dla zawodu technik technologii drewna 31 1 [32] - BQ
Transkrypt
dla zawodu technik technologii drewna 31 1 [32] - BQ
MINISTERSTWO EDUKACJI NARODOWEJ INSTYTUTBADANEDUKACYJNY~H PRACOWNIA PROGRAMOW KSZTACCENIA ZAWODOWEGO E_;3011:1.3. 5, SPI MEN 1 1 9 8 7 . 07.AG ~ ' .~ J PROGRAM NAUCZANIA DLA ZAWODU TECHNIK TECHNOLOGII DREWNA 31 1 [32] Dla: - lechnikutn - na podbudowie prograrnowcj szkoly podstawowej, - tecllnikum - na podbudowie prograrnowej szkoly zasadniczej, zawody: stolarz (43 02), lapicer (43 03), - szkoly policealnej - na podbudowie prograinowej liceum ogolnoksztalcqcego Warszawa 1997 Prograi?? nauczailia prrygotowata Koinisja Programowa dla L a w o d ~ w Drzewnych, powotana decyzja, Nr 34 Miiiistra Edukacji Narodowej r d ~ i i a 26 niaja 1994 r, w spravdie skiadu Ko~nisjiProgralnowej dla Zawodovd Drzewnycli 1 ) viymrary gadrin poszczegbiiiycli pizsilin8ol6w driclone s;i odllowiednio ila ie same lala naiiki, jak w srkole dla inladiiery. pneriiacrone na dodalkowc r ; i j ~ c i ar prrcdmioliiw obovriqrkow),rii, rgodz,ie r polirebami done! klasy (scineslr~i). ) godziny 2 3 IPLAN NAUCLANIA Szkola iiednia raworlown Szkola policeainn Zewod: Iecllnik Iecllnolonii drewna Podl>iidow;, pragramowa: liceom og011lokszialcqce ' ayr~iialygodrlri poszczogiiinydi pizediniolOw driolone sq odpowiodnio same iala nauki (scmcslry), jek w szkoie dia mlodrie%y. 4 ina le II. P R O G R A M Y NAUCZANIA PRZEDMIOTOW ZAWODOWYCH str.. IIYSUIQEKIECI-INICZNY IKONSrRUKCJE 1viAl~CRIAtOZNAWSTWO 1~ECIINOI.OGIA IVIASZYNY I URZ4DZENIA C-1.ElKTROI~ECIiNIKAI AII'IOMII~YKA PRACOWNIA BADAN LAUOIIAIORYJNYCI-I ZAliYS VVIEDZY O GOSPODARCE LAJSCiA PRAK-lYCZNE ZAJSCIA SPECJALIZUJiiCE * ) PIIAKiYKA ZAVIIODOVIIA ') Srcregolowy program zaiqc si)ecjaliziilqcycii opiacoviuje respol nauczycieli pized~liiotow zawodowycli z udzialem prredslawicieii pracodawcow. Specializacja ma iiiliorliwic ahsolweiitom szkoly dostasowa~~ie slq do potrzeh lokaliiego ryiikii pracy. 5 RYSUNEK TECHNICZNY 1. S z c z e g o l o w c c e l e k s z t a i c e n i a W wy~iikuzorganizowanego procesu ~iaiiczaniarlcreli (sliicliacz) powinlen iiiniec: - zaslasowat normy w rysunku tcchnicrnym. - posluiye sie materialami i spizetem kreilaiskim. - wykreslic pioste konstrukcje geornetryczne. - wykorlac rysilnki w rzutacli prostoka,tnych. - rastosowae widoki, przekroje. kiady i abioty w rysunkach. - pizedstawic przestrrenny obrar przedmiotu. - przedstawic w rzucie srodkowym bryly geornetryczne i wn~$rza z wyposazeniein, - wykonaC rysunki prostych wyiobow w rrutacii prostokqtnycli. - spoizqdzit rysunkl prostych wyrobow ineblowych z zastosowaniem przekrojow, - oznaczyc Okleiny na widokach i prrekrojach. - zastosowaC oznaczenia drewna, t w o i z ) ~drzewnyclt i i ilinycli ~naterialowstosowanych w konstrukcjacli, - odcrylac i wykonae rysunki wykonawcze, zloieniowe i zestawieiiiowe wyrobow, s~,orrqdiic opisy tecliniczne. . zastosowal zasady i sposoby wymiarowanla. - sporiqdzic szktce elementbw i wyrobow, - zastosowae oznaczenia tolerancji wymiaiowej, ksrtaltu, poloienia, dopi!szczalnej chropowatosc) powierrcliiii, obr6bki cieplnej i powlok. - odcrytac i raslosowac w rysunkach i~piaszczeniagrailczne. - odczytac schematy kinematyczne maszyn i urzqdzen. - sponqdzil schematy kirlematycziie podstawowych zespol6w obrabiarek. . przedstawic ina rysurlkach szczegbly konstritkcyjne wyrobu, podzespoly i elernenty wspolpracujece. - wprowadzic zlniany konsliukcyjne na iysunkacl7 wykonawczych. - raslosowac rasady kolorystyki obowyrigqce w rysunkil technicznym, - wykorzystae oprogramowanie komputerowe. - zloiyc i przechowae rysunki tecliniczne. 6 2. Material tnauczania I<I.ASA I I. :AIIA~OMOSCI WSTCPNC Cele ! rakres iiaiicrania jysunkii lecli!iicz~icgo.1.ioimalizaqa w rysuilkii leclil~icznym.li4aleiialy pizybory iys,:?l<owc iysiljlkobva. l'odzialki IFoimaly nikt>sry iysi!nkowych, lorrna Teclliiika kreileixa. Rodraje giiiboiZ gralicziia I ark~~sraiabllczka raitosowanie lhnii rysiiiikowycli i i7ismo lechrlicrne wedliig i'N C\:vicreiiia - przygotowanie aikiisza do k r e i i ~ l i . - wykonywaiiie pisma IecilniczneQo. krcslenie orar odrcczne lysovral?ie ppiredmioi6w r rastosowaniem rainego rodzaiil iiiili I i)odr$alek 11 !<OI.iS-IRUKCJE GEOMETRYCZIilE i'roste rtiv~ilolcglei prostopadle Podrial kytow, prrenosrcriie dowaiilego kqla Zaokiyglenia kqla ~ r o s l e g oi ostrego. Wielokqty ioremnc. Siyczne do okiqgu i okrgg6w. okrggi stycziie. t u k l okr$gOv# SIycZ~lycIldo liriil proSIy~11i tin iii~iycllIuk6w. Kizywe plaskle Cv,ticrenia: - kiesleii!e zaokiqyieii kyia piostego i aslregn. krcilenie wielokql6w foianii~ych. - kreSleiac slycznyc.li do ailr$gu i oili+g6w. kieslenie kizywyci? plaskicli, - kreslenie koiisliukcyjnycli I zdobiiicrycli e1eme:ilow meblawych oparlycli lia wykoiryslanii, I~ikbw. ill I i L U i Y I ' I i O S i O K ~ I J E Ukivd i i u l n i nazwy Iiziity puiiklil i odcinka Odwzorowywa~iie IigLlr plaskich. Kiady Iiri!ty w:elosciaoow. Przekioje uiieloicianow i Iblyl obrotowych. i'rrenikariia Ciaicieiiia. - izutowa~?ieptiiiktu I odciiik6w na tizy rzutiiie, - wyrl,acrunle iziilOw wieiokqt6w ~plaskicl~. - wyznacrarile rzut0w Oiyl geomelryciiiycli. - wyznacrsne izeczyviisle, dlugoici odciiika nieiodq kladu i obrotu, klvd tiajkqla. - rysowarlie przekroj6~,wielosciai76w i bryl ol~iolawyclioiaz pizoiiikanla 7 IV. AKSONOMETRIA Rodzaje aksonomelrlt. Rzuly aksOr10n1Elryczne flgui. Rzuly ~ks0iiOilielryCLrie I?lyl geometrycrnych Rzuly aksoiionielrycrne rlqczy I prosiych wyrabbw meI)!o~.vych. Cwicrenia: - rysowanie ukladv osi i wymiai6w w izritacli 8ksonameliycznyci7. - szkicowanie figur i bryl geomelrycznych w rzulach aksotiomelr)~c%~?)~cl~, - kreslenie w izulach a k ~ o n o m e l r y c z n y ~z!qczy ii i prostycI1 ~ y r o l ) o wrneblowycli V. PERSPEKTYWA ZBIEZNA Zasady iziilowania siodkowegn - podslawowe akresienia. Rzilly irodkowe proslycli i plaszczyzn Perspektya kwadratu w iOinym ilslawieniu . Perspeklyiva szeicianil. Peispeklywa wnetrra r iozmieszczonymi meblami. Civiczenia. . kreilenie kwadialu w perspeklywie w roinyrn uslawieniu. - kieiienie szeicianv w perspektywie czolowej i krawedziowej. - rysunek peispeklywicrny wnelrra z rneblami. V!. RZUTY PROSTOK4TNE W RYSUNKU TECiiNlCZNYh4 Rzi,lowanie pizedmiolii na lrzy i s z e i t izillnl. Rozmieszczenie i dobOr odlegiosci nliedzy rzutami. Zasady uslawiaiiia przedlnlat~lna rysiinkii. Dobhi podziaikl Cwicrenia: - rysowanie niezbednej iiczby izulow piostokytiiycl~przedmiolo na podsiaivie qsuciku aksanometrycznego. - dorysowywanie brakujqcego rzulu przedinioto narysowanego w dwoch rrutach. - wykonanie szkicow mebii w szescii! rzillach. - rysowanie b q l w aksonometrii na podslawie rzr>lowproslokqinych. Vll. V\IlDOKI. PRZEKROJE I Kt-ADY V\iidoki pamocnicze, rozwirliele i czyslkowe. Przekioje, pomfslawanie przekrolir Kreskowanie oznacranie przekrojbw. Oznacranie graficzne mateiialow. Szczegoine przypadki przekrojow Klad miejscowy i przesuniqty. Cwicreiiia - qsowanie elemenl6w konslrukcyjnycti mebli w pizekrojacli prostycii. - wykonanie rysunknw przedmiolow wymagajqcycii stosowania przekrojow zloionych. - wykonanie rysunku prz@miotu z zaslosowaniem widokhw pomociiicrycli, widoko\v i prrekrojow czrjstkowych. - czylanie rysunkbw przedrniol0w. w klorych wykoizystano widoki, przekrole i klady. 8 I Vlil WYrvlinROW!4NlE Or~iacrer,ia wyiiiiarowe. Og6ii1e zasady wyiii~aiowaiiia.Upioszc7er~~a wyliiirirowe zasady v,,yiniarowunia. Spasoby I iPoizqdkowe iodraje vrylnlarawanla. Talerviiclc vrynliarow IIIiiowycl~ I kq~owycli.Pasowania. Cviiczeriia. - wyrniarowa~>ieproslycli jirzediniotow ~,sowar~ycl? w jedriyin rzucie. - wymiaiowaiiie ipioslych jprzediniolovi iysowanycli w rrillaclr proslokqlnych i aks~i,oineiry~zi~ych, - wymiaiovranie rysiiiil<owprredm1ol6wo wytszyin s l o p ~ i ilrndnosci. ~l - czytanie rysulikaw zuwierajqcych toleia~icjewymlai0w i pasowaiiia. IX. SZKICOWANIE Srkicowaiiie - zasady wykoiiywaiiia szkicow iiysunek odrecciiy. Oinameiilyka Zasady koloryslyki Cwiczenia. - srkicowanie ligui oiaz eiemenlow konslrukcyjnych. - sckicowaiiie ornarnentbw. IKLASA ll X. ihlYURANE ZAG/+DNIENIA L RYSUNKiJ T!iCIiNICLNEGO MASLYNOWEGO Oznaczcnla dodalkowe na rysunkacli iolciai?c)a ksrtaltu I poiozenia Oznaczeiiia dOp~SzcLaInej ciiro~)owa10sCi ~)OW~~ICCIII~I.o!)robkt cieplliej, oziiaczanie powlok Oziiacrenia rysunkowc podsluwowych iadzvjbw poirjczeli nllowych, spawai~ych,rgirewai?ycl~,sruhowycli. l:ilov,ranyr:l~, klejonych i zszynanych. Rysiinki czesci i ~ i s u i i kwykoiiawcze. i Rysitiiki zloieniawc zesla~~cl~iowe Cwiczeriiv - czylanle dakumenlacjl technologicznej przedmiolu, - utwliza wvnosci puiametrbw dopuszczalnej c l ~ i o p o w a i o ~powieirclln~. ci - wykolianie rysilnkow wykonawczycli (szkicow) prostycii czesci rnaszyn. - czylariie ysuiikow zloieiiiowycli. XI. SCIIEiuiAI-Y KINElMATYCLI<E Podslaivowe symbole graficzne i icli okiesleiiia. Sparrqdzanle i odczylywa~iieschematow kiiieiiialycziiych C *,cze,i,a. ,.. - czytvllie sclleinalovu k ~ r ~ e ~ n a l y c z i i maszyn ycli I lirzqdreii. . slxxzqdra~iiesclisinalii kii~e~nalycziicgo prosic) obiabiarkl do cliewna 9 i XI1 RYSUNKI W K O N A W C L E . Zt.OZENIOlAIE I LESTAlAIIFNIOWE IAWROROW Ogolny podzial rysunku techiiicznego moblowego. Uprosrcrenia rysiinkowc Iqczniko\v, okoc 3 akcesoriow meblowych. Oznaczeliia oklein na przekrojach i widokacll oiaz spoin klejowych. Giaficzne oznacrenia malerialow drzewnych i niedizewnych. Oilis tecl>iiiczny Lasatly spoizqdzanla rysiinkbw wykanawcrych eleiiiei,low Rysuiiki podrespolbw I respnlbw o ~ c l ~ l n w y c l ~ Rysunki rlozeniowe i zeslawienlow~. Rysiihki wyiabOw lapiceiolvaiiycli. fiysunki sto1arP.1 budawlane!. Cviicrenia: - wykonanie rysunki, wykonawczego elemenlu. - wykonanie rysiinku podzespolo. . czylanie rysunkhw zloieniowych I zcstuwieniowych, - wykonanie rysunku zloieniowego i reslawien!owego wyrobu mebiowego o:ar opisii lechnicrnego. X l l l GOSPODARKA DOKUMENTACJA, RYSUNKOlAIP, Numerowanie rysunkow. Skladanie i przechowywariie rysijiikow I kopii rysiiiikow. Sposo1)y powielania i pizechowywania infarmacjt z uwzglqdnieniem lecliniki kompiilerowej. Cwiczenia- - skiadanie rysunk6w iechnicznych i kopii do lorrnalu A4. - kopiowanie rysunkow w ioinych ieclii?ikacli. 3. Uwagi o realizacji Rysunek lechniczny jest miedrynarodowym spasobem przeksrywania infoimacji Program przedmiotci obejmuje podsiawowe wiadornosci i umiej?lrlosci niezbqdne w ieallzacji prograrnbw iiinycli przedmiolow zawodowycli. konsirukcje, Szczegblnq role odgrywa w maszyny i urzqdzenia, leciinologia, zajecia naucra!itil praklyczne piredmiolow Zdohyla wicdzn i tlmiejeinoici iilatwiajq pizedsiawiaiite konsliukcji wyrobow z diewna i tivorryvr drrevmych, niasryn i urzqdze", naizqdri i materialow oiaz ziozilmienie alnawianych zagadnie~i.Zajqcia z rys~inkutechnicmego naleiy prowadzic w pracowni wyposaionej w sloliki kreiiarskie, a i a k i e w w pelny zestaw srodkOw dydaktycrnych oraz stanoiviska komputeiowe z oprogiamovraniein graficznym. Grupa uczniow na lekcjacli rile powinna prrekraczac 15 osob. 10 .) Na realiiacje dziril6vi prograrliowycli w 3-letiiim I 2 letiiiln cyklri kszlalcenia oraz we wszystkicii lypach szk61 dla doioslych naiezy pizeznaczyd piopoicjonalnq liczb? godzin Rcaljracja programu naucrania ria p~eiwsrych iekcjacli wymvga od naucryc8cla rwieksrancj aktywnoici, ally ksztallawaC i r ucrni6w poilrawne techrilkl [lisaiiia oraz korryslaliia r przyb016w kieS1aiski~ll.NaleZy zwr6ci2 uwage iia spiawdzaiiie umiej?tnoici ucrni6w vr rakresrc prrygotovraiiia przyborbw kreSlarsk!cli i sposolibw posli~yiwar~ia sie iiilni. Znajoi~ioscpodslawowycli koiistiukcji geoinelrycznycl, jest przydatnu prry krcsieiii~ii!kladovi linii iia rysunki!, przy prreiiosze~liu raiysir z iysunki! na obraliiany prrcdiniot (lrasowanie) I wymialowai,iu przedmiolbw. leoretyczriq czesc rysunku teclinicziiego, geomelrie wykreiliiq nalezy reaiizowac z znchov.,aii8em wlascivrej kolcjna$ci leniaiyki pioqiarnoivej Nie iiiozna np omawia2 pizonikaii z painiii~?cicm przekiaj6w lub perspektywy ibez wyjainienia rzulu iiodl~ovrego.Zagadnieiiia z zakiesrl geomelili ~,ykreSI,~ejinalezy pizrkaiywa2 ucznioir wykoizystujrjc sradki dydaktyczne, jak: n~adele. i>la!?sre, wroicowe iysilnki. picezrocra. Lnaczqcrj role mogq odegrac pioste rysunki pogiqdowe (np konyslanie z poniocniczycli iysunk6w akson0metr)~cznych prry wyjasiiianiu piosIok;itnycli) liib odpowiednio pizygatowany zestaw rysunkbw obra& ri?c,ych irut6w kolejiie !azy iozwiqzywania amuwianego prrykiudil Taka ioilna przekazu nioze znacznie ulatwit pizyswajanie tresci logo drialu. Odpowiediii zasol) podslawowycli wiadoiiiosci ~ilatwi wybor i selckcje rozwiqzaii praklycznycli prry sporrqdzaniu I czytaiiiu rysunkii. 11 W Vl driale program" naieiy zwr6cid w a g e iiczniow na sposob rziitowanla i podkrailit pizeslrreganie rasady zgodnaici rriilow. Pogrubleliia iinii rarysow izutow i widocznych krawedzl dokonuje sie w oslalniej fazie wykoricrenia rysulikil. Przedstawianie piredmiolu w rysiiiiku technicznym datyczy powierrcliiii wrdocznych I niewidocznycll. Dzial Vli obejmuje roine laiiny widok6w i przekrojhw. prredslawiante przedmiotu na rysunku oraz jego odczytywanie. Sposoby okreilania wielkoici narysowanego prrediniotii stwarzajy iiczriionl najwiecej lrudnoici. Wieikoid przedmiotu wyraiajq odpowiednie wymiary. Naleiy oinowi2 towarzyszyce wymiarawaniu uwarunkowaiiia (konstrukcyjne - wspoldzialanic przedmiolu w zespole czeici. technoiogiczne - jego wytwarranie. oiganizacyjiie - wielkoit piodukcji, mriiologicrnE - ko~iliola wykonaniu). Zmlana jednego r lych uwaiurikowari more zmieriid spasoil wyn,iarowania. Wynika r tego, ie praktycrna hiegiosc w wyniiarowaniu wymaga szerszego iijecia Rysunek odrecrny naleiy wiqzac z techniky odrecznego rysowania, a szkicowanie z odrecznym wykonaniem rysunku technicznega. Rysunek odrecrny inoina iealizowad po dziale - wiadomoici wslepne, a szkicowanie po driale - wynliarowanie. W pocrylkowyni etapie cwiczeri, rysiinek odreczny, m o i n a wykonywac na papierre kratkowanym. a polem na papierze liniowanym i gladkiin. Doskonaierlie wprawy w ocellte proporcji, kszlaitu i wielkoici sprowadza st? do anaiizy wielkobci zaobseiwowanycli zmian, np. na modeiu i ,la rysnnkii, w celu wykonariia koiekly. Kolejnymi cwiczeiiiami lych umiejetnosci mogq by2 rysiulki figur i przediniotow v i ciiitacli a k ~ 0 ~ ~ o m e t r y ~i zwi ~perspektywie y~li orar rysunki ornarnenthw. Wykonywanie szkichw powinno bye realizowane w okreilone) w rysunkii kolejrloici. W dziale X program" realizowvne sy eementy rysilnki, lecliniczliego inaszynowego. ktoie iiiogy byc wykorzystane w rysilnku meblaryni. Z zespolenia wykananycii i zwyn~larowanyclirzut6w przedmiolu z oznaczeniami dodalkowym, powstaje rysunek wykonawczy ikib rysunek czeici. Rysunek czeici, obejmuje caloiciowe wykananie przedmiolu, przy wyslppiijqcych nawet niezaleinych teclinologiach wytwarranla nieskornpiikowa,,ycl~ przedrniolow (iipotliewanie i obrobka skrawaniem) W rwiqrku z lyni naleiy lak dobierat (nodele opracowania, I zekies ich r),sunkowego aby uczniowie potrallli rozgranicrat roine rodzaje r),sunk6w pojedynczych przedniiolow. Naleiy l e i wyjainic ucrnloin i wyrainie zrhinicawat pojecia rysunki! zloieniowogo i rysunku restawieiiiowego wyrohu. Vi'skazane jest wyjasnlanie sposobii rysowaiiia sclieiiiatdw kinenlatycznycli na przykladach znanych obrabiarek do drewna i uizqdzen produkcy)ilycl?. Realizacje lresci drialu Xll naleiy przeprowadzi2 r wyjqlkowq starannaiciq, poniewaz decyduje on o zawodowym wykoizystaniu wiadoilioici i iiiniej?lriaSci dotyczqcych czylaniv i spoizqdzai~ia dokumenlacji rysunkowej produkowanych wyrobow. Nalezy zadbad a laki doboi nlodeii do rysowania, kt6ry zapewni d u i y roinorodiias2 kanslrukcji - rnobli i icli elementhw, wyiobhw stolaik~ budowianej i opakowari oraz innych wyrobow z drewna. Naleiy zwrocid itwage na kontrole 12 wykonunla Cvilczeii. Iriiil!iiejszc i pracoc1,Ionne telnaty ewczeii liczniowie powiilirl wykoi1yw:iC ti' ~esl)olacI> V\i ustalai,!il ocel?y iicznla nalery brat pod "wage' - purioin opanowaiiia i wykoizystai~iawiadomoSr:~. - przygolovraliie do twicreri, rip. prrygotovraliie arkiisra rysunkoweyo (formal. abiarnowanie aikusra, lablk~zkarysi~nkowa,pismo), llisteiialow i pizyrrqdow kiesiarskicii. - vrykoiiaiiie zadaii, np. iozn,ieszczei>ie rriil6w iia arkilszu fysunkawyin, raslosowanie wlaSciwycli Ililit r y s ~ ~ i k o ~ yzgotinoil cl~, zasad ~ymiarowailia.zrlajoniosc iiorrn j ~ r ~ e d ~ n i o t o w yill)., cii - iim~ej$l~>o"dzytaiiia rysunk"w (Iirjie, ri,al<i, symbole, iruly, pirekioje, wyrniary itp ). Jako rnelady ponllalu iimiejpliioSci pioponuje sic. - spiawdziaiiy pisemiie - testy osi3yiil~Cz zastosowaniem radar? zamknielycli I otiuartycli, iip dnko~iczs~iiewymiarowania przedslawioiiej na rysunkii cresci lk~beleriie,itii rysiirikii wykoiiawczcga. - sprawdzlany tisins. - dvjiczerira (obsemacja wykoriania zadari), sprawtlziaiiy lpiaklycznc. 5. P o d s t a w o w c s r o d k i d y d a k t y c z n e Pizerrocza z zeslaweni wzoiow rysunkowycli, wzorce rysiinkow lecl~iiicznycl~. Koiiiplet Iablic poglqdoviycli. Modele liyui i biyl genmelrycznycli. Typowe cz$Sci rnaszyii jako iliodele do iysunku pojedyiiczego przedmiolu (obrabiaiie w calosci prrcr skrawanie, obrobiuiie adlewy, otikiiwki, t p ) i iysiiiikit zlozeniovrego Modele typowycli polrjczeli ele~nunlowr drewi>uI lwarzyw drzewnycli. IMadcie mebli i slolarki biidowlanej. Modele opakowaii skrryiiiowyci, i lpalet Uokumeiilacje iysiii>kone obfabiarek do dicwna i urzqdzeri (sci>elnaIy kincmatycrne konstnikcyjne). Dokumenlacje rysurikowe na lypowe wyioby r drcwna i twoizyw dizewiiych. Modele wyiobow mol~lovuycl~ w r0i1iych pizekiojacl, wiaz z plansrami poglr\dowymi Modfie niebil lapicciowanycl~z plaiiszam~poglqdowymi lechiiiczrie irodki dydaklycziie - koinpulery z opiogianiowaniem yraficrnym. 13 i rysunki 6. L i t c r a t u r a Duksinski T. Szpechl A . Rysunek Icchnicrhy. WSiP Waisrawa 1996. Bumyiiski K. K o n s I f ~ k c ~wyrobow e z drewna. WSil-' Waisrawa 1983. Dobrraliski T. Rysunek teclinicrny niaszynowy. WNT Warszawa. Gieldowski L. Konslrilkcje mebli c z l Rysunok teclinicrny. WSiP Warszawa 1995. Gieldowski L. Petelski R . Lbior radali z geomelrii wykwsinej, i)isi,,lki> iechnicrncgo inaszynowego i mebiowegoWyd SGC;V\I-AII Waisrawal989. Koczyk M. Geometria wykieilna. Meloda Monge'a, aksonometria. l'eorla i radania r iorwiqzaniami. PWN Waiszawa1986, Kosinski Cz. Rysunek zawodowy w mehiarslwie c r i i ll. WSiP Wafszawa 1986. Lewandowski Z. Geomelria wykreslna. PWN Warsrawa1964, Ordon J. Podslawy nofmalizacji. Wydawnichva noimalizacyjne, Warszawa 1981, Slawinski M. Rysrinck zawodowy dia stoiama. WSiP Vllarszawa 1996. Slizin L M. Perspeklywa wykreslna dia arch$tektow.Arkady Waiszawa 1974 Komplet norm braniowych. Zbiof Polskich Norln. Rysunek lechniczriy i iysunck lechniczny maszyilowy. 14 KONSTRUKCJE 1. S r c r e g o l o w c c e l c k s z t a l c c n i a W wyniku rorganirowailego procesri naucrania uczeri (sluctlacz) powinten ilinlec: . sl~lasyfikowaCwyrohy wediug typow konslriikcjl. - okreilil crynlliki wplywajqce na jakoid i tiwalosc wyrobclw. - o k i e i l i i wlaiciwoici materialow Ikonslrukcyjnycll, . dobrat iodzaj malerialu do wykoliaiiia clcilicntu wyrobu. - dobruC jpolqczenlu do zalo%onegoiodraju wyrobu i typu konstriikcji. - nasrkacowat I zwymiuiowai rlijcza. - okrciilt czynniki wplywajijce na rnechaniczile wlabciwabc~po1;lczeii. - ailreilit wyniagailia tccllilicrne slawlane wyrnborn. - iazpor!,ad typy konstrukcji mebll, - rastosowad rbine iozwiqzania konstriikcyjiie w wyrobie. - okreilit cechy poprawnej koi~slnikcjivryrobbw. zana1,zcwaC czyriii~kiwplywajqce na wyiirymaloic polqcza~ii statecztloic nrebli. - zastosowad termii,ologiq czesci skladovrycli wyrobow. dobrat rodzaj eleinerrlu i podraspolu do okieiloncj konslrukcjl. - zxyiriiarowac I iistalii pasowanfa i talerancjq polqczcii. - okiriliC cliarakterystycrne cec1,y mebli z rbinycli okresov., lhistoiycrnycl?. - okrcSlit Iypy konslriikcjl, [prreriiaczenie i rdohniciwo mebli wspolcres~lycl~, - okie$iil lypy mebli skrzyniowych i ich czqici skladowe, - akieSlic typy mebli sziiieletowych i icti l?iidowq. - obliczyc wytrrymalosd polijczeli slosowanycl? w ineblach szk~elelowych. - iuykonac srkice konstrukcji c r q i c i noinycll i ukladbw tapicerowanycli. - okiesilt iypy mebli wypiatailycl~,icli konstiukcjq 1 rodraj illaterialu plecionkarskiego. - ustalic wylliiaty i ksrtalt mebli. - oobrac maierialy do funkcji elcmeiilhw wyrobi,. - doiliac polrlczeiiia do warunh6w turytkoiva~itaI pireri,aczenla mcbll. - rilpiojektowat lkoi?slriikcje rornycl7 typdw m e i ~ l i , - zaprojcklowut lkoiaryslyl~~ niebli w zalernasci od icli prieznacrenia. - oblicryL s l a t e c z n ~ smebli. t - okleslie cecliy wplywajqce na estetykq mebli, - wykonai doilu$neiilacjqkonslriikcyjnq. - ocerlie i ~ w a l o s mebli. t .. dobrae oilakowania do wyrobow i siodkow lransportu, 15 - sklasyfikowat I zaprojeklowaC opakowania. - odi6iniC konslrukcje n o i n e wielkowy,niaiowe 7 drewna i tvroiryw dizewnyci>. - okreilit przernacrerile i waiunki piacy konslriikcji noinyci>. - obiicryc wytrrymaloic konslrukqi noinych wiclkowymiarowycl~% drewna. - naszkicowat i zwymiaiowad konslriikcje iioine. - dobrae polqcrenia do lypn i waruirkbw pracy konsliiikcji noin cj, - odczytal rysunki wykonawcze ko~istrukcjiciesiclskicli. - dobrae rozwiqrania konslrukcyjne sciaii, slrophw i dachow, - wykonaC srkice polqcreii elementow Scian i dachu. - sklasyfikowac wyroby galanlerii drzewnej. - naszkicowac i zaprojektowac drobne iiiytkowe przedmioly r drewna. - odczytaC plany bildowlane, i,slalie v,,ymiary otworow i wnek pirernaczoiiycl?na okiia, dizwi I rneble wbudowaiie. - rorroinit grupy wyrobow stolaisklch. - r o r i 6 i n i t konslriikcje okien I dizwi, - skorislruowac wyloby stolarki drzwiowej i okiennej, - okreilic wymagania uiylkowe dla okien i drzwl. - wykonac szkice i rysilnki tecliiiicrrie inebll wbudowanych. - raprojektowac i skonstruowac boazeri? do ksztaltu i wystiaju wnetrza. - zaproiektowal i skonstrilowac scianki drialowe dla okrekionych wnqtir. - wykonal piojekt elemenlow podlogi i posadzki. - zaprojektowad konslrukcie schodhw, balustiad i poreczy. 2. Material n a u c z a n i a KLASA ii IWIADOMOSCi WSTEPNE Cel i zakres przedmiolu. Chaiaklerystyka produkcji drzewnej w Polsce. Zakies i formy produkcj!. Okresienie ioii technika w piodukcji dmewnej. 11. CHARAKTERYSTYKA WYROBOW Z DREWNA I TWORZYW DRZEWNYCI-I Kryleria podzialu i podrial wyrobow wedl~lgtych kryleiiow Nazwy i okresleiiia elenient6w. podrespolow i zespo1"w wyrobbw z drewna i tworryw drzewiiycll. Dcfiiicja konslrukcj~Crynnikl wp1)waj;jce na jakoS1, tnvalose i tecll,loiogiczriosc konstiilkcji Cwiczenia: - szkicowanie wyrobow i icii czqkci skladowych - analiza ImaIoSci i jakosci konslriikcji okie6lonych wyrabOw 16 IV IPODSTAWY NORMALlZiiCJi WYIIODOW % UREVitNA I I W O i i Z Y W DRZEWNYCII Cele i rodzaje normalizac~l.Potiztai norin I zakres ich slasoviaiila. Konlrola jakoicl wyrobow Systclny zapewniciiia lukoici wyiohow. Ci*iicrcii~n - poslircjiwai~tesic ,ion?~amii i!ilcrpieiacja vryi>iagaii, - dokona:lie koi7lioli jakosci [~rodiikowa~>ycli iwyiohbw KLASII !ii V. KOI\ISTRUI<CJE NOSNE WIELKOV\IYIVIIAI?OW Ogoliia charakleryslyka ko,istri!kcji iioinyclh w,r~lkowyriiiaiowycii I ~)relabrykatowIhi~dowianycl~ r drcvrna i lwoizyw drzewnycli Nazwy i okie$leilia cleineiil0w koi?slritkcji r~osnychZlqcra i lqc,.nik$ w koiistriikcjacl~Wym~aiowanieelemenlbw naSiiych konsliiikcji drewniaiiycl? Diwigary kralowe wiaraiy lukawc i tr0jkqine, wieiby daci,owe, [iodcfqgi, belki klejone. Ikoirsirirl~cje zespaioi~e i dicwna I i diwigary plaskfe, kunslrilkcje lvioiryw dlzewnycll. Elc!nei,ly pielabiykowatie barakOw i donil<bwinalokiil~alurowychOkreslenie waiunkow pracy ele~lieiilOw Cwczeiiin: - lysowanie konstiukcji nasnycli vr~elkowy~liiaiovrycli, - anaiiza dokulncrr!acj: lkonsliukcyji,ej iuybranycl? karislii!Kcji rioSnycll. Vl. KONS1-RUKCJE CIESIELSKIE Zaiys vriadornoici o konslrukcjacli ciesieiskich. Konsliiikcje scian, stropo\.v, podlog, daclioiv w budownictwie d~ewnianych domk0w. Pol@czenla elemeintovu drewniaiiych w koiislriikcjacli ciesielskich. dwiczei)ia. - czylallie dnkunienlacji budowlanei i slosowanycli oznacreti. - rysowanic szkielclr, sciany (przekr6) i widok), rysowaille konslri8kcji iiacl7owej plu!wiowo.kleszccawej, - sporzqdzanie szkicow aksoiionlelrycznycli polqczen elerne~itbww konsiiukcjacll 17 ciesieiskich np. "jaskolczy ogon", czop, giiiazdo, wreh - szkicowanic wybranych elernentow wiqiby daciiowej. Vli. GALANTERIA DRZEWNA Giupy galanterii drrewnej, rodraje wyrob6w. Padzial galaiileiii drzewliej w zaleinoici od przeznaczenia, konstiukcji, rodzajir abrbhki i sposobi? wykoiiczcnia iiiylkowe, teclinicriio-konstrukcyjne I esteiycriie. Potlslawowc uiytnaoanla Funkcjonalnosc wyrobow i poprawnosc konstiukcji. Cwiczenia. - wykonywanie rysunkbw galanterii drrewnej. - czytanie i analirowanie rysunkow roboczych gaianlerii drzewnej np. rainy ozdobnej. kaselki. wiesraka, wyrabow kuchennycli, zabawek lip. Vlll CECHY WPt.YWAJ/ICE NA I<ONSTRUKCJE MEBLI Wytizyrnaloie - z a i e i n o i t od rnaleiial6w, ukladu i wyrniar6w elementow, wylizyrnaloici polqcre". Szlywnoic - definicja. sposoby wyzrlaczania i zwiqkszania sztywrlosci polqcreii, eiernenlbw. podzespol6w (polek, korpushw, stelaiy, szkieielOw) oiaz calego mebia. Statecznosc - definicja i sposoby jej zwiqkszania oiaz spiawdzania. Teclinologicznosc - sposoby osiqgania (unifikacja wymiaiowa, inateiialowa i konstrukcyjna) Cwiczenia: - obiiczanle noinoici, szlywnoici i wytizymatoici polrjczeii. - projektowanie rorwiqraii zwiekszajqcych sztywrioSe palqczeri podzespolow i mebii, - obliczanie slatecznosci rncbli. - okreilanie leclinoiogicznosci wybranycli typow mebli. IX. CZSSCI SKLADOWE KONSTRUKCJi MEBLARSKICIi Pojecia i okieiienia eiernenlil, podzespolii, zespalu. Padziai mehli, chaiakleiyslyka elemenlbw (gran~akowych,pretowych i plylowych), podzespol6w i zespolhw iamowych i skrzyniawycl>.Wady i zalely uiytkowe elernentow (np. krrywoliniowych) i podzespolow (np. ramowo-plyciiiowycii). Nazwy i okreileiiia elernenlow wg noirny i typii konstriikcji dwicrenia: - szkicowan~eelementow i podzespoliiw. - szkicowanie roinych typow konstiukcji rnebll. - okreslanie zaiel i wad np. nogi krzesla o kszlalcie krzywoliniowyrn - wyrzynanej i giqlej. 18 s r ~ O i . ~ ~ c z Ci lz~Clsl c~I i<Ot.rSiliul<CJl 1vli:IiLl i~oilziai~polqcze~i w zalezriosci od itklaclil elelnei>law radzajc8 lqczilika Polaczenia iorlaczi~ei in,eiozl;lcrne. Uefiiiiqe i viyiiiagariia locliiliczne ilia polqczeri iiosnost, wylrzyinalos2, s z i y w i ~ o i c Wplyw vrurtinlrb~v urylkowania, koi,sliiikcji z1qcj.y. ~nater~albw, dokladnosci wykoiiania zla,czy. jrwlaszcza lo!ora,icji i pasowaii), lecl~r~ologiczi~ych parainelrow inlonlaiu ioa nosnose i srtywtioic polqcze,ilil. Cvvicreiiiii - iysoivanie i wyiniaiawanic poiyczeii. - dol~icialiiilpolrjczesi d o okisilonycli lypow inchli. IKIASA IV XI. ZAliYS ROZVVOJU KONSTRUKCJI MiLBI.AIISI<ICIi OgOine w,ado~nosci o rorvroji, koiisliukcj! ineblarsk~chw rbziiyd, ap0kaci-i rypy, konslii~kcjeI lormy piaslycrns mebit, stosowane malriisiy i zdobniclwo w meljlach slaroiytiiycli. ,noworylnyill i ~ s p o ! c ~ e s ~ i Niebie y c I ~ )joiskie "9 roznycti epokacii llislorycrnycli. Cwicreiirii - wykonywanie szkicbw i rysir,ik6w inebli r r6r1,ych epok. - iysowaiile elcmciil0w zdob,iiczycli. Xi1 rFNOliliiCJE WE WSPOLCZESNYM MEHikRSTWiE Wzoiniclwo ~l~eblarskieI )ego ziiaczonle Kierilnki w ineblarsiwie wspolcresilyln meDle siaixiaidovre, ludowe, slylizowaih? meBle o wysokicli wy~naganiacl, cigonomiczilycli (nebif SpecjaineQo przezrivtzeliiv C:ncrenia - szkicowanie cioviycli kons~ii!kc)ifnebll. Xi11 KONSTKUKCJE MEBl.1 Si(RZYIII1OVVYCH Rodxaja (korpusO\*i. i typy konsliukcji mei>li skrzyniowych Konslrukcje najwatniejsrycll podzespolbw lpodsfai6,, dizwi, wewnqlrrnych cresci). Przyklady typowych koiistiukcyjriycll (polyczeiiia scian korpus0w. Scian lyliiyctl z korpirsami, korprrsbw rozwiqzzii r jpotlsiawa,ni, skrzydcl rirzwiowycl>z korpi~sarni).Okucia i akcesoria Ci~icicrenia. - szkicowali~einebli skrzyniowych i ibzilycli rozwiqrari koiislr~ikcyjnych. - rozpornawan~ei okieslanie czeici skiadowych mebli skizyiliowycll. - iysowanle szcregolow lkonstri~kcyjnycl~ wyljranycli rneljli, - dobar rodzajow zswiasow w zaleirioSci od rodzaju drzwi, sposohii ich zawieszenia I kqla olwarcia. 19 XIV. KONSTRUKCJE MEBLI SZKIEI.ETOWYCI-I Rodzaje i lypy konstiukcji mebli si.kielelowycli Konslrnkcjc mebli do siedrenia (koiistiilkc)c podslaw, siedzlsk i opart). Konstrukcje stolOw Staly re zmiennq powirizchniq roboczq plyty. Cwiczenia: - okreslanle podzespolbw I eiemenlOw inebii szkieietowycli. - szkicowanie iiagmenlow konslrvkcii inebli. - obliczanie wytrryrnaloici polqczen. - okresianie sztywnoici i stalecznoici lnebli w zaleiiiosci od konslrukcji. XV. KONSTRUKCJE MESLI TAPICEHOWANYCH Podzial mebli tapicerowanych. Konstrukcje n o i n e rnebli lapicerowanych Konstiukcje ukladow tapicerskich (sprqiynowych i bezsprqzynowych). Wymagania dla Warslw ~ikladowtapicerskicll . Tapicerka pikowana. Pasmanleria tapicerska. Okuc!a. Graficziie azilacrenia polfabrykatbw tapiceiskich. Prryklady konstiukcji mebli tapicerowanych Cwiczenia. - ihykonyivanje szkicow konslrukcji warslw podlrzymiijrjcycli: srlywliej. pblsztylviiej i odkszlalcalnei. - projektowaiiie ram lapicerskich. - szkicowanie prrekrojbw i iysowanie i>kladbwtapicerskicll sprezynowych i bersprezynoviycli. XVI. KONSTRUKCJE MESLI WYPLATANYCH Teclinalogiczna charaklerystyka mateiial6w piecionkarskich krajowych (wiklina, rogozyria, sloma. izemyki skbnane, szniirek, taimy wikliilowe, pasma tkanin 1ain;y z lworryw sztucziiych) i zagranicznycll (rotang i iylka iotangowa, peddig maiakka, bambiis, ra:ia). Terminolagla r zakiesu plecionkarstwa. Normy. Sploty pleciorikarskie Kanstrukcyjne eleineniy plecionkarskic Mebie wyplalarie w caloSci i czqiciowo np. sieilzlska i oparcia mehli rlo sicrizarlla. plyly slolbw. drzwt ilp Zakoliczenia plecionkarskie Cnricrenia: - rozpoznawaiiie konslrukcji mebli wyplatanycil i rodzajbw zastosowanycll rnaterlalow. - rysowanie i6inych splotow. X V l I OPAKOWANIA MEBLl Opakowania mebli zmonlowanych i elomentow mebli. Zliakowanie upakowan. Zasatly uslawiali~a mebli w magazynach i Srodkach lransportu. Cwiczenia: - rysowanie iypowych opakowaii drewnianycli (kiatek, obitek, palel) 20 xVI1I. I(ONS1 IitJKCJIi V\IYI?OBOVV S ~Ol.Aiil<l l UUL)UWI.ANCJ rJojqcta i okreslenia stolark~butlowlar~ej.Rola i zliaczenic stoiarki w urrqdranlu wrlelrz. Ogolne iiiiomiaqe a rysunku biidowlanym, ornaczaniii fragmentow bi~dynku.crytalliu plallbw Podrial wyrobbw stoaiki btldowiancj wedliig pizezi,aczcr:ia i kaostiukcji Ornaczerlla giaficrlie ukladii wnqtira Modiily lbudawlaiie. Termiiiologia eiemenlbw i podzespolbw. l<onsliiikcja okien Maleiiaiy koosliitkcyji~rI akucia lbi!dowlane. iiklualne wroiniclwo okien i drrwi w Polsce krajacli. lFiirikcjanalnos2 okien I drivri. Slolarka okieiina n dirwi I i innycll podwyiszonej szczeliloscl. Okna i l w ~ r z y wSZIUCLII~CII Slolarka drzwlowa wykociczona wariatitowo. Crriczenia: - odcrytywunie planow b~idowlariyclkI uslnlanie ivyfniarow olworbw i wnqk pizeznaczonycll ,la okna, dizwi i rnieble wl>udowaiie. - wykarzyslywaiiie znajoniasci grup wyrobow slolarki lb~!dowlaiieji tnodulbw wymiarowych w o(;racowailiu projektbw, - szkcowai>iestolarki ok>enneji drzwiowej, - a!lallzowal?ie konslriikc!i 1 iunkcjoilalilasci oklen zes~lolonychpor"wi~aniez okiianll skr~y11kowy1ll1 - czylanie i arializowanie norm dolyczjcycli okieil i drzwi. XlX. IUEL~LEWBUOOV\IANE Typy maler~aiooszcrydriycl~ koi-islri!kcjf inebli wbildowywaiiycll we wilyki. Ele111e11Iyicli iiklad I spusob polqcze~iia.ifloduly biidawiane. Wymiiaiy mebli wbildowanycli Cwrcrcnra sporrqdzanie iysilnkbw szaf szafek i pawlacry przez~?aczonycl~ do wbiidowenia i ich liagrnent6w xx ~ O A Z E R I E( o i t c a o z ~ SCIENNE) ~v Zna(:zeiiie lboazerii we vi~lelrzu V\~zoiyi koi~slr~ikcji. bonzciii w zaleziiosci od rodzaj~luzylycli n1ateiial0w Uoi,laz I sposoby wykoliczeiiia pawielzcliii~. Cwicclei~iu: - rysowaiiie ikoiisliukqb polqczeii elemenlow boarerii i )el rnocovraiiia do iciaiiy. x x i . SCIANI~IUZIALOWI iiola scianki drialowej we wnqlrzu. l<oiislii~kcjesciaiiek dr!alowycli pelnycli I szkieletowyci;. Sposoby nlocowania do sulitu i padloza. Maierialy uiywane (lo koiistrukcj! sciariek dzialowych 21 X X I I PODLOGI I POSADZKI Wzory podlog i posadrek. Kanstiukcja I ksztalt elementow Iwoizqcych podlog! 4 posadzki. Montaz podlog i posadzek. Sposoby wykoficrer~iawok61 Sciati. Wykoliczeliie poiuierrcliiit. Cwiczenia: - rysowanie poiqcze" elementow hwoizqcyci? konstriikcje pndlogi. XXlll. SCHODY. PORSCZE 1 BALUSTRAOY Rodzaje schodow i ich roia N a r e w n i c b o eierncntow skladowych schodbw, parecry i baiustrad. Wplyw wysokoici stopnia na funkcjc schod6w. Konstrukcje scliodow, porcczy I balustiad - malerialy i sposoby lqczenia. Cwiczenia: - kreilenie konstrukcji schodow, balustrad i porecry, - obliczanie wysokosci stopni. KLASA V XXIV PODSTAV\W PROJEKTOWANIA MEBLI Fazy i zasady projekiowania. Defiiilcjv funkcjonalnoici. Prrystosawanie mebil do prograiiii! uiytkowego Ustalanie wyrniarow gal>aryto\wycll, filnkcjonalnych I ksztai:ir mebli do: siedzenin. Ieienia, pracy czesci I spoipvania pasilkow orar do pirechawywania prredmiotow. iliciiornycll (np. szullad, drzwi, FunkcjonalnoSC p6lek). Projeklowanie konstriikcj! mcblt r uwzglednieniem wytrzymaiosci, sztywnosci, slatecznoici i teclinoiog~cmosci- dobor rnaierlalow. M a d i wyrniary elementow koiistrukcji, dohor polqczeri, loleraiicje wyrnlarow i pasnwalila polrjczen i elenientow. Pojecie i znacrenie estetyki niebii - wplyw ksztaiti!, proporcji, konslrukcj~, b a w y I faktiiry rnateriai~i,rodzaju wykoriczenia. Zwirqzek miqdzy funkcjonalnosciq, esteiykq i konstrilkc)q wyrobow Cvdiczsnia - szkicowanie mebli i nanoszenie wymtar0w funkcjonalnycli, - dobieran~emalerialbw na elernenly mebli o okieslonym przeznaczeniu. - obliczanie wytiiyrnaio5ci poiqczeii. - prajektowanle mebli, ocena projektov,. XXV. DOKUMENTACJA PROJEKTOWA Zawartosc dokumentacji projektowej na przykladzie wybranego wyrobil. Zaloieliia projektowe. dokumentacja konstrukcyjna i technologiczna. Cwiczenia: - sporzqdzanie dokurnentacji projeklowcj. 22 X X V l l l I W l ~ i . 0 S CliOliiSl~HUKCJll d t B l k l i S l < l C l i 1 KOINSII'IUK(~J1 WiCLl<O\filYMIAROV\WCIi i'ojsoa I okrilslmi;; lrwalosci 13iida1,la stalcczi,osci, ,:,,$kkoic; cceici i i;ierawodnoSci wylobow Odgoiiloit wylrryii,aiosci, sztyv,,ilosci tupicerowa~iycli. Obciqicnia s ~ k l e i e l o w y ~ hi lapi~erowarlycl, Meiotly inr obc12lzenia iirylkowe srk~elelowych or32 mebli sKirynlob,,,ycli i silaiiii mclbli iizylkowyini skrzyniovrycli, oceny liwaloici koi>sliiikcji wielkowyiniarowycll obliczerliowu i doswiadczalne. Cv.tiCre,iia: - iysowunie scliernat6u obciqzoii wyblaiiycli mebli silami iliyikowymi, wskarywalile w$zl6w koiisliiikcyiiiych riaibardziej naraioliycl? na dzialaiise sii. - rysowaoie liag1nenl6wkanstriikcj#wielkoivyrniarawycl~. 3. U w a y i o realizacji Naiicreiiie przcdlniolil - konstiukcje - ,ma na celii iirzukaranie iicrniom niadoniosc~I ~ l r n i e j ~ l n o si>ierb~diiycIi c~ do wykonywania rawodi, tecliriik lechn0loQil rirewl-ia. Real,zac)a leinalykl plogramawej vryriiaga Scssiego pawiqza~iia z leriialyka lpizediiilotow tecllnologia, rnasryny i ulzqdzeilia, malciialoznawslwo. zajecia lprakiyczne i lpraktyka zawodowa. Nabyte wladonio$ci i uniiejqt$;oici na Iekcjach konsliukcjl pawinny byc wykorzyslywane padcras oliiavriania (piaces6w ~piod;ikcyjnycl~.Ldobyta wiedza na lekcjvcli konsliukcji stal?owi podb~ldowe clla zajec praklycziiycli i praktyki rawodawuj. W realizacji tieici kszlalcci,ia ,laijczyciel powinieii slosowat srodki dydaklyczne i iwiczeilla. Zajqcia powiniiy by6 piowadzone w pracowni pized,niolowej, wyposarone) w dydaklycriie i lecii>lczlre srodki i-iaucza~iia(iip monitory, kamere, filniy, koiiipiiler ilp ) Cwiczeriia 1110gqivied c1iaiak:ei piacy indywidiiainej IUD piacy w zespolacli uczntowskich. Wskazaine jest piowadzenle za)qC w dwiigodzinnych jednaslkach lekcyinycll. 23 *) Na realiracje dzialow programowycl> w 3-letnim i 2-lelnirn cyklil ksrlalcenia oraz we wszyslkicli typach szkol dla doroslych naleiy prreznac7.y~proporcjonalnq i l o j l gotlziri. 24 Material nauczania w c r e i c ~w s t e ~ n e jzawiera cele zakres przedmiotu i charakterystykg prremyslu drrewrlego Poslugrlja,~sig r62nyn1, krytenani! przeprowadza si? podzial wyrobow z drewna I ?.,crzyw driewnych. Dzialalnosc produkcylna crplera sie na normalizacji. Poslugujemy ste idrnyini ,-,ormami m~edzynarodowymiS O . europejsklmi EN I polskimi PN Szk$cowaiiie 1 wyniiarowanle jest niezbqdne piaktyce stad przewldz:ano znaczly zakres cwicren Optyniainy dobor poiqczen jest istotny ,w pro~ektowaniukonstrukcji wylobow. Uauczante prredmiaru obejmuje podstawowe rodzaje konsrrukcji: Naiezy wyrrzymalcsc, zwracal "wage sziywr!osc, na cechy wpiywvjrjce na poprawnosc statecznosc, przeprowadzal obiiczenia, konstrukcjami. uwzgl?dn!ac wspolczynnik konslrukcji jak. porownywac z innymi bezpieczeiiswa wady materialowe, tolerancje ,wymlaiswe pisowanla. Wskazane jest zwiedz3nie wystaw. wnqtrz, zakladow produkcyjnych np rnebli arrysiycznycn, sloiark~budowlanej i innycn zw#a,zanychz ouresionymi konstrukcjami. Technlk techiiologl~drewna powinien umiec akresiat poszczegolne rodzaje konstrukcji. !N koncowym okresie nauczanla ookumentacji wystepuje projektowanie indybvidualne, wykonanie okreslonei pad kierunklern nauczyclela, starecznoi~. sztywnosc. wytrzymaloic a bv analizowanle lwalosci wyrobow, obejmujace przypadku mebli tapicerowanych miekkoic I odkszta1calnosc 5. P o d s t a w o w e s r o d k i d y d a k t y c z n e Normy oo1ycz;jce naterlarow i rnebli. prospekty prezentujqce wnetrza i meble, katalogi mebii uk~ic.-?aieriatcw .tp. Zestawy prooen: tkanin pokryciowych, materialow warzqcych ukiady tapicerskie. drewna wykonczonego roinymi powiokami; metalowych okuC iqcznikow (wkretow, kolkow, srub itp.). Modeie pola.czen sloiarskich, konstiukcji i podzespoibw Przezrocza. plansze. ioliogramy - meble stylowe 1 wspolczesne - wnqlrza. Filmy - typy 1 konstiukcje mebli, wnetrza Techn~czne srodki aydaktyczne: rziltnik. sprzet video komputer i programy komputerowe do projentowania mebli (AuroCAD). 6 . Literatura Dztarnowsio Z Yonsirukcje z drewna i materialow drzevmych. Arkady 1974, Gielaowski L., Konstrukcje rnebli c z l . WSiP Warszawa 1995, :Goiebieivski 2. Xonstrukcle drewniane. PWN W-nzawa 1576. Hinz S . Wnelrza mieszkalne-Meble. Arkady 1980. K o w ~ c aJ. 'ionstrukcje drewniane Oficyna 'Nydawnicza Politecnn~kiWarszawskiej. Warszawa :996 ienkiewicz 'N. Teciinoiogia ciesielstwa. WSiP '.Narszawa 1976. 25 Metrak C r . MeblarstwoPodstawy konsfrukc)i i projektowania. WNT Warszawa 198i. Norynsk~W Przyklady obliczei, konstiukcji drewniairych WSiP 'Narszawa 1954 Senva S.. Galanteiia drzewna, WSiP 'Narszawa 1986. Swaczynal.. Swaczyna M.. Konstrukcje mebli cz.2 VVSiP Warszawa 1993 Podlogi i boazeiie z drewna. PWRiL 'Naiszawa, 1979. Ltteratura powinna byc na bieza.co aktualizowana 26 1. Szczeg6towe cele ksztalcenia W wynlku zorganitlwanego procesu nauczania uczen (sluchac:) powlnien umiec: - rorpoznac i okreslid funkcje poszczegolnych elernentaw anatomicznej budowy drewna. . okraslic cnarakterystyczne cechy budowy drewna. .okreslie podstawowe suDStancje organlczne budowy drewna oraz ich funkcje. . rozpoznat i okreilie wady arewna wynikajaca i Uuoowy anaromicznej i ksztaltu. .rozpornaci onreslit waay drewna spowodowanr prier czynnrkl bsologiczne .okreslic wady produkcyjne farclcy i ustalic Pnyczyny blqdow przetarcia. I atrnosferyczne. - ocenlc janosc drewna weatug rodzaju ora: wleikoscl wystepowania wad. - dooiac drewno okiqgle I soKymenty 1arc:cy do zalozonycn celow produkcyjnych, . okresi~e'iigroskop~jnarownowage ateivna. - okresltc prryczyny i skurki pecznlanla i kurczenta sie drewna. - obliczyt wiigolnoic drewna. oznaczyc gestosc i cleplo wlasciwe. - okreslic wptyw wiigotnodci i g?stoSc~drewna na jego wyrrtymalaic. - okreslic rnechaniczne~wlasclwoscidrawna. - rozpoznac okieilit wtaiiiwosci techniczno - uzyrkowe wazniejszych rodzajbw drewna. i .okreslic zasaay doooru dre,ma do zalozonych celcw produkcnnych z uwzgiedn~eniem oprymalnycn WlaSawo3ci fizycznych i mecnanicznych. - .oCenic i Oznakowac janosc drewna ranacznega. - ustalic cechy surowca okleinawego. - dokonac pornlaru i obliczyc miazszosc drewna okraglego i larcicy. - usralic klasejakosci i oznakowac materiaty :ane. - okreslic zasady sktaaowania matenatew lanych. - okresl~cwarunki przygorowania tarcicy do wysytki. - dobrae lahost paifaowkatow IaRych do wykonania wyrobdw. .dokonac pomiaru tarcicy 2 uwzgledn>en!emredukcji wymlarowej. - razpoznac rodzaje i oKreiiicjakoSc okiefn i oblogdw. - rozpoznac roazaje 1 OKresIic jakosc skielk,. - rozpcznac plyty slolatskae. okreslic c h cechy I oznaczenia. - rozpoznac oraz okresiic wlasclwosci, jaKoSt i zastosowanle ?lyt pilsniowych I plyt MDF. - ra-woznac plyly w~drowe3raz Jkreslic .,vymagania ;akosaone. - rozpoznac lnne Woizywa drzewne. - okreslic w1asc:woscl zastosowanle wyrobdw hutn~czych. i 27 - rozpoznae spreiynowe farmatki tapicerskie oraz okreslie ich wiasciwosct I zastosowanie. - rozpoznat typy okuc mebiowych i budowlanych. - okreillt wiasciwosci i zastosowanie tworzyw sztucznych. - rozpoznac laminaty, okreilic ich wlasciwoici i zastosowanie, - rozpoznac akleiny sztuczne, okreslil ich wiasciwodci i zastosowanie. - okreSiiC eiementy z tworryw sztucznych stosowane w meblarsfwie i stolarce budowlanej. - rozpoznac kleje naturalne i syntetyczne. - dobrac sktadniki mas klejowych, - rozpoznac bawniki naturalne i syntetyczne oraz okreslic ich wlasciwosci. - rozpoznac i okreslic wiasciwosci i zastosowanie matenaMw gruntujqcych I podkladowych. - rozpoznac i dobrac lakiely, farby i emalie. - rozpoznae pomocnicze materiaty malarskie i okreslit ich zastosowanie. - rozroznial i okreiiic cechy techniczne padsiawowych surowcow i poifabrykatow taplcerskich. - rozpoznac i dobrac tkaniny meblowe, - rozpoznat i dobrae materialy impregnacyjne i papiernicze oraz wyroby szklane, - okreiiie przeplyw surowcow, materialow i wyrobow w zakladzie pracy 2. Material nauczania KLASA i I. ZAGADNIENIA WSTEPNE Znaczenie drewna jako suiowca przemyslowego. Zasoby drewna i koniecznosc ich oszczedzania. Cwiczenia: - anaiiza wykresow obrazujqcych zasoby drewna w Polsce. w Europie i na swiecie. - rozroinianie surowcbw, polfablykatdw I materialow, - obiiczanie oszcz$dnoici drewna przy zmniejszeniu strat o okreslony procent. li. BUDOWA DRZEWA I DREWNA Ksztatl i morfologiczna budowa drzewa. Makroskopowa i mikroskopowa budowa drewna. Elementy anatomicznej budowy drewna i ich funkcje. Submikroskopowa budowa drewna i struktura sciany komorkowej. Cechy rozpoznawcze drewna iglasrego i liiciastego Cwiczenia: - analiza schematow budowy drewna iglastego i lisciastego. - ocena budowy dojow rocznych wybranych gatunkow drzew iglastych i liiciastych. - lysowanie elemenMw mikroskopowei budowy drewna. - rozpoznawanie gatunkow drewtla na podstawie cech mikroskopowej i makroskopowej budowy. 28 ill WADY DREWNA Klasyfikacja i charakterystyka wad soitymentow drewna okrqglego I tarcicy. Wady anafomicznej ~ U O O W drewna ~ - zabalwlenia. zgnilizna i uszkodzenia spowodowane przez owady Pqkniec~ai zranienia drewna Wady ksztaltii i przetarcia. Przyczyny powstawanla wad. Cwicrenia. - ~ozpoznawanlei charakterystyka wad drewna. - ocena jakosci drewna, analiza wad. - obiiczanie krzywizny i zbiezystosci drewna okra.glego p a y zadanych wieikosciach. . rozpozna*~anierodzajow uszkodzen drewna, spowodowanych przez grzyby i owady. IV. 'NtASClWOSCl DREWNA Wtaiciwoici fizyczne okreslajqce wyglad drewna, zwiqzane z zawariosciq wody w drewnie (w~igotnoic.higroskopijnasl, nasiqkiiwosc, peczri~en~e kurczenie sie drewna pekanie i paczenle s19 drewna), gestosc I porowatosc: wlaiciwosci cieplne, elektryczne, akustyczne, przenikalnosc drewna dla jwiatla I gazow: trwaloic drewna. ~Nlasclwoscichemiczne, chemiczna budowa drewna (celuloza, lignfna, hemicelulozy, substancje mineralne i uboczne): korozja drewna. 'NtaSC~woic~ mechaniczne: wytrzymalost na obciqzenie statyczne i dynarnlczne: dopuszczalne napr?zenie, sprgzystoit i plastycznost drewna: czynniki wpiywajqce na mechaniczne wlasciwosci drewna. 'Niaec~wosci technologiczne. Czynnikl wplywajqce na technologiczne wlasciwosci. Proby tecnnologiczne Cwlczenia: - oznaczanie wlasciwosci drewna przy uiyciu urzqdzen kontrolno - pomiarowych. - czytanie wykresow h~groskopijnejrownowagi drewna. - ozriaczanie gestasci, w~lgolnosciprzy zadanych wielko9ciach. - anaIiz.3 laboratory1nych probek do oznaczania wlaiclwosci drewna. - obliczanie wlascfwaici w oparciu 0 wzory i wyniki badan, - opracowanie wnioskow na podstawie wynikow badari. V PRZEMYStOWE RODZAJE DREWNA Wainiejsze rodzaje drewna drzew urniarkowanej strefy kiimatycznej. Wybiane gatunki drzew egzotycznych. Cechy rozpoznawcze i techniczno-uiytkowe. Zastosowanie drewna w przemysle. Cwiczenla: rozpoznawanle wainiejszych gatunkow dnew krajowych i egzotycznych, - opracowanie cech rozpoznawczych wybranych galunkow drewna. 29 VI. ZASADY NORMALIZACJI Cete i zadania normalizacji. Podziai norm, zasady poslugiwania si? normami. Cwiczenia: .dob6r surowcow i matenatow na podstawie norm. - opiacowanie normy zakladowe)w oparciu a PN. Vll. DREWNO OKR4GtE Podzial drewna okra,glego jako surowca pnemyslowego. Sonymenty drewna. Sonymenly do - obrdbki mechanlcznej i fizyko chemicznej Zasady klasyfikaqi jakosciowej i wymiarowej. Pomiar i obliczanie miqzszosci surowca dnewnego. Skladowanie surowca. Cwiczenia: - klasyfikacja wymiarowa i jakosciowa w oparciu o aktualnq PN, - cechowanie drewna. - obliczanie miqzszosci klady. Vlll. MATERlAtY TARTE Podzial, klasyiikacja i znakowanie tarcicy Ctlarakterystyka wymlarowa i jakosciowa tarcicy ogoinego stosowania. Sortymenty larcicy. Wymaganla techniczno-uiytkowe okresione norm$. Pomiar, obliczanie mla.zszosci materialow tawch, magazynowanie. Cwicrenia: - okreslanie elementow powlerzchni tarclcy obnynanej i nieobnynanej, - ustalanie kiasy jakosci w oparciu 0 obowiqzujqc~norme. - dokonywanie redukcji wymiarbw - szerokosci i diug0~Citarcicy nieobrzynanej. - dokonywanie pomiaru i obliczanie miqzszoici okreslonej panii tarcicy, - dokonywanie doboru tarcicy zgodnie z przeznaczeniem iX. MATERlAtY DRZEWNE NAWIERZCHNI KOLEJOWEJ Charakferystyka materialow Urrewnych nawienchni kolejowej. Znakowanie, pomlar i obliczanle miqzszosci. Odmiana material0w drzewnych nawierzchni koiejowej. Cwiczenia: - rozpoznawaniena podstawie przekrojow: mostownic, podkladow i podrozjezdnic. . anaiiza symboliki oznaczen. 30 X MATERiAtY PODt.OGOINE Podzial i charakterystyka materialow podlogowych z drewna. Tarcica podlogowa. derzczulki posadrnowe Ilie, plyty posadzki rnozaikowei, deski posadzkowe, piyiy i piytki posadzkowe, kostua brukowa i listwy przyscienne. Pakowanie, rnagazynowanie i transpon. Cwlczenia' - rozpoznawanie rodzajow materialow podiogowych XI. FORNIRY - OKLEiNY I OBtOGl Terminoiogia i wymagania okreslone norma. Charaxlerystyka oraz klasyfikacjia wymiarowa i jakosciowa okiein i obiogow. Pakowanle i rnagazynowanie. Mikrookieiny i okleiny warstwowe. Pomlar iorn~raw Cwiczenia. - iozpoznawanie oKlein. - anaiiza wymiaiow fornirow wg norm. Xll. TWORZYWA DRZEWNE Skleika - budowa, charakterystyka wg obow~a.zuja.cej normy. Wlasclwosci. Skiejka ogo1nego i OkresIoneQopizernacrenla. Plyty sioIar5k1e- budowa, podrlsl. charakteiystyka i wiasc~woici.Plyty peine i komorkowe. - Piyty piisniowa podziai, charakteiystyka i wlasciwosc~ Plyty miekkie, poiiwarde, twarde i bardzo twarde. PIyry uszlachetniane: lakierowane, laminowane. m e . MDF. Plyly wiorowe i trocinowe - podzial, charakteryslyka i wlasciwosci. Wiasciwosci technoiogiczne tworzyw drzewnycn 'Nyrniary i wymiarowanie. Wyrnaganla jakoiciowe. Wyrnagania iizyczne i mechaniczne. INymagania higieniczne. Zastosowanie tworzyw drzewnych Magazynowanie i transpon. Cwiczenia: - rozpoznawanie tworzyw drzewnycn. - dobor twonyw drzewnych do zadan produkcyjnych. - analiza symboliki oznacze". X i l l iNNE MATERIALY DRZEWNE Drewno warsiwowe (lignoiol i elkon). zageszczone (lignoston), spoiimeryzowane (lignomer). Weina drrewna. zrqbki (iesne, tanaczne i poekslrakcyjne) Mqczka drzewna. Cvwczenia - rozpoznawanie drewna warstwowego. zageszczonego i spoiimeryzowanego, 31 XIV. WYROBY HUTNICZE, t4CZNIKI I OKUCIA Podzial wyrobow hutniczych i ich zastosowanie w przemysle arzewnym. Spreiyny tapicerskie, formatki spr?iynowe, siatki. ta,czniki metalowe - podziat i zastosowanie. Okucia meblowe i budowlane. Pakawanie I magazynowanie materiaMw metSlOwych. Cwiczenia: - rozpoznawanie formatek spreiynowych oraz siatek. - rozpornawanle la,cznikow i okuC stosowanych w wyrobach. - czytanie znoimalizowanych oznaczen Iqcznikow i okuc. - dabor okuc do zalozonych celbw produkcyjnych. XV. IAWROEY Z TWORZYW SZTUCZNYCH Pojecia podstawowe - systematyka tworzyw sztucznych. Wlasc~wosciflzykochemiczne tworzyw termoplastycznych, termoutwardzalnych, chemoutwardzalnych. Tworzywa konstrilkcyjne. impregnacyjne, adhezyjne i powlokowe. Modyfikowane twarzywa naturalne - celulozowe. kauczukowe. Okladziny i akcesoria z tworzy*, sztucznych. Okleiny sztuczne i foiie okleinowe. tasmy. lishvy, elementy profilowe, akcesoria meblowe i wyrobyZastosowanie i magazynowanie Cwiczenia: - rozpoznawanle oklein, folii, akcesoriow, twotzyw impregnacyjnych, adhezyjnycn powiokowych I innych. XVI. KLEJE STOSOWANE w PRZEMYSLE DRZEWNYM Terminoiogia i systematyka klejow. Kieje naturalne: podzial i charakterystyka - wtaSciwo8ci, postacie handlowe. symboie oznaczen, zastosowanie Kleje syntetyczne: termo- i chemoutwardzalne oraz termoplastyczne. WlasciwoSc~. symbole oznaczen, postacie handlowe, zastosowanie. Subsiancje dodatkowe Pakowanze. warunki przechowywania i iransportu klejow. Warunk~bezpieczenstwa i higieny pracy. Cwiczenia: - rozpoznawanie klejow naturainych w roznych postaclach handlowych. - rozpoznawanie klejow termouwardzalnych. chemoutwardzalnych. termoplasiycznych. - rozpoznawanie i dobor substancji dodatkowych. XVIl MATERlAtY MALARSKiE Terminoiogia i podzial materialow malarskich: - Barwnlki podziai, charakterystyka, zastosowanie. Wytrawy wiaSciwoSci i zastosowanie. Wyroby lakierowe - podzial, oznaczenia, wlasciwosci i zastosowanie 32 Materialy gruntujqce, wypelniajtjce I podkladowe. Lakiery, poiitury, matyny, farby i emaiie Materlaly rnaiarskle poinocnicze - podzial, okretienta. Materialy wyt2ieiaj@ce i odiywiczajqce. Kozpuszcralnik~i rozcieiiczainiki. Pasty do szlifowania I plyny do poierowania. Magazynowanle i transpon materialow maiarskich. Cwtczenia. - rozpoznawanie rnalenalow rnalarskich. - proba oceny jakosci materialow zgodnie z norma.. - rozpoznawanie. okresianie wlasciwoSci i zastosowania wybranych wyrobow, - proba doDoru rnaler~aludo podloia (wybieianie i oazywiczanie), - organoleptyczna ocena hig~enicznoScimaterlalu rnalarskiego XVill. hllATERiAtY I PO~~FABRYKATY TAPlCERSKiE Materisly wlokieilnicze - surowce wlakiennicze, wiokno przqdza, tkaniny, dzianiny, wyroby pieclone i z luinycn wiokien, Materialy wysci6lkowe - roslinne, zwierzece i sztuczne (luine i uformowane). W{asciwosci techniczno uzyikowe i jakosciowe matenal6w tapicerskich ustalone norma.. warunki magarynowania. Cwiczenia: - anaiiza spiotow tkackich oraz siruktiiry tkaniny, - wykonywanie podstawowych spiotow, - rozpoznawanie wybranych tkanin rneblowych i wysciolkowych. - rozpoznawanie oraz dobor materialow i poiiabrykatow tapicerskich. XlX. MATERiACY ROZNE - Materiaiy impregnacyjne chemiczne srodki ochrony drewna: preparaty solne i oleiste, chemiczne srodki oQnioochronne I wodoodporne. Materialy papiernicze stosowane w przemysle drzewnym: podloza iaminatow, tasmy papierowe powieczone klejem, tektura i papiery pakowe. - Wyroby szklane podzial i charakterystyka, cechy szkla stosowanego w priemyile drzewnym oraz )ego postacie handiowe. Warunki magazynowania i transportu. Cviiczenia - rozpoznawanie papierow na podloia, tasmy papierowej i tektury, - rozpoznawanie prepararow soinych i oieistych wediug oznaczen. 33 XX. GOSPODARKA MATERlAtAMl W ZAKL4DZIE PRODUKCYJNYM Zasady prawidiowej gospodarki suiowcam! i matenatami. Przyjrnowanle, roziiczanie I wydawanie surowcaw i materialow - dokumentacja. Ewidencja obrotow rnagarynowych. Magazynowan~e rnatenalow. Ochrona p ,902. Cwiczenia. - wypelnianie dokumentacji magazynowej (karloteki, ewidencjonowanie). 3. Uwagi o realizacji Program nauczania rnater~aioznawshvaobejmuje wybrane zagadnienia z nauki 0 drewnie. wiadornosci i umiejetnosci dotyczace rodzajow i wtasciwosci surowca drzewnego, materiaMvi i poHabtykatow drzewnych oraz innych materialow produkcyjnych mirizanych z przemystem drzewnym. Material nauczania powinien byc realizowany w korelacji z innymi przedmiotami zawodowymi. zwtaszcza z pracowniq badan laboratoryjnych, technoiogiq, zalysem wiedzy o gospodarce oraz ochronq i ksztaiiowaniern Siodowiska. Nauczanie rnaterialoznawstwa naleiy opierac na metodach i srodkach dydaktycznych. More aktywizuja uczniow oraz wdraiaja ich do krylycznego myslenia i sarnodzlelnej pracy. Nauczyciel jest zobowiqzany do aktualizowania tresci nauczania. Godziny do dyspozycji nauczyciela nie moga. siuzyc iia poivtorzenie mareriatu, lecz jego poszerzenie o najncwsze tresci. Proces ksztaicenia powinien odbywac sie lqcznie z procesem wychowania. Naleiy ksztaltoivac przekonanie uczn~owo celowoici: - zmnlejszania rnaterialochtonnoici w produkcji wyrobow. - racjonainego wykorzystania przernyslowych odpadow z drewna. - stosowania ekologicznych materialow, ochrony irodowiska naturainego, - przeslnegania zasad bezpiecznej pracy i ochrony przeciwpozarowej. - poszanowania mienia. - organizowania pracy wtasnej, - pogiebiania wiedzy i podnoszenia kwalifikacji zawodowych. - dqenia do ksztanowania prawidlowych stosunk6w miedzyludzkich. Program nauczania powinien byc realizowany w pracowni przedmiotowej (moie by6 poiqczona z pracowniq badan laboratoryjnych), wyposaionej w podstawowe srodki dydaktyczne Realizacja programu nauczanla powinna odbywac siq w 2-godzinnych jednostkach lekcyjnych. Korzystnyrn elementem procesu ksztalcen~a s q odpowiednio przygotowane wycieczki dydaktyczne do zakladow produkcyjnych (meblarstwo, tartacznichwo, stolarka budowlana, tworzywa drrewne, hvorzywa sztuczne). 34 PODZlAt MATERiAtU NAUCZANIA Technikum 5.ietnie na podbudovrie programowej szkoly podstawowej ') Orientacyyia liczba qodzlil Dnaiy proyiaiilowe LP L - KLASa l(152 gpdr.) I. lZagadnien=t$poe li. Eudowa drrawa i dlewlia ill. ! Wady drewna IV. ! Wlasciwoici drevrna V i Pnemyslowe radzaie drewna ''I. i Zasady narrnaiizacji VII i Drewno okiagle vlll. i Mateliaiy fane ! X 1 Maieriaiy drrewne oawierzcnni koie#owrj X. Maleiialy podiogowe z drewna XI Forntw - ok,ie,ny i obloyi XI1 Tworzvwa anewne .xlii. 1 inne rnaterlay drzewne XIV. I WyroDy hutoicre. iacznlki i okucia XV. ! ~ y r o b yz t v ~ o n wS Z I U C Z ~ Y C ~ XVI. i Klele slosowane w przemy5le drrewnym X v l l Material? maiarskie XVlil.. MareilaQ i pjifabrykaly iapicerskie XIX, i Matenary i6me XX, i Gospodarka malerialami w zakladzie piodukcyjnym i Do dyspazycji nauczycieia 2 -. a __ 10 4 l 1 1 - - 19 !0 a__- - lo 3 4 4 -- ! 15 6 5 i I 6 10 10 6 1 4 4 I 4 ') Na reaiizacj? dzialaw programowych w 3-letnim i 2-letnim cyklu ksztalcenia oraz we wszystkich typach szkol dla doroslych naleiy przeznaczye proporcjonalnq liczbg godzin Realizujqc material dzialu I nauczyciel powinien wdroiyc uczniow d o korzystanza z podrecznlka, rocznika stafystycznego, najnowszych danych dotyczacych ornawianej tematyki oraz przestrzeganle zasad oszczednego wykorzystywania diewna. W dz~aleI1 nauczyciel powinien zainteresowae uczniow ziozon* Dudow* drewna przez obserwacje mikfoskopowej i makroskopowej )ego budowy. Szczegoinq uwag? nalezy zwroclc na bilaowe iciany komorkowej. W realizacji dziaiu Ill nalezy wskazat na wpiyvv wad na i a k o i t materialu, kszianowac umielqtnosci rozpoznawania i oceniania wad drewna. Material nauczania dziaiu IV i V nalezy uznac za najwazn~ejszyw cykiu ksztaicen~a,g d y i slanowl podstawe do realizacji Lematyki dotyczqcej wykorrystan~adrewna w technologii. Uczen powinien znac wlascivrosci fizyczne, chemiczne, mechaniczne i iechnologiczne oraz urniec je praktyczn~eokre5iac. 35 Znajomo9t cech i wlasciwosci drewna umozliwia rozpoznawanie najwainiejszych z punktu widzenia technologicznego gatunkow umiarkawanej strefy klimatycznej i wybranych gatunkow egzotycznych oraz okreilanie cech techniczno-uiytkowych i zastosowanla. Reaiizacje tresci nalezy oprzet na hiczeniach. W analizie poszczegolnych SoRymentow drewna (dzial Vil) nalezy zwiocic uwage na zasady wymiarowanla i klasyfikacje jako$ciowa oraz sposoby skladowania drewfia (cwiczenia na skladowisku). Najwainiejszym zagadnieniem do realizacji jest okreslanie mi;izszosci drewna okrqglego. Za najwainiejsze w dziale Vlll nalezy uznat ksztattowanie umiej~tnosciobliczania. dokonywania pomlaw grubosci, szerokosci i dlugoSci tarcicy oraz obliczanla mla.iszosci. W trakcie realizacji dzialu iX uczniowie powinni poznac material, zasady okreslania jego jakosci oraz metody ochrony w celu poprawlenia tmalosci. wytrrymalo5ci i twardosci. Uczeh powinian okresiic waloiy techniczno-uiytkowe surowca drzewnego. W dziale X naleiy wykazae i e wyhuarzajqc polfabiykaiy podtogowe z drewna mozna uzyskac trwate wyroby. o duiych walorach uiytkowych i estetycznych W dziale Xll naieiy zwibcic "wage na zastosowanle i celowosc produkcji sklejki, plyt stolarskich, pilsniowych, wiorowych i tiocinowych. Uczniowie powlnni rozpoznawac okresiac wlaiciwoici i jakoic tworzyw zgodnie z normami, znac znaki handlowe oraz dokonywac pomlarow i obliczen iiosciowych tworzyw dizewnych W realizacji dzialu Xlli naieiy wskazac moziiwoici produkcji roinych materialow z drewna i zakresu ich stosowania (lignofol, lignoston, lignomer, welna drzewna, zrebki. ma.czka drzewna). Rea1izuja.c dzlal X'J nauczyciel powinien uksztanowac poglqd, i e huonywa sztuczne lub modyfikowane matenaiy naturalne pozwaiaja z powodzeniem tqczyc je z drewnem lub lworzywami drrewnymi, a takze zast?powac drewno. Uczeh powinien wykazac sit$ wiedzq na temat termoplastow i duroplastow, Tresci dzialu XVi naleiy przekazat zgodnie z systematykq klejow. Szczegolnq uwage naleiy zwrocic na ich zalety i wady. w tym ekologicznosc, zastosowanie warunki magazynowania oraz zasady bezpieczenshua i higieny pracy. W dziale XVil nalezy wskazac na najwainiejsze cechy materialow malarskich I ~ch wlasciwe StOsOwanie z zachowanlem zasad ochrony Srodowiska I przepisow przeciwpoiarowych. 0mawiaja.c materlaly i polfabrykaty tapicenkie przeznaczenie. Uczen powinien znae cechy (dzial XVIII) naieiy okreslic ich tkanin pokryciowych wewnetrznych, trwaloft i estetyke tkanin obiciowych oraz wla~ciwosciwarshvy spreiynujqco-wysc!elaj~cej. Najistotniejsza jest umiejetnosci ich stosowania zgodnte z cechami techniczno-uiytkowymi. 36 W drlaie XX naleiy zapoznat uczniow z zasadami przyjmowania, wydawania I rozllczanla marerialow w magazyriie. Uczniowie powlnni zapoznac sie z dokumentanri magazynu warsztatow i zakladow pracy, z warunkami niagazynowania roinych materialow, poifabrykatow, wyrobow. Nabytq wiedze i umiejetnodci ucznl6w moina sprawdzac przez samodzielne wypalnianie dokumentacji. Proponuje sf?. aby osiqgniqcia uczniow byly badane za pamocq testow osiqgniec szkolnych i cwiczen oraz p n e z obserwacje pracy podczas wykonywania zadan. Fmy ocenianlu uczniow naleiy uwzglediliac nastepujqce zasady: . uczen powinien OpanowaC wszystkie umiejetnosci. - wynik sprawdzenia opanowania poszczegolnych umie)qtnoSci powinien byc wyrazony w jednostopniowej skali punkiowej, - opanowanie umiejetnosci moze mlec roznq biegloid : szybko - wolno: przy pierwszej przy kolejnej probie: bezblqdnie lub z bledem zauwazonym i poprawionym przez ucznia. 5. P o d s t a w o w e s r o d k i dydaktyczne Techrliczne Srodki nauczania - nlikroskop. - przyrzqdy pomiarowe do badania gqstosci, twardosci i wilgotnosci drewna, . rrutnik i projektor filmowy. - episkop. - kamera telewizji przemyslowej. Zestawy probek: - waznlejsze rodzaje drewna drzew igiastych I IiSciastych w trzech przekrojach, - oklelny i obiogi - plasko i obwodowo skrawane, - okleiny warstwowe. - okleiny sztuczne na nosniku papierowym. - sklejki ogolnego i specjalnego przeznaczenla, - tasmy obrzeiowe. - piyty stolarskie pelne i komorkowe. - plyty pilsniowe i wibrawe a naturalnej i uszlachetnionej powierzchni, MDF. - drewno warstwowe (lignoiol). - drewno zageszczone (lignoston), - diewno spolimeryzowane (iignomer). - laminaty wysokocisnien~oweo powierzchniach dekoracyjnych, - iistwy I elementy profiiowe oraz akcesorla meblowe z Miorzyw sztucznych. - materiaiy ~vySciolkowe- tapicerskie, luine i formowane w postaci plyt lub formatek 37 .iqczniki i okucia metalowe i z tworzyw Sztucznych. - kleje naturalne i syntetyczne i silbstancje dodatkowe. - baiwniki naturalne i syntetyczne, - wyroby lakierowe i pomocnicze materialy rnalarskie, - paplery na podloia iaminatdw dekoracyjnych i oklein sztucznych. Tablice poglqdowe: .wymiary i symbole oznaczeir drewna okrqgiego, taicrcy i materialow direwnych nawierzchni kolejowych. - cechy rozpoznawcze drewna i oklein naturalnych z symboiami oznaczen, - znormaiizowane wymiary soltymentow tarc~cy,forn~rowi sklejki ogolnego i specjainego prreznaczenia, - wla8ciwoSci iizyczne i mechaniczne hyorzyw drzewnych, - rodzaje, wiaiciwosci i zastosowanie aminowych zywic kiejowych ciekiych. - wiaSciwoSci tkanin meblowych. Piansze, f~liogramyi iazogramy: - wady drewna, - podziai klod przeznaczonych do skrawania okle~n. - sorlymenty tarcicy obrzynanej i materialow dnewnych nawierzchni kole~owej. - piyly Stolarskie pelne i kom6rkowe. - przekroj deski posadzkowej, - plaskie i obwodowe skrawanie fornirow, - badanla wytnymalosci drewna na obciqzenia statyczne i dynamiczne. - polfabrykaty tapicerskie wyiciolkowe iormowane oraz foimatki spreiynowe. - iaczniki i okucia meblowe metaiowe i z tworzyvv sztucznych. Przezrocza i filmy dydaktyczne: - przezrocza i zestaw preparatow - eiementy mikroskopowej budowy drewna drzew iglastych i iisciaslych, -filmy Qydaktyczne- tematyka z zakresu meblarstwa, tarlacznictwa i wyrobow drzewnych. technologii tworzyw drrewnych i ich uszlachetniania. 'WyKresy i inne iiodki dydaktyczne: - wykres do oznaczania ciepla wtasciwego drewna - nomogram do oznaczania gestosci drewna. - wykresy zmniejszonej wytrzymaioici drewna na obciqzenia statyc2ne. - Katalogi i zestaw obowiqzujqcych norm, - ZeStaw formuiarzy i drukow magazynowych dotyczacych ewidencjonowania rnateriaiow w zakiadzie produkcyjnym. Frospekty i kataiogi 38 6. Literatura Bacia K. Materialoznawshua tapicerskie. WSiP Warszawa 1988 Chudcbiecki J. Towaroznawstwo drzewne AR. Pornan 1985 Kizysik F Nauka o ariwnie. PWRiL Warszawa 1S74 Milewski A Materialy i wyioby z drewiia. PWE. Waiszavia 1965 Pacenik I.. Staniszewski Z. Plyty piliniowe iakierowane i laminowane, PWRiL Warszawa Proszyk S. Technologia hvorzyw dnewnych c z 2 Wykonczanie powierzchni. WSiP Warszawa 1995 Szczuka J Zurowski J.:Materialoznawsl~~o przemyslu drze-~nego'JVSiPWarszawa 1995 Technologia tworzyw drzewnych. Cz 1. Praca zblorowa WSiP Warszswa 1994 Zenkreler M Kieje i kiejenie drewna. Wyd. AR Poznan 19S6 Zenkteier M. Klucz do oznaczania drewna PWRiL 'Naiszarva 1977 - Encyklopeaia techniki mater!aloznawshuo. Praca zDforowa. WNT Warszawa 1975 Przernysl driewny Miesiecznik Stoviarzyszenie SlTLiD Literatuia powinna byC na bieiqca aktiiaiizowana. 39 1. Szczegotowe cele ksztalcenia W wyniku zorganizowanego p<ocesunauczania uczeh (siuchacz) powinien umiec - wykonae projekt skiadu surowca drzewnego dla okreslonego zapasu drewna i powierzchni, .dobral irodki chemiczne i rnetody konserwacji drewna okrqgiego i tarcicy, - okreilie zasady stosowania preparalow impregnacyjnych. - okreilic gatunki drewna podatne na obrobke skrawaniem, obrobke hydrotermiczna i piastycznq oraz wykonczanie. - okresiic czas suszenia tarcicy, .okreilie rodzaj czynnikow i ich wpiyw na przebieg naturalnego i sztucznzgo silszenia drewna. - pcepiowadzic kontrole procesu suszenia tarclcy. - sporzadzic zapisy i wykresy kontiolne procesu suszenia drewna. - okreiiit jakoSc drewna przeznaczonego do giecia. - akreilit sposob przygotowania iat gietarskich. - okreilit metody i parametry technologiczne giecia i wykonania elementow g~etoklejonych. - zanalizowac. zorganizowae miejsce pracy i proces pracy pod wzgledem wyrnagaii bezpieczenshva pracy i ecgonamii. - ocenie wpiyw czynnikow flzycznych, chemicztiych i biologicznych !?azdiowie cztowieka ui irodowisku pracy. - okreslic zagrozenia wystepujqce w Brodowisku pracy, - zastosowac Srodki zapobiegajace wypadkom I chorabom zwiazanym z czynnikami Srodowiska pracy. - zastosowac odpowiednie zasady postepowania w razie wypadku przy pracy, poiaru i w innych sytuacjach zagrolenia. - okreslic zagroienia zwiqzane z transponem oraz zasady ich unikania. - iidzieiic pomocy prredlekarskiej, - okreslic rodzaje i zasady recznej i rnaszynowsj obrobki drewna oraz tworzyw drzewnych, - ustaiiC warunki rnaszynowej obrobki drewna oraz twonyw drzewnych, - dobra6 i opracowac oprzyrzqdowanie do abrabiarek, - rozpoznac i usunqc wady obrobki skrawaniem, - okreilic organizacje pracy pny manipuiacji drewna okrqgiego. - dokonac pomiaru, klasyfikacji i manipulacji drewna tanacznego. ustaiie zasady przetarcia, - rozpoznac, UsuwaC i zapobiegac wadom pnerarcia. - zaprojektowac rozrnieszczenie obrabiarek i urzadzen w halach przetarcia - dobrac jakosc polfabiykatow tartych do wykonania wyrobaw, 40 - okreil!c za6ady skladowania, konserwacji i manipulacji drewna okle~novvegoi sklejkowego. - ustalie warunki skiawania plaskiego I obwodowego. - ustalic paranietry suszenia :orr>irow i warunki obslugi suszarn. - okreslie wady sztucznego suszenia fornirow, przyczyny ich powstawania i sposoby usuwanla. - sporzqdziC schematy piacesow technologicznych pozyskiwanla fornirouv. - okresi~Cpabstawowe wlasciwosci iizyko - chemiczne i zastosawanie klelow. - 0kie6Ik technoiogie lqczenia drewna. - ustali6 organizacje piacy na poszczegolnych stanowiskach. - opiacowat schematy oklejania powierzchni drewna okleina. naturalnq i sztucznq. - sporrqdrlC schematy procesow technologicznych produkcji iworzyw drzewnych, - dobrae, dokonac pomiarow i obliczen ilosci tworzyw drzewnych do zadan piodukcyjnych. - dobrat sposoby uszlachetniania powierzchni tworzyw drzewnych w zaleinosci od przeznaczenia. - okreslic sposob wykorzystania odpadow drzewnych, - okresiil wlaSciwosc~technologiczno-uzytkowe mateiiatow barwiacych I ustalic spasob baiwienia drewna, - dobiac rnater~alydo viybielania i odiywiczania powierzchni drewna. - okreslic tecnnologie przygotowanla podloza do wykonczania. - rozioiniZ pods:awowe wyioby malarsko - lakieinicze i okreSlie ich wla5ciwoSci technologiczne i uiytkowe. - okreslic sposoby nanoszenia wyrobow malarsko - lakierniczych, - okreslic technologic uszlachetniania powlok lakierniczych, - opracowac schematy procesow technologicznych wykonczania powierzchni drewna, - obliczyc zuiycie materialow malarsko - lakierniczych, - opracowac schematy procesow technologicznych montaiu mebli, - dobrac zlqcza i okucia. - okresiic sposoby lqczenia elementoiv w podzespoly i zespoly. - zastosowac uklad tolerancji pasowaii oraz posluzye siq spiawdzianami w czasle montaiu i mebli. - ocenic jakaic zrnontowanych wyiobow, - skorzystac z dokumentacji technoiogicznej mebli. - okreslic wlasciwasci technologiczne materiaMw tapicerskich. - opracowac scnematy procesow technolog,cznych wykonania wyrobow tapicerskich. - sporzqdzic schematy procesow technolog~cznychpiodukcji stolarki budowlane;, - okiesiic zasady rnagazynowania wyrobow. - okreblit sposob lransponu miedzyoperacyjnego, - okieslic rodzaj uszkodzen, dobrac materialy, narzqdzia i technologiq naprawy mebli. 41 - okreslic sposoby renowacji rnebii, - sporzqdzil schematy procesbw technologicznych produkcji elementow konstriikcji wielkawyrniaiowych, - okreiiit obiabiarki i urzqdzenia do produkcji eiement6w konstrukcji wielkowymiarowych. - okreslic czynniki wplywajqce na wiasciwosci uzytkowe opakowan. - sporzqdzil schematy technologiczne produiicji opakowan. - okreslic wyposaienie w obrabiarki wydziaiow produkujqcych opakowania z drewna. - sponqdzic schematy technologiczne produkcji rnateriaiow padlogowych. - ustalic dobor sufowca drzewnego do produkcji materlalow podloQowych, - ustalic organizacje pracy w halach material6w podlogowych, - sporza,dziC schematy proces6w technalogicznych mebii i innych wyrobow, opracowac dokumentacjg technolog~cznq. - skontroiowac jakosc obrobki. ustalic i usuna.c przyczyny wad produkcyjnych. - okreblic zasady jakosciowego odbioru materiaMw i wyrobow. - ocenicjako6c wyrobow, - skorzystal z norm przedmiotowychna wyroby. - okreslic technologic chemicznego przerobu drewna, - okreslic tendencje rozwojrl przernysiu drzewnego. 2. Material nauczania KLASA li I. WIADGMOSCI WSTEPNE Struktura przemyslu drzewnego i wylworczoici drzewnej. Glowne galgzie przemyslu drzewnego: tartaczniclwo, rnebiarslwa, stolarka budowlana, tworzywa drzewne. Kiasyfikacla wyrobow wedlug prreznaczenia. Pojecia: surowlec, poifabrykat. wyrob gotowy. Zasoby drewna w kraju i na Swiecie. Zagadnienie o~zczednoscidrewna Moiiiwosc specjaiizacji w zawodzie. Stanowiska pracy i zadania technika w zakiadach drzewnych. Cwiczenia: - kwalifikowanieposzczegolnych wyrobow z drewna do grup wedlug przeznaczenia, it. WBRANE ZAGADNlENiA BHP. PRAWA PRACY, ERGONOMil ORAZ OCHRONY PPOZ Prawa i obowiazki pracownika i pracodawc6w z dziedziny bhp. Ergonomia. Zasady organizacii mlejsca pracy zgodnie z wymaganiami ergonomii, higieny i bezp,eczer;stwa pracy. Czynn,!ii iizyczne, chemiczne i biologiczne 0ddzialywuj;ice na czlowieka w srodowisku pracy. Zagrozenia zwiqzane z czynnikami Brodowiska pracy Zagroienia wypadkowe. Zabezpieczenia pomieszczen magazynonych do przechowywania materialow latwopalnych. Wypadki przy pracy. 42 Obciqknia iizyczne i psychiczne zwiqzane z praca. Wplyw stresu ria wypadkl. Organczacja pracy. Podstawowe zagrozenia wypadkowe. Metody zapobiegan~awypadkom. Zachowanie w Syiiiacjach zagroienia. B a ~ f iyznaki bhp Estetyka w rniejscu p i x y Ochrona przeciwpoiarowa. TiEnspon. Zasady udzielania piewszej pomocy. C.viczenia. - okresianie waiunk6w bhp i ochrony p p o i . na wyznaczonych stanowiskach pracy np na skladzle surawca i w haiach prodnkc'fjnych. - okreiianie zasad udzielania pomocy przedlekarskie] w nagiych wypadkach. I KONSERWACJI DREWNA OKRP\GLEGO I MATERIACOW i f ! ZASADY SKUDOWANIA TARTYCH S k Ia d y su row c a d iz e w n e g o. Rodzaje skiadow surowca drtewnego Podzial i c'iarakerystyka. Przygotowanie terenu i urza.dzenie skladu surowca. Skladowisko drewna okrqglego tanacznego. okleinowego i skiejkowego. Norrnatywny zapas d.,?%"a . .i oorrnatyw powierzcnni skladowania. Rodzaje rnygiei I sposoby myglowanla dluzyc i klod. ivianipulacja drewna 0kr;ig~eQa. Sortowanie, znakowanie i skladowanje klod Zabiegi konserwacyjne. C.ryan$:acja i mechanizacja prac wewna>rzzakladowy. Koiowanie klbd i na skladach surowca drzewneso Transport skladowanie odpadow. Pnepisy bhp i warunki ochrony p p o i . na skladach surowca drzewnego. Cwiczenia: - szk~cowanieprojektu skladu surowca drzewnego (np. dluzyc, kMd tanacznych i oklelnowych) przy zalozonych warunkach zapasu orewna okr@glego i noirnatywu powierzchni. - wypelnianie dokumentacji. S k I a d y m a t e r i a Io w t a r t y c h. Wielkosc skladow i normatywy skladowania. Budowa i urzapzenla skladow tarcicy Rozmieszczenie materialow tanycn na skladach. Zasady kiasyiikacji i sonowarl~t? tarcicy ogoinego i okreslonego przeznaczenia. Rodzaje sonowni, budowa, urzadzenia i wyposazenie. Rodzaje stosow, budowa. przeznaczenie. Ukladanie stosow materialdw tartych. Magazynowanie wysezonowanej tarcicy. Warunki przygotowania tarcicy krajowej i ensportowej do wysylki. Pakietowanie i paletyzacje tarcicy. Dokumentacja wysylki. Organizacja nracy i rnechanizacja skiadow tarcicy. Transpon wewnqttrrzakladowy. Przepisy bhp i waiunki schiony p p o i . na skladach tarcicy. Cwiczenia: - szk~cowanieprojektu skiadu larcicy, - wypelnianie dokumentacji i obliczanie wskainikow techniczno-ekonomicznych. 43 K onse rw asj a d r e w n a. Cei i sposoby konsewacji drewna okrqglego (tartacznego. okieinowego. skiejkowego), surowca rozdrobnlonego (zrebki) i materialow tanacznych Przyczyny rozkladu drewna Zablegi technologiczne iiodporniajqce czynnik6l.r atmosferycznych, biologicznych i ch€rnic:nych. drewno na niszczqce dzialanie Zabezpieczanie surowca dnewnego i material6w tanych pneti zbyt szybkim wysychaniem i pekaniem. Zasady konsenvacji na "rnokio" I na "sucho". Zabezpieczanie drewna irodkani chemicznymi. Preparaty solne i oleiste, ich wlaSciwoici i rakres stosowania. Metody impregnacji drewna. Kapiele antyseptyczne Nasycanie powierrchniowe i glqbokie. Unapzenia do kwieii antysepiycznych tarcicy i surowca rozdrobnionego. Zagadnienia bhp i warunki ochrony p.poi, przy konsenvacji drewna. Cbsviczenia: - dobor irodkow chemicznych i metod konsenvac~idrewna okrqglego i tarcicy w zaleznoici od przeznaczenia. iV. CHARAKTERYSNKA ROOZAJOW OBROBKI DREWNA Rodzaje, ogoina charakterysiyka sposobow obrobki drewna Pojecia i okresienia rodzajow obrobki drewna. lslola i znaczenie obrobkl cieciem wediug grup rodzajowych: skrawanie oddzielajace (scinajqce). skrawanie dzielace i krajanie drewna. Przyklady stosowania. inne rodiaje obrobki. lqczenie drewna i wykoricranie powierzchni. Znaczenie poszczegolnych czynnosci i operacji technologicznych w procesie wytwarzania wyrobow z drewna. Zakres wystqpowania roinych rodzajow obrobki drewna w przemysle drzewnym. Cwrczenia: - ustalenie rodzajow i sposobow obmbki drewna w procesie pozyskiwania fotnirow. - okreslanie rodzajow I sposobow obmbki drewna w procesie wykonania elementow gietoklejonych. V. SUSZENiE DREWNA P0dstawy s u s z e n ia d ie w n a. Cel suszenia drewna i jego znacrenie gaspodarcze. Fizyczne podstawy suszenia drewna. Pojecia i okreiienia: wzgiedna i bezwzgledna wilgotnosc powietrza, ruch powietrza. Ciepio jako czynnik suszenia drewna Dyfuzja wody i pary wodnej. Zjawisko raschniecia powierzchni drewna. S u s z e n i e ti r e w n a n a p o w i e t r z u . Zasady suszenia tarcicy na wolnym powietrzu Dachowanie i osianianle stosow. Proces wysychania materialow tartych w stosie, dobnwy aoieg powietrra. Czas i konlrola suszenia rnateiiaMw drzewnych. Melody przyspieszonego suszenia tarcicy w stosach. Przepfsy bhp i warunkl ochrony ppoz. 44 Cwiczenia: - okrailanie brzwzglednej wrlgotnoici drewna metode i.lektrometrycznq. - kontioia przebiegu siiszei7la tarocy metoda,desek kontiolnych. - okreilanie oneniacyjnego czasu suszenia tarcicy igiastej i iisciastel. - okreiianie warunkaw bhp i ochrony p p o i . S ii s z e n i e d ie w n a w s u s z a r k a c h Melody suszenia drewna w suszarkach. Pojecia i okreslenia sztucznego suszenia drewna. Suszenie korrwekcyjne, promiennikowe pojernnoiciowe. Powietrzne suszarki konwskcyjne Eiementy wyposaienia suszarek. ukladania tarcicy 1 i Metody fortiirow w suszarkach. Pczsbieg i kierowanie procesem suszenia tarclcy i forni:ow. Okresy suszenia materiai6w drzewnycn. Schematy suszenia. Deska kontrolna i probka widelkowa. Przynady polnlarowo - konlrolne. Zagadnienia automatyzacji w procasle suszenia iomirow. Wady ruszenia rnateriaiow tanych i skrawanych [forniiow). Klimatyzacja matenalow drzeivnych POW ~ S U S Z B Metody ~ I U . obiiczania czasri suszenia maierlalow dnewnych. Wydajnose suszarek. Inn& melody sztucznego suszenia drewna - siiszenie podcisnieniowe i kondensacyjlie. Zagadnien~abhp i ochrony p p o i w procesie siiszr-nia drewna. Cwiczenia. - okresian~ewzgleonej wiigotnosci powietrza na podstawie tabeli psychrometrycznej. - pornisr wiigotnosci drewna metodq suszarkowo . wagowq, - czytanie Lvykresu hlgroskopijnej iownawag~drewna, - obliczanle rainowego czasu suszenla okreiionej panii materiaMw tariych. - ustalanie parametrow suszenia tarcbcy i forniraw. - opracowanie programu suszenla. Vl. HYDROTERMICZNA I PLASTYCZNA OBROBKA DREWNA I TWORZYW DRZEWNYCH P o d s t a w y h y d r o t e r m i c z n e ) o b r o o k i drewnaPoj~ciaiokres1eniaparzemai warzenia drewna Metody hydrotermtcznej obrob~t drewna. Zmiany zachodzqce w drewnie podcras parzenia i warzenia (przejiciowe i tnuaie). Urzqdzenia produkcyjne: parniKi, warniki, autokiawy, komory parzelniane. Ogolna chaiakierystyka urzqdzen, zasady dzialania. Przebieg i konrroia procesu parzenia drewna. Zalety i wady roznych metod uplastyczniania drewna. G i e c i e d r e w n a i t w o r z y w d r z e w n y c h. Cel i znaczenie giecia drewna i Worzyw dnewnych. Teoretyczne podsrawy gieaa drewna Wpiyw doboru drewna, jego wlasciwosci i wad na wyniki obrobkl gieclem Technoiogia gieca drewna i Worzyw drzewnych eiastycznych i nieelasiycznych. Metody giecra drewna z taimq stalowqi bez lasmy. Giecie worzyw drzewnych i eiemacitow iiewna warstwowego z rownoczesnym kieieniem. Suszenie i sezonowanie elemeniow gietycn. Wady giecia drewna i hvorzyw drzewnych pnyczyny ich powstawania i sposoby przeciwdzlalania. Organizacla pracy. Przepisy bhp i warunki ochrony p.poi. 45 Cviiczenia: - odczytywanie zwykresu czasu parzenia przed gieciem drewna debowego I bukowego o roinej gmbosci. - obiiczanie ciinienia potrzebnego do giecia eiementow z drewna warstwowego z rownoczesnym kiejeniem, - ocena jakoici eiemenbw gigtych, - obiiczanle moiiiwosci uzyskania najmnlejszego promienla glecia piyty plisniowe] twardej zwykiej i lakierowanejo okreilonej gmbosci. KLASA iii VII. OBROBKA SKRAWANIEM DRE~NNAI TWORZYW DRZE'NNYCH Kiasyfikacja rodzajow obrobki drewna i tworzyw drzewnych. Charakterystyka I wyposaienie stanowisk do obrobki skrawan~em. Podstawowe pojqcia oraz charakterystyka procesu skrawania noiem elementarnym. Trasowanie drewna i tworzyw drzewnych. Przygotowanie nangdzi do pracy. Obrabka rgczna pilami, saugaml, dlutami, swidrami, tarnikami 1 piinikami. Reczne szlifowanie powierzchni. Ocena jakoici recznej obrobki skrawaniem. Wykonywanie elementow z drewna litego i tworzyw dnewnych skrawaniem. Zasady krzyv,oliniowego. pliowania Technologia wzdiuznego i wyrownujqcego poprzecznego. i grubasciowego maszynowq obrobka. Technoiogia wyrzynania strugania. Technaiogia maszynowego wykonania ztqczy stoiarskich i profiii. Zasady obrobki drewna i Morzyw dnewnych na czopiarkach, wczepiarkach, frezarkach dolnownecionowych i gornownecionowych, wlertarkach, dlutarkach. tokarkach, obtaczarkach. szlifierkach. Maszyny wieiooperacyjne. Automatyzacja procesow obrobczych. Tolerancje I pasowania. Czynniki wplywajqce na dokiadnoSc maszynowej obrobki skrawaniem. Organlzacja pracy. Warunki bhp i ochrona p p o i . Cwiczenia: - ustalanie podstawowych parametrow skrawania, - opracowanie procesu technologfcznego recznej i maszynowej obrobki drewna I tworzyw drzewnych. - opracowanie schematu rozmieszczenia obrabiarek i stanowisk rgcznej obrobki. - opracowanie organizacji stanowisk roboczych, - dobor obrablarek i metod pracy do wykonywania operacji technologicznych, - korzystanie z instrukcji technoiogicznych. 46 Vlll KLEJENIE I OKLEINOWANIE DREWNA I TWORZYW DRZEWNYCH Zjaw~ska zachodzqce podczas klejenia. Wlaiciwoic~ i wytrzymalosc spoin kiejowych. Przygotowanie rozWor6w klejowych. Przygotowanie drewna i tworzyw dizewnych do klejenia i okielnowania. Prrygotowanle okleln naturainych wykonywania poiqczen klejowych Parametry I sztucznych. Nanoszenle k l q u Sposoby technologiczne klejenia i okleinovvania. Zastosowanle zmechanizowanych iinii w procesach klejeriia i okleinowania. Wady klqenia i okieinowania. Organizacja produkcji. Warunki bhp i p p o i . Cviiczenia: - rozpoznawaiiie klejow wedlug postaci handlowych, cech oraz symboli oznaczen. - badanie wytrzymaloici spoin klejowych. - rozpornaivanie wad klejenla i okleinowania drewna okresianie przyczyn powstawania i sposooow usuwania. - obliczanie zuiycia kiejow i rozWorow klejowych. IX ORGANIZACJA TARTAXOW. TECHNOLOGIA PRODUKCJI TARCiCY Organizacja i pizebieg procesow technologicznych w skladach drewna tartacznego, rodzaje sKladowisk surowca, ich wyposaienle i bezpieczny rozladunek dluiycy. Przygotowanle drewna ranacznego do przetarcia. Organizacja i wyposaienie ha1 w zaleznosci od rodzaju przecleranego drewna stopnia zmechanizowania procesv przetarcia. Podliacze i stosowane zabezpieczenia. Sposoby pizetarcia. Sprzegi pit i zasady ich sporzqdzania. Przebieg procesow technoiogicznych, organizacja produkcji. Przelarcie na pilarkach ramowych, pionowych, tasmowych i tarczowych. Wady obrobki powstajrice podczas przetarcia. Obsluga pilarek tarczowych i urza-dzen pomocnlczych. Daiszy przerob tarcicy i odpadow z przetarcia. Mechanizacja i automatyzacja Procesovi obrobczych w haiach tarlacznych. Kiasyiikacja i sortowanie malerialow tanych Organizacja pracy w skladach materialow tanych Pizeprsy bhp i p p o i w skladach drewna tanacznego, na poszczegolnych stanowiskach w halach tarlacznych i w skladach materialbw tanych. Cwiczenia. - opracowanie projektu procesu technoiogicznego z zastosowaniem nowoczesnych rozw~rizaiitechnologicznych i organizacyjnych. - anaiiza ustawienia obrabiarek i urzedzen pomocniczych w hali tartacznej zakladu, - opracowanie projektow mechanizacji i automatyzacji procesbw w halach tartacznych. - obliczanie sprzqgow pil, - wypelnianie dokumentacji oraz obliczanie wskainikow technoiogiczno - ekonomicznych, - korzystan~ez instrukcji technologicznych i bhp dla poszczegolnych stanowlsk i operacji. 47 XTECHNOLOGIA FORNIROW I WEtNY DRZEWNEJ Procesy technologiczne produkcji forniru. Obrjbka hydiotermiczna. Korowante. Manipulacja i obrobka wslepna drewna okleinowego i luszczarskiego. Skrawanie plaskle, obwodowe i mimoirodowe. Suszenie fornirow. Mechaniczna obrobka bokbw forninjw na brzegarkach I przekrawarkach. Technologia produkcji welny drzewne). Przepisy bhp i ppoz. Cwiczen!a: - rozpoznawanie okiein i oblogow. - opracowanie procesow technologicznych produkcji fornirow. - analiza zagroien w procesie pozyskiwania forniru i wetny drzewnej, - ustalanie warunkaw skrawania piaskiego i obwodowego, - analiza wad produkcyjnych. okreiianie przyczyn powstawania i sposobow usuwania. XI.TECHNOLOGiA SKLEJKI i KSZTACTEK SKLEJKOWCH Procesy technologiczne produkcji sklejki suchotrwalej i wodoodpornej. Dobor kiejow i sposoby c h przygorowania do ratoionych celow produkcyjnych. Prrygotowanie fornirow. brzegowanle. spajanie pasm forniru w arkusze. Naprawianie i sortowanie arkuszy forniru do produkcji sklejki. Kompletowanie i formowanie wsad6w przeznaczonych do sklejania. Nakladanie kleju. Prasowanie sklejki w prasach wielopolkowych. Dobor parametrow prasowania i ich wplyw na jakoic sklejki. Operacje wykonczeniowe: studzenie lub nawlizanle sklejki. formatyzowanie. wygtadzanie, naprawianie powierzchni. sortowanie i znakowanie. Rodzaje ksztaHek sklejkowych i ich przeznaczenie. Proces technologiczny ksztaltek. Sposoby i parametry prasowania. Organizacja produkcji. Przepisy bhp i warunki ochrony p p o i . Cwiczenia: - obliczanie czasu prasiwania sklejki. - obliczanie zapotrzebowania kleju i roztworu klejowego, - obliczanle cisnienia hydraulicznego w prasie dla ilzyskania zafoionego cihnienia jednostkowego na polkach prasy. - rozpoznawanie wad produkcyjnych, okresianie przyczyn ich powstawania. Xll TECHNOLOGIA LIGNOFOLU. ELKONU ORAZ LIGNOSTONU Surowce do produkcji lignofolu i elkonu. Proces technologiczny lignofolu i elkonu. Przygotowanie arkuszy fornirow i roztworow kiejowych. Nanoszenie roztworbw klejowych i podsuszanie fornirow. Kompietowanie i forrnowanie wsadow. Fazy prasowania. Technologia produkcji elkonu jako twlrzywa drzewnego specjalnego przeznaczenia dla przemystu elektrotechnicznego Proces technologiczny lignostonu. Fazy produkcyjne lignostonu: przygotowanie surowca, impregnacja. Prasowanie, obrobka termiczna, obrobka wykcriczeniowa. O r p l i z a c j a pracy. Pizepisy bhp i P Doi. 48 Cwiczenia - rozpaznawanie l~gnofalu,elkonu i lignastonu - obliczanie stopnia spiasowania lignofolu. - obliczanie bilansu czasu jednego cyklu prasowanla lignoiolu Xlil. TECHNOLOGIA PtYT STOLARSKICH Suiowce i p6lfabrykaty drrewne stosowane do produkcji. Wymagania jakoiciowe - normy. KolejnoiC opeiaqi technologicznych produkcji ptyi stolarsk!ch peinych i komorkowych Metody technologiczne produkcji Brodkow ply1 Priygotowanie roztwor&u klejowych i fornirow do 3rodu~cji plyt. Skiauanie zestawdw. Piasowanie ptyt stolarskich ParamerIy prasowanla plyt pelnycn i komo1kowy~h.Obrobka wykoriczeniowa Organizacja pracy. Przepisy bhp I warvnki ochrony p p o i . Cwiczmia: - opracowanie schernatu produkcji Srodkow ptyt stolarskich pelnych wylwarzanych syste-mem biokowyin. . obliczanie zapotriebowania surowcow do produkcji ptyt stolarskich pelnych, - okreilanie parametrow prasowania plyt stolarskich peinych i komorkowych. K M S A IV X!V 're . -UHNCLOGIA ?LYT WIOROWYCH S u r o w c e d o p r o d u k c j i p t y t wi6iowych.Og~lnac~araKteryslykasurowcowdo produkcji plyt wi6rowyclr. Pochodzenie i postai surowcbw: malerlaiy drzewne, kleje irodkl zabezpieczajqce. Melody przygotowanla surowc6w do przerobu. 'N y t w a f z a ii ie w io r ow d r z e w n y c h. Pojecia i okreslenia wiorow drzewnych i czqstek drewna. Rodzaje wiorow i ich sXlad frakcylny. Wymagania jakosciowe ustalone norma.. Melody skrawania drewna na wiory. Rozdiabnianle, domieianie i sonowanie w~orow Charakterystyka technologiczna poszczegolnych operacji i urrqdzen. TranspoR i magazynowanie widrovi Zasobniki wiorow, zasady dzialania i obslugi S u s z e n i e w i 0 r d w. Metody suszenia wiorbw w suszarkach bqDnowych i konwekcyjnycn z pneumaiycznym przemieszczaniem wior6w. Zasady kontroli i iegulacji suszenia. Metody pomiaru wil~otnosciwiorow. Charakterystyka tecnnologlczna procesu suszenia wlbrow oraz uriadzen produkcyjnych. Zabezpfeczenia przeclwpozarowe susiarek do suszenia wiorow Z a k I e j a n i e w i o r 6 w. Metody przygotowania hlejow. Receprury klejowe. Metody zamie~ania wiorow Dozowanie kleju i wiorow. Ustaianle stopnia zakiejania wiorow. Czynniki technoioglczne wpiywajqce na proces prawidlowego zaklejania w16row. 49 Formawanie kobierca, prasowanle wykonczanie i plyt w i 6 r o w y c h. Procesy technologiczne formowania kobierca wiotow Charakterystyka technologiczna formowanla kobiercow. Metody nasypywania czastek wiorow. Wstepne prasowanie kobierca Kontrola i regulacja formowania kobieica. Pr a sow a n i e p I y t w i o r o w y c h. Zjawiska fizykochemiczne zacnodzrjce w procesie prasowania kobierca. Fazy i parametry prasowania plyt wiorowych (temperatura, ciinienie. czas). Metody prasowania plyt w prasach hydraulicznych jedno- lub wieiopolkowych. Sposoby zaladunku i wyladunku pras. Sezonowanie i chlodzenie plyt Operacje wykonczania plyt wldrowych. Formatyzowanie, szlifawanie, sorlowanie i podzial na formatki. Ocena jakosci wyrobow gotowych. Eledy produkcyjne plyt wiorowych - przyczyny powstawania, sposoby usuwania. Zasady organizacji pracy w cyklu produkcyjnym. Przepisy bhp I warunki ochrony p poz. inne metody : produkcji p i y l wiorowych i pochodnychMetody technologiczne produkcji ply1 wiorowych cienkich wytlaczanych, pelnych i pustakowych. Zasady wyrwarzania plyt wiorowych orientowanych mechanicznie i elektrostatycznie oraz ply1 cementowo-wiorowych. Produkcja wyprasek z wiorbw. Wymagania jakosaowe ustalone normq dla wlw plyf wiorowych. Zasady organizacji pracy. Przepisy bhp i warunki ochrony p p o i . Cwiczenia. - wykonanie schematu technologicznego produkcji plyt wibrowych. - rozpoznawanie probek ply! wiorowych. - obliczanie wydajnosci stacji nasypowych i pias zaleinie ad gestosci i grubosc! piyt wiorowych. - obilczanie zapotrzebowania kleju i surowca do produkcji ply1wiorowych. XV. TECHNOLOGIA P ~ Y T PILSNIOWCH S u r o w c e d o p r o d u k c j i p l y t piI~niowych.Og6lnacharakterystykasurowcow do produkcji ply1 piliniowych. Pochodzenie i postac surowcow. Surowce drzewne (drobnica tyczkowa i galeziowa. zrzyny i zrgbki defibracyjne), kleje syntetyczne i srodki zabezpieczajqce. Przygotowanie i zaklejanie masy wloknistej metodq mokrq. Metody rozdrabniania surowca drzewnego na zr?bki. Sortowanie i oczyszczanie zrebkow. transporl i magazynowanie. R o z w < 0 k n ia n ie s u r o w c 6 w d r z e w n y c h. Podstawy teoretyczne rozwl6kniania drewna. Metody rozwlokniania termomechaniczne~oi w defibratorach. Parametry rozwloknianfa (temperalura, cisntenie pary nasyconej i czas). Charakterystyka i ocena jakoici masy wlokn~ste,. Pojecia i okreslen~a irakcji wioknislej i niewloknistej. Domielanle mas). i oznaczanie stapnia zmielenia. Czynniki wplywajqce na mielenie masy Sorlowanie i regulacja steienia masy wloknistej. Zasady transporlu i magazynowania masy. 50 M e t o ti y z a k I e j a n i a rn a s y Charakterystyka fechnoiogiczna metod zakiejania masy. Zakiejanie hydroiobowe Irlb wzrnacnia!qce. Srodki hydrofobowe i sklejajqce - rodzaje i wlasc>wosci.Zasady kontroli i regulacji zakiejanla rnasy wMknistej. Forrnawanie wstvgi, suszenie prasowanie, hartowanie ply! i operacje wykoriczeniowe F o r mow a n1 e w s t ? g i w I 6 k n i s t e J. Merody technologiczne fornlowania ws!egi na mokio. Suszenie piyt piiiniowych miekkich (porowatych) w suszarkach rolkowych. Parametry sriszeiiia. Zapiony i sarnozaplony plyt w suszarkach. Sposoby przeciwdziaiania. P r a s o w a n i e p Iy ! p I I s n i o w y c h. Pararnetry i schernaty p<asowania plyt. Ha r o w n i a p t y ! ( o b i6 b k a i ilanowniczych. Czas I t e r rn i c z n a ) Proces hanowanla plyt w komorach iemperatura hanowai,ia. Zrnlany zachodzqce podczas prasowania i hsnowania plyt Zjawlsko przeciwdztalania. Zabezpieczmia zaplonu i sarnozapionu w czasie hartowanla ply!, przsciwybuchowe i przeclwpozarowe w SpOsoDy komorach hanowniczych. K I im a !y z a c j a p i y t. Charakterystyka fechnologlczna rnerod klimaryzacji w kornorach nawiiia!a.cych i kiirnatyracji koniaktowej Formatyzowan~eply! pilsniowych na arkusze. TranspoR I skladowan8e. Wady produkcyjne piyt piliniowych, pizyczyny ich powstawania i spasoby usuwailia. Organizacja pracy w cyklu produkcyjnym piyt piisniowych. Przsplsy bhp i wafunki ochrony p o o r . I n n e m e t o d y p io d il k c j i p I y i p i I S n i 0 w y c h . Charakterystyka technologiczna Produkcji ?iyt Diisniowych wardych dlaoszonych. Cel , mrtody produkcji piyt piliniowych bardzo wardych. Proces nasycania piyt olejem schna,cym. Parametry technologiczne prasowania i obrobki terrnicznej ply!. Cel i metotiy produkcji plyt piisniowycn hvardych powiekanych. Proces technologiczny formowania wstegi z warstwq okladowa, scieru drzewnego i masy celuiozowej. Czynnosci poiepszaja.ce jakosc i viyglad esretyczny plyt (npbawienie masy okladowej). Proces !echnoiogiczny wywarzan~a ply! piisniowych poltwardych (MDF) metodq suchq. Ochrona Sroaowlska oaturainego. Cwiczenia. - rozpoznawanle rodzajow piyt pilbniowych. - ocena jakosci ply: oraz okresianie wad produkcji. . obiiczanie zapotrzebowania n a suiowce drzewne dla zalozonego cykiu produkcyjnego, - ooiiczanie wydajnoscl urzadzeri produkcyjnych. 51 XVITECHNOLOGIA MVKONCZANIA POWlERZCHNl DREWNA I TWCRZYW DRZEWNYCI-I Rodzaje i sposoby powierrchni drewna o b r o b k i wyko~czeniowejCeiir0dzajewykonCzan~a i nvorzyw drzewnych. Pojecia i okreslenia powlok kryja.cycll I przezroczyslych Rodzaje wykonczen (wykonczenie zabezpieczaj~ce,na mat. na pMpolysk. na polysk). Technologic suche i mokre, stosowane materialy. Czynniki wplywaja.ce na proces wlabciwego wykonczenla powierzchni drewna i tworzyw drzewnych. Wyko"czanie powierzchni m a t e r i a Ia m i I a k i e r n i c z y m i. pow'erzchni do wykonczenia kryja.cego drewna i tworzyw drzewnych Wymagania technologiczne dotyczqce pizygotowania i przezroczystego Charakterystyka czynnoscl technologicznych poprzedzajacych nakladanle materialow lakierniczych izaprawianie wad drewna, usuwanie plam, odzywrzanie, wybieianie, szlifowanie, wypetnlanie porow, wygladzanie pow~erzchni). Przygotowanie materialow lakierniczych Bawienie powierzchni drewna Zasady spon+dzania rozwor6w bawiqcych. Metody bawienia i wytrawlania Reczne sposoby nanoszenia materialow lakierniczych Natrysk pneumatyczny, hydiodynamiczny. elektrostatycmy Automaty i roboty lakiernicze. Nanoszenie pizez polewanie walcami, zanurzanie w bebnach I przez pizeciaganie. Nanoszenie elektroforelyczne. Zasady tworzenia powlok lakierniczych Suszenie konivekcyjne promienlami podczerwieni (JR), kalandiem. Obrobka uszlachetniaja,ca - szlifow~nie i polerowan~e INady powlok lakierniczych, przyczyny pawstawania i sposoby usuwania. Procesy technologiczne wykoriczania powierzchni elenientcw meblowycn. plyt pilbnlowych twardych. Rzemieblnicze sposoby wykonczania powierzchni Przepisy bhp i warunki F ?or. Crlejanie powierzchni tworzywami sztucznym!. laminowanie. iechnologia oklejanfa plyt wi6rowych i paidzierzowych okleinami szlucznymi Oklejanie foliami z polichlorku winylu. Pojecia i okreslenia ply1 iaminowanych. Technologia laminowania ply1 wiorowych i pilbniowych z chlodzeniem w prasach w~elop6tkowych.Laminowanie plyt wiorowych baz chlodzenia w prasach jednopolkowych krotkotaktowych, lmpregnacja papierow I otrzymywanie fiimow do laminowanla (ostonowy, przeciwprezny, dekoracyjny i wyrownawczy). Przygotowanie zestawow do presowania. Naprasowywanie film6w na powierzchnie ply1 Fazy prasowania i parametry technologiczne. Laminowanie sklejki przy uzyciu filmow i zywic fenolowych. Oklejanie powierzchni tworzyMi drzewnych laminatami cienkowarstwowym! (unilam.un~fleks).Organlzacja pracy. Przepisy bhp i p p o z Ocnrona srodowiska. C~viczenia: - obliczanie zapotrzebowanla na okreilone materialy lakiein~cze. - rozpoznawanie wad wykonczenia, okreslanie przyczyn ich powstawanla. - rozpoznawanie materiatow lakierniczych i okreslanie ich wlasciwosci techniczno-uiytkowych. - odroznian~ematerialow laklernlczych nawierzchniowych od podkladowych. 52 - opiacowanie schematow procesow technolagic~n~ch wykaliczenia powierzchni drevdna rnetodq silclia, t mokrq XVIliECHNOLOGlA PRODUKCJI MEBLI Charantfiystyka !echnoiogiczna iozrrych wyiobow meblarskich. Przebieg wykonania elernenrow z drewlla litego i tworzyw drzewnych. Wykonanie mebli o roznej konstrukcji. Charakterystyka nieroztqcznego i rozlqcznego montaiu roznych wyrobow meblarskich. Przebieg pracesu montaiu z wykorzystaniem urzqdzeii montaiowych. Tolerancje i pasowania elementow slalych i iuchomych w wyrobie. Wplyw aokladnoicl obrobki oraz stopnia chropovfatosci powierrchni elernenrow i podzespolow na technike montazu. Pakowanie mebli. Organizacja pracy. Warunkl bhp i p p o i . Cwiczenla - czyiatiie i wykonywanie schematow piocesow technoiogcznych mebli. . dobor ziaczy, pola.czen stolarskich. - oobor okiic. iqcmikow i akcesoriow, - korzysranie z dokumentacji technologicme;. - opracowariie schematu procesu technologicznego montazu okreslonego wyrobu. XVIIIPRODUKCJA MEBLI TAPICEROWANYCH Prooukcja mebii rnetodq rzernieilnicza. Warsztaty tapicerskie. Przebieg prac tapicerskich. Produkcla mebli malodami przemyslaivymi. Piace dekoracyjne i specjalne. Zasady OrQanizacji pracy 'l~iarunkibhp i ochrona ppoz. Cwczenia: - opracowanie schematow procesu techiiologicznego wyrobow tapicerskich rnetodq rzemiesln~czq i przemyslowq, - okreslanie romic w wytwarzaniu wyrobow tapicerskich rnefodami rzernieslniczyrni I przemysiowymi. XIXTECHNOLOGIA PRODUKCJl STOLARKI BUDOWLANEJ Charak:erystyka lechnologiczna rbinych wyrobow stolarki budowianej. Proces technologtczny stolarkl okiennej. Okna dachowe. Technologia wykonywania stolarki drzwlawej. Produkcja eiernentow boazerii. Wykonanie schodow o roinej konstrukcji. Pakowanie wyrobow stolarki budowlanej. Organizacja produkcji w zakladach stolarki budowlanej. Bezp~eczenswoi n$giei;a pracy. Cwiczenia: - opracowanie schematow technologicznych produkcji okien i dnwi, - projekfowanle okna. drzwi i schodow drewnianych. 53 - analiza procesow produkcyjnych XX. MAGAZYNOWANIE I TRANSPORT MEBLI I STOLARKI BUDOWLANEJ Zasady gospodarki rnagazynowej w zakladach pizernyslowych. Transpofl wewna.trzzakladowy Organizacja zbytu i ekspedycji wyrobow. Transport zewnetmy. BezpieczensWo i htgiena pracy. Ochrona pneciwpozarowa. Cwiczenia: - wypelnianie dokurnentacji rnagazynowej, - okre5lanie sposobu transporfowania materialow i wyrobow w zakladzle produkcyjnym KLASA V XXI. NAPRAWA I RENOWACJA MEBLI I 'AWROBOW STOLARKI BUDOWLANEJ Przyczyny uszkodlen rnebli, mebli tapicerowanych i stolarki budowlanel. Klasyfikacja uszkodzen. Naprawa poiqczeh konstrukcyjnych i uszkodzonych elernentow. Naprawa uszkodzen powierzchni elernentdw z drewna i twoizyw drzewnych. Naprawa powtok iakierowanych. Naprawa rnebli tapicerowanych. Naprawa i renowacja rnebli stylowych. Cwiczenia: - okresianie przyczyn uszkodzen wyrob6w stolarskich i tapicerowanych. - dobieranie malerialow, narzedzi i tecnnolcgii prac napraviczych. XXIITECHNOLOGIA PRODUKCJI INNYCH WYROBOW Z DRE'NNA I TWORZY'N DRZEWNYCH T e c h n o l o g i a p r o d u k c j i i r n o n t a i u k o n s t r u k c j i w i e I k o w y m i a r o w y c h. Produkcja i zastosowanie wielkowyrniarowych elementbw konstrukcyjnych z drewna i tworzyw drzewnych. Przebieg procesow technologicznych. Montai konarukcji wielkowyrniarowych z drewna i tworzyw. Zasady bhp i p p o i w procesie produkcji I rnontaiu. Techn oI0 g ia opakow an z rodzaju produkowanych skizynek d r e w n a. Procesy technoiogiczne w zaieinoici od i kornpletow skrzynkowych. Organizacja produkcji w skrzynkarniach. Technologia produkcji palet. Technologia produkcji wyrobow bednarskich. Technologia produkcji lubianek. T e c h n o l o g i a p r o d u k c j i m a t e r i a l o w podtogowych.Technaiog~aprodukc~i tarcicy podlogowe]. Technologia produkcji deszczuiek posadzkowych. Technologia produkcji desek podlogowych klejonych. Technologia rnaterialow podlogowych. Przepisy bhp i p.poz. 54 produkcji posadzek. Organizacja produkcji Technolagis produkcli innych wyrobow z drewna.Zarystechnolog~i produkcji innych wyrobOw z drewna: galanterii drzewnej, sprzqtu sporlowego, olowkow, zapalek. macrkf drrewnej Cwtczeiiia. - opiacsvian;a kole~noscioperacjz :echnoiogicmycn dla okresionych konstrukcji w~elkovryniarowych. - opracowanie schematow technologicznych dla wybranych wyrobow. - szkicawanie profili materiaMw podiogawych, - obl~czan~e ruzycia materialow dla okieilonej grupy wyrobow. - sporzqdzanie zestawienia wyposazenia w obrablarki specjalisryczne. U i l l NORMAiiZiiCJA Cel i rola norrnalizacji w zyciu gospodarczym Rodzaje norm. forma i uklad trescl. Sposoby korrystania z nortn prZEdmiotowycn. JakciC v.yrooow z drewna i hvorzyw drrewnych. Organizacja zadania i obow~qzkisl~lzbyKJ. Ocena jakosci wyrobu gotowego. Rola promocjl. Cwicreoia' - poslug~waniesie normami. - anallza schematu obiigu dokurnel,iacji mugazynowe]. - opracowanie norm zakladowyci: v# aparciu o PN i EN, - ocena jakosci wywarzanych wyrob6w. XXIVORGANIZACYJNE WSADY PRZYGOTOWANiA PKODUKCJI Charakterystyka piocesu pr0dukcy)nego i technologicznego. Technologiczne i organizacyjne przygotowanie produkcji w' oparciu 0 m~qdzynarodavenorrny I S 0 9000 (normy europejskie EN 2900) - normy okreslaja.ce organizacj? i czynnoscl zapewniajqce uzyskiwanie odpowiedniego poziornu jakosci produkcji. Owiczenia: - sporzqdzanie podstawoviej dokumeiitacii. projektu mebla, rysunku technicznego. noriny zaktadowej, schematu procesu tecnnologicznego, instrukcji technologicznej, instrukcji stallowiskowych, normy materialowej, normy czasu pracy. - proiektowanie doboru i rozmieszczenia stanowisk roboczych. XXV. ZiiiiYS CHEMICZNEJ TECHNOLCGII ORE'NNA Wykorzystanie drewna w pnetwoohvie chemicznym. Zachowanie sie drewna pod wplywem czynnikow chernicznych. Termiczny rozktad drewna. Destylacja iywicy. Ekstrakcja iywicy z karpiny. Ekstrakcja garbnikow. Produkcja ceiulozy i papieru Chemiczny przerob celulozy. Hvoroliza drewna. 55 Cwiczenia: - rozpoznawanie produktow chem~cznegoprzerobil drewna, - sporzqdzanie schematow procesaw technologicznych ekstrakcji i destyiacji iywicy. Suchel destylacji drewna, produkcji ceiuiozy. XXVITENDENCJE ROZWOJOWE PRZEMYSLU DRZEWNEGO Swiatowe i krajowe tendencje rozwojowe przemyslu drzewnego. Moiliwosci unowoczesniania produkcji. Au1omaryzac;a i k0mpo;eyzacja w zakiaciach drzewnych. Problemy podwyiszania jakosci wyrobow Zagadnienia ochrony Brodowiska naturalnego. Cwicrenia: - analiza roinych irodel informaqi (normy, kataiagi, prospekty). - analiza metod technoloQicznych stasowanych w warsztaiach (zakladach produkcyjnych), okreblanie alternatywnych rozwia.za" poiepszajqcych jakosc wyrobow i eiekty ekonomiczne. XXVll SPECJALlZACJA ZAWODOWA Do wyboru - rnebiarstwo i Stolarka budowiana. - tartac~nlctwoI wyroby drrewne. - huorzwva dnewne 3. Uwagi o realizacji Zakres tresci program" nauczania - technoiogli - ma na celu wyposazenie uczniow (siuchaczy) w wiedze i umiejetnosci niezbedne do wykonywania zawodu technik technologii drewna. Znajomosc zagadnien z technologii wymaga Scislego powia.zania tresci tego przedmiotu z wiedza z rnateriaioznawshua, rysunku technicznego, konstrukcji, maszyn i urzqdzeii. elektmtechniki i automatyki, pracowni badan iaboratolyjnych. Nabyte wiadomosci I umiejetnosci z tych przedmiotow nie moga. bye powiarzane na iekcjach technologii, lecz wykanystane podczas poznawania proces6w pnelworczych i wytworczych. Znajac wiasciwoici, cechy techniczno - uiytkowe stosowanych rnateriaiow oraz budowe narzedzi, maszyn i urzadzeii moina zastosowac odpowiedniq technoiogie w procesie technoiogicznym danego wyrobu. Naleiy dostrzegac problem korelacji technologii z zajeciami praktycznymi oraz praktyka zawodowq i odwrotnle. Zdobyta wiedza na iekcjach technologii stanowi w a i n q podbudowe teoretyczna dla zajec praktycznych, a doswiadczenie i umiejetnosci z praktyki zawodowej irodlo informacji o nowych technoiogiach stosowanych w zakiadach pracy. 56 Wyn!kaja.ca wyka:zyslana z plan" nauczanla lhczba godzin na reailzacjq programu powinna byc na uksztallowanie umiejetnosci okreslonych dla przedmiotu, zawodu i na aktiraiiracje araz na rozszerzenie tresci prograinawych. 'arealizacjl tieici kszfalcenia, naiiczyciel powinlen stosowae w szerokim zakresie Cwiczenia i irodki dydaktyczne: filmy, modeie, piansze, ioliogiamy, fazogramy. Ze wzgledu na duzy stopien trudnosci n~aterialu,gospodarczq wainosc, na realizacje niektorych fresci okreslono wiekszq i l o i l godzin. Do najwainiejszych zagadnien naleiq: suszenie drewna, obrobka skrawaniem kiejenle i okleinowanie, wykonczanie powierzchni drzewnych produkcja Mlorzyw drzewnych Zajecia powinny byc organizowane w praco~vniprzedmiotowej wyposazonej w niezbeany sprzet jak. labiice. monitory, kamera, filmy, komputer z drukarkq, prograrny komputerowe. piansze, zeslawy probek ilp. Zajecia z technologii nalezy prowadzie z calq klasq. Cwiczenia powlnny miec charakter pracy indpv~duainejlub pracy w zespolach ucrniowsk~ch (podzial kiasy lia zespoiy 4-6 osobowe). Wskazana jest realizacja programu przedlniofu w 2-godzlnnych jednostkacn lekcy~nycn. 57 POOZlAt MATERIALU NAUCZANIA Technikiim 5-letnie na podbuaowie programowe] szkoly podstawowej ') ') Na realizacj? dzialow programowych w 3-letnim i 2-letnin cykiu ksztalcenia oraz we wszystkich typach szkol dla doroslych naleiy przeznaczyc proporcjonalna liczb? godzin. 58 Podczas realizacji i dzialu programu nauczania nalezy poslugiwac slg slown~kaml. en~~klopediami, rocznikasni statystycznymi. Pozivoli to na ksztakowanie nawyku korrystania Z roinych i i j d e l informacji. Najwazniejsze cele lo. okreslenie rasobow surowca drzewnego w kialu i nu iwiecte, okieilenie roli technoiogii w procesie produkcyjnym oraz miejsca pracy i zadaii przyszlych absoiwentow technikum. VV dziaie I! nauczyciel powinien skoncentrowac sig na objasnianiu praw i obowiqzkow pracownikjw z dziedziny bhp i ochiony p p o z W drugiej czesci tego dzialu naieiy zapoznac uczniow z podstawami ergonomti, fizjologii pracy i ich wplywem na bezpieczetistwo i hlgiene pracy 'N oziale lil uczeti pawfnien zapoznac sie z prawidlowq organizacjq skladu surowca dfrewnego, skladu materialow tanych, sposobami zabezpieczania drewna przed niszczeniem Realizacje reyo dzialu ulatwi wyciecrka przeomioiowa lub fragment filmu. W dziale IV uczeii powinlen zapoznac si? z rodzajami i sposobanli obrobki drewna. dzialaniem roinych czynnikow na drewno podczas obrobki. Nauczyciel powlnlen uiwiadom~c uczniom. i e wyr6b z drewna powstaje w wyniku czynnosci i operacji technologicznych wystgpuja.cych w okieilonej kolejnosci. Dzial V zilwiera material dotyczqcy prawidlowej gospodarki drewnem, planowania zapasow Pienvsza czesc zawiera iematyke dotyczqca podstaw suszenfa drewna. druga, dotyczy SuSZenia na powietnu, trzecia C Z ~ S Ususzenia - suszenia w suszarkach. SzczegQlliie trudne m o i e b y l obliizanie oraz wydajnoici suszarek. W ramacn cL%iiczenuczniowie powinni opracowac program smzenia wykorzystnjqc komputer. 'a lechnikiini po szkoie zasadnicze] nalery ograniczyc wiadomoSc! z zakiesu suszenla na powietrzu. W dziale VI naleiy okresiic zmiany zachodzqce w diewnie podczas procesu parzenia i yigcia. Dia lepszego zrozumienia procesow naiery organizowac wycieczki przedmiotowe do pobiiskich zakladow prremysiowych prowadzacych wymienione sposoby obrobki drewna. Dzial Vli poswiecony jest obrobce skrawanlem drewna i twonyw drzewnych. Realizujrjc material nauczania leg0 dzialu uczniowie powlnni poznac zasady recznej i maszynowej obrobki drewna, czynniki wplywajqce na proces skrawanla, organizacje ergonomicznego i bezpiecznego stanowiska pracy. Szczegolnie wazne jest opanowanie i$mtejetnosciprojektawania i wykonywania oprzyrzadowania uiatwiajqcego maszynowq obrobke skrawaniem oraz wplywajqcego na dokladnoic obrobki. Podczas omawlania materialu naleiy odwolywat sig do umiejetnoici zdobytych podczas zajec prakrycznych oraz wdraiania do korzystania z podstawowej dokumentacji. 59 Reaiizujqc material nauczania dzialu Vlll naleiy poslugiwac sie instrukcjami technologicznymi dotyczqcymi pnygotowania roztworow klejowych oraz parametrow klejenia i okleinowania. Zadaniem nauczyciela jest wyrobienie u uczniow przekonanla o kon~ecznosci stosowania kiejow ekologicznych odpowiednio dobranych do warilnkow uiytkowania spoin kiejowych. Material nauczania rawany w dziale iX poiwiqcony jest organizacji tanakow I technologii produkcji tarcicy. Wprowadzeniem do matenaiu powinna byc wycieczka do pobliskiego tanaku iub fragment filmu dydaktycznego ukazujacego organizacje skladu drewna. hale tanaczn? oraz sktad tarcicy. Szczeg6ln1ettudne, a zarazem waFne z punktu widzenia oszczednosci drewna jest opracowanie sprzegow pii. obliczanie wskainikow technoiogiczno-ekonomicznych. Wazna jest analiza instrukcji technoiogicznych i warunkow bhp dla poszczegolnych stanowisk roboczych Dziaty X - XV dotycza procesow technologicznych produkcji tworzyw drzewnych stosowanych w pracach stolarskich. Dla lepszego poznania omawianych problemow naleiy posluzyc sie filmem dydaktycznym wprowadzaj?cym uczniow w problematyke produkcji tworzyw drzewnych. Nauczyciel powinien skoncenlrowac sie na objasnianiu procesow technolog~cznych uwzgiedniajrjc parametry poszczegolnych faz obrobki, mechanizacje i automatyzacj? procesow oraz zagadnienie wykorzystania odpadbw dnewnych. Podsumowaniem zdobytych umiejetnosci powinna byc praktyka zawodowa organizawana w klasie Ill w zakladach tworzyw drzewnych. Material zawarly w dziaie XVI powinien bye przyswojony przez uczniow szczegolnie starannie. Jakose wykonczenia powiezchni drawna i tworzyw drzewnych wplywa na koncowy efekt produkowanych wyrobow i ich walory estetyczne. Zadaniem nauczyciela jest wyrobienie u uczniow wrailiwobi na ochrone Brodowiska oraz bezpieczeristwo i higiene pracy. Dzialy zawierajqce material nauczania dotyczacy technologii produkcji mebli, mebli tapicerowanych, stolarki budowlanej i innych wymbow z drewna, a taKze pakowania, transponu oraz napraw i renowacji wyrobow naleiy ujqe calosciowo. Szczegblna uwage nalezy poswiqcit na wyksztatcenie umiejqtnosci wykonywania elementow z drewna iitego i tworzyw drzewnych, taczenia tych eiementow w wyrobach. Vczen powinien znac prawidlowq organizacje montazu oraz urniec opracowac instrukcje montazu, pakowania, przechowywania i transportu wyrobow Zadaniem nauczyciela jest uswladomienie uczniom, jakie narzedzia oraz urzadzenia moga by6 wykorzystane przy prawidfowym przebiegu prac montaiowych. Realizacje (ego materialu ulahvi obserwacja prac montaiowych w warsztatach lub w zakladach pracy. Dziat XXV naleiy przedstawic w sposob ogolny najlepiej za pomocq filmu dydaktycznego lub wycieczki do zakladu chemicznego przerobu drewna. 60 Dz~aiXXVll. Materiai nauczaiiia opiacowuie nauczyciei technoiogii, a zawierdza zespol nauczyc:el przedrniotow zawodowych. Specializacja jest realizowana na zajpciach specjalizujacych organ~zowanych w klasie programowo najwyiszej dla jednego z trzech kie:unk6w jneblaistwo i stolarka budowiana, tanacznicwo i wyroby dnewne oraz w o n y w a drrewne Material pragramowy powinien obsjiiiowai wybiane dziaiy technologii lub innego przedmioru zawodowego z uwzglgdnieniem porzeb iokainego rynku pracy. Giownym celem nauczania pnedmiotu jest wdiazanle uczniow do sanlodzielnej pracy. logicznego myslenia, analizowania i wnioskowailia. Na kaidych zaigciach naieiy prowadzic nariczanie wielopoziomowe, stawiac trudniejsze Zaaania uczniom zdoln~ejszym.zaangazowanym. zadanja mob~l~zujqcicedo poglebiania wiedzy wykrac:aja,cei poza program nauczania Proponuje sie, aby osia.gniecla iiczniow Dyly badane za pomocq: - testbvr osiqgniec szkoinych. - opisoiv iub schematow np. przeoiegri procesii technologicznego. - rysunkow odtwoneniowych lub w o r z y c h . - cwlczen. - abserwacji ucmiow podczas wykonywania zadan i przygotowania do zajec. Sprawdzanle osiqgniec ucztitow powlnno obejmowac wszystkie umiejetnoici dotyczGe technolcgii. S:anowi l o podsrawg uzyskania przez uczniow pozytywnej oceny. 4. P o d s t a w o w e S r o d k i dydaktyczne 2rzyrz;ay spaiary. ucqbzenia. - zestaw przynqdbw pomiarowo-kontiolnych stosowanych p n y obiobce drewna. - mikroskopy, - wagi analityczne i techniczne. - Suszalka laboratoryjna. - przynady do pomiaiow wilgotnoici, do pom~arowpH, lepkoici, ggstaici. - proste urzadzenia do giecia drewna. - igczne narzgdzia stolarskie. - narzgdzia do maszynowej obiobki drewna. - kamera !alewizji przemysiowej. - rzurnik pisma Poradmki. normy, tabiice, katalogi: - katalogi wyrooow z drewna. - tablice I diagramy stosowane w suszarriicwie, hydrolermicznej i plastycznej obrobce diewna, - zestaw obowia.zujqcych norm poiskich. - kodeks pracy. 61 - normy miedzynarodowe I S 0 sari 9000 Zapewnienie jakosci produkcji. Zestaw prdbek: - roinych gatunkow drewna. - zrebkbw, wiorow i mas wMknistych. - oklein i luszczki. - Worzyw drzewnych (plyt wibrowych, pilsniowych, sklejki, iignofolii, lignostonu, elkonu, plyt stolarskich), - klejow i substancji dodatkowych. - rnater1al6wdo zabezpieczania i uszlachetnlania powierzchni drewna, Modele: . polljczen elementow z drewna i iworzyw drzeiwnych. - Susza~ek, - wyrobow meblarskich i mebli tapicerowanych. - wyrob6w stolarki budawlanej. - opakowan z drewna. - wyrobow gaianterii drzewnej. Foliogramy. przezrocza, filmy dydaktyczne, programy komputerowe: - rozrnie~zczeniebaz surowca drzewnego I tanskow w Polsce. - transpofi i rozladunek drewna okraglego, - organizacja tartakow i prrebieg produkcji tarcicy, - organizacja zakladow i proces produkcji tworzyvi drzewnys. - schematy budowy podstawowych maszyn i urrqdzen. - schematy procesow technalogicznych produkcji Worzyw drzewnych oraz roinych wyrobow z drewna, - zasady obslugi podstawowych obrabiarek i urzljdzen do obrobki drewna, - oprogramowanie procesu suszenia drewna. - oprngramowanie profilowej obrobki drewna. Techntczne srodki dydaktyczne. 6. Literatura Back K. Witkowskl B. Technologia tapicershva. WSIP Warszawa 1978 Drouet T i inni. Tecinologia hvorzyw drzewnych. WSiP Warszawa 1979. Dworakowski J. Hryniewlcz R .Twonywa drrewne w s:olarshvie, DWSz. Warszawa 1968. Dzieyielewski S. Meble tapicerowane. Produkcja przemystowa. WSiP. Warszawa 1996 Glijer L. Matejak M., Osipiuk J. Teoria i technika suszenia drewna, PWRiL Warszawa 1984. Gromadzki J. Technoiogia drewna dla technikow przemyslu drzewnego, PWRiL. Warszawa cz i 19i4, czil 1980. 62 Giolnadzki J.. Teclliiologia produkcji okleiri i oblogow. PWRIL. Warszawa 1969. Kneull F Suszenie ArKady Warszawa 1970, Koicrevrskl A 0.. Krrysik F . Szmd J M.. Tanacm;cNro PWN 'Narszawa 1970. Krzysk i.Nauka o Urewnie. PWRlL Warszavia 19i4. Metrak Cz. Meblz~stwo.'NNT Warszawa 1975. Peikimy T. Stefanski J. TechnoioQia produkcji iwcrzyw drzewnych. PWRiL. Warszawa 1970. Flasackl A. Tanacznicwo. PWRiL Warszawa 1955 Praca zbiorcwa (SITLID). 92zpieczerisrwo I higiena pracy w pizemysle drzewnym. PWRiL. 'Narszaiua '1966. Praca L D ~ O ~ O Ergonoilila V ~ ~ I ochrona pracy w przernysle drzewnym, PWRiL Warszawa 1932 Prsca :bioroia. Suszenie drewna Wyd SGG'uV. Warszawa 1977 Praca zbioroiva. Tecnnoiogia pradrikcji sklejek PWRiL Warszawa 1969, Przca zbiorowa Technalogia plyt pllsniowych. WRLlS Warszawa 1965, P:oszyk S.. Technologla worzyw drzewnych. cz.2 Wykonczanie pow~eizchniWSiP Warszawa :995 Przadka IN Technologla rneblarstwa cz 1. WSiP Wa:arawa 1996 Prz2,dka IN.. Szczuka J . Technologia rneblarstwa cz.1 czll. WSiP Warszawa 1986, S:run!illo Cz..Podsiawy ! e m i techniki suszenia. WNT 'Narszawa 1983. Swaczrna I Meals. Napraw* i odnawi&nie. P'IVRIL. 'Narszawa 1995 Szczuka J . Zurowski J . Materialoznawswo przernyslu drzewnego, WSiP, Warszawa 1990 Tecnnologis tworzyw drrewnych C z l . Praca zbiorowa. WSiP Warszawa 1994. T,yszka J.. Pou?ienchnioweuszlacheinianie wyrobow z drewna, WNT Warszawa 1975. Wojclechowski T . Chemiczna technologla drewna PWRiL Warszawa 1960. Zenkteler N. Mechaniczna lechnologia drewna PWRiL Warszawa 1971 Zenkteler N. Technologia klejenia drewna PWRlL Warszawa 1968. Przeniysl Driewny. Pub'ikacja branzowa Wydawnicwa NOT. Lileraiilra Powirlna byc na blezqco aktualizowana 63 MASZYNY I URZ4DZENIA I . Szczegolowe cele ksztalcenia W wyniku zorganizowanego procesu nauczania uczen (siiichacz) poviinien umiec - rozpoznal maszyny i silniki oraz okreslic ich parametry techniczne i przeznaczenie. - dokonal obliczeri mocy i sprawnosci maszyn. - rozpoznal metale i stopy oraz okreiiic ich zastosowanie. - okreilil spos6b obrobki rnetali i stopow. - wykanae podstawowe abliczrnia wytrzymalosci materiatow. - rozpoznae typowa czesci rnaszyn, - dokonae obl$czanwytrzymalosci polaczen czesci maszyn. - rozpoznal pompy. okreslic ich przeznaczenie i wydainosc, .wkonae podslawowe obliczenia z zakresu termodynamiki i energetyki ciepine]. - rozpoznae kotiy i silniki parowe, okreSlie ich przeznaczenie. - rozpoznai sprezarki i wentylataty, okreslie ich przeznaczenie i wydajnosc. - rozpoznat silnikl spalinowe oraz uklady silnikow, - rozpoznal diwignice i przenosniki oraz okreslic ich przeznaczenie: - rorpoznac narzedzia tnqce stosowane w obrobce drewna oraz okreslic ich przeznaczenie - dobrac narzqdzia do rodzaju obrobki. - dokonac pomiaw parametrow narzedzi. - okresiit stan tecbniczny i przygotowanie narzedzi do pracy, - razroinie 0brabiaiKi do drewna i iworzyw drzewnych oraz okreslic ich przeznaczenie. - rozroinic zespoly robocze obrabiarek do drewna. - okreslic przeznaczanie i zadania wykonywane prrez zespoly robocze obrabtarek. - okreslic sposob obstugi obrabiarek do drewna. - sporzqdzic i odczytac schematy kinematyczne maszyn na podstawie dokumentacji techniczno-ruchowej, - ustawic zespoly prowadzqce, podpierajqce, dociskowe, zaciskowe i inne. - ustaivic zespoiy robocza obrabiarek. - dobrac i ustawic zespoly ochronne i zabazpieczajqce. - zamocowac narzedzia w zespolach roboczych, - okreilic sposob obstiigi rebarek. wiorkarek, korowaiek, - obsiutyc typowe cstrzarki do narzqdzi tnacych, - rozroinic obrabiarki przenosne i narzedzia zmechanizowane oraz okreslic sposob ich obslugl - zapobiac powstawaniu zagroieri wypadkowych, udzielit pomocy przedlekarskiaj. - rozpoznac typy suszarek. okreslil ich przeznaczenie i wydajnosc. 64 - okreslit rasatiy obslug, urrqdze" pomiarowo-kantrolnych suszarek. - akre$i!C typy, pireznaczenle i sposob obslugl parreini i warzelni. - okrsiiit zasady doboiu gigtarek I okreslic spasob ich obslugi. . okreilie sposbb obslugi unqdzeh do przygotowytvania i nanoszenia kleju, pras hydraulicznych i pneumatycznycl~. - dokonzf konlroli i reguiacji psiametrovr pracy pras hydraulicznych. ,okieslic spasob obslugi i konsewacji ohlejarek wasktcn powierrchni, ,okie~lic spos6b obslugi i konserwacji spajarek. okrasi~csposob obslugi inasryn i umqdzen do iaczenia elementow, - otireshc rasady dz:alanla i obs1l;gi maszyn i unqazen do produkcji tworzyw drzewnych. - ok,... e ~ l : cspas6b obslugi mechanlcznych sztapiarek do tarcicy, - okrisllf zasady obsir~giobrabiarek i urzqtizen do produkcji niateriaiow padlogowych. - scharakteryzaviac urza.dzenia do impregnacji drewna I okreslic sposob ich obsiugi. - rozrbzniC masryny i urzqtizenla ti0 wykoriczania poivlerzchni i okreslic sposob ich obsiugi. - rozpornac i okreSllc prreznaczenie oraz zasady obsiugi urzqdzeri lapicerskich. - iozpoznac unqdzenla muntazowe, okreslic ich prreznaczenie i sposob obslugi. - okreslic tyPy urzqdzeti do okuwania elementow pned montaiem. - okreslic I scharakteryzowac rnaszyny i urzqdzmia specjalistyczne sfosawane w meblarswie. Sioiaice butiowlanej. tanacznictwie I w produkcii worzyw tirzewnych. - ooliczyc MydajnoSc obrabiarek i urrqdzen do abrobii! 3reLsna, - okresl~cs3osoby instalowania oraz napiaw maszyn i unqdzeti - okreilic zasady doboru smarow tiokonac bieiacej konsenvacji obrabiarek i urzatizen. 2. Material n a u c z a n i a KLASA II i. WIADO~I~OSCI WSTEPNE Defintcja nlaszyny 1 jej ioia w iyciu cziowieka. Podzial maszyn na silnlki i maszyny iobocze Parametry techniczne rnaszyn. Zastosowanie silnikow i maszyn roboczych. Kierunki rozwoju wspbicresnych maszyn. 11 'IflSRANE ZAGADNIENIA Z MECHANIKI Such oorotowy. Uklao plask~sit. Para sil i jej moment, aezwiadnosc c~al.Praca uzyteczna, stiaty energii w mechanizmach. Praca i moc w ruchu obrotovrym. Dynamiczne rownanie ruchu obrotowego. Moc i sprawnosc maszyn. Tarcie i jega addziatywanie. Cwczenra - wy2nac;an;e predkosci Iinlowej i kqtowej, 65 .wyznaczanie momentu sily i pary sil. .akieslanie warunkow rownowagi cia!. .obliczanie macy maszyn. Ill. METALE I ICH ST3PY Og6lna charakterystyka melali i ich stopow. Wlasciwosci inetali i ich stopow. Zeiazo i jego stopy Proces wielkopiecowy. ~ e i i w oi stal. Proces produkcji stali. Metaie niezelazne (kolorowe) i ich wlafciwosci, stopy metali. Stellity i wegliki spiekane. Obrobka metali i stopow. dwicrenia - rozpoznawanie mefali ielaznych, nlezelaznych oraz ich slopow. iv. WYTRZYMA~OSCMATERIALOW Rodzaje obc!qzzeil, odksztalcen I naprqien. Odksztalcenia sprezyste i piastyczne Napreienia dopuszczalne. Prawo Hooke'a. Proba rozciagania Wykres rozcirlgania probkl. Wytrzymalosc na rozciqganie. Bciskanie, icinanie. zginanie, skrecanie Wytrzymalo~czmeczeniowa I dziatanie kaibu. Wspblczynnik bezpieczeilstwa. Cwiczenia: - obiiczanie wytrzymalosci preta stalowego na rozci3ganie przy zadanych parametrach. - obliczanie wytrzymalosci belki na zginanie. - obilcsnie wytrzymalosci walu na skrecanie. - obltczanle wytrzymalosci spoiw i nitow na scinanie. - obliczanie sreanicy czopow I walow. V. CZCSCI MASZYN I MECHANIZMOW Klasyfikacja czgici maszyn. Normaiizacja i unifikacja czeicl maszyn i zespoiow. Polskie Normy i sposob posiugiwania siq niml Dobor materialu na czesci maszyn. Po1a.czenia rozlaczne i nierozlqczne. Osie waly, czopy, iozyska. Teoria i technika smarowania - systerny smarowanla. Korozja - zapobieganie. Ogolna charakterystyka elementow zespalow napedowych Przekladnie pasowe, linowe i la~icuchowe.Przekladnie zgbate i cierne. Rodzaje i budowa spneghel. Hamulce. Rodzaje rnechanizmow i ich zastosowanie. Uklady hydrauliczne, pneumatyczne i pneumalyczno hydrauliczne. Dlawiki, rozdzielacze, rurociqgi i zawory. Zawory bezpieczehswa: przelewowe, redukcyjne, zwrotne. Cwiczenia: - wyznaczanie przeloienia przekladni zebatej, pasowej I lancuchowej. - rysowanie sprzegla ciernego tarczowego wieloplytkowego. - rysowanie przekroju silownika pneumatycznego jedno- i dwustronnego dzialania. - obliczanie wytrzymalosci poiaczenia zakladkowego: nltowego i soawanego 66 - obliczar?iewylnymaloici rebow piostych w kolach zqbatych waicowych. - rym~a,,$escheniatow palaczeri, zaworow, loiysk, sprzegiel, hamulcow. przekladni, mec'ianiz:now, dlawikbw, rozdzieiaczy. . obliczanie wytrzymaloici czopow na zginante, nacisk powienchni i zagizarlie. - oblic-ania iiednicy walow w zaieinoici od przenoszonej inocy. Vl. PODSTAWY ilYDROMECHANlK1 Wiaic>woici cieczy doskonalej i rzeczywlstej. Sciiliwoii i lepkosc cieczy. Cisnienie hydioslatycrne. Rcdzaje przeplywow cieczy. Przeplyw ciecry w przewodach. Wyplyw cieczy, pigdkcic I natgienie wyplywu. Cwiczfoia. - obiiczanie natezenia przeplywu w rurociqgach o danej srednicy przekroju i iredniej predkosci przspiybu, - obliczanie piedkoici wyplywu I natezenla wyplywu wody ze zbiornika z ohvorami w dnie - przy danej ~wysokoscinapelnienfa zbiornika. Vll POLIPY I SlLNlKI WODNE Klasyiinscja. budowa i zasada dziaiania pomp: tlokowych, skrzydeikowych, zsbatych I wirowych. Pods;swowe paramerry pomp Rodzaje, zasada dzialaoia i zastosowanie turbin wodnych. Cwcienia. . ;blic;anie wysokoici tloczenia i wydajnoici pomp. - rjsowanit scnematow pomp tiokowych i wirowych. V ! l l WYBRANE ZAGADNIENIA Z TERMODYNAMIKI I ENERGETYKI CIEPLNEJ Pclecie czynnika termodynamicznego. Pierwsza zasada termodynamiki. Cieplo nlasciwe gazow Przemiaily termodynamiczne gazow. Para wodna nasycona: mokra i sucha, para przegnana. Fodstawowe wiadomosci o wyrnlanle ciepla - przewodzenie. unoezenie, przenikante. pr,ejmowanie i promieniowanie ciepla. Paliwa techniczne i proces ich spalania. Cieplo spalania i wanoic opalowa. Cwiczenia - obliczanie iloici ciepla doprowadzonego do gazu na podstawie podanej wartosci ciepla wlasciwego, oblic:an~e sioprila suchoici paiy nasyconej, - obliczanie ilosci ciepla przenikajqcego przez Sciank? z cegly. 67 1%.KOTtY PAROWE Wiadomosci podstawowe o kotlowni i jej piacy Klasyfikacja kottow parowych i ich parametry Budowa i dzialanie kotlow plomlenlcowych, plomieniowkowych, wodno-nuikowych, oprsmieniowanych. Paleniska - rodzaje Podgrzewacze wody i powletrza, priegrzewacze pary. Osprze! katlow parowych. Zasaay uzytkcwaq>a uriqdre" koffo~vycn. Nadicr techcrczry P-zestrzeganie przepisow bhp. Cviiczenra: - rysowanie schemat6w konstiukcji koll6w parowych, - rysowanie schematu obiegu spalin i pary wodliej w instalacji kotlowej. X. SlL!dIKI PAROWE Kiasyhkacja silnikow paroivych. audowa i zasada dzialania silnika tlokowego. Zssada dziaiania i buaowa iurSiny parowej. TurDiny akcyjne i r~akcyjne.Elementy konstrlikcyjne turbln parowych Zastosowanie tuibin parowych i silnikow parowych. Cwiczenia: - rysowanie schematu silnika tlokowego. - rysowanie schematow turbin parowych. XI. SPREZpRKI i WENTYLATORY !<lasyfikacja spreiarek, zasada dzialania i budowa. Sprezarki tlokowe jedno- i wleiostopniowe. Zastosowan$e. Eiementy konstruncyjne spreiarek. Wentylatory - podzial. budowa, zasada ciiaiania, zastosowanie. lnstalacje spiezonego p w i e t r i a . Cv,iczenia: - uruchamianie i obsluga spreiarki tlokowej, - obiiczanie wydajnosci wentylatora I mocy siinika do nappdu wentylatvra odsrodkowego. Xli. SiLNlKi SPALiNOWE Klasyfikacja silnikow spalinowych. Zasada dzialania i budowa siinika spalinm~ego dwu- i czterosuwowego z zaplonem iskrowym i . samoczynnym. Silniki wleiocylindrowe. Ob!egi termodynamiczne. Uklady zasilania, chlodzenia i smarowania. Mechanizm rozrzqdu. Siintki odrzutowe i rakietowe. Cw~czenia: - rysowanie schematow budowy i dzialania silnikow spalinowych. - sprawdzanie i uzupeinianie poziomu oleju i wody w silniku. - vsowanie schematu ukladu zasiiania silnika spalinowego. 68 xi11 D ~ W I G N ~ Ci PRZENOSN~KI E Kiasyfikacja i zastosowanie diwignic i przenosnikow Elernenty dtwignic: krqiki, bgbny, Clegna. zespoly chwy:aja,ce, zapadki i hamuice. Eudowa, zasvda dzialania diwignic: diwignikow. .ni-ia,gaiek. ,,~w6zkowsurvnic i zuiaivi. Sudowa, dzialanie przenoinikow ciagnionych: tasmowych. iaricuchowycn. bezci$gnowe czlonowych, kubelkowych, podwieszanych i zabierakowych. walkowe, srubowe, kia,ikowe. Przenosniki z czynnikiem Przenosniki posrednicza,cym: >>wria:yczne i hyd:au(icme. lns:alac]e pneuinatyczne odwiorowywania obrabiarek i odpyiania po::ies;czeri Przepisy doioru tecnnicinego dotyczace obsltfgi diwignic i przenoinikow. Znaczen,e mechanizacji transporlil w rak!a<ach pr~emysludrzewnego. C.i,v!menia: obi,:;ianie uGiwigu di'viignic. - rysowani- iysovi?::e :cnema!Ovr ~ U ~ S U I dzialania Y diwignic i przenoinik6w. schema:" iilstalscji pneumatycznego odwibiowywania. - cblicranie predkosci iinloviej pizenosnikow z uwzglednie~i~em rbinych srzeloien. KLASA Ill X''! 3RROEKA CieCIEM. NARZEDZIA SKRA'NAJhCE I OERAelARKl DO DREWNA N o i eiementarny. Poloienie skrawania. Sila skrawania i odpoiu Praca i moc skrawania. 3 ~ o l n acharaklews!yka i klasyiikacja :.arzebz, skrawajqcych do obrobki rpcznej r rnaszynowej. F3Gsllwowe wiadomosci o materialach narzgdziowych Klasyiikacja nariedzi skrawajacych do recznej i maszynowej obrobki drewna i twoizyw dizewnych. Definicja abiabiarki. Oijoina budowa i kiasyftkacia obrabiaiek do drevina. Dokumentacja techniczno-ruchowa Podzial obrabiarek do dre'flna i tworzyw drzewnych. Cwiczenia: - obliczanie sily. pracy i mocy skrawania, - spcrz?d?r.~i: iciiematbw wybranych narzedzi skrawajqcych - a"a1iza PN dotyczacych kiasyiikacji narzedzi i obrabiarek do drewna. Z V PIIY I PILARKI Klasyiikacja pit oraz zasadnicze elementy budowy. Pily tarczowe - budowa, parametry liniowe i h2e:we Pily podtuine - charakterystyka. P~ygotowaniepi1 do pracy. sposoby mocowania. Pilarki ramo$%e. podria! ... .,,diuZne, 7 t ~ 2 ) -i budowa, rastosowanie. Wyrzynaiki pi;+:;&::;;-. - charakteiystyka. Pilarki tarczowe: ~Loiarskie.Pilaiki tarczowe rozdzieicze. Pilark, :ormatowe: dwustronne, czteios:ronne. Automatyczne steiowanie pilowaniem. Piiy tasmowe - charakterystyka. pizygotowanle do pracy. Piiarki tasmowe - stolarskie. rozdzlelcze, do kMd. Budowa, dzialanie. zas:osowanie. Zasady bezpiecznej pracy na piiarhach. Urzqdzenia ochronne i zabezpieczajqce pilarek, przepisy bhp i p p o i . 69 c,;czen,a .rysowanie rebow I uzeb~e"pii, oznaczanie parzr;letrow liniowych i kqtowych. .znailza dok~mentacjitechniczno-rucnowej pllarni larczorvej. .rysowanie schematow kinemaiycznych pllarek. - p;ojektovianie oprzyrz~dowaniado wykonywanta okresione) operacji na pilarce. - obliczanie predkosci skravdanfa pilaiek. - ustawianie sprz?gow pit w piiaikach ramowycll. XVI. NOZE STRUGARSKIE I STRVGARKI Ncze do striigarek: rodzaje. biidowa, pararnet,rf. PEygotowanie nozy strugarskich do przcy Typowe konsliukcje watdw nozowych Viyibwniarki. grubtarki, srrugvrki m y - i crterostronre Stivgarki vqglaazarki. Charakterystyka tecnniczna, budowa i dzlatanie poszczegolrlych strugzmk Przygotowanie do pracy oraz metody pracy na strugarkach OpizyrzqCowanie poniocnicie Unqdzenia zabezpieczajace l ochionne P.repisy bhp i warunki ochrony p p o i . Cwrcrenia: - porniar parametrbw kajowych i liniowych nozy. . obliczanie predkoscl skrawania i posuwu strugsrki grubiarki. - irterpretacja schematow kinemalycznyc:, rcznycn typ6w stiugaiki grubiarek. - rysowanie schematow sposabow podnoszenia i opuszczania stotow w striigaikach wyrawniarkach. - projektowanie oprzyrzqdowania do s:ru~arhi wyrowniaiki. - rysowanie schema!" kinematycznego grublarni. - viywaianie n o i y strugarskich i ich rownowazenre. XVII. NOZE I LISTWY DO SKRAWAREK. SKRAn'ARKI I PRZEKRAWARKI Nore i iistwy nactsKowe - charakierystyka. Moco\van,e noiy i listevv w supodach skrawaram I przakrawarek Skrawarki piaskie, Skrawaiki ocwodowe Przenrawarki do pojedynczycll aikuszy i pakietow Sudowa. dziatanie, paranietry techniczne wiw obrabiaiek Przepisy bhp przy obsiuoze skrswarek I przekrawarek. Cwiczenia: - rysowanie schematu kinematycznego skiawarki. - rysowanie schematu kinematycznego przekrawaiki. XVlll. RESARKi, ROZDRABNIARKI. WIORKARKI Noze do rebarek i skrawarek wiorow: budowa. pnygotowanie do pracy. Rebarki tarczowe oraz z walem nozowym. Rebarki pryzmujqce. Rozdrabniarki Inace i mlotkowe. Wiorkarki larczowe. beonowe. pieiscieniowe i z glowicq nozowq. Budowa. zasady dziaiania. Warunki bhp. 70 Cwiczenia. - pornjar parametrow noiy. - rysowanie schematow kinematycznych maszyn XiX KOROWARKI DO DREWNA idarzedzia korujace Urzqdzenia do oglawiania klod Rodzaje, budowa, dzialanie Korowarki do drewna z narzedziami koi~~jqcymi, ic~najqcymi.Korowark, skrawajqce i cisnieniowe. Budowa. dzlalanie, absiiiga, waiunki bhp. Cwiczenia: - rysowanie schematow koiowaiek pracuiqcych namqdziami scinaiqcymi i skrawajqcymi - rysowanie schematow zespolu posuwowego korowarek. XX NARZEDZiA FREZARSKIE. FREZARKI. CZOPIARKI. WZORCARKI, WCZEPIARKI - Klasyfikacja narzedzi irezarskich. Frezy i glowice frezarskie nasadzane charakterystyka. Frezy i giowice frezarskie trzpieniowe - budowa, parametry liniowe i katowe. Zasady ostrzenia irezow i noiy do giowic. Ustawianie i mocowanie narzedzi w obrabiarkach. Frezarki dolnowrzecionowe i gornowrrec~onowe. Wzorcarki bryiowe i piaskorzeibowe Czopiarki obwiedniowe wieiowizecionowe. Wczepiarki. Bildowa, dzialanie, parametry techniczne wlw obrabiarek. Urzqdzenia ochronne i labezpieczajace obrabiarek pracujacych narzedziami frezarskimi. Oprzyrzqdowanie obrabiarek do poszczegolnych rodzajow obrobki. Przygotowanie do pracy. warilnk! bhp Cv~iczenia: - dobor profiii konstrukcyjnych i zdabniczych do rodzaju fiezarek, wzorcarek, czopiarek. wczepiaiek. - pomiar parametrow kqtowych i iiniowych frez6w. - wywaianie statyczne freza nasadzanego i trzpieniowego. - rysowanle schematow kinematycznych frezarek, czopiarek, wzoicarek, - irlterpretacja zasad dzlalania frezarek gornowrzecionowycn sterowanych numerycznie. - prolek!owania oprzyrzqdowania obrobczego frezarek. - m i . WIERTCA, WIERTARKI. WIERTARKO FREZARKI Klasyf~kacja,przeznaczenle i zastosowanie wienei. Ostrzenie I mocowanie wiertel. Uchwyty wiertarskie. Wienarki jedno- i wielowizec>onowe.plonowe ! poztome. Wiertarko-irezarki zwykle i oscyiacyjne. Budowa, dzialanie, przygotowanie do pracy. Paramarry techniczne, waiunki bhp. Cwiczenia: - rysowanie schematow kinematycznych wiertarek, - rysowanie schematu budowy wrzeciennika. 71 72 Prz9na.d~do badania bicia piomieniowego narzedzi. Przyrzqdy i urzqdzenia do spajania i lutijwania pi1 ta<mowych. Ostnaiki do pi1 noiy, frezow, wiertel. Ostrzarki uniwersalne - budowa. dzialanie. Zasady bhp podczas pracy na ostnarkach. Cwicmnia: - pomiar doktadnoici ustawlenia nozy w waiach strugarskich. ponllar poszerzenia uzebienia pi2 taiczowych, - pomiar stanii plaskosci pily tamzowej, - rysowanle ustawienia Sciernicy w stosunku do zgb6w pily i noia strugarskiego. X X V I OBRABlARKi PRZENOSNE I NARZEDZIA ZMECHANiZOWANE Rodzsjc obrabiarek przenosnych o napedzie elektrycrnym i pneumatycznym. Rodzaje narzedzi znechanirowanych. Wkietaki eiektryczne, zszywacre pneumaryczne do wbijania gwoidzi. zszywek, tulejek i kolkow. Przeznaczenie, zakres stosowania, zasady budowy. dzialania i konscwacji. Cwiczei~ia: - pnygotowanie obrabiarki pnenoinej do pracy, - zatadunek i wyladunek magazynka zszywaiki pneumatycznej. XXVll. 2ASADY BEZPIECZNEJ PR.4CY Podslawowe zagroienia wypadkowe. Metody zapob~egania wypadkom. Zachowanie w sytuacjach zagraienia E a w y I znaki bhp, estetyka w miejscu pracy. Ochrona przeciwpozarowa. Sezpleczenshwo ruchu transporlu wewnqtrzzaktadowego Zasady udzlelanta pomocy przedlekarskiej. Cvdiczenia. - doboi sprzetu gasniczego do rodzaju irodla poiaiu. KLASA IV xxvlii L~NIEOBROBCZE Defin~cjalinii obrobczej. Zasady tworzenia iinii. tqczenie obiabiarek i maszyn w ogniwa i ciqgi produkcyjne. Budowa. dzialanie linii obiobki elementow litych graniakowych, iinii obrobki eiementow plytowych. Pnepisy bhp przy obsludze iinii produkcyjnych. Cwicrenia. - ysowanie schernatu iinii obrobki maszynowej elementow graniakowych. - projektowanie iinii obrobki elementu plytowego wybranego wyrobu. 73 XXIX SUSWRKI I iCH WYPOSAZENiE Pragramy suszenia. Sposdb piowadzenia procesow suszenia ? Y P Ysuszarek do rnateriaiow tanych, fornlr&w i powlok wykonczeniowycli. Eudowa i zasada dcialania suszarek koinorowych i :uneloiuych do tarcicy. Suszarki prointowe. Budowa i zasaua dziaiania sdszarek rolkowych, ta4rnorvych, bebnowych do iornirdw i iuszczki. Suszarki do powvlok nialarsko Charakterystyka techniczna poszczegcinych typbw suszarek - lakierniczycli Zasady obsliiyi, aparatura - pomiarowo kontrolna procesu suszenla. Zasady bhp i ochrony ppoz. p n y obsiudze suszarek do dreivna i powiok wykonczeniowych. Cwiczenia: - rysowanie schernatu suszarki komorowej i tunelowel do iarcicy - ysowanie schemstow suszarek do iorii~rcw .obl#czaniepojemnosc: suszarek. - obliczanie wydajnoici suszarki przy zadanych wielkosciacn. W X . URWDZENIA POMOCNICZE DO HYDROTERMICZNEJ OBROBKI CREWNA Rodzaje urzqdzen do hydrorerlnicznej obrobki drewna Urzapzenia do paizenia tarcicy baseny, komory parzelniane. autoklawy Parniki fryzow. Urzapizenla 00 warzania drewna basany wa~elniaoe.Budowa, dzlaianie wlw urrqcic-en. Warungi blrp przy oDs1i:dze parzeini I warzelnl Cwiczenia: - rysowanie scnematu parnika. - rysowanie schemalu buciowy parzelni tarc~cy.warze!ni wyr?ynk%.v X U ! . MASZYNY I URZqCZENIA DO PL4STYCZNEJ OBRO81<1 DRE'WNA I T'SIIORZYIN DRZEWNYCH Klasyfikacja i ogolna charakterystyka maszyn do plastycznej oorobki drewna. Gietarki do giecla drewna litego. Gietarko . skiejarki. Gietahi do hvorryw drzewoych Budowa, dziaianiz. zastosowanie wlw gietarek. Urzqdzenia do pow~erzchniowejobrbbki plastycznej, Charakterystyka urza.dzen. Zasady pracy na gi?tarkach. Przepisy bhp. Cwiczenia: - rysowanie Schematu kineniatycznego wybranej Qietahi. - wsowanie schernatu kinernatycznego ~letaho-skiejahi XXXll. MASZYNY I URZ\DZENIA DO PRZYGOTOWYINANIP. I N i K G 3 A N l A KLEJU Urzqdzenia do przygotowywania rozlworow klejowych. Dozowniki, mieszarki do naturalnych i syntetycznych. Budowa, dziaianie, obsiuya wiw n;as;yn i klejow iirrapien. Maszyny urzqdzenia do nakiadania mas kiejowych .podztal. Pistolety i urz?dzen>awalcowe do rgcrnego 74 I njnaszenia kleju. Maszyny i urrqdzenia do mechanicznego nanoszenia kleju - urzqdzenla sitowe. walcowe, tarczowe, polewarki. Budowa i dzialanie. Przepisy bhp przy obsludze maszyn i urzqdzen. Cwicrenia. - !nteipietacja budowy i dzialania mieszark! kleju i walcowej nakladarki kleju, - rysowanie schenial6w kinematycznych mieszarek i walcowej nakladarki kleju XXXIII MASZYNY I UR74DZENIA DO KLEJENIA Urzqdrenia do sklejania drewna litego - stojakowe, stolikowe, wiatrakowe, ze stolem obrotowym. szynowe. Budowa, obsluga w/w urzqdzen. Urrqdzenia do oklejania wqskich powierzchni - okleiarki: prreiotowe i ze stolern obrotowym. 3udo\.:a, obsluga urzqdzeii. Urza.dzenia do kielenia i oklejanta szerokich plaszczyzn: prasy Srubowe, zwornicowe, prasy hydra:iliczne, prasy pneumatyczne. Budowa i zasada dzialania pras. Przekiadnie presy hydrauiicznej. Zasady obslugi pras i przepisy bhp Civicrenia. - interpretacja budowy sklejarek, oklejarek, pras na podstawie rysunkow, schematow. fotografii. prospekt6w. - przeliczanle cisnienia jednastkowego prasowania na cisnienie wskazywane przez manomelr prasy. - r)so:vanie schemarow kinematycznych wybranych pras. - obiiczanie wydajnoSci pras, - projektowanie skiejarki do klejenia desek w szerokie plyty. XXXIV MASZYNY i URWDZENIA DO iqCZENlA Klasyfikacja maszyn i urzqdzen do 1a.czenia. Maszyny do osadzania kolkow w elementach plytov.ych. Spajarki forniroirr paskowe, slykowe 1 nitkowe. Gwoidzlarki. Wykrawarko - wciskarki. Zszpvarki. WiazarKI sznurkowe. Maszyna do ksztaltowo - kiejowego lqczenia drewna na dlugoSc na wczepy klinowe. Budowa, zasady dzialania oraz prreznaczenie wiw maszyn i urzqdzen. Zasady obslugi i konseiwacji maszyn oraz przepisy bhp. Cwiczenia: - szkicowanie fornirow zlaczonych roinymi rodzajami spajarek. - ;uykonanie zaprawiania miejsc wadliwych na wykrawarko-wcisnarce, - szkicowanie zlqczy wczepowych klinowych. - in1erpretac)a budowy ioinych typow urzadzen do lqczenia drewna za pomocq zszywek. gwoidzi, klamer, na podstawie prospektOw. 75 W V . MASZYNY I URZADZENIA DO PRCDUKCJI PCYT STOLARSKICH Urzqdzenia techniczne do produkcji plyt stoiarskich p e I n y c h. Pilaiki wielopilowe do dzieienia desek na listewki. Urra.dzenia do wylwarzanla Brodkow plyt Stolarskich. Prasy hydraiiiiczne. Orreznaczenie, zakres stosowania. Urzqdzenia techniczne do produkcji piyt stolarsk!ch k o m 6 r k 0 w y c h. Urzqdzenia do lqczenia listew worzqcych ram? irodka piyty. Przskrswaiki do pozyskiwania formatek plyt piiiniowych. Urzadzenia do sklejanla papieru natronowego. Unadzenia do cigcia sklejonego papieiu Urzadzenia do skladania ply! kom6rko~vych.Prasy do sklejania plyt kom6rkowych. Prreznaczei?ie. rakres slosowania. Zasady biidowy I dzialanta poszczegolnyctl maszyn i urza.dzen. Zasady obsiugf. Przepisy bhp i waiunki ochrony p.poi. Cwlczenia - Osowanle Scheinatu linii produkcji plyt s:olarskich Iistewkowych, - rysowanie schematow kinernatycznych wybranych urzadzen do produkcjl plyt kom0rkawych. XXXVI. MASZYNY I URWDZENIA DO PRCiDUKCJI SKLEJKI i LIGNOFSLU Urzadzenia do hydrotermiczne; obrobki drewna sklejkowego. Pllarki do dzieienia diewna sklejkowego na wyrzynki. Ko<owarki. Urza,dzenia do odblerania forniru i odpadow Przekrawatqi do przecinania fornrii. Unadzenia do sonorvania arkuszy forniiu. Urzqdzenia do brzegowanra Pasm forniru. Spajarki, wykrawarko-wciskark~.Urzqdzenia do przygotowania kleju Urixdzen~ado nakladania kleju na arkusze fornip-. Urz3,dZenla do prasowania pakletbw foiniru. Frasy do lignofolu. Charakterystyka iinii pradukcji sklejki i iignofolu. Zasady brldowy driaian<a i eksploatacji urradzen. Zasady bierqcei korserwacji. Prrepisy bhp i warunki ochrony ppaz. Crdiczenia: - rysowanie schemarow kinematycznych rnaszyn do produkcji sklejki, - rysowanie schematow linii produkcyjnej wytwarzania sklejki. XXXVII. MASZYNY I UR7iQZENIA DO PRODUKCJI PCYT W I O ~ O W Y C H Skrawarki do produkcji wiorow Skrawarki tarc2owe. bgbnowe, sortowniki. Suszarki do wior6w. Urzqdzenia do rozdrabniania wiorow. Suszarki do wiorow. Ulzqdzen~ado przygofowanla kieju. Stacje nasypowe. Praay wstgpne. Prasy glowne. Urzadzenla transportowe. Charakterystyka maszyn i urzqdzen. Zasady budowy, dzlalania, ekspioatacji. Zasady konsewacji wiw masryn urzapzeii technicznych. Przepisy bhp. Cwiczenia: - obliczanie wydajnoici urzqdzen dozujacych. - rysowanie schematow maszyn i ulzaozen. 76 I XXXVI~I.MASZYNY i U R ~ D Z E N I A DO PRODUKCJI P ~ Y T PILSNIOWCH I MDF Maszyriy do produkcji zrebkow. Sortownlki, zasobniki zr?bkow. Defibratoq i raiinatory. Urzadzeiva do sonowania masy. Urzqdzenia do przygotowania substancji hydrofobowych. Zagesrcrarki rnasy. Urzadzenia do zaklejania masy wloknistej. Maszyny f0rmuja.ce. Prasy do ply1 ~ilSni0wych.Suszark~do ply1 piiiniowych porowatych Urzqdzenia do hanowania i klimatyzacji. Urzqdzenia do oczyszczania iciekow. Charakterystyka poszczeg6lnych maszyn i urzqdzeri. Przeznaczenie, zakres stosowania. Zasady budowy, dzialania i eksploatacji urzqdzen. Urzadzenia transporiowe. Waiunki konsewacji urzqdzen. Przepisy bhp i warunki ochrony p poz. Cwiczsnia: - rysowanie schematow wybranych urza.dzeii. rysovianie schematu linii produkcyjnej wyhvarzan~aply1 piiiniowych porowatych, poltwardycn i twardych KUSA V XXXIX. URZqDZENIA DO SZTAPLOWANIA I PAKIETYZOWANIA TARCICY Mechaniczne szlaplarki do tarcicy. Uiza.dzenia do lormowania pakieMw. Budowa, dzialan~e. parametq techniczne. C:r;kzenia: - przedstawianie urzqdzeii rysunkami schematycznymi. XL. OBRABIARKi I URZA-DZENIA DO PRODUKCJI MATERiAtO'AI P O D t O G O W C H Deszczulkarki wzdluine i poprzeczne. Budowa, dzialanie, przygotowanie do pracy. Linia do produkcji plyt posadzki mozaikowej Zasada dzialania, budowa, parametry techniczne, warunki bhp Cwiczenis: - tysowanle schematow okreilonych obrabiarek I urzapzen. XLi. URWDZENIA DO IMPREGNACJI DREWNA Unapzenia do impregnacji przez natryskiwanie, zanurzanie oraz ciinieniowo-proiniowe. Budowa, dzialanie, parametry techniczne. Przepisy bhp i p p o i przy obsludze wiw urzqdzeii. Cwiczenra - rysowanie organizacji stanowiska nasycania podkladow kolejowych. XLII MASZYNY i URZ~DZENIADO WKONCZANIA POWIERZCHNI Rodzaje maszyn i urzqdzen stosowanych do wykonczenia powierzchni drewna i tworzyw drzewnych. Unqdzania do nanoszenia materialow malarsko-lakierniczych przez: zanurzanie. 77 natrysk pneurnafyczny, liydrodynami~zn~,eiektrostatyczny. Kabiny natryskowe I Sclany wycia_aawe.Poiewarki jedno- i dwi!glowicowe z mechanicznq i podcisnieniowa reguiacjq wyplywu lakieru. Waicowe naktadarki marerialow lakierniczych i szpachiowki Maszyny do nadrukil. Polerki powlok lakierniczych. Uwqdzenia do iaminowania: uizqdzenia do pwyQorowania zywicy. urzqdzenia do nasycania paplarow zywicam~.Prasy do larninowania ply1 Uizqdzenia do iakierowania, barwviienla, nacinania i peeorowania poszczegolnych rnaszyn i urzqdze". Zasady budawy I piyt piisniowych Charakterystyka dzialania. Pneplsy bhp i warilnkl ochiony Srodowiska naturalnego. Clviczenia: - iysovianie schematow kinematycznych wybianych uizqdzen. - rysowanie rozwiqzan konstri~kcyjnychukladu ~vatcaww walcawych ilaktadarkach lakier~ii szpachiowki. - prolektowanie linii v~koiiczeniowej. XLiIlivlASZYNY i URWDZENIA TAPICEZSKiE rozkrqcarkt. Rodzaje maszyn i urzadzdzen tapicerskich Maszyny do wyrobu mat tap~cersk~ch' szaipaiki wySci6iki, dozowniki wysciotki i uwadzenia do jej prretykania oraz brbny do ioiowanla n ~ a tivlaszjny do szycla. przeszywania I obszywsnia iiiaterac~iw.Maszyny a0 produkcj, spiEryn forrnatek sprezynoivych: zwijaiki spiezyn, spiotarki formatek, obrreiowych Oraz spinarki. Maszyny do kiojen~a tkanin ! urzqdzenia do Qiecia tasrn i rnateriaiow wysci6lkowych. Charakterystyka og6lna. budowa, dzzalanie i eksploatacja. Przepisy Shp i warilnki ocnroiiy ppoz. Cwiczenia: - rysowanie schernatow maszyn i uizapzeh do wyobdw mat tapicerskich. - obsluga urrqdzenla do wytwarzanla spieiyn dwus:oikowych, ; .interpretacja dzialania rnaszyn do szycia i obszywania na podstawie anaiizy scilemat6w kinernatycznych. XLiVMASZYNY I URU',DZENIA MCNTAZCWE Rodzaje urzqdzen rnontaiowych. Giowne elernenty iobocze urzqdzen montazowych: kitny, siuby. mimoirody, rnembrany, wgze powietme, sllownlki pneurnatyczne i hydrauiiczne Uwqdzenia do rnontaiu konstrukcji skrzyniowych, ramowych i szkieietowych. Linie montaiowe Uwadzenia rnontazowe specjalne. Budowa, dziaianie, eksploatacja. Civiczenia: - rysowanle elernentow roboczych unqdzen rnontazowych - ObsIuQaurzadzenia rnontaiowego wyrobow skrzyniowych, - projektowanie urzqdzen i linii do rnontaiu okreslonego wyrobu. 78 XLV. MASZYNY I URZqDZENlA SPECJALISTYCZNE Maszyny I urzadzenta do prodiikcji wielkowymiarowych konstrukcli bridowianych. Maszyny i ilrzqdzenla do produkcji beczek. Masryny i urzqdzenia do produkcji i prasowania welny drzewnej. Prasy do brykietowania trocin i wi6ibw. Maszyny do ~tiaczania zawiasow. unqdzenia do okiiwania wyrobbw. Eudowa, dzialanie, parametry techniczne wiw maszyn i urza.dzen. Warunki bhp Cvriczenia: - iysowanre schemati! urzadzenia do prasowania welny drzewnej. XI.VI. WYDAJNOSC OBRABIAREK i URZP,DZEN TECHNICZNYCH i y p y technologiczne obrabiarek i urzqdzeri. Pojecie wydalnosci masryrl i urzadzen Rodzaje crasovi i wspolczynnikow przy okreslaniil wydajnosci maszyn i urza.dzen. Zasady obliczania wydajnoic~obrabiarek cyklicznych i przelotawych araz innych urrqdzeh technicznych. Cwiczenia' - obiiczanie wydajnosci wybranych obrabiarek i urzqdzeh technicznych. XLVii. KONSERWACJA. INSTALOWANIE I NAPRAWA MASZYN I URZqDZEN Zasady konsewacji. Rodzaje przegl?dow. Bieiqca konsewacja. Zasady fundamentowania maszyn i urzadzen. Oiagnostyka techniczna. regeneracia czesci i zespolow. Rodzaje napraw obiektow technicznych. Organizacja sluib konserwacyjno-naprawczych. Cws?en!a: - przedstawianie rysiinkiem sposabri fiindamentowania obrabiaiki. - dokonanie biezqcej konsewacji maszyny lub urzqdzenia. 2. Uwagi o realizacji Znajomosc wiedzy zwia.zanej z maszynami i urzqdzeniami technicznymi jest niezbgdnym eiementem wyksztalcenia zawodowego technika technologii drewna. Program przedmiotu obejmuje umiejetnosci i tresci nauczania z zakresu mechaniki. metaloznawstwa, wytrrymaiosci materialow, czesci maszyn i ich mechanizmow. podstaw hydromechaniki, termodynamiki i energetyki cieplnej, klasyfikacji, budowy. zasad dzialania i zastosowania pomp i silnikow 'wodnych. kotiow i siinikow parowych, spreiarek i wentyiatoiow, siinikow spaiinowych oraz uiz?dzen transPoRow0-diwigowych. Program obejmuje zasady eksploatacji narzqdzi skrawa~a,cych. obrabiarek do drewna maszyn i urzapzen technicznych, zasady przygotowania do pracy urzadzen i obrabiarek, a takie zasady pracy. Program przedmiotu obejmuje charakterystyke maszyn i urzqdzeh technicznych do produkcli tworzywdrrewnych. produkcji tanacenej, hydrotermicznej i plastycznej obrobki drewna i tworzyw drzewnych, 79 rowniei wykonczania po,,,ieizchni. montaz~.Zawiera rbwn~ezlenatyke z zakresu obliczania wydajnasci. konsenuacji, instalowania, napraw riiasryn i urzqdzefi, zasad bezpieczenswa i higieny pracy Zzwane iv prcyramle Cwiczenia pozwalaia. na poglebienie iviedzy technicznej i zblizerlie jel do praktyki. Pmgam zawieia zarbwno podstawowe trekci dotycrace maszyn i urzqdzeh, jak i nowe iozwiqzania konslrukcyjne Oraz techniki obslugi pozwalaja.cs na wylwarzanie i'iyrobow wysoklej jakosu. Absoiwent technikum powipien opanowac nie tylko uslalony zasob wiedzy, lecz tahze zdobyc urniej?tnoici samodzielnego przyswajania nowosci w zakresie budowy, zasad dzialar~ia, eksploatacii narrsdzi. maszyn i uz$.szeC technicznych. Zna)omosc post+pu technicznego w pr~emysledrrewnym more byc osiqgni+ta tylko prLy pelnei aktywizacji ucrnia w procesie nauczania. W zwiqzku z tyin zacnoozi potrzrba wdrazania ilcznia do sarnodzleinego korzystania z foznycl? irodel wiedzy. iak: normy, czasoplsrna lechniczne, poradniki braniowe. nydawnicwa naukowe. W toku nauczania naiezy ii uczniow riczwijae logiczne mysienie, samodrielnosc w rozwiqzywaiifu zadan. oapowiedziainoic i dbaiosc 0 Powierzony sprzet. Reaiizacja tematyki program" wymaga slosowan~aroznych form i metod nauczania. Dobor metod nauczania naleiy uzalezniat od charaklel-u material" nauczania. Melody slowne takie, jak opts. wyklad lub pogacanke naleiy uzupelniac pokazeni przezroczy, f~imbw.Czesro stosowac analizr; rekstu i schematow kinematycznycll. Upogla.dowienie rresci modelami ilustracjami, prospeklami. planszarni tablicami u y n i iekcje berdziej atrakcyjnq, wzbudza wigksze zainteiesowanie uczniow onlawianymi tresc;ami. Zalecanq metocz. nauczaniu przedmiotu - maszyny i urradzenia - jest metoda Probiemoiva. Farmq 3fgarizzcyjnq taklch zajeC jesr pfaca w zespolach uczn~owskich. Wafunklem umoiliw!a;a.cym realizacje programu przedmiotu jest pracownia. Priicown~a maszyn i lirrapzen powinna byc wyposazona w Srodki dydaktyczne: podslawowe maszyny do obrobki drewna. modeie obrabiarek i urzqdzen, zesrawy eksponatow czgici maszyn i ich rnechanizmow. eksponaty ilustruiace obrobkg na maszynach i urzqdzenlach, zestawy plansz z iotografiami i schematami kinematycznymi maszyn, normy, przeziocza, filmy, literature. czasoplsma. srodki audiowizualne jak: kamera, monitory, epid~askop, rzutnik pisma, aparat fiimowy, odwarzacz video. Waznq role w podnoszeniu efektywnosci nauczania maiq twlczenla. Cwiczenia mogq odbywac sie na podstawie inslrukcji pisemnej lub ustnej, w calej klasie lub z podzialem na grupy. Z kaioego cwiczenia uczen powinien zanolowac. przebieg cwiczenia, wyniki i wnioski. lstolnym zrodlem wiedzy :rczniow sq wycieczk! do zakladow przemysiowycn. P1anu)a~ wycieuke do zakiadu drzewnego naieiy: okreSlit cel wycieczki, wyznaczyt zadania dla uczniow, omowic plan wycieczki, zaznaiomit z przepisami bhp, ustaiic zakres i cei obsenvacji. W czasie wycieczek uczniowie Poznala nowoczesne maszyny i linie technologiczne. Przygotowanie naizedzi do pracy. K a i d a wycieczk? naieiy omowic i podsumowaC. 80 Nauczanie przedmiotu maszyny i urzqdzenia prredmiotami jar: technoiogia, k0ns:nikcje. powinno byc skorelowane z taklmi a pnede wszystkim z zajqciaml praktycznymi. P o ~ w o i ito na uzyskanie p n e z uczniow kompleksowej wiedzy oraz zapobieynle powtarzanlu tresci Wyposaien~epracowni powinno byc aktuaiizowane i uznpelniane 0 nowe osiqgnlecia technik. c przemysle drzewnym. lstotnym elementem piocesu nauczania jest ocena wiadomoici i umiejetnosci uczniow. Ocena lest wskainikiem stopnia opanowania wiedzy i umiejetnosci. Proponuje sie stosowanie form oceniania: - spraivdziany usfne. - sprawdziany pisemne. (testy osiagnieQ. . sprawdziany praktyczne w zakresie: - mocowania nanedzl, doboru urradzen ochronnych i zabezpieczajacych w czasie pracy pizyyotowania narzedzi do pracy, obsluyi maszyn i urzqdzen, - dokonywan~aabilczen wytrrymaioici, wydajnosci itp.. - wykonywania modeli umqdzen oprzyrrqdowania. - doboru i oDsiuyi urzqdreii kontrolno-pomiarowych. - oceny jakosci obrobki na roznych obrabiarkach. Wszystkie sprawdziany naieiy oceniac slarannie opracowanym systemem punktoiln/m. 81 , ,. ...... ..~. , - - A. A . \. .c:= e.. . .'.;s>h. : <',,,J,* .,.., . .::. ....... -7-.-.-...., , .-.-. ..-. .--;.,L- ,<.: 2tn .............-.... : .!:. . . . . . . . ---. . . . . . . . - . . . . . .. ......r:,. i' 7.,,LL. >d<.*', ilvcosa~enie . . :Lei -:3iobKi crewna _. . >*~or%,.l.i driEviovcn o p a v ~ o t o l ~ ~ l aI nan!aoanla n~a lie:; --C,"n2 82 ......... --.-- W dziale I naleiy zdefiniawat poiecie maszyny, dokonac podzfalu na maszyny robocze i silniki. omOviiC role maszyn w iyciu czlawieka i kierunki mzwoju wspotczesnych maszyn. w szczegolnoici maszyn stosowanych w przemyile drzewnym. W dziale il naleiy skancentrawat si? na pracy mocy i sprawnoici maszyn. Podac przyklady korrystnego i niepazadanego zjawiska tarcia. W dziale Ill nalery dokonae podzialu metali i ich stopow, zwrocic uwage na metale kolorowe i ich stopy majace zastosowanie do lutowania pi1 tasmowych oraz naktadek z wggllkow splekanych w narredziach skrawajqcych. Przy omawianiu czeici maszyn i ich polqczen w dziale V nalezy zwrocic uwagg na te czeici maszyn, ktore wystepuja w obrabiarkach do drewna, podkreilic sposoby zabezpieczan~a crgici maszyn przed korozjq oraz role zaworow bezpieczenstwa w urzadzeniach technicznych. W dziale VII naleiy padkreslic role tiirbin wodnych w wyhhiarzaniu energii elektrycznej bez ranieczyszczania irodowiska naturainego. W dziaie IX naieiy zwrocic szczegolna, uwagq na zasady uiytkowania urzqdzen kotiowych oraz obieg spalin i pary wodnej w instalacji kotlowej, podkreSlic sposoby zmniejszanla emisji spalin do atmosiery. Wskazane jest zorganizowanie lekcji podsumowujacej w pobiiskiej cieplowni. naleiy wyjasnic pojgcia wentylacji i klimatyzacji, om6wic zastosowanie W dziale XI wentylatorbw w zaktadach prremyslu drzewnego. W dziale Xlll - podac przyklady zastosowania urradzen transportowo-diwigowych w zaktadach drzewnych, podkreslic role instalacji do odwioiowywanla obrabiarek i odpylania pomieszczeii - W dziale XIV przeprowadzic kiasyfikacje narzedzi skrawajqcych do obrobki maszynowej i recznej. dokonac ogolnej charakterystyki narredzi do obrobki recznej, zwrocic uwage na umiejQtno5crozroiniania roinych typow obrabiarek. W dziale XV - zwiocic uwag? na oznaczanie parametrow liniowych i kqtowych zgbow p~t, poprawnosc rysowania zebow oraz dobor poszczegolnych rodzajow uzebieh do rodzaju pitowanego materialu. Cmawiajac przygotowanie pit do pracy zwrocic szczegolnq "wage na starannosc wykonywania tego procesu. W czqici dolyczqce; piiarek naleiy podkreSli2 dobar oprryrzadowah i urzqdzen ochronnych. W dziaie XVi naleiy zwrocic uwage na staranne przygotowanie n o i y strugarskich do pracy, ich mocowanie. sposoby sprawdzania doktadnosci ustawienia w wale noiowym, oraz przestrzeganie zasad bezpieczenstwa pracy. W dziaie XiX naleiy omowic budowg I obstuge korowarki najczesciej stosowanej w prremysle taflacznym, a wiadomosci dotycza.ce innych rodzajow korowarek ograniczyc do charakteryslyki ogoinej, zasad budowy i eksploatacji. 83 W dziale XX naleiy podkieiiie dobor iiezow do okreslonej operacli technolog~cznejnp wykonywanie wrqgow, wpustow. czopow, widlic itp Zwrocic tiwage oa koniecznost stosowania urnadzen zwiqkszajqcych bezpieczenstwo piacy na irezarkach. czoplarkach, wczeplarkacl. wzoicarkach. W dziaie XXI - zvrrocic ilwagq na dobor wiertel do wykonania okreSlonej ooeracii technolagicznej (np, nawiercanie, rozwlerca:>ie, wiercenie gniazd okrqglych i podluznycn). okreilic r6inice w budowie wieiiarek poziomych i wieiiarko-frezarek W dziala XXlll najwainlejsze zagadnienia to - zasady doboru diut i diutarek, sposob wykonywania operacji dlutowania, wlasciwe napiecie laricuszka w diutarca lancusrkowej. W dziale XXV . zwr6cit "wage na obsluge ostnarek i pnym2,dow do pnygorowanla nanedzi do pracy oraz obstrlge przyrzadow do sprawdzania jakosci prrygoloivania narigdzl skrawajqcych do pracy. 1Nskazane +st podsurnowanle maieriafu w os:Rarnl zskladil dneivnego. W dziale XXVll - ornowit zagiozenla vrypadkowe w miejscu pracy a szczegolnie p n y obsludze obrabiarek i narzqdzi stosowanych w przemyiie dnewnym, zwrocic uwaQe na zachowanie sip w sytuacjach zagrozenia i zasady udzielania poniocy pmedlekaiskiej. W dziale XXIX - podkreilic roznice w budowie suszarek do larclcy, iornirow i powlok wyko~czeniowych,zwrocic "wage na przestrzeganie zasad bhp i peepisow p p o z przy obsludze suszarek. W dziale XW naiezy wyjasnic pojgcla: panenie i wanenie drewna oraz okreiiic zasady doboru unqdzen do rodzaju hydrotermicznej obrobki materialu drzewnego. W dziaie XYXl - wiadomoici 0 unadzaniach do powienchniowej obrobki plastycznej ograniczyc do charakrerysryki ogolnej. Wskazanejest zorganizowanie wyciecznl ao zakiadu ;neoli gietych. W dziale W i l l - zwrocic uwag? na umiejetnosc rozpoznawania skiejarek, oklejarak. dokladnie ornowic prasy hydrauliczne jedno i wielopOlkowe. Naleiy zwrocic szczegolna "wage na bezpiecznqobsiuge pras, a w srczegolnaici zaladunek i wyladunek pras wielopolkowych. W dzialach X Y X V - W V I I I nalezy smowic uizqdzenia techniczne slnsowane do produkcj! twor,'yw ddnwllych. lnformacje dolyczace maszyn i urzqdzen. ktore s q stasowane w !iniach technologicznych produkcji Worzyw drzewnych, a byly juz omowione (pilarki, prasy, wiararki sznurkowe. pnekrawarki itp.), ograniczyc do charakieiystyki ogoinej, odwolujac sic do wiedzy UCZniow. Naleiy zwrocic uwage na zasady bezpieczenstwa pizy obsiudze maszyn pracuja.cych w liniach obrobczych. W charaklerystyce urza.dzen do impregnacji drewna (dzial XLI) naieiy zwrocit uwagg na Przestrreganie przepisow bhp p n y obsludze urzqdzen. 84 W driale XLll - ornowit rodzaje maszyn i urzadzeti do nanoszenia materiaMw malarsko- iak.iernlczych. maszyn do nadruku, polerek powiok wykonczeniowych, urzadzen do laminowanla. bar,v;enia, nacinania rodzalu i peiforowania ply1 pilinlowych. zwrocit ilwage na dobor urzqdzenla do nanoszonego materialu wykoriczeniowego (szpachlowka, lakier jedno- iub dwuskizdnikowy) rodzaju elernentow (piyty. graniaki). W dzfaie XLlll naleiy przeprowadzil podziai maszyn i urzqdze" taplceiakich oraz omowic rnaszyny do szycia, przeszywania i obszywania, maszyny do krojenia tkanin i materiaMw ~ y i c ; 6 i k o ~ ~ cmaszyny h,. do wyrobu siatek drucianych i iorrnatek spretynowych, maszyny do wyrobu mat tapicerskich.. Wskazane jest zwrocenie szczegolnej uwagi n a przepisy p p o i . w pom!eszc:?niach, w ktorych pracuja urzqdzenia do przygotowywania rnatBriaiow wysciolkowych, ria Sobor Krajarek do rodzaju materialu oraz na ich bezpiecrna obslr!ge. 'Ai dziale XLVII naleiy omowic podkieSlil znaczenie konsewacji smarownice stosowane w rnaszynach i urzqdzeniach. w bezawaryjnej pracy maszyn oraz stosoivanych wibio~zolaiorowui zmniejszaniil drgati maszyn. 4. Podstawowe s r o d k i d y d a k t y c z n e Tablice i eksponaty - elementy i zespoly maszyn oraz lirzadzenia tnace: probki metaii i slopow. poiqczenia czesci maszyn. osie i waly, loiyska. sprzegla, hamulce. zawory. plly do maszynowej obrobki diewna i huorzyw dEe'Nnych, n o i e i @owice do sbugarek. frezy i glowice frezarskie, trzpienie frezarskie, wienla do drewna i pogiebiaki, n o i e lokarskie. narzedzla szltfierskie profile konstrukcyjne i zdobnicze wykonywane na obrabiarkach do drewna. zestaw saernic do ostrzenia i wygladzania narzedzi tnqcych, przyrzqdy kontroino-pomiarowe do p r z y g o t o ~ a n i anarzedzi do pracy oraz sprawdzanla ich parametrow liniowych i kqtowych. - Tablice Plansze graficzne i schematy kinematyczne - narzedzia, obrabiarki, urzqdzenia techniczne: narzedzia do obrobki drewna, piiarki tarczowe, tasmowe, ramowe, strugarki, skrawarki. pnekrawark~,korowark~.rebarki, freraiki, czopiarki. wzorcarki, wiertarki i wierlarko-frezarki. tokaiki, diutarki, szlifierki, suszarki do tarcicy, fornirow I powiok wykonczeniowych, urzqdzenia do hydrotermlcznej i plastycznej obrobki drewna, maszyny i urzqdzenia do wykonczania powierzchni. maszyny I urzqdzenia tapicenkie, maszyny i urzqdzenia montaiowe, maszyny i utzqdzenia do produkcji I prasowania welny drzewnej, prasy do brykietowania tiocin i wi6row. Modele: mecnanizmy maszyn. podstawowe obrabiarki do drewna, urzadzenia transportowe stosowane w pnemyiie drzewnym, urza.dzenia montaiowe, urzqdzenia do przygotowywania i nanoszenia kielu. urzqdzenia do wykoriczania powierzchni, suszaiki stosowane w przemysle drzewnym. urzadzenia do klejenia drswna litego, urzqdzenia ochronne i zabezpieczajqce, oprzyrzqdowanie ObrabiareK 85 Filmy. przezrocza, foliogramy instruktaiowo.dydaktyczne zwiqzane r iemaiyk* proyramu nauczania Kataloyi narzedzi, obrabiarek i urzxdzen techiiicznych. Techniczne srodki dydaktyczne: - pio~ekt0:filmowy. odhvarzacz video, riutnik pisma, monitory. kameis. ep:a~askop rrutnik a0 przezroczy. 5 . Literatura eajkowski J.. Maszyny i urz~dzeniado obrohki drewna cz.1. WSiP Waiszawa 1995. Bezp~eczeiis~,ioi higiena pracy w przemyiie drzewnym Praca zo:orowa. P1lV?iL 'Narszawa 1966. Bienjek S.. Maszyny i urza.dzenla do obrbbki drewna cz.2. 'NSIP Warszawa ;?95. Dobrowoiska E. Matejak M. Swlgon J. Suszarki do drewna. Wyd. SGGW. Warszawa 1997 Ergonomia i ochrona pracy w przemysie drzewnym. Praca zbiorowa. PWRIL 'Nanzawa 1982. Gromadzki J. Tecl>~?oiogia produkc!i okieln i obtoyow. PtNRlL Waiizawa 1969, Grornadzk~J., Poskrobko W . . Technologia drewna c z l , PWRiL Wsrszawa 1982. tawniczak M.. Zarys hydiotermicznej i plastycznej onrobkt drewrla czl. Wyd. .AR Poznan 1974, Cbrabiarkl I urzqdzenia iechrliczne dla lechnikiiw przemyslu drzeivnago P:aca zbiorowa P ' a R i i 1982 Olszewski J., Niaszynoznawstwo dla technikow przemyslu drrewnego. PWRiL Warszawa. 1977. OrlikZ.. Suiowiak W . Czeici maszyn. C z I i 11. WSiP Warszawa 1974 Parczewsk+A . Sadowski b1, Tecnnolog~aprodukcli sklejek. PWRiL Warszawa 1969. . Perktiny T.. Steianiak J Technologia produkcji tworzywdrzewnych, tom I. PWRiL Warszawa 1970. Proszyk S. Technoloyia m r z y drzewnych, cz.2. Wykonczanie powierzchn~.'$/SIP Warszawa. 1995, Przygotowanie narzedzi skrawajqcych do pracy. Praca zbiorowa 08ROM 1971 Technologla tworzyw drzewnych, cz.1. Praca zbiorowa. WSlP Warszawa 1994. Zenkielel M.. Mechaniczna technologia drewna. P'NN Warszawa 1971 Dokumenracja techniczna obslugi podstawowych obrabiarek do drewna i urzadzen :echn~cmych. Katalogi maszyn i urzqdzeii do obrobki i przerobu drewna. Przemysl Drzewny. Czasopismo technicrne NOT 86 ELEKTROTECHNIKA l A U T O M A T Y K A 1. Szczegolowe cele ksztatcenia 'N swyniku zorganizowanego procesu narlczania uczeri (sluchacz) powlnien umiec: - posluzyC sic jednastkami wlelkoici elektrycznych. - iozroznit materialy przewodzqce i izolatory, - obiiczyi pojemnofc zastepcza, kondensatorow pola,czonych szeregowo i rownolegle, - rozroinic rnaterialy ze wzgiedu na wlasnosci magnetyczne. - poiaczyc mierniki w obwodzie elektrycznym zgodnie ze schematern. - okreflic rezystancje przewodu, - obiiczyc rnoc i prace pradu elektrycznego stalego i przerniennego, - zastosowac prawo Ohma do obiiczen prqdu i napiecla. - rozroznic i porownac roine irodla prqdu. - zastosowac uklad rownan Kirchhoffa do rozwia.zwania obwodow eiektrycznych, - obliczyc iezystancje zastepcza, roinych rodzejow pola.czen rezystorow. - obliczyl warla5ci skuteczne prqdu i napiecia, - obliczyc obwady z elementaml R, L, C. - wykreslie tiojkqt impedancji. - obiiczyt rnoc czynna,, bierna i pozorna dla roinych rodzajow odblornik6w w obwodach jedno i trcjfazowych. - aobrac miernlki na podstawie oznaczen na skali. - dokonae pomiaru wieikofc$elektrycznych mostkami pra,du stalego i prrerniennego. - dokonac pomiaru mocy prqdu statego i pnemiennego, zinterprelowac wyniki pomiarow. - dokonac anaiizy wynikow pomiarow wieikosci nieelektrycznych rnetodami elektrycznymi. - zastosowac przepisy bezpiecznej pracy - rozroznic maszyny pradu stalego. przy unadzeniach elektrycznych, - rozpoznac roine iodzaje transformator6w. - rozpoznac silniki indukcyjne, - dokonac reguiacji piedkofci obrotowej oiaz hamowania silnikow indukcyjnych. - dobrac silniki indukcyjne w zaleinoici od rodzaju pracy. - rozpoznac rodzaje napedu eiektrycznego. - skiasyfikowac uklady sterowania w napedach elektrycznych, - rozroinic roine rodzaje irodel iwiatla i opraw oiwietleniowych. - porownac i ocenic wlaic!wokci roinych =rodel fwiatla, - dobrac prrekroj przewodow w instaiacjach elektrycznych. - dobrac osprzet eiektryczny w zaleinosci od rodzaju pomieszczefi, 87 - Odcrytac projekty illstalacji eiektrycznych. . dobra6 zabezpiecienia maszyn i utzaazen eiektrycznych. - zastosowac przeplsy eksploatacji urza.dzan elektrycznycll. - zastosowac przepisy budowy urzqdzan elektrycmych. - rozpoznac elementy instalacii pi0ri:nochronnej. - scnaiakteryzowae iodzaje diod polprzawodnikowycn, - zbadac diody poipizewodnikowe. .rozpoznai uklady pracy wzmacniaczy tranrystorowych, - okreilic i dobrac lyrysfory z katalogu. - posluiyc sip mieinikalni elekironicznynii. . nastawie regulafory, - posluzyc sic urzadzeniami eleklrycznymi 30 pomiaru w8elkosci - posluiyi sip przyn*dami do pomiaru ternperatury. mechanicznych. - zastosowac sterowniki binarne, - wykonat obliczen~aw systemie dwojkowym i osemkowym. - okreslic pamiec RAM. ROM. EPROM, - posluiye sip podstawowymi programami komputerowymi, 2. Material nauczania KLASA Ill I. PRZE'NODNICT'NO, POLE ELEKTRYCZNE i MAGNETYCZNE iviledzynarodowy uklad jednostek Sl. Buoowa atomu. Model elekrryczny budowy materli Potencjal i napigcle w polu elektrycznym. ~Nytrzymalosceiektryczna. Pojemnosc elektryczna, kondensator - rodzaje, budowa, pojemnoic. taczenie kondensatorow - Eiektronowy model przewodniclwa metali. Rodzaje prqdu eiektrycznego. Prawa elektrolizy. Akumulatory. Pole magnetyczne - obiaz giaficzny pola 'Arieikoici charakteryzujqce poie Pole magnetyczne wok01 przewodnika 2 pra.dem. magnetyczne - strum~ei, magnetyczny. przenikalnoic magnetyczna. nateiesie pola magnetycznego. prawa pola magnetycznego. Wlasciwosci magnetyczne metali. Krzywa magnesowania. Histereza magnetyczna. Oddzialywanie na siebie przewodnikow z pr2,dem. lndukcja elektromagnelyczna. indukcyjnost wtasna i wzajemna. 11. OBWCDY PRADU ELEKTRYCZNEGO ilezystancja i rezystywnoSC. Konduktancja i konduktywnosc. Prawo Ohma. Zaieinosc rezystancji od temperatury Obwod elektryczny. Szeregowe poiaczenie rezystorow. Obwod nlerozgaleziony pqdu stalego. Prawo Ohma dla calego obwodu, irodla pra.du. Stan jaiowy i 88 Stan zwarcla irbdla prqdu eiektrycznego. Praca i moc prqdu eelktrycznego. Moc wytwanana i oddawana przez ir6dio prqd~dil. Spiawnaic irodia prqd~r. Spadek napiecla i straty w pnewodach taczenie riwnolegle rezystor6w. Prawa Kirchhoffa. Polaczenie mieszane rezystorow. Podstawowe pojecia prqdu pnemiennego: okres, czestotliwoic, pulsacja, pmesuniecie fazowe, wan056 chwilowa, skuteczna i Brednia. Przedstawianie wleikosci sinusoidalnych przy pomocy wskazdw. Faza i przesuniqcie fazowe. Elementy ideaine R. L. C w obwodzie prqdu przemiennego Obwody szeregowe RL. RC. RLC. Rezonans napigc. ObwOd rozgaieziony prqdu przemiennego. Polqczen~arownolegle RL. RC i RLC. Rezonans iiapiec. tvioc pradu przemiennego - czynna. bierna i pozorna. Wspoiczynnik mocy i jego znaczenie poprawa wsp6lczynnika mocy. Elementy meczyw~ste(cewka i kondensator). . lmpedancja zastepcza potqczen mieszanych RLC. Powstawanie prqdu tr6jfazowego. Prqdnice trajfazowe. Symetryczne uklady trojfazowe- potqczenie uzwojeli w gwiazde i trojkqt Przylaczenie odbioinikow do ukladow trojfazowych. Moc w ukladach trojfazowyc'l Ciuiczsnia: - sprawdzanie prawa Ohma miernikami. - spiawdzanie zaleinosci p n y szeregowym i reiwnoleglym lqczeniu rezystorow - badanie obwodow RLC w symularone konputerowym. - pomiar rnocy prqddu przemiennego. - tqczenie obwodow w gwiazde i w trojkaj, - pomiar mocy prqdu trojfazowego. Ill. MIERNICTWO ELEKTRYCZNE Podslawy metrologii eiektrycznej. Wzorce miar jednostek eiektrycznych. Zasada dzialania przyrzqdow wskazowkowych: magnetoelektrycznych. elektromagnetycznych eiektrodynamicznych. Uklady pomiarowe: mostki prqddu stalego. Rejestratory elektromechaniczne Pomiary nateienia prqdu, napiecia i rezystancji. Pomiary wielkosci nieelektrycznych. Cwiczenia : - rozpornawanie uktadbw pomiarowych, - odczytywanie danych z miernikow o ioinych ustiojach pomiarowych. - dokonywanie pomiarow mostkami, - nastawianie i uruchamianie rejestratorow do odczytu cia.glego. 89 i<Lasa iv IV MASZYNY I UR~DZEblIAELEKTR'ICZNE r i a n s f o r in a t o r . Buaowa i zasada aziaiania transfarmatora. Stzny pracy iransformatora (jaloivy, obciqzenia, zwarcia). Moc, straly i sprawiiosc transformatora. Transformatory trojfazowe Autotransiorrnator Transfomiatory specjalne (spawainicze, pnekladnikl). M a s z y n y e l e k t r y c z n e p r q d u p r z e : n i e n n e g o . Zasadadziaianla, budowamaszyn synchronicznych. Pole magnetyczne winijqce - sposoby wytwarzania. Zasada dzialania tr6jfazowego siinika indukcyjnego. Silniki pierscieniowe i klatkowe, Rozruch i praca silnikow ndukccyjnych. Regulacja p"+dkoSci obrotowej, hamowanle i zmiana kierunku wirowania. Zalety i wady silnikow indukcyjnych. Przyktady zastosowah. Siinlk indukcyjny jedno- i dwufazowy. Mas z y ny prqdu s t a t c g o . Budowa i zasada dzialania maszyn prqdu statego Oddz\alywanie twornika, komutacja. Prqdndnlca obcowzbudna. Prqdnice samowzbudne i ich charakterystyki. Silniki prqdu statego: bocznikowy, szeregowy szeregowobocmikowy bocznikowy. Rozruch i regulacja predkoici obrotowej silnikow prqdu staiego. I Hanlowanie silnikbvi p r q u staiego Zakres zastosoivan silnikow piqddu stalego. Maszyny specjalne pradu stalego i przemiennego. Zasady prawidiowej i bezpiecznej eksploatacji maszyn eieklrycznych. N a p e d e I e k t r y c z n y . Z astosowanie napedow elektrycznych w okreslonycn warunkach pracy. Zasady doboru silnikoiv elektrycznycn. Mocowanie i polaczenia z ukiadeni napedzanym Pola.czenie z ukladem sieci elektrycznej. Ukiady sterowania w napedach elektrycznycn tyrystorowe uklady napedowe do zasiiania silnikow prqdu stalego i przemlennego., sprzegia lndukcyjne i cierne. Zabezpieczenia siln~koweiektrycznych zwarclowe, pmcia.ieniowe, nlerownofazowe. Naped elektryczny OorablareK do d r e w n a N a p E d elektryczny obrabiarek napedzanych jednym siinikiem. Naped siektryczny ciqgbw technologicznych do obrobki drewna. Naped elektryczny linii lakierniczych, dobor silnlkow o budowie przeciwwybuchowej. 0 5 w i e 1 l e n i e e Ie k t r y c z n e . Podstawowe wielkosci swietlne i ich jednostki Elektryczne irodia swiatla i ich cechy charakterystyczne. Oprawy oswietieoiowe. Kryterla doboru oswietlen~a. Norms. Wplyw oswietienia na bezpieczensrwo i wydajnosc pracy. G rz e j n i c t w 0 e lek t ry cz ne . Metody ogrrewania. Urzqdzenia etektrotermiczne nieprzemysiowe Grzejnichvo przemyslowe: rezystancyjne, lukowe, elektronowe , indukcyjne i pojemnosciowe. PrZeSyl i r o z d z i a l e n e r g i i e 1 e k t r y c z n e j . i n s t a l a c j e elektryczne.System ele~ti~energetycznyi jego podstawowe eieinenty. Elektiownie cieplne I elektroc~epiownia Elektiownie wiatrowe, sioneczne, wodne. Elektiownle atomowe. Przehvarzanie i rozdzial energii siektrycznej. Zasiianie zakladaw prremysiowych. Priewody instalacyjne i kable, podstawowe oznaczenia. Osprzgl ~nstaiacyjny, bezpieczniki. styczn~ki. przekainiki, rozdzieinlce. Zabezpieczenia zwarciowe, przec:a.zeniowe i zsnikowe. 90 Systemy sieci wedlug normy PNIE 05009. Wyiqcznik roinicowo prqdowy jako zabezpieczenie ad poiaien, instaiacje sygnalizacylne i ochiona przepieciowa. Przepisy budowy urzapzen eiektrcenergelycznych - piawo budowiane Systemy ochrony ad porazeh prqdem elektrycznym Cwjczenia: - poiniaiy napigc i przekladnl w transformatorach, - lqczenie uzwojen silnika indukcyjnego na tabliczce zaciskowej, - dobor opiaw oiw~ellen~owych do okreslonych pomieszczen i potrzeb oiwietienia, - czytanie schematow instalacji w obiektach przemyslowych i mieszkalnych, - laczenie ukladu samoczynnego przeia.czania: zero - gwiazda - trojkai - OZiiaCzanie na schemacie przewodow i osprzetii instalacyjnego. V. ELEMENTY I UKUDY ELEKTRONICZNE Eiementy bierne (rezystory. kondensatory,cewki indukcyjne). Berzlqczowe elementy p6lprzewodnikowe abjetosciowe (warystory, termistory). Wlasnoici polprzewodnikdw. Zlqcze p-n. Diody polprzewodnikowe (piostownicze. Zenera , tenelowe). Prostownlki - uklady jedno- i wieiolazowe. Zasada dzialania tranzystora bipoiarnego i unipolarnego. Podstawowe uklady wzmacniaczy tianzystorowych. Wzmacnienie, znieksztalcenie liniowe i nieliniowe, sprzgienle zwrotne dodatnie i ujemne. Laieznosci paramefrow wzmacniacza od spneienia zwrotnego. Wzmacniacze mocy. Wzmacniacze pradu stalego - zasada dzialania, rodzaje zastosowanie Wzmacnlacze opeiacyjne - wykorzystanie wzmacniacza jako sumatora i inwenera. Generatory drgan sinusoidalnych. Podstawowe uklady generatorow LC, RC. Genetator przebiegow prostokqtnych. Uklady scalone monolityczne i hybrydowe. - Tyrystory zasada dzialania. charakterystyki pra.dowo-napieciowe. Prostowniki sterowane - piaca przy roinych rodzajach obci@en. Sposoby sterowania prostownikow. Uklady inwersyjne. Falowniki. Sygnaly analogowe i cyfrowe. Systemy zapisu iiczb. Operacje arytmetyczne. Podstawowe ukiady logiczne - techniki realizacyjne. Bloki funkcjonalne, rejestratory, liczniki, bioki arytmetyczne. Uklady cyfrowe, mikroprocesor. System mikroprocesorowy,a maszyna cyfrowa Woitomierze eiektioniczne. amperomierze omomiene, multimetry, czestoiciomierze. Oscyloskop analogowy i cyfiowy Cwrcrenia: - iozpoznawanie roznych rodzaj6w diod p01pnewodnikowych,odczytywanie parametiow z kataiogu, - badanie i ocena przebiegu na oscyloskopie roinych rodzajow prostownikow, - budowanie prostownika sterowanego, dob6i tyrystorow. - czytanie schematow inwenerow i falownik6w. 91 - odczytywanle schematow ukladow scaloiiych z katalogu, - odczytywanle schematow buoowy maszyny cyfrowej. VI. PODSTAWY AUTOMA'NKI Elementy automatyki - uklad otwarry I zamkniety. Autamatyka. autonatyzacja. urzadzenie autornalyczne, sterowanle, obiekt sterowania (regulacji). Uklady blokowe regulacji automatycznei. Steiowanie w ukladach otwartych i zarnknietyrh Regulacja, regulator, regulator automatyciny. Symbole w automatyce, sygnal weisciowy i wyjiciowy, zaktocen~e,wezel sumuj+cy, wielkoil reguiowana. uchyb, elementy pomiaiowe I Wykonawcze Urz4dzenla pomiarowe w ukladach regulacii s u t o m a t y c z , l e j Rola urzadzen polniarowych w ukladach regulacji arirornalycznej. Kiasyfikacja. Schema1 blokowy. elementy urzqdzenla pomiaroivego. Wlalcfwosci uiza,dzeri pomiarowycll. Zrodla bledow pomiarowych. przeworniki pornlacowe. KWSA V VII. AUTOMATYKA Przyrza.dy do pomfaru w i e l k o % c , m e c h a n ~ c i n y c h . Anaiogowe czrijnlki poloien~aoraz przesunrec liniowych ka!owych. i Seisyny. Cyirowe urz3pzenla do pomiaru pnesunigc iiniowych i kqlowych. Pomiary sit i odksztalcen. Pomiary parametrow ruchu P r z y r2a.d y d o p o r n i a r u s !r u m I a n i a . Prreplywomierze zwezkowe Przeplywomierre indukcyjne. Rurki spietizaja,ce. Przeplywomier,e wiatraczkowe i pompy dozuja.ce. Przyrzqdy do pomlaru temperaturyTermometry stykowe, termometry rozszerzalnofciowe, termomeir, clbnieniowe, rezystancyjne i termoelektryczne E l e m e n! y na sta w c z e . Zawary nastawcze. Charaklerystyki zaworow. Dobbr charakterystyki zaworu do charakterysryki slatyczne~oblektu regulacji. S i l o w n i k i . Silowniki pneumaiyczne Silowniki hydrauiiczne. Silowniki elektryczne. Silowniki pneumatyczne z wejsciem elektrycznym. R e g u i a t 0 r y .Zadania regularor6w w iikiadach regulacji automatycznej. Rodzaje regulator6w Regulator pfoporcjonalny typu P. Regulator calkiljacy typu I. Regulator proporcjonaino-caikuja.cy typu PI . Regulator proporcjonaino-calkowo-r6iniczkujqcy typu PID. Nastawy regulator6w. Stacyjki komputeiowe. Regulatory bezposredniego azialan!a.Regula!ory: temperatury, ciinienia. strumienia, poziomu. E i e k t r o n i c z n e r e g u l a t o r y o d z i a i a n i u cia,glym.Rozwiqzania konstrukcyjne orar Obwody ivejsciowe i wy)iciowe reguiatorow. Reguiatory cyfrawe. 92 R e 9 u I a t o iy p n e u m a t y c z n e . Pneumatyczny regulator Pneumatyczny regulator mieszkowy proparcjonaino - mleszkowy calkowy. proporcjonalny. Pnerimatyczny regulator mieszkowy proporcjonalno - calkowo - ibiniczkowy. P r z y rza.d y r e j e s t r u j q c e . Budowa rejestratorow analogowych. Mechanizmy pomiarowe w .e;sstratorach. Obsiuga i konsenvacja rejestrator6w. S t e i o w a n i e b i n a r n e - k o m p u i e r o w e u k l a d y s t e r u j q c e S t r u k t i f r a sprzetowa. Okreslenia RAM. EPROM. Struktura oprogramowania Terminologia - blok operacyjny, bloki programawe, bloki funkcyjne. bloki sterowania , bloki danych, instrukcje. Uklaoy kombinacyjne, sposoby zapisu programu (iloczyn Ioglczny, suma logiczna). Funkcje pamieciowe. Funkcje czasowe. CNicrenia: - 3udowanie stiukturalnych schematow podstawowych ukladow reguiacji, - iprawdzanie przeiwornika pneumatyczno -elektrycznego. . pomiary ruchu larcza kodowq i pr$dkoSciomierzem impulsowym, - pomiary a5nienia manometrem z rurkq Bouidona. - pomtary temperatuiy czujnikiem termoeiektrycznym, - sadanie regulators dwustawnego. - zadawanie parametrow i ustawianie tasmy w iejestratarach. 3. Uwagi o realizacji PODZIAC MATERIACU NAUCZANIA Technikum 5-letnie na podbudowie programowej szkoiy podstawowej ') I VI. Vll. I Padstawy autornatyki / Aularnatyka KLASk V (26 $adz.) -- I 1 0 26 ') Na realizacje dzial6w programowych w 3-letnim i 2-letnim cyklu ksztalcenia oraz we wszystkich typach szkol dia doroslych nalezy przeznaczyc proporcjonainq liczbg godzin. 93 lnterdyscyplinarny charakter elektrotechniki, eiektraniki i automatyki. lch dynamiczny iozwoj. szybki prryrost informacji stwarzajq koniecznoit rozuinienia prrez ucznlow podstawowych yawisk . praw i zaleznoici ivystepujacycn w tych dz!edzinach nauki i technlki Z tega l e i powodu nauczyciel pawin!en realizowac program przedmlotu uwzg1ediltaja.c wiadomoici i umiejqinodci uczniow rdobyle z przidmiotow og61i~oksz:aicqcych i z przedmlotow zawoaowych. Szczeg6lnq uwage nalezy zivic3clc na korelacje z treic!ami programowyrni iizykl. Program elektrotechniki i automatyki powlnien byC reaiizowany po opanowanlu przez uczniow dzial6w obejmujacych podstawy eieerotechniki: eiektryzowanie ciai, pole eiektrycziie, prqd elektiycmy, magnetem. e1eKr:si:ika Tematyka rwiqzans z elektrotechnikq, i automatyka przeniyslowq, poza trescialni reoretycznymi zawiera rowniez lrebcl zwi~.zane z pomiaranii elektrycznymi oraz eksploatacjq maszyn i unadzen elektrycznych ze szczegolrlym uwzglednieniem rnaszyn i urzapzen do obrobki diewna. Program przedmiotu naiety reaii:av:at urzadzenia, tecllnoiogia, materiaioznawshvo w koreiacji z przedmlotami - msszyny i Koreiacja dotycry przede wszyslk~m ukiadow piaktyanycil zwiazanych z napedem ~1ektr)cznymi automa!yka napedu elektrycz:lego Nauczanie elektrotechniki i autoinatyhi wymaga stosowania merod ksztalcenia kroie - urdrazajq uczniow do samodzieinego dziuiania, - aktywlzuja uczniow w kaicej fazie procasti ilydaklycznego w szczegoinoic~ popcez rozwlazywanie problemow teoretycznych, i praktycmych. - ksztaltuja umiejetnosci stosowania i wykorzystania nabytych wiadamosci w sytuacjach typov~chi nowych praktjiki zawodowej, - wdrazajq do dalszego samoksztalcenia i doskonaienia zawooowego. Podstawowe tresci ksztalcenia powinny byc realizowane w iormie twiczen i pokazow z zastosowaniem brodkow dydaktycznych. Zajecia powinny byc prowadzone w odpowiednlo wyposaionej pracowni pnedmiotowej. Opanowane umiejetnosc; powiliny zajeciach praktycznych i w czasie wyc!eczek byc ulrwaiane #?a umoziiwiajqcych poznanle przez uczniow najnowszych rodzajow uklad6w napedowych maszyn. urzapzeii i iinii technoiogicznych, wiasc~we! eksploaiacji i racjonalnej gospodarki elektroenergetycznej. Stoi dyspozycyjny nauczyciela powinien posiaaac zasilanie w gnlazda pradu pfzemiennego i - stalego 220V i regulowane 0 24V . Sioliki uczniowskie powinny posiadac gniazda tego samego typu z moiliwosciq zalaczania z pulpitu nauczycieia W pracowni powinien byc komputer PC 486 wraz z programami eiektrycznymi. Ocena jest wskainikiem stopnia opanowania przez uczniow ~wiadornoscii uniiej$tnosci. Proponuje sic stosowanie form ocenlania: - sprawdziany ustne. - sprawdziany pisemne - testy osiqgniqc z moziiwosc!q korzystanla z kataiogow, norm. 94 poradnikow. - sprawdziany praktyczne z zakresu bitdowy ukladow elektrycznych i elektronicznych. - sprawdziany praktyczne z zakresu dokcnywania porniarow podstawowych wielkosci elekirycznych i rnechanicznych rnetodami elektrycznyrni. 4. P o d s t a w o w e srodki dydaktyczne Piansze, przezrocza i foliograrny: - schemary ideawe obwodbw elektrycznych, rnaszyn i urza.dzeii elektrycznych. elernentow i uktadow autornatyki, ukladow autornatyki. - zasady dzialania maszyn i urzapzen elektrycznych. - wykiesy wskazowe obwodow pradu przemiennego. - schernaty strukturalne ukladow elektroniki, autornatyki i napedu elektrycznego. i elektrycznych, rnaszyn i urzqdzen Dokurnentacje techniczne, eksploatacji i k o n s e ~ i a c jinstaiecji da obrobki drewna. Poiskie Norrny. Katalogi elernentow, rnaszyn i urzqdzeii elektrycznych , elektronicznych i autornatyki. Piospekty iekiamowe maszyn i urzadze" elektrycznych, rnaszyn do obrobui drewna. Pornoce dydaktyczne: - rnaterialy przewodzace i izolatow - modele przedstawiajqce zasady dziatania prqdnicy i siinika elektwcznego prqdu stalego, - rozne rodzaje rezystoiow. - roine rodzaje kondensatoibw. - rozne rodzaje cewek. - diody p0lprzewodnikowe. - prostowniki potprrewodnikowe. - tranzystory i tyrystory. - przekainiki elektroniczne. - kornputer PC 486 z programern. - rnostki do porniaru rezystancji. - miernxki uniwersalne analogowe i cyfrowe. - silnini jednofazowe indukcyjne I kornutatorowe, - rozne rodzaje przewodow. - osprzet instalacyjny Izestawy reklarnowel, - rnodeie ukladow regulacji automatycznej / elektroniczne. pneurnatyczne, i hydrauiicznel. 95 eartodziei G. Aparaty i una,dzenia elekt~,czne WSiP Warszawa 1994 Bolkoivski S. Podstawy elektrotechniki. WSiP Warszawa 1994 Chwaleba A. Moescllke B. Ploszajski G, Elektranika WSiP Warszawa 1994 Jabtonski W. Elektrotechnika . WSiP Waiszawa 1954 Kaikowski Z. Miernictwo elektryczne. WSiP \hlarszawa 1995 Kostro J. Elementy, uizqdzenia i ukiady automatyki. 'WSiP Warszawa 1991 Koz~ejE Sochon . Elektiotechnika i eiektionika WSiP Warsza~wa1990 Michel K.. Saplnski T. Czytam iysunek elekriyczny 'NSIP, INarszawa. 1994 Steif: Z. Maszyny elektiyczne PWN 'Waiszawa 1904 Urbanoivicz W Nowackl Z. Naped elekiryczny w pytaniach i oapowfedziach. WNT 'Nanzaiva 1986 KataloQielemenlow i ukladow elektraniki i autonlatyki Pizepisy ekspioatacji uizqdzeii elektiycznych'NPM 'WEMA 'Narszawa 1995. Pizepisy bildowy unqdzeii elektrycznych. WPM WEMA Warszawa 1992. 96 PRACOWNIA BADAN LABORATORYJNYCH 1. Szczegolowe cele ksztalcenia V\i wyniku zorganirowanego procesu nauczania uczen (siuchacz) powinien umiec: - dobrae przyrzqdy pomiarowe do okieilonych badan, odczytac wyniki pomiarow. - wykonad badania wiasciwoici fizycznych drewna, lworzyw dizewnych, zinterpretowac wyniki pomarow - okleilit gatunki drewna i rodzaje Worzyw dnewnych na podstawie cech organoleptycznych. - ustali6 rodzaj i wymiary probek, przeprowadzic badania wlaiciwoici mechanicznych drewna i w o i i y w dnewnych. - dokonad pomiaril i obliczyc miazszosc drewna. - dokana6 rni?dryoperacyjnych badan zrqbkow, wiorow, forniru, masy wioknistej oraz emuisji nydrofobowych, - rozpoznac typ iorniru oraz odroinic jego piawq i lewa. stion?. - rozpoznac rodzaje klejow na podstawie cech organoieptycznych. - wykonal podslawowe Sadania klejow I spoin kiejowych. - wykonac podstawowe badania materiaiow malarsko-lakierniczych, - rozrozn!c radzaje Woizyw sztucznych na podstawie cech organoleptycznych, - przeprowadzic podstawowe badanta twoizyw szluczilych, produktow ubocznych I odpadow przerny~iowych. - ;~ykonacbadania wytnymaloici tkanin, tasm i pasow tapicenkich, - ocenic zgodnosc cech wyrobow tapicerskich z wymaganiami norrny. - rozroznic rodzaje powiok wykonczeniowych, wykonae badania ich wiaiciwo5c!. - rozpoznac wady wyrobow i powlok wykoiiczeniowych, - wykonac badania okreslajqce j a k o i l wyrobow, - wykonac badania techniczne naizedzi i abiabiarek, - wykonac podstawowe badania wody i iclek6w. - dokonac interpretacji opisu badan, ich oceny. sformuiowad wnioski - okreilic irodla zanieczyszczen irodowiska i sposoby ich ograniczania. - okreilic wpiyw zuiycia surowcow, wody i energii na irodowisko. 97 2. Material nauczania KLASA V I. Z;iGADNiENIA 'A'PROWADZlJ4CE CeI i rakres badan. Rodza~ebadan. Charakterystyka przyrzadow porn#arcwych i aparatiiry 00 wykonywania badan. Stanowlsb i nietody pracy. Przepisy bnp obowiqzujace w pracowi.,l Regtiiamln pracowni. Podrgczniki i normy. C;,dtczenia: - iozpornawanie suro,hrcow, polfabrykatdw i wyrobbw - pomiar wielkosci lin~owychprzy uzyciu suwrniarki i mikrometru, porntar rnasy probek, oaczytywanie wskazan silomierza, sekunaornierza i terrnometru laboratoryjnego li. 8ADANlA WUSCIWOSCI FIZYCZNYCH DREWNil I TWORZY'JL' ORZZE'NNYCH Zakres I melody badan. Znaczenie badan w toku produkqi w zakladzie drzewnyrn Rodzaj i iicznosc probek. Ksztalt I wymiary probek Sposoby i zasady pabieranla probek Metody ocany wynlkow. Sposob przeastawlania wyirikow i opracowania wnioskow. Cwiczenia: - rozpoznawanie wainiejszych gatunkow drewna (iglaste, lisciaste), - rorpoznawanie tworzyw drzewnych. - oznaczanie wilgotnosci drewna I rworzyw drzewnych metoda, suszei~owo-waijo.;i(. - oznaczanie wilgotnosci tarcicy rnetod* elektromet~yczna.. - oznaczanie gestosci drewna i tworzyw drzewnych. - oznaczanie higroskopijnoici drewna i two12pvdrzewnych. - oznaczanie spqcznienia i kurczliwosci liniowej drewna, - oznaczanie specznienia na grubost i nasiaKIiwosc tworzyw drzewnycn, - oznaczanie zawartosci wolnego iormaidehydu w plytach wiorowych, paidzierzawych i sklejce. Iil. 8ADANlA w~ASCIWOSCI MECHANICZNYCH DREWNA I TV\'ORZY'N DRZEWNYCH Cel i zakres badan. Probki do badan. Wymagarlia norm dotyczqce roznycn sonyrnentow drewna rodzajow tworzyw drzeWnyChMerody badan. Aparatura opracowania i przedstawlania wynikow. Cwicienia: - oznaczanie wylRymalosci drewna na sciskanie i rozciaganie, - oznaczanle wytrzymalosci drewna na zgtnanie staryczne I modulu spiezysiosc: przy zglnanlu. - oznaczanie twardosci drewna, - oznaczanie udarnobci drewna i wytrzyrnaloBci na zginanie dynanliczne, - oznaczanie wytrzymalosci ply1wiorowych na rozcia,ganie w kierunku prostopaciyrn do piaszczyzn. 98 i i narzgdzia pomiarowe. S p o s o ~ - oznsczanie wytrzyrnalosci ply1 wiorowych i pilinio*ych na zginanie statyczne oraz modulu spiqiystoSci przy zginaniu, - oznaczanie twardosci piyt pilsniowych twardych i bardzo twardych - oznaczanie zdolnoIcl utrzyrnywania gwoidzi i wkretow. IV. KONTROL4 JAKOSCl DREWNA Cel wykonywania pamiarow i obliczania miqiszosci drewna okrqglego i tarcicy. Klasyfikacja jako~ciowa. Metody badan. Zasady statystyki stosawane przy kontroli jakosci surowca i materialow tartych. Przyrzqdy i narzedzia pomiarowe Normy przedmiotowe. Sposob zapisywania wynikow badan Cwiczenia: - dokonywanie manipulacji surowca drzewnego. - analiza cech drewna okrqglego i taiclcy decydujacych o ich klasyfikacji jakosc~owej, - pomiar i obliczanie miqzszosci drewna okrqglego. . pomlar i obliczanie mia,zszosci tarcicy obnynanej i nteobrzynanej. - proby kiasyfikacji jakoSciowej tarcicy. - sprawdzanie dokladnoici wymiarow. V. BADANIA WtASClWOSCl SUROWCOW DO WYT'NARZANIA TWORZY'VJ DRZEWNYCH Znaczenie miedzyoperacyjnej kontroli wlaiciwoici surowcow dl2 prawidlowego przebiegu produkcji lworzyw drzewnych. Metoda badaii. Zrebki. Wiory. Fornir. Masa wloknista o roznych steieniach. Emulsje hydrofobowe. Przyrzady i narrgdzia porniarowe. Sposob zapisywania wynikow badan. Sposob wykonywania obliczen. Cwiczenia: - rozpoznawanie probek surowcow, - oznaczanie skladu frakcyjnego wi6row i zrebkow, - oznaczanie wilgotno5ci wi6row. zrqbkow i forniru. - oznaczanle stqienia i pH rnasy wloknistej. - oznaczanie skladu frakcyjnego i stopnia zmieienia masy wioknistej. - oznaczanie steienia i pH emulsji parafinowej i kaiafoniowo-gazowej. Vl. BADANIE Wt4SClWOSCl KLEJOW I WYTRZYMALOSCI SPOlN KLEJOWYCH Cel i zakres badan klejow. Wyrnagania dotyczqce klejow w konstrukcjach wyrobow i w produkcji tworzyw drzewnych. Metody badan. Ustalanie wielkosci i licznosci probek, sposob ich pobierania. Aparatura i narzedzia pomiarowe. Analiza wynikow. Sposob przedstawiania wynikow. 99 Cv,iczenia: - przygotowywarlie klejdvi naturalnych i syntetycznych. - okreblanle gestoso i lepkosci klejow. .otrzyrnywanie z iywic klejdw do wytwarzanla sklejki i plyt wibrowch - badanie pH i iywolnosci klejow. - badanie czasu ielowania klejow, - badanie wytrzymatosci i odpornosci spoin klejowych. Vll, BADANIE WMSClWOSCl MATERIACOW MALARSKICH Przygotowanie pr6bek do badan. Znaczenie badan wlasciwoici rnatfrialow malarskich przy wykonczeniu wyrobow z drewna.. Melody badan. Aparatura i pmymady pomiaiowe. Sposob opracowania i przedstawienia wynikow. Cwiczenia: - rorpoznawanie matenatow malarsko-lakierniczych. - przygotowywanie roboczych rozrworow lakierow i ernalii. . oznaczanie lepkoici i rozlewnosci. - oznaczanie czasu schnigcla powlok. Vili. BADANIA WMSCIWOSCI TWORZYW SZTUCZNYCH STOSOWANYCH W PRZEMYSLE DRZEWNYM Cel badan tworzyw sztucznych. Metody badan. Sposob pobieranla probek. Rodzaj, licztiosc wymiary probek. Aparatura i narzgdzia pomiarowe. Sposob opracowania i przedstawiania wynikow. Analizajakosc$tworzyw konstrukcyjnych. Cwiczenia: - rozpoznawanie hvorzyw sztucznych, - oznaczanie gestosci i chionnosci wody przez hworzywa sztuczne. - oznaczanie odpornosci banvy tworzyw na dzialan!e swiatia, - oznaczanie odpornosci hworzyw sztucznych na wysokie ternperatuiy i dzialanie substancji chemicznych, - oznaczanie twardoSc1iworzyw. - oznaczanie wytrzymalosci na zginanie statyczne. - iqczenie tworzyw sztucznych - klejenle, zgrzewanie. ix. BP.DANIE W~A~CIWOSCI MATERIACOW i POLFABRYKATOW TAPICERSKICH Cel i zakres badan materialow tapicerskich. Znaczenie badan dla prawidlowego przebiegu produkcji tapicerskiej. Metody badan. Dobor aparalury porn~arowej. Zacany opracowanla przedstawlania wynikow. 100 i Cwiczenia: - iozpoznawanle mateiialbw tapicerskich. - oznaczanie spieiystoici rnateriaMw ~vybciolkowychz surowcdw roilinnych, zwierzecych i syntetycznych. - oznaczanie wytrzymaloici tkanin meblowych na rozciqganie i wydluzanie. - sprawdzanie wymiarow i ivytrzyrnalosci sprezyn tapicerskich. - s~rawdzaniezgadnoici wyrobu tapicerskiega z narmq przedmiolowq, ocena wyrobu. X. BPDANIA WtASCIWOSCI POWkOK WYKONCZENIOWYCH Cei i zakres badan. Znaczenie badan w toku produkcji w zakladzie drzewnym. Metody badan. Aparatura I iirzqdzenia pomiarowe. Sposob opracowania i przedstawian~awynikow. Cw~czenia: - analiza probek drewna i tworzyw drzewnych wykonczonych roinymi metodami. - organoleptyczna ocena jakoici powlok lakierowych z i~wzgtednleniemtypowych wad (zmalowlenie, zamglenie. spekanie, ziarnistosc rysy itp.). - oznaczanie grubobci powlok malarsko-lakiemiczych zgodnie 2 obowia,zujqcq norrnq, - oznaczanie twardoici powlok wykoiiCzeniowych, . oznaczanle wytrzymaloici lammatow na zginanie statyczne oraz modulu spr$zystosci przy zglnaniu. - oznaczanie odpornobci powiok wykoiiczeniowych na dzialanie roinych czynnikow, - oznaczanie przyczepnosci i elastycznoici powiok lakierowych. XI. BADANiA I OCENA JAKOSCI WYROBOW 2 DREWNA Cei i zakres badan. Kryteria oceny i mleiniki jakoici wyrobow z drewna Metody badan. Tolerancje wymiarowe, wykonczenie, wytrzymaiosC. Znaczenie badan wyrobow w zakladzle drzewnym. Wykonystanie wynikow badan wlasciwoici mechanicznych drewna i tworzyw drzewnych. materiaiow taplcerskich i powlok wykonczeniowych. Cwiczenia - anaiiza i ocena konstrukcji mebli skrzyniowych, szkieletowych, stolarki budowlane] oraz opakowan drewnianych, - badanie wielkosci odksztalcen iiniowych i kqtowych wyrobow z drewna, - badanie wytrzymalobci, sztywnoici i statecznosci mebli skrzyniowych, szkielelowych, opakowan drewnianych oraz elementow stoiarki budowlanej. 101 Xll BADAlilA TECHNICZNE NARZCDZI I OBRABIAREK Rodzaje badan: wywazanie narzedzi, sprarvdzanie doklad~ioicipracy obrabiarek, pomiar drgan I halasu. Przyrz<dy pomiarowe i pon>ocnicze do badan. Kryteria oceny stanu tecnnicznego narzedzi i obrabiarek. Cwiczenia: - badanie wywaienia frezow i glowic. - sprawdzanie bicia osiowego wrzeclona pilarki taczowej Xlll 8ADANlA WCDY i SCIEKOW Cel i zakres bada". Rodzaje Sciekow. Meiody badan. Aparatura i narzedzia pomlarowe. Sposob opracowania i przedstawiania wynikow. Cwiczenia: - analiza probek sciekow zakladaw przemyslu d w t f n e g o na roinych etapach oczyszczarla (pa odwiokniaczach, osadnikach, oczyszczalni biologicznej), - oznaczanie suchych pozostala<ci kciekow. - oznaczanie wlokien i zawiesiny ogolnej. .oznaczanie pH. - oznaczanie chemicznego zapotmebowaiiia tienu rneradq .iaamanganianora.. - oznaczanle twardoici wody techrlologiczrie). Xi11 OCHRONA SRODOWISKA NATURPLkEGO Cel ochrony bodowiska. irodta zanieczyszczen powodowanych przez przemysl drzewny. Sposoby ograniczania ernisji zanieczyszcze" ui zakiadzie. Produkty uboczne i odpady technoiogicme. Zuiycie surowcow, wody i energii, a ochrona irodowiska. Cwiczenia: - pomiar ernisji gazow i pyiow, - analiza rnetod ochrony srodowiska w zakladzie oczyszczania. 3. Uwagi o reaiizacji. Realizacja programu powinna uwzgledniaC specyiikq typow szkol ksztalca.cych w zawodzle. Organizacja Cwiczen powinna uwzgledriiac specyfike pracy laboratoryjne;. Dlatego t e i iiczebnosc grupy uczniow wykonuiqcych cwiczenta powinna wynosic 12-18 osob Grupa powinna zosrac podzielona na zespoiy 3-4 osobowe Kazay z zespoiow po wykonaniu cwiczenia powinien sporrqdzic notatki zawierajace wyniki przeprowadzonych badan. Na podstawie uczniowie powinni sporz?dziC sprawozdanie zawierajace notatek cel. zakres i sposob prowadzenia badali, uporzqdkowane wyniki w forrnie tabel, wykresow oraz wnioski dotyczace interpretacji wynikow, porbwnanie z normami. 102 103 W ~amachdrialu I uuniowie pow~nnipaznat zasady pracy 1aboiatory)nei zapewnlajqce sprawne przeprowadzenie nviczen oraz zasady bhp i p p o z obowiqzu~qcew pracowni. Ponadto powinno sig podat uczniom abowia.zulqce ?odczas twiczen zasady sporra.dzariia notatek orer spos6b sporzqdzania sprawozdan. W ramach bcczeh I pokaz6rv nalezy zapozriac uczniow z przyrzqdanii I srodkarnl pomiarowymi, ktore bgdq stosowane w toku daiszych zajgc. Szczegolny nacisk naleiy polozyc na poslugiwanie sig suvimiatkq, mikrometrem i kaJomierzeln warsztatowym oraz na odczytywanie wskaza" silornierza, termometru. pehamr!ru, sekundomierza, a takie zmian b a w papierkow rskaiilikowych do badania pH roztworow. Nalezy zwrocic uwagp na przyczyny powstawanla i sposoby eliminacji bledow pomiarowycli zarowno systematycznych jak i przypadkowych W dalszej kolejnokci naleiy pme0staw1c ucznlom zasady ustalania liczebnosci probek przeznaczonych do badan w zaleinoici od rodzaju baaania i materlalu badawczego oraz sposoby matemalyczno-statystycz:lei obrobki otrzymanych wynikow. W rsmach pokazow naiely zapoznac uczniow z wygladem i ksztattem probek stosowanych do rbznych badan oraz sposobami i rasadaml postepowania z probkamt podczas badan. Dzsal It i Ill pozwaia uczniom poza naDyclem um~ejptnosci praktycznych, na poznanie i odroinianie cich materialow, z klon,mi beda stykac sig w praktyce zawodowej. Dlatego l e i pne~vtdzianow podnaie materialu nauczania duza. iiczbg godzin na jego realizacje. Nale2y zwrocic w a g ? uczniow na dobbr liczby probek oraz sta[ystyc:<ne opiacowanie wynikow badan w zwlqzku z wysiepowaniem znacznych rbznic we wlasciwosciach drewna zarowno porniedzy gatunkami. jak i w ramach poszczeg6inych galunkow. W wyniku prowadzonych cwlczen ucznlowie powinni rozpoznawac podsiawowe gatunki drewna i trafnie je dobierat do celow produkcyjnych. Waine jest zwrbcenie uwagi na kon~ecznos~ scislego przestrzegania norm dotyczacych ksztaltu. wyrniarow i sposobu wykonania probek do badan wytrzymalosciowych drewna i tworzyw drzewnych, aby moiliwe bylo porownywanie wynikow badan i odnoszenle ich do vgymagari inormi Dzial IV jest wainy szczegolnle w zakresie cwiczen dotyczqcych jakosciowej klasyfikacji . SUrOWCa drzewnego tarcicy, drewna skrawanego (okleiny. oblogi). W ramach cwiczeA uczniowte powinni opanowal melody pomiaru rniqzszoSci drewna okrqglego i tarcicy oraz poznac cechy surowca drzewnego i tarcicy decydujqce o ich jakosci. W ramach twiczeii, uczniowie powinni dokonal prob klasyfikacji jakosciowej tarcicy oraz kwalifikacji surowca drzewnego majac na uwadze oszczedne ;ego wykorzystanie. Dzial V dolyczy badan surowcow do produkcji worzyw drzewnych (wiory odpadowe, trociny, zrebki. zrzyny tanaczne) bgdqcych odpadami przemystu tartacznego lub stolarki btidowianej. W rarnarh poxazu poprzedzajqcego twlczenia naleiy zademonstrowat ucznlom pr6bk1 iOZnych surowc6w i poiproduktow rtosowanych w przemysle drzewnym !akie iych, ktorych 104 badanla nie beda przeprowadzane podczas realizacji tematyki programowej. Oznaczanie skladu frakcyjnega wibrbw, rrebk6w i masy wloknistej oraz badanla stopnla zmielenia masy wioknistel wymagajq specjaiistycznego wyposazenia. Dlatego zaleca sie wykonanie ich (w miare moiliwoici) w laboratorium zakladowym, jeieii szkola nie dysponuje stosownym wyposaieniem. Poza cwiczeniami o charakterze typowo badawczym nalezy poloiyc d u i y nacisk na iwiczenia polegajqce na organoieptycznym iozpoznawaniu najwainiejszych cech surowcow (stopien iozdrobnienia wiorow, rodzaj, gatunek i strona - prawa lub lewa- forniru. Z dzlaiu programowego wylqczono kleje stosowane w produkcji tworzyw drzewnych. mimo i e s q one istoinymi surowcanii. Metody badan tych klejow s q zbiiione do metod badan pozostalych klejow stosowanych w przemysle drzewnym. W dziale Vl zawarto badania dotyczqce klejow stosowanych w produkcji wyrobow drzewnych. Szczegolnq uwage nalezy zwr6cic na cwiczenia dotyczqce klejow wytwarzanych w zakladach drzewnych z polfabrykatdw. Niezbgdne jest opanowanie przez uczniow zaiowno rrmiejetnosc! zwiazanych z otrzymywaniem mas klejowych (dobor skiadnikow, przestrzegan~e receptury, koiejnosc i sposob mieszania skladnikow), jak i z oznaczaniem iepkosci, iywotnosci. wytrzymaloscl spoln. W przypadku klejow gotowych, badania dotyczq tyiko drugiej czeici wymienlonych urniejetnosci. Dzial Vll dotyczy badan wlaSciwoSci materialow malarsko-lakierniczych, zwiqzanych z ich przygotowaniem i nanoszeniem. W ramach twiczen naiezy zw~ocicuwags n a wdrozenie uczntow do stosowania rozpuszczalnik6w odpowiednich dla danego wyrobu lakierniczego oiaz dokladnosci w przygotowaniu roboczych roztworow materialow malarskich. ze szczegolnym uwzgiednieniem emalii i lakierow chemoutwardzalnych. Korzystne jest wlqczenie do tego dzialu badan zywic uiywanych do larninowania plyt wiorowych i piliniowych. Dzial Vill dotyczy rozpoznawania i Iaczenia roinych rodzajow hyorzyw. Naleiy zwrocic uwage na cwiczenia dotyczqce okreslania odpornosci tworzyw sztucznych na temperature i dzialanie substancji chemicznych Poza cwiczeniami istotna czesciq dzialu IX jest rozpoznawanie roinych rodzajdw materialow tapicerskich uiywanych w produkcji mebll, a t a u e w wyposaianiu wnetrz. Nalezy zwroc~cuwage na okreslan~epodstawowych wlasciwosci uiytkowych materialow tapicerskich. Cwlczenia zawarte w dziaie X doiyczq badan wlasciwoSci powlok wykonczeniowych. Poza cwiczeniami badawczymi bardzo istotnq czgsciq dzialu jest rozpoznawanie rodzaju powloki oraz oceny jej jakosci na podstaw~ecech organoleptycznych. Celem cwiczen jest nabycie przez uczniow umiejetnosci praktycznych przydatnych w pracy zawodowej. Ze wzgledu na coraz szersze stosowanie powlok innego typu n i i powloki tiadycyjnych materialow rnalarsko-lakierniczych, zaieca sie w moiliwie szerokim zakresie uwzglgdnit jako materlal badawczy probki drewna i uszlachetnionyrh tworzyw drzewnych. 105 Korzystne jest prowadzenie Cwiczen dotyczqcych badan odp0rr;osct powierzctlni Worzyw sztucznych na wplywy czynnikow zewngtrznych. Bardzo istotnyrn elernentern w realizacji dziatu XI jest nawiqzan~edo cwic?e:i dotycza.cycn badari wtakcivioici drewna, hvorzyw drzewnych i sztucznych oraz poiviok wykoriczenlowych Urniejgtnoici nabyte przez uczni6w w ramach tych Cwiczen stanowia poastawg do calosciowe] oceny wyrobow z drewna. Dzial XI1 dotyczy ternatyki zwiqzanej z wystepowaniern zagrozen dla srodowiska narurainego ze strony zakladaw drzewnych. aadania nalety wykonywac w laboratoriuni chemicznyrn lub w pracowni analiz. Material nauczania ukierunkowany jest na badanla sciekow przernyslu ply1 pilsnlovqch. Celowe jest wla,c:?nle do badan takze innych sc!ekow powstaiqcych w przernysle drzewnym (lakiernia, inipregnaya tarcicy, kornory i doly paizelniane itp ). W dziaie Xllt naiezy zwrocic "wage n a irodla zanieczyszczen enltowanych przez przernysl drzewny oraz sposoby ich ograniczania. Nalezy polozyc naclsk na wia4ciwa gospodarkg produktarni ubocznyrni i odpadarnl, Cwiczenia rnoyq odbywac sie w la5oraior~acnzakladowych 1i;b stacjach sanitamo-epidemiologicznych 5. Podstawowe Srodki dydaktyczne Przyrzqdy, aparaty. urzqdzenia: rnaszyna wytrzymalosciowa do badanla drewna i lworzyw drzewnych, rnaszyna wytrzymatosciowa do badania tkanin. psychiometr, suszarka laboratoqjna, wilgotnosciornien eiektryczny, suszarka pr6iniowa. higron~etr.higroyrai, hwardosciomierze, rnikroskop porniarowy lub projekcyjny, przyrzqd do badania kcieralnosci powion takierniczych, pmyrz+d do badania odpornosci powlok lakierniczych na zarysowanie, przyrrqd do badania rozlewnosci wyrobow iakierniczych, lepkosciomierze, aparat natyskowy do nakladania wyrobow lakierniczych. przyrzqdy do rnierzenia lepkosci roznvorbw, mieszadlo iaboratoryjne, wag, 1aboralory)ne. peharnetr, papierki wskainikowe do baaania pH rozWorow, zestaw aparatuy szklanej do Oznaczania zawartosci wolnego forrnaldehydu, prorniennik podczewieni i nadfioletu painik laboratoryjny, laboratoqjny ogrzewacz elektryczny, linial rnillrnelrowy, suwmiarka, mikiornetr. czujnik zegarowy, terrnornetry iaboratoryjne, zestaw podstawowego szkla laboratoryjnego, zestaw podstawowych odczynnikow. Poradniki. podreczniki, normy, tablice. Zestawy pr6bek: - drewna roinych gatunkow z odsiontgtyrn~przekrojarni: popizecznym, srycznym i prornieniowym probki kory, - hworzyw drzewnych: plyia wiorowa trbjwanwowa, ptyta z wiorow ortentowanych, plyta piliniowa twzrda, bardzo twarda, poitwarda (MDF) i porowata, piyta paidzierzowa, piyta stolarska, sklejka suchotrwala i wodoodporna, lignofol. 106 .surowcow do produkcji tworzyw drzewnych: wiory warstwy zewnetrznej i wewnetnnej nlfkrovii6ry. masa wloknista na plyty twarde i porowate, fornir iisciasty i iglasty. - klejow naturalnych i syntetycznych, wypelniaczy. - detail i okuc meblowych z tworzyw sztucznych. - IakieiOw, faib I emalii, - laminatow I hvarzyw drzewnych o powierzchni wykaliczonej roznymi metodami. - drewna i tworzyw drzewnych a powierzchni wykonczonej roznymi metodami. - drewna i tworzyw drzewnych po badaniach wytrzymaloiciowych, - ioznych sonymentow tarcicy ogolnego i specjalnego przeznaczenia. PlaSsZe, foiiogramy, fazogramy. przezrocza: - wykies zaleznoici wlaSciwoici mechanicznych drewna od jego wilgotno9ci. - wykies zaieznoici lepkoia iywicy moczn~kowejod jej steienia. Filmy dydaktyczne. Progiamy komputerowe. Technczne srodki dydaktyczne. 6. Literatura Cagle Ch Kleje i klejenie. WNT Warszawa 1977. Bacia k., Wilkov;rki 8.. Tecnnoiogia tapicerstwa. WStP Warszawa i876. Drouet T Onisko W.. Starecki A. Technologia twonyw drzewnych, WSiP Warszawa 1989. Gromadzki J. Technologia drewna cz. I i !I, PWRiL Warszawa 1980. Krzysik F. Nauka a drewnie. PWRiL Warszawa 1974. Meirak Cz, Meblarstwo. Podstawy konstrukcji i projektowania. WNT Warszawa 1982, Prawdzinska i. Zygmunt H. Kleje, informator, 8 W Chemia. Warszawa 1976, Przadka J. Technologia meblarstwa c z l i II. WSiP Warszawa 1990 Swaczyna I. Swaczyna M. Konstrukcje mebli cz.2. WSiP Warszawa 1993 Swaczyna I.. Swietliczny M.. Konstrukcja i technologia mebli i innych wyiobow. SGGW-AR Warszawa 1983. Szczuka J Zurawski J. Materialoznawstwo przemyslu drzewnego. WSiP Warszawa 1990, Tyszka J. Powierzchniowe uszlachetn~aniewyiobow z drewna. WNT Warszawa 1975, Zenkteler M.. Technologia klejenia drewna, PWRiL Warszawa 1968, Zenkteler M.. Kleje i klejenie drewna, WydAR. Poznan 1996. Zurawski J. Pracownla techniczno-doswiadczalna w meblarswie. PWSzZ. Warszawa 1973 Literatura powinna byc na bieiaco aktualizowana. 107 108 109 Cwiuenia: .Wasyfikawanze dobr I uslug. .;ahczanie okieilonych dobr I uslug do srodk5w lub pr;?dmrotow pracy I1 PODMIOT GOSPODARCZY I JEGO PRAC3WNICY Podmiot gospodaruy, dzlalalnose gospodarcza. Prawa i o b o w l ~ k pracownlka l I pracodawcy z dziedziny bhp. Ochrona pracy kobiet i mlodocianych. Rodzaje i zakies odpowiedz~alnosciza naruszanie pnepisow i zasad Sezplecznej pracy Proiilakiyczna ocliona zdrowia. Swiadczenia prryslugujace ztyiulu waiunkow pracy (w tym sv,#adczenia zwia.zane z wypadkami prcy pracy i chcrobami zawodorvymt). Rota organow nadzoru nad warunkaml pracy w ksztanowaniu bezpiecznych i higienicznych ;varuckow pracy Klasyfikacja podmiotow gospocaiczych. 1s:ota. zasady azialania. Worz2nle podmioldw gospodaruych. Pywatyzac!a 3rzedsieb~orshpafishvowych. Powsztcnna >"p.va:yzacja Akc;e. obligacje jako papiery wanoic~owe.Gielda pap'erow wanoi;~owycn Organy podmlolu gospodarcrego. Slruklura organlzacyjna. 2a~a.d i komorkl produkcyjne Wydzial prooukcylny jako prtyszle stanowska pracy abso1iven:a. Kombixi zajmujqce sic sprawaml prac3wniczyrni. Rynek ?racy. popyf i podaz Serrobocie: pmyc2jnY I 5KutK1 Poszukiwanis y a c y Agencje pracy Rozmowa kwa~ihkacyjna.Odpowiednle zaprezentowan~esaa (ubiir zachowante). Umowa o pracg i umowa-zlecenie. Obowiazki i prawa pracownika (ubezp~eczen~e.G a s pracy, urlopy. wynagrodzenie).Zwalnianie piacownlka. Wydalnoic pracy. Wynagrocren~e. Ptaca reaina a nominaina Podatek dccnodowy od osdb fizyunycn. Cwiuenia: - sponqdzanie: lislu intencyjnego. odpowiedzi na oiene. zyciorysu. pneprowadzanie scenki sytuacyjnej zwlazanej z ubieganiem sic o prace. - wypelnianhe drukow: umowy o prace, umowy-zlecenia. - obliuanle wskainika wydajnoic: pracy. - obliczanie wysokoici wynagrodzenfa wg roznych systemow plac. - obliaanie podatku dochodowego od osob fizycznych. - wypetnianie !ormularza podalkowego. CL.lSA :?/ IIl.PGOE;MOVI'ANIE DZIAWiNCSCl GOS?QOARCZEJ Wybor iodzaju i miejsca 3ziatainoici gospodarczej. Badan~erynku. FormalnoSci zwiqzane z Podejmowaniem dziatalnosci gospodarczej. ObawiazPk ubezpieczenia spllecznego w1asc;ciela i 110 )ego pracownikow. Ubezpieczenia gospodarcze. Pozyskanie maj$ku twalego i obrotowego leasing I krecyt Koszty dzialalilosci. Cena sprzedazy i jej elementy. Podatek akcyzowy, podatek od towaiow i uslug (VAT). Formy platnosci za dostawy: obrot gciC~ukowyi b e ~ g o t o ~ i k o wWynik y. finansowy: przychody i koszty. Rentownoic. Rozllczanle sie z rirzedem skarbowym z tytulu roznych podarkow. Gplaty i podatki na rzecz gminy. Podatki jako ~odstawoweirbdla dochodow budietu paiistwa i gminy Prowadzenie podatkowei ksiegi przycllodow i rozchodow araz prowadzenie ewidencli przychodow i zakupow w przypadku opadalkawanla zryczatiowanym podaikiem dochodowym Marketlng jako zespdl dzialah i instrumentow zinierzaja,cych do najlepsrego zaspokojenia potrzeb ludzkich. ?rodukt, dysirybucja, cena Komunikowaiiie sig z nabywca. Gchrona konsumenta. Cwiczenia - sporzqdzanie urnowy spolki prawa cywilnego. -sporiadzanie zawiadomienia o zamiarze podjecia dzialalnosct gospodarczej, - ivypelnianie wniosku o otwarcie rachunku bankowego. - wypelnianie ivnlosku o uzyskanie nurneru REGGN. - viypetnianie zgloszenia ubezpieczenia w ZUS, - Obiicianie odsetek od kredytu. - obliczanle ceny sprzedaiy. - obliczanie podatku od towerbw I iislug naliczonego I naleznego. - sporia,dzanie :aktury i rachunku. - wystawianle czeku, wypelnienie druku poiecenia przelewu. - wystawianie weksla. - obliczanie przychodow i kosztow, wyniku finansowego. - obliczanie wskainika rentownosci. . rejestiowanie typowych zdarzen gospodarczych w podatkowej ksiqice pizychod6w i rozchodow. - prowadzenie ewidencji przychodow i zakupow, - obliczanie podatku dochodowego od prowadronej dzialalnosci. 3. UWAGI 0 REALlZACJl Absolweni tecnnikum lob szkaly policealnej bedz!e w przyszloscl pracownikiem firmy (przedsieaiorstwa) albo m o i e prowadziZ samodzieinie dziaialnosc gospodarczq. Zakres tresci progiamu nauczania - zarys wiedzy o gospodarce - ma na celu slworzenie podstaw do pelnienia jednej z tycn roi i uksztaltowanle umiejetnosci w zakresie. - poslugiwania sie podstawowymi pojeciami ekonomicznymi: - rozumien8a istoty mechanizmow rynkowych: 111 - konystania ze irodet wiedzy ekonomicznel I prawnej: - efektywnego poszukiwunia pracy: - wiasawego prezenrwania swoje! osooy - korzystanla z przysluQula,cych praw 1 obavr~azkowwynikajqcych 2 kodeksir pracy, - podejmowania dzialalnosci gospodaic:ej tub piowadreriia wlasne! firmy Wynikajqca z plan" nauczania liczba god=!" na rsalizacje pizedm~olupowlnna by6 wykorzystana na ukszlaltowanie umfejelnoiu pizewidzianycil -N podslawie programowej dla zawodu jak rowniez na aktualizacje oraz na rozszeneoie treict programowych wedlrtg zapctrzebowan~a ucznicw i uztianla nauczycieia Realizujqc treici ksztaicenia. nauczyciei oov,;nien przedstawiac le w sposob praktyczny, sfonujac przede wszyslkim civiczenia i scenki sytuacyjne. Povitnien tez uwzgledniac aktuaine zrnlany n przepisach oraz roznego rodzaju doniesiei~iaprasowe. Dopuszcza s!e mozliwoiZ realizecji reso priedmiolu w 2-godz!nnycn jednoslkach lek~c,jnyc!l. \N technikum na realizacie poszczegoinych dzialow materiaiu naucrania propanuje 81% nast?pi~j@ci orienracy~na.liczbe godzin, I Dz<atyprog:amowe - I 11 111 X U S A Ill (34 goi:z> 1 Wiaaa:noki ws1i)pnc ~ 'Paomrat aosoodaicry i iego O O ~ C O Y Y Y I ~ C ~ .n!ssa IV (34 p a . !~ l d e i m a w n r e0zialalnnsc8 ~:aspobaic~q,_ i 00ovsDoZvci1naucrycilla Oiientacyji~a _l_'G2uiUi>~16 7 --.-. 3C 4 Na realizacje posrczeQolnych dzialow programowych w innych lypach szkol nalezy Przeznaczyc proporcjonalnq liczbe godzin. W realizacji materlalu nauczania w dziale I nalezy poslu~iwaC sie slownikami 1 encyklopediami. pozwoli to na ksztaiiowanie nawyku konystania z lireratuiy. Najwainiejszyjn celem lego dzialu jesr zrozumien~eprzez uczniow istoty mechanizmil rynkowego. W dziale I1 - nauczyciel powinien skoncentrowac sie na ob~asnianiuprawa pracy o r a i roinic pom~edzypotirniofami gospodarczymi z punktu widzenia wlasnosci. Pnedstawiajac typowe scnemaly organizacyjne, nauczyciel powinlei1 wskazac uczniom ich przyszte stanowiska pr3cy. Druga czeic [ego dzlalu powinna byc realizowana w sposob praktyczny poprzez cwlczenia kszraitujace u m i e ~ ~ t n o iposzuGwania c~ pracy (przykladowe oiei:y z prasy codziennej) oiaz korzystania ze swolch praw i spelniania swoich obowiqzkow w pracy. W tym przypadku nauczyciel powinten zapoznac uczniow z podstawowymi pnepisami prawa pracy i ewentualme z pnykladowymi reguian~namiwewnetnnymi przedsigDiorstwa. 112 k4aloiial nuiicrania dziaii! Ill oiaz clingz~ czest diialii poprredniego najwaznicjsi.r iv lprogra~iiie p r ~ e c l ~ ~ ~Uczeii i o l ~ ~pow~t>le~> . z a p ~ i r i a t5 i q podejmowaniu dzialainosci gospadarcrej ekonom~czne]. i a r l a n ~ e m iiairczyc~rla jest oraz pioivadreiiia lei 7 iiriiac lnaIc7.y r a 10iinaIt~os~~a~1)i ipriy dzialalliosci lak%~?uswiadomirn~e c od gdrlc stioiiy srukac ewenlualiiycll rniia,: w prroplsacl~,ally dzialat r ~ a d n i eilprawcm. i'rol,nniij~ siq. a1;y osiz,!);?~?ri;? ir71ii"w byly I h a ~ l i i ~7nr potliocq 1asi"iv n i q g n i $ r srkolnyr!, I iwiczfli oraz o1,scnniac)l podczns wykonywania zadali i lpirygoiowaiiw do rajec lckcyjnych i'odslawq ilzyskania przez iiczi$i"w lporylywi?cj ocsny jest opiitiowni,ir ~ i s r y s l k i c il i~~ n i e ) ~ l i ~ o S r ~ Za1~l:ida st?, i a stopieli opanowania lycl1 iiniiejeliioici bqdzie i62riy: nickldic z i,icl> muszrj hyc apanowane I ally ucreli bleglc rozvrirjzywal oLreiloiie zadania, iiii,e %;is illogrj b y i ollanowane w stopiiiir rapewniaja,cym iozwiqzaiiie w syluacji lypoi*~ej iwry ocelilaiilii iicriiiilw lialcry uwzglqdnit iiaslqpirjrjce zasady: - iiczeii ipo.uiiiien opai?ovracwsz)isikie ~iniiej?lnoici; - wynik sprawdrenia ollaiiovrailta poszczeg"lnyc1- i>miejqlriosciilia cl>aml<teralleii,atywny, co orliacza %eo c z e i i ulnic b r j d i nie ~ i l l i i ewykonad zadaliia, - opanowanle irmielqtnoscl moze lniec iOznrj biegIoSd, np. zadanie more IhyC wykonanc szybc~e] lub wolniej, przy picnvszej liill kolelncj prillis, berblqd~iiclr!h ibi?deln zaiwazonym poprawionyin prrer uczlliv 4. P o d s t a w o w e S r o d k i d y d a k t y c z n e . - Plnnsre (loliogiamy): klasylikacja potircb, klasylikacja d6br I iisllig. wykres kriywej popytu i podaiy. przyk1Ddo~'es ~ l l e l n a l ys1r111~111ro ~ g a r i ~ ~ a c y j n ~ y c1 l0i d 1 , ~ i o(l 6 1~ 0s~)odai~zy~I~. ~pIryl~ladowy scl~crnalslroklil~,aigallizacy~llsjwydziaiu proriiikcyjnego. - Przykladowc illnowy i s1;it~iiy spolck prawa haiidlowcgo. l?oins iod7.ajo ilriik6w wynitajrjcych r wykazu i8iiitejqInosc1i Cwicreh: Prrykladowc reglila~ni~iy wewnqlizlie prredsiql~~orslw. - Podalkawa ksiqga pirychodiiw i rorcliodow: - ' N i h i cwidencj! pizycllodow i rakiipilw 5. Literatiira Oioii W . Ryiiek papieraw wartoiciowycli. Slowarryszenie Ksiqgowych w Polsce. 1992 Dqilski SIC.: i k o n o ~ n i k ai orgarilzacja przedsiqi)ioislw cr.1 i 11. WSiP 1994 Doinaiiski T.: Tworzeiiie i rozwoj malego prredsiebiorstwa. PWE 1993 113 8 ieiden J..Gbuiek R .lidiycki Id.: flail, p i a c ~ P i a k t y c r n y ~prrcwodhik ill;! si~tkiljqcycliIprac) Wydawllictwo Bibliol~kaPrac~wlllC%a Kodeks pivcy Komosa A Srkolfiy slownik ekonoi~llcriiy.Ekononl!k 1992 SopoCko A : Gielda papierbw wariosc!owycl~.PWIE 19'32 Pizygotowaiiie do wejicia na rynek pracy. Poiska iundscja Oirodkbw Wspoinagania i?O%~~Ojil Gospodarczego. "OIC Poland LubI~iii 9 9 4 Wiiniewski A W : Prawo o sp6lkacli. Twiger SA 1992 przepisy regvlujqce fi!nkcjonowa,,ie podmiot6w gospodaicrycli Crasopisma ekonomicriio - p r a v ~ i e . 114 1. S z c z e g o l o w e c c l e k s z t a l c c n i a \&I wynikii iorganizawanego procesu naiicranla irczeh (sli~chacr)poivnien uiniet - iiobrac inatcrialy podstawowe i lpoinocnicze do wykol~anlawyfobii. - dokonat pomiarii diewna i i ~ ~ o i drzew11ych. z y ~ - dnkonat skladaih~aniiii n>agazynowania maleiial6w Iaiiycli, lworzyw drzeiuiiych i iniiych malenai6w. - riloryc malerialy, nstalic paraineily i pizepiowadziC proces suszuixa. . rastosowac Srodki i liietody zahezpieczania drewna p i r e d wp1)iwciii niszczzjcycli crynnikow. - pizygotowat inasy kiejowe zgodiiie z ieceptiliami. - dokoiiae kiejenia I oklejania element6w z diewna I luiarryw drrewnycli. - dokonac obrohki liydroterniiczi>ej i plasiycr~ie)drewna oiaz lworryw drrownycli, - przyootowac do pracy narzedzia do ohi6Ilki recziiej i maszynowej oiaz zabezpieczye je 110 zukoriczenii>piacy, - wykonat wyroby siaiaiskie inarrqdziami rqcriiymi, - usiawiZ obral,iaih3 wciilug okiejio,lych 1,aiamcIrhw leclinologiciiiycl~, - viykoiiac operacje Ircliriologiczne przy z3slosovraniu obmbiarrk, i!iiadreii do obrobki drewna lviorzyw drzrwnych. - lprrygolowac pow~eizchnieelementciw i wyrobbvr do ivyko~icrenia. - dohrac i zastosowae niaterlaiy malarsko-iakiemiczr. - obslilzyc urrr(drcnia do nakladania maierial0w malaisko-Iakieriiicrycl?, - prrygotowai elementy lkonslrukc),jne do lvpicerowania. - przyyolowai inateiialy lapicerskic, - obsiuzyc ilrrqdzenia zrnecliaiiizowane przy pracacli lapicerskicl~. - vrykoriat la~llcerowaniemebii z zastosovranieiii prrcmyslowycli I waisrtalowycii metod prodokgi. - doLonaZ okiiwania podzcspolom,, zespolovr I wyrobbw. - o b s i ~ i r y iir-qdrrnir? t monlaiowc.. - dokonat inapraw i reiioivacji wyrob6w. - dokonac pakowania wyrobovr, - doknliai odbioiii jakoSciowego wyroll0w wedlug doki,iiientacji lechnicz~iej. - o p r a c o i ~ adokiirnenlacjq i leclrnologicrnzj. - opracowae normy czasoih,c i materialowe, - sporzzjdzii kalkuiacje inu wyroby. 115 I 2. Material nauczania KILIISA 11 I ZAJSCIA WSTSPNE Warsztat pracy i jego wyposarenie. Regulamtn w a r s i i a l ~ w . .Orgariizacja sianowlska piacy I zasady konse,wacli narzqdzl. Zasady bezpieczeiistwa i higieny piacy. Wypadki prry lpivcy i prryczyny ich powslawanla Ociirona pizeCiwpoiarOwa w warsztacieNormy podnoszenia i przenoszenia cieiarow. Oiganizacja warszIalo$v szkolnycli oiaz typowycl, zakiaddw piodukcji ivyrobdw z drew~ia Progiani naucrania klll. II, RSCZNA OI~ROBWI IJREWNA I TWORZYW DRZEWNYCH Oiganiracja miejsca pracy. Doh& lnsterial6w drrewiiycii i twoizyw drrewnycli, w raleznosci ad przeznaczenia wyiabu. Poliiiar drewna i tvrorryw drrewnycli. Trasowuiiie elcmeiilow prrxslaliniow,~l~i krzywoliniowyc!?. Prrygolowaiiie, przechovryranio i koiisemacja prryrzadb\v, sprawdrianbw i szabIonbwNiiiz~dziado reczriej abiobki drewna. pily, slrugi, dlula, wiertla. larniki. pilniki. Przygotowaiiie i konsewvcja naoedri. Zacliowanie wiaiciwej pastawy podcras piacy Wplyw wad dicwna na jego obiobkq i zalues lpirydatnoici. Wykonywanie prostycli wyrobdw stolarskich nurz$dziari?i rqcrnyn,i z raslasowai,lci,l lpodstawowych opeivcji. - pilowanie i strugailie dreivna i twoizyw drzemiycli. - diulowanie, wiercenie w drevinie i lwoizywacli drzewnycii. - obrobka drewna i lwoizyw drrewnycli larnikaini i pilnikami. - wygladzanie powieizchni, - szlifowanie powierzchiii. - obrobka diewna i tworzyw drzewnycli narzedzianii zmeclia~iizov+any~iii. - monlai wyrobow z drewna i lworzyvd drzewnycli. (przygolowanie eIemen!dvr do monlaiu, iqczenie elemcnl6vr w podzespoly). I'rzeslrzeganie prrepisow bhp i wariiiikow oclirony p p o i . Ill. STEROWANIE PiiOCESEM PRODUKCJI. KONTROLA TECI-INICZNA Ladania dzialu. Dokurnentacja i sposol> lej prowadzenia. Obliczviiie zapotizebowai,ia malerialowego dla okieilonycli celow produkcyjliycli. Pobieranie nialerialOw r niugazynow. Zaopalrywanie poszczegoinych dziaiow w rna(erialy i eleineiity. IPnyjIiiov~aiiiei koinpletowanie elemenlow. Transport elementow i iriateriaiovi Ocena jakoici po1)ieranycli riialerialrjvr. przyjmowanych elemenlow, podzespoldw oraz wyrobow. Przeslrzeganie przepisow biip warurikow ocllroiiy p p o i w dziaie slerowaliia produkdq i kontroli ieclinicmej. 116 i IV PI7ACA NA S#I_AIILIE TARCICY 1 IPrry~golowanici oryaiiizaq;i tarlych w szlaple 'NM/+GAZYNIE micjsca do skiadowanla inaicrialbvi larlych LJkIatiaiilC rrialciialow Konlrola prozesrl susleiiia lialuralnego. Skladowailie lairicy w ~ i ~ s i j a z y n a c lzamknietycl? i rlrzew!iycli mia.zszoici iiiater~albw larlycli. Vt0,iyposazenic iiozladowywanic lnagazy~iow. i'omiar iiadkbw i I l\vorryw oblicianic iraiisponowych. War~inkt niagilrynowanla klrjbw i ~ninfeiinlOw~ n a l a i s l ~ o ~ l a k ~ c i ~ i iOigriii!zacja c~yct~. pracy, wyposarcnlo. pize!)bsy blip I wariink, ocl7rony p p o c na skiadoa~~skucli i w inayazynacli. V. OBSLUGA SUSZAREK DO DREWNA l<oiitiola stanil silszarki i piziiizqdow poiniaiowycli. C)oboi i jpolniai in?ulciial0w Iarlych ~p~z~zilaczoriycIi (lo SIISZC~~I~. iJklaiial?ic malerialow lallycli na i.rorkacl1 Llslalanie parainelraw ~ ~ l s r e ~ Parowaliie iia. inalerialbw Narizor i piowndzo,ie piocesii silsrerlia. Wyrownywanie iiaprqieri larcicy. Przeslrzeganie przepisow blip I warunkbwi oclirony 1) p o i VI. PAIIZENIE I GICCIE DREWNli Organizacja slanowisl< pracy p i r y parzeniil I giecitl drewiia. Obsluga urrqdzen do parzeiiia i giecia. Dobor i prrygotowanie drewlia do parzeriia. Slerolvanle pioceseln paizenia Giccie elenleiilbw z dicvrna I lwoiryw drzevrnycll. Uln%,alaiiiekszlaltli yiqlycl~e1r:menIb~vw swzarkach i pornieszczeniacll klirnalyzacyjnycli. Ocena jakosci yiecia , Przaslrzeganic prrepls0w t11ip wariiilkow ochiony p po%. Vll PRACA W NAIIZI~UZIOWNI Organizacja loracy w iiarzedz!owni. Piz)ljinowanie i wydawa~iie narredri. Pizecliowywa~iie I konsen,vacja narzedzi sl<raivajqcych. P i r y g o t o w u n i ~pi! do oslrrciiia, geoiiielria zqbbw oslilenia I zasady r zastosowa~iiein narzqdzi, niaterialbw i i i r z ~ d z e l i .Wiyrcjwnywanic, rozwleianle I aslirei~ierghbw l,il Oslrreiiie i wyyladzanic iuoiy do slri~gbwI sliil[]arek Osirrenie dllll, Sx.idr0w I wierlel oraz iiezbw i n o i y do ylow~c l<onlrola jakoSci osfize~lia.Pizeslrreganie pizellisow blip i wariink6vi ociiiony p p o c w narzgrir~owi?!. Vlll ZAJCCIA v\iSigl'N[< Regularnin v.larsrlnt6w prakiycznych. Plan piiepisy hhp i waiitnki ochrony p p o i . Program i orgaliizacja zajec przecliodzeiua ucrn8eiw przez okreiiarie staoowiska pracy piodukcyjiie) warsr;a:i> szkolnego. Zcszyly zajCc praklycznycil oraz znaczkl liarredrowe. 117 (dzialy 1X. KLEJENiE. OKLEiNOWANlE DREVVNA I TWOIIZYV\I DRLEWNYCi~i Oiganizacju slariowisk piacy vr l<ie]arni. Obsltiga uizqdzeii do kle~ellia I ol~lelliowai~ia. 13irygolowanie drewna i lworzyw dizewnycli do kle!chia i okleinowania i>oboi i pliygolavrailic rozlworow kiejowycl?. Na~iosrenierozlworow klejowycl?, nkieiilowanie eleii~oiilowi podrospoi6w z drewna, lworzyw rirrewiiycll i szlucznych. Koiilioiv jakosci klejcilia i oi<lejalila ilsuv,anic usteick produkcyjnycii. Przeslrreganie przepisbw lbhp i warunkhw ochrony p,poz. X. OBROBKA MASZYNOWA DREWNA i TWORLYW DllZEVVNYCI-I lk?sliitklai wsl$pi?y - organiracja slaiiowisk ioboczycii. i3uzpiecraiislwo ))racy prry olxludze obiabiaiek d o drewnn, slosowanir zabczpieczeii ocl?ronnych 3 oslon. Prreslizeganle bieiqcei koliserwacji obiabiaiek. Praca 1 na p i 1 a ik a c h . Prrygoto,~aniepilarrk tarczowycl- do piazy. Pilovranie dreviiia I l w o r ~ y wdrzewnyc11 w ~ d l u i ,w p o p i z ~ ki pod kqleii, do przcl>iegu wlokiel? na okieilony wyiniai. Wyrzynanie eieinenlbw z jednocresnq elirninacjq niedopuszczalnych viad drsvii>a. l'ilovranie piyt slolaiskich, wihrowych i piisniowycii oiaz sklejek zwyklycl, i i ilsziachslniorir~powierrchiiiq na okreslone iormaly. Dobor pi1 MI ruleinosci od rodzaju inalerialu i wykonywanej opefacji. Pr~ygolowaiiiepilarek laiinowycli do !)racy. Piloivanie prosloiiniowe i krzywoliniovro cleineillow wedlug lrasy. Nairynanie i wyrryiianie elenrenthw z rastosowaiiiem wzorriikow Occna jakoscl pllowania. Oiganizacja slanowiska robaczego, prreslrzeQa:lic przcpisow blip I wariiiikhw ochiony p poz. podcras pracy. Pra ca na szerokich I s I r u g a r k a c 11. Prryyolowaliie stiirgvrek do pracy Slirigariie wyr6wiiiilqce wrlsl<ich powierzclini. Wyibvri?ywanie powieizcl?ii! eienlsnlow [>od kqiem proslyrn I dowolnym kqlem. Znaczeilie powieizcllni barowycli ri dalszej obr0bce. Struganfe drewna na g r u b o i l na sirugarkacli griibiarkacll iia okre5ioile wyrriialy. Slruganie kiiilowe, slriiganle proiilowe d. Ins slrugarkacli lrzy- I czleiaslroii,iycli. Poiliiar i oceiia jakoici sliriga~ria. Przeslr~eganiii IPrzepisow bhp i ivarunkow oclirony p p o i . Praca na frezarkach, c z o p i a i k a c l i i ~~czepiarkacll.Pizyyolowaiiioi~eraiek. czopiarek i wczepiarek do pracy. W y k o n y ~ a ~ l tzlqczy: e w p ~ ~ s t h vCLO~O\I' ~, . wczepow, plelw. pielwin ilp. Fiezowanie piofilowe. i'icrowanie rnodelowe i kszlallowe oa irezaikacli doino- ; gornowi2ecioi~owych.Pomiar i oceiia jakosci wykonywa~iyclioperacji. Przeslrzega~iiepiZepisov$ bhp i waiunkbw ochiony p.poi. 118 Prac a n a w i c r t a r k a c 17 . Pi%ygolowanie wicrtaret do jpiacy Dobiii W i c r c c i ~ i eolwoi-bw i giiiard ina wiollarkacti pociomycl,, [>ioi>owycI, jedno- I I mocovrallie wieriel wielowirecloi>ow),ch 0~1nai.zaiiit~ ~niejsc~sieicrnio Wiercenie olwoiiiw i gniazd o przeiro]li podli~zny~n i i a wienaiknch ascylacyjnych i w~criaiko-freraikacl.Wiciceilie r a pomocq srabioii0w z tulejami wlerlnlcrgn~l Nawiercariie i roi.wieicaille otworbw ihilerccnie alwoiiiw i giliazd w piytach z usrlaelleirliona. po~~i ieirchniqZsherpieczaiile ~niiierialiiw pized wyrwnnicm I odli>paniem. Oceiin jalioscl wiercei>ia. Pirestizeganie przepisbw bhp i naiui?kbvr ocllrol?), p p o z I' ia cr na Dliitowanie d I it l a r I<a c h . Prrygotowanie dl~,larek do !,racy olworiiw I gniazd kwadralowycli dliilern Dliltowanie gniazd i atworbw koml~lnowanym. Oceiia jakoici wykailywanych 01;eiacji. Pizestizegaiiie plzepisiiw bhp i waiunkbw ochiat~yppoz. P r a c e n a t o k a r k a c 11 Przygoloivanie toRarek do piacy. Dobhr lliiiiedzi I oprzyrzqdowania. r lniocowaiiie !nalerialn, rocrenie zu pomocq dlul lokarsklcli na iokarkach klowych i tarcrowycli podstawka. Toczniile noiami imakowymi lnocowallyln w siipnrcie tokaikl. Tocreiiie gwintiiw. ioczenie wedilig wzoriiikow. Oblaczaliic iia oblaczarkach Srlifowantr i czyszczenie eleinerlliiw toczoilycli. Prreslrzegaiiie pirepishw b11p I warunkiiw ochiony ppoz. P r a c a n a s z 1 i f i e i h a c 11. Przygotowanie szlifierek do pracy Dobiir i rakladanie pap~erbw. plbciei~I ! a i m sciernycli. Sziifowanie eleinentbw plaskicli na szliilerkacli walkowycli i lasmowawalhowycl~ Szlifolvaiiie czol viykoiiywaiiych npeiacji I zalamywanle kiaw$dzi Bicrqca kontiola dokladnasci i j a k o i c ~ Pirestrzega~iie przupisbw blip oiaz waiilnk0w ocliioiiy p p o z i waninkow ocllrony irodowlska. Pi aca na o 11 r a h i a ik a c 17 narzedzia zmecllanizowane 5 p e c j a i n y c 11 Frerarka-kapiarki, sliiigarkl wicloslioniie. Pizeslrzeganic przep~sbw bl>p i waiunkow ocliroiiy p poz w warszlalacl> szkolriycli. XI. MONTA%. PAI(OWAN1E MEBLI I STOILARK1 HU0OWL.ANE.I Orgnliizacja slariowiska rnorllaio inebli i stolaikl hiidowlane;. Dohbi elomenlbw inantalii. i l o b b i i i podzcspolbw do prrygotowanie kleju i iqcznikiiw. Monlaz rbinych koiisiri>kcji wyiol,ow drrc\h,nych piry raslnsowaniis rrnschaiiizownnyclk iiarzedzi i rirzqdzeii rnonlaro.n,ycl? Okuwan!e eiernenliiw, podrcspoliiw, zespol0w I wyrobbw Prcih~iymantai wyiobow iorbierainych Occiia prac moiilazowyci;. Ogoliia chaiakleiyslyka opakawaii okrciionycli norinq lbratiiowq. Pakowaixe inebl! w klalki. obiiki, ochianiacre, kartony i pokiawce. Pvlelyzacja i lpakielyracja przepishw bhp i waruiikhw ochroi~yppoz. 119 inehli. Pizcslneganie I<IMSA 1V XI1 ZAJCCiA V\/S~ICPNF Pizepisy bhp, werunki oclliony ppoz., regu1an;in waisztatbv~.Prografn inaLiczaiiiii. liarlnono(jrain prrecllorlzenia iicziiibw przcr posrczegbiiie dzialy vr waiszlalacli 57i~olily~It XIII WYKONCZAN~EIPOWIERZCHNI D R E W N ~ Przygoiowanie powierzclini wyiobow dizewnyci~i mateiialbiu iliaiarsko-Ii?kier~iic~)~cl~ do wykoiiczenia powicizclin! B a ~ i i e , , ~ epowierzclini wyrobow rirzewi,yci>. Orgai>i%acjastaiiawiska pracy Obsiuga urzqdzeri do nakiadai~ia matenal6w inalarsko-iakiein~cr)~cl~ Nanoszcnie rnalerial6w malarsko-Iakierniczych. Suszenic i uszlacl~ctnianie powlok iaklerowycli. l<onliola jakoici, iisuwaiiie iisterek produkcyjliycll. Rzeinieiiriicze inietody wykolicrania. l'rzeslizcya~~ie pizepisow blip oraz warunkow oclirony p p o i i ochiony Gradowiska. XIV. TAPlCEROWANiE MEBLI Cliaraklerystykri narredzi, przyrzqdow i iiriqdzeri lapiceiskici: Oiganizac];i lapiceiii~i slanowisk pracy. Priygolowanie eleineni6w konsiri~kcyjnyclido tap~cerowallia. Picyyo\o$ztanie materialow tapicerskich. Tapiceiowaiiie mebli rnelodaiiil izenl~cilnicrymi.1apir:erowanie inei?il przernyslowynii rnelodanii piodilkcji. Obslugiwunie masryn i i8rzqdrcli zmeclianirowanycII przy pracach lapicerskicli: zsrywarki, krajarki, nac~iiarki. ihaszyiiy do szycta, prilsy do podiich taplcerskich tip. Konlioia doklatiiioici fapiceroiuania Pakowanie mcbl! tapicerowai,ycli i-';zesirzeyanie przrpisbw ibhp i waninkow oclliany p p o z i wiirunkbw acllrony slodowiska. XV. MONTAZ WYROBOW Organizacja ~tanowisk~a ioboczego. Dobrri eierneiilbw, iiarzqrlri ( i i~rcqdzeii llnoiiiai u,yio!,bw ; ! drevrna i iworryw direwnycli. i'rzykladolh,y asortymeiil: ~nebie,o k ~ ? ai ilrzwi, schody drc-wl:iane. okladziny icienne (baazerie), opakowania, paisly, wyroby (jala,,terii d r z c w ~ ~ e j . XVI. OCENA i ODBIOR JAKOSCIOWY WYF?OBOW Norrny 1 dokumentacja tecliniczna jako podstawa 40 oceriy jakoici wyrol10w leciirliczne i iiiyikowe wedlug obawiqrujqcycl~ iioiin dla wyrobbw Wyiliagaiila Jvkost siosowanych inalerialow i pblfabrykat6w driewnych okreiloi~ychdo produkcji mebii K!asyfikacja i iypizacja inebli orar wariinki i sposoby technicznego odbioru. Wymagaiie kwalilikacje wyrobu do uzyskallia rnaku jakosci i ]ego znacrenie dla rakladu. Piresirreganie pizepisow blip i waruiikow ochruny ppoi. 120 3. Uwagi o rcalizacji Laitcia piaklycznc sq jcdnyn, z pI"wnyc1~eIolnei11"w ~pioccsbwlksrtalcani;~ zawodowcgo Prawidlawy prrebieg r a i q t I pel!la reallzacja lprogramu pozwaa iicriilolll na lrpsze olIallowanie iii>ijsletiiosci zairiodawycl> oiar adajltacjq zav,rodawq po porllpcii; pracy Liljecia w kaidyhi z zaiiladdw i wydzialbw riaieiy rozpoczqC od dokladnego zapnzi\ailia ixznibw z ieguiamineln pracy, ogbliiyini prraptsami bhp. ( I p o r , a podczas p i r e b i e g ~r a j p t konseknentnie wytllagae ich ~pizeslizegaiiia.Lo wzplgrii, n:i oipanizacjq procoshw 1cchnalog1cri;ycl-i konlcczny jest !,odz#aI ria Z(IS~>OIY 4-6 OSObOwe I ~priytizial iesl>~lCli*l(10 poszc~~g"l1~yc11 S l a ! ) o ~ i i k lpracy wetllilp opracowanepo harrnonograrnu. Srcreg6lowy lhaiiiionogram lprzejsc ~lczni6wgrzer paszczegolnc slaiioi~iiska iobocze povrinien opracowat nuiiczyciei zajet praklyczngcli biorqr pod w a g e oilenlacyjnq i l o i l gadzin i vrari~nkirealizacji paszczegOIilych lemalhw. Moina przydzielic iiczni6w fylko do lych slanowisk, IktOre posiadaj* pelrie rabezpieczeiiie w iakiesie bezpieczerislwa pracy oraz kwalilikowana. 0b5i11g$. UC%lliow$e sloprliowo powinili byc wdiaiani do czyrliiosci protiukcyjiiycll (obserwacja, sleiowanie, isgiilacja, pomiary, iuymiana inarzqdz~ ilp.) Kazde zajecia powinieii rorl)oczynae kihlki iiistriiklaz wsl?pny dolycracy lcmalu, oiganiiacj! pracy danym dnio i Ina danyni slanowiskil oraz wai~iiikbwblip I p poz. lpawlnien sprawdzae rQodiiose wykonywanycli wslqllnym. a takie olriawtae budow? i pizrr \it1 czasie zajee uczniow czyiinosci t*i nauczyclel r inslriiktaiem rasnde dzialaliia danego urrqdzenia araz przebicp procesu leclinologicz,,ego. Podczas iealiracji zajec lpraklycziiyc!, nalciy i~?iormowaC uczn~Oui, i e poziiawane piocesy lecllliologicrne mogq iiiegac zi-i,lanom orpaniracyjiiyin, icc1,nicriiyin I Icch,,ologicrnym Dlatego warnc jest wyr?kspoiiowanie ~ ~ o z y l y w n y czniian l~ zwlqranyct? r iacjonalizacjq, inovraioislweiii. wprowadzenie~n nou,yci~ maszyn i i!rzqdzeti. IFIISL~ pospodarkq SIIIOWCJ~~~, mateiialamr. energiq IReaIlzar~vzajqc praklycznycii wymaga koielacjl z piredmiotami zam,odowyi~ii,j a k leclinolog~a. inaszyny i iirzqdzenia, eicklratechiiika i aiilomalyka Naucryciele zawodii i vispdldz~alajrjcyr "In,, w iealizacii prograinii rajqC piaklycri~ycl7~piacowflicyzakladnw powinl?i kcisle wsp0lpracowat z nauczycielami 1przediniol0w zawodawyc!i. W pirypadku nienioiliwoici pireprawsdrrri~a okreslonycli iaiec w pobi~skiinzakladzie, wskaranc jest zoiganizowai>ie wycieczki do innycli zakiadow iposiadajqcycli odpotviednie dzlaly piodtikcyjnc W loku reaiizacji zajee piaklycrnych inaloiy pireslicegat ol~owiqzujqcyclipirepisow dolycrqcycl~pmc wzljronionych mlodociai~ym. 121 W iamacli rajgC piaktycznyclt uczniowie powintii [piowadz~izesiyly (tlzie~~i,~ciki) z~wIL?~;~/~cI: opisy i scliemaly poszczegolnycl~stanowisk pracy. Nil realizacje muterialu lnaiiczania w szkolacli dla rnlodziery projloniije sig inaslgpii]qc;) iiczi?$ godzin: ') Na realizacj~dzialow prograinowycll w 3-Ietnim i 2-letnirn cyklu kszlalceiiia orar w szkolacli dla doroslych naieiy przrzi?acryt piopoicjooalnq iicrbg yodzis,. lstotnynl, zagadnienium~,kthre !,owiniiy bye syste~natycrniereiilizowanc sq. - jakoSC i dotIadiio5l wykonywa:iycli prac. - odpowiedzialnoic za powierzarly sprzqt, iiarrqdria I malcrialy. - dyscyplina zajeC. Na eiemenly te iialezy zwracaL riwagg zarowrio iia zajgciacli wslgpnycll, jak i w lrakcie ieaiizacji poszcregolnych dzialow progruniawycli. 122 il,?;iliziijqi rnlafcri~iii ~ ~ ~ t c z r l l ltliiillil til 11 i Ill i n i i ! r c ~ y ~ ilpoi~,ll<?ii cl ~~~ClriiZiiC t10 IkOizYSliliiiii z narrgdzi zgodilic r icli przer~iacrciiiom,osrczgdi?ego wykorzystanta 1iiaIeriiil6w slarannego wyi<oi>ywai>iii operacj~, sainokonlroli, odpow~ed~iiegolcmpa ~f;'cy z ii"urgl~C1iiiei~iei~~ berpieczeiistiva i Ihigieiiy piacy. W dziale I? lialczy wskazat wpiyw prawidlowego skiadowal?la diewna i innycl? nialerialbu na i c l jaKost ~ i InzraIoSd a lakie !?a lad ria skladowiskach i w inagarynacll Ilrial V i ?I naiezy realizovrae w waiszlatscli lull w zal<ladacl?prrenlyslowych Szczegolny owage ~naletyposwiecit na sleiowanie procesem siiszenia I piirrenla drcwna. Mvleiial zawarty w dziale Vi i n o x IhyC ibwiiiet ieallzowany w forniie wycieczki przedm8olawej Podcras ralec w narrgiirlowni (dzial Vll) ~lauczycielpowinicn wdrozyc iicrrii6w do piecyzyji3ej obiobki, a takie do poslrlgiwaiiia sle precyzyjnym sprretem pomialowym. Naiety Mfyrobic il iicz!iibvr (sli!cliaczy) iwiadomost wplywu pizygolowania naizedzi do pracy ina dokladnosc i jakost oarhbki drewna, lwoiryiv ilrrewnych i iiielaii W dr8alc IX cnalezy lksrfallowad ui,iiejel~?osc lo born :ozlworow klejowych do warli!ik6vi klejeilia i uiytkawania spoiny klejowej. Srcregbliiie v$aziiyln elen,eilteiii ,PSI o ~ i i i o i l aSradowiska nal~iiainego ?!I fealizacji d z i v l i ~X zadaniel?l naucryciela jest slwonenie warnnkbw do przygotowania obiabiarek do pracy, piojeklowanla 1 wykonywaiiia opizyirytlowania iilalw~ajqcego obrbhke skiawanieiliPired wyiarenielll zgady iia urr>clionilenirobiabiaiki inauczyciel powiiiieri spiawdrit - j a k o i t iiiocowalila rnaizedzi w obiabiaice. - pizygolowaiae obrabiaiek do obrbbki. - ogblny slaii Iechniczny obiabiark,, - stall zdiowia firyczncgo i psycliicr,icgo iicrnin. lieailriljac inalenal naaczaiiia zawaiiy w drialach XI - XVI lialery wyiahae u ilcrnibw I ~ O C Z L I C I ~ Odpow~edzialrioSci za ~ ~ y k o ~ l y w apracg. ~ i y wskazywat (la spolecziie rnaczenle wytwarranych wyiobbw uzylkowycl,. 2.arlan1em liauczyciela jesl wdia%anle iicrnibw do dokladnej i slarannej ol~robkxmajqccj wplyw na jakokd i estelyke wylwarranycli wyiobbw Podczas prreb~egiizajec inauczyc!el powinien zwracne iitwage na wlaiciwe zacllowa,~ic sig i wsphlprace ilczni6w. Unliejetnie lkoniental%~atwyslgp~ijqce !ilcpiaw!dloi+.rosci Ucznlowie powlnni nilet swiadomosc, ze swoirn rachowaniem i pracq kszlallujq opifilq o szkole w zakIadz6e pracy I irodowisku. Nalc%y dqtyc do oceiiian>a ilcrilibw na kazdycli r a j ~ c i a c h . stosowac wyrbiiiienla i!cz:ii6iv rdyscyplinowanycl? i wzorowo pracigycycll. IPod kotiiec kardych raj@ nuleiy prreprowarizid pods~imowenie poiqczoiie rc spraivdzeiiieni inabytycli wiadon>oici i ocenq ocznlow. Naucryciel pnwinien aklywizowae ucriiiow clo wypowiedzi dolycrqcych arganizncji slaiiowisku pracy, prawidlawoici wykonywanych oparacj!. zgodnosci slosowariycl? paramelibw i zabieg6w leclinoiog,cziiycli r danymi tcarelycriiymi. 123 jakoici piadukowanycl> wyrabbw i p611nbiykalbw. !Pod koniec kaztlogo cyklu zajvc vr zakladiie iiib wydriale naleiy rapornae uczi?ibw r podstawowy dokumenlucjq tecl~nolog~crtiyi sprawazdawczq 4. P o d s t a w o w e S r o d k i d y d a k t y c r n e Tablice i prbbki wad drewna. Scllematy procesbw suszenia drewna. Tablice psyctirornet~yczne. Modele zlqcz slolarskicli. Rysctnki technicziie roinycli wyrob6w Katalogi rnebli i innyclk wyrobow orar okuc Katalogi iiarzedzi, urzydzeii i obrai)iaick do drewna. ( Scliemaly proces6w technologicznyctl podstawowycll wyrobbvr stolaiskich. , lnsiri!kcie leciiiioiogiczne na poszcregolrie slanowiska pracy. Prrerrocza i filmy instiuktatoive z raklesii produkcii wyrobhw z drewina. Plaiisre z zakresii bhp i ochiony p.l)or Zestawy dokurnenlacj~stosowaliej w b~+arsrtalacl~ szkolnycli w przcfiiysie drrewnyiii Kornputerowc opiogiarnowanie projektowal~irii obiobki. 5. Literatura Bacia K..Wilkawski 8. Technologia taptcerslwu, WSiP, 1Naiszav.ia 1978. . Bajkowski J Mas~yrtyi iiirydzenia Oo obrbblU diewila. WSiP Warszawa 1995, Gromadzki J., Technoiogia drewna dla teclinikow przemyslu dnewiiego. PWRiL c z i 1974, c z l l 1980, , , i<rzysik F.. Narika a drewnie. PWRiL Warszawa 1971, Przydka W., Szcziika J , Technologia niel~larslwacr I i 11. V\ISil'Waiszai*ia 1'389. Strumiilo C , Podstawy teorii i techniki silszellia. WNT, Vitarszawa 19U3, Szcziika J.. 2urowski J.. Niatetialoznau,stwu iprzeinyslu drzewinego. WSiP Warsrawa 1990, Praca rbiorowa. Techiiologia lworzyw direwiiycli, WSiP Warszawa 1986. Praca zbiorowa. Powloki malarsko-lak~cfnicze,WNP V\faiszawa 1983, Zestaw aktuainych norin braniowych. i-ileratura powinna bye na bieiqco aklualizowaiia. 124 1. Ccle k s z t a l c o i i a Vii wyniki, ~organizawuncgoprocesil nauczanla ilcrrn (sliicliacr) powinien L:il?iec' - akresll2 sl,uktvrp orgal?izacyjnq poilmiolii ~osj~oclarcrcgo. - zapiojektowat konslrvkcje stolarskie. - s p o i r q d r ~ dokornenlacj$ t tecl~niczilq. - oprar:owat ilok,imelitarjr; Icchnologicinri dl8 piojcklowaiiego * r y i o b ~ > . - wykonac prototyp wyrolxi. - opracowat i wykonat opizyrzqdowanic i~spiawiiiajijccprodcikcie i popiawia~accw a i ~ i i i kbhp. i - doi,rat i raslosowat paramel? Lecliiloioi~icriiei tccl~nologiemaiqce viptyvd ,?a jakost I iloiC wyrobOw liriaiiiycl?. - wypeliiit obawiqruja,cij doki!meiltacjq niagazynowa, I wysyikawij. 2. Material n a u c z a n i a I ZkGAlJNIENIA VltPROWAOLAJiiCE Cel i kierilnki specjallzacji Moiiiwosci rcalizacj8 Ill ViIYKONYlNANilI DOKUMENTAC.iI TECHNICZNO-1CCI~INOI.OGlCZNEJ Dokilmeiitacja leciinicriia: rysitnki korlstrrikcyjnr wyrobu, norina zakladowa, norma maleriaIowa, noriny czasowe. Dobi~mcnlacjalccl?iiolog~cznaproces lecl~ooiogicrny,plari obrbbki lechilologicznc), lkonslriikc),jiia insliul<cje lecllnologicrne, nowych urrqdzeri ilisti~lkcje cbsi:lgi pomocniczycli, slanawisk. opizyirqdovrania, dokumeniacja szal)loi>6w aiar zapolrzebowunia narzqdzi. Rola i zriacrenle dokumenlac~# (ecliiiicriicl I leci?nalogicniej. IV GOSPODARI<A MAGAZYNOWIA Prnbieinatyka gospodarki nialer#alaini.Przyjmowaiilc maleria1oi.r do magarynu Ol)awiqzi!ia,cc dowcdy prrychodbw magazynowycli. Rekialnacjc. Rozcl,ody inalerialow Gosjlodarka piarli,kcyjnymi odpadami inalsrial6w. idugazynovranie i wysylka wyrob6w golowycii. 125 V. INYl~WARZANlEWYROBOWI 13ROrOrYPOWYCI~IOli/$Z OPIILYRZ~I>OWlll\il/A Organizacjv sianow~skroboczych. Dob6r ~nateiialbi~i. Wytwaizar:ie wyrcilbw ,la ~iodslswic opiacowanfj dokurnentacji (oDrOhka skiawaniotn klejcii~e,wykolicraii~r-,~monlaz).pakowanic IPrrostircgaiiie prrel,isbw lhlil, i i, poi 3. U w a y i o rcalizacji Na iealiracje maierialu nauczaliia w tcchiiikiini !5 - ietn~m,la podbi,dowle programowel szkoly podslawowej proponiqe sie naslqpcijqcri l i c ~ b egodrin Na rea1irac)e dzialOw piogra~liowychw 3-letillnl i 2.letnini cyklu kszlatcei,in aiaz n szkolacll dia doroslycll naleiy p r r y j q l piaparcjonalnq liczhe godzili. ZajCcia spccjoliznjqce inogq bye rcalirowoiic w zakladach prodilkcyjnych, w u~arsrtaluch szkolnycli lull na lekcjach vr srkole, ralernie od prryjqlcgo do iealizacjl lnaterialli W zalezno$t:! od polrzeb rynku pracy, teclinicznyci: i organiracyjtiycli moiliwoic! szkoly istiiieje inoiliwoic iealizacji zajee specjaIizuja,cych w sposbh ciqgly przez 4 tygodnie w I okreste oslatiiiego ioku rnauki iechnikiim 5-lelnicgo i 3-lelniego loll w IV Selllestrze szkoly pol~cealnej Przy organizaqi zajee specjalizujqcycli w zakiadacli praoukcyjnycli iiczeii poiuinien ( - wybrac kleiunek spccjaliracji i zaklad produkcyjily. - nawiqzac kontaki z kieiowniclwem zakiadu vr CEIU ist tale ilia ierminu, programii i harmonograinu zajqc. Zadaniem szkoly jesl zawarcie umowy $10iizgodiiieniu progiamii zalel. Proponitje siq, i e b y szczegblowy progralnu zajqc specjalizujqcycli opracowal zespol naucrycicli pnedrniol6w zawodowycl~ ciwzglqdiiiajqc potizeby ryilku pracy. Islilicjqce lokalne zaklady piodukcyjne oiar moiliwoici tecllniczne szkoly Przewiduje sig naslepujqce kierunki specjulizacji: - m e h l a i s l ~ vi ~Slolaika hiidowlanu. - tailacZniClWo i wyroby dnewne. - twonvwa drrewne. 126 PRAKTYKA ZAWODOWA 1. C c l e k s z t a l c e l l i a !A1 iwylilkii zorgiinizowatlego ~ > r o c e sina~jczai~ia i~ ilczeii (sliic1~8cz)powlnlon i l ~ , i i e l . scl,arakleryrawat slri,kttrre orgai~izacyjnrjzaklndi8, prceclsiqi~iorsl~v.?. spbldriel:~!.spblki. - ol~racowatprojekl procesu pradukcyjnego iealirowaneyo w ipodmlocii? gospodarczyin. - sporrqdrit sclicnivl pracesu leclinologicznego din okreiloiiycl~waii!nkow el~oi1omicznycli. wykoizyilat ztlobyl;~wiedrr; .pirspiowadiir r pizedmiot~vrzawodowych. ariaiirq oBnwiqrujqcaj dokiimeiita@ilccl,nologicrnej, oprxoowc dokiimcntacjp tccli~iolagiczn~. okrciiic rasady kierowania i raizqdzania vrydrialein vr waiiinkach piodukcyjnych. - dokonat lkoniioli dzialbvr organiracyjna-prodi1kc),j1iyc13zakladii. - opracowat waninki trchnlcziie dla liopiawy jiikosci ploccsbw teclinoiogicriiycl~. - oi>sl~,iytposrcze(j~1nrs1a:~owiskapriicy, szczegCllii!e wyposaionr w #nowoczcsl?emaszyny I iirrqdzenia, - dabrat i raslosowaC parametry lech,ioIogicrne wplywajqce :ia jakost i i l o i l u,yrobbw, - doLorla2 konlroli jakosciowej wyrohu. - riokonat skladowaiiia i iniagaryilowania material6w ele~iieiildw1 wyrobbw. . opracowat normy czusawe i malerialawe. - okieilic zdoinosci produkcyjne poszczegblnycl~stai>owisk i wydzialhw ~lrodi~l~cyjiiycli, - podjqt dztalania w przypadku zakloceri procesii lecl~noiogicznego. - sgorrqdzic dokiimeiilaqr; wysylkowq, - okreZliC ckologirznc proccsy pradi8kcji. 2. Material n a i r c z a i i i a KI.ASA Ill I. ZAKk/\D PRACY I JEGO 0RGANILAC.IA. Zakiad pracy, piofii prod~ikc).jiiy, ziiaczeiiie tecirl>lcrnii zakladu. Oiganizacja pracy na yospodaicze. Stirrkluia oiganizacyjiiostanowiskacii roboczycli. wew~iqtrzzakiadowy. Pioces wytwarzania p"1fabiykalbw i wyrohhw finalnycli iraiis()oit Micjsc;i jpiacy i~czniowi lemalyka praklyki wig iislaionego i:aimanogiamii. lnslioklaz og0lny Obow~qziijqcc prrepisy blip, warunki ochrony p p o z i ocllioi,y Srodoiviska. Odzlez i sprrpt ocliroliy osobislej. Przepustki wejscia na teren zakladu F'rowadzcnie dzlen~iiczkapiaklykl. 127 II. SKLAD SUliOWCA UIILtV\rNCGO OliAZ NIAGAZYNY MATEI?IAt.OV\I Wyposaienie i oiganizacja skladil surowca. Odbioi diewna. liekiamac)e Przemieszczanle urzqdrenia. Magazynowanie matfrlaiow pomocn~ccycli. Sorlovranie, pollliar, ziiakowanie i obliczanie miqiszoici srliowca drzew;,ego. Rozvdoz surawca po skladzie. Crynnasci blurowe na skladzie - dokumenlacja lecI3nologiczi1a. Prrepisy bilp i waitinki ocIlroi?y 1) jpot. Ill WYDZiAL PRZYGOTOlAIANIA SUROWCOW. MATERIAL.OVII IICi PKODUKCJI DowOz surowcOw i malerialow do rakladu I ich odbibi. Skiadowarlie i lnagazyiiowatiie surowc0w rnaterialOw oraz ich charakteryslyka jakoiciowo-vrymiaiavju. Sposoby i I melody zabezpieczania suiowcbw i rnaterial6w. Siodki techniczne i tiansportowe slosowane na skladach surowcow rnateiial6w drrewnych. Proces uzdalniania malerial6w i I si~iowcowdo prodvkc]i. Doku~ileiitacja lechnalogiczna oraz przcpisy blip i p p o i IV. WYDLIA~OBROBKI ZASADNICZEJ Prodrikcja wlasciwa w zakladzie. Procesy lecllnologicziie w ranlacli ollrbbki zasadnicze) drewlia. Linie obrobcre, ciqgi technologiczne. Organiracja produkcji na poszczegoinycli oddrialach produkcyjnycli. Wyposaienie w obrabiarki, lnaszyrly i urrqdreiiia oddzlaiow oraz i)ian icl, iarin>eszczeiiia. Srodki liansponowe orar foriny rorwiqrali liai,spollowycl, wewiiylrzzukludowycii. Obsluya muszyii, obwbiarek - i8islrukqe teclinologiczmc poszczegbliiycii operacji. Wady obrobki i prryczyny ich powslawanla. Sjlosoby zapobiegunia i usuwul;ie wad. Mechanizacja i autornatyzacja proccsow obrobczycti. lechnoloy~crnycliw oddr~alacliolhibbkl zasadniczej. Prrepisy bl?p i p p o z w oddzialach piodukcyjnycl, V WYDZIAt lAtYI<OIdCZENIA I MAGAZYNOWANIA ( Procesy teclinologicziie wykoiiczeriia wyrobow, pradiiklbw lub poiiabrykalbw wediuy okisilonego zapotrzebowaiiia. Ciqgi technoiogiczne, nlaszyny i ilrzqdzsnia slosawane w iazie wykoliczenia wyrobu. Ocena technicziio-jakosciowa wyrabi~, pioduk(u I pblproduklow. Pakowaitic Mayazynowanie i wysylka. Vl. PRODUI<CJA ELEMENIOW 1 WYHOBO'AI PRZEZNACZENiOV~~YCli Metody p n e i o b u wyprodukowanycii inuterfal6w na elementy przeznuczen!ows. oiganizacjl pracy w zaleinosci od zaslosowanej melody, obrabiarek, masiyn I Lasady uirqdreli. Technologia produkcji eleinentow przernaczeniowych Elekty ekoilomicziie. Prrepisy bhp ppoi.. 128 i V l l l DLlAtY AIJMINISTRACJI Stnlklilia orgaliizacyjlla podniiotii gospodaiczego. Systeiny ziiizqdzania i ikontroli. ilok~iinenlacja nialer~aiowa i occna piacy poszczegrjliiycli dziaihw pradukcyjiiycli. Bitiio lechnologicrne Laboratorium zukladovre, komhrka ko~itroli Finansr i ksiggawo3C. Itadiy. Zaopalrrenlc l<omorkf Dl-iP i P PO^. I zbyl Dz~alaliiobtsocjalna. Sekrelariat iip. lX I'Al.ICLANIE PIIAKIY KI Pizygolowanie spivwordaiiia r praklyki ur:z~iihww zakladzie prodiikcyjnyn~Pizygotowailie przcr oczniOw dziennicrkbw do zalicrenia praktyk. Sposoh zalicreiile praktyki zaworiowol iiozllczenlc siq z pobranego sprrglil, maleiialbw, lilrialury oiaz prrepilstck zakladowycli l<L/tSA IV X ZAI<IAI> PIIACY I JEGO ORGANIZIICJA SlruKtura o l g a n i z a c y j r i n - l e c l i n ~ l o g i ~ z ~ podmiolu ia gospodaicisgo. I'ioccs piodukcyltly I tcchnolog~cz~iy w zak!adric Organ~zacja pracy na poszcregolnycii sianowiskacli rohoczycli. lians$>or!wewnqtrzzakladowy, pioces ufyn\,aizania vryrohu, p611>rodi!kli~ilp. Pohranic odzlezy ocllrollncj oraz przepkrslek. Przepisy blip i p.pui. ogoliie i szczegOloive - ii:struktai Prowadzenie dzieiiliiczka praklyl~. XI SKLAD SUROWCA IJRZEWNEGO ORAZ MAGAZYNY MKTERIAI.OW i iJOl~I'AHRYK/~TOV\~ Odbior siirowca :lrzewnego. Reklamacje Manipulucja wstgpila Podzial dluryc na klody iirrqdzeliia do lransportu Ukladaiiie i iozilieiaiiie siosow tarcicy. Zahlegi kansewacyjne laic~cyi polfal~rykalovr. i'aleiyracja i pakietyzacja tarcicy i pb1fal)rykalhw. Piace prryjinowanie i wydawanie ~nalerialow.Piowadrolie ewidencji Prrepisy bhp I niagazyliowe wariinki ocl?roiiy p p o l na skiadzie surowca drzewnego i w rnagarynucli XI1 SUSZENIE IJREWNA I DZIAC OBRORIO V\tSTI$PNEJ PrzyQotowanie susrarek komoiov+ycli I t~~neiowycii. Zaladuiiek i wyladiiiiek drewna. Konlroia i sterowanie poebiegieln procesi! siiszeiiia rliewna. Praca \v driale obrbbki wsiepnej. rnanipi~lacja i lrasowailie, p r r y n y i i a ~ i i e i obrzynanie iownolegle tarcicy. Tiasowanie i wyrzynanie eleiilenldw kizywoliniowycl,. lworzyd :lr%ewnych Przepisy b l ~ pi warrirlki ochroily p p o i . 129 liazpilowyihianie wyrzynkow Formaiyzowanie ele~neiitowplylowych z XI11 WYUZIAL OBI7ORKI LASADNICLEJ Udzial ucriiiow w pracacli pon>ocnicrych i zasadniczych maszynov+ej obrobki drevrna i tworzyw drzewn~ch.Prace pizygotowawcze poprzedrajqce abrohkq drewna ria 01)raI~iarkacliTrasowariio wstgpne 8 niiqdryoprracyjne eIen,ent6w. Obslllga stanowisk piacy: dalnowrzecionowe IaiczOwki i i lasmowki, gbrnowrrscionawe, bielqca konsen%'acja zlliecliaiiizowaiiycl~ I striigarki wyiowl-ilaiki wiellaikl - pionowe I grubiaikl, frezsrki poriolne jt?dnowrzocioilovre. wielowrzecionowe, oscyiacyjne, dlillarki - iai,cuszkowe 1 kombiiioiwal7c ioka~ki- lkolowi? I iarczowe. oblaczaiki. Czopiarki i wcrepiarki, szlifieiki - larczowe, Iaiiliowe i walcowc Opcracic iechiiologiczne iia obrabiaikacli do dlewi~a. przerzylialiie, wyrryllaiiie elenieiilow: slrrlgaii,e wyrbwiiujqce i grubosciowe, sliuganie wymiarowe, frezowanie rowkovr, vrglqbie~i, prolilow. cropow. wczepovi i gniazd, flezowanic kop~ujyce- biylowc i plaskarzei-bowe: wieicci7ie olwoiow pizelolowych i nieprzelotowych, wiercerlie kilku otworow i... I griiazd jedlioczesnie, dli~lowanie otwoiOw i gniazd, szlifowa~iie olementbw gianiakowycti i plylowycli z lwoizyw drzewnyil?, szlifowanie elemenlbw zaulomalyzowanycli krzywoliii~owycl~ liniach obrobczych. i piolilowycli. Orgaiiiracla Praca stanowisk pomocnicze pracy, prry slosowan>o opizyrrqdowaiiia. Konlrola niiqdryoperacyjiia. Prrepisy blip i warunki oclirony p p o z orar ochrony Srodowiska p i r y rnasrynowcj obiObce dlewiia i twoiryw. XIV. KRAJALNIA I SKLADALNIA FORNIROW Udzial r~crnioww pracach na slanowlsku 1nar1ipillac)i Manipulacja, ci?c!e i forrnalyzowanie okleiny ,laliiialnej cigcia forliir6w (okloin I i I ablogow) sztuczne! oraz oblcg0w. Obsluga Slanowisk Spajaiiia formalek okleitiy natiiralnej z zachovraniem wroril na rysuriku dieviiia Spajanle odpadiiw okleiny sztiicziiej. Praca w magazynic larmalek oklelny i oi)Iog0w. Skladvnie formatek fornirow na iegalacli, znakowaiie i ev~tdencjonowuniewg rodzaju drcwna, gruboici i ( klasyfikacji jakosciowej. Priepisy b i i p waruiikl ochrany p p o z w krajain#sch foriiir6w, w ~iiagazynie. XV. KLEJENIE I OKLEINOWANIE Prace w klejami. Pizygolowanie rorlwor6w klejawych do ialozonych celbw [piodukcyjnycli wg obowiqzujycej receptury i inslrukcjl technologicznych Obsluga zinecIia~i~zorra,~ycl~ uirqrlzeii klejarskicn: mieszadla d o kleju i spieiriania ioztwoi0w, uizqdzenia domjqcc i uizqdzenia do podgizewania klejow, prasy liydiauliczrie i mechaniczne. iciski piieiimatycziie z ogrrewaixem prqdami niskiego napiecia i piqdami wysokiej czgstolliwosci, uirqdzenia do oklririovrania wyskicli plas~czyzn. nakladarki d o kleju. IKIejenie elemenlow r drewna na g i u b o i t i szerokoid. Przykleja~iiedoklejek. Klejenie elenlenlow konsliukcji iarnowycli. I(1ejeiiie elernentow plyiowycl, na yruboit. Klejeciie i obiogowanie plyl lislewkowyct~. Klejenie plyl kom6rkowycli. Okleinowaliie wyskich i szerokicl? powierzcliiii eleinenl6!v plylowycli. 130 X V l Gil:lAriNlA I:I.EMENTOW tidzial uczni6w w placach pomocniczycl~na stanowiski, pamikow i warii1k6w. Onsiuga pari~ikovrI warnikhw zgodriie r iiislrukcjq leclinologiczn~. Uplaslycznia~lie drewiia. Obsluga ilrrqdzeii giqluiskicl? w ramach plaslycznej obibbki drewna: piqlaiki skrzydlowe obiotowe, sl,ccjalislyczi?e i i i r ~ d r e n i agietarskie. Giqcie iiplaslyczli~anycl?eielnenl0w melblovrycli dizew~iycli. Ulnualanie kszlalti~ wyglqtycl~ elernenthw r drewna litego i tworryw ineblowycli vr si~szarii!acli i pomicsrcreniacll klimatyzacyjiiycli. Pornociiicze prace przy iirzqclzeiiiacli spccjalistycznycl~do giqcin i prasowailia elemeiilb\w giqtoklejonycli araz wyprasek mel~lowycli.Orgaiiiracja slanowlsk pracy. Pfzepisy lblip i warunki nchroiiy p p o % XVII \RWI~ONCLAI.NIA IPOWIERZCI-1t.11 Udzial ~iczoihvrv,. pracach prrygolawuwczycli, obsii,pa .cta,>ow~sl< rohoczycl, w ivyka~icralri! S:anowiska bawienia drewiia. kalliriy nallyskawe, wanny k;ip~elowc, walce lbawla,ce, srrszailiie Na~iosreille lbarwiiik6w (rozlwoiow bawiqcycli) przcz natiysk, ranor%aiiie I iiakladarkanii walcowymi. Siiszeiiie zabanuioilych pawierrclini. Urukarki walcowe Nadruki wzoru okieiny na eierneilty plytowe z lvioirym~d i r r w n y r h Zanliiraiki segnientowe i tunelowe. Nanosrci>ic niaterialhvr m a l a i s k o - l a i ~ i ~ i i i i c ~ y c,a1 1elrmcnty i podzespoly konstmkcji szkielelowej w raiiitrzaikach. l<abii>y na1r)~sI~owe inanosiaiiie materia1"w malaisko-Iakieli1ic~ycl1 lprry ilrycitr p~slolel~i iiatr),skowego. Waice lakicrn!czc - nanoszeiiie matcria1"w lakiei,iiczycti (podklaciowycl~)walcami. f'olewail~i jedno- i dw~iglowicowc.INanosreiiir o1atsriai6w lakieriiiczycl, pizez polevranie. ~'~EJcE pon)ocriic~e lprzy z a ~ l o r n a l y r o w a ~ ~li~>iacIi y ~ l ~ lakiero\~arlia e l e r n c ~ ~ l h w lplyiowycli I podzespolow meblowycll konstri,kcji skizyniowej i szkieleioivej. Orpaniracja slanawisk pracy Ocena jakosci wykoiiczenia. Prrepisy lbhp, warunki oclirony lppoi. i ochrony biodowiska w lakieiniach i pomieszczeniach obrhbki wyko~icrciiiowej. XVIII. S%I.IFIERNIA POV\ICOI< WYI<ONCZENIOWYCI-I Udrial ilczliiow w piacacl? ria stanowiskacli srlifieiak i polerek pawlok wyko~iczeiiiowycli Obslrigiwanie zmec1~aiii;:owailycI~ stallowlk piacy. Srlifawa~iic powlok lakiuiawycl~ melodq iliokrq i S L I C I ~Polerowaiiie ~. liawlok w y k o ~ c z e i i i a w y c Paslovrariie l~ i ivaskowa~?irPizcpisy blip waruliki oclirony p OW%.olar ocllroiiy srodowiska w szlifier~iiachi lakieriliacli 131 i XIX. MONTOWNiA Udzial uczni6w w prvcacli imonlownl. Przygolowaiiie I obsltlga zmecllanizowanycll ~irzqdzeii monlaiowycli rgodiiie z insliukcja iecl~nologicrnqwyiobu. Slanowisko pizygolo\vawcze do inOiilaZLi. Obsluga iirzqdzeii m o n t a i o w y c l ~ Sciski pneumatyczi,e, iciski hiechaii~cziie, rniiiiosiociawe. zlnechanizowane narrvdria iecznc o iiapedzie elektiycznyln liib pneucnatycziiym: wleiiaiki. wkrelaki, zsrywacze ilp. Monlai element6vr w podzespoly, zcspoly i wyroby gotowe. Mocowanie okut i akcesortow Pornocnicze prace pizy zaulornalyrowariycll iiniach niontaiu. Orgatiizaqa slaiiowisl< pracy Ocena jakoSci monlaiu. Przepisy bhp I warunki ochiany p p o i Oclirona srodowiska. XX. TAPiCERNlA ( Udzial uczniow w piacacli iia zmechanizowanycli slanowiskacli roboczych w lapicerili. Krajalnia malerial6w. Sloly manipulacyjne i nrzqdrenia poniocnicze. Trasowaiiie I rorkioj tkariln ineblowych wg planbw i wzornik6w rozkroju. Srwalnia: rnasryny tapicerskie. Szycie rnalerialbw na pokrycia mebli lapiceiskich. Slancwiska iobocze indywidualnego montazu iiklad6w Iapicerskich Wykonywanie ;pocilozy Iapicerskici?, nlocowanie ukladu warstw spreiynujqcyci? warslwy wyicielajqcej arar ~,a!slwy pokryciowej r tkanin nieblowycli iub tworzyw srliicznych. Pornocri8cre zauloinatyzowanycli Ilniacl, tapicerovrania poducli lapczanowycli oraz siedzisk I prace prry oparc krzesel I foleli. Prrepisy Ibhp i wai~ilikiocl?rony (, p o i orvz oclirany siodowiska w iapiccriii. XXI. DZIAL TECHNICZNO-PRODUKCYJNY ( P r z y g o t o w a 11 1 e Oraz na p r o d ii k c j i . poszcreyoine Opracovdanie oddzialowycii drlennych planow produkcji slanowiska i0i)ocre. Opracowa~iie doki,mentacji rys~irikowu) Przygolowanie dokiimenlacji obiegowej. Obilczaiiie zapolizebowania surawc0vr i ~nalerialbw Opracowanie kalkt~lacji (wslqpnrj i wynikowej). Opracowanie inslrukcji iiichowej orar obsluyi maszyn i urrildze~i.Obl~czaiiierdoinosci produkcyjiiycli. N 0 im o w a n i e . Ustalaliie norm zuiycia malerialowego. Uslalailie norlli crasawyci, i leclinicznie uzasadriionycli norni pracy X X l I DLiAt ADMlNiSTlZACYJNY System rarzadzaiiia i koiilroli. Prace poszczeg0l,iycli dzialow piodiikcyjnych, dokiinienlacjz rnalerialowa. Biuio teclinoioQicrne. iaboialoririni zakladowe, komorka konlroii. Finanse i ksiqgowosc. Zaopatrzenie i zbyt. DzialalnoSc socjaliia zakladu. 132 XXIII. I'IIACI: VV l.A13Ol</iiOI?lUM ZAl<llAl)O\hlYM Pohierariic pi6Ilck do lkonlio18 i wytoi?y\riania ai;.?!ir. S p r a ~ ~ ~ i8 loccna z o ~ jakoici ~ ~ ~ siirovrcow I male~ial6wpradili<cyjnycl~.l.al)oratoq~j~irsp:,?ii,dzanie paraineiroui ti.cl,iiologtczny~:l~ i recz1,illr roztwo;ow i<lejowycl~ 2 niateiiaiovr m a l a i s l ~ o - I a k i r r ~ ~ ~ c Spiawdcaiii~ ~'~~cli I oceiia jakoici w,yrol,ow golowycl~l3rei>isy bI>p I w;iriinI(i oclirony p por oiaz ocliio~iyiradowiska XX~V LAL~CZANII; PRA!CIY#~ 1Prrygotowun:o spiawordai~inz praktyki Pizy~olowanieprzei iicrlii6w ilziciiii!crl~;lpraklyki do zaliczcnia Znlicrariio pialdyki Rozllczo~iicsic z pobianriyo sprzqtil. maler~albw l!tcfai~iryoraz prrcposlck znkladowycli 3. U w a g i o i'salizacji IPraktyIe zaworlowa ilcznibw w klasie lli lechi~il~nin o 5-letiiim cyklii iiauczanir?, w klasir I o 3-ictnlin cykl~iiiaiiczonla i w selneslize !I szkoly pol$ccali?cjoilhywa st? w l a r l a l ~ a c Ilib l ~ zakladacli Iwoiryiv dizewnycli. sklejek, ply1 wi6ioivycli i pilbnlo~vycl~. Diilga piaklyka w klasie piagiamovro wyiszej odbywa siq w zal<ladacli mcillaisl<ic!i, stolarki lhiirlowlai>ej I galanteil~drrewix?j IKaida praktyi<a l w a 4 lygodi~ie. Pfaklyka i.awodowa iai*doriowogo i jesl waznyn, i8%upa!niel~il?dnprrygoIov.,ai?la specjalislycznego, rilalcgo powiniia odhywat sic w rakladacli o da1,iynl wyl)Osaieliiii Iccliliicznyni, rroii~icowaiicjprodr!kcji i odgowiedii~ejorganiracj~piacy. Pized iocpoczeclem piaktyk~nalary iiipoznat i8cin>owi prog:amcoi (prakiyl-t, rwiocic ilviaOe n a 1przcs1rrcga;iie rakladowego m~]ol;iinim~piacy, przepisbw Ibhp rizteiiiilcrck praktyki, wyjaiiiit sposob i zasadg piowadre!,!a I p i ~ o z. jprrygolowar daklimrillacj!, poiiilorlnow~co ieiilillile I sposnbie raiiczcnia pial<tyk$w srkole i'rabtyki w zaldadach prncy otlhyv,~ajqsiq ija podsta~vieIII~?O\U~ zawarlej ,mi?dzy szkolq a zakladcIIi Nad przebiegiem i icalizacjq progiamu praktyki cziiiva kierawiiil< zakladil popizer wyzliaczonego Oiliekl~iiapiaklyl< sposrod dobwiildcronycll p:acownikiiw rahladii, posiadajqcycli odpovrieriiiw kvraiilikacjr zavrodows I i;rniej~lnoscwspolpracy r iniiodztezq Dpiekiin plaktyk ipo liarmonogram rajec. zapoznanio siq z ct:lami i p(oglan>ein piaklyki, powlr>!ci, o!,iacaiwat nwzyledniajqc zapoz,iaiiie iiczni6w r poszczeybli~ymidzialam! procIilkcyj,lyml Hamoiiogram powinlx atizylnaZ rbwniez uczniowie. Program lpraklyki rvwariowej obejmiljr 7ajvcia na stanouiiskacl, prodiikcyjnych oraz d;.ialana r~,iqza:ier p ~ r y ~ o t o w i i n ~i elealizaclq m p;orli~kcj~ 133 I lpomocn~czycli Pierwsry drien praklyk nalezy grreznaczy2 na r ~ p a z i ~ a i iucrrlibw ie z orpaiilzacj* zaklacli~. regularninein piacy, pizepisaini, zasadami lbezpiecrerislv4a I lhigleny pracy oraz oclirorly p jloz. Naleiy lez wyposazyi ucrnibw w ,nierbqdny sprrqi i a d r i e i ocliion,lq ( ilczninw,e )powiniit odbywac praktykg na przewidzia~iycli w pioyialnie stanowiskaci? pracy pod lberpoiiedniin nadzorem w y n i a c z o n e t ] ~ , kwaliiikowaiisgo slai~owiskachuslala p i a c o w $ ~ i k a Sposbh pr,.ebiegii pruklykl na o~iek1111 praktyk. M o i e lo bye bezpo5rediila obsiuya, 1>iekt0ic eleilielily obslugi i regulacji, obseiwacjv procesil, wykonywanie szkicbvr, oblicrc?,i, wykirs"v.f. zapis parainelrow lip. G16wnylni czynnikami decydujqcyini o czynnosciacli zieconych ucziiioiil powiii~io lbyc zapewnlenie berp~ecrerislwapracy odbywailia praklyk naleiy I pelna realizacja programu Przed przystwieniem do poinfoimowae ucznibw o zakresje Stan~wiskaclioraz zasadacli i pnepisacii blip i p.poi. 134 piac na poszczoghlriych 135