Jak to było z kąpieliskiem…

Jak to było z kąpieliskiem…
Rzeki i akweny od zarania dziejów
był źródłem życia. Początkowo człowiek
nauczył się zdobywać z nich pożywienie,
później wykorzystał glinę z narzecza do
budowy domów, aż w końcu nauczył się
wykorzystywać siłę wody do napędzania
różnych urządzeń. Od wieków wody
powierzchniowe stanową bardzo ważny
czynnik rozwoju gospodarczego.
Warto wspomnieć, że miejscowość
Wały już w 1301 roku została
Rys.1 Fragment mapy z 1932 r. pokazująca wieś Wały, skrót Zgl
odnotowana jako własność Henryka III
oznacza Zeigelei czyli cegielnia.
Głogowskiego. Młyn wodny działał już w
drugiej połowie XIV wieku. Wtedy wieś mogła mieć większe znaczenie od Brzegu Dolnego,
o którym pierwsza wzmianka pojawiła się 50 lat później.
Miejscowość Wały położona jest na zróżnicowanych glebach, szeroką dolinę Odry
pokrywają mady rzeczne oraz płaty gleb mułowych. W kierunku północnym występują
warstwy gliny, która w znaczący sposób ma wpływ na powstanie rozlewisk na naszym
terenie. W dniu dzisiejszym znaczenie dla rozwoju turystyki ma nie tylko rzeka Odra, lecz
otwarte, strzeżone kąpielisko o wymiarach około 250m x 180m.
Niegdyś wymiary i znaczenie tego stawu były zupełnie inne. Mapy z początku XX
wieku pokazują staw jako pas wody o przybliżonych wymiarach 200m x 50m, część
okalającą jako gleby podmokłe. Już wtedy został on
zmieniony przez działającą od ponad pół wieku cegielnię,
która wydobywała glinę właśnie z tego stawu. Na tej
podstawie można wnioskować, że na początku działalności
cegielni, stawu albo nie było, albo miał wymiary nie
przekraczające 50m x 50m. Wydobycie gliny trwało jeszcze
w czasie II Wojny Światowej co powiększyło wyrobisko
niemal do obecnych wymiarów, jak i utworzyło w pobliżu
dwa mniejsze. Brzeg był piaszczysty, woda czysta,
mieszkańcy okolicznych wsi użytkowali staw w celach
rekreacyjnych. Jeszcze pod koniec lat 40-stych
wybudowano pływające molo, na którego końcu znajdowała
się trampolina. Na Zachodniej stronie były 2 skipy na wózki
wąskotorowe, które służyły do wydobywania gliny. Teren
kąpieliska zajmowany był przez mieszkańców dwóch
domów, w których zamieszkiwało razem pięć rodzin
pracujących przy budowie elektrowni. Zakończenie prac
Fot.1 Pierwsza trampolina – lata 50/60.
budowlanych przy stopniu piętrzącym „Wały” był nowym
etapem rozwoju dla regionu. Na przełomie lat 50-tych i 60-tych Zakłady
Chemiczne NZPO „Organika-Rokita” (NZPO –
Nadodrzańskie Zakłady Przemysłu Organicznego),
stały się właścicielem gruntu z glinianką, którego
zasób czystej wody postanowiono wykorzystać jako
bufor zasilający wydział elektrolizy. Glinowa
powierzchnia dna ma bardzo małą przepuszczalność
wód gruntowych, w stawie zaczęło brakować wody,
koniecznością stało się wybudowanie zasilania, w
roku 1975 skierowano część potoku Jodłówka.
Teren kąpieliska zmienił swoje oblicze. Zakłady
Fot.2 Kąpielisko lata 50/60.
chemiczne, jako jedne z największych w swojej
branży w Polsce, nie szczędziły środków na stworzenie prawdziwego centrum rekreacyjnego,
gdzie pracownicy oraz mieszkańcy gminy Brzeg Dolny mogli wypocząć. Stworzono
praktycznie od podstaw całą infrastrukturę kąpieliska. Wybetonowano nabrzeże o długości
prawie 200m, tworząc dwa baseny rozdzielone cyplami. Jeden z basenów przeznaczony jest
dla dzieci, ma głębokość od 0,4m – 1,5m, drugi zaś głębokość 1,5m - 2,5 m. Z myślą o
najmłodszych wybudowano brodzik o ma maksymalnej głębokości 0,4m oraz basen o
głębokości do 1 m, położone w miejscu dogodnym do obserwacji pociech przez rodziców.
Dotychczasowe domy mieszkalne, suszarnie i inne pozostałości po starej cegielni zostały
zburzone, postawiono natomiast trzy niewielkie budynki. Pełnią one funkcję: domu
mieszkalnego dla opiekuna ośrodka, pomieszczenia gospodarcze dla ratowników z
ogólnodostępnym węzłem sanitarnym, oraz hangar na
sprzęt wodny. Należy znaczyć, że ośrodek został
wyposażony, nie tylko w kajaki i rowery wodne.
Dysponował on również małymi jachtami klasy
Omega, łodziami regatowymi klasy Hornet, Ok-ding
oraz Cadet. Dodatkowo również wypożyczyć można
było łodzie wiosłowe. Wyznaczono teren pod pole
kempingowe, które zostało uzbrojone w bieżącą wodę
i prąd. Wybudowano chodniki, kort tenisowy i plac
Fot.3 Rekreacja lata 70/80.
zabaw wyposażony w huśtawki, karuzele, itp. Na
środkowym cyplu postawiono 3 trampoliny o
wysokościach: 1,2m, 2,2m i 3,5m. Do basenu płytkiego skierowana była zjeżdżalnia o
długości 9m zasilana w bieżącą wodę. Ze względu na jej niebezpieczną konstrukcję została
szybko usunięta. Wieża dla ratowników o wysokości 4m pomagała czuwać nad
bezpieczeństwem plażowiczów. Kąpielisko nosiło nazwę: „Ośrodek Sportów Wodnych i
Wypoczynku NZPO Organika Rokita”. Tak przygotowany teren stał się szybko wymarzonym
miejscem rekreacji dla mieszkańców całej gminy. Ludzie starsi mogli szukać ukojenia w
zacienionym miejscu, młodsi mogli obserwować
innych z dachu ratowniczówki, jeszcze inni mogli
gasić pragnienia w restauracji „Róża Wiatrów” –
dawnej stołówce budowniczych stopnia wodnego.
Wstęp na kąpielisko był płatny. Powierzchnia wód
użytkowych w Wałach wynosi 6,8 ha, co sprawia, że
nie tylko plażowicze, ale wielu zapalonych wędkarzy
znalazło dla siebie miejsce. Do końca lat 90-tych na
kąpielisku w Wałach prowadzone były zawody
Fot.4 Młodzi żeglarze – klasa Optymist – lata 80.
wędkarskie, które ściągały każdorazowo znaczne
grono turystów.
Akwen w niezmiennej formie służył do końca
lat 90-tych, kiedy to powódź stulecia zalała teren
zanieczyszczając wodę. Dwa lata później teren został
zmodernizowany z funduszy gminnych i dotacji
unijnych. Przestarzałą już płytę chodnikową
zastąpiono kostką, a dawne drabinki i poręcze
nowymi. Utworzono piaszczysta plażę, oraz
zmodernizowano nie spełniające już normy
trampoliny i wieżę ratownika. Na terenie kąpieliska
zbudowano boisko do siatkówki plażowej, wstawiono
Fot.5 Ćwiczenia ratownictwa wodnego 2008.
ławki, oraz ulepszono plac zabaw. Wyremontowano
budynki pomocnicze, zmodernizowano ogrodzenie, oraz zadbano o tereny zielone. Usunięto
konstrukcję metalową hangaru na sprzęt rekreacyjny. Poza kąpieliskiem zbudowano dwa
parkingi mogące przyjąć łącznie około 150 aut. Od 2002 roku do dnia dzisiejszego część
ośrodka jest prowadzona przez prywatnych dzierżawców i gminę.
Do bezpieczeństwa przywiązuje się szczególną uwagę. W sezonie plażowiczów
pilnuje kilku ratowników, zjeżdżalnie dla dzieci spełniają wszelkie standardy unijne i są
całkowicie bezpieczne. Istnieje możliwość wynajmu
łodzi i kajaków. Na tym terenie znajdują się natryski z
czystą bieżącą wodą, tak zimną jak i ciepłą. Areał
kąpieliska i pola namiotowego jest codziennie
porządkowany. Zabawy do późnych godzin nocnych
zapewnia „Róża Wiatrów”. W upalne dni kąpielisko w
Wałach przyciąga około 1000 ludzi każdego dnia,
którzy przyjeżdżają własnym środkiem transportu jak i
są dowożeni gminnymi autobusami. Poza turystami
teren kąpieliska wykorzystują ratownicy wodni oraz
Fot.6 Teren kąpieliska – okres zimowy.
strażacy w celu doskonalenia swoich umiejętności.
Dodatkowo odbywają się tu dożynki gminne, imprezy miłośników muzyki techno oraz co
roczny festyn mieszkańców pobliskich miejscowości. W ramach bezpiecznych wakacji
można podejrzeć pracę ratowników oraz doszkolić się z zakresu pływania i pierwszej
pomocy. Co rocznie odbywają się tu egzaminy na kartę pływacką. Nie do pominięcia jest
również Flis Odrzański, impreza o krajowym zasięgu, integrująca mieszkańców doliny rzeki
Odry. Zimową porą miejsce to staje się ciche i urokliwe, na tafli dawnych glinianek można
jeździć na łyżwach i wędkować, a pobliskie lasy zachęcają do licznych spacerów i
podziwiania ich niezwykłych walorów.
Jędrzej Wojtas