Moduł 6 Elementy kryminalistyki - Centralny Ośrodek Szkolenia

Autor: Sebastian Pich
Moduł 6
Elementy kryminalistyki
1. Kryminalistyka
W nauce można spotkać wiele określeń kryminalistyki jak np.:
‒
wiedza o celowych sposobach taktycznych wykrywania i zabezpieczania śladów oraz
o środkach i sposobach technicznych ich celowego wykorzystania w postępowaniu
dowodowym dla ustalenia prawdy obiektywnej, zwłaszcza na odcinku walki
z przestępczością (Sehn),
‒
według Hołysta to nauka o metodach ustalania faktu przestępstwa, sposobu jego popełnienia,
wykrywania sprawców i zapobiegania przestępstwom 1.
W kryminalistyce wyróżnia się trzy podstawowe działy:
Taktyka kryminalistyczna, która jest bezpośrednio ukierunkowana na osobę sprawcy i jego wykrycie,
i dlatego w zakresie funkcji wykrywczej kryminalistyki w dobie obecnej może odegrać istotną rolę 2.
Technika kryminalistyczna, której rola osłabła w sferze bezpośredniego wykrywania sprawców
zdarzeń, zachowała jednak, a nawet wzmocniła swoje znaczenie w sferze procesów dowodowych.
Dowody
rzeczowe,
doskonale
wykrywane
i
wykorzystywane
przez
współczesną
technikę
kryminalistyczną, spełniają bowiem znaczną rolę w procesach dowodowych i bardzo często one
przesadzają o udowodnieniu sprawcy winy3.
Strategia kryminalistyczna dział obejmujący wiedzę typu prognostycznego, przewidującą kierunki,
metody i środki działania przestępców w dalekiej przyszłości, a także przygotowujący takie metody,
środki i przedsięwzięcia, które byłyby w stanie skutecznie zwalczać tę przyszłą przestępczość 4.
1
2
3
4
Hanausek T., Kryminalistyka, Biuro Wydawnictw Prawniczych P.U.P. POLBOD, Katowice 1993 s. 15
Hanausek T., Kryminalistyka. Zarys wykładu., Wydawnictwo Zamykacze 2005, s. 20
Tamże, s. 19
Tamże, s. 41
Centralny Ośrodek Szkolenia Służby Więziennej
ul. Wrocławska 193–195, 62-800 Kalisz, tel. 62 766 95 00
edu.cossw.pl
strona 1
2. Funkcje kryminalistyki
Funkcja rozpoznawcza polega na opracowywaniu metod i środków pozwalających na uzyskanie
możliwie dużej ilości informacji o miejscu, przedmiocie, przeciwniku i taktyce przyszłych i aktualnych
działań kryminalistycznych. W kryminalistyce wyróżniamy:
–
rozpoznanie terenowe,
–
rozpoznanie środowiskowe,
–
rozpoznanie problemowe,
–
rozpoznanie osobowe5.
Funkcja wykrywcza – praktyczny jej cel to znalezienie sprawcy.
Funkcja dowodowa polega na zgromadzeniu takiego materiału o walorach dowodowych, który
pozwala na uzasadnienie twierdzeń dotyczących popełnienia określonego przestępstwa, sposobu
i okoliczności, w jakich przestępstwo to zostało popełnione, a także dotyczących osobowości i innych
danych odnoszących się do sprawcy lub sprawców przestępstwa 6.
Funkcja
zapobiegawcza,
nazywana
niekiedy
prewencyjną
lub
profilaktyczną,
polega
na
zapobieganiu skuteczności działań przestępczych.
3. Podstawowe badania techniczne w kryminalistyce
Daktyloskopia zajmuje się naukowymi metodami identyfikowania człowieka na podstawie wyników
badań linii papilarnych, czyli listewek znajdujących się na wewnętrznych powierzchniach palców i dłoni
oraz na dolnych powierzchniach stóp.
Mechanoskopia jest działem, który zajmuje się badaniem w celach identyfikacyjnych śladów
oddziaływania jednej rzeczy (zazwyczaj narzędzia) na drugą oraz samej tej rzeczy, która pozostawiła
takie ślady za wyjątkiem śladów i rzeczy objętych zainteresowaniem innych dziedzin techniki
kryminalistycznej7.
Ślady użycia broni palnej – celem badania broni palnej i amunicji jest identyfikacja broni na
podstawie wystrzelonego pocisku (grupowa i indywidualna), identyfikacja broni na podstawie łuski
(grupowa i indywidualna), określenie odległości i kierunku strzału, ocena przestrzelin oraz identyfikacja
osoby, która strzelała na podstawie śladów podejrzanego na broni, a także na podstawie śladów
użycia broni przez podejrzanego powstałych na jego ciele.
5
6
7
Hanausek T., Kryminalistyka. Zarys wykładu., Wydawnictwo Zamykacze 2005, s. 38
Tamże, s. 71-72
Tamże, s. 164-168
Centralny Ośrodek Szkolenia Służby Więziennej
ul. Wrocławska 193–195, 62-800 Kalisz, tel. 62 766 95 00
edu.cossw.pl
strona 2
Traseologia – technika śledcza zajmująca się w przypadku przestępstwa ustalaniem osoby, pojazdu
na podstawie śladów przemieszczania się pozostawionych na miejscu zdarzenia. Badania te stosuje
się głównie w przypadkach widocznych śladów, zwłaszcza w miękkim podłożu. Badania wówczas
obejmują ustalenie kierunku chodu, linii i kąta stopy, długości i szerokości kroku i częstych odchyleń
od normy chodu spowodowanych zazwyczaj kalectwem, zranieniem nogi, złym obuwiem. Również
w tych badaniach można ustalić indywidualne cechy obuwia powstałe w czasie jego produkcji, czy też
w toku jego użytkowania. Ślady stóp zabezpiecza się najczęściej przez odlewy gipsowe, jednakże
w drobnych i bardzo charakterystycznych elementach tych śladów można też stosować masy
silikonowe.
Ślady biologiczne – badania te mogą dotyczyć różnych śladów biologicznych pozostawionych na
miejscu zdarzenia, takich jak np. ślady krwi, nasienia, śliny, innych wydzielin i wydalin ciała, włosów,
elementów naskórka. Stosowane badania DNA (kwasu dezoksyrybonukleinowego) oparte są na
ustaleniu, że każdy człowiek za wyjątkiem bliźniąt jednojajowych posiada swoisty, jemu tylko właściwy
molekularny wzorzec DNA, co pozwala na jego identyfikację indywidualną na podstawie jednej kropli
krwi, plamy spermy, cebulki włosa lub drobnych fragmentów tkanki (skóry).
Fonoskopia – bezpośrednim przedmiotem tych badań jest zapis głosu i dźwięku na różnego rodzaju
nośnikach8. Technika ta ma na celu zbadanie autentyczności nagrania, odtworzenie i spisanie treści
rozmowy oraz identyfikację mówcy na podstawie analizy mowy.
Osmologia – jest to dział nauki zajmujący się badaniem właściwości i funkcjonowaniem zmysłu
węchu oraz jego patologiami czy nieprawidłowym działaniem. W technice tej chodzi przede wszystkim
o wykorzystanie wyników pracy węchowej psa do celów identyfikacyjnych śladów zapachowych 9.
8
9
Hanausek T., Kryminalistyka, Biuro Wydawnictw Prawniczych P.U.P. POLBOD, Katowice 1993 s. 132-135
Hanausek T., Kryminalistyka. Zarys wykładu., Wydawnictwo Zamykacze 2005, s. 189
Centralny Ośrodek Szkolenia Służby Więziennej
ul. Wrocławska 193–195, 62-800 Kalisz, tel. 62 766 95 00
edu.cossw.pl
strona 3
Bibliografia
1. Hanausek T., Kryminalistyka, Biuro Wydawnictw
Prawniczych P.U.P. POLBOD, Katowice 1993.
2. Hanausek T., Kryminalistyka. Zarys wykładu,
Wydawnictwo Zamykacze 2005.
Centralny Ośrodek Szkolenia Służby Więziennej
ul. Wrocławska 193–195, 62-800 Kalisz, tel. 62 766 95 00
edu.cossw.pl
strona 4