009 roku
Barometr
Rozwoju
Małopolski
analizy i wydarzenia tygodnia
Nr 32-33(82-83)/2010 (09.08.2010-22.08.2010)
już 16,3%. Tendencja wzrostu liczby osób w wieku poprodukcyjnym nie ulegnie zmianie i w 2020 r.
prognozuje się, że grupa ta będzie stanowić 20,6% całej populacji, a w 2035 r. 25,5% (patrz wyk.
4).
Dla grupy w wieku przedprodukcyjnym (od 0 do 17 lat) obserwowana jest natomiast tendencja
malejąca. Systematycznie zmniejsza się ilość dzieci i młodzieży. Na początku stulecia procentowy
udział tej grupy w całej populacji województwa wynosił 25,4%. W roku 2009 zmniejszył się do
poziomu 20%. Wyniki prognoz wskazują, iż trend malejący będzie się utrzymywał i w 2020 r.
grupa w wieku przedprodukcyjnym będzie stanowić 18,8% całej populacji, a w roku 2035 tylko
16,2%.
W grupie osób w wieku produkcyjnym (18-59 lat kobiety i 18-64 lata mężczyźni) na początku
stulecia znajdowało się 59,8% populacji województwa. Na koniec 2009 r. grupa zwiększyła swój
udział do 63,7%. Prognozuje się, iż w roku 2020 w wieku produkcyjnym będzie 60,6% populacji, a
w roku 2035 tylko 58,3%. Warto zwrócić uwagę na to, że będziemy mieli do czynienia w
najbliższych latach ze starzejącą się grupą osób w wieku produkcyjnym.
Wyk. 4 Ludność Małopolski według ekonomicznych grup wieku w latach 2000-2035.
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z GUS
Najważniejszym wnioskiem niniejszej analizy jest fakt, że w przyszłości niewątpliwie zachodzić
będą dynamiczne zmiany w strukturze demograficznej ludności Małopolski. Systematycznie będzie
zmniejszać się liczba osób w grupie wiekowej przedprodukcyjnej, natomiast zwiększać się będzie
grupa w wieku poprodukcyjnym. Zwiększy się przeciętna długość życia mieszkańców Małopolski,
mediana wieku, oraz nieznacznie liczba mieszkańców województwa. Wszystkie powyżej
wymienione czynniki wymuszą rozwój infrastruktury i branż związanych z obsługą osób z trzeciej
grupy wiekowej.
Źródła:
1. „Stan i ruch naturalny ludności Małopolski w 2009 r.” GUS, Kraków 2010 r.
2. „Ludność stan i struktura w przekroju terytorialnym” GUS, Warszawa 2010 r.
3. „Prognoza ludności na lata 2008-2035” GUS, Warszawa 2009 r.
4. Baza danych GUS
opracował: Łukasz Wiślicki
Barometr
Rozwoju
Małopolski
analizy i wydarzenia tygodnia
Nr 32-33(82-83)/2010 (09.08.2010-22.08.2010)
WYDARZENIA TYGODNIA
Opublikowane zostały wyniki trzeciej edycji Omnibusa Krakowa i
Małopolski – cyklicznego badani opinii mieszkańców Krakowa i Małopolski.
Oprócz tradycyjnych pytań dot. Indeksu Nastrojów Konsumenckich oraz
preferencji wyborczych, tym razem zapytano mieszkańców także o ocenę
działań władz w czasie powodzi oraz podjęto próbę oceny kapitału
ludzkiego w regionie oraz Grodzie Kraka.
I
Omnibus Krakowa
i Małopolski
Jak mieszkańcy regionu oceniają swoją sytuację ekonomiczną? Iloma
językami mówią Małopolanie i jak korzystają z komputera? Kto w
Krakowie wygrałby wybory prezydenckie? Który z komitetów wyborczych
mógłby liczyć na większość w Radzie Miasta Krakowa? A w Sejmiku
Województwa? O tym – w najnowszym badaniu pt. Omnibus Krakowa i
Małopolski, zrealizowanym w lipcu b.r. i obejmującym miniony kwartał.
Badanie realizowane jest przez Katedrę Analiz Regionalnych Klubu
Jagiellońskiego oraz Biuro Badań Społecznych „Obserwator”.
Opublikowano wyniki z „Badania funkcji, potencjału oraz trendów
rozwojowych miast w województwie małopolskim” przeprowadzonego
przez naukowców z Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej oraz
Instytut Spraw Publicznych UJ. Działania badawcze i analiza objęły takie
zagadnienia jak: potencjał i funkcje gospodarcze miast, warunki życia w
miastach oraz dostępność i jakość usług publicznych, a także relacje
przestrzenne miast oraz identyfikacja i delimitacja obszarów
funkcjonalnych. Publikacja cenna i warta bliższego zapoznania się. W
szczególności Rozdział V „Wnioski i rekomendacje”.
Miasta w Małopolsce
Prezydent przedstawił pod obrady Rady Miasta Krakowa program
współpracy z organizacjami pozarządowymi na rok 2011. Dzięki zmianom
w ustawodawstwie, przedstawiony plan zawiera – w odróżnieniu od
dotychczasowych – znacznie więcej konkretów, m.in. planowane
działania w ramach programu oraz szacunkowe koszty. Właśnie ten
ostatni fragment programu budził w czasie konsultacji duże emocje
przedstawicieli organizacji pozarządowych. Wynika z niego, że w 2011 r.
Miasto planuje przeznaczyć na współpracę z krakowskimi NGOsami w
obszarze pomocy społecznej 44.482.377,00 z ogólnej puli 53.652.377,00 tj. aż 83%. Dla porównania: poziom planowanej alokacji środków na
działania z obszaru sportu – 8% całości budżetu programu współpracy,
kultury – 7,5%, zdrowia – 0,2%.
NGO
= stowarzyszenia
socjalne?
Według bazy serwisu ngo.pl, w Krakowie zarejestrowanych jest 4155
organizacji pozarządowych. 1207 z nich podejmuje działania w sferze
nauki, kultury i ekologii, 738 – sportu, 589 – przezwyciężania trudnych
sytuacji życiowych, działalności wspierającej, 431 – ochrony zdrowia.
Na podstawie statystyk prowadzonych przez Tarnowskie Centrum
Informacji da się zauważyć wzrost liczby turystów, w tym również z
zagranicy przybywających do Tarnowa.
Wzrost ruchu
turystycznego w
Tarnowie?
Barometr
Rozwoju
Małopolski
analizy i wydarzenia tygodnia
Nr 32-33(82-83)/2010 (09.08.2010-22.08.2010)
W maju, czerwcu i lipcu obsłużono w urzędzie odpowiednio o 17%, 58% i
22% osób więcej niż w tym samym okresie roku ubiegłego.
Raport pt. „Polskie SSE okiem przedsiębiorcy 2010” jest efektem drugiej
edycji badania postaw przedsiębiorców działających w SSE. W badaniu
tym zaprezentowano opinie na temat warunków prowadzenia inwestycji
w czasie kryzysu w ramach stref. Zapytano także o ewentualne
oczekiwania przedsiębiorców wobec przygotowywanej od 18 miesięcy
nowelizacji dotyczącej pomocy firmom w SSE w okresie przejściowym (do
czasu ustabilizowania się sytuacji na rynku).
Raportu Deloitte o
opiniach
przedsiębiorców
działających w SSE
Jeden z pozytywnych wniosków wynikających z badania wskazuje, że
pomimo rosnących obaw nowych inwestorów co do możliwości spełnienia
warunków zezwolenia do działania w strefie, aż 62 % ankietowanych
rozważa dokonania reinwestycji. Takie pozytywne akcent nie zmieniają
jednak faktu, że inwestorzy wciąż gorąco oczekują na planowane
ustawowe zmiany, które wesprą ich w okresie spowolnienia.
Raport do pobrania tutaj (po wcześniejszym, bezpłatnym zarejestrowaniu).
W ramach Małopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego w
wojewódzkich jednostkach administracji samorządowej zostanie
wdrożony system komunikacji wideo. System umożliwi multimedialną
komunikację pomiędzy rozmówcami: organizację i prowadzenie spotkań
(w tym z partnerami zagranicznymi) i narad pracowników, prowadzenie
szkoleń i sztabów kryzysowych, a także komunikację z poziomu
komputerów osobistych; mieszkańcy województwa będą zaś mogli śledzić
obrady Sejmiku Województwa. Całkowity koszt przedsięwzięcia to 3 mln
zł (netto); wsparcie ze środków europejskich w ramach MRPO – 2 mln zł.
WideoMałopolska
Wojewoda małopolski podpisał kolejne umowy z pięcioma samorządami,
gwarantujące im 7,5 mln zł dotacji na remont blisko 14 kilometrów dróg
lokalnych. Dotacje te wystarczają na pokrycie połowy kosztów
inwestycji. Największe remonty odbędą się w powiecie nowotarskim (6kilometrowy odcinek biegnący przez Falsztyn oraz Niedzicę do granicy ze
Słowacją) oraz w gminie Mszana Dolna (3-kilometrowy odcinek dróg w
Rabie Niżnej, Mszanie Dolnej i Glisnem). W tym roku podpisano już 50
umów z samorządami województwa na dofinansowanie modernizacji dróg
lokalnych w ramach Narodowego Programu Przebudowy Dróg Lokalnych.
W Polsce największą kwotę do rozdysponowania na tego rodzaju prace ponad 92 mln zł - otrzymało województwo mazowieckie. Małopolska z
kwotą 71,5 mln zł znalazła się na czwartym miejscu wśród województw.
Kolejne miliony
złotych na lokalne
drogi z budżetu
państwa
W ostatnim tygodniu jedna z gazet (tutaj) poinformowała, że Związek
Gmin Wiejskich przygotował projekt nowelizacji ustawy zakładający
zwolnienie radnych, wójtów, burmistrzów oraz prezydentów z obowiązku
składania oświadczeń majątkowych. Według autorów rozwiązanie to ma
„poprawić jakość lokalnych elit”, przyciągając do pracy w samorządzie
tych najlepszych. W tym miejscu warto przytoczyć wszystko wyjaśniającą
Majątki
samorządowców
tajne?
Barometr
Rozwoju
Małopolski
analizy i wydarzenia tygodnia
Nr 32-33(82-83)/2010 (09.08.2010-22.08.2010)
argumentację przewodniczącego ZGW, który stwierdził, że: „Przecież nie
każdy chce ujawniać swój majątek. A często są to ludzie bardzo
kreatywni, którzy mogliby pomóc w rozwoju lokalnych społeczności,
miast, wsi, gmin”.
Pomysł jest nie tylko kuriozalny, ale również (póki co) niezgodny z
prawem, które wymaga jawności życia publicznego również w tym
obszarze. Takie rozwiązanie sprzyjałoby raczej rozwojowi korupcji, niż
pojawieniu się rzesz dobrych samorządowców. Miejmy nadzieję, że
projekt który ma trafić do komisji Przyjazne Państwo zostanie odrzucony,
gdyż przyjazny dla państwa to on na pewno nie jest.
opracował zespół:
Michał Dulak, Maciej Gomółka, Magdalena Jagła, Łukasz Leszczyński, Barbara Łącka, Aleksandra
Skworzec, Łukasz Drozdek, Łukasz Wiślicki
analiza tygodnia:
Łukasz Wiślicki
opieka merytoryczna: Bożena Pietras-Goc
koordynacja: Wojciech Przybylski
Copyright by Katedra Analiz Regionalnych Klubu Jagiellońskiego
Rynek Główny 39/9, 31-013 Kraków
www.kj.org.pl ● [email protected]