Szanowni Rodzice! - szkola.misjonarki.pl

Szanowni Rodzice!
W II półroczu roku szkolnego 2011/2012 rozpoczęliśmy redagowanie
poradnika dla Rodziców: „Rodzicom ku uwadze”. Zamieszczamy w nim wywiady
z ekspertami w dziedzinie wychowania, profilaktyki, promocji zdrowia.
Serdecznie zapraszamy do korzystania z porad specjalistów.
Maj - Czerwiec 2012
RODZICOM KU UWADZE
Rola rodziny w zabezpieczeniu potrzeb psychicznych młodzieży
Prowadzący: pedagog
Cele konferencji dla rodziców:
 Ukazanie znaczenia zabezpieczenia potrzeb psychicznych młodzieży dla rozwoju
osobowości, rozwoju psychofizycznego.
 Ukazanie skutków frustracji potrzeb psychicznych młodzieży.
 Co zdecydowało o wyborze tego tematu?
Rodzice są najważniejszymi wychowawcami swoich dzieci. To oni wprowadzają
dziecko w świat wartości, uczą rozróżniania dobra od zła, uczą alfabetu życia.
Rodzice zapewniają swoim dzieciom różnorodne potrzeby fizjologiczne, biologiczne,
społeczno- bytowe, materialne, lokalowe oraz potrzeby psychiczne.
Szczególnie ważne jest, by rodzice posiadali świadomość znaczenia zabezpieczenia potrzeb
psychicznych dla rozwoju osobowości, dla zdrowia psychofizycznego dziecka.
 Jakie potrzeby psychiczne dziecka powinni zabezpieczyć rodzice?
Jest ich wiele. Wymienię te najważniejsze. Są to: potrzeba bezpieczeństwa, potrzeba
miłości, kontaktu emocjonalnego, potrzeba akceptacji, potrzeba sukcesu i osiągnięć oraz
potrzeba szacunku i znaczenia.
 Jak rodzice zabezpieczają potrzebę bezpieczeństwa swojemu dziecku?
Główną potrzebą psychiczną człowieka jest poczucie bezpieczeństwa, zwłaszcza
ważne jest ono dla dziecka, gdyż od sposobu w jaki będzie ta potrzeba zaspokajana zależy
większość innych potrzeb psychicznych.
Do zaspokojenia potrzeby bezpieczeństwa przyczynia się uporządkowany tryb życia,
spokojny dom, właściwa atmosfera wychowawcza, obecność obojga rodziców.
Dom powinien być miejscem przyjaznym i bezpiecznym dla dziecka i jego rodziny, powinien
być miejscem, w którym rodzina chce przebywać. Dziecko wie, że zawsze może zwrócić się
do rodziców ze swoimi problemami, że otrzyma pomoc i wsparcie.
 Kiedy dziecko przeżywa frustrację potrzeby bezpieczeństwa w rodzinie?
Dziecko przeżywa frustrację potrzeby bezpieczeństwa, gdy w domu jest niespokojnie,
gdy atmosfera domowa jest napięta, nacechowana konfliktami, gdy rodzice nie umieją
zapanować nad swoimi negatywnymi emocjami, gdy dochodzi do kłótni, awantur,
szczególnie w obecności dzieci. Dziecko przeżywa frustrację potrzeby bezpieczeństwa, gdy
rodzina się rozpada, gdy w rodzinie ma miejsce długotrwała choroba rodzica czy rodzeństwa.
Ostatnio często powtarzającym się zjawiskiem jest migracja zarobkowa jednego lub dwojga
rodziców. Jest to trudna sytuacja dla dziecka, które potrzebuje obecności obojga rodziców.
 Jakie są skutki frustracji potrzeby bezpieczeństwa?
Dziecko,
które
przeżywa
frustrację
potrzeby
bezpieczeństwa
jest
smutne,
nieszczęśliwe, nieufne, skryte, może być zbuntowane, konfliktowe, mieć problemy
w relacjach z innymi. Bezradność, złość są tak wielkie, że muszą być rozładowane i tu
najczęściej dochodzi do zachowań agresywnych dziecka. Dziecko może również przejawiać
reakcje nerwicowe, takie jak leki, zaburzenia snu, zaburzenia łaknienia, bóle głowy, brzucha i
inne.
 Jak rodzice zabezpieczają dziecku potrzebę miłości?
Rodzice powinni mieć świadomość, że miłość jest najważniejszą wartością w życiu
człowieka. Dziecko powinno słyszeć od rodziców, że jest kochane, że jest dla nich ważne.
Dziecko powinno widzieć, że jego rodzice kochają siebie, że są dla siebie serdeczni, mili,
wspierają się nawzajem. Rodzice nie powinni wstydzić się okazywania w rodzinie uczuć. Jest
to ważne, bo dziecko od rodziców przyjmuje wzorce zachowań i postaw.
 Kiedy dziecko przeżywa frustrację potrzeby miłości?
Rodzice chłodni emocjonalnie, skonfliktowani, zbytnio zajęci pracą zawodową nie
mający czasu dla siebie i dla dziecka nie zaspokajają dziecku potrzeby miłości.
 Jakie są skutki frustracji potrzeby miłości?
Psycholodzy opierając się na wynikach badań stwierdzają, że jeżeli dziecko w okresie
dzieciństwa przeżywa frustrację potrzeby miłości, to w życiu dorosłym może wystąpić u
niego rodzaj ubóstwa uczuciowego, który utrudnia, a nawet uniemożliwia w przyszłości
nawiązanie trwałych związków uczuciowych z małżonkiem i dziećmi.
Z potrzebą miłości ściśle wiąże się potrzeba kontaktu emocjonalnego.
 W czym przejawia się kontakt emocjonalny z dzieckiem?
Jest
to
współdziałanie
z
dzieckiem,
wspólne
spędzanie
czasu,
zainteresowania, jest to bycie z dzieckiem, nie obok dziecka.
 Jak dziecko reaguje na frustrację kontaktu emocjonalnego z rodzicami?
wspólne
Brak kontaktu uczuciowego, bliskości z rodzicami powoduje wyobcowanie dziecka,
zaburzeniu ulegają wzajemne relacje, brak współdziałania z dzieckiem hamuje ekspresję
dziecka. Unikanie relacji z dzieckiem, brak czasu dla dziecka, nadmierny dystans uczuciowy,
chłód emocjonalny dostarcza dziecku złych doświadczeń, które spełniają niekorzystną rolę w
procesie uspołeczniania dziecka.
Dziecko może być nieufne, skryte, może mieć zaburzone relacje z rówieśnikami, może
przejawiać tendencję do izolacji lub skłonność do konfliktów.
 Jak rodzice powinni zapewnić dziecku potrzebę akceptacji?
Akceptacja dziecka jest to przyjęcie dziecka takim, jakie ono jest, z jego cechami
wyglądu zewnętrznego, usposobieniem, możliwościami umysłowymi, z łatwością w jednych,
a ograniczeniami i trudnością osiągnięcia powodzenia w innych. Rodzice akceptujący dziecko
szczególnie kochają swoje dziecko, starają się je poznać, jego mocne i słabe strony,
zainteresowania, zdolności, problemy i zaspokoić je. Akceptując dziecko dają mu poczucie
bezpieczeństwa i zadowolenia z własnego istnienia. Rodzice akceptujący dziecko
ustosunkowują się do przejawów aktywności dziecka w sposób swobodny, a nie dyktatorski.
Przejawiają szacunek do indywidualności dziecka. Dziecko wie, czego oczekują od niego
rodzice i wie, że te oczekiwania są na miarę jego możliwości. Rodzice akceptujący dziecko są
zdolni do obiektywnej oceny dziecka.
 Jaki wpływ na kształtującą się osobowość dziecka ma zapewnienie potrzeby
akceptacji?
Dziecko akceptowane posiada adekwatną samoocenę, samoakceptację, poczucie
własnej wartości, jest ufne, otwarte, zna swoje mocne i słabe strony. Dziecko nie ma
problemu z akceptacją grupy rówieśniczej, potrafi zachować się asertywnie w sytuacji presji
ze strony grupy rówieśniczej.
 Jakie są skutki braku akceptacji dziecka przez rodziców?
Brak akceptacji prowadzi do braku samoakceptacji przez dziecko, takie dziecko ma
niskie poczucie własnej wartości, wiry we własne siły, przejawia niechęć do podejmowania
wysiłku umysłowego, dziecko bywa drażliwe, nadwrażliwe, kłótliwe lub uległe, może
przejawiać zachowania agresywne.
 Jaka jest rola rodziców w zabezpieczeniu dziecku potrzeby sukcesu i osiągnięć?
W każdej z możliwych dziedzin aktywności istnieje mniej lub bardziej sprecyzowana
„skala doskonałości”. Na tej umownej skali oceniane są rezultaty działania. W zależności od
tego jak dziecko uplasuje się na tej skali jest chwalone lub ganione. Człowieka przez całe
życie ocenia się na podstawie różnych skal doskonałości. Rodzice stale oceniają sprawność,
umiejętności, uzdolnienia dziecka. Rodzice powinni motywować dziecko do rozwoju
zainteresowań, do dobrej, rzetelnej nauki poprzez chwalenie, wyróżnianie, nagradzanie
osiągnięć dziecka.
 Jak rodzice zabezpieczają dziecku potrzebę szacunku i znaczenia?
Od rodziców dziecko uczy się poszanowania godności ludzkiej, honoru, odpowiedzialnych
zachowań, uczy się, czym jest szacunek dla drugiego człowieka. Dziecko wychowane w
szacunku, z szacunkiem odnosi się do innych. Jeżeli dziecko jest lekceważone, poniżane,
nadmiernie krytykowane, musztrowane, traci wiarę we własne siły, obniżeniu ulega zdolność
adekwatnej samooceny. Dziecko, które przeżywa frustracje potrzeby szacunku i znaczenia
może przejawiać zachowania agresywne, aroganckie, może mieć zaburzone relacje z innymi.
Kwiecień 2012 r.
Styl życia każdego człowieka określają zachowania, które w znacznym stopniu determinują jego
zdrowie. Zachowania zdrowotne kształtują się od najmłodszych lat. Wielką rolę w tym zakresie
odgrywają najważniejsi wychowawcy dziecka- rodzice. Jednym z warunków zachowania zdrowia jest
aktywność ruchowa dziecka.
Dlaczego należy przeciwdziałać siedzącemu trybowi życia naszej młodzieży?
 Aktywność fizyczna jest niezbędna dla zdrowia i prawidłowego rozwoju fizycznego,
psychicznego i społecznego dziecka.
 Brak ruchu lub uboga aktywność ruchowa są przyczyną upośledzonej notoryczności i
wydolności dziecka.
 Uboga aktywność ruchowa (fizyczna) powoduje zmniejszenie ilości krwi krążącej oraz liczny
czerwonych krwinek.
 Powoduje ograniczenie wielkości pułapu tlenowego.
 Brak ruchu prowadzi do chorób cywilizacyjnych: otyłość, miażdżyca, choroby serca.
 Brak ruchu sprzyja rozwojowi chorób psychospołecznych: depresji, nerwicom, lękom.
 Brak ruchu i ubóstwo ruchowe powoduje wady postawy i pogłębia je.
Bardzo pomocne może okazać się skierowanie dziecka na model prozdrowotny, którego
atrybutem staje się aktywność fizyczna.
Jak pokonywać bariery w rekreacji fizycznej, aktywności ruchowej?
 Rozwijać zainteresowania sportem, rekreacją, turystyką.
 Zachęcać swoje dziecko do codziennej aktywności ruchowej.
 Ograniczyć dziecku czas wolny spędzony przy komputerze, w Internecie, przed telewizorem.
 Organizować dziecku różne formy aktywności fizycznej zgodnie z jego zainteresowaniami.
 Zachęcać do uprawiania niekoniecznie wyczynowo różnych dyscyplin sportowych.
 Stworzyć model rodzinnej rekreacji fizycznej- wycieczki, turystyka piesza, pływania, jazda na
rowerze i inne.
 Ćwiczyć razem ze swoim dzieckiem.
 Być dla dziecka wzorem, promować w rodzinie zdrowy, aktywny, bezpieczny styl życia.
Marzec 2012
Jak korygować i eliminować zachowania agresywne dzieci?
Rola współpracy rodziców i szkoły w tym zakresie
Wywiad z pedagiem
Znajomość przez rodziców zadań wychowawczych i profilaktycznych wobec agresji,
udział w opracowaniu treści programowych w tym zakresie, zaangażowanie rodziców w
realizację przedsięwzięć profilaktycznych, podnoszenie świadomości wychowawczej
rodziców w zakresie problemu agresji stwarza możliwość zapobiegania zjawisku agresji i
korygowania, niwelowania pojawiających się zachowań agresywnych uczniów.
 Jakie czynniki wyzwalają zachowania agresywne dzieci?
Wśród czynników wpływających na zachowania agresywne dziecka należy wymienić
czynniki osobowościowe, które obejmują predyspozycje wrodzone, zaburzenia somatyczne
oraz uszkodzenie centralnego układu nerwowego.
Wśród czynników wpływających na zachowania agresywne dziecka należy wymienić
traumatyzujący dziecięcą psychikę wpływ różnych form agresji obserwowanych w rodzinie,
w szkole, w grupie rówieśniczej, w mediach, w sporcie i innych.
Do czynników wewnątrzrodzinnych wpływających na rozwój tendencji agresywnych
należą:
emocjonalne, chłodne nastawienie rodziców do dziecka, brak zaangażowania w jego
sprawy;
postawa permisywna, przyzwalająca dziecku na dowolne zachowanie w każdej
sytuacji, brak reguł postępowania, jasno określonych granic wobec zachowania
agresywnego w stosunku do dorosłych, rodzeństwa, rówieśników;
apodyktyczność rodziców, bicie dziecka, wybuchy gniewu;
frustracja potrzeb psychicznych dziecka w rodzinie. Dziecko, które w rodzinie nie
znajduje właściwej atmosfery uczuciowej, pomocy, spokoju, zrozumienia, miłości,
czuje się zagrożone, przejawia gniew, strach i odpowiada agresją;
rodzice, którzy sami demonstrują zachowania agresywne wzmagają agresję dzieci
dostarczając nie zawsze świadomie wzorców do naśladowania jako skutecznych
metod rozwiązywania sytuacji trudnej.
 Jak rodzice powinni korygować, eliminować zachowania agresywne swoich
dzieci?
Ważne jest, by mieć czas dla swojego dziecka.
Szczera rozmowa, umiejętność słuchania.
Znajomość problemów, potrzeb dziecka.
Zaspokojenie
dziecku
w
rodzinie
najważniejszych
potrzeb
psychicznych:
bezpieczeństwa, miłości, kontaktu emocjonalnego, akceptacji, znaczenia.
Jasne zasady i reguły postępowania.
Jasno określone granice wobec zachowania agresywnego.
Właściwe postawy rodzicielskie.
Więzi emocjonalne między rodzicami a dzieckiem.
Stanowczość, konsekwencja rodziców.
Spójność reagowania rodziców, jednolity system wychowawczy.
Stawianie wymagań dziecku zgodnie z jego potencjałem, możliwościami.
Uczenie zdrowych sposobów rozładowania złości.
Atrakcyjny, bezpieczny czas wolny dziecka, wspólne spędzanie czasu wolnego.
Rozwijanie
umiejętności
wychowawczych,
kompetencji
wychowawczych,
wzbogacanie wiedzy w zakresie wychowania i profilaktyki.
 Jakie są sposoby zapobiegania zachowaniom agresywnym, jak są korygowane i
eliminowane zachowania agresywne w społeczności szkolnej?
Szkoła powinna być miejscem przyjaznym i bezpiecznym dla każdego ucznia. ochronę
dzieci, ich bezpieczeństwo najskuteczniej zapewnia wychowanie rozumiane jako budowanie
dobra i profilaktyka czyli ochrona przed złem.
Nasza szkoła planuje właściwie pracę wychowawczą i profilaktyczną, która jest oparta na
wnikliwej diagnozie sytuacji wychowawczej szkoły w zakresie agresji. Prowadzi
wszechstronną, efektywną działalność profilaktyczną, stosuje nowatorskie sposoby pracy z
uczniami, stwarza sytuacje, które wyzwalają inicjatywę, aktywność i kreatywność uczniów,
uczniowie współtworzą swoją wiedzę w zakresie profilaktyki agresji.
Szkoła nawiązała partnerski dialog z rodzicami, którzy są najważniejszymi partnerami
i sojusznikami szkoły w profilaktyce agresji.
Rodzice wzbogacają swoją wiedzę w zakresie wychowania i profilaktyki, kompetencje
wychowawcze uczestnicząc w konferencjach z ekspertami organizowanymi przez szkołę oraz
przedsięwzięciach profilaktycznych realizowanych na poziomie szkoły, klasy i jednostki.
Został opracowany Kodeks szkoły bez agresji i przemocy, Kodeks szkoły przyjaznej
rodzicom, Kodeks honorowy ucznia. Społeczność szkolna przestrzega zasad zawartych w
kodeksach.
Został zbudowany system przeciwdziałania agresji, który zawiera takie elementy jak:
jasne normy zachowania w szkole;
gruntowną, rzetelną diagnozę stopnia i zakresu agresji;
stałą, systematyczną edukację dzieci i rodziców;
sprawny, konkretny system interwencji w sytuacji zachowań agresywnych.
W szkole zostały zrealizowane takie własne programy profilaktyczne jak:
„Jestem fair- play”
„Znamy i respektujemy normy społeczne”
„Mówimy NIE zachowaniom agresywnym”
Wartość fair- play stanowi podstawę edukacji szkolnej.
Uczniowie brali udział e konkursach na zespół klasowy godny miana fair- play. Uczniowie
biorą udział w konkursach „Mistrz dobrych manier”, „Dziewczyna z klasą”, „Chłopak z
klasą”, zdobywanie odznaki SAVOIR- VIVRE.
Skutecznym sposobem pracy z uczniami w celu zapobiegania agresji jest „kontrakt” z
klasą. Kontrakt uzmysławia uczniom, że ich słowo coś znaczy, że można na nich liczyć, uczą
się odpowiedzialności i współodpowiedzialności.
Sport i rekreacja są bardzo ważnym środkiem wychowawczym i profilaktycznym
przeciwdziałającym agresji. Uczniowie uczą się właściwej rywalizacji podczas różnorodnych
zajęć sportowych i rekreacyjnych, zasady prymatu gry nad jej wynikiem. Motto „Nie ważne
czy wygrałeś, czy przegrałeś- ważne jak grałeś” stanowi podstawę dla wszelkiej aktywności.
Szkoła proponuje uczniom szeroki wachlarz różnorodnych zajęć pozalekcyjnych,
które rozwijają zainteresowania, zdolności, umiejętności dzieci, uczą współdziałania,
integrują społeczność szkolną.
Luty 2012
„Rodzicom ku uwadze”
DEKALOG RODZICA
1. Miłość daje miłość- uczę swoje dziecko otwartości, dobroci, bezinteresowności
względem drugiego człowieka.
2. Szanuję cudze poglądy– staram się spokojnie wysłuchać relacji mojego dziecka
zanim wyrażę ostateczną opinię
3. Lęk jest wrogiem zaufania– dążę do zapewnienia dziecku poczucia bezpieczeństwa,
atmosfery przychylności i aprobaty
4. Autorytety są drogowskazami w osiąganiu życiowych celów – podsuwam mojemu
dziecku przykłady wartościowych, zasłużonych ludzi– dla ojczyzny, kultury, nauki i
sportu.
5. Przykład własnego życia jest najlepszą nauką– unikam fałszu i dwuznaczności w
swoim postępowaniu.
6. Mówię dziecku, że jest dobre, że może, że potrafi– mobilizuję je do działania,
wskazuję jego mocne strony.
7. Umiem „czytać” swoje dziecko– znam jego psychikę, zachowanie, potrafię szybko
zareagować na pojawiające się zagrożenia.
8. Empatia to dar rozumienia bez słów– reaguję na przeżycia dziecka właściwą,
emocjonalną postawą.
9. Pochwała jest motorem dalszych sukcesów– rozsądnie nagradzam sukcesy swego,
dziecka, doceniam nawet najmniejsze starania.
10. Pomagam w granicach rozsądku– uczę dziecko samodzielności, odpowiedzialności
za własne czyny, podejmowania trafnych decyzji i wyborów.
Kary i nagrody w wychowaniu.
Wywiad z psychologiem.
 Jaka jest najbardziej skuteczna metoda wychowawcza?
Trudno jest wyodrębnić jeden sposób i oddzielić go od pozostałych. W wychowaniu
istotnych jest wiele czynników, ale gdybym musiał jednak coś szczególnie zaakcentować, to
wskazałbym na nagradzanie. Kłopotem dla wielu rodziców jest to, jak nagradzać. Gdy pytam
o to dorosłych zgłaszających się do poradni z problemami wychowawczymi, rodzice często
wymieniają słodycze lub nagrody rzeczowe czy wręcz finansowe. Taki sposób nagradzania
tworzy ryzyko wykształcenia u dziecka podstawy interesowności, coś za coś. Natomiast
dzieci, które otrzymywały zawsze w nagrodę smakołyki mają w dorosłym życiu częściej od
innych zaburzenia odżywiania, gdyż uczą się sami gratyfikować jedzeniem. Zapominamy
natomiast o najbardziej skutecznym sposobie- zawsze dostępnym, szybkim i łatwym- jakim
jest pochwała. Niestety, wielu z nas ma kłopoty z chwaleniem, bo sami nie byliśmy chwaleni.
U wielu rodziców pokutuje też przeświadczenie przekazywane przez pokolenia, żeby dziecka
nie przechwalić, czyli nie zepsuć w pochwałą, nie wbić w pychę. Badania psychologiczne od
dawna udowadniają, że tzw. wzmacnianie pozytywne, czyli nagradzanie jest bardziej
skutecznie i przynosi trwalsze zmiany w zachowaniu niż karanie. Paradoks polega na tym, że
większość rodziców bądź o tym nie wie, bądź w to nie wierzy lub o tym zapomina. Zło jest
też bardziej krzykliwe i łatwiej nam zauważyć niepokojące, niewłaściwe zachowania naszej
pociechy i na nie reagować niż dostrzegać te dobre, których chcielibyśmy widzieć więcej.
Kiedy dziecko zachowuje się w sposób przez nas oczekiwany traktujemy to, jak coś
normalnego- tak powinno być i nie zauważamy, czyli nie wzmacniamy dobrych nawyków.
Niechwalone dziecko rośnie w poczuciu, że nigdy nic nie robi dobrze. Kiedy zwracamy
uwagę na pozytywy chwaląc, budujemy w dziecku pozytywną samoocenę, jego zaufanie do
samego siebie i dajemy informację, czego oczekujemy. Natomiast kara nie pokazuje
rozwiązań.
 Czy chce pan przez to powiedzieć, że kary są niepotrzebne, że wystarczy
nagradzać? Co w takim razie robić, gdy dziecko zachowuje się umyślnie
w niewłaściwy sposób?
Oczywiście samo nagradzanie nie wystarczy, choć podtrzymuje, że umiejętną
pochwałą można zdziałać bardzo dużo. Natomiast w pewnym sensie faktycznie uznaję, że
kary są zbędne, bo nie przynoszą pożądanego skutku. Kara informuje jedynie o tym, jakich
zachowań tolerować nie zamierzamy, natomiast nie uczy dziecka, jak postępować, nie stawia
w sytuacji wyboru. W Specjalistycznej Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej, gdzie pracuję,
zgodnie z wieloma praktykami wychowania wolimy mówić o stosowaniu konsekwencji niż
o karze. Wyjaśnię różnicę- przede wszystkim kara pojawia się po niewłaściwym zachowaniu,
niejako spada na dziecko, jest niespodziewana, często zależna od emocji rodzica- im bardziej
jest on zdenerwowany, tym kara surowsza. Natomiast konsekwencja jest wcześniej ustaloną
zasadą, informacją skierowaną do dziecka o tym, jakie będą następstwa jego zachowań.
Podam przykład- gdy dziecko wraca późno z podwórka, zaniepokojony i rozzłoszczony
rodzic może dziecko skrzyczeć, spuścić lanie, dać tzw. „szlaban” na wychodzenie z domu i to
będzie kara. W emocjach reakcja rodzica często jest nieadekwatna do czynu dziecka i dziecko
czuje się skrzywdzone, jest bardziej skupione na swojej krzywdzie niż na tym, co złego
zrobił. Ustalając jednak z dzieckiem wcześniej zasady możemy uniknąć takiej sytuacji.
Możemy wyjaśnić, dlaczego chcemy, by dziecko wróciło punktualnie i dać mu możliwość
wyboru. Jeśli wróci w umówionym czasie, będzie mogło pójść na dwór przy najbliższej
okazji, jeżeli nie- będzie musiał ponieść konsekwencje- następnego dnia nie wyjdzie z domu
lub też będzie musiał wrócić o tyle wcześniej, o ile spóźnił się dzisiejszego dnia.
Konsekwencje można stosować do wielu sytuacji. Dzięki nim jesteśmy dla dziecka
przewidywalni, a przez pozostawienie dziecku wyboru uczą je odpowiedzialności.
 Podając przykład, wspomniał pan o biciu- w społeczeństwie spór o to, czy należy
stosować kary cielesne wzbudza wiele emocji.
Jak już wspomniałem, kary się są zbyt skuteczną strategią i tyczy się to również kar
fizycznych. Przede wszystkim nie uczą one dziecka nowych zachowań ani tego, jak zastąpić
zachowanie nieakceptowane. Badania pokazują, że nie jest to też użyteczne by
powstrzymywać podobne zachowania w przyszłości- częstość nieprawidłowych zachowań nie
spada nawet jeśli rodzice nasilają stosowanie kar. Dużo bardziej efektywne jest rozwijanie
pożądanych zachowań poprzez nagradzanie, o czym mówiłem wcześniej. Co do kar
fizycznych, to stosowanie ich niesie ryzyko wielu negatywnych konsekwencji dla dziecka.
Bicie wiąże się z doświadczeniem upokorzenia, co kształtuje niską samoocenę, dlatego bite
dzieci mają zazwyczaj problemy w nauce, mniejszą wiarę w swoje możliwości. Ponadto
dziecko uczy się, że posłuszeństwo najłatwiej wymusza się przemocą, stąd częściej samo staje
się agresywne i bywa sprawcą przemocy, lub też w drugą stronę- trwale przyzwyczajają się
do roli ofiary. Kara, która wywołuje w dziecku ból i uczucia strachu, gniewu, odbierana jest
jako niesprawiedliwość i prowadzi do chęci odwetu. Dziecko pamięta tylko swoje cierpienie
i nie doświadcza adekwatnego poczucia winy, a jedynie strach przed karą. Przez to nie
uwewnętrznia norm- uczy się, że skoro poniosło karę, to rachunki zostały wyrównane i może
dalej robić źle, byle rodzic się o tym nie dowiedział. Podobnie ma się z karami psychicznymi,
jak ośmieszanie, upokarzanie, zawstydzanie.
 Na początku naszej rozmowy wspomniał pan, że jest wiele czynników istotnych
w wychowaniu, nie tylko kary i nagrody.
To, co w pierwszej kolejności nasuwa mi się na myśl, to przede wszystkim spójność
postaw rodziców. Ważne, by dziecko miało jasność, czego się od niego oczekuje i jakie są
konsekwencje łamania zasad- to porządkuje świat dziecka i daje mu poczucie
bezpieczeństwa. Kiedy każde z rodziców postępuje inaczej, dziecko zaczyna się gubić,
a czasem wykorzystywać taką sytuację dla własnych, doraźnych korzyści.
Wracając natomiast do sytuacji, kiedy dziecko zachowuje się niewłaściwie, to warto,
zanim zaczniemy karać czy wyciągać konsekwencje, zastanowić się, dlaczego nasza pociecha
tak postępuje. Bardzo często złym zachowaniem dziecko chce zwrócić na siebie uwagę- jak
wspomniałem, zło jest bardziej krzykliwe. Może okazać się, że syn lub córka po prostu
potrzebuje naszego zainteresowania, rozmowy, wspólnego spędzania czasu. Wydaje się, że
zabawa z dzieckiem jest dziś, obok pochwały, najlepszą nagrodą, a przy okazji buduje
pozytywną więź z rodzicem.
Ważne jest też zrozumienie świata emocji dziecka, bo to one często kierują zachowaniem.
Rozmowa na temat tego, co dziecko przeżywa pozwala mu w bezpieczny sposób odreagować
przykre doznania, a nam daje szansę wytłumaczenia, w jaki lepszy sposób może sobie ono
poradzić z trudną emocjonalnie sytuacją.
 W jaki sposób można pomóc rodzicom, którzy mają trudności z wychowywaniem
swoich pociech?
Oczywiście najpierw muszą sami chcieć tej pomocy. Czasem w życzliwy sposób
można zasugerować, że są instytucje które mogą ulżyć w ich kłopotach. Bardzo skuteczną
formą są warsztaty umiejętności wychowawczych, prowadzone m.in. przez naszą poradnię,
zazwyczaj nazywane Szkołą dla Rodziców. Wiem, że też inne poradnie w Białymstoku
realizują ten program. Ponadto proponujemy dla rodziców grupowe zajęcia terapeutyczne
z dzieckiem, na których poprzez zabawę uczymy radzenia sobie z emocjami, a kiedy wymaga
tego sytuacja, zapraszamy całą rodzinę na terapię rodzinną.