Cechy niemetryczne

Osteologia
Cechy niemetryczne
Cechy niemetryczne
Cechy niemetryczne, zwane także cechami nieciągłymi,
dyskretnymi, epigenetycznymi są opisywane w antropologii od
czasów Blumenbacha [1776].
Są to cechy niemierzalne, które są dziedziczne, a więc mogą
posłużyć do badania powiązań genetycznych między osobnikami
jednej populacji. Są wykorzystywane do badania odległości
biologicznych pomiędzy populacjami [Laughlin, Jørgensen 1956,
Lane, Sublett 1972 i in.].
Zaletą cech niemetrycznych jest fakt, że mogą one być opisywane
nawet na materiale niekompletnym i źle zachowanym. Cechy
niemetryczne są łatwe do zaobserwowania i nie wymagają
specyficznych procedur i sprzętu niezbędnego do zebrania
pomiarów.
Cechy niemetryczne
Najczęściej opisywane cechy przyjmują jedną z czterech
form:
• kostek wstawnych w szwach czaszki
• nieprawidłowych rozrostowych skostnień (kostne ostrogi,
mostki)
• niekompletnego kostnienia prowadzącego do powstanie
takich wad jak otwór nadbloczkowy foramen
supratrochleare na kości ramieniowej
• wariacje w liczbie i miejscu występowania otworów
odżywczych
Cechy niemetryczne
Właściwe postępowanie w wypadku opisywania cech
niemetrycznych:
• badacz musi zapisywać występowanie, brak jak i przypadki
kiedy obserwacja cechy nie mogła zostać
przeprowadzona. Liczebność występowania cechy nie jest
użyteczna, jeśli nie znamy liczby obserwacji.
• cechy występujące bilateralnie muszą być notowane po
obu stronach osobnika
• choć część cech jest notowana jako obecna/nieobecna,
niektóre wymagają porównania do skali.
• należy przeprowadzać obserwacje także wśród osobników
niedorosłych
Cechy niemetryczne
1. szew czołowy sutura metopica
umiejscowiony pośrodku k. czołowej,
pokmiędzy bregmą a nasionem, zwykle
zrasta się do 3-8 roku życia. Może być
zachowany w całości, bądź też
fragment w pobliżu nasionu
Cechy niemetryczne
2. cechy nadoczodołowe
wcięcie i/lub otwór nadoczodołowy na
górnej krawędzi oczodołu
Cechy niemetryczne
3. szew podoczodołowy
rejestruje się jego obecność na
powierzchni twarzy (mimo że może
występować także w oczodole). Szew
zachowany w całości biegnie od
krawędzi oczodołu do otworu
podoczodołowego
Cechy niemetryczne
4. wielodzielne otwory podoczodołowe
otwory znajdujące się na przedniej
powierzchni k. szczękowej, pod dolną
krawędzią oczodołu, powyżej dołu
nadkłowego
Cechy niemetryczne
5. liczne otwory jarzmowo-twarzowe
otwory znajdujące się na przedniej
powierzchni k. jarzmowej, należy
zaobserwować wielkość i liczbę
Cechy niemetryczne
6. otwór ciemieniowy
otwór znajdujący się na kości ciemieniowej, blisko
szwu strzałkowego,
w pobliżu punktu obelion, często parzysty
Cechy niemetryczne
7. kostki wstawne
a.
b.
c.
os epiptericum
ossa intersuturarum
suturae coronalis
os bregmatica
d.
e.
f.
g.
e.
ossa intersuturarum
suturae sagittalis
os lambdae
ossa intersuturarum
suturae lambdoideae
os asterion
ossa intersuturarum
suturae
occipitomasteoideae
Cechy niemetryczne
8. kość inkaska
brak połączenia pierwotnego punktu kostnienia
znajdującego się na części łuskowej k. potylicznej z
resztą kości potylicznej, należy odróżnić od os
lambdae
częściowa
dwudzielna
trójdzielna
Cechy niemetryczne
9. kanał kłykciowy
otwór kanału występujący w dole kłykciowym,
położony tylnio do kłykci potylicznych, otwór
skierowany przednio-przyśrodkowo
Cechy niemetryczne
10. wielodzielny kanał nerwu
podjęzykowego
kanał nerwu podjęzykowego leży nad kłykciem
potylicznym, zwykle pod kątem prostym do głównej
osi kłykcia.
podział:
całkowity,
wewnątrz kanału
otwór wielki
częściowy, na
powierzchni
częściowy,
wewnątrz kanału
otwór wielki
otwór wielki
Cechy niemetryczne
11. kierunek skrętu zatoki strzałkowej górnej
zwykle zatoka jest prawoskrętna
rozwidlona
lewoskrętna
prawoskrętna
Cechy niemetryczne
12. niepełny otwór owalny
otwór owalny otwarty i połączony z
otworem poszarpanym
Cechy niemetryczne
13. niepełny otwór kolcowy
otwór kolcowy otwarty i połączony z
otworem poszarpanym
Cechy niemetryczne
14. most skrzydłowo-kolcowy
wyrostek kostny skrzydłowo-kolcowy jeśli
rozrośnięty w most łączący blaszkę
boczną k. klinowej i spina angularis
niekompletny
most
wyrostek
kompletny most
Cechy niemetryczne
15. most skrzydłowo-skrzydłowy
wyrostek kostny skrzydłowo-kolcowy jeśli
rozrośnięty w most łączący blaszkę
boczną k. klinowej i powierzchnię
wewnętrzną skrzydła większego
niekompletny
most
wyrostek
kompletny most
Cechy niemetryczne
16. rozstęp bębenkowy
niepełne zrośnięcie się powierzchni
bębenkowej k. skroniowej
Cechy niemetryczne
17. torus auditivus/accusticus
wał kostny wykształcony w kanale
słuchowym zewnętrznym, stopień
zamknięcia kanału powinien być
notowany
Cechy niemetryczne
18. otwór sutkowaty
otwór znajdujący się z tyłu wyrostka
sutkowatego, zwykle na kości
skroniowej, czasami na potylicznej,
bądź na szwie potyliczno-sutkowym,
należy notować położenie i liczbę
Cechy niemetryczne
19. otwór bródkowy
notujemy liczbę, zwykle 2
Cechy niemetryczne
20.a torus mandibularis
wał kostny, bądź szereg występów
na językowej krawędzi żuchwy
Cechy niemetryczne
20.b torus maxillaris
wał kostny, bądź szereg występów
na językowej krawędzi szczęki
Cechy niemetryczne
20.c torus palatinus
wał kostny, bądź szereg występów na językowej krawędzi
żuchwy
Cechy niemetryczne
21. mostek kostny zatoki żuchwowo-gnykowej
mostek kostny nad zatoką żuchwowo-gnykową
Cechy niemetryczne
22. mostek na S1
mostek kostny występujący na kręgu szczytowym, może
być boczny, łączący boczną część wyrostka stawowego
górnego z wyrostkiem poprzecznym, lub tylni, łączący tylnią
część wyrostka stawowego górnego z blaszką łuku kręgu
tylni
częściowy
kompletny
boczny
Cechy niemetryczne
23. wielodzielne otwory wyrostka poprzecznego na S7
wyrostki kostne mogą dzielić otwór wyrostka poprzecznego
całkowicie, lub częściowo
częściowy
kompletny
Cechy niemetryczne
24. otwór nadbloczkowy
perforacja pomiędzy dołem dziobiastym a
dołem
łokciowym, notuje się wielkość
Cechy niemetryczne
25. otwór mostkowy
niewłaściwe zrośnięcie się fragmentów mostka
Cechy niemetryczne
26. dół Allena
wgłębienie na przedniej górnej krawędzi szyjki
k. udowej obok powierzchni stawowej głowy k.
udowej; może odsłaniać beleczki kostne
Cechy niemetryczne
27. płaszczyzna Poiriera
przedłużenie powierzchni stawowej głowy k.
udowej na przednio-górną część szyjki k.
udowej
Cechy niemetryczne
28. trzeci krętarz
guzowatość umiejscowiona na górnej
powierzchni kresy pośladkowej
29. fossa hypotrochanterica
dół znajdujący się bocznie w stosunku do kresy
pośladkowej
Cechy niemetryczne
31. otwór/wcięcie łopatki
wcięcie lub otwór występujący na
krawędzi górnej łopatki, notujemy
stopień zaawansowania
Cechy niemetryczne
32. wcięcie rzepki
wcięcie na górno-bocznej krawędzi rzepki,
może mieć gładkie lub poszarpane krawędzie