Tydzień nad tygodniami. Niepojęte … już bardziej kochać nie można.

Transkrypt

Zespół Szkół Technicznych i Ogólnokształcących z Oddziałami Integracyjnymi
im. Stanisława Staszica w Białymstoku
BIULE TYN
SZKOL NY
NR 4/2014
T
Tyyddzziieeńń nnaadd ttyyggooddnniiaam
mii..
W
W nnuum
meerrzzee::
N
Niieeppoojjęęttnnee …
… jjuużż bbaarrddzziieejj
kkoocchhaaćć nniiee m
moożżnnaa..
ciąg dalszy str.4 ►
SSttrreess ii ssppoossoobbyy rraaddzzeenniiaa ssoobbiiee zz
nniim
mw
w ssyyttuuaaccjjaacchh
eeggzzaam
miinnaaccyyjjnnyycchh w
w uujjęęcciiuu
ppssyycchhoollooggiiii zzddrroow
wiiaa..
4 Tydzień nad tygodniami.
Niepojętne … już bardziej
kochać nie można.
10 Stres i sposoby radzenia sobie z
nim w sytuacjach
egzaminacyjnych w ujęciu
psychologii zdrowia.
23 Praca z uczniem z dysfunkcją
słuchu.
27 Sport w życiu osób z
upośledzeniem umysłowym.
ciąg dalszy str.10 ►
PPrraaccaa zz uucczznniieem
m zz ddyyssffuunnkkccjjąą
ssłłuucchhuu
ciąg dalszy str. 23 ►
Biuletyn Szkolny – marzec - kwiecień 2014
-1-
Redaktor Naczelny
© Ewa Maria Mioduszewska-Samojlik
Projekt okładki
Skład komputerowy
-2-
Spis treści
1. Tydzień nad tygodniami. Niepojętne już bardziej kochać nie można …….....4
2. Stres i sposoby radzenia sobie z nim w sytuacjach egzaminacyjnych w ujęciu
psychologii zdrowia ………………………………………………………..10
3. Praca z uczniem z dysfunkcją słuchu………………….................................23
4. Sport w życiu osób z upośledzeniem umysłowym.........................................27
-3-
Tydzień nad tygodniami. Niepojęte … już bardziej
kochać nie można.
Tydzień nad tygodniami. Nie ma drugiego takiego. Jesteśmy świadomi, że
te siedem dni będą dla nas niepojęte. Jednak i tak warto otworzyć szeroko oczy i
uszy, a przede wszystkim serce i być uczestnikiem wydarzeń, które były
najbardziej znaczące dla świata i każdego z nas osobiście. Uczestniczyć w
kościele i w zaciszu swojego domu.
Wędrówkę rozpoczynamy w Niedzielę zwaną Palmową. W domu
przygotowujemy zwyczajowe palmy, ubieramy się odświętnie i idziemy do
świątyni. Uczestniczymy w procesji, która przypomina radosne chwile, kiedy to
za
Chrystusem szły rozradowane tłumy.
Ludzie
machali
gałązkami,
rozpościerali przed Jezusem swoje płaszcze. Wołali: Hosanna Synowi
Dawidowemu. Radość powodowana jest nadzieją, że do Jerozolimy wjeżdża
oczekiwany Mesjasz, który wyzwoli naród z niewoli, z rąk okupantów. Palmy,
uśmiechy i inne gesty mają wyrazić zaufanie, że zwycięstwo jest blisko. Wołają:
Hosanna. Nikt nie spodziewał się tego, co niebawem nastąpi. My, po dwóch
tysiącach lat wiemy, czym będzie to zwycięstwo i czym zostanie okupione. Po
procesji, w opisie Męki Pańskiej zostaną odczytane, jak mówi czeski teolog ks.
Tomas Halik, najsmutniejsze chyba słowa Nowego Testamentu: Wtedy wszyscy
Go opuścili i uciekli. I Ewangelia nam powie, że ten sam tłum, który witał
radośnie Jezusa i krzyczał: Hosanna, będzie krzyczał: Ukrzyżuj Go.
Wracamy do domu i pewnie część z nas pomyśli o tym, jak zaplanować
tydzień, swoje obowiązki, przygotowania świąteczne, by znaleźć intymną
przestrzeń zarezerwowaną tylko dla Jezusa Chrystusa. Uczyńmy to. Warto. Z
miłości dla największej Miłości…
-4-
W poniedziałek, zanim Ewangelia zaprowadzi nas do Jerozolimy, wskaże
nam maleńką, cichą Betanię i opowie o uczcie, na której znalazł się Pan Jezus.
Spotykamy tam oprócz Apostołów, Łazarza, Martę i Marię. Łazarz zasiadał z
Jezusem przy stole, Marta usługiwała, a Maria przyniosła najcenniejszy olejek
przygotowany już wcześniej Jezusowi i namaściła nim Jego nogi. Maria okazała
Jezusowi miłość, czułość. Swym kochającym sercem czuła, że innej już okazji
nie będzie, że jest to ich ostatnie spotkanie. Ewangelia ta uczy nas, że my też
możemy naszemu Bogu okazać, troskę czułość. Jego serce już wie i czuje, że
nadszedł już zapowiadany czas wypełnienia się Pisma. My możemy znaleźć
czas by posiedzieć przy Nim, może przed tabernakulum w naszym kościele … .
Następnego dnia, we Wtorek, Jezus spożywa wieczerzę z uczniami.
Ewangelia dość szczegółowo ją opisuje. Jezus mówi: „Zaprawdę, zaprawdę
powiadam wam: Jeden z was Mnie zdradzi”. Trudno jest nam nawet wyobrazić
serce Jezusa wypowiadającego te słowa. Jedną z postaci, na którą zwracamy
uwagę jest Judasz, który po spożyciu kawałka chleba podanego przez Jezusa,
wybiegł w ciemność nocy i swego serca. Nikt za nim nie wybiegł, żaden z
przyjaciół. Dlaczego tak się stało, tego nie wiemy, ale my możemy sami
spróbować odpowiedzieć na to pytanie odnosząc do siebie, żyjących w XXI
wieku. Inne pytania mogą pojawić się przy innej postaci tego dnia – Piotrze,
który zapewnił Jezusa: „Życie oddam za Ciebie”, po czym otrzymał zapowiedź
„Zaprawdę, zaprawdę powiadam ci: Kogut nie zapieje, trzy razy się mnie
wyprzesz”. Warto przemyśleć wydarzenia tego wieczoru. Może znów warto
przyjść do świątyni i posłuchać obecnego tam Jezusa … .
Wielka Środa – nasze zbawienie kosztowało 30 srebrników. O. Adam
Szustak w komentarzu do Ewangelii św. Mateusza o Judaszowych 30
srebrnikach wyjaśnia: Według żydowskiej tradycji trzydzieści zalet charakteru
miał nowy król, kiedy wstępował na tron. Trzydzieści lat miał Józef, gdy objął
rządy w Egipcie. Trzydzieści lat miał Dawid, gdy został królem całego Izraela
-5-
… trzydzieści srebrników to suma, na którą wyceniają Boga ci, którzy wybierają
zamiast Niego pasterza nie troszczącego się o owce… Jest jeszcze jedna wartość
wyceniona na trzydzieści monet – to cena życia niewolnika. Księga Wyjścia
mówi, że jeśli zabije się niewolnika, trzeba jego panu zwrócić trzydzieści monet.
To niemieszcząca się w głowie perspektywa dana nam tuż przed Triduum: Bóg
stał się naszą własnością, naszym niewolnikiem – za naprawdę marną cenę,
którą za Niego daliśmy. Bóg w swojej nieskończonej i z niczym
nieporównywalnej pokorze zrodzonej z miłości całkowicie oddaje się w nasze
ręce. Czy można kochać jeszcze bardziej?”. Może znów warto przyjść do
kościoła, uklęknąć przed zdradzonym Jezusem i właśnie przed Nim
odpowiedzieć na to pytanie… .
Czy można jeszcze bardziej kochać? Wydarzenia, które będą miały
miejsce od tej pory, dają nam jasną odpowiedź na to pytanie.
Triduum Paschalne – „życie rodzi się ze śmierci”.
Wielki Czwartek – dzień, w którym Bóg klęczy przed człowiekiem. W
Ewangelii Mszy Wieczerzy Pańskiej czytamy o czymś bardzo wyjątkowym z
wielu względów. I nie jest to opis ustanowienia Eucharystii i sakramentu
kapłaństwa. Jest to obmycie przez Jezusa nóg dwunastu apostołom. Jest to
zdumiewające, gdyż w tradycji żydowskiej wieczerzy paschalnej jest gest
obmycia rąk (a nie nóg) czyniony przez tego, kto zajmuje najniższe miejsce w
hierarchii. „Umycie nóg było funkcją niewolnika. Była to czynność
nieprzyjemna, w tamtych czasach odrażająca. To, co czyni Jezus, jest dla
uczniów szokujące”. Piotr mówi: Nie, nigdy mi nie będziesz nóg obmywał”. O,
jak bardzo się myli. Jezus mówi mu: „Jeśli cię nie umyję, nie będziesz miał
udziału ze Mną”, po czym klęka przed Piotrem i obmywa mu nogi. Bóg klęka
przed człowiekiem! Pan Jezus zniża się do tego, co najbardziej wstrętne, czego
się wstydzimy, nie chcemy pamiętać. Czyni ten gest, bo chce nas obmyć i
uleczyć. Przyjęcie tego gestu oznacza dla nas przyjąć miłość Chrystusa do nas –
-6-
grzeszników. Patrząc w kościele na ten obrzęd, możemy pochylić głowy i
podziękować Bogu, że z miłości do nas uniża samego siebie, pragnie byśmy
przyjęli jego niepojętą dla nas miłość, byśmy uwierzyli całym sercem, że
jesteśmy kochani w każdej chwili naszego życia. W Ewangelii w Wielki
Czwartek słuchamy również następujących słów Jezusa Chrystusa: „… Jeżeli
więc Ja, Pan i Nauczyciel, umyłem wam nogi, to i wyście powinni sobie
nawzajem obmywać nogi”. Warto przyjść do kościoła, posłuchać naszego Pana i
Nauczyciela i pomyśleć nad tym jacy powinniśmy być. Jezus daje prostą
odpowiedź – mamy służyć bliźniemu, kochać tak, jak sam nas uczy swoim
przykładem – kapłani sprawujący Eucharystię dziś ustanowioną, świeccy w niej
uczestniczący, wszyscy wierzący w miłość Chrystusową.
Wielki Piątek – dzień w którym brakuje słów. Kapłan kładzie się krzyżem
przed ołtarzem i w swoim i naszym imieniu oddaje cześć Chrystusowi, który za
nas umiera na krzyżu. I znów - niepojęte. Patrzymy i uwierzyć nie możemy, że
to się stało – nasz Bóg za każdego z nas cierpi i umiera. Każdego – mądrego,
głupiego, świętego i strasznego grzesznika, wierzącego i niewierzącego … .
Ewangelia tego dnia to opis Męki Pańskiej według św. Jana, a w dalszej części
liturgii adoracja krzyża. Pochylamy głowy lub patrzymy na krzyż i słów
brakuje. I właśnie mamy zamilknąć, słuchać i „przejść” w skupieniu z
Chrystusem Jego mękę. To w jakiś sposób możemy zrobić. Współcierpienie,
choć w minimalny sposób jest możliwe, śmierć już nie. Chrystus na krzyżu ma
rozpostarte ramiona, jakby wołał nas do siebie. Przez całe swoje życie tu na
ziemi swoimi ramiona przygarniał ludzi. Wyciągał swe ręce by uzdrawiać,
podnosić. Teraz ma rozpostarte ramiona, by dłonie zostały przybite do krzyża.
Przed taką Miłością możemy tylko zamilknąć, patrzeć, adorować, uwielbiać i w
milczeniu Go kochać. Nie możemy przejść obojętnie obok krzyża. Nasz kościół
jest długo otwarty, możemy przyjść i adorować Chrystusa, który nie przeląkł się
-7-
cierpienia i śmierci. Nigdy nie odpowiadał złem na zło. Ofiarę swoje życia
złożył dobrowolnie. I to wszystko z niepojętej miłości do każdego z nas.
Wielka Sobota - do wieczora to cisza i adoracja Pana Jezusa w grobie;
tęsknota i czekanie. Starożytna paschalna homilia mówiła: „Wielka cisza
spowiła ziemię, Król śpi”. Przyjść i usiąść przy śpiącym Bogu, milczeć przed
Tajemnicą. Wiemy, że nam się zdaje, że Jezus śpi. Tak naprawdę „nasz Bóg nie
pozwolił sobie na chwilę wytchnienia … Chrystusa nie ma w grobie. Pobiegł,
aby zbawić pogrążonych w Szeolu. Zstąpił w ciemność, która wydawała się
potępieniem, aby nie było już miejsca, w którym nie można spotkać Boga …
Pobiegł oznajmić, że czas śmierci, niewoli i grzechu, czas ciemności już
skończony. Chrystus wypełnił wszystko swoją obecnością … Jego miłość przed
niczym się nie cofnie, przekroczy każdą granicę i pokona każda barierę by nas
znaleźć. A to wszystko w wielkiej ciszy i spokoju. Bo to miłość pokorna, która
działa tam, gdzie pozornie nic się nie dzieje. Bo nawet wtedy, kiedy Bóg śpi,
kiedy wszystko wskazuje na to, że Go nie ma, On zbawia, On miłuje i szuka
nas”. W tym dniu ciszy nie sprawuje się Eucharystii.
Wieczorem zbieramy się w kościele na Wigilii Paschalnej. Wigilia
Paschalna – „Nie ma Go tutaj!”. Oznajmiają to, według Ewangelii św. Marka,
kobiety: Maria Magdalena, Maria, matka Jakuba i Salome. Wczesnym rankiem
przyszły do grobu. Zastanawiały się kto im odsunie kamień od wejścia do grobu.
Kamień był już odsunięty. Weszły i ujrzały młodzieńca ubranego w białą szatę.
Rzekł im: „Nie bójcie się. Szukacie Jezusa z Nazaretu, ukrzyżowanego; powstał,
nie ma Go tu …”. Zdumienie i przestrach. Możemy zapytać siebie, jakie uczucia
towarzyszą nam tego wieczoru. Z serca wyrywa się radość i słowa: Nasz
Ukochany Pan Jezus Chrystus zmartwychwstał. Trzymamy w rękach świece
zapalone od paschału, patrzymy na ogień i płoniemy razem z nim. Miłość mówi
nam – „Dla was to wszystko uczyniłem. Dla was przyjąłem uderzenia ostrych
batogów; dla was przyjmowałem wielokrotnie nakładaną mi koronę z kolących
-8-
cierni uplecioną, dla was wziąłem krzyż na swoje ramiona, upadałem; dla was
spotykałem się ze współcierpieniem Mej Matki i z ludźmi, którzy na swój
sposób pomogli mi; dla was wytrzymałem okrutne odzieranie z szat; dla was
przyjąłem gwoździe rozrywające moje ciało; dla was zawisłem na krzyżu; dla
was wypowiedziałem słowa, które uważałem za najważniejsze; dla was
skonałem … Dla was „wyzionąłem ducha”, który został z wami. To była Moja
miłość niepojęta dla was. Nie mogła być „pojęta”, nie mogła być zwyczajnie
zrozumiała, bo nie byłaby Tajemnicą Moją i Mojego Ojca, którego umiłowałem.
I was umiłowałem do końca. Dla was zmartwychwstając otworzyłem bramy
wieczności”. Tak. Bardziej kochać już nie można. Podczas Wigilii Paschalnej, z
wdzięcznością w sercu, przypominamy nasz własny chrzest, kiedy to staliśmy
się dziećmi Bożymi. Staliśmy się jak Chrystus – synami Ojca. Przyjęliśmy
swoją tożsamość bycia Jego dziećmi – umiłowanymi do końca. Niepojęte – już
bardziej kochać nie można!
Urszula Zagan
-9-
STRES I SPOSOBY RADZENIA SOBIE Z NIM W
SYTUACJACH EGZAMINACYJNYCH W UJĘCIU
PSYCHOLOGII ZDROWIA.
PSYCHOLOGIA ZDROWIA
Psychologia zdrowia to dziedzina psychologii, której powstanie i rozwój
związane są z uznaniem, że procesy psychologiczne człowieka w dość dużym
stopniu wpływają na doświadczanie przez niego zdrowia i dobrostanu.
Psychologia zdrowia stawia sobie za cel zrozumienie, w jaki sposób ludzie
zachowują zdrowie, jakie są przyczyny ich chorób oraz w jaki sposób reagują w
czasie choroby.
MODEL BIOPSYCHOSPOŁECZNY ZDROWIA
Zdrowie człowieka ujmowane było biomedycznie – oddzielano ciało i
jego choroby od psychiki człowieka. Medycyna zajmowała się więc leczeniem,
stanów psychicznych człowieka nie wiązano z przyczynami, przebiegiem i
efektem leczenia chorób. Dziś badacze są zgodni, że istotne są psychologiczne i
społeczne komponenty zdrowia. Podkreśla się znaczenie pozytywnych i
negatywnych wydarzeń życiowych, które mogą wpływać na działanie układu
odpornościowego człowieka. Szczególne miejsce w psychologii zajmuje
tematyka stresu (przyczyn, przebiegu, nasilenia i skutków zdrowotnych) oraz
sposobów radzenia sobie z nim.
STRES
Stres można ogólnie określić jako zespół reakcji organizmu na zdarzenia,
bodźce, które zakłócają jego stan równowagi, przekraczają zdolność do
poradzenia sobie lub wystawiają na próbę możliwości radzenia sobie.
Istnieją różne sposoby definiowania stresu:
- 10 -
1. Stres jako reakcja
- niespecyficzna reakcja organizmu, powstająca w odpowiedzi na działanie
bodźców szkodliwych (stresorów), zwana Ogólnym Zespołem Adaptacyjnym.
Ogólny Zespół Adaptacyjny wg Selye’ego
 W pierwszym stadium - reakcji alarmowej, obejmującym fazę szoku i fazę
przeciwdziałania szokowi, uruchamiane są zasoby organizmu do poradzenia
sobie z zagrożeniem. Wiąże się to z aktywnością układu współczulnego oraz
wzrostem czynności nadnerczy, co służy zmobilizowaniu sił obronnych do
poradzenia sobie ze stresorem.
 Drugie stadium - odporności, ma na celu przystosowanie się do działania
stresora. Organizm koncentruje się na zwalczaniu zagrożenia, jednakże proces
ten
odbywa
się
kosztem
pozostałych
funkcji
fizjologicznych
i
psychologicznych. Dochodzi tu do przesunięcia zasobów energetycznych z
normalnych funkcji organizmu do funkcji obronnych, co może prowadzić do
wyczerpywania się pokładów energii.

Trzecie stadium - wyczerpania, następuje w sytuacji gdy zagrożenie nie
ustępuje lub się powtarza. Zasoby obronne organizmu są na wyczerpaniu i
staje się on podatny na zaburzenia i choroby. Na poziomie fizjologicznym
fazę tę charakteryzuje wzrost uogólnionego pobudzenia organizmu, które
jednak nie jest wykorzystywane do zwalczania stresora. Dochodzi w ten
sposób do rozregulowania funkcji fizjologicznych i spadku zdolności
obronnych organizmu. Pojawiające się choroby, zwane chorobami adaptacji,
są więc wynikiem wyczerpania się sił obronnych organizmu na skutek walki
ze stresem.
2. Stres jako bodziec, sytuacja lub wydarzenie
- zmiana w otoczeniu, która typowo, to jest u przeciętnego człowieka,
- 11 -
wywołuje wysoki stopień napięcia emocjonalnego i przeszkadza w
normalnym toku reagowania

sytuacje ekstremalne, traumatyczne

wydarzenia życiowe

utrapienia życiowe
3. Ujęcie relacyjne stresu
- stres to określona relacja między osobą a otoczeniem, która jest oceniana przez
osobę jako obciążająca lub przekraczająca jej zasoby i zagrażająca dobrostanowi

rola oceny poznawczej
- ocena pierwotna:
proces oceniania tych elementów relacji, które ważne są dla dobrostanu
jednostki (krzywda/strata, zagrożenie, wyzwanie) – „Co się dzieje?”, „Czy jest
to sytuacja stresująca?”
- ocena wtórna:
ocena możliwości podjęcia działania usuwającego przyczyny stresu lub
przynajmniej łagodzącego jego skutki a w przypadku wyzwania - prowadzącego
do osiągnięcia korzyści
- „Jak mogę sobie poradzić?”, „Które rozwiązanie będzie najlepsze?”

Teoria zachowania zasobów S. Hobfolla:
ogólnym celem ludzkiej aktywności jest uzyskiwanie, utrzymywanie i
ochrona cenionych obiektów, określanych jako zasoby.
- 12 -
Zasoby to przedmioty, warunki, własności osobiste i formy energii, które albo
same są wartościowe dla przeżycia, albo służą jako środek do osiągnięcia
obiektów mających tę właściwość.
WSPARCIE SPOŁECZNE – jest jednym z zasobów służących radzeniu sobie
ze stresem.
Objawy stresu
Objawy stresu można podzielić, zależnie od długości jego trwania, na dwie
podstawowe grupy: krótko i długotrwałe.
1. Objawy krótkotrwałe – pierwsze reakcje na silny stres:
o Krótkotrwałe symptomy fizyczne- są to biologiczne objawy stresu. Pojawiają
się najczęściej w sytuacji bezpośredniego, zwłaszcza fizycznego, zagrożenia
z zewnątrz. przyspieszona akcja serca, szybsze tętno i oddech,

zwiększona aktywność gruczołów potowych,

zimna skóra, dłonie i stopy,

problemy ze strony układu pokarmowego - mdłości , biegunka,

nagła potrzeba oddania moczu,

silne napięcie mięśni, nawet do drżenia,

suchość w ustach.
o Krótkotrwałe symptomy psychiczne:
a) Zmiany w funkcjonowaniu umysłu:
- negatywne myślenie
- skokowa utrata pewności siebie,
- zawężenie uwagi,
- 13 -
- pogorszenie umiejętności koncentracji,
- upośledzenie zdolności radzenia sobie z problemami,
b) Obniżenie efektywności pracy:
- trudności z podejmowaniem decyzji,
- znużenie i utrata zadowolenia z pracy,
- interpretowanie sytuacji jako wyzwania i zagrożenia,
2. Objawy długotrwałe – reakcje organizmu na przewlekły stres:
o Długotrwałe objawy fizyczne
- zmiany w odczuwaniu łaknienia – brak lub nadmierny apetyt
- ciągłe uczucie zimna
- zmiany chorobowe:

bóle kręgosłupa,

problemy z trawieniem,

nerwobóle- np. bóle serca,

bóle głowy,

napady duszności, astma,

wysypki skórne, odczyny alergiczne,

przewlekłe odczucie zmęczenia.
o Długotrwałe objawy psychiczne i emocjonalne:
Przewlekły stres ma swoje konsekwencje również w psychicznym
funkcjonowaniu człowieka. Może on skutkować dużymi zmianami w sposobie
myślenia i ograniczać umiejętność radzenia sobie z problemami. W stanach
długotrwałego stresu charakterystyczne są między innymi:
- 14 -

różnego rodzaju lęki, niepokój,

poczucie nudy i zniechęcenia,

poczucie odosobnienia, samotności,

chaos myśli, brak koncentracji uwagi,

smutek, przygnębienie,

poczucie zagubienia, braku kontroli nad życiem,

zmiany nastroju, takie jak:
frustracja, gniew, wrogość, depresja, rozdrażnienie, nerwowość,
niepokój, bezradność, przygnębienie

trudności ze snem,

ospałość,

szukanie odprężenia w sięganiu po alkohol, papierosy, inne używki i leki,

zaburzenia w nawykach żywieniowych.
Aktywacja stresowa posiada także aspekty pozytywne.
Eustres

Reakcja stresowa jest naturalną funkcją życiową.

Naturalną potrzebą człowieka jest chęć zmagania się z wyzwaniami,
wystawiania na próbę swoich umiejętności.

Konfrontacja tego rodzaju również wiąże się ze stresem – jednak takim,
który daje satysfakcję.
Pozytywne skutki stresu:

Stres umożliwia szybkie podejmowanie decyzji bez uprzedniej długiej
refleksji. W niebezpiecznych sytuacjach daje gwarancje szybkiego
działania.
- 15 -

Stres mobilizuje ostatnie zasoby sił.

Stres chroni przed nadmiernym obciążeniem. Nadmiar stresu wywołuje
zmęczenie. Podążając za tym sygnałem, organizujemy sobie przerwę.

Stres napędza procesy uczenia się. Jeśli ludzie byliby zawsze
?zadowoleni? (pozbawieni stresu), to niemożliwy byłby postęp.
Jaka jest odpowiednia ilość stresu?

Idealny jest stres o średnim natężeniu. Zbyt dużo lub zbyt mało stresu
prowadzi do spadku efektywności.

Oznaki nadmiernej aktywności to nerwowość, pośpiech i problemy z
koncentracją, a niedostatecznej aktywności ? zmęczenie, nuda.

Prawidłowa dawka stresu działa pobudzająco. Każdy fizyczny i
umysłowy wysiłek wymaga pewnej minimalnej dawki energii (stresu).

Początkowo stres oddziałuje pozytywnie, dopiero jego nadmiar szkodzi,
prowadząc do wyczerpania organizmu, a w konsekwencji do załamania.
Profilaktyka i sposoby radzenia sobie ze stresem

Oddychanie
To podstawowe zasilanie organizmu. W przeciążeniu, zagrożeniu i walce
oddychamy źle i w konsekwencji zwiększamy natężenie przykrych
doznań i emocji.

Obecność
Warto zrezygnować z ciągłego ,,przebywania w izbie pamięci krzywd i
niepowodzeń?
i uprawiania swoistej martyrologii na rzecz zdolności bycia świadomym
,,tu i teraz?. Trzeba nauczyć się kontrolować nawykowe myśli,
zamartwianie się, snucie ponurych wizji, które mobilizują organizm do
reagowania jak na stresor.
- 16 -

Oparcie w sobie
To dobry i świadomy kontakt z ciałem, ,,mocne stanie na nogach?, dobra
kondycja, zadbanie o kręgosłup, a także zmiana autodestrukcyjnych
wewnętrznych skryptów na temat samego siebie i zbudowanie adekwatnej
samooceny uwzględniającej wiedzę
o swoich zasobach i ograniczeniach.

Odreagowanie
To umiejętność konstruktywnego radzenia sobie z trudnymi emocjami,
złością, gniewem, smutkiem, zazdrością, unikanie zalegania afektu,
radzenie sobie z konfliktami.

Odpoczywanie
To korzystanie z technik relaksacyjnych, właściwa higiena snu,
umiejętność świadomego sterowania przełącznikiem trybów mobilizacji i
regeneracji.

,,Odpuszczenie”
To umiejętność odmawiania i rezygnowania, zdolność do regulowania
wewnętrznych i zewnętrznych presji, dbanie o swoje potrzeby z
zachowaniem granic i potrzeb innych, uznanie, że nie jesteśmy
niezastąpieni, świat nas nie odrzuci, gdy zaczniemy o siebie samych
zabiegać.

Opiekowanie się sobą
To wgląd w siebie, bycie własnym wymagającym, ale uczciwym
trenerem.

Odżywianie
Uwzględnienie w swojej diecie piramidy żywieniowej, w której został
uwzględniony ruch.

Higiena snu
- 17 -

Pozytywne nastawienie
Najważniejsze znaczenie dla skutecznego radzenia sobie ze stresem ma
nasz umysł i to, jakie mamy przekonania

Hobby

Rozmowa

Czas z rodziną i przyjaciółmi

Aktywność fizyczna
Znalezienie odpowiednich dla siebie form aktywności fizycznej i
systematyczne ich podejmowanie pomaga w uwalnianiu się od stresu
fizycznego i psychicznego

Gospodarowanie czasem

,,3 razy 8” – 8 godzin snu, 8 godzin pracy, 8 godzin dbania o kondycję
psychofizyczną
i przybliżanie się do niej, gdy tylko to możliwe

Wyznaczanie priorytetów

Cele - dobrze sformułowane, mierzalne, ambitne, ale realne oraz
określone w czasie

Ograniczanie nieracjonalnego myślenia, zamartwiania się

Poznanie swoich mocnych stron

Postawa czyli to jak stoisz, siedzisz, chodzisz

Głos – to jak mówisz, pracujesz głosem

Asertywność - stanowczość

Praca z ciałem – techniki relaksacyjne, medytacje, masaże, gorące
kąpiele, uprawianie sportu

Techniki relaksacyjne
Metoda i trening Jacobsona, Trening autogenny Schultza, Praktyka
relaksacji poprzez oddech, Trening wizualizacji, Muzykoterapia.
- 18 -
Jak więc radzić sobie ze stresem w obliczu ważnych sytuacji i zadań
życiowych, wymagających od nas maksymalnego skupienia, wykazania się,
osiągnięcia wymarzonego celu?
Pamiętajmy o magicznym 3x8: powtarzanie całego materiału „na siłę”,
nocami, tuż przed egzaminami przyniesie więcej szkody niż pożytku. Będziemy
zmęczeni, rozkojarzeni, spadną nasze możliwości skupienia uwagi, nie
będziemy w stanie przypomnieć sobie tego nad czym pracowaliśmy, możemy
też czuć się źle fizycznie. Znajdźmy czas i na pracę i na relaks i na bardzo nam
w tych dniach potrzebny sen. Człowiek wypoczęty mniej się stresuje i
efektywniej pracuje.
Pamiętajmy o jedzeniu. Nawet jeśli w obliczu egzaminów czujemy jak
„kurczy się nam żołądek”, postarajmy się zjeść chociaż coś lekkiego,
pożywnego, w mniejszej ilości ale zjeść. Nasze ciało, a przede wszystkim mózg
potrzebują energii do działania, do funkcjonowania. Jeśli za chwilę mamy
pracować „na wysokich obrotach” potrzebujemy jedzenia – tak jak samochód
paliwa żeby jechać.
Ograniczmy ilości kawy – wypłukuje z organizmu m.in. magnez tak
ważny w funkcjonowaniu układu nerwowego, możemy stać się podatni na
wystąpienie tików nerwowych m.in. drgania powiek. Inne używki –
zdecydowanie odradzam.
Pijmy często i w małych ilościach wodę mineralną – organizm
odwodniony to organizm gorzej funkcjonujący, osłabiony. Poza tym trudno z
zaschniętym gardłem wykazać się elokwencją np. w trakcie omawiania
prezentacji na egzaminie z języka polskiego.
Zadbajmy o to by inne zdarzenia nie dokładały nam stresu: odłóżmy „na
później” ważną rozmowę z dziewczyną, chłopakiem, kłótnie z rodzeństwem.
Pamiętajmy, że nasi rodzice denerwują się tak samo – lub bardziej – niż
my sami. Spięcia i niedomówienia w tych relacjach absolutnie nie są potrzebne
- 19 -
obu stronom. Nasilą tylko objawy stresu. Pamiętajmy też, że zwiększony w tym
okresie poziom naszej drażliwości jest zrozumiały ale nie może być
usprawiedliwieniem dla naszych niewłaściwych zachowań. Jeśli czujemy, że coś
lub ktoś zaczyna nas drażnić – albo pohamujmy rosnącą irytację albo
zwyczajnie odejdźmy. Dobrze jest w tym trudnym okresie przebywać wśród
ludzi nam życzliwych – nawet jeśli z powodu stresu jesteśmy mniej
komunikatywni, samo przebywanie wśród osób przyjaznych spowoduje
zmniejszenie napięcia i poprawi samopoczucie. Ciocie, babcie i inni członkowie
rodziny mające tysiąc rad rzekomo warunkujących sukces, w stylu „włóż
czerwone podwiązki, nie ścinaj włosów”, nie mówią nam tego złośliwie tylko z
czystej – może według nas wyrażonej nie tak jak byśmy chcieli – troski.
Motywem ich dobrych rad jest życzliwość i troska, a nie chęć rozzłoszczenia.
Zadbajmy o przyszłość i nasze plany: matura czy egzamin zawodowy do
którego przystępujemy lub jakikolwiek inny sprawdzian „życiowy” są dla nas
bardzo ważne. Będzie cudnie jak zdamy ale może też zdarzyć się tak, że
zabraknie nam punktów do wymarzonego sukcesu. I co dalej? No właśnie:
ustalmy z rodzicami alternatywę, inne możliwości naszego rozwoju, aby mieć w
zanadrzu
kilka rozwiązań
na wypadek
niepowodzenia. Tak
aby to
niepowodzenie nie stanęło nam na drodze życiowej i nie przesłoniło całego
świata. Pamiętajmy, że zawsze są inne możliwości i zawczasu uwzględnijmy je
w swoich alternatywnych planach.
Ubierzmy się wygodnie i w miarę elegancko. Egzamin do którego
przystępujemy jest zdarzeniem oficjalnym, nobilitującym, eleganckie (ale
wygodne) ubranie sprawi, że będziemy lepiej się czuli. Do dziewcząt: jeśli
decydujecie się na cieniutkie rajstopy, pończoszki, dobrze jest mieć w torebce
zapasową ich parę. „Oczko” pogorszy wam nastrój i skutecznie rozproszy. Z
zapasem będziecie się czuły pewniej. To samo dotyczy intymnych środków
higieny w te „babskie dni”.
- 20 -
Jeśli ktoś wie, że w sytuacjach ważnych ma wzmożoną potliwość ciała, w
celu zapewnienia sobie komfortu może zabrać ze sobą antyperspirant i używać
go również przed egzaminem, aby potem nie dekoncentrować się myśleniem
czy plamki potu są już widoczne na ubraniu i co inni na to powiedzą. To
niepotrzebny stres, któremu możemy zapobiec.
Wchodząc na salę egzaminacyjną pamiętajmy aby wszystkie zbędne lub
zabronione przedmioty zostawić poza nią. Dźwięk telefonu komórkowego
przerwie wam najlepiej nawet pisaną pracę, więc nie narażajmy się na
dodatkowe niepotrzebne emocje.
Przeglądając arkusze dokładnie stosujmy się do instrukcji – i dokładnie ją
przeczytajmy!
Pustka w głowie, bądź odwrotnie natłok różnych myśli, ogarniająca
panika… - jak sobie poradzić z tymi objawami stresu? Odradzam zrywanie się i
gwałtowne opuszczenie sali. Polecam poświęcenie chwilki na uregulowanie
oddechu: parę spokojnych wdechów – wydechów. Powolne przeczytanie kilku
zadań, poleceń, zastanowienie się, przeczytanie jeszcze kilku… nie musimy
zaczynać rozwiązywania poleceń od pierwszego, zachowując kolejność.
Zacznijmy od tego polecenia, które z czymś nam się skojarzyło. Jeśli nie –
dajmy sobie więcej czasu. Pamiętajmy, że przecież powtarzaliśmy wiadomości
do egzaminów, więc może za chwilkę nam się coś przypomni, skojarzy. Nie
wychodźmy. Dajmy sobie szansę – aż do końca egzaminu.
Pamiętajcie, że do tych egzaminów przygotowywaliście się przez długi
okres czasu, co oznacza, że macie zasób wiedzy umożliwiający przystąpienie do
ich zdawania. Więc – powodzenia!
- 21 -
Bibliografia
Everly G.S., Rosenfeld R. (1992).Stres. Przyczyny, terapia i autoterapia. Warszawa:
Wydawnictwo Naukowe PWN.
Heszen-Niejodek, I. (2000). Teoria stresu psychologicznego i radzenia sobie. [w:] J.
Strelau (red.), Psychologia. Podręcznik akademicki (t. 3: Jednostka w
społeczeństwie i elementy psychologii stosowanej). Gdańsk: GWP.
Strelau, J. (2001). Psychologia temperamentu. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe
PWN.
Gerring, R.J., Zimbardo P.G. (2008). Psychologia i życie. Wydanie nowe. Warszawa:
Wydawnictwo Naukowe PWN.
Terelak J. (2001). Psychologia stresu. Bydgoszcz: Oficyna Wydawnicza Branta.
Monika Wojtenka
Beata Paszukow
- 22 -
Praca z uczniem z dysfunkcją słuchu.
Uczniowie z uszkodzonym narządem słuchu stanowią grupę
niezwykle zróżnicowaną pod względem możliwości nabywania i doskonalenia
systemu językowego, a tym samym przyswajania wiadomości i umiejętności w
procesie dydaktycznym.
Funkcjonowanie ucznia z uszkodzonym słuchem zależy od wielu
czynników, takich jak:
-rodzaj
uszkodzenia
(niedosłuch
przewodzeniowy,
mieszany:
przewodzeniowo-odbiorczy, odbiorczy);
-czas, w którym nastąpiło uszkodzenie słuchu (prelingwalne – przed
rozpoczęciem
procesu
opanowywania
podstaw
systemu
językowego,
perilingwalne – w trakcie kształtowania się systemu językowego, postlingwalne
– po opanowaniu podstaw systemu językowego uszkodzenie słuchu);
-stopień uszkodzenia słuchu (lekkie, umiarkowane, znaczne, głębokie);
-moment wyposażenia dziecka w aparaty słuchowe lub wszczepienia
implantu ślimakowego
oraz środowisko rodzinne;
-trafność doboru metod kształtujących rozwój systemu językowego;
-poziom rozwoju intelektualnego, który determinuje indywidualne
predyspozycje do opanowywania wiadomości i umiejętności związanych z
funkcjonowaniem w szkole.
Realizacja wymagań zawartych w podstawie programowej jest
dużym wyzwaniem, zarówno dla ucznia, jak i nauczyciela. Dość powszechne
jest
przekonanie, że
dostosowanie wymagań
edukacyjnych
wystarczy
ograniczyć do zapewnienia odpowiednich warunków technicznych oraz
- 23 -
zastosowania odpowiednich metod, środków i form pracy na lekcji. Okazuje się,
że w przypadku słabo słyszących i niesłyszących uczniów wymienione czynniki
są niewystarczające do tego, aby zoptymalizować proces edukacyjny i pomimo
ograniczeń percepcyjnych, jakie stwarza uszkodzenie słuchu, umożliwić im
pełne wykorzystanie potencjału intelektualnego w nabywaniu wiadomości i
umiejętności niezbędnych do samodzielnego funkcjonowania w świecie ludzi
słyszących.
Słabo słyszący lub niesłyszący uczniowie dość dobrze mogą radzić sobie
z wykonywaniem działań arytmetycznych, do których obliczania można
zastosować określone algorytmy, dostępne ich poznaniu poprzez wykorzystanie
strategii
poznawczych
niewymagających
skomplikowanych
operacji
językowych. Natomiast podczas rozwiązywania zadań, do analizy których
niezbędne jest sprawne posługiwanie się systemem pojęć abstrakcyjnych
pojawiają się problemy. W takim przypadku przyczyn trudności nie należy
upatrywać w niskich możliwościach poznawczych ucznia z uszkodzonym
słuchem, ale w językowym przetwarzaniu informacji. Z punktu widzenia
efektywności nauczania matematyki ważne jest dotarcie do istoty ograniczeń
utrudniających lub wręcz uniemożliwiających dziecku nabywanie umiejętności
skutecznego radzenia sobie z językową analizą treści matematycznych.
Modyfikacja podstawy programowej powinna dotyczyć przede wszystkim
formy językowej treści, co spowoduje, że staną się one bardziej przystępne do
opanowania. Wskazane byłoby rozpoznanie stopnia opanowania przez ucznia
wiadomości i umiejętności zdobytych na poprzednich etapach edukacyjnych.
Pozwoli to na ustalenie obszarów, w których uczeń zdobył podstawy do
poznawania i przyswajania nowych treści oraz tych, które wymagają
uzupełnienia w celu stworzenia niezbędnej bazy do opanowywania materiału
przewidzianego w szkole, do której uczęszcza.
- 24 -
Trudności wynikające z uszkodzenia słuchu można pokonać stosując
następujące zasady pracy wspomagające proces edukacyjny:
-wyjaśnianie pojęć nieznanych, abstrakcyjnych,
-stopniowanie trudności,
-pomoc w dokonywaniu selekcji materiału,
-wskazanie informacji istotnych z punktu widzenia zrozumienia i
opanowania materiału,
-częste powtarzanie i systematyczne utrwalanie istotnych treści,
odwoływanie się do wcześniej omówionych treści,
-sprawdzanie wiadomości częściej z mniejszych partii materiału,
-powtarzanie kluczowych informacji z lekcji w części podsumowującej
zajęcia lekcyjne,
-stosowanie pomocy pozwalających na odbiór treści jak największą liczbą
kanałów percepcyjnych,
-stosowanie pomocy w postaci pytań naprowadzających,
-zapewnienie optymalnych warunków akustycznych oraz odpowiedniego
miejsca w klasie,
-upewnienie się czy uczeń rozumie przekazywane przez nauczyciela
treści,
- dostosowanie form przekazu do możliwości percepcyjnych ucznia,
- zastosowanie metod wspomagających odczytywanie mowy z ust
(fonogesty), lub języka migowego, gdy dziecko nie posługuje się systemem
języka dźwiękowego,
- dostosowanie tempa pracy do możliwości percepcyjnych ucznia,
Efektywne wdrożenie tych wskazówek wiąże się z koniecznością
posiadania przez nauczycieli wiedzy i świadomości dotyczących konsekwencji
tej niepełnosprawności.
- 25 -
W przypadku słabo słyszących lub niesłyszących uczniów na każdym
etapie edukacyjnym najistotniejszym czynnikiem zwiększającym możliwości
poznawania otoczenia jest kształtowanie, a następnie doskonalenie systemu
językowego, który pozwoli na wzajemną wymianę myśli oraz porządkowanie
wiedzy na temat rzeczywistości. Należy pamiętać, że w przypadku tej grupy
uczniów to właśnie niedoskonały system językowy jest główną barierą
ograniczającą poznawanie otoczenia. Zadaniem nauczyciela na każdym etapie
nauczania jest zatem motywowanie ucznia do podejmowania wysiłku w zakresie
doskonalenia odpowiedniego języka, jako narzędzia gromadzenia i dzielenia się
wiedzą o świecie.
Elwira Pachwicewicz
- 26 -
Sport w życiu osób z upośledzeniem umysłowym.
W odniesieniu do upośledzenia umysłowego szczególnie istotne jest
rozróżnienie wprowadzone przez Światową Organizację Zdrowia (WHO)
między trzema bliskimi choć niejednoznacznymi terminami. Chodzi tu o
określenia :
„impairment” – uszkodzenie lub zaburzenia rozumiane jako trwały defekt
fizyczny lub psychiczny,
„disability” – niesprawność, niepełna sprawność – termin odnoszący się
do funkcjonowania jednostki
„handicap” – upośledzenie pojmowane jako trwała dysfunkcja społeczna.
Dysfunkcja społeczna polega na niemożności pełnienia ról społecznych
dostępnych osobom zdrowym i pełnieniu – często w sytuacjach wymuszenia –
ról, które społeczeństwo widzi dla osób niepełnosprawnych.
Termin upośledzenie umysłowe zawiera dwa komponenty:
o funkcjonowanie intelektualne poniżej przeciętnej
o wyraźnie osłabioną zdolność przystosowania się jednostki do
codziennych wymagań życia społecznego, tzw. zachowanie
przystosowawcze.
Wszyscy
badacze
wypowiadający
się
w
sprawie
upośledzenia
umysłowego są zgodni co do tego, że tylko wówczas można uznać osobę za
upośledzoną umysłowo, gdy zostaną u niej stwierdzone zaburzenia w obu
sferach. Oznacza to, że niski iloraz inteligencji, przy jednoczesnym dobrym
przystosowaniu społecznym nie wystarcza, tak samo, jak złe przystosowanie
społeczne przy ilorazie inteligencji w granicach normy nie upoważnia do takiej
diagnozy.
- 27 -
Definicja upośledzenia umysłowego, sformułowana przez J. Grossmana w
1973r. i przyjęta przez Amerykańskie Towarzystwo do Badań nad
Upośledzeniem Umysłowym uznawana jest na świecie do dziś. Określa ona
upośledzenie umysłowe jako „istotnie niższy niż przeciętnym poziom
funkcjonowania intelektualnego, występujący łącznie z upośledzeniem w
zakresie przystosowania się, powstały w okresie rozwojowym”. Przez istotnie
niższy od przeciętnego ogólny poziom funkcjonowania intelektualnego określa
się poziom niższy dwa odchylenia standardowe.
Dla zobrazowania bardziej szczegółowych problemów wiążących się z
upośledzeniem umysłowym przytoczę również uszczegółowienie definicji
wcześniej sformułowanej przez R. Herbera (1959), który zwraca uwagę, że
upośledzenie umysłowe wiąże się z zaburzeniami w zakresie dojrzewania,
uczenia się i przystosowania społecznego. Przy czym przez „dojrzewanie”
rozumie się osiągnięcia okresu niemowlęcego i wczesnego dzieciństwa, przez
„uczenie się” – aktywność szczególnie ważną w wieku szkolnym, a przez
„przystosowanie społeczne” - stopień realizacji niezależności osobistej i
odpowiedzialności społecznej związanej z oczekiwaniami społecznymi dla
danego wieku człowieka, w zależności od wymagań danego środowiska.
W Polsce od 1 stycznia 1968 roku obowiązuje czterostopniowa skala
upośledzenie umysłowego, obejmująca stopnie: głęboki, znaczny, umiarkowany
i lekki. W ten sposób do historii przeszedł zarówno podział trzystopniowy, jak
nazewnictwo już konotacjach społecznych (idiotyzm, imbecylizm, debilizm).
Wymienione cztery stopnie określone są ilorazem inteligencji (w skrócie
„I.I”) w skali, w której średnia wartość I.I wynosi 100, a standardowe
odchylenie – 15 lub 16 punktów, w zależności od stosowanego testu. Jak już
wspomniałem, niższy od przeciętnej poziom funkcjonowania określają co
najmniej dwa odchylenia standardowe.
- 28 -
Klasyfikacja i rozkład upośledzenia umysłowego zaproponowane przez
Komitet Ekspertów Zdrowia Psychicznego przy WHO w 1968r.
Grupy
I.I
Proporcja wszystkich
upośledzonych umysłowo %
głęboko
0 - 20
znacznie
20 - 35
umiarkowanie
35 - 70
5
20
lekko
50 – 70 (lub 75)
75
Wśród głębszych form upośledzenia umysłowego dominują
genetyczne. Anomalie chromosomowe odpowiadają za ok. 35% a zaburzenia
zależne od jednego genu z 8 do 15% wszystkich przypadków głębszego
upośledzenia umysłowego w krajach rozwiniętych. W krajach tych za 7 – 8%
przypadków upośledzenia umysłowego głębszych stopni odpowiadają czynniki
okołoporodowe, poporodowe zaś 5- 8%. Etiologia nie wykryta dotyczy 20 –
40% przypadków, przy czym niższy odsetek odnosi się do upośledzenia stopnia
znacznego i głębokiego, w których wykrycia organicznego uszkodzenia mózgu
jest bardzo częste. Szczególnie interesujące są zmiany w poglądach na
przyczyny lekkiego upośledzenia umysłowego. W takim przypadku rzadko
można wskazać jedną, znaną przyczynę zaburzenia, a także stwierdzić
występowanie objawów neurologicznych. Kolejną różnicą, w stosunku do
głębszych form upośledzenia, jest stosunek poziomu inteligencji rodziców i
dzieci w obu porównywalnych postaciach upośledzenia. Współczynnik korelacji
- 29 -
pomiędzy ilorazem inteligencji rodziców i ich głębiej upośledzonych dzieci jest
bliski zera, podczas gdy w przypadku lekkiego upośledzenia dzieci
współczynnik ten, podobnie jak w normie, jest bliski 0,5. Obie porównywane
grupy istotnie różnią się poziomem wykształcenia i zawodami rodziców.
Wykształcenie i zawód rodziców głębiej upośledzonych nie różnią się od
rozkładu wykształcenia i zawodów w całym społeczeństwie, natomiast ok. 95%
rodziców
dzieci
z
lekkim
upośledzeniem
umysłowym
ma
najniższe
wykształcenie i pochodzi z warstw społecznych o niższym statusie.
Uważa się, że ponad dwie trzecie lekkiego upośledzenia
umysłowego wywołane są przyczynami rodzinno – kulturowymi, w tym
związanymi z ogólnym dziedziczeniem i wpływem środowiska. Efektem
licznych trudności diagnostycznych i przyjętych niejednakowych metod w
badaniach epidemiologicznych, a nawet wyboru samej definicji upośledzenia
umysłowego, który polega na tym, że wśród populacji dzieci w wieku szkolnym
wskaźnik upośledzonych umysłowo jest 2 – 3%, natomiast w populacji
generalnej mniej niż 1%. Te znaczne różnice wskaźników mają swoje źródło w
sytuacji szkolnej dzieci, które nie mogą sobie poradzić z wymaganiami
programowymi, dyscypliną itp. i w konsekwencji są uznawane za upośledzone
umysłowo.
Upośledzenie
umysłowe
jest
niepełnosprawnością
o
charakterze
globalnym. Dotyka, coś w różnym stopniu i w sposób nierównomierny:
o tempa dojrzewania i rozwoju,
o funkcjonowania procesów orientacyjno – poznawczych,
o komunikowania się i rozwoju mowy,
o rozwoju osobowości i dojrzałości społecznej,
o tempa uczenia się i trwałości efektów.
- 30 -
Obecny poziom wiedzy na temat aspektów medycznych i
społecznych upośledzenia umysłowego pozwoli opracować w wielu krajach
strategię postępowania. Jako ich podstawę przyjęto życie w integracji w
społecznościach lokalnych, tworzenia warunków maksymalnego rozwoju i
przystosowania społecznego poprzez opiekę medyczną, rehabilitację, edukację i
system wsparcia społecznego oraz umożliwianie osobom z upośledzeniem
umysłowym pełnienia możliwie bogatego wachlarza ról społecznych przyjętych
w danym społeczeństwie dla wszystkich ludzi.
Ludzie z upośledzeniem umysłowym są uważani za ostatnich wśród
kandydatów do zwycięstwa. W szkole przegrywa z całą klasą we wszystkich
sprawdzianach, na boisku wybiera się ich do składu drużyny zazwyczaj na
samym końcu, jeśli w ogóle. Potem są pierwsi w kolejce do odmownych
odpowiedzi w działach kadr, jeśli ubiegają się o pracę.
Dla ludzi z upośledzeniem umysłowym udało się jednak stworzyć
znakomity ruch, w którym bierze udział już blisko milion osób. To Special
Olympies. Olimpiady Specjalne to nie jest elitarny ruch sportowy, który stawia
na najlepszych sportowców. Zakłada on szerokie uczestnictwo, a organizacja ta
została stworzona dla ludzi, którzy nie mogą konkurować w sposób uznany za
konwekcjonalny. We współzawodnictwie Olimpiad Specjalnych chodzi o coś
więcej niż o wygrywanie. Celem ich idei jest włożenie najwyższego wysiłku w
spełnienie własnych nadziei i wykorzystanie swojego potencjału. Może pora
nauczyć się czegoś od zawodników Olimpiad Specjalnych, których świat uznaje
za przegranych?
Są oni najlepszym przykładem pełnego i rzeczywistego pojęcia
zwycięstwa. „Pragnę zwyciężyć, lecz jeśli nie będę mógł zwyciężyć, niech będę
dzielny w swym wysiłku” – brzmią słowa przysięgi sportowców w Olimpiadzie.
W 1946 roku w USA Joseph P. Kennedy i jego małżonka Rosa ustanowili
„Fundację na rzecz profilaktyki niedorozwojów, badania ich przyczyn i
- 31 -
polepszania
kontaktów
z
osobami
upośledzonymi
umysłowo”.
Córka
miliarderów z Bostonu Eunice Kennedy Shriver zaproponowała jeszcze więcej :
wielkie sportowe zawody dla osób z upośledzeniem umysłowym, z pełnym
ceremoniałem olimpijskim, powagą regulaminów i odwagą pokazania
normalności „nienormalnych” na wielkim stadionie. W tym celu zebrała sztab
ekspertów, którzy ustalili między innymi, że w zawodach Olimpiad Specjalnych
mogą brać udział osoby z upośledzeniem umysłowym powyżej 8 roku życia.
Służy temu system grupowania zawodników w zespoły maksymalnie
ośmioosobowe, jednolite pod względem płci, wieku, sprawności. Preeliminacje
podczas zawodów mają służyć ułatwieniu podziału zawodników na finałowe
grupy równych sobie rywali, a nie odtrąceniu i wysyłaniu do domu
najsłabszych. Do ostatecznej rozgrywki o medale staje tylu samo zawodników,
ilu zgłosiło się do zawodów, ale z równymi szansami na zwycięstwo.
Przez wiele lat nie doceniano roli sportu w życiu dzieci z upośledzeniem
umysłowym. A okazało się, że zajęcia sportowe potrafią w bardzo wyraźny
sposób nie tylko podnieść wydolność organizmu upośledzonych, ale także
bardzo ich zdyscyplinować, pozbawić lęków i poczucia zagrożenia, dawać
radość z osiąganych sukcesów. Zwiększają też koordynację ruchów
i
koordynację myśli. Ogromne znaczenie ma uprawianie sportu przez dzieci z
upośledzeniem umysłowym dla ich rodziców, którzy nagle odkrywają, iż ich
dziecko stać na sukces.
Rehabilitację osób z upośledzeniem umysłowym pojmuje się jako
„złożony proces, który z jednej strony polega na przywracaniu tym jednostkom
maksymalnej
sprawności
fizycznej,
psychicznej
i
społecznej
oraz
przygotowaniu ich do samodzielnego życia w społeczeństwie, a z drugiej na
stwarzaniu w środowisku cywilizacyjno – kulturowym odpowiednich warunków
do prawidłowego ich funkcjonowania”.5 Jednak życie upośledzonych umysłowo
nie może składać się tylko z nauki i pracy, ale również z godziwego i
- 32 -
wartościowego wypoczynku, co przyznaje im porwanie Deklaracja Praw
Umysłowo Upośledzonych. Pomimo tego czas wolny jest dziedziną życia
upośledzonych szczególnie zaniedbaną, chociaż ostatnio coraz więcej uwagi
poświęca się sprawie jego wykorzystania. Wzbogacenie życia emocjonalnego,
powstanie więzi sympatii, koleżeństwa i przyjaźni, rozwój tężyzny fizycznej,
rozwój społeczny może wyłącznie następować w swobodnie ukształtowanych
grupach tworzących się w celu wspólnej zabawy, rozrywki i sportu.
Usprawnienie fizyczne niweluje albo zmniejsza wady funkcjonowania danego
narządu, przyzwyczaja organizm do wysiłku, wyrabia szybką reakcję na bodźce,
poprawia orientację i sprawność ogólną. Dzięki temu upośledzony umysłowo
staje
się
sprawniejszy,
bardziej
przygotowani
do
usamodzielnienia.
Podstawowym zadaniem sportu osób upośledzonych jest działanie mające na
celu przystosowanie niepełnosprawnych do życia i pracy. Rozwija i wyrabia:
a) sprawności fizyczne- siłę mięśni, szybkość, odporność na
zmęczenie, precyzję ruchów, koryguje nieprawidłowości w rozwoju fizycznym,
kształtuje poprawną postawę ciała, budzi zamiłowanie do zabaw, gier i ćwiczeń
ruchowych, wzmacnia zdrowie itp.
b) sprawność umysłową – spostrzegawczość, zdyscyplinowanie,
aktywność,
wytrwałość,
umiejętność
współżycia
w
zespole,
poczucie
odpowiedzialności i wiary we własne siły
c) inteligencję praktyczną, wolę działania, umiejętność właściwego
reagowania na zjawiska i przejawy życia codziennego.
Pełna
działalność
rehabilitacyjna
obejmuje
nie
tylko
leczenia,
usprawnienie i rozwijanie, ale również zapobieganie pogłębiany się istniejących
już upośledzeń oraz powstawaniu anomalii fizycznych i psychicznych. Do tego
kontekstu należy również dołączyć współzawodnictwo i współdziałanie jako
spełnienie naturalnych potrzeb ludzkich. Dzięki wyzwalaniu współzawodnictwa
i stymulowaniu współdziałania w grupie terapeuta może osiągnąć trwałe
- 33 -
pozytywne wyniki w zakresie samoobsługi i samodyscypliny wychowanków
upośledzonych
umysłowo.
Współzawodnictwo
jak
specyficzne
formy
wspierające pracę rehabilitacyjną mają szansę na rozwój i utrwalenie, gdy życie
osób
niepełnosprawnych
intelektualnie
będzie
wypełnione
bogatymi,
różnorodnymi celami. Współzawodnictwo i współdziałania w sporcie spełniają
wielorakie funkcje:
o dostarczają
pozytywnych
przeżyć i
modyfikują emocje u
poszczególnych osób, przez co wpływają na ich samopoczucie oraz
adekwatność funkcjonowania w tworzeniu rodzinnej atmosfery w
grupie,
o uruchamiają możliwość samodzielnego sprawdzania własnych
możliwości dzięki podziałowi zadań i ich rozwiązywaniu,
o modyfikują poziom zorganizowania działań jednostkowych i
grupowych,
o modyfikują poziom aktywności upośledzonych umysłowo,
o tworzą warunki sprzyjające nabywaniu przez ludzi określonych
umiejętności w zakresie regulowania stosunków z innymi
członkami grupy,
o modyfikują zachowania, postawy, rozwój trwalszych właściwości,
a przez to kształtują społecznie oczekiwane normy i stosunki
interpersonalne,
o wyzwalają motywację do podejmowania czynności nastawionych
na realizację potrzeb innych członków grupy,
o budzą w upośledzonych umysłowo nowe zainteresowania.
Wydaje się, że zmniejsza się w Polsce liczba ludzi, których razi
sport uprawiany przez osoby niepełnosprawne i wystawione na widok ich
kalectwo. Stosunek do sportu niepełnosprawnych jest – w pewnej mierze –
odbiciem naszego stosunku do niepełnosprawności i kalectwa w ogóle.
- 34 -
Najlepszym dowodem na to była choćby Paraolimpiada w Sydney, w której
uczestniczyło cztery tysiące sportowców ze 127 krajów. Polskę reprezentowało
114 zawodników. Mimo pozytywnych tendencji sport niepełnosprawnych
napotyka na zbyt wiele barier i trudności, by na stało zadomowić się w mediach
i powszechnej świadomości. Świadczy o tym niewielkie zainteresowanie
mediów nie tylko krajowymi wydarzeniami tej grupy ludzi, ale także
wydarzeniami o randze międzynarodowej i światowej. Nie miejmy jednak
złudzeń, sport osób niepełnosprawnych, nie będzie budził u ludzi sprawnych aż
takich emocji jak sport pełnosprawnych. Bowiem bicie rekordów i
spektakularne zwycięstw to dzisiejsze oblicze nie tylko sportu. Aby być na
ustach wszystkich nie wystarczy już drugie czy trzecie miejsce. Trzeba być
najlepszym. Żądza nowych rekordów napędza współczesny sport, a sport
niepełnosprawnych nastawiony jest raczej na samo uprawianie sportu. Sytuacje
sportu osób niepełnosprawnych w naszym kraju najlepiej okazują słowa ks. Jana
Twardowskiego, które widniały na billboardach kampanii „Niepełnosprawni –
normalna sprawa” : „NIE WIDZIEĆ, NIE SŁYSZEĆ, NIE DOTYKAĆ, NIE
WIEDZIEĆ”. Znaczenie ruchu w procesie rozwoju psychomotorycznego
dziecka określają jego funkcje, jakie ma w tym procesie spełnić: stymulatywna
(pobudzająca), wyrównawcza i korektywna, adaptacyjna (przystosowawcza). Te
trzy funkcje dotyczą w jednakowym stopniu rozwoju fizycznego i
motorycznego dziecka, jak i kształtowania rozwoju procesów intelektualnych.
Ruch i związana z nim praca mięśni wpływają na podniesienie wydolności
organizmy, ogólnie jego wzmocnienie oraz na podniesienie sprawności
funkcjonowania wszystkich układów i narządów. Chodzi tutaj naturalnie o
systematyczny wysiłek mięśniowy, odpowiednio dozowany, aktywizujący
dziecko i przyzwyczajający je do stałych wysiłków pobudzających rozwój
organizmu.
- 35 -
BIBLIOGRAFIA:
K. Mrugalska „Upośledzenie umysłowe nowe oczekiwania – nowe
szanse” [w:] Problemy rehabilitacji społecznej i zawodowej 3 (141) 1994r.
B. Szczepanowska, J. Mikulski, „Osoby niepełnosprawne w środowisku
lokalnym. Wyrównywanie szans” Centrum Badawczo Rozwojowe Rehabilitacji
Osób Niepełnosprawnych. Warszawa 1999r.
A. Hulek „Teoria i praktyka rehabilitacji inwalidów” Warszawa 1969r.
Michał Cylwik
- 36 -

Tydzień nad tygodniami. Niepojęte … już bardziej kochać nie można.

Transkrypt

Podobne dokumenty

Oficjalna strona projektu: www.szkolawspolpracy.pl

Dyrektor Biura Wojewody Jerzy Wilk

DYREKTOR Szkoły Podstawowej nr 14 z Oddziałami

„Najpiękniejsza Maska Karnawałowa”

Realizujemy wymagania Narodowego Programu Rozwoju

Międzyszkolny Konkurs Plastyczny: „ Szczęśliwy pies, szczęśliwy kot

Kandydatura na przedstawiciela Studentów do

SP - dane osobowe uczniów