T: Rzym republiką – notatka

T: Rzym republiką – notatka
___________________________________________________________________________
1. Republika (res publica = rzecz publiczna) – forma ustroju paostwowego, w którym najwyższe
władze wybierane są na określony czas przez ogól obywateli.
2. Przemiany ustrojowe w republice rzymskiej
a) początkowo urzędy pełnili jedynie patrycjusze; plebejusze bez względu na posiadany majątek nie
mieli praw politycznych
b) wzrost niezadowolenia plebejuszy :
 chcieli pełnid urzędy,
 niesprawiedliwy podział ziem zdobytych – większośd nowych działek otrzymywali patrycjusze,
 udział w wyprawach wojennych powodował ubożenie plebejuszy, którzy nie mogli dobrze
zajmowad się swoją ziemią,
 uzależnienie uboższych plebejuszy od patrycjuszy , którzy w zamian za opiekę zobowiązani
byli do różnych świadczeo,
 prawo zwyczajowe nie było spisane; sądy sprawowali patrycjusze, którzy interpretowali
przepisy dowolnie wydając wyroki zgodnie z interesem patrycjuszy
c) na początku V w. p.n.e. plebejusze zagrozili opuszczeniem miasta i założeniem własnego
d) zdobycze plebejuszy:
 utworzono zgromadzenie plebejskie i urząd trybuna ludowego, który reprezentował interesy
plebejuszy,
 spisano prawo rzymskie – Prawo XII Tablic, co ukróciło samowolę sędziów,
 w III w. p.n.e. plebejusze mogli pełnid wszystkie urzędy, w tym urząd konsula.
3. Charakterystyka ustroju republiki rzymskiej
Organ władzy
Opis
Zgromadzenie Ludowe
W Rzymie republikaoskim istniało kilka zgromadzeo.
W zgromadzeniu centurialnym brali udział wszyscy obywatele służący w
armii i posiadający ziemię.
 wybierało najważniejszych urzędników: konsulów, pretorów,
cenzorów,
 podejmowało decyzję o wojnie i pokoju
W zgromadzeniu tribusowym brali udział wszyscy obywatele rzymscy
bez względu na posiadany majątek.
 uchwalało prawa,
 wybierało niższych urzędników : edylów i kwestorów
W zgromadzeniu plebejskim brali udział tylko plebejusze
 wybierało trybunów ludowych
Senat
 najważniejszy organ władzy w okresie republiki rzymskiej, chod
oficjalnie pełnił funkcje doradcze,
 w jego skład wchodziło 300 senatorów; pełnili swe funkcje
dożywotnio,
 kierował polityką zagraniczną, przyjmował obce poselstwa,
 decydował o budżecie, kontrolował finanse paostwa,
 mianował namiestników w prowincjach
Urzędy:
 były pełnione kolegialnie (przez kilka osób),
 byli wybierani przez zgromadzenie,
 kadencja trwała 1 rok (wyjątkiem byli cenzorzy wybierani co 5 lat),
 za pełnienie urzędu nie otrzymywano wynagrodzenia.
Konsulowie
Pretorzy
Cenzorzy
Edylowie
Kwestorzy
Trybuni ludowi
Dyktator
 zawsze dwóch; najwyższy urząd w republice rzymskiej,
 dowodzili armią podczas wojny,
 podczas pokoju zwoływali zgromadzenie i mu przewodzili; zarządzali
paostwem,
 po zakooczeniu kadencji mogli zostad namiestnikami prowincji.
 sprawowali sądy,
 pilnowali prawa i porządku w mieście,
 po zakooczeniu kadencji mogli zostad namiestnikami prowincji.
 tworzyli spis majątkowy (cenzus) obywateli rzymskich i przydzielali
obywateli do konkretnej klasy majątkowej,
 sporządzali listę senatorów – decydowali kto będzie zasiadał w
senacie.
 dbali o zaopatrzenie miasta w żywnośd i wodę,
 organizowali igrzyska na własny koszt,
 dbali o utrzymanie porządku w mieście.
 urzędnicy finansowi, pomagali konsulom.
 wybierani przez zgromadzenie plebejskie reprezentowali interesy
plebejuszy,
 posiadali prawo weta (sprzeciwu) wobec uchwał zgromadzenia lub
senatu jeżeli godziły one w interes plebejuszy,
 mogli zgłaszad projekty uchwał
 urząd nadzywczajny powoływany jedynie w momencie
bezpośredniego zagrożenia Rzymu, na okres 6 miesięcy,
 jedyny urząd pełniony przez 1 osobę, która miała nieograniczoną
władzę; jej jedynym zadaniem było uratowanie miasta.
4. Przemiany społeczne w republice rzymskiej
VI w. p.n.e.
Dwie warstwy społeczne:
 patrycjusze – przedstawiciele najstarszych rodów rzymskich (arystokracja
rodowa)
 plebejusze – pozostali Rzymianie bez względu na posiadany majątek.
V – IV w.
 wykształca się systemu patronatu – bogaci patrycjusze stają się patronami,
p.n.e.
biorącymi w opiekę ubogich plebejuszy (klientów), którzy w zamian za opiekę
świadczą im różne usługi,
 rywalizacja miedzy patrycjuszami i plebejuszami doprowadziła do zrównania
patrycjuszy i plebejuszy w prawach. Najbogatsze rody plebejskie poprzez
małżeostwa łączą się z rodami patrycjuszy. Powstaje nowa arystokracja
urzędnicza – nobilowie.
III w. p.n.e.
Rzymianie podbijają ostatecznie Płw. Apenioski i rozpoczynają ekspansję poza Italią.
Ciągłe wojny i napływ taniej żywności do Italii z podbitych terenów, skutkują
powstaniem dwóch nowych warstw społecznych
 proletariusze – zubożali chłopi, którzy utracili ziemię; nie posiadają majątku, nie
płacą podatków, nie służą w armii ale posiadają prawa polityczne. Są całkowicie
uzależnieni od nobilów.
 ekwici – bogacze, którzy wzbogacili się na podbojach – pełnią rożne funkcje w
prowincjach rzymskich, ściągają podatki w prowincjach, zajmują się handlem.
5. Niewolnictwo w Rzymie
Skąd brali się niewolnicy w starożytnym Rzymie?
__________________________________________________________________________________
Jaką rolę odgrywali w gospodarce rzymskiej?
__________________________________________________________________________________
Jakie zajęcia wykonywali niewolnicy w starożytnym Rzymie?
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
Kim byli gladiatorzy?
__________________________________________________________________________________
Jak Rzymianie traktowali niewolników?
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
Dlaczego wybuchło powstanie Spartakusa?
__________________________________________________________________________________
Kiedy wybuchło powstanie Spartakusa i jak długo trwało?
__________________________________________________________________________________
Dlaczego Rzymianom tak trudno było pokonad powstaoców ?
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
Co stało się z powstaocami po upadku powstania?
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
Jaki wpływ na los niewolników miało powstanie?
_________________________________________________________________________________