Kryteria opiniowania przedsięwzięć w zakresie małej energetyki

Transkrypt

Kryteria opiniowania przedsięwzięć w zakresie małej energetyki wodnej
__________________________________________________________________________________________
KRYTERIA OPINIOWANIA
PRZEDSIĘWZIĘĆ
W ZAKRESIE
MAŁEJ ENERGETYKI WODNEJ
__________________________________________________________________________________________
SPIS TREŚCI
1.
USTALENIA OGÓLNE
STR.:
3
1.1. Wstępne warunki podejmowania inwestycji
3
1.2. Podstawy prawne opiniowania lokalizacji i projektów w zakresie małej energetyki
5
1.3. Etapy opiniowania przez RZGW
7
1.4. Rodzaj dokumentacji przedstawianej do opiniowania na poszczególnych
etapach uzgadniania.
1.5. Zakres niezbędnych informacji w opiniowanej dokumentacji.
2.
UWARUNKOWANIA TECHNICZNE
7
8
9
2.1. UWARUNKOWANIA LOKALIZACYJNE
9
2.1.1.
Ograniczenia i zakazy w zakresie lokalizacji
9
2.1.2.
Zalecane lokalizacje
9
2.2. UWARUNKOWANIA HYDROLOGICZNE
2.2.1.
Analiza możliwości wykorzystania przepływów przez obiekt piętrzący i
elektrownię
2.2.2.
10
10
Wpływ na przepływ nienaruszalny oraz ewentualny pobór przez innych
użytkowników
10
2.3. UWARUNKOWANIA W ZAKRESIE ROZWIĄZAŃ
HYDROTECHNICZNYCH
11
2.3.1.
Wykorzystywanie istniejących obiektów piętrzących
11
2.3.2.
Obiekty projektowane – wymagania funkcjonalne
11
2.3.3.
Zasady piętrzenia na progu – gospodarowanie wodą
12
2.3.4.
Kryteria doboru Normalnego i Maksymalnego Użytkowego Poziomu Piętrzenia
(NPP i Max.UPP))
13
2.3.5.
Konstrukcja progów piętrzących
13
2.3.6.
Uwarunkowania pracy zamknięć.
14
2.3.7.
Konstrukcje przepławek.
15
2.3.8.
Urządzenia kontrolno-pomiarowe
17
2.3.9.
Stabilność dna i brzegów w zasięgu oddziaływania progu
17
2.4
UWARUNKOWANIA W ZAKRESIE ROZWIĄZAŃ HYDROENERGETYCZNYCH 17
2.4.1.
Prace studialne i przygotowawcze
17
2.4.2.
Analiza techniczno-ekonomiczna uzasadniająca budowę elektrowni
18
2.4.3.
Kształtowanie budowli hydroenergetycznych
18
2.4.4.
Wymagania dotyczące budynku elektrowni
19
2.4.5.
Zabezpieczenia elektrowni przed dopływem zanieczyszczeń pływających i
2.4.6.
transportem rumowiska
19
Zapobieganie stratom ryb w turbinach elektrowni
19
__________________________________________________________________________________________
2.4.7.
Charakter pracy MEW
20
2.5.UWARUNKOWANIA W ZAKRESIE GOSPODAROWANIA WODĄ
20
2.5.1.
Ustalenia ogólne
20
2.5.2.
Gospodarowanie wodą w okresie podwyższonych stanów
20
2.5.3.
Gospodarowanie wodą w okresie suszy
20
2.6.
UWARUNKOWANIA W ZAKRESIE UTRZYMANIA, KONSERWACJI I
EKSPLOATACJI OBIEKTÓW
21
2.7. WPŁYW NA KORYTO CIEKU TERENY PRZYBRZEŻNE I WARUNKI
PRZEPŁYWU
3. UWARUNKOWANIA ŚRODOWISKOWE I PRZYRODNICZE
21
22
3.1. OBSZARY WYŁĄCZONE Z MOŻLIWOŚCI REALIZACJI INWESTYCJI
MAŁEJ ENERGETYKI
22
3.2. OBSZARY O OGRANICZONEJ MOŻLIWOŚCI REALIZACJI INWESTYCJI
MAŁEJ ENERGETYKI
22
3.2.1. Parki krajobrazowe i obszary chronionego krajobrazu
22
3.2.2. Wyznaczone i projektowane obszary Natura 2000
23
3.2.3. Tereny, na których ustanowiono formy ochrony przyrody w postaci pomników przyrody,
stanowisk dokumentacyjnych, użytków ekologicznych lub zespołów przyrodniczo –
krajobrazowych.
23
3.2.4. Obszary, na których realizacja tego typu obiektów jest sprzeczna z ustaleniami celów
środowiskowych dla jednolitych części wód i obszarów chronionych – zawarte w planach
gospodarowania wodami na obszarze dorzecza oraz warunkach korzystania z wód regionu
wodnego
24
3.3. OBSZARY DOPUSZCZONE DO REALIZACJI INWESTYCJI MAŁEJ ENERGETYKI
24
3.3.1. Uwarunkowania formalne
24
3.3.2. Uwarunkowania szczegółowe
25
3.3.3. Warunki prowadzenia robót budowlanych
25
__________________________________________________________________________________________
1. USTALENIA OGÓLNE
1.1. Wstępne warunki podejmowania inwestycji
Potencjalnemu inwestorowi rozważającemu budowę małej elektrowni wodnej należy
uświadomić, że:
W zakresie lokalizacji
− wyklucza się budowę MEW w parkach narodowych i rezerwatach przyrody,
− mogą występować istotne ograniczenia na terenach objętych innymi formami
ochrony środowiska jak: parki krajobrazowe, obszary chronionego krajobrazu,
obszary Natura 2000, pomniki przyrody, stanowiska dokumentacyjne, użytki
ekologiczne i zespoły przyrodniczo – krajobrazowe,
− należy brać pod uwagę uwarunkowania wynikające z istniejącego i planowanego
zagospodarowania koryta cieku i terenów przyległych tj. istniejące budowle
piętrzące i regulacyjne, przekroczenia komunikacyjne (mosty, kładki, brody),
przekroczenia cieku elementami sieci uzbrojenia terenu (wodociągi, ciągi
kanalizacyjne, gazociągi, kable energetyczne itp.), wyloty kanalizacji i odwodnień,
tereny osuwiskowe, możliwość wystąpienia niepożądanego podwyższenia poziomu
wód gruntowych
na terenach zabudowanych lub wykorzystywanych rolniczo
(zawodnienie), możliwość zwiększenia zagrożenia przeciwpowodziowego dla
przyległych terenów.
− wyklucza się wykorzystywanie zapór przeciw rumowiskowych dla potrzeb małej
energetyki.
W zakresie gospodarowania wodą
Przepływ dyspozycyjny dla potrzeb elektrowni wodnej określony na podstawie
szczegółowych obliczeń hydrologicznych (wykonanych przez osobę z uprawnieniami
hydrologicznymi) powinien uwzględniać ograniczenia wynikające:
− z konieczności zachowania przepływu biologicznego w cieku poniżej budowli
piętrzącej ,
− z poboru wody przez urządzenia służące migracji ryb( przepławki),
−
z poboru wody przez innych użytkowników w ilości określonej w istniejących lub
rozpatrywanych pozwoleniach wodnoprawnych,
Dla elektrowni wodnych nie powiązanych ze zbiornikami retencyjnymi należy zapewnić
automatyczne położenie zamknięć na stopniu piętrzącym w warunkach przyboru wód.
__________________________________________________________________________________________
W zakresie rozwiązań technicznych

niezbędne jest opracowanie analizy techniczno - ekonomicznej uzasadniającej
celowość budowy elektrowni – organ właściwy do wydania pozwolenia wodnoprawnego może odmówić jego wydania jeśli projektowany sposób korzystania z
wody dla celów energetyki wodnej nie zapewnia wykorzystania potencjału
hydroenergetycznego w sposób technicznie i ekonomicznie uzasadniony
(marnotrawstwo energii wody),

układ sytuacyjny i wysokościowy budowli piętrzącej, elektrowni, przepławki dla
ryb, rozdzielni głównej, drogi dojazdowej i innych obiektów związanych
powinien zapewniać:
− prawidłowe funkcjonowanie budowli piętrzącej w warunkach normalnej
eksploatacji i w czasie powodzi,
− prawidłowe
działanie
elektrowni
(odpowiednie
wykorzystanie
przepływów, zabezpieczenie przed dopływem rumowiska, ograniczenie
dostępu dla ryb),
− prawidłowe działanie urządzeń służących migracji dla ryb,
− zachowanie dostępu do urządzeń sterujących elektrowni w warunkach
powodziowych,

rozwiązania techniczne powinny zapewniać:
− bezpieczeństwo obiektu,
− zachowanie stabilności dna i brzegów poniżej i powyżej budowli
piętrzącej w granicach jej oddziaływania,
− uzyskanie odpowiedniej przepustowości budowli piętrzącej (w warunkach
powodziowych),
− pierwszeństwo poboru wody dla przepławki dla ryb, oraz zachowania
przepływu biologicznego (dla rozwiązań derywacyjnych),
− przyjęcie normalnego poziomu piętrzenia w zakresie nie powodującym
niekorzystnego wpływu na koryto cieku i tereny przyległe oraz
przekroczenia i wyloty.
W zakresie ochrony środowiska naturalnego

należy uwzględniać ograniczenia i zakazy wynikające z lokalizacji inwestycji
hydroenergetycznych na terenach objętych określonymi formami ochrony
przyrody,
__________________________________________________________________________________________

przyjęte rozwiązania nie mogą wpływać na pogorszenie stanu wód i
biologicznych stosunków w środowisku wodnym a w szczególności warunków
bytowania ryb i innych organizmów wodnych ani uniemożliwiać ich migracji,

należy liczyć się z koniecznością opracowania charakterystyki środowiska
przyrodniczego i potrzebą opracowania raportu oddziaływania na środowisko,

należy liczyć się z koniecznością budowy przepławki.
W zakresie formalno-prawnym
Inwestor powinien uzyskać:
− decyzję o warunkach zabudowy terenu lub wypis i wyrys z miejscowych planów
zagospodarowania przestrzennego
− decyzję o środowiskowych uwarunkowaniach,
− pozwolenie wodno-prawne,
− pozwolenie na budowę,
− opinie i uzgodnienia w zakresie wynikającym z przepisów lub określonym przez
instytucje uzgadniające.
1.2.Podstawy formalno-prawne przedsięwzięć w zakresie małej energetyki
1.2.1. Ustawa Prawo Wodne z dn.18 lipca 2001 r. (tekst jednolity Dz. U. z 2005 r.
Nr 239 poz.2019 z późn. zm.),
1.2.2. Ustawa Prawo Budowlane z dn. 7 lipca 1994r (tekst jednolity Dz.U. 2006 r. Nr
156, poz.1118),
1.2.3. Ustawa o ochronie przyrody z dn. 16 kwietnia 2004 r. (Dz.U. 2004 r. Nr 92
poz.880),
1.2.4. Prawo ochrony środowiska z dn. 27 kwietnia 2001r (tekst jednolity Dz.U. 2006
r. Nr129 poz.902)
1.2.5. Ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym z dn. 27 marca 2003
r. (Dz.U. 2003 r. Nr 80 poz.717)
1.2.6. Rozporządzenie Rady Ministrów
z dn. 9 listopada 2004 r. w sprawie
określenia rodzajów przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na
środowisko oraz szczegółowych uwarunkowań związanych z kwalifikowaniem
przedsięwzięcia do sporządzania raportu o oddziaływaniu na środowisko
(Dz.U. 2004 r. Nr 257 poz. 2573)
__________________________________________________________________________________________
1.2.7. Rozporządzenie MOŚZNiL z dn. 20 grudnia 1996 r. w sprawie warunków
technicznych jakim powinny odpowiadać obiekty budowlane gospodarki
wodnej i ich usytuowanie (Dz.U. 1997 r. Nr 21 poz. 111).
1.2.8. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dn. 2 września 2004 r. w sprawie
szczegółowego zakresu i formy dokumentacji projektowej, specyfikacji
technicznych wykonania i odbioru robót budowlanych oraz programu
funkcjonalno-użytkowego (Dz.U. 2004 r. Nr 202 poz.2072).
1.2.9. Rozporządzenie Ministra Ochrony Środowiska dn. 17 sierpnia 2006r w
sprawie zakresu instrukcji gospodarowania wodą (Dz.U.2006 r Nr150
poz.1087)
1.2.10. Rozporządzenie Rady Ministrów z dn. 18 stycznia 2006 r w sprawie
wysokości opłat rocznych za oddanie w użytkowanie gruntów pokrytych
wodami (Dz.U. Nr 13/2006 p.90)
Uprawnienia RZGW do opiniowania projektów w zakresie małej energetyki wodnej
wynikają z:
Prawa Wodnego w zakresie:
− Art. 4.1. – sprawowania funkcji jednego z organów właściwych w sprawie
gospodarowania wodami,
− Art. 11. – wykonywania praw właścicielskich w stosunku do wód istotnych dla
kształtowania zasobów wodnych oraz ochrony przeciwpowodziowej, w
szczególności wód podziemnych oraz śródlądowych wód powierzchniowych,
− Art.13 – wykonywania uprawnień w zakresie rybactwa na wodach śródlądowych
stanowiących własność Skarbu Państwa,
− Art. 21 i 22 – obowiązku utrzymywania wód stanowiących własność Skarbu
Państwa a obejmującego m.in. zachowanie lub odtworzenie stanu dna i brzegów,
zapewnienie swobodnego spływu wód i lodów i zapewnienie właściwych
warunków korzystania z wody,
− Art. 25 – ochrony przed niszczeniem lub uszkadzaniem brzegów wód
śródlądowych oraz gruntów pod nimi
− Art. 26 – obowiązku utrzymywania w należytym stanie technicznym koryt cieków
naturalnych (stanowiących własność Skarbu Państwa), regulowania stanu wód lub
przepływów stosownie do możliwości znajdujących się na nich urządzeń
__________________________________________________________________________________________
wodnych
oraz warunków hydrologicznych, zapewnienia swobodnego spływu
wód powodziowych oraz lodów oraz dbania o utrzymanie dobrego stanu wód ,
− Art. 82 – rozpatrywania możliwości wykonywania urządzeń wodnych oraz
wznoszenia innych obiektów budowlanych na obszarach bezpośredniego
zagrożenia powodzią,
− Art. 87 i 88 – gospodarowania wodą w okresie powodzi lub suszy,
− Art. 92 – wykonywania kontroli gospodarowania wodami, realizacji zadań
związanych z utrzymaniem wód lub urządzeń wodnych, koordynowania działań
związanych z powodzią lub suszą, pełnienia funkcji inwestora w zakresie
gospodarki wodnej oraz występowania na prawach strony w postępowaniach
administracyjnych prowadzonych na podstawie ustawy w sprawach dotyczących
regionu wodnego.
− Art. 156 - 162 – kontroli gospodarowania wodami
1.3.Etapy opiniowania przez RZGW
Przewiduje się następujące etapy opiniowania przedsięwzięć w zakresie małej energetyki
wodnej:

opinia wstępna,

opinia podstawowa,

udział w postępowaniach administracyjnych.
1.4.Rodzaj dokumentacji przedstawianej do opiniowania przez RZGW.
Opinia wstępna.
Opinii wstępnej dokonuje się na podstawie „Koncepcji budowy małej elektrowni wodnej
wraz analizą opłacalności” lub podobnych opracowań studialnych.
Opinia podstawowa.
Opinii podstawowej dokonuje się na podstawie:
− operatu wodno-prawnego,
− projektu budowlanego.
__________________________________________________________________________________________
1.5.Zakres niezbędnych informacji w opiniowanej dokumentacji.
Etap opinii wstępnej.
Etap ten ma za zadanie wyeliminowanie nieodpowiednich lokalizacji i rozwiązań bez
potrzeby ponoszenia nadmiernych kosztów przez potencjalnego Inwestora oraz określenie
wymagań Administratora cieku niezbędnych do spełnienia.
W stanowiącej podstawę opiniowania na tym etapie „Koncepcji budowy małej elektrowni
wodnej wraz analizą opłacalności” lub innych tego typu opracowaniach studialnych
powinny znaleźć się informacje dotyczące:
•
lokalizacji (w razie potrzeby – w wariantach) wraz z analizą i uzasadnieniem,
•
przepływów
charakterystycznych
i
powodziowych
o
określonym
prawdopodobieństwie występowania oraz krzywych sum czasów trwania
przepływów dla wybranej lokalizacji,
•
parametrów progu piętrzącego,
•
wysokości piętrzenia wody,
•
wpływu spiętrzenia na obiekty w korycie i tereny przyległe
•
innych użytkowników korzystających z wody rozpatrywanego cieku w zasięgu
oddziaływania projektowanej inwestycji i zakresu ich udziału w rozbiorze wody,
•
rodzaju elektrowni,
•
podstawowych elementów składowych inwestycji, ich gabarytów i parametrów
technicznych (spad, przełyk instalowany, moc i wielkość produkcji elektrowni),
•
stopnia wykorzystania przepływu dyspozycyjnego,
•
działań zapewniających odpowiednie warunki migracji ryb
•
wpływu na środowisko naturalne i krajobraz.
Etap opinii podstawowej.
Etap ten ma za zadanie sprawdzenie wprowadzenia do projektowanych szczegółowych
rozwiązań – warunków, zaleceń i zmian zawartych w opinii wstępnej.
Zakres wymaganych informacji - zgodny z przepisami określającymi zawartość:
− operatu wodno-prawnego,
− projektu budowlanego,
__________________________________________________________________________________________
2. UWARUNKOWANIA TECHNICZNE
2.1. UWARUNKOWANIA LOKALIZACYJNE
2.1.1.Ograniczenia i zakazy w zakresie lokalizacji
Zakaz realizacji inwestycji z zakresu małej energetyki wodnej obowiązuje w
odniesieniu do terenów parków narodowych i rezerwatów przyrody ( wg p. 3.1.)
Istotne ograniczenia w lokalizacji małych elektrowni wodnych mogą występować na
terenach parków krajobrazowych i obszarów chronionego krajobrazu (szczegóły – wg
p.3.2.1.)
Na obszarach Natura 2000 – małe elektrownie wodne mogą być realizowane tylko
wyjątkowo w przypadku gdy w wyniku przeprowadzonej oceny oddziaływania na
środowisko stwierdzono brak negatywnego wpływu na siedliska przyrodnicze oraz
gatunki roślin i zwierząt, dla których został wyznaczony obszar natura 2000. (szczegóły –
wg p.3.2.2.)
Określone ograniczenia w lokalizacji małych elektrowni wodnych mogą występować
na terenach na których ustanowiono formy ochrony przyrody w postaci
przyrody,
stanowisk
dokumentacyjnych,
użytków
ekologicznych
lub
pomników
zespołów
przyrodniczo – krajobrazowych. (szczegóły – wg p.3.2.3.)
Ograniczenia lub zakazy na obszarach, na których realizacja tego typu obiektów jest
sprzeczna z ustaleniami celów środowiskowych dla jednolitych części wód i obszarów
chronionych – zawarte w planach gospodarowania wodami na obszarze dorzecza.
Ograniczenia techniczne ze względu na zabudowę koryta (wyloty drenaży, rowów,
kanałów, kładki i mosty), ujścia dopływów i niekorzystny wpływ na przyległe tereny
(zawodnienia i podtopienia terenów zabudowanych i gruntów rolnych).
Ograniczenia wynikające z oddziaływania sąsiednich piętrzeń lub innych obiektów.
2.1.2.Zalecane lokalizacje
• na ciekach o dużych spadkach podłużnych i odpowiednich przepływach,
• na odcinkach cieków o możliwie trwałych, zwartych korytach, o nurcie położonym w
osi koryta, tj. na odcinkach przejściowych krzywizny trasy (korzystne ze względu na
transport rumowiska), aby nie zmieniać istniejącej struktury morfologicznej koryta
głównego i nie powodować zmian erozyjnych w strefie brzegowej,
• przy meandrującym korycie – na łukach wklęsłych (dobry napływ wody do
elektrowni),
• na terenach słabo zagospodarowanych,
• na terenach o przeciętnej, nie wyróżniającej się wartości przyrodniczej,
__________________________________________________________________________________________
• jeśli nie stoją temu na przeszkodzie względy ochrony środowiska a opracowania
studialne dopuszczają taka możliwość – wskazane są lokalizacje progów piętrzących z
elektrowniami wodnymi w kaskadzie co pozwala na lepsze wykorzystanie potencjału
energetycznego wody, zachowanie większej stabilności dna i zwiększenie retencji.
2.2. UWARUNKOWANIA HYDROLOGICZNE
2.2.1.Analiza możliwości wykorzystania przepływów przez obiekt piętrzący i
elektrownię.
Przepustowość progu piętrzącego powinna pozwolić na przeprowadzenie (przy
położonych zamknięciach ale bez uwzględnienia przepływu przez elektrownię)
przepływu równego wodzie brzegowej. Przepływy większe przechodzą po terasie
zalewowej i ponad progiem piętrzącym i elektrownią.
Przełyk instalowany – jeden z podstawowych parametrów technicznych decydujących o
możliwości i racjonalności budowy małej elektrowni wodnej, powinien być dobierany, z
uwzględnieniem ustaleń p.2.2.2, na podstawie analizy krzywej sum czasów trwania
przepływów sporządzonej dla rozpatrywanego przekroju a stanowiącej element operatu
hydrologicznego opracowanego dla potrzeb małej elektrowni wodnej przez osobę z
uprawnieniami hydrologicznymi.
2.2.2.Wpływ na przepływ nienaruszalny oraz ewentualny pobór przez innych
użytkowników.
Przy określaniu wielkości odpływu dyspozycyjnego należy uwzględniać konieczność:
− zachowania przepływu nienaruszalnego (biologicznego) w cieku na całej długości
oddziaływania małej elektrowni wodnej i związanych z nią urządzeń,
− zapewnienia odpowiedniego przepływu przez przepławkę jeśli jest wymagane jej
wykonanie (przepływ ten należy uwzględnić w przepływie nienaruszalnym),
− zachowania możliwości poboru wody przez innych użytkowników w ilościach i na
warunkach określonych w pozwoleniach wodno-prawnych, z uwzględnieniem ujętych
w tych pozwoleniach zrzutów (z wyjątkiem zrzutów wód opadowych),
2.3.UWARUNKOWANIA W ZAKRESIE ROZWIĄZAŃ HYDROTECHNICZNYCH
__________________________________________________________________________________________
2.3.1. Wykorzystywanie istniejących obiektów
Stopnie regulacyjne lub naturalne progi skalne
Ze względu na derywacyjne doprowadzenie wody do elektrowni – kanałem otwartym
(młynówką) lub rurociągiem i konieczność zapewnienia przepływu biologicznego na
odcinku od obiektu piętrzącego do wylotu z elektrowni – jest to rozwiązanie nie zalecane,
dopuszczalne tylko po uzgodnieniu z RZGW już na wstępnym etapie rozważań.
Zapory przeciw rumowiskowe.
Ze względu na specyficzny charakter pracy i zadania zapór przeciw rumowiskowych
wyklucza się ich wykorzystywanie dla potrzeb małej energetyki
2.3.2. Obiekty projektowane – wymagania funkcjonalne
Niniejsze „Kryteria…” odnoszą się głównie do progów piętrzących wykonywanych dla
potrzeb małej energetyki (pełniących ewentualnie dodatkowo funkcję stabilizacji dna).
Przez to pojęcie należy rozumieć obiekty piętrzące wodę do poziomu wody brzegowej.
Zasady
ustalania
piętrzenia
i
gospodarowania
wodą
tego
typu
obiektów
podporządkowane są potrzebom energetyki.
Wody większe od wody brzegowej przepuszczane są przy położonych zamknięciach tj.
przy w przybliżeniu wyrównanych stanach wody dolnej i górnej i przechodzą ponad
koroną budowli piętrzącej i elektrowni.
Projektowane dla celów małej energetyki progi piętrzące powinny zapewniać:
− spiętrzenie dla potrzeb elektrowni,
− bezpieczne przeprowadzenie wód powodziowych,
− zapewnienie przepływu biologicznego poniżej progu w każdych warunkach,
również w okresie postoju elektrowni a także przy elektrowniach derywacyjnych,
− przepuszczanie rumowiska,
− możliwość migracji ryb (gdy jest to uzasadnione lokalnymi warunkami
środowiska)
− stabilność dna i brzegów z zasięgu oddziaływania progu piętrzącego.
2.3.3. Zasady piętrzenia na progu – gospodarowanie wodą
Ustala się dla progów piętrzących następujące poziomy piętrzenia:
__________________________________________________________________________________________
Minimalny Poziom Piętrzenia (Min.PP) – odpowiada rzędnej progu stałego lub rzędnej
górnej krawędzi położonych zamknięć.
Normalny Poziom Piętrzenia (NPP) – poziom korony podniesionych zamknięć
ruchomych progu piętrzącego (niższy od poziomu wody brzegowej)
Maksymalny Użytkowy Poziom Piętrzenia (Max.UPP) – maksymalny poziom piętrzenia
użytkowego przy podniesionych zamknięciach i dopływie większym od przełyku
instalowanego, odpowiadający napełnieniu nie wyższym niż przy wodzie brzegowej.
• W normalnych warunkach eksploatacji - zasady piętrzenia podporządkowane są
potrzebom energetyki.
Przez normalne warunki eksploatacji należy rozumieć utrzymywanie się przepływów i
spadów w przedziale granicznych wielkości wynikających z technicznych (minimalny
przepływ,
minimalny
spad)
i
ekonomicznych
(sprawność)
warunków
pracy
hydrozespołu.
− Przy Qpn≤Qi tj. przepływie w cieku netto Qpn (tzn. z uwzględnieniem przepływu
przez przepławkę i ewentualnie na przepływu biologicznego) mniejszym lub równym
od przełyku instalowanego elektrowni Qi - utrzymywany jest NPP a cały przepływ
netto spracowywany jest przez elektrownię.
− Przy Qpn> Qi tj. przepływie w cieku netto Qpn większym od przełyku instalacyjnego
Qi - część przepływu odpowiadająca Qi przepływa przez elektrownię a pozostała przez
odpowiednio obniżone zamknięcia (lub upust – jeśli jest). Utrzymywany jest NPP z
dopuszczalnymi (ze względu na czas reakcji czujników poziomu wody) wahaniami nie
przekraczającymi Max.UPP.
Uwaga: W przypadku gdy przepływ w cieku jest mniejszy od minimalnego przełyku
turbozespołu umożliwiającego jego pracę – należy zapewnić przepływ biologiczny
poniżej progu piętrzącego.
• W warunkach powodziowego przyboru wód zasady piętrzenia są następujące:
Gdy wzrost przepływu doprowadzi do zmniejszenia spadu do wielkości minimalnej dla
zastosowanych hydrozespołów następuje zatrzymanie elektrowni i całkowite położenie
zamknięć (Min.PP). Całość przepływu przechodzi przez jaz.
2.3.4. Kryteria doboru Normalnego i Maksymalnego Użytkowego Poziomu Piętrzenia
(NPP i Max.UPP))
__________________________________________________________________________________________
Normalny Poziom Piętrzenia (NPP) powinien być jak najwyższy ale z zapasem w
stosunku do wody brzegowej. Nie powinien powodować: podtopienia wylotów drenaży,
kanalizacji, rowów melioracyjnych, niedopuszczalnego zmniejszania światła mostów i
innych obiektów komunikacyjnych.
Maksymalny Użytkowy Poziom Piętrzenia (Max.UPP) odpowiada napełnieniu nie
przekraczającemu wody brzegowej i stanowi najwyższy dopuszczalny poziom piętrzenia
użytkowego w normalnych warunkach eksploatacji.
Wielkość rezerwy piętrzenia pomiędzy NPP i Max.UPP ustala się indywidualnie w
zależności od dokładności pomiaru czujników poziomu wody i szerokości koryta cieku –
w taki sposób aby ograniczyć częstotliwość manewrowania zamknięciami przy
niewielkich zmianach przepływu. Orientacyjnie może ona wynosić ok.10-15cm.
2.3.5. Konstrukcja progów piętrzących
Próg piętrzący dla celów energetycznych składa się z:
− jazu z przyczółkami (ewentualnie filarami) i wypadem,
− budynku elektrowni,
− przepławki dla ryb.
Jaz składa się z części stałej i ruchomej (zamknięć).
Część stała jazu stanowi fundament dla zamknięć jazu a jednocześnie przelew przy
Min.PP.
Ze względu na umożliwienie transportu rumowiska przez jaz (przy jednoczesnym
niedopuszczeniu dopływu rumowiska do elektrowni – wyższy próg wlotu) – wysokość
wzniesienia progu stałego jazu ponad dno rzeki nie powinna być większa niż 0,3-0,5m.
Wzniesienie korony przyczółków i filarów jazu ponad NPP również powinno wynosić
0,3-0,5m.
Część ruchomą jazu stanowią zamknięcia, których górna krawędź powinna
odpowiadać NPP. Ze względu na charakter pracy progu piętrzącego (zalewanie przy
przepływach wyższych od wody brzegowej) dopuszcza się instalowanie tylko dwu
rodzajów zamknięć: powłokowych i klapowych, które w pozycji położonej powinny
umożliwiać przeprowadzenie bez spiętrzenia całej wody brzegowej.
Niecka wypadu jazu
__________________________________________________________________________________________
Konstrukcja niecki powinna uwzględniać asymetryczne wprowadzenie wody z
elektrowni oraz możliwość odprowadzenia rumowiska (z ograniczeniem jego
sedymentacji w obrębie niecki) do stanowiska dolnego.
Parametry niecki należy określać na podstawie obliczeń hydraulicznych dla
najniekorzystniejszej kombinacji wielkości spadu i przepływu w warunkach normalnej
eksploatacji oraz dodatkowo dla maksymalnego (wyższego od wody brzegowej)
obliczeniowego przepływu powodziowego w danym przekroju przy położonych
zamknięciach (przelew o szerokiej koronie).
Należy zwrócić szczególną uwagę na konieczność przeprowadzenia analizy określającej
prognozę wielkości erozji na dolnym stanowisku progu w nawiązaniu do występujących
warunków geologicznych oraz wielkości prognozowanych przepływów powodziowych i
zastosowanie odpowiednio głębokiego posadowienia fundamentów budowli piętrzącej i
elektrowni.
Zaleca się stosowanie poniżej niecki wypadowej jazu – sztucznego wyboju
ubezpieczonego grubym narzutem kamiennym lub koszami siatkowo – kamiennymi oraz
dodatkowych ubezpieczeń skarp koryta poniżej wylotu z niecki.
2.3.6. Uwarunkowania pracy zamknięć.
Ze względu na szybki przybór wód w warunkach górskich lub podgórskich - należy
zapewnić odpowiednią sprawność operacyjną zamknięć oraz automatyczne powiązanie
sterowania elektrowni i zamknięć jazowych progu.
Zamknięcia jazu powinny:
− umożliwiać przepuszczanie zróżnicowanych ilości wody,
− zapewniać przepuszczenie bez żadnych ograniczeń ani zakłóceń przepływów
większych od przełyku instalowanego elektrowni,
− umożliwiać pracę elektrowni w możliwie najdłuższym czasie,
− zapewniać automatyczną, płynną regulację przepływu w trakcie przyboru wód w
taki sposób aby nie powodować wystąpienia z koryta głównego przepływu, który
mieści się w tym korycie przy położonych zamknięciach (wody brzegowej),
− zapewniać szybkość opuszczania nie mniejszą niż szybkość przyboru wód w
korycie cieku w przekroju progu tj. przyrost wydatku przelewu przy opuszczaniu
zamknięć powinien być większy od przyrostu przepływów w jednostce czasu,
__________________________________________________________________________________________
− być opuszczane z zachowaniem tego samego poziomu krawędzi przelewów we
wszystkich przęsłach (dla przeciwdziałania lokalnym rozmyciom na dolnym
stanowisku).
2.3.7. Konstrukcje urządzeń służących migracji ryb(przepławek) .
Lokalizacja, ukształtowanie i wymiary urządzeń służących migracji ryb, sposób
wprowadzenia wody (na górnym stanowisku), prędkości przepływu wody oraz sposób
wyprowadzenia wody z tych urządzeń (na dolnym stanowisku)
powinny zostać
dostosowane do składu gatunkowego i zdolności pływackich migrujących przez nie ryb.
Efektywność funkcjonowania tych urządzeń powinna być:
• dla priorytetowych gatunków ryb minimum dobra tzn. ponad 95% ryb musi
pokonać urządzenie przy opóźnieniu w wędrówce nie dłuższym niż kilka godzin,
• dla pozostałych gatunków ryb minimum dostateczna tzn. ponad 70% ryb musi
pokonać urządzenie przy opóźnieniu w wędrówce nie dłuższym niż kilka dni.
Do grupy gatunków priorytetowych zalicza się ryby dwuśrodowiskowe oraz ryby ujęte w
załączniku II (gatunki Natura 2000) i załączniku V (gatunki o znaczeniu gospodarczym)
Dyrektywy Siedliskowej 92/43/EWG.
Urządzenia służące migracji ryb powinny być lokalizowane po tej samej stronie cieku
co elektrownia w taki sposób, aby wejście do urządzenia (od strony wody dolnej) było
umiejscowione poniżej wylotu wody z elektrowni a wyjście z urządzenia (od strony
wody górnej) powyżej wlotu wody do elektrowni.
Prędkość wody wypływającej z wejścia do urządzeń służących migracji ryb (od wody
dolnej) powinna być, co najmniej 10% większa od prędkości wypływu z rury ssącej (dla
wytworzenia prądu wabiącego) a prędkość wody wpływającej do urządzenia (od wody
górnej) powinna być, co najmniej 10% mniejsza od średniej prędkości wody w tym
przekroju cieku (dla ochrony przed dopływem zanieczyszczeń).
Przy progach z zamknięciami powłokowymi lub klapowymi należy przyjmować
rozwiązania zapobiegające nagłemu odwodnieniu urządzenia służącego migracji ryb w
przypadku położenia zamknięcia.
Wędrówki ryb w wodach płynących odbywają się dwukierunkowo: w dół rzeki poprzez
turbiny elektrowni wodnych lub przelewy urządzeń hydrotechnicznych, w górę rzeki
poprzez urządzenia służące migracji ryb.
Przy progach lokalizowanych na rzekach będących historycznymi szlakami migracji
ryb dwuśrodowiskowych powinno się budować dwa urządzenia służące migracji ryb:
jedno zapewniające warunki migracji ryb w dół rzeki (przelew powierzchniowy z niecką
__________________________________________________________________________________________
wypadową o głębokości powyżej 1,2 m), drugie zapewniające warunki migracji ryb w
górę rzeki.
W zależności od składu gatunkowego migrujących ryb oraz od występujących warunków
terenowych i konstrukcji progu piętrzącego mogą być stosowane różne rodzaje urządzeń
służących migracji ryb w górę rzeki:
− obejścia (tzw. urządzenia bliskie naturze) – najbardziej zalecane, w postaci
dodatkowego
koryta
z
głazami
lub
przelewami
poza
korytem
cieku
(przypominające naturalny odcinek potoku) - stosowane zazwyczaj przy niższych
piętrzeniach, wymagają odpowiedniej ilości miejsca.
− przepławki komorowe (tzw. urządzenia techniczne) – w postaci szeregu komór
oddzielonych przelewami, przesmykami lub szczelinami. W grupie tych urządzeń
jako jedne z najbardziej efektywnych urządzeń technicznych zalecane są
przepławki komorowe szczelinowe, w których komory rozdzielone są ścianami z
wyciętymi
na
całą
wysokość
pionowymi
szczelinami,
uzupełnionymi
deflektorami – stosowane przy niższych i średnich piętrzeniach, zwłaszcza w
sytuacji braku miejsca.
Typ urządzenia służącego migracji ryb należy przyjmować indywidualnie biorąc pod
uwagę warunki hydrologiczne, parametry techniczne budowli piętrzącej oraz dane co do
składu zespołu występujących w danym cieku ryb i ich wymagań środowiskowych.
Zaleca się aby w skład zespołu opracowującego szczegółowe rozwiązania urządzeń
służących migracji ryb wchodził ichtiolog specjalizujący się tych zagadnieniach.
Więcej informacji dotyczących konstrukcji urządzeń służących migracji ryb można
znaleźć w następujących opracowaniach:
• Lubieniecki B., 2003: Przepławki i drożność rzek. Wydawnictwo Instytutu Rybactwa
Śródlądowego w Olsztynie,
• Bojarski A., Jeleński J., Jelonek M., Litewka T., Wyżga B., Zalewski J. „Zasady dobrej
praktyki w utrzymaniu rzek i potoków górskich”. Ministerstwo Rolnictwa,
Departament Zasobów Wodnych. Warszawa 2005r..
Niezależnie od tych zaleceń rozwiązania urządzeń służących migracji ryb należy na
etapie koncepcji i etapie projektu technicznego uzgadniać z RZGW w Krakowie.
2.3.8. Urządzenia kontrolno-pomiarowe
__________________________________________________________________________________________
W związku z zagrożeniem występującym w przypadku gwałtownego przyboru wód w
warunkach
górskich
niezbędne
jest
zapewnienie
automatycznego
sterowania
zamknięciami progu i pracą elektrowni oraz wzajemnego ich powiązania.
Ponadto dla kontroli stanu technicznego stopnia konieczne jest zamontowanie obok
urządzeń sterowania i automatyki poniższych urządzeń kontrolno-pomiarowych:
− zdublowanych czujników poziomów wody na górnym i dolnym stanowisku,
− łat wodowskazowych na górnym i dolnym stanowisku,
− reperów powierzchniowych na głównych obiektach progu i elektrowni.
2.3.9. Stabilność dna i brzegów w zasięgu oddziaływania progu
W związku z możliwością wystąpienia dużych prędkości w czasie przepływu wód
powodziowych należy dno i skarpy koryta powyżej jazu ubezpieczać na długości 10-20m
(w zależności od wysokości piętrzenia) przy pomocy grubego narzutu kamiennego lub
koszy siatkowo-kamiennych (wkopanych w podłoże).
Należy sprawdzać odporność brzegów na wystąpienie ich osunięć po spiętrzeniu wody,
szczególnie w przypadku obecności gruntów spoistych podatnych na utratę stateczności
w przypadku szybkiego obniżenia poziomu wody (ciśnienie spływowe) i w razie
potrzeby podejmować niezbędne zabezpieczenia (drenaże, ubezpieczenia, mury
oporowe).
Na odcinkach o dłuższych spiętrzeniach należy brać pod uwagę możliwość wystąpienia
abrazji i konieczność przeciwdziałania jej przez ubezpieczenie narzutem kamiennym,
żwirem lub obsiew trawą, obsadzenie drzewami lub krzewami.
Zabezpieczenie dna i brzegów dolnym stanowisku progu piętrzącego – wg p.2.3.5.
2.4. UWARUNKOWANIA W ZAKRESIE ROZWIĄZAŃ HYDROENERGETYCZNYCH
2.4.1.
Prace studialne i przygotowawcze
W ramach wstępnego rozpoznania należy określić możliwość lokalizacji, zakres
przewidywanych spiętrzeń i występujące w tym zakresie uwarunkowania terenowe i
techniczne (ograniczenia ze względu na istniejącą zabudowę i wpływ na tereny przyległe),
przybliżony odpływ dyspozycyjny (z uwzględnieniem przepływu biologicznego i innych
odbiorców), zakres niekorzystnego wpływu na środowisko i wynikające stąd ograniczenia,
stan prawny gruntów, możliwości odbioru energii (warunki przyłączenia elektrowni do
sieci).
2.4.2.
Analiza techniczno-ekonomiczna uzasadniająca budowę elektrowni.
__________________________________________________________________________________________
Możliwość i celowość budowy małej elektrowni wodnej powinna wynikać z
przeprowadzonej analizy techniczno ekonomicznej uwzględniającej uwarunkowania
lokalizacji, wielkość optymalnego przełyku instalowanego, uzyskiwane spady netto,
wielkość spodziewanej rocznej produkcji energii elektrycznej (na podstawie krzywej sum
czasów
trwania
mocy)
i
prognozowanych
wpływów
finansowych,
wielkość
przewidywanych nakładów inwestycyjnych oraz czas zwrotu poniesionych kosztów.
2.4.3.
Kształtowanie budowli hydroenergetycznych
W zależności od usytuowania budynku elektrowni względem budowli piętrzącej i jej
rodzaju oraz sposobu doprowadzenia wody do elektrowni wyróżnia się elektrownie
przyjazowe, derywacyjne i przyzaporowe.
Elektrownie przyjazowe – podstawowy typ elektrowni rozpatrywany w niniejszym
opracowaniu.
Usytuowane są zazwyczaj przy brzegu cieku obok budowli piętrzącej i stanowią jego
element.
Rozwiązania elektrowni nie powinny znacząco ograniczać przepływu wód powodziowych,
zapewniać dojazd do budynku elektrowni dla montażu urządzeń, dostęp dla obsługi
również w czasie powodzi lub w razie jego braku – zapewniać możliwość niezawodnego,
automatycznego sterowania pracą elektrowni i zamknięć w przypadku gwałtownego
przyboru wód.
Wlot do elektrowni powinien być tak rozwiązany aby uniemożliwiał wprowadzenie
rumowiska z cieku do elektrowni i nie zakłócał pracy przepławki.
Rozwiązania wylotu z elektrowni powinny zapewniać stabilność dna i brzegów na dolnym
stanowisku.
Elektrownie derywacyjne (typ nie zalecany) – Charakteryzują się wyraźnym rozdziałem
wód cieku na wody przepływające przez obiekt piętrzący oraz wody przepływające przez
derywację i elektrownię. Elektrownie tego typu obejmują kanał górny (lub rurociąg) z
ujęciem wody z budowli piętrzącej, położony w pewnym oddaleniu budynek elektrowni
oraz kanał dolny. Ze względu na położenie na terenie zalewowym podlegają takim samym
wymaganiom jak elektrownie przyjazowe.
Inne rozwiązania
Wymagają indywidualnego rozpatrzenia.
2.4.4.
Wymagania dotyczące budynku elektrowni
__________________________________________________________________________________________
W warunkach niskich piętrzeń przy pomocy progów piętrzących wodę do poziomu wody
brzegowej występuje zatapianie budowli piętrzących i elektrowni przez wody
powodziowe.
Budynek elektrowni jako obiekt zatapialny powinien spełniać następujące wymagania:
− powinien być całkowicie hermetyczny z zapewnieniem szczelności ścian, stropu,
drzwi wejściowych oraz wszelkich innych otworów,
− poziom
stropodachu
rozwiązania
elektrowni,
elektrowni
powinien
konieczność
uwzględniać
uzyskania
technologiczne
koniecznych
wysokości
pomieszczeń eksploatacyjnych i w przypadku wejścia do elektrowni przez
stropodach (brak szybu z klatką schodową i dojścia kładką z obwałowania) powinien być wzniesiony nie mniej niż 0,3-0,5m ponad poziom wody brzegowej,
− w przypadku bliskiego położenia wału przeciwpowodziowego lub wysokiego
brzegu poziom stropodachu elektrowni (jeśli pozwalają na to rozwiązania
funkcjonalne) może być na poziomie brzegu (lub wyżej) a dostęp do budynku
elektrowni zapewniają szyb z klatką schodową, (wyprowadzeniem przewodów
wentylacyjnych, kabli energetycznych i sterowniczych) i kładką od wału lub
wysokiego brzegu wzniesioną z odpowiednim zapasem ponad zwierciadło wody
obliczeniowej w danym przekroju zgodnie z przepisami 1.2.7,
− wszelkie urządzenia zewnętrzne jak: czyszczarki krat, podnośniki i.t.p. powinny
zapewniać możliwość okresowego demontażu i być odpowiednio zakotwione,
− drogi, place, chodniki itp. powierzchnie w bezpośrednim otoczeniu elektrowni
powinny być ubezpieczone w sposób trwały przeciwdziałający rozmyciu.
2.4.5. Zabezpieczenia elektrowni przed dopływem zanieczyszczeń pływających i
transportem rumowiska
Zanieczyszczenia pływające – zatrzymywane na kratach i usuwane.
Zabezpieczenie przed dopływem rumowiska – przez zastosowanie upustu płuczącego lub
położenie korony progu wlotu do elektrowni wyżej niż korony części stałej progu
wodnego.
2.4.6. Zapobieganie stratom ryb w turbinach elektrowni
Należy dążyć do zminimalizowania strat w ichtiofaunie przez:

stosowanie turbin wolnobieżnych,

ochronę ryb przed dopływem ryb do turbin przez stosowanie:
__________________________________________________________________________________________
− ekranów z krat o odpowiednim prześwicie,
− innych barier np. elektryczno - elektronicznych, dźwiękowych, świetlnych
lub kurtyn z pęcherzyków powietrza.
2.4.7. Charakter pracy MEW
Ze względu na uwarunkowania terenowe i ograniczenia środowiskowe nowo
projektowane małe elektrownie wodne charakteryzują się brakiem lub bardzo małą
pojemnością zbiornika retencyjnego na górnym stanowisku progu piętrzącego dlatego też –
w większości przypadków będą to elektrownie przepływowe.
2.5.
UWARUNKOWANIA W ZAKRESIE GOSPODAROWANIA WODĄ
2.5.1.
Ustalenia ogólne
Pobór wody przez
przepławkę lub w razie potrzeby – przepływ biologiczny, mają
pierwszeństwo przed poborem dla elektrowni i rozwiązania techniczne powinny to
zapewniać.
Gdy przepływ przez przepławkę jest mniejszy od przepływu biologicznego w cieku w
przekroju elektrowni - należy w okresie postoju elektrowni zapewnić odpływ biologiczny
poniżej budowli piętrzacej.
W przypadku rozwiązań derywacyjnych należy zapewnić stały przepływ biologiczny
poniżej obiektu piętrzącego.
Pobór wody przez elektrownie nie może ograniczać poboru wody przez innych
użytkowników w zakresie ujętym w pozwoleniu wodno-prawnym ani poboru wody przez
przepławkę.
2.5.2.
Gospodarowanie wodą w okresie podwyższonych stanów
W początkowej fazie przyboru wód część przepływu odpowiadająca przełykowi
instalowanemu przepływa przez elektrownię a pozostała przez odpowiednio obniżone
zamknięcia.
Gdy wzrost przepływu doprowadzi do zmniejszenia spadu do wielkości minimalnej dla
zastosowanych hydrozespołów następuje zatrzymanie elektrowni i całkowite położenie
zamknięć a całość przepływu odprowadzana jest tylko przez jaz.
2.5.3.
Gospodarowanie wodą w okresie suszy
Gdy Qpn > QEmin
tj. przepływ w cieku netto (tzn. z uwzględnieniem przepływu
przeznaczonego dla przepławki i ewentualnie na odpływ biologiczny) jest większy od
minimalnego przełyku dla danego hydrozespołu – praca elektrowni jest zachowana.
__________________________________________________________________________________________
Gdy Qpn < QEmin – przepływ cieku jest niewystarczający, praca elektrowni jest
wstrzymana. Zachowany jest jedynie odpływ przez przepławkę lub w razie potrzeby –
odpływ biologiczny
2.6.
UWARUNKOWANIA W ZAKRESIE UTRZYMANIA, KONSERWACJI I
EKSPLOATACJI OBIEKTÓW
Stosownie do postanowień Art.64 Ustawy Prawo Wodne (Dz. U. z 2005 r. Nr 239
poz.2019 z późn. zm.) do zapewnienia obsługi, bezpieczeństwa oraz właściwego
funkcjonowania urządzeń wodnych znajdujących się na śródlądowych wodach
powierzchniowych (z uwzględnieniem wymagań wynikających z warunków utrzymania
wód) zobowiązany jest właściciel tych urządzeń. Ponadto właściciel budowli piętrzącej
jest zobowiązany zapewnić prowadzenie badań i pomiarów umożliwiających ocenę stanu
i bezpieczeństwa budowli.
Koszty utrzymywania urządzeń wodnych ponosi ten, kto odnosi z nich korzyści tj.
właściciel, ewentualnie partycypują w nich inni użytkownicy w zakresie ustalonym w
pozwoleniu wodnoprawnym.
Ponadto zgodnie z Art. 20 Ustawy Prawo Wodne – korzystanie dla potrzeb energetyki
wodnej z gruntów pokrytych wodami stanowiących własność Skarbu Państwa wymaga
zawarcia umowy ich użytkowania i ponoszenia corocznej opłaty w wysokości określonej
w Rozporządzeniu Rady Ministrów z dn. 18 stycznia 2006 r w sprawie wysokości opłat
rocznych za oddanie w użytkowanie gruntów pokrytych wodami (Dz.U. Nr 13 z 2006r.
p.90).
Właściciel lub zarządca obiektu zobowiązany jest utrzymywać i użytkować obiekt
zgodnie z wymaganiami Art. 5 i Art.61 Ustawy Prawo Budowlane(tekst jednolity Dz.U.
2006 r. Nr 156, poz.1118)
2.7. WPŁYW NA
KORYTO CIEKU, TERENY PRZYBRZEŻNE I WARUNKI
PRZEPŁYWU
Spiętrzenia realizowane dla potrzeb małej energetyki nie mogą:
− zatapiać wylotów drenaży i kanalizacji,
− powodować zagrożenia dla kładek (trwałych) i mostów wskutek zmniejszenia ich
światła,
− stanowić zagrożenia dla istniejących przekroczeń elementami uzbrojenia terenu,
− naruszać stabilności dna i brzegów w granicach oddziaływania obiektu
piętrzącego,
__________________________________________________________________________________________
− niekorzystnie wpływać na istniejące obiekty piętrzące i budowle regulacyjne,
− powodować ograniczeń w korzystaniu z wody lub w dostępie do wody,
− ograniczać przepustowości koryta w warunkach powodziowych,
− wykorzystywać istniejących obwałowań przeciwpowodziowych do zwiększania
spadu (spiętrzenie wewnątrz obwałowań),
− trwale ograniczać ruch rumowiska,
− niekorzystnie wpływać na użytkowanie terenów przybrzeżnych (nadmierne
podniesienie poziomu wód gruntowych zwiększenie częstotliwości zalewania),
3.
UWARUNKOWANIA ŚRODOWISKOWE I PRZYRODNICZE
3.1.
OBSZARY WYŁĄCZONE Z MOŻLIWOŚCI REALIZACJI INWESTYCJI
MAŁEJ ENERGETYKI
Parki narodowe i rezerwaty przyrody
W parkach narodowych oraz w rezerwatach przyrody obowiązuje całkowity zakaz
realizacji tego typu inwestycji stosownie do ustaleń Art. 15.1 p.1) Ustawy z dnia 16
kwietnia 2004 r. O ochronie przyrody (Dz.U. Nr.92 z dn. 30 kwietnia 2004r. p.880)
3.2. OBSZARY O OGRANICZONEJ MOŻLIWOŚCI
REALIZACJI INWESTYCJI
MAŁEJ ENERGETYKI
3.2.1. Parki krajobrazowe i obszary chronionego krajobrazu
Na podstawie przepisów Art.17 ust.1 i Art. 24 ust.1 p. 2) i 6) Ustawy z dnia 16 kwietnia
2004 r. O ochronie przyrody (Dz.U. Nr.92 z dn. 30 kwietnia 2004r. p.880) w odniesieniu
do niektórych terenów położonych w obrębie parku krajobrazowego lub obszaru
chronionego krajobrazu mogą być wprowadzone zakazy realizacji przedsięwzięć
mogących znacząco oddziaływać na środowisko w rozumieniu Art. 51 ustawy z dn.27
kwietnia 2001r Prawo ochrony środowiska (Dz.U. Nr 62 poz.627 z późn. zm.).
Do takich przedsięwzięć w świetle przepisów § 2 ust.1 pkt 62 i 63 Rozporządzenia
Rady Ministrów z dn. 9 listopada 2004r w sprawie określenia rodzajów przedsięwzięć
mogących znacząco oddziaływać na środowisko oraz szczegółowych uwarunkowań
związanych z kwalifikowaniem przedsięwzięcia do sporządzenia raportu o oddziaływaniu
na środowisko (Dz.U. Nr.257 poz.2573 z późn. zm.) należą wchodzące w skład budowli
małej energetyki wodnej:
- budowle piętrzące wodę lub inne urządzenia mające na celu piętrzenie wody na
wysokość nie mniejszą niż jeden metr,
- kanały odkryte lub rurociągi (z wyłączeniem przyłączy doprowadzających wodę do
__________________________________________________________________________________________
budynku).
Zakaz realizacji może także wynikać z zakazu dokonywania zmian stosunków wodnych
lub wykonywania prac ziemnych trwale zniekształcających rzeźbę terenu.
Informacji co do obowiązujących zakazów należy poszukiwać w przepisach prawa
miejscowego.
Ewentualne odstępstwa od zakazów należy uzgadniać w odniesieniu do parków
krajobrazowych z wojewodą, który wydał rozporządzenie o utworzeniu parku
krajobrazowego a w odniesieniu do obszaru chronionego krajobrazu - z wojewodą który
wydał rozporządzenie lub z radą gminy w przypadku gdy obszar ten został wyznaczony
na podstawie uchwały rady gminy.
3.2.2. Wyznaczone i projektowane obszary Natura 2000.
Na obszarach Natura 2000 występują istotne ograniczenia w realizacji inwestycji małej
energetyki ze względu na zakaz podejmowania działań mogących w istotny sposób
pogorszyć stan siedlisk przyrodniczych oraz siedlisk gatunków roślin i zwierząt, a także w
istotny sposób wpłynąć negatywnie na gatunki, dla których ochrony został wyznaczony
obszar Natura 2000.
Przedsięwzięcia o potencjalnym wpływie na obszar Natura 2000 podlegają ocenie
oddziaływania na środowisko pod względem ewentualnych skutków w odniesieniu do
siedlisk przyrodniczych oraz gatunków roślin i zwierząt, dla których został wyznaczony
obszar natura 2000.
Na postawie powyższej oceny, w razie stwierdzenia braku negatywnego wpływu,
właściwy miejscowo wojewoda, po uzyskaniu opinii właściwej miejscowo rady gminy,
zezwala na realizację przedsięwzięcia.
3.2.3.
Tereny, na których ustanowiono formy ochrony przyrody w postaci
pomników przyrody, stanowisk dokumentacyjnych, użytków ekologicznych lub
zespołów przyrodniczo – krajobrazowych.
W stosunku do tych form ochrony przyrody mogą być wprowadzone zakazy;
- przekształcania obszaru lub obiektu,
- wykonywania prac ziemnych trwale zniekształcających rzeźbę terenu,
- dokonywania zmian stosunków wodnych,
- uszkadzania gleby.
__________________________________________________________________________________________
W przypadku potencjalnego wpływu na w/w formy ochrony przyrody – inwestycje małej
energetyki wodnej należy uzgadniać z organem, który ustanowił daną formę ochrony
przyrody tj. z wojewodą, jeśli ustanowienie nastąpiło w drodze rozporządzenia lub z radą
gminy gdy ustanowienie nastąpiło w drodze uchwały rady gminy (gdy wojewoda nie
podjął działań w tym zakresie).
3.2.4. Obszary, na których realizacja tego typu obiektów jest sprzeczna z ustaleniami
celów środowiskowych dla jednolitych części wód i obszarów chronionych – zawarte w
planach gospodarowania wodami na obszarze dorzecza oraz warunkach korzystania z
wód regionu wodnego (po ustanowieniu tych warunków)
Należy stosować się do ograniczeń w zakresie poboru wód powierzchniowych i
wykonywania nowych urządzeń wodnych na obszarach chronionych, przeznaczonych do
ochrony siedlisk i gatunków ustanowionych w ustawie o ochronie przyrody, dla których
utrzymanie lub poprawa stanu wód jest ważnym czynnikiem w ich ochronie oraz
obszarów przeznaczonych do ochrony gatunków zwierząt wodnych o znaczeniu
gospodarczym (Ustawa Prawo wodne Art.113 ust. 4 p. 6), Art. 115. ust.1 p.d)
- Dz.U.
Nr.239 z dn.7 grudnia 2005r. z późn. zm.)
3.3.
OBSZARY DOPUSZCZONE DO REALIZACJI INWESTYCJI MAŁEJ
ENERGETYKI
3.3.1. Uwarunkowania formalne
a) Zgodnie z przepisami p. 1.2.6. §3 ust.1pkt 62 i 63 – realizacja budowli piętrzących
wodę na wysokość nie mniejszą niż 1m (a do takich należą obiekty małej energetyki)
oraz kanałów odkrytych lub rurociągów służących do przesyłania wody (element
elektrowni derywacyjnej), jako mogących oddziaływać niekorzystnie na środowisko
–
jest
dopuszczalna
wyłącznie
uwarunkowaniach wydawanej
po
uzyskaniu
decyzji
o
środowiskowych
w odniesieniu do rozpatrywanych budowli przez
wójta, burmistrza lub prezydenta miasta.
Ustalenia zawarte w powyższej decyzji muszą być respektowane w przyjętych
rozwiązaniach.
b)
Organ właściwy do wydania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach stwierdza
w drodze postanowienia czy wymagane jest opracowanie raportu o oddziaływaniu
przedsięwzięcia na środowisko (i jaki powinien być jego zakres) czy też nie występuje
potrzeba opracowania raportu.
__________________________________________________________________________________________
c) Przeprowadzenie postępowania w sprawie oceny oddziaływania planowanego
przedsięwzięcia na środowisko warunkuje wydanie:
− decyzji o warunkach zabudowy terenu,
− pozwolenia na budowę,
− pozwolenia wodnoprawnego.
3.3.2. Uwarunkowania szczegółowe:
Zgodnie z przepisami Ustawy Prawo Wodne Art. 22, 25 - 26 i 63 – należy:
− Ograniczyć do niezbędnego minimum przekształcenie istniejącej rzeźby terenu,
co oznacza jak najmniejszą ingerencję w naturalny układ koryta cieku,
ograniczanie zakresu robót ziemnych, stosowanie nachyleń skarp dostosowanych
do występujących w danej okolicy, dostosowanie bezpośredniego otoczenia
wykonanej budowli do otoczenia naturalnego, unikanie linii prostych, rozległych
płaszczyzn,
− Stosować do ubezpieczeń w miarę możliwości materiały naturalne, narzut
kamienny, roślinność,
− Umożliwić migrację ryb o ile jest to uzasadnione lokalnymi warunkami,
− Zapobiegać stratom ryb w turbinach elektrowni,
− Zapewnić ochronę a w razie potrzeby rekultywację wodnej i lądowej roślinności
nadbrzeżnej. Ograniczyć do niezbędnego minimum wycinkę drzew i krzewów.
Usuwaną pod inwestycje darń należy wyciąć, składować i wykorzystać przy
odtworzeniu pokrywy roślinnej po zakończeniu budowy,
− Umożliwiać przynajmniej okresowy transport rumowiska,
− Zapewnić swobodny spływ lodów i wody.
3.3.3. Warunki prowadzenia robót budowlanych
1) Roboty należy prowadzić poza okresami tarła istotnych gospodarczo gatunków ryb
i okresem lęgowym ptaków,
2) Przy przeprowadzaniu wód budowlanych należy w maksymalnym stopniu
wykorzystywać istniejące starorzecza i odnogi,
3) Przy zabezpieczaniu wykopu budowlanego, preferuje się ścianki szczelne, grodze
kaszycowe lub worki z piaskiem. Grodze ziemne powinny być wykonywane z
materiału pochodzącego z wykopu budowlanego,
__________________________________________________________________________________________
4) Jeśli pozwalają na to warunki terenowe należy unikać jednoczesnego prowadzenia
robót na całej szerokości koryta, lecz naprzemiennie przy obu brzegach,
pozostawiając swobodny przepływ przy przeciwległym brzegu,
5) Należy ograniczać długości tras przemieszczania mas ziemnych w obrębie koryta
cieku,
6) Należy unikać naruszania naturalnego opancerzenia dna poza obszarem wykopu
budowlanego,
7) Poza granicami wznoszonej budowli należy dążyć do zachowania kształtu
morfologicznego koryta i dna cieku z łagodnymi przejściami do obrysu budowli
ubezpieczonymi narzutem kamiennym i roślinnością,
8) Należy dbać o ochronę naturalnej roślinności nadbrzeżnej w czasie prowadzenia
robót budowlanych,
9) Należy unikać działań powodujących długotrwałe (całodobowe) zmącenie wody.