Wszyscy jesteśmy zadłużeni – niektórym przytrafiło się wpaść w

Wszyscy jesteśmy zadłużeni
– niektórym przytrafiło się wpaśd w pułapkę niewypłacalności.
Problemy osoby zadłużonej.
Roman Pomianowski
Wszyscy jesteśmy zadłużeni …
• Niewypłacalnośd:
– Aspekt finansowy
• 2 mln 80 tys. Polaków /rodzin polskich/;
• Łącznie ponad 32,5 mld zł;
• Średnio ponad 15.300zł na głowę dłużnika.
– Aspekt psychologiczny:
• Stres „Dwa dominujące odczucia, które
towarzyszą zadłużaniu się, to wstyd i strach.
prof. Z. Zaleśkiewicza z WSPS.
• Niewypłacalność – patologiczny hazard.
Wszyscy jesteśmy zadłużeni …
• Po co, jak to się dzieje, że ludzie zadłużają się ?
• Zaciąganie zobowiązao jest działaniem celowym,
zwiększa nasze możliwości działania tzw. kontrolę.
• Intencje najczęściej są racjonalne i dobre, efekt
koocowy bywa nieprzewidywalny.
• Co robią ludzie gdy zaczynają mied problemy z
wypłacalnością, bieżącą obsługa zobowiązao:
– Burza mózgów …
Co dzieje się kiedy nie dają rady?
A. Czują się zagubieni, zdezorientowani, nie wiedzą co z sobą zrobid,
boją się. Są raczej pasywni, bierni, problem zgłaszają b. późno,
kiedy zaległości narosły i są już mocno przeterminowane. Martwią
się co będzie dalej. Są raczej smutni, znerwicowani, nawet
depresyjni, płaczliwi. Nie wykazują żadnej inicjatywy, czekają, że
ktoś za nich rozwiąże problem, spodziewają się „cudu”.
B. Uciekają przed problemem zadłużenia – unikają wierzycieli i
windykatorów, nie odbierają pism, telefonów, znikają z terenu,
ukrywają się. Uciekają w chorobę albo nadużywanie alkoholu.
C. Zgłaszają problem – oczekują gotowych rad i propozycji. Starają
się posłusznie słuchad i wypełniad przedstawione im propozycje.
Pełni pokory, raczej zawstydzeni, zgadzają się na wszystko /Tak –
Tak/. Bywa, że szybko zapominają o swych zobowiązaniach,
wymagają „ręcznego sterowania” i bieżącej kontroli.
Co dzieje się kiedy nie dają rady?
D. Bywają aroganccy, nawet bezczelni, pełni złości przerzucają
odpowiedzialnośd za swoje zadłużenie na innych lub szczególne
okoliczności życiowe. Mają poczucie krzywdy, pełni pretensji
żądają pomocy /najczęściej materialnej/, bywają agresywni,
hałaśliwi oraz roszczeniowi. Skłonni do wszczynania konfliktów i
pisania skarg.
E. Racjonalnie podejmujący problem, poszukujący pomocy – rady,
wsparcia w porozumieniu się z wierzycielami. Rozumieją
ograniczenia, mają świadomośd, że będzie to długotrwały proces
wymagający cierpliwości i zmierzenia się, negocjowania z
wierzycielami.
• Dlaczego tak się dzieje
• Stres?
• A może coś innego - WB
Starają się jakoś sobie poradzid:
Problem
Pomysły
rozwiązania
H1, H2, H3
Rozwiązanie
problemu
Weryfikacja
H1, H2, H3
trening zaradności
6
A co jeśli problem jest nierozwiązywalny?
Problem
nierozwiązywalny
Pomysły
rozwiązania
H1, H2, H3
…
Wyczerpanie > bezradność
Weryfikacja
H1, H2, H3 …
trening bezradności
7
bezradnośd
skojarzenia:
słabośd
nieudolnośd
niemożnośd poradzenia sobie,
zagubienie
porażka
zależnośd
biernośd
apatia
8
bezradnośd
jakie wzbudza w nas uczucia:
- cudza bezradnośd:
litośd, współczucie,
może wyrozumiałośd
ale i złośd
- własna – obawę, lęk, wstyd …
9
bezradnośd
Kategorie:
Jako chwilowa reakcja na okolicznośd przewyższające nasze
zdolności radzenia sobie
– doświadczanie bezradności
Jako względnie trwały stan sposób funkcjonowania
– życiowa bezradnośd
10
Wszyscy jesteśmy zadłużeni …
W czym tkwi istota wyuczonej bezradności w
objawiają się jej symptomy:
• Deficyty poznawcze – trudności z koncentracją uwagi,
pamięcią, kojarzeniem faktów, ciekawością, pomysłowością
„pustka w głowie”
• Deficyty emocjonalne – lęk, żal ale i złośd,
przygnębienie, smutek, poczucie beznadziejności /501
samobójstw z powodów ekonomicznych w 2009 roku/
• Deficyty motywacyjne – labilnośd /”słomiany zapał”/,
zobojętnienie, biernośd, apatia
Wszyscy jesteśmy zadłużeni …
W czym tkwi istota wyuczonej bezradności w
objawiają się jej symptomy:
Osoby bezradne:
• przestają rozwijad się, uczyd nawet na
własnych błędach,
• ich zachowanie staje się schematyczne,
jakby zautomatyzowane, 0 – 1,
• kierują nim zbiory sztywnych, często zupełnie
nieefektywnych, nawet destruktywnych
nawyków – kompulsywne zadłużanie się.
Wszyscy jesteśmy zadłużeni …
• Co z tym począd
– profilaktyce,
– wczesnym reagowaniu,
– wychodzeniu ze spirali zadłużenia,
• Czy jest lekarstwo na wyuczoną bezradnośd
•
SUKCES
• Tylko co to oznacza dla osoby zadłużonej /
niewypłacalnej? /burza mózgów/
Wszyscy jesteśmy zadłużeni …
• Czy można z bezradności dłużniczej wyjśd
samodzielnie, w pojedynkę?
• Jak reaguje otoczenie – najbliższe i dalsze, społ.?
• Co wobec tego?
• Dłużnik potrzebuje pomocy:
– Profesjonalnej – doradztwa prawnego, finansowego,
psychologicznego
– Samopomocy - DA / Debtors Anonymous/.
Program Wsparcia Zadłużonych i
doświadczających skutków niewypłacalności najbliższych.
• A. Grupa edukacyjna – /otwarta, rotacyjna/
cykl 8 - 10 spotkao poświęconych zagadnieniom kluczowym z
perspektywy wychodzenia z zadłużenia. Przekazywana i
porządkowana jest wiedza na temat istoty, mechanizmów,
konsekwencji niewypłacalności, tak w płaszczyźnie
psychologicznej jak i prawnej oraz finansowej. Podejmowane
są zagadnienia powiązane z zadłużeniem i niewypłacalnością,
np. przemocy ekonomicznej, uzależnieo, hazardu. Istotną
częścią bloku edukacyjnego są zagadnienia dot. praw
obywatelskich i konsumenckich, procedur urzędowych,
możliwości uzyskiwania pomocy, np. prawnej, itd.
• Zajęcia grupy edukacyjnej raz w tygodniu, po 2 h.
Program Wsparcia Zadłużonych i
doświadczających skutków niewypłacalności najbliższych.
• B. Grupa warsztatowa – trening kluczowych kompetencji radzenia
sobie z zadłużeniem, cykl 8 spotkao poświęconych następującym
zagadnieniom:
•
- strategie radzenie sobie ze stresem zadłużenia;
•
- historia mojego zadłużenia – bilans szkód i problemów;
•
- budżet domowy – jak zbilansowad wpływy i wydatki;
•
- planowanie zmiany w zarządzaniu własnymi finansami;
•
- umiejętności ważne w poszukiwaniu rozwiązao:
•
- elementy treningu negocjacji;
•
- elementy treningu asertywności;
•
- podstawy RTZ - racjonalnej terapii zachowania – 2 spotkania;
•
- indywidualny/osobisty plan wyjścia z zadłużenia.
•
Zajęcia grupy warsztatowej 2 razy w tygodniu po 2 h.
Program Wsparcia Zadłużonych i
doświadczających skutków niewypłacalności najbliższych.
• C. Indywidualne doradztwo
• Równolegle z zajęciami grupowymi uczestnicy programu korzystają
z indywidualnego wsparcia i doradztwa:
•
- psychologicznego – 2 h tygodniowo
•
- prawnego – 2 h tygodniowo
•
- finansowego – 2 h tygodniowo
•
- zawodowego – 2 h tygodniowo
• D. Punkt konsultacyjno-informacyjny
• Umożliwiający osobom poszukującym pomocy w kryzysie
uzyskiwanie informacji/telefonicznie i bezpośrednio/ na temat
Programu Wsparcia, np. pomocy w autodiagnozie, proponowanej
oferty, warunków udziału w Programie, terminów spotkao, itd.
Punkt pełni ważną funkcję motywacyjną i zajmuje się także
wstępną rekrutacją uczestników – „pierwszy kontakt”.
Program Wsparcia Zadłużonych i
doświadczających skutków niewypłacalności najbliższych.
• E. Grupa Anonimowych Dłużników – środowisko samopomocowe
funkcjonujące w oparciu o identyczny, jak we Wspólnocie AA
Program 12 Kroków i 12 Tradycji, rekomendowane uczestnikom,
jako uzupełnienie oraz kontynuacja działao, także po zakooczeniu
Programu Wsparcia.
• Każdy uczestnik pomyślnie kooczący Programu wsparcia opracuje
Osobisty Program Wychodzenia z Zadłużenia /na wzór, czy na
podobnych zasadach programów zdrowienia, kontynuacji terapii
odwykowej/ zgodnie, z którym, w zaplanowanej przyszłości,
podejmie stopniową ale systematyczną spłatę swych zobowiązao.
Kluczowym jest zaprogramowanie sukcesu odbudowującego
stopniowo poczucie sprawstwa niewypłacalnego dłużnika czy jego
bliskich – jedynego chyba lekarstwa na skutki wyuczonej
bezradności dłużniczej.
• - Cykl zajęd dla osób obsługujących niewypłacalnych dłużników i
ich najbliższych.
Program Wsparcia Zadłużonych i
doświadczających skutków niewypłacalności najbliższych.
• Dziękuje za uwagę
• Roman Pomianowski
• [email protected]
• Blog: Psychologia zadłużenia http://hrrp.blog.onet.pl