RZECZPOSPOLITA POLSKA Warszawa, grudnia 2013 r. Rzecznik
Transkrypt
RZECZPOSPOLITA POLSKA Warszawa, grudnia 2013 r. Rzecznik
W Warszawa, grudnia 2013 r. RZECZPOSPOLITA POLSKA Rzecznik Praw Dziecka Marek Michalak ZSM/5 OO/5/20 I 3/AJ Pan Marek Biernacki Minister Sprawiedliwości pragnę zainteres ać Pana problemem małoletnich 1-eprezentacji dzieci w postępowaniach sądowych i administracyjnych, które przebywają w Polsce bez opieki w postępowaniach sądowych i administracyj nych. Dotyczy to szczególnie dzieci cudzoziemskich, które przybyły do Polski samodzielnie. a także dzieci urodzonych na terytorium Polski, które zostały porzucone przez rodziców. Zabezpieczenie nąj lepszego interesu każdego dziecka oraz kompleksowej jego ochrony i opieki powinno być priorytetem w działaniach podejmowanych przez sądy oraz właściwe instytucje. małoletnich, przebywąjących w Polsce bez opieki, Sprawy osób są sprawami wymagąjącymi specjalnego działania. Szczególnie istotne znaczenie ma zapewnienie im właściwej reprezentacji w postępowaniu przed sądem opiekuńczym oraz we wszystkich innych postępowaniach, z ich udziałem. Przepis art. 66 Kodeksu postępowania cywilnego stanowi, iż osoba fizyczna nie mająca zdolności do czynności prawnych może podejmować czynności procesowe tylko przez swego przedstawiciela ustawowego. W przypadku małoletnich pozbawionych opieki rodzicielskiej konieczne jest zatem ustanowienie dla osoby małoletniej kuratora, będącego przedstawicielem dziecka w postępowaniach dotyczących jego spraw. Potrzeba zapewnienia osobie małoletniej odpowiedniej reprezentacji wynika także z art. 4 Europejskiej Konwencji o wykonywaniu praw dzieci. sporządzonej w Strasburgu 25 stycznia 1996 r.. w myśl którego „w postępowaniu dotyczącym dziecka przed organem sądowym, kiedy zgodnie z prawem wewnętrznym osoby, których na spoczywa odpowiedzialność rodzicielska, nie mogą reprezentować dziecka ze względu na konflikt interesów pomiędzy nimi a dzieckiem, ma ono prawo innych osób lub instytucji — — osobiście lub za pośrednictwem do żądania wyznaczenia specjalnego przedstawiciela do reprezentowania go w tym postępowaniu”. W obecnej chwili brak jest w Polsce wyraźnego, bezpośredniego umocowania ustawowego, umożliwiającego ustanowienie dla małoletniego bez opieki kuratora lub innego przedstawiciela prawnego. Zgodnie z art. 178 1 K.p.c. kuratora ustanawia się w wypadkach w ustawie przewidzianych. Zatem kuratora dla osoby małoletniej można ustanowić tylko w sytuacjach określonych przez stosowne przepisy. Z uwagi na fakt, iż przepisy nie przewidują ustanowienia kuratora dla małoletniego przebywającego w Polsce bez opieki, 1 w związku zastosowanie mogą mieć jedynie rozwiązania przewidziane w art. 110 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, bądź wynikające z art. 109 z art. 145 1 K.r.o. tj. ustanowienie opieki dla dziecka lub wydanie zarządzenia w przedmiocie ustanowienia kuratora. W przypadku podjęcia działań w celu ustanowienia opiekuna, należy się jednak liczyć ze znacznym wydłużeniem postępowania, bowiem wydanie orzeczenia w przedmiotowej sprawie wymaga uprzedniego zawieszenia władzy rodzicielskiej rodziców dziecka. Dopiero bowiem po uprawomocnieniu się orzeczenia w przedmiocie zawieszenia władzy rodzicielskiej, można ustanowić dla osoby małoletniej opiekuna prawnego. Natomiast ustanowienie kuratora dla dziecka na podstawie zarządzenia wydanego w oparciu o art. 109 1 K.r.o. — choć dopuszczalne w świetle orzecznictwa i doktryny — prowadzi do powołania przedstawiciela, którego kompetencje ogranicząją się jedynie do formalnej reprezentacji dziecka, w wyniku czego zakres jego działania jest w pewnym stopniu ograniczony. W świetle przedstawionych argumentów, zasadne wydaje się zatem wprowadzenie takich regulacji prawnych, które wprost umożliwiałyby ustanowienie kuratora dla osoby maloletniej bez opieki, uprawnionego do reprezentowania tej osoby w każdym postępowaniu. Za rozwiązaniem takim opowiadają się przedstawiciele doktryny prawa. Dla przykładu wskazać można wnioski cle lege frenclci zawarte w opracowaniu C. Skwary pt. „Analiza aktualnych regulacji prawnych dotyczących małoletnich cudzoziemców pozostających na terenie Rzeczypospolitej Polskiej bez opieki”. Wprowadzenie wnioskowanego rozwiązania, wpisuje się także w postulat zawarty w oświadczeniu Europejskiej Sieci Rzeczników Praw Dziecka, przyjętym na Zgromadzeniu Ogólnym Rzeczników w dniu 27 września 2013 r., w którym ENOC zaapelował o zapewnienie dziecku przebywającemu w kraju bez opieki. wykwalifikowanego kuratora, którego zadaniem byłaby ochrona i działanie w najlepiej pojętym interesie dziecka. Mąjąc powyższe na uwadze. na podstawie art. ust. 2 ustawy z dnia 6 stycznia 2000 r. o Rzeczniku Praw Dziecka (Dz. U. Nr 6. poz. 69 ze zm.). zwracam się do Pana Ministra z prośbą o podjęcie prac legislacyjnych mąjących na celu wprowadzenie do Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego regulacji jednoznacznie uprawniających sąd do ustanowienia kuratora dla małoletniego bez opieki. Będę wdzięczny za poinformowanie mnie o zajętym stanowisku. W załączeniu: Oświadczenie ENOC z 2013 r.