spis treści - Retorica Biblica e Semitica

SPIS TREŚCI
WSTĘP ................................................................................................................5
I. „TYM CZŁOWIEKIEM JESTEM JA!" HEBRAJSKI MAŚAL
-PRZYPOWIEŚĆ W STARYM TESTAMENCIE ...................................7
1. Etymologia..................................................................................................8
2. Prz 1,1-7......................................................................................................9
3. Jeszcze trochę etymologii..........................................................................12
4. Przysłowie.................................................................................................13
1 Sm 10; 1 Sm 19 ....................................................................................13
1 Sm 24 ...................................................................................................15
Jr 23,9-40.................................................................................................17
Jr 31,29-30...............................................................................................20
Ez l8,1-4 ................................................................................................21
Prz 26,1-12 .............................................................................................22
Część pierwsza (Prz 26,1-5)...............................................................23
Kompozycja .................................................................................23
Interpretacja..................................................................................23
Ostatnia część (8-12) .........................................................................24
Kompozycja .................................................................................24
Interpretacja .................................................................................26
Część centralna ..................................................................................27
Kompozycja .................................................................................27
Interpretacja .................................................................................27
Całość fragmentu (Prz 26,1-12).........................................................28
Kompozycja .................................................................................28
Interpretacja .................................................................................30
Stopy i usta .............................................................................30
Łuk lub kij...............................................................................30
Zwierciadło lub przysłowie.....................................................31
Król i Pan................................................................................32
5. Przykład albo znak....................................................................................33
Pwt 28,37................................................................................................34
1 Krl 9,7 ..................................................................................................34
Ps 44 .......................................................................................................35
Ha 2, 6 .....................................................................................................35
190
Spis treści
Jr 24 .......................................................................................................36
Ez l4,8....................................................................................................37
Mi 2, 4 .....................................................................................................38
6. Proroctwo albo objawienie........................................................................39
Lb 22 - 24 ...............................................................................................39
7. Nauczanie..................................................................................................40
8. Alegoria ....................................................................................................42
9. Przypowieść w działaniu ...........................................................................43
2 Sm 11 - 12............................................................................................43
2 S m l 4 ..................................................................................................45
1 Krl 20, 26-43.........................................................................................46
II. KRÓTKA HISTORIA INTERPRETACJI PRZYPOWIEŚCI ................ 49
1. Egzegeza klasyczna i interpretacja alegoryczna .........................................49
2. Okres krytyczny albo egzegeza historyczna ..............................................54
Adolf Jülicher ......................................................................................... 54
Charles Harold Dodd ...............................................................................62
Joachim Jeremias .................................................................................... 65
3. Tendencje we współczesnej egzegezie post-krytycznej.............................. 72
Jezus nazbyt prostolinijny....................................................................... 72
Ewangeliści nieco ograniczeni................................................................ 73
Niewłaściwe narzędzie analizy ............................................................... 73
Nazbyt hipotetyczne rekonstrukcje ......................................................... 74
4. Analiza retoryczna albo lektura kontekstualna .......................................... 75
III. „WIDZISZ TĘ KOBIETĘ?" - PRZYPOWIEŚCI
EWANGELICZNE.................................................................................... 79
1. Wprowadzenie.......................................................................................... 79
Rezultaty badań....................................................................................... 79
Ile jest przypowieści w Ewangelii Łukasza?............................................ 83
Cel niniejszego rozdziału ........................................................................ 85
2. Przypowieść o drzewie Ŝycia (Łk 13,17-21) .............................................. 85
3. Jeszcze jedna podwójna przypowieść (Łk 14,7-14) ................................... 92
4. Przypowieść w centrum sekwencji ........................................................... 95
Pierwszy fragment (Łk 13,22-30) .......................................................... 96
Kompozycja ...................................................................................... 96
Interpretacja....................................................................................... 97
Problem zbawienia....................................................................... 97
Zbawienie jest dla śydów ............................................................ 97
Spis treści
191
Czy dla innych? ............................................................................98
Brama sprawiedliwości ................................................................98
Mistrz sprawiedliwości.................................................................98
Drugi fragment (Łk 13, 31 - 14, 6)..........................................................99
Kompozycja.......................................................................................99
Interpretacja .....................................................................................100
Śmierć Temu, który obdarza Ŝyciem...........................................100
Król odrzucony przez swój naród.............................................. 100
Chwała BoŜa opuszcza świątynię ............................................. 101
Cena wolności ........................................................................... 101
Całość podsekwencji (13,22 - 14, 6)....................................................102
Kompozycja.....................................................................................102
Interpretacja .....................................................................................103
„Przyszedłem, aby odnaleźć i zbawić to, co zginęło" ................. 103
„Nie chcieliście"........................................................................ 103
Ostateczne odwrócenie ról......................................................... 104
Czwarty fragment (Łk 14,15-24) .................................................... 104
Kompozycja.................................................................................... 104
Interpretacja .................................................................................... 106
Bogaci i biedni........................................................................... 106
Biedni i bogaci........................................................................... 106
Rozpoznać królestwo BoŜe........................................................ 107
Rozpoznać dar BoŜy .................................................................. 107
Piąty fragment (Łk 14,25-35)............................................................... 108
Kompozycja .................................................................................... 108
Interpretacja .................................................................................... 109
Mowa skierowana do wszystkich .............................................. 109
Wszyscy muszą dokonać wyboru.............................................. 110
KaŜdy jest wolny ....................................................................... 110
Całość podsekwencji (Łk 14,15-35) ...................................................... 110
Kompozycja .................................................................................... 111
Interpretacja .................................................................................... 112
Wsłuchać się w wezwanie Źródła (Boga)................................... 112
Iść aŜ do końca .......................................................................... 113
Całość sekwencji (Łk 13,22 - 14, 35) ................................................... 113
Kompozycja .................................................................................... 113
Interpretacja..................................................................................... 119
Troska o zbawienie ................................................................... 119
Troska faryzeuszy...................................................................... 119
Sprawiedliwość, brama zbawienia.............................................. 120
Sprawiedliwość, uczciwość ....................................................... 120
UniŜenie Syna Człowieczego..................................................... 121
WywyŜszenie przez Pana domu................................................. 122
5. Przypowieść w działaniu ......................................................................... 122
Spis treści
IV. UCZENI W PIŚMIE I PAN MŁODY NOWEGO PRZYMIERZA
(Łk 5,17 - 6,11) - Sekwencja B4 ..................................................... 133
1. „Kto moŜe odpuszczać grzechy?" (5,17-26) -pierwszy fragment... 134
Kompozycja fragmentu................................................................... 134
Interpretacja .................................................................................... 136
Tylko Bóg moŜe odpuścić grzechy i uzdrowić ..................-......... 136
Jezus ma władzę odpuszczania grzechów i uzdrawiania............. 136
Syn Człowieczy jest Synem BoŜym .......................................... 137
Grzech i paraliŜ ......................................................................... 138
Słowo, które uzdrawia ............................................................... 139
Faryzeusze i uczeni w Prawie pozostają sparaliŜowani .............. 139
2 Lekarz i Pan młody (5,27-35) - drugi fragment................................. 140
Kompozycja fragmentu ................................................................... 140
Kontekst biblijny............................................................................. 141
Lewi........................................................................................... 141
Lekarz........................................................................................ 142
Pan młody.................................................................................. 142
Przeciwstawienie czasowe pomiędzy Janem Chrzcicielem
a Jezusem................................................................................... 142
Interpretacja .................................................................................... 142
Systematyczna krytyka .............................................................. 142
Wszyscy są grzesznikami .......................................................... 143
Jezus jest Zbawicielem .............................................................. 144
Czas zaślubin............................................................................. 144
3. Stare i Nowe (5,36-39) - trzeci fragment........................................... 144
Kompozycja .................................................................................... 144
Interpretacja .................................................................................... 145
4. Jezus Król i Pan szabatu (6,1-5) - czwarty fragment ......................... 146
Kompozycja fragmentu ................................................................... 146
Kontekst biblijny............................................................................. 147
Interpretacja .................................................................................... 148
O właściwym uŜyciu Prawa....................................................... 148
Jezus wypełnia całe Prawo......................................................... 148
5. Ocalić czy zniszczyć Ŝycie (6,6-11)-piąty fragment ........................ 149
Kompozycja fragmentu ................................................................... 149
Interpretacja..................................................................................... 151
NaleŜy mówić o sprawach ......................................................... 151
Dwuznaczne pytanie.................................................................. 151
Nauczać i uzdrawiać .................................................................. 151
Ocalić Ŝycie czyje zniszczyć..................................................... 152
Przywrócenie do pracy............................................................... 152
6. Uczeni w Prawie i Pan młody Nowego Przymierza
(5,17 - 6, 11) - sekwencja ..................................................................... 153
Spis treści
193
Kompozycja sekwencji ...................................................................153
Kontekst biblijny.............................................................................157
Pan młody ..................................................................................157
Lekarz ........................................................................................158
Odpuszczenie grzechów.............................................................158
Miejsce Prawa............................................................................158
Ubiór i wino ...............................................................................159
Interpretacja.....................................................................................160
Nauczyciele Prawa.....................................................................160
Odpuszczenie grzechów fundamentem Nowego Przymierza ......161
Niesłychana nowość...................................................................161
Lekarz ........................................................................................162
Pan młody ..................................................................................162
Wino Nowego Przymierza .........................................................162
Nowość, która niepokoi .............................................................163
Miejsce Prawa ............................................................................163
Jezus jest Panem ........................................................................164
Ofiara Nowego Przymierza ........................................................164
V. JAN CHRZCICIEL I JEZUS - PAN MŁODY NOWEGO
PRZYMIERZA (Łk 7,18-50) - Sekwencja B6.......................................167
1. Jan Chrzciciel i Jezus (7,18-28) - pierwszy fragment........................168
Kompozycja.....................................................................................168
Kontekst biblijny .............................................................................170
Interpretacja.....................................................................................171
„On sam przychodzi, by zbawić was"........................................171
Jan Chrzciciel przygotowuje drogę dla Pana ..............................171
Głosiciel ogłoszony................................................................... 171
Czas królestwa BoŜego ..............................................................172
2. „To" pokolenie wobec Jana Chrzciciela i Jezusa (7,29-35)
- drugi fragment ....................................................................................173
Kompozycja.....................................................................................173
Kontekst biblijny..............................................................................174
Interpretacja.....................................................................................174
Czasy się zmieniają................................................................... 174
Ludzie sienie zmieniają .............................................................174
3. Faryzeusz Szymon i Jezus (7,36-50) - trzeci fragment...................... 176
Kompozycja.....................................................................................176
Interpretacja .................................................................................... 178
Kto wejdzie do królestwa BoŜego? ............................................ 178
Umieć osądzić/ocenić................................................................ 178
Mówić prawdę........................................................................... 179
4. Jan Chrzciciel i Jezus jako Oblubieniec (7,18-50) - sekwencja ....... 180
Spis treści
Kompozycja sekwencji ................................................................... 180
Kontekst biblijny............................................................................. 183
„Ten, który przychodzi zbawić" ................................................. 183
Oblubieniec i Oblubienica ......................................................... 183
Chrzest Oblubienicy .................................................................. 183
Interpretacja..................................................................................... 184
Jak dzieci, które nie umieją się bawić ........................................ 184
„Wielu niewidomych obdarzył łaską widzenia"......................... 185
Wszyscy zobaczyli, ale nie wszyscy uwierzyli ........................... 186
Szczęśliwy, kto umie właściwie osądzać ................................... 186
Czas, w którym Bóg „udziela łaski" .......................................... 186
Czas wesela................................................................................ 187