Piotr M. Sikorski Zlecenie spedycyjne, czyli umowa (z cyklu

Piotr M. Sikorski
Zlecenie spedycyjne, czyli umowa (z cyklu: Rozmyślania spedytora)
Umowa spedycji, a bardzo często zlecenie spedycyjne (będące z mocy prawa, przy braku
umowy jako takiej, właśnie umową), jest podstawowym dokumentem regulującym prawa,
obowiązki i odpowiedzialność stron. W Polsce umowę spedycji, a tym samym stosunek prawny
pomiędzy zleceniodawcą i spedytorem reguluje Kodeks Cywilny - art. 794 do 804. Zgodnie z art.
796, jeżeli przepisy szczegółowe nie stanowią inaczej, to do umowy spedycji stosuje się przepisy
Kodeksu Cywilnego dotyczące umowy zlecenia.
Umowa spedycji jest uznawana za zawartą w momencie otrzymania przez spedytora zlecenia
spedycyjnego, chyba, że spedytor niezwłocznie zawiadomi zleceniodawcę, że odmawia przyjęcia
zlecenia.
Należy także pamiętać, że rynek spedycyjny kieruje się, tak jak każdy rynek, pewnymi
uregulowaniami zwyczajowymi, które nie są nigdzie zapisane. Przykładem takiego zwyczaju
może być prawo klienta do odwołania zamówionego samochodu na 48 godzin przed
planowanym załadunkiem, kiedy to klient nie ponosi żadnych kosztów, nawet, jeżeli samochód
już jest w drodze do miejsca załadunku. Innym zwyczajem jest czas wolny od opłat na załadunek
i odprawę celną samochodu, który z reguły w przewozie międzynarodowym wynosi 24 godziny.
O ile sprawa prawidłowości i prawdziwości informacji zawartych w zleceniu spedycyjnym jest
oczywistością (wszelkie błędy i braki informacji obciążają zleceniodawcę), to właśnie kwestie
rozstrzygane zwyczajowo należałoby zawrzeć w umowie spedycji. Warto jednak dodać, że
praktycznie wszystkie Ogólne Warunki Spedycyjne nakładają na spedytora obowiązek
niezwłocznego zwrócenia się do klienta o sprostowanie lub uzupełnienie informacji zawartej w
zleceniu, jeżeli błędy lub braki są oczywiste1. Ponieważ wiele przedsiębiorstw uzyskało już, bądź
dąży do uzyskania certyfikatów ISO 9000, sprawa dopilnowania zawarcia umowy generalnej,
której uzupełnieniem są konkretne zlecenia przestaje być problemem, w tym sensie, w jakim
miało to miejsce wcześniej. Dopóki wszystko przebiega zgodnie z planem, nie ma kłopotu.
"Schody" zaczynają się, kiedy np.: odprawa celna ulega opóźnieniu i zaczyna się natychmiast
kłótnia, kto pokryje koszty przestoju środka transportu. O ile kwestię kto rozstrzygają
INCOTERMS, to w jakiej wysokości, przy braku stosownej umowy staje się sporne. Warto także
pamiętać, że bezsporne należności spedytora (a taką jest zawsze fracht, jeżeli towar dotarł na
miejsce) są płatne bez potrąceń (o ile umowa klient-spedytor nie stanowi inaczej), a w
Niemczech wręcz niezwłocznie. Jeżeli spedytor nie wywiązał się z umowy w zakresie terminu
dostawy, to z reguły (spedytor główny odpowiada za swoich podwykonawców, np.:
przewoźnika, których odpowiedzialność w tym zakresie określają np.: Konwencja CMR i
Warszawska) odpowiada za opóźnienie tylko do wysokości ustalonego frachtu. Wszelkie szkody
w towarze i opóźnienia tworzą tzw. roszczenia sporne, które mogą być spedytorowi potrącone z
frachtu tylko za jego zgodą (o ile umowa nie stanowi inaczej). Na ogół spedytorzy domagają się
osobnego obciążenia kwotą sporną i mają do tego prawo. Zlecenie spedycyjne - jest
określeniem konkretnych terminów i partii towarów powierzonych spedytorowi do obsługi albo
w ramach ogólnej umowy spedycji, albo w przypadku braku takowej, co jest bardzo często
spotykaną sytuacją, zlecenie spedycyjne staje się także umową spedycji.
Zawartość informacji w zleceniu spedycyjnym ma decydujące znaczenie dla określenia
odpowiedzialnego za prawidłowy przebieg procesu spedycji, a wszelkie braki i fałszywe
informacje mogą stać się przyczyną jego zakłócenia. Wszelkie nieprawidłowości,
nieprawdziwość informacji, jej brak, czy niedokładność obciążają skutkami zleceniodawcę, za
wyjątkiem błędów oczywistych, o których sprostowanie spedytor winien zwrócić się do
zleceniodawcy. W przypadku sporu na temat oczywistości błędu spedytor chcąc uwolnić się od
zarzutu braku należytej staranności będzie udowadniał, że nie był w stanie przy zachowaniu
należytej staranności stwierdzić wadliwości informacji zawartej w zleceniu. Dobry spedytor
będzie zawsze niezwłocznie zgłaszał wszelkie wątpliwości i zmierzał do ich wyjaśnienia, czy też
uzyskania stosownego uzupełnienia informacji od zleceniodawcy.
Obowiązkiem zleceniodawcy jest dokładnie i wyczerpująco sporządzić zlecenie spedycyjne, a
obowiązkiem spedytora jest dokładnie je przeczytać i zastanowić się, czy nie zawiera
elementarnych błędów lub braków informacji.
Zlecenia spedycyjne możemy podzielić na:
•
•
ramowe - określające powtarzalne elementy wysyłki i obsługi, wtedy wymagane jest
szczegółowe zlecenie dla konkretnej partii towaru;
jednorazowe - określające szczegółowo proces obsługi spedycyjnej konkretnego i tylko
tego ładunku.
Zlecenie spedycyjne powinno zawierać następujące, podstawowe informacje:
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
dokładny adres2 (w tym numer telefonu3) załadowcy;
dokładny adres (w tym numer telefonu) sprzedającego4;
dokładny adres (w tym numer telefonu) odbiorcy;
dokładny adres (w tym numer telefonu) kupującego5;
dane dotyczące towaru: nazwa, oznakowanie i opakowanie sztuk wysyłkowych, waga
netto i brutto, wymiary poszczególnych colli, wartość i inne właściwości towaru;
wymagane prawem instrukcje i informacje dotyczące towarów niebezpiecznych;
warunki dostawy (w tym wg Incoterms, jeżeli jest to transakcja międzynarodowa);
termin odbioru i dostawy, czy dozwolona jest dostawa częściowa;
stawka za usługę spedycyjną, środek lub środki transportu oraz żądana trasa przewozu,
o ile taką ustalono, jak też warunki płatności za usługę;
informacje dotyczące odpraw celnych w eksporcie i imporcie;
informacje dotyczące ubezpieczenia towaru;
warunki i zapisy wynikające z akredytywy;
sposób awizowania zleceniodawcy i drugiej strony kontraktu;
dyspozycje odnośnie wysyłki dokumentów.
1
Dla spedytora zawodowo wykonującego swe usługi, co oznacza wiedzę większą od przeciętnej.
Coraz częściej pojawia się adres poczty elektronicznej.
3
Niezbędny dla nawiązania kontaktu.
4
Lub potwierdzenie, że załadowca i sprzedający to ta sama firma i miejscem odbioru jest jej siedziba.
5
Lub potwierdzenie, że odbiorca i kupujący to ta sama firma i miejscem dostawy jest jej siedziba.
2
Artykuł dla Polskiej Gazety Transportowej, ul. Koniczynowa 11, 03-612 Warszawa, fax.: 022/6797101.
Wszelkie prawa zastrzeżone.