PDF version - Politechnika Śląska, Wydział Elektryczny

ELEKTRYKA
Zeszyt 4 (220)
2011
Rok LVII
Mariusz NAJGEBAUER, Jan SZCZYGŁOWSKI
Instytut Elektroenergetyki, Politechnika Częstochowska
KOMPOZYTY MAGNETYCZNE W MASZYNACH
ELEKTRYCZNYCH
Streszczenie. Kompozyty magnetyczne są produkowane z proszku magnetycznego
związanego przez substancje wiążące lub żywice, które spajają ziarna proszku oraz
tworzą na ich powierzchni warstwę izolacyjną. Kompozyty magnetyczne są coraz
częściej stosowane w maszynach elektrycznych ze względu na korzystne właściwości
magnetyczne i mechaniczne. W pracy omówiono budowę, właściwości oraz korzyści
wynikające z zastosowania materiałów kompozytowych na obwody magnetyczne maszyn
elektrycznych.
Słowa kluczowe: kompozyty magnetyczne, technologia wytwarzania, kształtowanie właściwości
magnetycznych i mechanicznych, zastosowanie w maszynach elektrycznych
MAGNETIC COMPOSITES IN ELECTRIC MACHINES
Summary. Magnetic composites are produced from magnetic powder bounded by
dielectric binders or resins, which makes a dielectric layer on magnetic grains. Magnetic
composite materials are more and more often applied in electric machines due to their
favorable magnetic and mechanical properties. The paper describes the structure and
properties of magnetic composite materials as well as advantages result from their
application on magnetic circuits of electric machines.
Keywords: magnetic composites, production technology, tailoring of magnetic and mechanical
properties, application in electric machines
1. WPROWADZENIE
Materiały magnetycznie o strukturze nanokrystalicznej, krystalicznej oraz amorficznej
charakteryzują się bardzo korzystnymi właściwościami magnetycznymi, natomiast ich
właściwości mechaniczne są często niewystarczające. Ogranicza to możliwości ich
zastosowania w maszynach elektrycznych. Alternatywnym rozwiązaniem są kompozyty
magnetyczne, łączące korzystne właściwości magnetyczne i mechaniczne, co umożliwia
miniaturyzację oraz dowolne kształtowanie obwodów magnetycznych maszyn elektrycznych.
30
M. Najgebauer, J. Szczygłowski
2. WYTWARZANIE KOMPOZYTÓW MAGNETYCZNYCH
Głównym składnikiem kompozytów magnetycznych jest proszek magnetyczny, uzyskany
poprzez zmielenie materiału magnetycznego w młynkach wysokoenergetycznych bądź
poprzez rozpylenie materiału w fazie ciekłej [1-3]. Proszek magnetyczny jest wzbogacany
domieszkami i substancjami wiążącymi o właściwościach dielektrycznych (żywice,
polimery), które ułatwiają spajanie ziaren proszku oraz tworzą na ich powierzchni warstwę
izolującą. Następnie proszek jest formowany w element obwodu magnetycznego, najczęściej
w procesie formowania ciśnieniowego lub wtryskowego [1-8]. Na rysunku 1 przedstawiono
schematycznie strukturę kompozytu magnetycznego.
Rys. 1. Struktura kompozytu magnetycznego (opracowano na podstawie [9])
Fig. 1. Structure of magnetic composites (worked out based on [9])
Kompozyty magnetyczne umożliwiają formowanie obwodów magnetycznych o skomlikowanych kształtach oraz małych wymiarach, trudnych do uzyskania w przypadku
materiałów konwencjonalnych. Obwody magnetyczne wytworzone z kompozytów posiadają
wysoką dokładność wykonania, co ogranicza konieczność dodatkowej obróbki mechanicznej.
Proces ich wytwarzania charakteryzuje się również niższymi kosztami produkcyjnymi
i materiałowymi (mniejsza ilość odpadów produkcyjnych), co jest istotne ze względów
ekonomicznych i ekologicznych [4,5,7,8,10-12].
3. WŁAŚCIWOŚCI KOMPOZYTÓW MAGNETYCZNYCH
Właściwości magnetyczne, mechaniczne oraz elektryczne elementów wykonanych
z kompozytów magnetycznych zależą przede wszystkim od:
 właściwości magnetycznych zastosowanego proszku,
 wielkości ziarna proszku,
Kompozyty magnetyczne w maszynach…
31
 ilości i rodzaju domieszek,
 ilości i rodzaju substancji wiążącej,
 technologii formowania rdzenia,
 parametrów procesu formowania, jak ciśnienie, temperatura,
 dodatkowej obróbki [3,5,8-10,12-14,13-24].
Kompozyty magnetyczne, ze względu na właściwości magnetyczne zastosowanego
proszku, można podzielić na dwie grupy:
 kompozyty magnetyczne miękkie, wytwarzane przede wszystkim z proszków
otrzymywanych z czystego żelaza, miękkich ferrytów, stopów Fe-P, Fe-Si, Fe-Ni oraz
stopów amorficznych i nanokrystalicznych,

kompozyty magnetycznie twarde, wytwarzane przede wszystkim z proszków
otrzymywanych z ferrytów na bazie Ba i Sr, stopów Al.-Ni-Co, Sm-Co, Nd-Fe-B
i twardych stopów nanokrystalicznych [1,4,5,8,11,12].
3.1. Kompozyty magnetycznie miękkie
Kompozyty magnetycznie miękkie są zbudowane z ziaren proszku magnetycznie
miękkiego osadzonego w matrycy z materiału dielektrycznego. Kompozyty te są najczęściej
produkowane technologią formowania ciśnieniowego [8,11,12].
Warstwa dielektryka izoluje poszczególne ziarna od siebie, co wpływa na właściwości
materiału. Wprowadzenie dielektryka do materiału kompozytowego skutkuje wzrostem jego
rezystywności oraz ograniczeniem przepływu prądów wirowych. Powoduje to obniżenie strat
energii w materiale, zwłaszcza w wyższych częstotliwościach. Stosunkowo wysoka zawartość
dielektryka w kompozycie pogarsza jednak jego właściwości magnetyczne (niższa indukcja
nasycenia BS oraz przenikalność magnetyczna max). Wzrost procentowej zawartości
dielektryka w składzie kompozytu powoduje jednocześnie poprawę jego właściwości
mechanicznych [2,6-8,11,14-17,20,21]. W tabeli 1 przedstawiono wpływ zawartości
dielektryka na wybrane właściwości kompozytu Silame® (sproszkowana taśma
nanokrystaliczna Co68Fe4Mo1Si13,5B13,5 wymieszana z silikonem technicznym).
Właściwości kompozytów magnetycznych zależą również od parametrów operacji
technologicznych ich wytwarzania, zarówno na etapie przygotowania proszku magnetycznego
(czas mielenia), jak również procesu formowania elementu (ciśnienie prasowania) [2,7,21].
Czas mielenia materiału magnetycznego wpływa na wielkość i kształt ziaren proszku. Duże
ziarna o ostrych krawędziach, otrzymane przy krótkich czasach mielenia, lepiej wiążą się
z matrycą dielektryczną kompozytu, co zapewnia lepsze właściwości mechaniczne
kompozytu.
M. Najgebauer, J. Szczygłowski
32
®
Tabela 1
Wybrane właściwości magnetyczne kompozytu Silame [6]
Procentowa zawartość dielektryka
Parametr
magnetyczny
14%
17%
20%
25%
33%
BS [T]
0,72
0,60
0,54
0,51
0,50
max [-]
34,7
30,8
33,4
24,3
16,1
P [W/kg]
1,7
1,2
1,0
0,9
0,75
W kompozycie magnetycznym występują niewielkie pory tworzące tzw. szczeliny
powietrzne. W przypadku proszku o dużych ziarnach liczba szczelin powietrznych jest
niewielka. Natomiast dla proszku o małych ziarnach, otrzymywanych przy długich czasach
mielenia, obserwuje się wzrost liczby szczelin w kompozycie, co pogarsza jego właściwości
magnetyczne, co przedstawiono na rysunku 2 [2,14,21,22].
Przenikalność magnetyczna [-]
78
76
74
72
70
68
< 150 mikronów
< 45 mikronów
66
64
62
60
1
10
100
1000
Częstotliwość [Hz]
Rys. 2. Wpływ wielkości ziarna na przenikalność magnetyczną (opracowano na podstawie [22])
Fig. 2. Influence of grain size on magnetic permeability (worked out based on [22])
Zasadniczy wpływ na właściwości kompozytu ma także ciśnienie, przy którym jest on
prasowany w formie. Wyższe ciśnienie formowania redukuje liczbę szczelin powietrznych, co
wpływa korzystnie na właściwości magnetyczne oraz mechaniczne kompozytu (większa
twardość i wytrzymałość na ściskanie). Wyższe ciśnienie prasowania zwiększa jednocześnie
naprężenia mechaniczne w ziarnach, co pogarsza jego właściwości mechaniczne. Naprężenia
Kompozyty magnetyczne w maszynach…
33
te mogą zostać usunięte poprzez obróbkę termiczną. Temperatura procesu nie może być zbyt
wysoka, gdyż może nastąpić uszkodzenie powłok izolacyjnych ziaren, a w efekcie wzrost
stratności materiału [6-8,14-19,22].
3.2. Kompozyty magnetycznie twarde
Kompozyty magnetycznie twarde są otrzymywane metodą wiązania magnetycznie
twardego proszku za pomocą żywicy epoksydowej lub poliamidu. Właściwości tych
kompozytów mogą być kształtowane poprzez domieszkowanie oraz zmianę parametrów
procesu wytwarzania [1,4,5,12,23-26].
Najpopularniejsze kompozyty magnetycznie twarde są otrzymywane ze sproszkowanego
stopu NdFeB. Podstawową wadą kompozytów NdFeB są słabe właściwości mechaniczne
oraz ujemny temperaturowy współczynnik koercji TK(HcJ). Poprawa właściwości
mechanicznych kompozytów NdFeB jest możliwa poprzez ich odpowiednie domieszkowanie,
na przykład proszkiem żelaza. Wzbogacenie składu kompozytu o proszek żelaza powoduje
wzrost jego twardości oraz wytrzymałości na ściskanie i zginanie. Dodatkowo,
domieszkowanie proszkiem żelaza obniża koszty produkcji. Wzrost zawartości żelaza
w kompozytach NdFeB wpływa negatywnie na ich właściwości magnetyczne [12, 23, 27].
W tabeli 2 przedstawiono wpływ domieszkowania żelazem na właściwości magnetyczne
i mechaniczne materiału kompozytu NdFeB.
Tabela 2
Wpływ domieszkowania proszkiem żelaza na właściwości kompozytu na bazie NdFeB [27]
Właściwości magnetyczne i mechaniczne
Zawartość
proszku Fe
Br
HcB
(BH)max
HBW
RC [MPa]
[T]
[kA/m]
[kJ/m3]
[-]
[-]
0% Fe
0,724
448,5
84,6
112,1
35,0
5% Fe
0,694
385,9
66,1
118,8
36,6
10% Fe
0,690
349,8
62,6
130,6
37,1
15% Fe
0,684
314,0
51,8
136,2
37,7
HBW – twardość, RC – wytrzymałość na ściskanie
Współczynnik TK(HcJ) ma zasadniczy wpływ na pracę magnesów trwałych w wysokich
temperaturach, gdyż jego ujemna wartość oznacza pogarszanie się właściwości
magnetycznych wraz ze wzrostem temperatury. Ogranicza to zastosowanie kompozytów
34
M. Najgebauer, J. Szczygłowski
w podwyższonych temperaturach. Poprawa współczynnika TK(HcJ) jest możliwa na drodze
domieszkowania materiału proszkiem ferrytu, który posiada dodatnią wartość współczynnika
TK(HcJ). Zwiększenie procentowego udziału proszku ferrytu w składzie kompozytu z 24%
do 73% powoduje wzrost współczynnika TK(HcJ) z wartości -0,31 do wartości -0,22.
Równocześnie powoduje to jednak znaczące pogorszenie właściwości magnetycznych
kompozytu [12,23-27].
Właściwości kompozytów magnetycznie twardych zależą również od parametrów
procesu ich wytwarzania. Mieszanina proszku magnetycznego, domieszek i substancji
wiążących jest utwardzana w matrycy, zazwyczaj w temperaturze 180C. Zwiększenie
temperatury utwardzania do 600C powoduje rozrost ziaren, co pogarsza właściwości
magnetyczne kompozytu. W przypadku kompozytów otrzymywanych w procesie formowania
wtryskowego temperatura wtrysku ma zasadniczy wpływ na właściwości mechaniczne, jak
wytrzymałość na ściskanie oraz zgniatanie [25].
4. PRZYKŁADOWE ZASTOSOWANIA KOMPOZYTÓW MAGNETYCZNYCH
4.1. Zastosowania kompozytów magnetycznie miękkich
Kompozyty o miękkich właściwościach magnetycznych są alternatywnym materiałem
dla miękkich ferrytów i blach elektrotechnicznych. Miękkie ferryty charakteryzują się niskimi
stratami w zakresie wysokich częstotliwości, lecz także niską indukcją, co warunkuje duże
wymiary rdzenia. Blachy elektrotechniczne mają wysoką indukcję nasycenia, jednak zakres
ich zastosowań w wysokich częstotliwościach jest ograniczony ze względu na duże straty
energii związane z prądami wirowymi. Kompozyty magnetyczne mogą być natomiast
stosowane w obszarach zastosowań niedostępnym dla ferrytów i blach elektrotechnicznych,
co przedstawia rysunek 3 [11].
Gorsze właściwości magnetyczne rdzeni kompozytowych powodują, że bezpośrednie
zastąpienie rdzeni z klasycznych materiałów magnetycznych przez rdzenie z kompozytów jest
mało efektywne. Zastosowanie kompozytów magnetycznych w maszynach elektrycznych
wymaga przeprojektowania urządzenia, uwzględniającego zalety oraz ograniczenia kompozytów [5,9,11,15,29-31]. W przypadku jednofazowego silnika synchronicznego zastąpienie
rdzenia stojana z blachy elektrotechnicznej przez rdzeń kompozytowy z Somaloyu®
o identycznych wymiarach konstrukcyjnych powoduje wzrost strat w rdzeniu stojana i spadek
sprawności silnika. Optymalizacja konstrukcji kompozytowego rdzenia stojana umożliwia
ograniczenie strat w rdzeniu oraz zwiększenie sprawności silnika [31]. W tabeli 3 porównano
parametry silników synchronicznych o różnych konstrukcjach rdzenia stojana.
Kompozyty magnetyczne w maszynach…
35
Rys. 3. Obszar zastosowań kompozytów magnetycznie miękkich (opracowano na podstawie [28-30])
Fig. 3. Area of application of soft magnetic composites (worked out based on [28-30])
Tabela 3
Wybrane parametry silnika synchronicznego o różnych konstrukcjach rdzeniach stojana [31]
Materiał i konstrukcja rdzenia stojana
Parametry
silnika
Pn [W]
Mn [mNm]
PFe [W]
 [%]
Blacha Fe-Si
Somaloy®
Somaloy®
(zoptymalizowany )
10,66
10,66
10,66
34
34
34
3,72
6,78
4,57
41
37
40,5
Wykorzystanie w maszynach elektrycznych kompozytów magnetycznych, połączone
z optymalizacją budowy obwodu magnetycznego, pozwala na znaczące ograniczenie ilości
zastosowanych części, redukcję rozmiaru i wagi urządzenia oraz zmniejszenie kosztów
wytwarzania [7,8,11,28-30]. Szacuje się, że do budowy obwodów magnetycznych silnika
liniowego potrzeba około 1300 elementów wykonanych z blach elektrotechnicznych,
natomiast z zastosowaniem kompozytów magnetycznych wystarcza 5 elementów [29,30], co
przedstawiono schematycznie na rysunku 4.
M. Najgebauer, J. Szczygłowski
36
a)
b)
Rys. 4. Liczba elementów na obwody magnetyczne silnika liniowego: a) wykonanie z blachy elektrotechnicznej, b) wykonanie z kompozytów magnetycznych (opracowano na podstawie [29,30])
Fig. 4. Number of parts of magnetic circuits for linear machines: a) made of electrotechnical steel
sheets, b) made of magnetic composites (worked out based on [29,30])
Kompozyty magnetycznie miękkie są wykorzystywane w transformatorach wysokich
częstotliwości i sygnałowych, w silnikach, w czujnikach, w urządzeniach pomiarowych
stosowanych w energetyce, w falownikach, w urządzeniach pracujących w wysokich
temperaturach (np. w silnikach elektrycznych w samolotach) [5,7,8,11,28].
4.2. Zastosowania kompozytów magnetycznie twardych
Kompozyty magnetycznie twarde NdFeB domieszkowane proszkiem ferrytowym mają
lepsze właściwości magnetyczne w porównaniu z magnesami ferrytowymi, stosowanymi
powszechnie w silnikach prądu stałego [26], co przedstawiono w tabeli 4.
Tabela 4
Właściwości magnesów ferrytowych i kompozytowych [26]
Materiał
magnesu
Właściwości magnetyczne
Br [T]
HcB [kA/m]
(BH)max [kJ/m3]
100% ferrytu
0,36
278
26,3
50% NdFeB
+ 50% ferrytu
0,30
75% NdFeB
+ 25% ferrytu
100% NdFeB
192
15,7
0,44
304
35,2
0,62
456
72,0
Kompozyty magnetyczne w maszynach…
37
Zastąpienie w silnikach prądu stałego magnesów ferrytowych przez magnesy kompozytowe na bazie NdFeB poprawia parametry użytkowe urządzenia. W tabeli 5 porównano
parametry fabrycznego silnika z magnesami ferrytowymi z parametrami silników, w których
zastosowano magnesy kompozytowe na bazie NdFeB. W większości przypadków w silnikach
z magnesami kompozytowymi stwierdzono wzrost mocy silnika i jego sprawności w stosunku
do silnika fabrycznego [26].
Tabela 5
Wybrane parametry silników prądu stałego [26]
Parametry techniczne silnika
Materiał magnesu
Iwe [A]
v [rpm]
Moc [W]
 [%]
100% ferrytu
-
-
10,0
54,0
50% NdFeB
+ 50% ferrytu
0,930
2911
8,93
40,0
75% NdFeB
+ 25% ferrytu
0,846
3700
11,38
57,0
100% NdFeB
0,750
3693
11,36
63,2
Zastosowanie w silniku prądu stałego magnesów kompozytowych na elementy
wzbudzenia oraz kompozytów magnetycznie miękkich na obwody magnetyczne wirnika
umożliwia sterowanie parametrami technicznymi urządzeń, bez konieczności wprowadzania
zmian konstrukcyjnych, np. liczby uzwojeń wirnika, wymiarów wirnika [4].
Kompozyty magnetycznie twarde znalazły zastosowanie jako magnesy trwałe w małych
silnikach wykorzystywanych w motoryzacji czy urządzeniach gospodarstwa domowego,
w czujnikach ABS, w głośnikach, w słuchawkach, a także w systemach tomografii
komputerowej i urządzeniach do wykrywania tkanek nowotworowych [4,6,8,26].
5. PODSUMOWANIE
Kompozyty magnetyczne charakteryzują się korzystnym połączeniem właściwości
magnetycznych i mechanicznych. Ponadto, ich właściwości mogą być w szerokim zakresie
kształtowane poprzez odpowiedni dobór składu mieszaniny (rodzaj i ilość proszku
magnetycznego, substancji wiążących oraz domieszek) oraz parametrów technologicznych
procesu ich wytwarzania. Właściwości kompozytów magnetycznych umożliwiają
miniaturyzację maszyn elektrycznych, jak też projektowanie urządzeń o konkretnych
parametrach użytkowych, zgodnych z wymaganiami odbiorcy.
M. Najgebauer, J. Szczygłowski
38
Dodatkową zaletą maszyn elektrycznych z elementami wykonanymi z kompozytów
magnetycznych jest znacznie prostszy odzysk surowców zastosowanych do ich produkcji, co
jest istotne ze względów ekonomicznych i ekologicznych.
BIBLIOGRAFIA
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
Ślusarek B.: Powder magnetic materiale. „Przegląd Elektrotechniczny” 2010, Nr 4, s. 1619.
Konieczny J., Dobrzański L.A., Magnetycznie miękkie materiały kompozytowe polimercząstki proszku stopu Co68Fe4Mo1Si13,5B13,5, Composites, 2006, vol. 6, s. 81-84.
Biało D.: Wytwarzanie kompozytów w procesach metalurgii proszków. Composites,
2001, vol. 1, s. 89-92.
Ślusarek B., Gwaryś P., Przybylski M.: New PM magnetic developments. “Metal Powder
Report” 2009, vol. 64, p. 18-24.
Węgliński B.: Rozwój magnetycznych kompozytów proszkowych w Politechnice
Wrocławskiej. „Studia i Materiały” 2005, vol. 58, s. 89-98.
Dobrzański L.A., Ziębowicz B., Drak M.: Mechanical properties and the structure of
magnetic composite materials. “Journal of Achievements in Materials and Manufacturing
Engineering” 2006, vol. 18, p. 79-82.
Ziębowicz B., Szewieczek D., Dobrzański L.A.: New possibilities of application of
composite materials with soft magnetic properties. “Journal of Achievements in Materials
and Manufacturing Engineering” 2007, vol. 20, p. 207-210.
Dobrzański L.A., Drak M., Ziębowicz B.: Manufacturing, properties and application of
composite materials with specific magnetic properties. “Archives of Materials Science”
2008, vol. 29, p. 159-167.
www.hoganas.com
Drak M., Ziębowicz B., Dobrzański L.A.: Manufacturing of hard magnetic composite
materials Nd-Fe-B. “Journal of Achievements in Materials and Manufacturing
Engineering” 2008, vol. 31, p. 91-95.
Shokrollahi H., Janghorban K.: Soft magnetic composite materials (SMCs). “Journal of
Processing Technology” 2007, vol. 189, p. 1-12.
Dobrzański L.A., Drak M.: Hard magnetic composite materials Nd-Fe-B with additions
of iron and X2CrNiMo-17-12-2 steel. “Jour. of Alloys and Compounds” 2008, Vol. 449,
p. 88-92.
Pang Y.X., Hodgson S.N.B., Koniarek J., Węgliński B.: The influence of the dielectric on
the properties of dielectromagnetic soft magnetic components. Investigations with silica
Kompozyty magnetyczne w maszynach…
39
and silica hybrid sol-gel derived model dielectric. “Journal of Magnetism and Magnetic
Materiale” 2007, vol. 301, s. 83-91.
14. Jansson P.: SMC materials – including present and future applications, praca
prezentowana na World Congress on Powder Metallurgy and Particulate Materials
PM2TEC 2000, New York, USA, 2000, 11 s., www.hoganas.com.
15. Hultman L.O., Jack A.G.: Soft magnetic composites – motor design issues and
applications, praca prezentowana na World Congress on Powder Metallurgy and
Particulate Materials PM2TEC 2004, Chicago, USA, 2004, 11 s., www.hoganas.com.
16. Zhou Y., Hultman L.O., Kjellén L.: Production aspects of SMC Components, praca
prezentowana na World Congress of Powder Metallurgy PM2004, Vienna, Austria, 2004,
17.
18.
19.
20.
21.
22.
23.
24.
25.
26.
27.
8s., www.hoganas.com.
Hultman L.O., Persson M., Engdahl P.: Soft magnetic composites for advanced machine
design, praca prezentowana na Promoting Powder Metallurgy in Asia PMAsia 2005,
Shanghai, China, 2005, 12s., www.hoganas.com.
Andersson O.: Iron powder in electrical machines, possibilities and limitations, praca
prezentowana na World Congress on Powder Metallurgy and Particulate Materials
PM2TEC 2001, New Orlean, USA, 2001, 10s., www.hoganas.com.
Pennander L.-O., Jack A.G.: Soft magnetic iron powder materials. AC properties and
their applications in electrical machines, praca prezentowana na International Congress
and Exhibition EURO PM2000, Valencia, Spain, 2000, 7s., www.hoganas.com.
Ślusarek B., Przybylski M., The influence of kind of powder on physical properties of
soft magnetic composites, praca prezentowana na International Powder Metallurgy
Congress and Exhibition EURO PM 2009, Copenhagen, Denemark, 2009.
Nowosielski R., Wysłocki J.J., Wnuk I., Gramatyka P.: Nanocrystalline soft magnetic
cores. “Journal of Materials Processing Technology” 2006, vol. 175, p. 324-329.
Hultman L.O., Zhou Y.: Soft magnetic composites – properties and applications, praca
prezentowana na World Congress on Powder Metallurgy and Particulate Materials
PM2TEC 2002, Orlando, USA, 2002, 13 s., www.hoganas.com.
Ślusarek B.: Dielektromagnes NdFeB, opis patentowy PL 195336 B1, 2007.
Ślusarek B.: Dielektromagnes prasowany, opis patentowy PL 197344 B1, 2008.
Ślusarek B.: Kordecki A., Zastosowanie domieszkowanych dielektromagnesów NdFeB
w silnikach prądu stałego, Studia i Materiały, 2000, vol. 20, s. 192-197.
Ślusarek B., Dudzikowski I.: Application of permanent magnets made from NdFeB
powder and from mixtures of powders in DC motors, Journal of Magnetism and
Magnetic Materials, 2002, vol. 239, p. 597-599.
Dobrzański L.A., Drak M.: Properties of composite materials with polymer matrix
reinforces with Nd-Fe-B hard magnetic particles. “Journal of Processing Technology”
2006, vol. 175, p. 149-156.
M. Najgebauer, J. Szczygłowski
40
28. Broszura 2009 nr 1, Somaloy® Technology. Compact, light and cost-efficient solutions,
Höganäs AB, Sweden, 2009, www.hoganas.com.
29. Andersson O., Hofecker P., Advances in soft magnetic composites - materials and
applications, praca prezentowana na The International Conference on Powder Metallurgy
& Particulate Materials PowderMet2009, Las Vegas, USA, 2009, 12 s,
www.hoganas.com.
30. Hultman L.O., Andersson O., Advances in SMC technology – materials and applications,
praca prezentowana na International Congress & Exhibition EURO PM2009,
Copenhagen, Denmark, 2009, 6s., www.hoganas.com.
31. Petkovska L., Cvetkovski G., Soft magnetic composite core – a new prospective for small
AC motors design, praca prezentowana na EuroCon 2009, Saint Petersburg, Russia,
2009, www.docstoc.com.
Recenzent: Prof. dr hab. inż. Marian Pasko
Wpłynęło do Redakcji dnia 25 października 2011 r.
_______________________________________
Dr inż. Mariusz NAJGEBAUER
Dr hab. inż. Jan SZCZYGŁOWSKI, prof. PCZ
Politechnika Częstochowska, Wydział Elektryczny
Instytut Elektroenergetyki
Al. Armii Krajowej 17; 42-200 CZĘSTOCHOWA
tel.: (034) 3250806; e-mail: [email protected]
tel.: (034) 3250806ł e-mail: [email protected]