Komplikacje związane z ustaleniem momentu powstania obowiązku

Komplikacje związane z ustaleniem momentu powstania obowiązku podatkowego przy usługach budowla
Wpisany przez Michał Lejman
Należy pamiętać o tym, że przy usługach budowlanych i budowlano-montażowych moment
wystawienia faktury nie jest tożsamy z momentem powstania obowiązku podatkowego.
Stan faktyczny
Spółka budowlana X wykonuje zlecenia dla swoich kontrahentów. Większe projekty oddaje do
odbioru partiami, natomiast mniejsze przekazuje jako gotowe w całości. Spółka X fakturuje
swoje usługi w następujący sposób:
- pierwszy etap: fizyczne zakończenie prac,
- drugi etap: przesłanie kontrahentowi dokumentu, w którym przedstawiony jest zakres
wykonanych prac i określona wysokość wynagrodzenia,
- trzeci etap: po zaakceptowaniu tegoż dokumentu przez kontrahenta wystawiona zostaje
faktura odnoszącą się do prac etapu pierwszego.
Spółka uznaje, że obowiązek podatkowy w odniesieniu do podatku VAT powstaje wraz z
zakończeniem etapu trzeciego. Czy postępuje słusznie?
Stan prawny
Ustawodawca w przypadku usług budowlanych i budowlano-montażowych przewidział, iż
obowiązek podatkowy w zakresie podatku VAT powstaje z chwilą otrzymania całości lub części
zapłaty, nie później niż 30. dnia licząc od wykonania usług.
1/3
Komplikacje związane z ustaleniem momentu powstania obowiązku podatkowego przy usługach budowlan
Wpisany przez Michał Lejman
Przepis ten należy odczytywać w ten sposób, iż co do zasady obowiązek podatkowy powstaje z
chwilą otrzymania zapłaty za wykonanie usługi bądź jej części, a jeżeli zapłata nie nastąpiła, to
obowiązek ten występuje z upływem 30 dni, licząc od wykonania tejże usługi.
W tym miejscu istotne jest wyjaśnienie, jak należy rozumieć wykonanie usługi budowlanej bądź
jej części. Sposobem, który w zasadzie eliminuje wątpliwości interpretacyjne, jest wyraźne
określenie w umowie o wykonanie usługi budowlanej, kiedy i przy spełnieniu jakich warunków
następuje jej wykonanie. Niestety często się zdarza, że takich zapisów nie ma bądź są one
obarczone pewnymi brakami. W takim przypadku należy odwołać się do przepisów kodeksu
cywilnego, gdzie w art. 647 jest zapisane, iż przez umowę o roboty budowlane wykonawca
zobowiązuje się do oddania przewidzianego w umowie obiektu, wykonanego zgodnie z
projektem i z zasadami wiedzy technicznej, a inwestor zobowiązuje się do dokonania
wymaganych przez właściwe przepisy czynności związanych z przygotowaniem robót, w
szczególności do przekazania terenu budowy i dostarczenia projektu, oraz do odebrania
obiektu i zapłaty umówionego wynagrodzenia. Dalej w art. 654 kodeksu cywilnego
ustawodawca dodaje, że w braku odmiennego postanowienia umowy inwestor obowiązany jest
na żądanie wykonawcy przyjmować wykonane roboty częściowo, w miarę ich ukończenia, za
zapłatą odpowiedniej części wynagrodzenia.
Analiza tych przepisów pozwala stwierdzić, iż o wykonaniu usługi budowlanej (bądź jej części)
można mówić wówczas gdy łącznie zostaną spełnione dwa warunki - fizyczne zakończenie
pewnych prac i przekazanie ich do akceptacji inwestorowi, co następuje przez podpisanie
protokołu zdawczo-odbiorczego. Co do zasady akceptacja, odebranie prac przez inwestora jest
warunkiem koniecznym aby traktować usługi budowlane za wykonane. Potwierdzają to także
organy podatkowe, np. Urząd Skarbowy w Staszowie w postanowieniu PP/443-29/05 stwierdza,
iż przez wykonanie usługi powszechnie rozumie się odbiór techniczny robót, potwierdzony
stosownym protokołem, czyli dzień wykonania usługi to dzień podpisania protokołu ich odbioru.
2/3
Komplikacje związane z ustaleniem momentu powstania obowiązku podatkowego przy usługach budowlan
Wpisany przez Michał Lejman
Może jednak zaistnieć sytuacja, gdy podpisanie protokołu zdawczo-odbiorczego robót jest
znacznie przesuwane w czasie bądź odbiorca kwestionuje jakość wykonanej usługi i odmawia
podpisania protokołu. Rozstrzygnięcie sprawy na gruncie przepisów podatkowych, jak również
prawa budowlanego nie jest możliwe, gdyż przepisy te nie precyzują, w jakim terminie powinien
być podpisany protokół, nie określają też okoliczności, które przesądzają o wykonaniu
(zakończeniu) robót budowlanych. Brak zapłaty za wykonane usługi oraz przesuwanie w czasie
odbioru robót rodzi pytanie, czy w takim przypadku skutkuje to brakiem obowiązku
podatkowego w podatku VAT? Ustosunkował się do tego Sąd Najwyższy, który w wyroku z dnia
5 marca 1997 r. (II C KN 28/97) powołując się na cytowany wyżej przepis art. 647 kodeksu
cywilnego stwierdził, że jeśli wykonawca zgłosił wykonanie robót, to obowiązek dokonania ich
odbioru jest niezależny nawet w przypadku kwestionowania jakości wykonanych robót.
Konkluzje
Należy pamiętać o tym, że przy usługach budowlanych i budowlano-montażowych moment
wystawienia faktury nie jest tożsamy z momentem powstania obowiązku podatkowego. Fakturę
za wykonanie usługi należy wystawić nie później niż z dniem wystąpienia obowiązku
podatkowego, a więc najpóźniej z dniem zapłacenia należności bądź 30. dnia od dnia
wykonania usługi, jeśli nie nastąpiła zapłata. W przypadku wcześniejszego wystawienia faktury
- nie wcześniej niż jednak 30. dnia przed dniem wystąpienia obowiązku podatkowego wystawienie faktury nie ma wpływu na zmianę momentu powstania tego obowiązku.
Z powyższego wynika, że spółka niewłaściwie rozpoznaje moment powstania obowiązku
podatkowego.
3/3