KRAJOWY PLAN ROZWOJU

Transkrypt

Ministerstwo Gospodarki
KRAJOWY PLAN ROZWOJU
SEKTORA KOSMICZNEGO
projekt, 2013
Spis treści
Spis treści .............................................................................................................................. 2
1. Wstęp ............................................................................................................................. 3
2. Cel dokumentu oraz priorytetowe działania w sektorze kosmicznym .............................. 4
3. Przedsięwzięcia determinujące rozwój sektora kosmicznego w Polsce .......................... 9
3.1. Budowa kompetencji w obszarze technologii kosmicznych - segment kosmiczny i
naziemny ............................................................................................................................... 9
3.1.1.
Satelitarna obserwacja Ziemi .................................................................................. 9
3.1.2.
Telekomunikacja satelitarna ................................................................................. 12
3.1.3.
Nowe technologie i eksploracja przestrzeni kosmicznej ........................................ 14
3.1.4.
Nawigacja i pozycjonowanie ................................................................................ 18
3.2. Budowa kompetencji w obszarze wykorzystania danych satelitarnych ...................... 19
3.2.1.
Satelitarna obserwacja Ziemi ................................................................................ 19
3.2.2.
Zintegrowane aplikacje ......................................................................................... 30
3.2.3.
Nawigacja i pozycjonowanie ................................................................................ 30
3.3. Działania wspierające rozwój sektora kosmicznego w Polsce ................................... 34
3.3.1.
Wspieranie administracji publicznej we wdrażaniu aplikacji satelitarnych ............ 34
3.3.2.
Edukacja – stworzenie nowych kierunków kształcenia związanych z technikami
kosmicznymi........................................................................................................................ 35
3.3.3.
Analiza i przeprowadzenie koniecznych zmian w prawie krajowym ..................... 38
4. Założenia do ewaluacji śródokresowej w 2017 r. oraz oceny ex- post ........................... 40
Załącznik 1
Wybrane użyte pojęcia, definicje i skróty .................................................... 41
Załącznik 2
Macierz realizowanych przedsięwzięć determinujących rozwój sektora
kosmicznego w Polsce ......................................................................................................... 44
2
1. Wstęp
Sektor kosmiczny jest jednym z najbardziej innowacyjnych i zaawansowanych
technologicznie obszarów, mającym coraz większe znaczenie dla gospodarki europejskiej
i światowej. Aplikacje oparte na technologiach kosmicznych i technikach satelitarnych
znajdują zastosowanie w wielu dziedzinach życia gospodarczego i społecznego –
w transporcie, gospodarce przestrzennej, monitorowaniu i zarządzaniu środowiskiem,
energetyce, rolnictwie, rybołówstwie, ubezpieczeniach i bankowości, bezpieczeństwie
i obronności oraz zarządzaniu kryzysowym i wielu innych.
Inwestycje w technologie kosmiczne są istotnym motorem innowacyjności
gospodarki i przynoszą korzyści zarówno w krótkiej, jak i w długiej perspektywie.
Intensywnie stymulują wzrost gospodarczy i rozwój kultury technologicznej państwa,
przyczyniając się do tworzenia miejsc pracy w wielu sektorach gospodarki. Inwestycje te są
więc koniecznością, gdyż pojawia się coraz więcej produktów i usług w zakresie obserwacji
Ziemi, nawigacji i telekomunikacji, które wykorzystują najbardziej zaawansowane
technologie satelitarne. Budowa komponentów kosmicznych, naziemnych oraz aplikacji
użytkowych wykorzystujących te technologie wpływa na rozwój zarówno dużych, średnich,
jak i małych przedsiębiorstw w wielu dziedzinach gospodarki.
Unia Europejska podkreślając znaczenie technologii kosmicznych dla rozwoju
gospodarki wspólnoty inicjuje i aktywnie wspiera, we współpracy z Europejską Agencją
Kosmiczną (ESA) i państwami członkowskimi, prace badawcze i rozwojowe w tym obszarze
oraz rozwija własną infrastrukturę kosmiczną. Wynikiem tej strategii są znaczące unijne
inwestycje w projekty kosmiczne realizowane przez ESA oraz wprowadzane do agendy
unijnej strategiczne dokumenty, z których największe to m.in. program dotyczący nawigacji
satelitarnej GALILEO oraz program obserwacji i monitorowania Ziemi COPERNICUS
(GMES).
Przystąpienie Polski do Europejskiej Agencji Kosmicznej (European Space Agency,
ESA) umożliwiło włączenie polskich przedsiębiorstw i instytucji naukowo-badawczych do
tego innowacyjnego nurtu europejskiego stwarzając szansę intensyfikacji ich zaangażowania
i rozwoju. Wpływa to na wzrost gospodarczy kraju poprzez:
napływ środków kapitałowych i inwestycyjnych,
tworzenie nowych miejsc pracy w zakresie usług satelitarnych,
przejmowanie i transfer nowych technologii,
tworzenie trwałych sieci kooperacyjnych z przemysłem europejskim,
racjonalizację zwrotu środków finansowych wpłacanych do UE w ramach polityk
sektorowych.
Należy zaznaczyć, że Polska w ciągu ostatnich 20-30 lat wykształciła własny sektor
kosmiczny, który zdobył już duże doświadczenie i ma realne osiągnięcia. Składa się on
z kilku ośrodków naukowych, kilkunastu grup badawczych w szkołach wyższych
oraz kilkudziesięciu małych i średnich przedsiębiorstw, które część swojej działalności
3
przeznaczają na przedsięwzięcia związane z technikami satelitarnymi lub technologiami
kosmicznymi. Ponadto, w wielu polskich przedsiębiorstwach nie zajmujących się dotąd
działalnością kosmiczną istnieje duży potencjał wiedzy, doświadczenia i struktur
organizacyjnych, który umożliwiłby im szybkie włączenie się do takiej działalności. Dotyczy
to przede wszystkim przedsiębiorstw z sektora lotniczego i obronnego, które są kolebką
branży kosmicznej również w innych krajach, a także firm z sektora technologii
informacyjnych, telekomunikacji i elektroniki, które ze wyglądu na swoje kompetencje
techniczne są w stanie włączyć się w łańcuch produkcji i usług satelitarnych.
Przystąpienie Polski do ESA umożliwia ww. podmiotom realizację programów
Agencji z wykorzystaniem jej wiedzy i infrastruktury. Zaangażowanie środowiska naukowo –
przemysłowego jest szczególnie ważne w celu wykorzystania środków wnoszonych przez RP
do Agencji. Członkostwo daje nam większe możliwości współpracy w ramach partnerstw
(konsorcjów) i umów bilateralnych. W Polsce rośnie zapotrzebowanie na produkty i usługi
wykorzystujące techniki satelitarne, co jest również magnesem dla inwestycji zagranicznych
w tym obszarze. Jednocześnie same zasady polityki przemysłowej ESA wymuszają takie
inwestycje.
Istnieje zatem konieczność współpracy w obszarze działań poszczególnych
podmiotów gospodarczych i naukowych oraz organów administracji publicznej w obszarze
sektora kosmicznego, tak by były one zgodne z polskimi potrzebami i priorytetami
zapewniając realizację celów zdefiniowanych w „Programie działań na rzecz rozwoju
technologii kosmicznych i wykorzystywania systemów satelitarnych w Polsce”. Programy
EU, ESA i EUMETSAT, w które zaangażowane są polskie środki finansowe, mogą wesprzeć
realizację tego zadania.
2. Cel dokumentu oraz priorytetowe działania w sektorze kosmicznym
Krajowy Plan Rozwoju Sektora Kosmicznego jest dokumentem wykonawczym do
„Programu działań na rzecz rozwoju technologii kosmicznych i wykorzystywania systemów
satelitarnych w Polsce”1 i stanowi realizację jednego z celów głównych - Rozwinięcie
i wdrożenie krajowego programu dotyczącego sektora kosmicznego. Dokument ten ma na
celu przedstawienie sposobów wdrożenia ww. Programu w latach 2014-2020, uwzględniając
kompleksowe działania na rzecz polskiego sektora kosmicznego, w tym m.in:
współpracę z Europejską Agencją Kosmiczną,
współpracę z Unią Europejską w zakresie rozwijania polityki kosmicznej (space policy),
budowę infrastruktury i kompetencji krajowego sektora kosmicznego.
Obecnie do najważniejszych priorytetów polskiej kosmicznej polityki przemysłowej
należą:
1
„Program działań na rzecz rozwoju technologii kosmicznych i wykorzystywania systemów satelitarnych w
Polsce”, przyjęty przez Radę Ministrów 22 czerwca 2012 r.
4
1. Budowa satelity obserwacyjnego w ramach strategicznego programu NCiBR,
2. Budowa małego satelity obserwacyjnego w ramach części polskiej składki do ESA,
zarządzanej przez TASK FORCE,
3. Budowa kompetencji polskich jednostek w obszarze technologii satelitarnych w ramach
programów opcjonalnych ESA,
4. Wsparcie polskich przedsiębiorców w uzyskiwaniu kontraktów w ramach programów
opcjonalnych ESA współfinansowanych ze środków innych organizacji (w tym unijnych
tj. programy Galileo, EGNOS, Copernicus oraz EUMETSAT),
5. Zwiększanie wykorzystania technik satelitarnych dla potrzeb administracji publicznej.
Rozwój technologii kosmicznych i wspieranie udziału w segmencie upstream
Rozwój aplikacji jest uzależniony od dostępnej infrastruktury satelitarnej,
a ta od postępu w technologiach kosmicznych. Dlatego też w dłuższej perspektywie udział
w segmencie upstream jest niezbędny dla zapewnienia zrównoważonego rozwoju polskiego
sektora kosmicznego. Z uwagi na silną konkurencję w tym obszarze ze strony
doświadczonych koncernów zachodnich, wysokie wymagania technologiczne i nakłady
finansowe polskie podmioty powinny dążyć do uzyskania pozycji podwykonawców
w określonych dziedzinach i poszukiwać możliwych nisz technologicznych.
Należy wykorzystać kompetencje i doświadczenie jednostek naukowo-badawczych zdobyte
w dotychczasowej współpracy z ESA i w innych programach międzynarodowych
oraz wspierać transfer wiedzy i technologii do przemysłu. Potencjalne obszary zaangażowania
to systemy zasilania, korekcji orbity, mechanika precyzyjna, elementy robotyczne, optyka,
optoelektronika, technologie materiałowe, technologie materiałów pędnych, w tym
ekologiczne układy napędowe satelitów i małych rakiet kosmicznych oraz układy
elektroniczne. Proponowane działania obejmują:
uczestnictwo polskich podwykonawców w aktualnych programach ESA i UE – stopniowe
przechodzenie od pozycji dostawców elementów do statusu integratorów podsystemów
(funkcjonalnie kompletnych składowych, np. cały system zasilania satelity),
opracowywanie nowych rozwiązań technologicznych przez polskie podmioty w ramach
programów ESA (obowiązkowego TRP i opcjonalnego GSTP) i UE (np. Horizon 2020),
udział polskich zespołów badawczych w misjach naukowych ESA (programy
obowiązkowe, PRODEX),
udział polskiego przemysłu i jednostek naukowo-badawczych w budowie segmentu
naziemnego i kosmicznego związanego z kolejną generacją systemów Galileo, EGNOS,
Copernicus, w ramach EUMETSAT-u oraz systemów łączności satelitarnej.
Współpraca pomiędzy sektorem naukowym i przemysłem
Współczesna działalność kosmiczna, a zwłaszcza programy ESA, opiera się na bliskiej
współpracy sektora naukowo-badawczego i przemysłu, co umożliwia opracowywanie nowych
rozwiązań technologicznych, a następnie ich wdrażanie. Wiodące firmy kosmiczne w Europie
mają własne działy badawczo-rozwojowe oraz współpracują z instytutami naukowymi
i uczelniami. Należy podkreślić, że obecnie w Polsce to sektor naukowy dysponuje
5
największą wiedzą, doświadczeniem i kompetencjami w zakresie aktywności kosmicznej,
podczas gdy większość przedsiębiorstw dopiero rozpoczyna działania w tym obszarze.
Dlatego też należy wspierać nawiązywanie kontaktów i współpracy pomiędzy jednostkami
naukowymi a firmami komercyjnymi, transfer technologii, wymianę know-how, rozwój spinoffów itp., między innymi poprzez:
tworzenie polskich konsorcjów przemysłowo-naukowych w celu ubiegania się
o kontrakty w przetargach ESA (w tym zwłaszcza w ramach Task Force),
komercjalizacja wyników prac naukowych (w tym zabezpieczanie praw autorskich np. do
software’u, prawa własności intelektualnej, patenty itp.).
Rozwój aplikacji satelitarnych i segmentu downstream
Obecnie bardzo dynamicznie rozwija się światowy rynek aplikacji satelitarnych.
Znajdują one zastosowanie w wielu dziedzinach życia gospodarczego i społecznego – we
wszystkich rodzajach transportu, gospodarce przestrzennej, monitorowaniu i zarządzaniu
środowiskiem, energii, rolnictwie, rybołówstwie, ubezpieczeniach i bankowości, obronności,
bezpieczeństwie i zarządzaniu kryzysowym i wielu innych. Z perspektywy polskiego sektora
kosmicznego, uwzględniając jego obecny potencjał technologiczny i finansowy, szczególnie
istotny jest fakt, że „bariery wejścia” na ten segment rynku są znacznie niższe niż
w segmencie upstream (mniejsze nakłady własne, mniej skomplikowane zaplecze badawcze
i infrastrukturalne, mniej wygórowane wymagania techniczne). Polskie podmioty
w konkurencji z firmami zachodnimi mogą wykorzystywać swoje mocne strony, takie jak
bardzo dobrze rozwinięte technologie IT, niższe koszty pracy, doświadczenia w pokrewnych
dziedzinach (możliwość wytworzenia porównywalnej jakości elektroniki czy komponentów
do segmentu naziemnego i konkurowanie ceną). Nowe usługi oparte na technikach
satelitarnych mogą stosunkowo łatwo znaleźć klientów, zarówno instytucjonalnych,
jak i indywidualnych (np. aplikacje do nawigacji satelitarnej), a zatem relatywnie najszybciej
umożliwić osiągnięcie zadowalającej stopy zwrotu z inwestycji.
W ramach obszaru nawigacji i pozycjonowania zadaniem priorytetowym jest: osiągnięcie
zdolności do wykorzystania usługi PRS (Public Regulated Service) systemu Galileo
w aplikacjach i urządzeniach służb państwowych. Zgodnie z wymaganiami wojskowymi,
najbardziej pożądanymi rozwiązaniami będą aplikacje i odbiorniki dwusystemowe,
wykorzystujące sygnały PPS (Precise Positioning Service) systemu NAVSTAR GPS
oraz PRS systemu Galileo z możliwością współpracy z inercyjnymi urządzeniami
nawigacyjnymi.
W ramach obszaru łączności satelitarnej zadaniem priorytetowym jest: osiągniecie zdolności
do transmisji informacji (danych) na odległościach pozahoryzontowych. Z budżetu MON
finansowane jest przedsięwzięcie Budowa Centrum Łączności Satelitarnej w Białobrzegach,
ujęte w „Planie modernizacji technicznej Sił Zbrojnych RP w latach 2013-2022”. Siły Zbrojne
RP potrzebują zdolności do eksploatacji systemów łączności satelitarnej do zabezpieczenia
realizacji zadań w kraju i poza granicami (zabezpieczenie polskich kontyngentów
wojskowych). W związku powyższym, strona polska uczestnicząc w realizacji programu
kosmicznego, powinna dążyć do rozwiązań, którego umożliwią wykorzystanie zasobów
6
transmisyjnych o zabezpieczenia wymiany informacji w systemach dowodzenia
Sił Zbrojnych. W sytuacji, gdy budowa narodowego satelity nie będzie możliwa, należy dążyć
do uzyskania zasobów transmisyjnych na satelicie wyniesionym przy współpracy z innymi
krajami, które mogłyby być zarządzane przez Polskę i mogłyby zaspokoić potrzeby
Sił Zbrojnych.
Proponowane działania obejmują:
rozwój i demonstracje nowych produktów i usług wykorzystujących techniki satelitarne,
zwłaszcza dla potrzeb administracji publicznej (w tym np. w ramach programów
Integrated Applications, EOEP4, EGEP w ESA oraz programów UE – Galileo, EGNOS,
Copernicus, Horizon 2020),
rozwój technologii dla segmentu naziemnego (np. elektronika, oprogramowanie,
przekaźniki, anteny, elementy optyczne i optoelektroniczne),
badania naukowe, rozwój technologiczny i innowacje w polskim sektorze kosmicznym w
ramach funduszy strukturalnych.
Działania informacyjne
Z przeprowadzonych dotychczas analiz eksperckich oraz bieżących kontaktów
z sektorem kosmicznym w Polsce wynika, że jedną z głównych przeszkód w jego bardziej
dynamicznym rozwoju jest brak potrzebnych informacji. Problem ten występuje zarówno
w wymiarze krajowym, jak i międzynarodowym i dotyczy wszystkich potencjalnie
zainteresowanych podmiotów. Polskie jednostki nie posiadają dostatecznej wiedzy
o obecnych i planowanych działaniach ESA, w których być może mogłyby uczestniczyć,
oraz nie znają zasad i procedur administracyjnych oraz wymagań technicznych Agencji.
Nie mają również wystarczających informacji o potencjalnych partnerach z innych krajów
ESA, z którymi mogliby nawiązać współpracę, co ma kluczowe znaczenie w tworzeniu
międzynarodowych konsorcjów ubiegających się o realizację projektów ESA w programach
obowiązkowych i opcjonalnych (poza działaniami Task Force). Z drugiej strony także
podmioty zagraniczne nie znają dostatecznie polskiego potencjału naukowotechnologicznego,
co
utrudnia
im
poszukiwanie
ewentualnych
partnerów
czy podwykonawców w naszym kraju. Ponadto opinia publiczna w Polsce oraz potencjalni
użytkownicy rozwiązań opartych o techniki satelitarne często nie mają świadomości
ich istnienia i korzyści, jakie może przynieść ich zastosowanie (na przykład dla usprawnienia
realizacji niektórych zadań administracji publicznej różnego szczebla). W związku
z powyższym niezbędne jest podjęcie następujących działań:
organizacja konferencji, warsztatów i innych wydarzeń poświęconych programom
i projektom ESA (zakres merytoryczny i wymagania techniczne – kontynuacja obecnych
działań MG i PARP),
organizacja warsztatów i spotkań informacyjnych na temat procedur administracyjnych
ESA, sposobu pisania wniosków projektowych, planowania finansowego, zarządzania
projektami ESA itp.,
bieżąca aktualizacja ogólnodostępnej bazy podstawowych danych o podmiotach polskiego
sektora kosmicznego – ich kompetencjach, doświadczeniu, obszarach zainteresowania itp.
7
(w języku polskim i angielskim), umożliwiającej wyszukiwanie potencjalnych partnerów
w poszczególnych obszarach działalności ESA (baza uwzględniająca podstawowe,
publicznie dostępne, informacje o 100 firmach, które zautoryzowały informacje o sobie
jest na stronie PARP, w podziale na sześć kategorii: http://tk.parp.gov.pl/),
upowszechnianie wiedzy o polskim sektorze kosmicznym w innych krajach ESA
(w miarę możliwości w bieżącej działalności WPHI2, we współpracy z MSZ, organizacja
dedykowanych wydarzeń, wizyty i kontakty bilateralne, udział w imprezach branżowych
np. targach, konferencjach itp.),
promocja tematyki technik satelitarnych w mediach, wśród opinii publicznej
i w administracji publicznej (w szczególności przykłady udanych zastosowań takich
rozwiązań w Polsce).
Powołanie dedykowanej struktury organizacyjnej (biuro/agencja)
Efektywne prowadzenie polityki kosmicznej zarówno na forum międzynarodowym
(w tym zwłaszcza w ramach ESA i UE), jak i krajowym, wymaga sprawnej organizacji
i koordynacji wszystkich podejmowanych działań, tak aby zmaksymalizować ich oczekiwane
efekty. W szczególności niezbędny jest właściwy, szybki przepływ informacji w obrębie
delegacji Polski do ESA, ze względu na różnorodne powiązania merytoryczne i techniczne
pomiędzy poszczególnymi programami Agencji. W celu zapewnienia właściwego zwrotu
geograficznego polskiej składki do ESA administracja publiczna musi aktywnie
współpracować z polskim sektorem kosmicznym, wspierać jego rozwój i promować potencjał
przemysłowo-naukowy i osiągnięcia w kraju i za granicą. W okresie przejściowym realizację
tych zadań może ułatwiać Task Force ESA – PL, jednakże zgodnie z zasadami ESA Polska
(podobnie jak wcześniej przystępujące do Agencji kraje, np. Portugalia czy Czechy)
stopniowo będzie przejmować pełną odpowiedzialność. Na szczeblu politycznym polską
działalność kosmiczną koordynuje Zespół Międzyresortowy pod przewodnictwem MG,
jednakże konieczne jest zapewnienie mu właściwego wsparcia operacyjnego. Dlatego też,
proponuje się powołanie dedykowanej struktury organizacyjnej, która:
reprezentuje Polskę w operacyjnych (merytorycznych) i decyzyjnych organach ESA i UE
(komitety i grupy programowe ESA, grupy robocze, komitety i agencje UE),
opracowuje, wdraża i aktualizuje założenia polskiej polityki kosmicznej (zatwierdzane
przez Zespół Międzyresortowy),
określa współpracę pomiędzy podmiotami naukowymi i przemysłowymi w celu
zwiększania innowacyjności gospodarki,
określa aktywność międzynarodową polskiego sektora kosmicznego (udział
w programach ESA, UE, EUMETSAT, EDA i innych),
prowadzi bieżące działania informacyjne i promocyjne.
Aby ukierunkować wszystkie opisane powyżej działania, niniejszy dokument określa
główne obszary/zadania celowe wynikające z określonych w Programie priorytetów,
2
Wydziały Promocji i Handlu Ministerstwa Gospodarki znajdujące się na całym świecie.
8
metody/sposoby ich realizacji, instytucje zaangażowane w ich wdrożenie oraz źródła
finansowania.
3. Przedsięwzięcia determinujące rozwój sektora kosmicznego w Polsce
3.1. Budowa kompetencji w obszarze technologii kosmicznych - segment
kosmiczny i naziemny
3.1.1. Satelitarna obserwacja Ziemi
1. Budowa narodowego systemu optoelektronicznej obserwacji Ziemi.
Zadanie obejmuje następujące kierunki interwencji z programu:
Przygotowanie studium wykonalności polskiego satelity obserwacyjnego o bardzo
wysokiej rozdzielczości przestrzennej,
Budowa narodowych zdolności w zakresie rozpoznania obrazowego i łączności dla
potrzeb administracji publicznej, sił zbrojnych, służby zagranicznej oraz instytucji
reagowania kryzysowego, w tym udział Polski w programie MUSIS.
W dłuższej perspektywie wspieranie działań mających na celu budowę własnego
satelity obserwacyjnego.
Odpowiedzialny za zadanie: MON
Współpracujący: MSW, MAC, MSZ
Finansowanie: NCBiR (700 mln PLN),
Zakres czasowy realizacji całości: 2013 – 2021
Szczegóły dotyczące realizacji:
Program ma charakter interdyscyplinarny. Poza obszarem „obserwacji satelitarnych”
zapewnia również rozwój następujących obszarów priorytetowych zdefiniowanych
„Programie”, tj. „technologie kosmiczne”, „obronność i bezpieczeństwo narodowe”,
„zarządzanie kryzysowe”.
Na wniosek MON Narodowe Centrum Badań i Rozwoju rozpoczęło realizację
programu strategicznego pod nazwą „Satelitarny system optoelektronicznej obserwacji
Ziemi” zwanego dalej Programem Strategicznym (PS). Program zakłada budowę satelitów
obserwacyjnych, które mogą zaspokajać zarówno potrzeby Wojska Polskiego jaki i innych
podmiotów gospodarki narodowej w zakresie dostępu do satelitarnych danych obrazowych.
Program umożliwia zaspokojenie zarówno wymaganych zdolności operacyjnych w obszarze
bezpieczeństwa i obronności jak i potrzeb gospodarki narodowej w zakresie dostępu do
wysokorozdzielczych danych satelitarnych (rolnictwo, gospodarka przestrzenna,
infrastruktura, ochrona środowiska, zarządzanie kryzysowe, monitoring i statystyka i wiele
innych).
Główne cele realizowane przez ww. Program Strategiczny obejmują opracowanie
technologii i urządzeń oraz budowę satelitarnego systemu optoelektronicznej obserwacji
Ziemi, rozwój infrastruktury badawczej w zakresie nowych technologii związanych
9
z platformami i sensorami satelitarnymi, rozwój polskiego potencjału naukowo przemysłowego w zakresie innowacyjnych technologii obronnych/kosmicznych.
Projekt obejmuje m.in. zdefiniowanie architektury systemu i użycia możliwych
rozwiązań technologicznych wraz z ich szczegółową oceną, określenie możliwości
współpracy międzynarodowej przy wykonaniu projektu, opracowanie koncepcji systemu,
przeprowadzenie badań naukowych, wykonanie prototypów, przeprowadzenie testów
aż do operacyjnego uruchomienia systemu.
Projekt zakłada osiągnięcie IX poziomu technologicznego, który pozwala
na wykorzystanie opracowanego systemu w warunkach rzeczywistych.
Projekt realizowany jest również w celu przyszłościowego wykorzystania zdolności
operacyjnych powstałych platform satelitarnych w układzie cywilno – wojskowym.
Poza samą budową systemu satelitarnego realizowane będą również przedsięwzięcia dot.:
określenia ogólnych zasad współużytkowania komponentu satelitarnego w układzie
cywilno – wojskowym;
zidentyfikowania obszarów współpracy, wymagających stworzenia lub modyfikacji
istniejących regulacji formalno – prawnych;
określenia zasad dostępu do wysokorozdzielczych danych obrazowych przez
zainteresowane instytucje/podmioty administracji państwowej;
określenia możliwości i zasad dostępu do wysokorozdzielczych danych obrazowych
przez inne podmioty na zasadach komercyjnych;
opracowania i wdrożenia niezbędnych rozwiązań legislacyjnych i organizacyjnych
zapewniających realizację ww. przedsięwzięć.
Po wejściu Programu w fazę realizacyjną projektu, planowane jest powołanie Zespołu
Międzyresortowego złożonego
z przedstawicieli zainteresowanych ministerstw
odpowiedzialny za realizację ww. zadań lub powierzenie ich instytucji/agencji kosmicznej,
jeżeli zostanie do tego czasu utworzona i będzie operacyjna.
Najkorzystniejszym rozwiązaniem jest uczestnictwo w programie MUSIS z własną
platformą satelitarną. Rozwój ewentualnej współpracy w tym zakresie będzie możliwy po
wejściu w fazę realizacyjną Programu Strategicznego. W przypadku zadeklarowania
polskiego satelitarnego systemu obserwacyjnego do programu MUSIS możliwy będzie udział
polskich podmiotów w realizacji projektów mających na celu zapewnienie eksploatacji
polskich satelitów w układzie międzynarodowym.
2. Wsparcie udziału polskich podwykonawców w budowie i eksploatacji systemów
Copernicus oraz w projektach EUMETSAT dot. satelitów MetOp drugiej generacji.
Zadanie realizuje również część następującego kierunku interwencji z programu:
Aktywne wspieranie uczestnictwa polskich podwykonawców w programie kosmicznym
UE zarządzanym przez ESA (głównie budowa i eksploatacja systemów Copernicus).
Odpowiedzialny za zadanie: w zakresie EUMETSAT – MŚ, w zakresie Copernicus –
MNiSW
Współpracujący: MAC, MG
Finansowanie: programy UE, ESA, EUMETSAT
10
Zakres czasowy realizacji całości: 2013 - 2020
Wkład MŚ oczekiwany w ramach konsultacji międzyresortowych.
W skład struktury obserwacyjnej systemów Copernicus wchodzą satelity
obserwacyjne, będące źródłem danych satelitarnych oraz źródła danych naziemnych.
Satelity teledetekcyjne: wielozadaniowe satelity do obserwacji obszarów lądowych,
meteorologiczne, oceanograficzne, geofizyczne, geodezyjne i glacjologiczne dostarczają
regularnie ogólnie dostępnych, standardowych i powtarzalnych danych o bogatym zakresie
tematycznym. Program ESA na najbliższe lata obejmuje konstrukcję i umieszczenie na
orbicie nowej generacji satelitów Sentinel. Ich celem będzie zapewnienie operacyjnego
funkcjonowania projektów objętych inicjatywą Copernicus. Planuje się wykorzystanie pięciu
satelitów:
Sentinel-1 do ciągłego monitorowania lądów i oceanów;
Sentinel-2 do szczegółowego monitorowania powierzchni Ziemi;
Sentinel-3 do monitorowania temperatury i barwy lądów i oceanów oraz topografii
powierzchni mórz;
Sentinel-4 do monitorowania atmosfery;
Sentinel-5 do monitorowania lądów i atmosfery.
Budowa satelitów jest jednym z elementów programu opcjonalnego ESA GMES
in Situ Component (GSC), w który Polska jest zaangażowana.
Drugi główny element infrastruktury obserwacyjnej w ramach inicjatywy Copernicus, poza
komponentem danych satelitarnych, to komponent danych naziemnych. Europejska sieć
zbierania danych naziemnych oparta jest na działalności licznych międzynarodowych
i krajowych instytucji, regulowanej międzynarodowymi lub wewnętrznymi przepisami,
jednakże nie w pełni dostosowanymi do wymogów zakładanych dla systemu Copernicus.
Stąd też w celu skoordynowania i konsolidacji dotychczas działających sieci zbierania danych
naziemnych na potrzeby Copernicus wyznaczono EEA, organizację o ogólnoeuropejskim
charakterze. Jej statutowym działaniem jest dostarczanie wiarygodnej, niezależnej informacji
o stanie środowiska. Organizacja ta zrzesza 32 kraje, w tym Polskę, tworząc i udostępniając
bazy danych o różnych komponentach środowiska, m.in. o pokryciu i użytkowaniu terenu,
zasobach wodnych, zanieczyszczeniu powietrza, zmianach klimatu, bioróżnorodności.
Dane naziemne stanowią istotny komponent programów operacyjnych realizowanych
w ramach Copernicusa, będąc nieodzownym elementem służącym do walidacji metod
bazujących na danych satelitarnych. Stąd też działalność EEA i współpraca z organizacjami
krajowymi w zakresie dostarczania danych są ważnymi składnikami tworzenia wiarygodnych
produktów służących monitorowaniu środowiska w skali globalnej lub regionalnej.
Sporządzenie opinii dotyczącej udziału polskich jednostek naukowych
i przedsiębiorców prowadzących działalność w sektorze kosmicznym w budowie komponentu
satelitarnego programu Copernicus oraz wdrożenia tego komponentu w Polsce będzie jednym
z zadań Zespołu doradczego Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego - Komitetu
Koordynacyjnego do spraw Planu Działania Programu Copernicus, który zostanie powołany
w najbliższym czasie.
11
3. Budowa satelity obserwacyjnego w ramach części polskiej składki do ESA,
zarządzanej przez TASK FORCE.
Odpowiedzialny za zadanie: MG
Współpracujący: MON, MSW, MAC
Finansowanie: polska część składki do ESA zarządzana w ramach Task Force
Część środków będących w zarządzaniu Zespołu zadaniowego Polska-ESA
i przeznaczonych na konkursy tylko dla polskich wnioskodawców mogłaby być przeznaczona
na jeden dobrze zdefiniowany projekt małego satelity. W kontekście tej inicjatywy Zespół
podjąłby działania polegające na stworzeniu projektu budowy przez Polskę małego satelity o
masie 100-250 kg. Ten wielozadaniowy satelita mógłby być wyposażony w instrumenty
służące obserwacji Ziemi. Przewidywany koszt projektu wyniesie 8-15 mln EUR i będzie
w dużej mierze zależał od wyposażenia satelity.
W pierwszej kolejności zostałyby przeprowadzone dwa studia wykonalności, dla stworzenia
dwóch alternatywnych koncepcji po których zostanie podjęta decyzja o przystąpieniu do
realizacji wybranego projektu.
Głównym wykonawcą projektu powinno być wybrane w konkursie polskie przedsiębiorstwo,
które zorganizuje konsorcjum, jednakże satelita powstanie w oparciu o współpracę polskiego
sektora przemysłowego z europejskimi partnerami, co oznacza, że część elementów satelity
zostanie wyprodukowana za granicą.
Argumenty za realizacją takiego zintegrowanego projektu przez polskie przedsiębiorstwa są
następujące:
- pokazanie możliwości Polski jako przyszłego integratora małych platform satelitarnych
oraz zademonstrowanie potencjalnej przewagi konkurencyjnej,
- nawiązanie kontaktów z partnerami z zagranicy i włączenie polskiego sektora przemysłu
do europejskiego łańcucha dostaw przemysłu kosmicznego,
- zdobycie przez polskie firmy wiedzy w zakresie budowy podsystemów satelitarnych,
- możliwość pozyskania umiejętności w zakresie operacyjnej obsługi i monitorowania
systemów satelitarnych.
Po zakończeniu naboru propozycji projektów w ramach I Konkursu i ich ewaluacji realnie
będzie można ocenić uwarunkowania dla takiego zintegrowanego projektu.
3.1.2. Telekomunikacja satelitarna
1. Udział polskiego przemysłu i ośrodków badawczych w budowie segmentu
naziemnego i kosmicznego związanego z systemem łączności satelitarnej.
Odpowiedzialny za zadanie: sektor naukowo-przemysłowy
Finansowanie: programy UE, ESA
12
Polskie przedsiębiorstwa oraz ośrodki badawcze posiadają odpowiednie kompetencje
aby w okresie 5 lat stworzyć segment naziemny umożliwiający rozwinięcie infrastruktury
komunikacji satelitarnej na potrzeby wojska oraz służb odpowiedzialnych za bezpieczeństwo
publiczne. Działania firm polskiego sektora kosmicznego będą skupiały się na rozwoju
wiedzy i technologii w ww. zakresie wykorzystując do tego istniejące i przyszłe programy
unijne i ESA.
2. Rozwój infrastruktury łączności satelitarnej dla obszaru wojskowego, reagowania
kryzysowego i cywilnego.
Zadanie łączy w sobie następujące kierunki interwencji z programu:
Rozwój infrastruktury łączności satelitarnej.
Stworzenie systemu łączności satelitarnej z podziałem na część wojskową/reagowania
kryzysowego i cywilną,
Budowa Centrum Łączności Satelitarnej w Białobrzegach.
Odpowiedzialny za zadanie: dla obszaru wojskowego - MON, dla obszaru zarządzania
kryzysowego – MSW
Współpracujący: MSZ, MAC
Finansowanie: programy ESA, budżet MON
Rozbudowa (narodowej lub we współpracy z wybranymi państwami) infrastruktury
łączności satelitarnej (w segmencie upstream i downstream) zwiększyłaby niezawodność,
ciągłość, różnorodność i bezpieczeństwo komunikacji. Nowe zasoby transmisyjne znajdą
zastosowanie przy realizacji statutowych zadań. Dlatego z budżetu MON finansowane jest
przedsięwzięcie Budowa Centrum Łączności Satelitarnej w Białobrzegach, ujęte w „Planie
modernizacji technicznej Sił Zbrojnych RP w latach 2013-2022”.
Siły Zbrojne RP potrzebują zdolności do eksploatacji systemów łączności satelitarnej do
zabezpieczenia realizacji zadań w kraju i poza granicami (zabezpieczenie polskich
kontyngentów wojskowych). W związku powyższym, strona polska uczestnicząc w realizacji
programu kosmicznego, powinna dążyć do budowy narodowego satelity, którego zasoby
transmisyjne mogłyby być, w części wykorzystywane do zabezpieczenia wymiany informacji
w systemach dowodzenia Sił Zbrojnych. Uzasadniona ekonomicznie jest tylko budowa
satelity o dualnym wojskowo/cywilnym przeznaczeniu. W sytuacji, gdy budowa narodowego
satelity nie będzie możliwa, należy dążyć do uzyskania zasobów transmisyjnych na satelicie
wyniesionym przy współpracy z innymi krajami, które mogłyby być zarządzane przez Polskę
i mogłyby zaspokoić potrzeby Sił Zbrojnych.
W ramach przedmiotowego zadania w obszarze zarządzania kryzysowego,
Ministerstwo Spraw Zagranicznych analizuje zapotrzebowanie na zastosowanie systemów
łączności satelitarnej w zakresie transmisji głosu, wideo i danych do komunikacji
z placówkami na obszarach niestabilnych; do komunikacji z placówkami w sytuacjach
kryzysowych (np. uszkodzenie lokalnej infrastruktury telekomunikacyjnej po katastrofach
naturalnych); do nowych form komunikacji (np. wideokonferencje) z placówkami
13
w państwach o niedostatecznie rozwiniętej infrastrukturze
oraz jako alternatywny kanał komunikacji na terytorium RP i poza nim.
telekomunikacyjnej;
3. Wspieranie rozwoju kompetencji przemysłu współpracy z partnerami
zagranicznymi w zakresie segmentu kosmicznego telekomunikacji satelitarnej.
Zadanie obejmuje następujące kierunek interwencji z programu:
W dłuższej perspektywie wspieranie działań mających na celu udział w budowie
wspólnego satelity telekomunikacyjnego oraz współpracę z partnerami zagranicznymi
w tym zakresie.
Współpracujący: MON, MAC, PARP
Finansowanie: programy ESA, EDA, dotacja podmiotowa PARP
Ministerstwo Gospodarki w celu wspierania kompetencji sektora naukowo –
przemysłowego w budowaniu relacji i współpracy z partnerami zagranicznymi realizuje
następujące działania:
uczestniczy w posiedzeniach komitetów i grup UE, ESA,
organizuje warsztaty dla przemysłu,
wspiera i umożliwia dwustronne kontakty z przemysłem i zarządzającymi programami,
promuje w ramach Task Force współpracę z polskim sektorem kosmicznym,
dostosowuje polski udział w subskrypcji programów w zależności od aktywności polskich
podmiotów rynkowych w realizowanych kontraktach.
W zakresie działań operacyjnych, informacyjnych i wsparcia merytorycznego
przedsiębiorstw PARP, jako instytucja dedykowana wspieraniu środowisk biznesowych
będzie działać na rzecz: współpracy z podmiotami zagranicznymi, przez budowę platformy
wymiany informacji pomiędzy firmami, dzięki której przedsiębiorcy mogliby wymieniać się
doświadczeniami o dotychczasowej współpracy z partnerami biznesowymi sektora
kosmicznego. Ponadto, PARP działa w kierunku utworzenia i prowadzenia dedykowanego
portalu i wydawnictwa, organizacji spotkań tematycznych i misji zagranicznych, prowadzenia
warsztatów/szkoleń z technik negocjacji, zagadnień prawnych (zawieranie umów
międzynarodowych, problematyka własności intelektualnej, itp.) oraz finansowania
i rozliczania projektów.
3.1.3. Nowe technologie i eksploracja przestrzeni kosmicznej
1. Wspieranie udziału w programach ESA: rozwoju małych platform satelitarnych;
eksploracji w obszarze rozwoju robotów planetarnych; budowy misji planetarnych.
Odpowiedzialny za zadanie: MG, MNiSW, MAC
Współpracujący: PARP, ZPSK
14
Finansowanie: programy UE, ESA, dotacja podmiotowa PARP, NCBiR, budżety własne
resortów
Polska będzie wspierać udział polskiego sektora naukowo – przemysłowego
w programach ESA poprzez :
uczestnictwo w posiedzeniach komitetów i grup ESA,
organizację warsztatów dla przemysłu,
wspieranie i ułatwianie bilateralnych kontaktów pomiędzy przemysłem polskim,
a zarządzającymi projektami ESA oraz firmami i instytutami z innych krajów
członkowskich,
promowania za pomocą Task Force współpracy z polskim sektorem kosmicznym
w ramach technologii wykorzystywanych w różnych programach ESA,
zwiększanie polskiego udziału w subskrypcji programów opcjonalnych ESA w zależności
od aktywności polskich podmiotów rynkowych w kontraktach.
będzie działać na rzecz współpracy z ESA przez budowę platformy wymiany informacji
pomiędzy firmami, dzięki której przedsiębiorcy mogliby wymieniać się doświadczeniami
o dotychczasowej współpracy zarówno z Europejską Agencją Kosmiczną jak i partnerami
biznesowymi sektora kosmicznego. Ponadto, PARP działa w kierunku utworzenia
i prowadzenia dedykowanego portalu i wydawnictwa, organizacji spotkań tematycznych
i misji zagranicznych, prowadzenia warsztatów/szkoleń z technik negocjacji, zagadnień
prawnych (zawieranie umów międzynarodowych, problematyka własności intelektualnej, itp.)
oraz finansowania i rozliczania projektów.
2. Realizacji projektów w zakresie: podsystemów małych satelitów (platform
satelitarnych), w tym systemów stabilizacji położenia i systemów zasilania,
mechaniki precyzyjnej, systemów optycznych i optoelektroniki, rozwoju
autonomicznych systemów decyzyjnych, automatyki i robotyki kosmicznej,
w szczególności systemów mechanicznych i sterowania, anten i telekomunikacji,
nowych materiałów, silników rakietowych oraz badań naukowych i edukacji.
Odpowiedzialny za zadanie: sektor naukowo-przemysłowy
Finansowanie: programy ESA, NCBiR
Zakres czasowy realizacji całości: podstawowe kompetencje podmiotów sektora
kosmicznego w wyżej wymienionych obszarach powinny być wykształcone w czasie
5 letniego okresu przejściowego polskiego członkowstwa w ESA. Po okresie przejściowym
podmioty polskiego sektora kosmicznego powinny być zdolne do dostarczania pojedynczych
komponentów oraz podsystemów na misje badawcze i planetarne. Po okresie przejściowym
polski sektor kosmiczny powinien również posiadać kompetencje umożliwiające znaczny
15
udział w budowie małych platform satelitarnych. Powinna mieć także wykształcone
kompetencje umożliwiające zaplanowanie i kontrolowanie rozwoju własnej platformy.
3. Udział w programie Space Situational Awareness (SSA), aby uzyskać możliwie
najlepszy dostęp do danych obserwacyjnych.
Zadanie obejmuje również następujący kierunek interwencji z programu:
Samodzielne monitorowanie rozwoju sytuacji w zakresie rozmieszczenia broni
w przestrzeni kosmicznej, w tym analizowanie sytuacji faktycznej i jej konsekwencji
politycznych oraz gromadzenie dostępnych informacji technicznych.
Współpracujący: MON, MSZ
Finansowanie: programy UE, ESA, EDA, NCBiR, dotacja podmiotowa PARP, budżety
własne resortów MG i MON
W związku z osiąganiem autonomicznych zdolności satelitarnych wzrastać będzie
znaczenie problematyki monitorowania zagrożeń w przestrzeni kosmicznej. Wiąże się to
z koniecznością rozwoju technologii obserwacji przestrzeni kosmicznej, w tym w ramach
projektów międzynarodowych, w szczególności realizowanych w Europejskiej Agencji
Kosmicznej oraz Europejskiej Agencji Obrony. Na obecnym etapie szczególnie istotne będzie
zaangażowanie polskich podmiotów w prace związane z projektami SSA (Space Situational
Awareness).
Polska będzie uczestniczyć w realizacji programu SSA poprzez:
udział w posiedzeniach, organizację warsztatów dla przemysłu, ułatwianie kontaktów
pomiędzy przemysłem polskim, a zarządzającymi projektami w ramach SSA oraz firmami
i instytutami z innych krajów członkowskich (realizuje MG),
wykorzystanie Task Force w celu promowania współpracy z polskim sektorem
kosmicznym w ramach technologii wykorzystywanych w SSA,
zwiększanie polskiego udziału w subskrypcji programu w zależności od aktywności
polskich podmiotów rynkowych w kontraktach realizowanych w ramach SSA,
zaangażowanie w prace nad SST w ramach programów unijnych. Wspieranie idei
połączenia działań z programem SSA realizowanym przez ESA.
Polska będzie brała udział w realizacji programu SSA również poprzez zaangażowanie
w prace nad SST w ramach programów unijnych. Jednocześnie MG będzie wspierać ideę
połączenia działań z programem SSA realizowanym przez ESA.
MON i MG będą wspierać polskich podwykonawców przez aktywny udział i promowanie
polskiego sektora kosmicznego na Komitetach i Radach ESA, EDA i UE, w których biorą
udział.
będzie działać na rzecz: współpracy z podmiotami zagranicznymi, w tym z ESA przez
budowę platformy wymiany informacji pomiędzy firmami, dzięki której przedsiębiorcy
16
mogliby wymieniać się doświadczeniami o dotychczasowej współpracy zarówno
z Europejską Agencją Kosmiczną jak i partnerami biznesowymi sektora kosmicznego;
utworzenia i prowadzenia dedykowanego portalu i wydawnictwa, organizacji spotkań
tematycznych i misji zagranicznych; prowadzenia warsztatów/szkoleń z technik negocjacji,
zagadnień prawnych (zawieranie umów międzynarodowych, problematyka własności
intelektualnej, itp.) oraz finansowania projektów ESA; udzielania wsparcia doradczego
w zakresie rozliczania projektów międzynarodowych (opodatkowania krajowego, w UE, itp.).
Militaryzacja przestrzeni kosmicznej spowodowałaby istotne przewartościowania
w środowisku bezpieczeństwa i wymusiła na państwach i organizacjach bezpieczeństwa
tworzenie kosztownych strategii zaradczych. Postawiłaby także pod znakiem zapytania
bezpieczeństwo konstelacji satelitów służących społeczeństwom i gospodarkom – szczególnie
w sytuacji, gdy wzrasta liczba państw posiadających zdolności do wynoszenia broni
w przestrzeń kosmiczną, a także niszczenia infrastruktury orbitalnej z Ziemi.
Wiedza o ew. zasobach wojskowych wynoszonych w przestrzeń kosmiczną stanowiłaby
niezbędny punkt wyjścia do inicjatyw dyplomatycznych przy tworzeniu międzynarodowych
regulacji zapobiegających ew. eskalacji działań. Przedstawiciele RP uczestniczą w dyskusjach
na forach ONZ (np. COPUOS), UE (np. CODUN-Space) czy NATO w celu uzyskania
informacji o ew. militaryzacji (i jej zakresie) przestrzeni kosmicznej.
4. Wspieranie uczestnictwa polskich podmiotów w realizacji programów związanych z
bezpieczeństwem i obronnością.
Wspieranie udziału polskich podmiotów w realizacji programów EDA,
Uczestnictwo w programach Europejskiej Agencji Obrony ,
Udział we wspólnych projektach UE, ESA i EDA realizowanych w ramach European
Framework Cooperation i podobnych inicjatywach,
Budowa narodowych zdolności w zakresie rozpoznania obrazowego i łączności dla
potrzeb administracji publicznej, sił zbrojnych oraz instytucji reagowania
kryzysowego, w tym udział Polski w programie MUSIS.
Odpowiedzialny za zadanie: MON, MG, MNISW
Finansowanie: budżet MON, MG, MNiSW, NCBiR, programu UE, ESA
Obecnie Polska uczestniczy w Programie MUSIS (ang. Multinational Space-Based
Imaging System for Surveillance, Reconnaissance and Observation) realizowanym pod
patronatem EDA. Najkorzystniejszym rozwiązaniem jest uczestnictwo z własna platformą
satelitarną, dlatego rozwój ewentualnej współpracy w tym zakresie będzie możliwy po
wejściu w fazę realizacyjna Programu Strategicznego NCBiR – projektu budowy polskiego
satelity. Udział polskich podmiotów sektora kosmicznego jest możliwy w zaangażowanie w
ww. projekt.
Na wniosek MON Narodowe Centrum Badań i Rozwoju rozpoczęło realizację
programu strategicznego pod nazwą „Satelitarny system optoelektronicznej obserwacji
17
Ziemi”. Program zakłada budowę satelitów obserwacyjnych, które mogą zaspokajać zarówno
potrzeby Wojska Polskiego jaki i innych podmiotów gospodarki narodowej w zakresie
dostępu do satelitarnych danych obrazowych.
W zakresie rozpoznania wojskowego projektem priorytetowym jest uzyskanie
narodowych autonomicznych zdolności do satelitarnej obserwacji Ziemi oraz budowa
zaawansowanych narzędzi do przetwarzania i wykorzystywania satelitarnych danych
obrazowych.
Równolegle w związku z osiąganiem autonomicznych zdolności satelitarnych
wzrastać będzie znaczenie problematyki monitorowania zagrożeń w przestrzeni kosmicznej.
Wiąże się to z koniecznością rozwoju technologii obserwacji przestrzeni kosmicznej, w tym
w ramach projektów międzynarodowych, w szczególności realizowanych w Europejskiej
Agencji Kosmicznej oraz Europejskiej Agencji Obrony. Na obecnym etapie szczególnie
istotne będzie zaangażowanie polskich podmiotów w prace związane z projektami SSA
(Space Situational Awareness).
W ramach działań na szczeblu politycznym MG, MON i MNiSW planuje wspierać
polskich podwykonawców przez aktywny udział i promowanie polskiego sektora
kosmicznego na Komitetach i Radach ESA, EDA i UE. Jednocześnie w ramach tych działań
będą popierać aktywności UE, ESA oraz budować kontakty dwustronne,
w celu wykorzystania pojawiających się szans rozwojowych i uczestnictwa we wspólnych
przedsięwzięciach. W ramach członkowstwa w UE, prowadzony będzie monitoring
rozwiązań i projektów KE, w szczególności w kontekście nowych regulacji i pod kątem
efektywności dla polskiego przemysłu.
3.1.4. Nawigacja i pozycjonowanie
1. Wspieranie udziału polskiego przemysłu i ośrodków badawczych w budowie
segmentu naziemnego i kosmicznego związanego z systemem nawigacji satelitarnej.
Zadanie obejmuje wsparcie polskich podwykonawców w budowie i eksploatacji
systemów EGNOS i Galileo.
Aktywne wspieranie uczestnictwa polskich podwykonawców w programie kosmicznym
UE zarządzanym przez ESA (głównie budowa i eksploatacja systemów Galileo).
Odpowiedzialny za zadanie: MAC
Współpracujący: MG, ZPSK
Finansowanie: programy UE, ESA
Wkład oczekiwany w ramach konsultacji międzyresortowych.
18
3.2. Budowa kompetencji w obszarze wykorzystania danych satelitarnych
3.2.1. Satelitarna obserwacja Ziemi
1. Wspieranie rozwoju i demonstracji nowych produktów opartych na zobrazowaniach
satelitarnych, które odpowiadają konkretnym potrzebom administracji.
Odpowiedzialny za zadanie: GUGiK
Współpracujący: MAC, MSZ, MSW, MSZ
Finansowanie: programy UE, ESA,
W celu zwiększenia efektywności korzystania z technik satelitarnych w administracji
publicznej i innych działach gospodarki narodowej należy zorganizować cykl
krótkookresowych szkoleń, jak też powołać roczne studium podyplomowe z zakresu
przetwarzania zdjęć satelitarnych i praktycznego wykorzystania informacji pozyskiwanej
metodami teledetekcyjnymi.
W związku z powyższym planowane są następujące działania:
Przeprowadzenie spotkań informacyjnych dla przedstawicieli administracji różnych
szczebli.
Opracowanie ankiety dotyczącej oczekiwań pracowników administracji w stosunku
do technik satelitarnych.
Wykonanie analizy potrzeb i oczekiwań pracowników administracji publicznej.
Szkolenie w zakresie korzystania ze zdjęć satelitarnych i serwisów Copernicus
w gospodarce narodowej – „Copernicus transfer”.
Przygotowanie programu szkolenia z zakresu wykorzystania zdjęć satelitarnych w pracach
administracji państwowej i innych działach gospodarki narodowej.
Przeprowadzenie cyklu szkoleń z wykładów i ćwiczeń z zakresu posługiwania się
zdjęciami satelitarnymi i pozyskiwania na ich podstawie informacji zgodnie
z oczekiwaniami uczestników szkolenia.
2. Wspieranie zastosowania serwisów Copernicus, w tym w gospodarce przestrzennej
i w monitorowaniu środowiska.
Odpowiedzialny za zadanie: MNiSW
Współpracujący: MŚ, MRiRW, MTBiGM, MSZ, GUGiK
Finansowanie: programy UE, ESA, polskie programy operacyjne
Najważniejszym zagadnieniem dotyczącym udziału Polski w programie Copernicus
jest jak najbardziej efektywne wykorzystanie programu dla rozwoju kraju. Obejmuje to nie
tylko pełne korzystanie z usług dostarczanych przez koordynowane przez KE operacyjne
19
centra Copernicusa, ale także tworzenie na ich bazie usług pochodnych oraz aktywny udział
polskich interesariuszy w dalszym kształtowaniu programu, który przecież będzie ewoluował.
Nad całością implementacji programu w Polsce będzie czuwał zespól doradczy Ministra
Nauki i Szkolnictwa Wyższego pn. Komitet Koordynacyjny ds. Planu Działania Programu
Copernicus w Polsce. Do zadań Komitetu należeć będą:
1. opracowanie programu szkoleń w zakresie wykorzystania danych satelitarnych i usług
z nimi związanych dla administracji publicznej;
2. przygotowanie projektu badawczego do zgłoszenia w Narodowym Centrum Badań
i Rozwoju z zakresu wzorcowych opracowań dotyczących zastosowania teledetekcji
w zarządzaniu przestrzenią na poziomie gmin, powiatów i województw (z zastrzeżeniem
przygotowania przez Narodowe Centrum Badań i Rozwoju strategicznego kierunku badań
naukowych i prac rozwojowych w zakresie badań kosmicznych);
3. opracowanie planu udziału polskich przedsiębiorstw sektora kosmicznego w budowie
komponentu satelitarnego Copernicus;
4. utworzenie Polskiego Forum Copernicus w Internecie;
5. standaryzacja procedur w zakresie pozyskiwania i analiz danych teledetekcyjnych i in situ;
6. analiza kosztów i korzyści realizacji planu działań implementacyjnych.
Państwowy Instytut Geologiczny przewiduje możliwość realizacji projektów
ukierunkowanych na rozwój systemów Copernicus w sferach: monitoringu osuwisk
oraz terenów zagrożonych osuwiskami; badania oraz monitoringu deformacji terenu
spowodowanych osiadaniami na terenach górniczych; monitoringu erozji brzegów morza
i rzek, zmiany linii brzegowej; monitoringu środowiska i deformacji terenu zwianych
z sekwestracją dwutlenku węgla; monitoringu środowiska i deformacji terenu zwianych
z wydobyciem gazu łupkoweg; oraz badania odkształceń skorupy ziemskiej w skali
regionalnej.
Serwisy Copernicus mają na celu wspomaganie potrzeb użytkowników na poziomie
lokalnym, regionalnym i krajowym działaniami wspierającymi politykę środowiskową i
bezpieczeństwa. Zastosowanie metod satelitarnych w tym zakresie powinno być wspierane
przez organy samorządowe i centralne w taki sposób aby usługodawcy poszczególnych
serwisów mogli je bez przeszkód dostarczać użytkownikom.
Obecnie dostępne są jednolite materiały źródłowe w postaci zdjęć satelitarnych, o różnej
rozdzielczości przestrzennej, pokrywających obszar całego kraju. Już wkrótce będą dostępne
bezpłatnie zdjęcia wykonywane za pomocą satelitów serii Sentinel, których właścicielem
będzie Europejska Agencja Kosmiczna. Parametry tych zdjęć są wystarczające do opracowań
map użytkowania ziemi w skali 1:50 000.
Dlatego w ramach ww. zadania również GUGiK przewiduje następujące działania:
1. Opracowanie szczegółowej mapy użytkowania ziemi/pokrycia terenu na podstawie
wysokorozdzielczych zdjęć satelitarnych. Opracowanie zostanie poprzedzone Studium
Wykonalności, w którym zostaną zawarte informacje o potencjalnych użytkownikach
informacji o pokryciu terenu i użytkowaniu ziemi, zostaną również określone: zakres
potrzeb użytkowników, rozwiązania techniczne w zakresie pozyskiwania informacji o
20
pokryciu terenu i użytkowaniu ziemi na podstawie analizy zdjęć satelitarnych, obszary
zastosowań pozyskanych informacji i sposoby ich wykorzystania, a także zostaną podane
informacje dotyczące form udostępniania informacji oraz projekt i koszty opracowania
szczegółowej mapy użytkowania ziemi w skali określonej w Studium Wykonalności, przy
uwzględnieniu uwag użytkowników.
2. Zwiększenie udziału technik satelitarnych w studiach uwarunkowań i kierunków
zagospodarowania przestrzennego. Opracowanie Studium Wykonalności dotyczącego
określenia możliwości zastosowania zdjęć satelitarnych o dużej rozdzielczości
przestrzennej do opracowań planistycznych na lokalnym i regionalnym poziomie
planowania zagospodarowania przestrzennego. W Studium zostaną zawarte również
informacje odnoszące się do oceny możliwości wykorzystania zdjęć satelitarnych w
monitoringu zagospodarowania przestrzennego, prowadzenia studiów lokalizacyjnych
dużych przedsięwzięć inwestycyjnych, w tym zwłaszcza typu liniowego, prognozowaniu
konfliktów przestrzennych i znajdowania ich optymalnych rozwiązań, a także śledzenia
skutków realizacji doktryny spójności terytorialnej. W Studium Wykonalności zostałyby
przedstawione dobre praktyki w zakresie zastosowań technik satelitarnych w studiach
uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego.
Jednocześnie w ramach zastosowania produktów oraz usług powstałych w ramach
programu Copernicus, Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi planuje uruchomić dodatkowe
działania. MRiRW chce wspierać zastosowania tych produktów oraz usług w inwentaryzacji,
monitorowaniu i zarządzaniu zasobami przyrodniczymi obszarów wiejskich, poprzez
dostarczenie możliwie kompletnej informacji o warunkach prowadzenia działalności
rolniczej, w tym w odniesieniu do struktury pokrycia terenu, elementów krajobrazu,
sezonowej dynamiki oraz zmienności procesów i zjawisk przyrodniczych.
Jednocześnie MRiRW planuje wspierać dostępność do serwisów i narzędzi umożliwiających
analizę oraz interpretację danych przestrzennych przez poszczególnych użytkowników,
zarówno instytucjonalnych, jak i osoby fizyczne zajmujące się rolnictwem. Tutaj należy
podkreślić również działania na rzecz edukacji użytkowników zasobów satelitarnych.
Równolegle, MRiRW uważa za zasadne wspieranie zastosowania produktów oraz usług
powstałych w ramach programów Copernicus oraz Galileo w identyfikacji oraz monitoringu
obszarów przyrodniczo cennych w krajobrazie rolniczym, w celu wyznaczenia w krajobrazie
rolniczym obszarów lub obiektów o walorach przyrodniczych, decydujących o zachowaniu
różnorodności biologicznej i krajobrazowej. Jest to również związane z wdrażaniem
Dyrektyw UE: Siedliskowej, Ptasiej oraz Ramowej Dyrektywy Wodnej, zmiany we Wspólnej
Polityce Rolnej w nowym okresie programowania na lata 2014-2020, konieczność budowy w
skali kraju zasobu geoinformacyjnego o siedliskach kwalifikujących do programu
rolnośrodowiskowego.
Zastosowanie przedmiotowych produktów oraz usług jest również
wartościowe w
optymalizacji monitoringu struktury krajobrazu obszarów wiejskich w kontekście przemian
demograficznych, społeczno-ekonomicznych i uwarunkowań przyrodniczych oraz
skuteczności mechanizmów finansowych; Celowość sformułowania tego działania wynika z
21
zapotrzebowania na określenie wskaźników oraz monitoring efektów wdrażania
poszczególnych działań w ramach PROW jak również płatności bezpośrednich, a także
wypracowanie rozwiązań umożliwiających kompleksowe ujęcie tzw. „greeningu”.
Dodatkowe zastosowanie możliwe do realizacji dotyczy identyfikacji oraz weryfikacji zasięgu
obszarów występowania gleb organicznych wraz z szacowaniem wielkości emisji gazów
cieplarnianych Istniejące w kraju dane dotyczące zasięgu występowania gleb organicznych
wymagają weryfikacji i aktualizacji ze względu na zmiany prowadzące do zaniku materii
organicznej w wyniku procesu mineralizacji. Uzyskanie wiarygodnych informacji o stanie
siedlisk torfowiskowych w kraju jest kluczowe dla oszacowania wielkości emisji dwutlenku
węgla oraz bilansu węgla. Zagadnienie kondycji gleb organicznych oraz ich ochrony poprzez
wspieranie zrównoważonych form gospodarki rolnej wskazywane jest w ratyfikowanym
przez Polskę protokole z Kioto, a także wymieniane w dokumentach KE w kontekście
wprowadzenia nowych norm GAEC, jako kluczowych z względu na ochronę klimatu.
Dotychczasowe doświadczenia związane z wykorzystaniem zarówno zdjęć lotniczych, jak
i zobrazowań satelitarnych pokazują, że teledetekcja, w tym satelitarna oferuje narzędzia
i materiały źródłowe umożliwiające efektywną inwentaryzację torfowisk wraz z
oszacowaniem ich stanu. Warunkiem uzyskania wiarygodnych danych jest dostępność do
zobrazowań pozyskanych w kilku terminach.
Innym elementem wykorzystującym produkty oraz usługi programu Copernicus jest
klasyfikacja i waloryzacja użytków zielonych w kontekście ich produkcyjności oraz walorów
przyrodniczych związanych z zachowaniem różnorodności biologicznej i krajobrazowej.
Odpowiada na zapotrzebowanie związane z szacowaniem w skali kraju produktywności łąk i
pastwisk w kontekście produkcji biomasy oraz zachowaniem walorów przyrodniczych
półnaturalnych ekosystemów trawiastych w warunkach intensyfikacji produkcji rolniczej.
Pozostałe rozważane zadania, realizowane za pośrednictwem programu Copernicus ,
to monitoring zasobów wodnych na obszarach wiejskich, w tym urządzeń hydrotechnicznych
i sieci melioracyjnej, optymalizacja systemu kontroli jakościowej oraz ilościowej wdrażania
mechanizmów finansowych w rolnictwie, budowa systemu szacowania strat w rolnictwie
wynikających ze zjawisk katastrofalnych; optymalizacja produkcji rolniczej.
3. Wytworzenie i systematyczna aktualizacja ortofotomapy kraju, która mogłaby
również posłużyć jako element pomocniczy w aktualizacji baz referencyjnych.
Zadanie obejmuje również następujący kierunek interwencji z programu:
Wytworzenie i systematyczna aktualizacja ortofotomapy kraju, która mogłaby również
posłużyć jako element pomocniczy w aktualizacji baz referencyjnych Systemu
Identyfikacji Działek Rolnych (LPIS).
Finansowanie: budżet zlecających instytucji publicznych
Przykładowy System Identyfikacji Działek Rolnych (LPIS) jest oparty w Polsce na
cyfrowej ortofotomapie. W związku z tym kraj jest regularnie kryty zdjęciami lotniczymi
22
i ortofotomapą z ich opracowania. Utrzymanie ortofotomapy w stanie aktualizacji wymaga
cyklicznego krycia w cyklu około 4 lata, oznacza to, że każdego roku wykonuje się dla tych
potrzeb zdjęcia na około 25% powierzchni kraju. Stosowane są 2 standardy zdjęć
wykonywanych z pułapu lotniczego. Ich parametry wynikają z wymaganej dokładności
ortofotomapy dla potrzeb LPIS.. Wykorzystanie wysokorozdzielczych zdjęć satelitarnych
(dla tworzenia ortofotomapy technicznie jest możliwe, jednak ze względów organizacyjnych
i ekonomicznych nieuzasadnione. Zdjęcia satelitarne są natomiast przydatne i stosowane w
corocznej kampanii kontroli wniosków rolników o dopłaty bezpośrednie. Dotyczy to jednak
relatywnie małych obszarów, a obrazy do tego celu są centralnie zamawiane przez UE.
Obowiązujące przepisy nakładają na GUGiK obowiązek tworzenia i utrzymania w stanie
aktualności cyfrowe ortofotomapy o rozdzielczości (pikselu terenowym) 1 m, 2.5 m, 5 m.
Przydatne do tego celu byłyby zdjęcia z systemów RapidEye i Spot, działających w ramach
ESA. Cykl aktualizacji takich ortofotomap o pokryciu krajowym jest w aktualnej praktyce
stosunkowo długi. Stan ten mógłby ulec zmianie, a zapotrzebowanie na zdjęcia satelitarne
zwiększyć się, w przypadku wzrostu zainteresowania (i potrzeb) administracji publicznej
dostępem do regularnie odświeżanej bazy zobrazowań satelitarnych.
W związku z powyższym planowana jest aktualizacja ortofotomapy w standardzie 1 m
(dla obszarów przygranicznych).
4. Wspieranie badań i rozwoju algorytmów automatycznej i półautomatycznej analizy
zobrazowań, w tym detekcji i analizy zmian.
Współpracujący: sektor naukowo-przemysłowy, MG, MON, MAC, MSW, MSZ, MŚ,
MRiRW, MTBiGM
Finansowanie: NCBiR
Badania naukowe w zakresie analizy zobrazowań, w tym detekcji i analizy zmian
podlegają takim samym regulacjom, jak wszystkie pozostałe badania naukowe. Finansowane
są ze środków przeznaczonych na działalność statutową. Ponadto projekty w tym zakresie
mogą być, w drodze konkursów i po spełnieniu odpowiednich warunków, finansowane
ze środków Narodowego Centrum Nauki oraz Narodowego Centrum Badań i Rozwoju.
W ramach wspierania sektora naukowo – przemysłowego, MG będzie
współpracowało z MNiSW przy tworzeniu obszarów kierunkowych i tematów programów
finansujących rozwój sektora kosmicznego w Polsce, jak również działało na rzecz
intensyfikacji i rozwoju kontaktów bilateralnych w ramach współpracy z partnerami
zagranicznymi
Z uwagi na powiązanie zadania z innymi obszarami, GUGiK planuje partycypować
w realizacji zaplanowanych działań. Istnieje potrzeba rozwijania algorytmów do
półautomatycznej i automatycznej klasyfikacji treści zdjęć satelitarnych. Realizując zadanie
Główny Urząd Geodezji i Kartografii będzie wnioskował do Narodowego Centrum Badań
i Rozwoju o utworzenie konkursu na projekty badawcze dotyczące opracowania nowych
23
metod i algorytmów umożliwiających automatyczną analizę zdjęć satelitarnych oraz nowych
metod i algorytmów pozwalających na porównywanie treści zdjęć diachronicznych,
czyli zdjęć tego samego obszaru wykonanych w różnych terminach.
5. Udział polskich podmiotów w projektach EUMETSAT. Zadanie obejmuje działania
pod kątem wykorzystania danych operacyjnych uzyskiwanych w ramach projektów
EUMETSAT.
Odpowiedzialny za zadanie: MŚ
Współpracujący: IMGW
Finansowanie: programy EUMETSAT, budżet MŚ
Polska jako członek tej organizacji współuczestniczy w finansowaniu wszystkich
projektów obowiązkowych EUMETSAT. Utrzymanie ciągłości obserwacji satelitarnych dla
służby meteorologicznej (cywilnej i wojskowej) wymaga stałego doskonalenia systemów
odbiorczych w aspekcie nowych systemów satelitarnych: MTG, EPS-SG, JPSS, Sentinel,
Jason. Konieczny jest stały rozwój technik przetwarzania danych i weryfikacja jakości
produktów satelitarnych celem ich dalszego wykorzystania w osłonie społeczeństwa
i zarządzaniu kryzysowym.
Polska powinna efektywnie wykorzystywać swoje członkostwo w Organizacji EUMETSAT.
Od roku 2009 jest aktywnie reprezentowana we wszystkich ciałach EUMETSAT, które mają
za zadanie inicjowanie i opiniowanie wszelkich działań związanych ze strategią działania,
realizowanymi programami, utrzymaniem ciągłości systemu satelitarnego i jego serwisu dla
użytkowników, rozwojem podstaw naukowych teledetekcji satelitarnej oraz polityką
dystrybucji danych. Polska poprzez delegatów do wymienionych grup ma wpływ
na wszystkie decyzje programowe i finansowe Organizacji EUMETSAT.
Polska uczestniczy w realizacji części segmentu naziemnego Organizacji EUMETSAT, jakim
jest struktura Satelitarnych Centrów Aplikacyjnych (SAF). Ich zadaniem jest opracowywanie
i operacyjne dostarczanie dla użytkowników produktów satelitarnych opartych na danych z
satelitów EUMETSAT. Polska było inicjatorem powstania H-SAF (Satelitarne Centrum
Aplikacyjne dla Hydrologii Operacyjnej i Gospodarki Wodnej), i od jego powstania
koordynuje obszar działania dotyczący hydrologicznego wykorzystania i walidacji produktów
satelitarnych.
Dane rejestrowane przez satelity Organizacji EUMETSAT są szeroko wykorzystywane w
Polsce. Wiele instytucji naukowych i wojskowych posiada własne stacje odbioru danych
satelitarnych EUMETSAT i stosowne licencje.
Ponadto z produktów satelitarnych opracowywanych na podstawie danych EUMETSAT
korzysta Państwowa Agencja Żeglugi Powietrznej.
Obszar zastosowań danych z satelitów obejmuje meteorologię, hydrologię, klimatologię,
oceanografię, geofizykę, geoinformatykę, szkolenie pilotów i synoptyków, osłonę lotnictwa
cywilnego i wojskowego, modelowanie numeryczne. Dane te mają zastosowanie zarówno w
pracy operacyjnej, jak i w programach edukacyjnych na wielu wyższych uczelniach.
24
6. Rozwój systemu opartego na internecie, który umożliwi każdej jednostce
administracji publicznej dostęp do regularnie odświeżanej bazy zobrazowań
satelitarnych i zestawu narzędzi analitycznych. System służyć będzie także
udostępnianiu produktów Copernicus.
Odpowiedzialny za zadanie: GUGiK, MAC
Współpracujący: MNiSW
Finansowanie: programy UE, ESA, polskie programy operacyjne
Utworzenie bazy zdjęć satelitarnych, regularne jej odświeżanie, nie będzie możliwe
w dającej się przewidzieć przyszłości. Pracownicy administracji powinni mieć dostęp poprzez
internet, do opracowań uzyskanych na podstawie danych pozyskiwanych za pomocą technik
satelitarnych udostępnianych w ramach poszczególnych serwisów Copernicus, bądź też
gromadzonych na serwerach instytucji i firm zajmujących się przetwarzaniem zdjęć
i pozyskiwanych na ich podstawie informacji. Realizacja tego zadania powinna być
poprzedzona analizą potrzeb użytkowników, którymi będą jednostki administracji publicznej,
celem zaprojektowania systemu na miarę faktycznego zapotrzebowania. Istniejące zasoby
informacyjne w zakresie zobrazowań satelitarnych i produktów Copernicus, jak też dostępne
obecnie narzędzia analityczne powinny zostać użyte celem przetestowania pod kątem ich
przyszłych zastosowań w administracji publicznej.
Omawiany system powinien funkcjonować również jako rozwiązanie integracyjne w stosunku
do niezależnie uruchamianych usług Copernicus i przygotowywanych produktów
standardowych. Rozwój systemu opartego na internecie powinien być powiązany, i w miarę
możliwości integrowany, z portalem geoportal.gov.pl., jako platformy dostępu do produktów
i usług GMES.
W związku z powyższym planowane są następujące działania realizowane przez GUGiK:
1. Opracowanie założeń systemu dostępu administracji publicznej do danych i usług
Copernicus. Przy opracowaniu założeń powinny być wykorzystane wyniki analizy potrzeb
i oczekiwań pracowników administracji publicznej wykonanej w zadaniu trzecim w
drugim kierunku interwencji w priorytecie obserwacji satelitarnych. Założenia powinny
określać zakres przedmiotowy i zakres funkcjonalny przyszłego systemu, jego powiązania
z dostępnymi i rozwijanymi usługami Copernicus oraz funkcjonującym portalem
geoportal.gov.pl, a także proponowane rozwiązanie technologiczno-organizacyjne.
Założenia powinny zostać ocenione przed podjęciem kolejnych zadań w tym zakresie.
2. Opracowanie i wdrożenie rozwiązania informatycznego dla systemu dostępu administracji
publicznej do danych i usług Copernicus. Zadanie będzie obejmować prace nad
oprogramowaniem docelowego systemu wraz z powiązaniem go ze środowiskiem
geoportal.gov.pl oraz istniejącymi usługami Copernicus.
3. Utrzymywanie i aktualizacja systemu. Prace nad techniczną obsługą funkcjonowania
systemu.
25
7. Prowadzenie bazy obrazów satelitarnych obszaru Polski, jej aktualizacja i
udostępnianie.
Finansowanie: budżet GUGiK
Współpracujący : MNiSW – w zakresie danych z programu Copernicus
Zakres czasowy realizacji całości: zadanie otwarte
W chwili obecnej istnieje kilka firm udostępniających zdjęcia satelitarne. Zgodnie
z obowiązującymi zasadami ustalonymi przez firmy udostępniające zdjęcia satelitarne,
w umowie na zakup zdjęć zostają podane szczegółowe dane odnośnie nabywcy i celu
wykorzystania pozyskanych zdjęć. Mimo wielu wysiłków podejmowanych przez różne
organizacje międzynarodowe odnośnie do zmiany zapisów dotyczących nabywania
i korzystania ze zdjęć satelitarnych, istniejące unormowania prawne są w dalszym ciągu
obowiązujące. Uregulowanie tej kwestii powinno być dokonane na szczeblu
międzynarodowym i europejskim. Dopiero wtedy można zacząć dostosowywać krajowe
przepisy do prawa międzynarodowego. Jednak na dzień dzisiejszy, oprócz ogólnych ram
określonych przez prawo, zasady licencjonowania korzystania ze zdjęć satelitarnych nadal
pozostają w gestii licencjodawcy.
Inaczej przedstawia się sprawa ze zdjęciami wykonywanymi przez satelity serii Sentinel.
Będą to satelity Europejskiej Agencji Kosmicznej stanowiące satelitarny komponent
programu GMES. Zdjęcia wykonywane przez te satelity zarówno w widmie optycznym, jak
i mikrofalowym będą udostępniane bezpłatnie. Będzie to zatem pierwszy przypadek
bezpłatnego udostępniania wysokorozdzielczych zdjęć satelitarnych.
W świetle powyższego wydaje się pewne, że nie będzie można utworzyć jednej bazy zdjęć
satelitarnych w celu ich redystrybuowania na terenie kraju. Nie zezwalają na to umowy
licencyjne z dostawcami zdjęć satelitarnych, a w przypadku zdjęć archiwalnych (jak np. zdjęć
wykonanych przez satelity Landsat) oraz pobieranych bezpłatnie (jak w przypadku zdjęć
wykonywanych przez satelity serii Sentinel) z serwerów instytucji i organizacji
udostępniających takie dane, jest to zupełnie bezzasadne.
Do czasu zmiany kierunku działań międzynarodowych, zadanie pozostaje otwarte do
realizacji.
8. Powołanie w drodze konkursu jednostki koordynującej pozyskiwanie i dystrybucję
zobrazowań satelitarnych z systemu Copernicus.
Zadanie obejmuje następujące kierunki interwencji z programu:
Powołanie jednostki koordynującej pozyskiwanie i dystrybucję zobrazowań
satelitarnych celem uzyskania niższych cen nabycia materiałów satelitarnych oraz
pozwalającej uniknąć podwójnego zakupienia zdjęć satelitarnych tego samego
obszaru przez różne jednostki administracji.
Finansowanie: projekt NCBiR
26
Pozyskiwanie i dystrybucja zobrazowań satelitarnych z systemu Copernicus to
zadania, które obecnie opracowuje Komisja Europejska. Rozwiązania poczynione przez KE
w najbliższej przyszłości będą podstawą działań koordynowanych przez MNiSW w tym
zakresie. Po ustaleniu zasad odbioru i dystrybucji zdjęć, jak również po przeprowadzeniu
rozmów z resortami współpracującymi MNiSW podejmie odpowiednie kroki w celu
wyłonienia w drodze konkursu jednostki, która zapewni jak najlepszą realizację tego zadania.
9. Koordynowanie (w tym standaryzacja dla zapewnienia możliwości wymiany
informacji) wprowadzania systemów monitorowania położenia i systemów wsparcia
geoprzestrzennego (GIS) w służbach i instytucjach uczestniczących w zarządzaniu
kryzysowym, wspieranie projektów pilotażowych.
Odpowiedzialny za zadanie: MSW
Współpracujący: MSZ, MAC, GUGiK
Finansowanie: programy UE, NCBiR, polskie programy operacyjne
Zadania związane z koordynowaniem wprowadzania systemów monitorowania
położenia i systemów wsparcia geoprzestrzennego będą skoncentrowane na powiązaniu
istniejących i obecnie tworzonych zasobów i usług informacyjnych z tego zakresu
z powstającymi zasobami danych satelitarnych. Dotyczy to zarówno systemu ASG EUPOS,
jak i wyników projektu ISOK, a także danych terenowych gromadzonych z przeznaczeniem
dla zasobu geodezyjnego i kartograficznego, ze szczególnym uwzględnieniem zasobów
udostępnianych poprzez geoportal.gov.pl. Ww. zasoby będą zharmonizowane zarówno
w ramach infrastruktury informacji przestrzennej, jak i uporządkowane pod kątem
zarządzania kryzysowego.
Przygotowane zostaną opracowania o charakterze pilotażowym, które wykażą możliwości
powiązania istniejących zasobów geoinformacyjnych z pozyskiwanymi danymi satelitarnymi
obrazującymi stan zjawisk wywołujących sytuacje kryzysowe.
1. Opracowanie standardu wymiany danych dla systemów zarządzania kryzysowego
z uwzględnieniem przepisów implementacyjnych INSPIRE i rozwiązań wypracowanych
w ramach Copernicus. Uwzględniając te dane oraz przepisy implementacyjne INSPIRE
i rozwiązania wypracowane w ramach Copernicus należy opracować standard wymiany
pomiędzy istniejącymi systemami zarządzania kryzysowego.
2. Prowadzenie rejestru systemów monitorowania położenia i systemów wsparcia
geoprzestrzennego (GIS) w służbach i instytucjach uczestniczących w zarządzaniu
kryzysowym. W pierwszej kolejności należy przeprowadzić inwentaryzację systemów
zarządzania kryzysowego wykorzystujących informacje przestrzenne w tym pochodzące
z obserwacji satelitarnych. Powinny przy tym być wykorzystane metody tworzenia
i prowadzenia metadanych. Powstały w ten sposób rejestr powinien być na bieżąco
aktualizowany.
27
10. Rozwój systemu szybkiego udostępniania i wykorzystania zobrazowań satelitarnych
w warunkach wielkoobszarowego lub długotrwałego kryzysu.
Odpowiedzialny za zadanie: MSW
Współpracujący: MSZ, MAC, GUGiK
Finansowanie: programy UE, NCBiR, polskie programy operacyjne
Obecnie w Polsce instytucje rządowe rozwijają swoje kompetencje w zakresie analiz
zdjęć satelitarnych w sposób słabo skoordynowany (MSZ, MON, MSW/KCKRIOL).
Ogranicza to także potencjał współpracy międzynarodowej. Brak wspólnego know-how
stanowi czynnik ryzyka, że analizy tego samego rodzaju będą równolegle realizowane przez
więcej jednostek rządowych. Dlatego zasadnym jest zbadanie możliwości i opłacalności
budowy w Polsce w perspektywie obecnej dekady rządowego centrum analiz przestrzennych.
Jednym z serwisów Copernicus (GMES) wykorzystującym dane satelitarne do
wspierania zarządzania kryzysowego jest w pełni operacyjny program znany pod nazwą
GMES Emergency Response Service (ERS) - służba pomocy w nagłych przypadkach
(momentach klęski żywiołowej). Korzystanie z tego serwisu wymaga wcześniejszego
zarejestrowania się jako użytkownika działającego na polu zarządzania kryzysowego.
Podstawowym celem GMES ERS jest dostarczanie zarejestrowanym użytkownikom w trybie
przyspieszonym produktów opracowanych na podstawie analizy zdjęć satelitarnych. Produkty
te umożliwiają analizę zjawisk kryzysowych i przedsiębranie akcji zmierzających do
ograniczenia lub likwidacji skutków kryzysu. GMES ERS wspiera ponadto prace nad
opracowaniem automatycznych narzędzi. służących szybkiemu pozyskiwaniu informacji na
podstawie zdjęć satelitarnych
Analiza zdjęć satelitarnych wykonanych podczas wystąpienia klęski żywiołowej nie może
być pełna, jeżeli aktualny obraz satelitarny nie zostanie porównany ze zdjęciami
archiwalnymi, lub z mapami topograficznymi, czy innymi mapami tematycznymi.
Dysponujący zasobem kartograficznym Główny Urząd Geodezji i Kartografii (GUGiK) jest
wskazany do pełnienia roli koordynatora prac nad opracowaniem systemu udostępniania
i wykorzystania zobrazowań satelitarnych w warunkach kryzysowych, z uwzględnieniem
usług serwisu GMES Safer i dostarczania
informacji o sytuacjach kryzysowych
występujących na terenie naszego kraju służbom odpowiedzialnym za minimalizowanie
lub likwidację skutków klęski żywiołowej.
1. Opracowanie rozwiązania pilotażowego w zakresie systemu szybkiego udostępniania
i wykorzystania zobrazowań satelitarnych w powiązaniu z pozostałymi informacjami
przestrzennymi na potrzeby zarządzania kryzysowego. Rozwiązanie pilotażowe powinno
uwzględniać istniejące zasoby geoinformacyjne z pozyskiwanymi danymi satelitarnymi
obrazującymi stan zjawisk wywołujących sytuacje kryzysowe, a także istniejące systemy
udostępniania danych. Wynik tego zadania powinien być poddany testowaniu z udziałem
przedstawicieli jednostek realizujących zadania z zakresu zarządzania kryzysowego
28
2. Koordynacja prac nad utworzeniem systemu dostarczającego służbom zarządzania
kryzysowego informacji geoprzestrzennej o występującej klęsce żywiołowej. W zadaniu
tym zostaną wykorzystane wyniki i wnioski z realizacji poprzedniego zadania i podjęte
zostaną działania mające na celu wdrożenie rozwiązania pilotażowego w jednostkach
zarządzania kryzysowego
11. Rozwój systemu wykorzystania zobrazowań satelitarnych na potrzeby polityki
zagranicznej, zarządzania kryzysowego obejmującego wielkoobszarowe lub
długotrwałe kryzysy oraz inne zagrożenia dla obywateli polskich poza granicami
kraju, na potrzeby bezpieczeństwa służby zagranicznej oraz infrastruktury
dyplomatycznej.
Odpowiedzialny za zadanie: MSZ
Współpracujący: MSW, MAC, GUGiK
Finansowanie: programy UE, NCBiR, polskie programy Operacyjne, MSZ
Ministerstwo Spraw Zagranicznych w ramach realizacji zadania planuje następujące
działania:
Pozyskiwanie i analiza zobrazowań satelitarnych celem zabezpieczenia potrzeb
wynikających z zadań realizowanych przez służbę zagraniczną.
Przygotowywanie opracowań geoinformatycznych wspierających zadania z zakresu
zarządzania kryzysowego, m.in. w zakresie ochrony obywateli RP i pracowników służby
zagranicznej na wypadek rożnego typu kryzysów.
Przygotowywanie opracowań geoinformatycznych wspierających realizacje polityki
zagranicznej, w szczególności, decyzje podejmowane przez Kierownictwo resortu.
Współpraca międzynarodowa w zakresie wymiany źródłowych materiałów
geoprzestrzennych, gotowych opracowań geoinformatycznych oraz szkolenia ekspertów
MSZ z zakresu teledetekcji satelitarnej i geoinformatyki.
Budowa zdolności wymiany informacji między centralą resortu i placówkami
zagranicznymi, w zakresie wykorzystywania zobrazowań satelitarnych.
12. Sformowanie ośrodka analiz obrazowych na potrzeby obronności i bezpieczeństwa.
Odpowiedzialny za zadanie: MON
Finansowanie: budżet MON
Budowa Ośrodka Rozpoznania Obrazowego finansowana jest planowana do realizacji
ze środków własnych MON zgodnie z „Planem Modernizacji Technicznej SZ RP na lata
2013-2022”.
Wkład oczekiwany w ramach konsultacji międzyresortowych.
29
3.2.2. Zintegrowane aplikacje
1. Wspieranie rozwoju i promowanie innowacyjnych produktów integrujących
zastosowania nawigacji, obserwacji i łączności satelitarnej, w tym udział polskich
podmiotów w programie Integrated Applications w ESA.
Rozwój zintegrowanych aplikacji geoinformacyjnych.
Współpracujący: MAC, PARP, sektor naukowo-przemysłowy
Finansowanie: programy UE, ESA, polskie programy operacyjne, dotacja podmiotowa PARP
Edukacja administracji publicznej jest bezpośrednio powiązana z wykorzystywaniem
przez administrację produktów i aplikacji realizowanych przez krajowy przemysł kosmiczny,
szczególnie z uwzględnieniem MŚP (małych i średnich przedsiębiorstw). Po wskazaniu przez
PARP firm realizujących ww. projekty, MG będzie stwarzało możliwość kontaktu
administracji publicznej z rozwiązaniami systemowymi tworzonymi przez MŚP – m.in.
poprzez organizację wystaw, pokazów itp. również w formie targów dla administracji
publicznej, warsztatów, spotkań prezentacyjnych, testów. Wszystkie wymienione działania
będą realizowane przy wsparciu i udziale PARP poprzez wybór firm oraz wsparcie
merytoryczne MG.
3.2.3. Nawigacja i pozycjonowanie
1. Wspieranie rozwoju i demonstracji nowych, innowacyjnych produktów z obszaru
nawigacji i pozycjonowania.
Odpowiedzialny za zadanie: MAC, GUGiK
Współpracujący: sektor naukowo-przemysłowy
Finansowanie: programy UE, ESA, NCBiR, polskie programy operacyjne
Ministerstwem Administracji i Cyfryzacji we współpracy z Główny Urząd Geodezji i
Kartografii będzie realizował ww. zadanie w zakresie wyposażenia stacji systemu ASG –
EPOS3 w odbiorniki GNSS umożliwiające śledzenie satelitów Galileo, obok GPS
i GLONASS. Wynikami uzyskanymi w ramach programu EPOS jest zainteresowana
administracja geodezyjna i kartograficzna.
Obserwacje GNSS systemu Galileo będą w miarę rozwoju systemu wykorzystywane
do realizacji Międzynarodowego Ziemskiego Systemu Odniesienia ITRS oraz Europejskiego
3
Program EPOS (European Plate Observing System) tokonsorcjum 8 instytucji gromadzących dane, dotyczy
integracji infrastruktury badawczej nauk o Ziemi. Został on zatwierdzony przez ESFRI (European Strategy
Forum on Research Infrastructures).
30
Ziemskiego Systemu Odniesienia ETRS. Odpowiednikiem na obszarze Polski jest geodezyjny
układ odniesienia PL-ETRF2000 będący realizacją systemu odniesienia ETRS89 jest
elementem państwowego systemu odniesień przestrzennych. Konserwacja geodezyjnego
układu odniesienia PL-ETRF2000 odbywają się przez sieć stacji permanentnych ASGEUPOS (Aktywna Sieć Geodezyjna Europejskiego Systemu Pozycjonowania).
Wzbogacenie permanentnymi obserwacjami satelitów Galileo na krajowych stacjach EPN
dostarczanych obecnie do centrów opracowywania danych programu EUREF obserwacji GPS
i GLONASS, a także dodatkowymi permanentnymi obserwacjami satelitów Galileo na
stacjach referencyjnych systemu ASG-EUPOS przyczyni się do podniesienia jakości usług
geodezyjnych w zakresie podstawowej osnowy geodezyjnej kraju, zwiększenia zakresu
i dokładności szybkich technik satelitarnego pozycjonowania oraz zwiększenia wiarygodności
produktów dostarczanych przez ASG-EUPOS. Przyczyni się również do podniesienia
dokładności wyznaczania wysokości technikami satelitarnymi.
1. Wyposażenie krajowych stacji systemu ASG-EUPOS w odbiorniki GNSS umożliwiające
śledzenie satelitów Galileo, obok GPS i GLONASS. Większość odbiorników ASGEUPOS jest przystosowana do odbioru wyłącznie sygnałów GPS. Pełna konstelacja
systemu GLONASS oraz wprowadzanie kolejnych satelitów systemu Galileo wymaga
dostosowania odbiorników ASG-EUPOS do odbioru dodatkowo sygnałów obu tych
systemów – co praktycznie oznacza wymianę zarówno odbiorników, jak i anten. ASGEUPOS wymaga wymiany 90 zestawów (odbiornik + antena).
2. Opracowywanie danych w systemie ASG-EUPOS z uwzględnieniem sygnałów
z satelitów Galileo. Konieczna będzie zmiana programów obliczeniowych wszystkich
serwisów ASG-EUPOS. Konieczne jest również opracowanie serwisu szybkich pomiarów
statycznych (fast static) uwzględniających satelity systemu Galileo.
3. Implementacja wyników misji GRACE i GOCE, wspomaganych precyzyjnymi
obserwacjami naziemnymi, do utrzymania i modernizacji podstawowych geodezyjnych
osnów krajowych. Udoskonalane wyniki misji kosmicznych GRACE i GOCE wraz z
powtarzanymi precyzyjnymi obserwacjami grawimetrycznymi oraz permanentnymi
obserwacjami GNSS będą wykorzystywane do śledzenia zmienności quasigeoidy będącej
powierzchnią odniesienia w krajowym systemie odniesień przestrzennych.
2. Wspieranie badań i rozwoju w obszarach systemów nawigacyjnych służących
wymianie informacji o położeniu i natężeniu ruchu oraz rozwoju algorytmów analizy
ruchu drogowego i lotniczego, służących ocenie i przewidywaniu natężenia ruchu.
Odpowiedzialny za zadanie: MTBiGM
Współpracujący: sektor naukowo-przemysłowy
Finansowanie: NCBiR
31
Ministerstwo Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej w ramach wspierania
badań i rozwoju w obszarach morskich systemów nawigacyjnych służących wymianie
informacji o położeniu (pozycjonowanie), MTBiGM jest zainteresowane w rozwijaniu:
składników i segmentów systemów satelitarnych wpływających na rozwój e-Navigation,
oprogramowania związanego z synchronizacją i transferem wzorca czasu,
systemów monitorowania i oprogramowania w zakresie funkcji "integrity",
wielosystemowych anten odbiorczych wysokiej jakości,
oprogramowania do prezentacji zintegrowanych danych nawigacyjnych i ENC (map
cyfrowych) oraz platform wymiany danych.
W zakresie odpowiedzialności administracji morskiej leży zapewnienie nieprzerwanej pracy,
modernizacji i konserwacji dwóch ogólnokrajowych systemów nawigacyjnych korzystających
intensywnie z działania i rozwoju segmentu down-stream systemów satelitarnych: DGPS
oraz AIS. Systemy te rozmieszczone na całym wybrzeżu służą celom: kontroli ruchu
morskiego
i jego bezpieczeństwa nawigacyjnego, hydrograficznym oraz inżynierskim. Dodatkowo
w posiadaniu administracji morskiej są stacjonarne i mobilne zestawy wysokiej dokładności
pozycji RTK OTF (opcjonalnie wykorzystywane mogą być systemy EGNOS oraz Glonass).
3. Wspieranie rozwoju systemów do monitorowania i rejestrowania parametrów
systemów GNSS oraz stanu jonosfery i przewidywania ich zachowania.
Odpowiedzialny za zadanie: MAC
Współpracujący: CBK PAN
Finansowanie: programy UE, ESA, NCBiR
W ramach wspierania rozwoju systemu wykorzystania GNSS, przedstawiciel Polski
w Radzie Programowej ESA ds. Nawigacji Satelitarnej, w koordynacji z CBK PAN będzie
wspierał realizację projektów związanych z programem monitoringu i rejestrowania, poprzez
uczestnictwo w posiedzeniach, współpracę przy wypracowywaniu strategicznych
dokumentów, decyzji i instrukcji programowych.
4. Rozwój systemów inteligentnego transportu, w tym monitorowania ruchu
i nadzorowania przewozu np. materiałów niebezpiecznych.
Rozwój systemów inteligentnego transportu,
Rozwój systemów monitorowania ruchu i nadzorowania przewozu np. materiałów
niebezpiecznych.
Odpowiedzialny za zadanie: MTBiGM, MSW
Współpracujący: MAC, sektor naukowo-przemysłowy
32
W kwietniu 2004 r. została przyjęta dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady
w sprawie interoperacyjności systemów elektronicznych opłat drogowych we Wspólnocie.
Dyrektywa wskazuje dwa sposoby osiągnięcia interoperacyjności Elektronicznego Systemu
Poboru Opłat (ESPO): ustalenie technologii naliczania i poboru opłat oraz stosowanie przez
wszystkie nowe systemy elektronicznego poboru opłat uruchomione po 1 stycznia 2007 r.
jednego lub kilka spośród wybranych technologii (tj. pozycjonowanie satelitarne - GNSS;
łączność ruchoma stosująca normę GSM-GPRS; technologia mikrofalowa).
Kolejnym etapem będzie wprowadzenie Europejskiej Usługi Opłaty Elektronicznej (EETS)
i umożliwienie (nieobowiązkowo) kierowcom ze Wspólnoty korzystanie z jednego urządzenia
pokładowego oraz podpisanie jednego kontraktu z dostawcą usługi EETS na terenie całej
Europy.
Na forum europejskim są obecnie prowadzone prace nad wprowadzeniem EETS. Dyrektywa
nie obliguje państwa członkowskiego do powołania Dostawcy Usługi EETS, jednakże
operator ESPO w Polsce będzie zobowiązany do współpracy z podmiotami zainteresowanymi
świadczeniem usługi EETS.
Należy jednak mieć na uwadze, że ze względu na prace nad europejskim systemem
nawigacyjnym Galileo oraz ze względu na dynamiczny rozwój rozwiązań z zakresu
technologii satelitarnych i obniżanie cen przesyłania informacji w technologii GSM
nie można wykluczyć w przyszłości zmiany obecnej technologii polskiego ESPO
z technologii DSRC na GNSS/GPS lub zastosowanie technologii hybrydowej.
W związku z powyższym należy uwzględnić działania mające na celu zdobycie
wiedzy i zwiększenie potencjału polskich instytucji publicznych oraz podmiotów prywatnych
do świadczenia usług związanych z wykorzystaniem powyższej technologii w elektronicznym
poborze opłat.
5. Rozwój i upowszechnienie obowiązkowego standardu służącego udostępnianiu
i wymianie informacji operatorom nawigacji satelitarnej w ramach monitoringu
ruchu na drogach i jego zaburzeniach (informacja z systemów monitoringu
położenia pojazdów, osób i obiektów, systemów zarządzania ruchem, centrów
alarmowych) pomiędzy służbami publicznymi uczestniczącymi w działaniach
ratowniczych i kryzysowych.
Rozwój i upowszechnienie standardu służącego udostępnianiu operatorom nawigacji
satelitarnej informacji o ruchu na drogach i jego zaburzeniach (informacja z
systemów monitoringu, systemów zarządzania ruchem, centrów alarmowych, itp.),
Rozwój i upowszechnienie obowiązkowego standardu służącego wymianie informacji
pomiędzy systemami monitoringu położenia (pojazdów, osób i obiektów) służb
publicznych uczestniczących w działaniach ratowniczych i kryzysowych.
Odpowiedzialny za zadanie: MTBiGM, MSW
Współpracujący: MAC
33
W ramach technik satelitarnych służących systemom do prowadzenia żeglugi
powietrznej i zarządzania przepływem ruchu lotniczego oraz wspierania badań i rozwoju
zastosowań wykorzystujących nawigację satelitarną GNSS i system wspomagający EGNOS
na potrzeby transportu lotniczego konieczne jest opracowanie zharmonizowanych
i efektywnych kosztowo procedur zbliżania i podejścia do lądowania (APV – Approach with
Vertical Guidance) opartych na systemie nawigacji satelitarnej GNSS.
Wdrożenie procedur AP, a także szeregu innych, będzie znacząco przyczynić się do
rozwoju sektora lotniczego. Jednakże należy zauważyć, że dla powodzenia planowanych
przedsięwzięć kluczowe znaczenie ma zagwarantowanie właściwej jakości sygnału EGNOS
na obszarze co najmniej całej Unii Europejskiej.
Dodatkowym istotnym zagadnieniem wykraczającym poza obszar lotnictwa cywilnego jest
zapewnienie przyszłym użytkownikom Galileo dostępności usługi pomiaru czasu
referencyjnego (GST – Galileo System Time), całkowicie niezależnej od analogicznych usług
innych systemów nawigacji satelitarnej. Szerokie zastosowanie odbiorników czasu oraz ich
dostosowanie do systemu Galileo pozwoliłoby na uniezależnienie się od systemów
GPS/GLONASS w tym obszarze, będąc jednocześnie szansą dla Centrum Badań
Kosmicznych oraz polskiego przemysłu na ogólnoeuropejskie wykorzystanie polskich
technologii w tym zakresie.
3.3. Działania wspierające rozwój sektora kosmicznego w Polsce
3.3.1. Wspieranie administracji publicznej we wdrażaniu aplikacji satelitarnych
1. Działania w zakresie edukacji administracji publicznej w celu wzrostu świadomości
możliwości płynących z technik satelitarnych dla realizacji zadań administracji –
promocja oraz szkolenia dla potencjalnych Użytkowników z administracji
publicznej.
Współpracujący: w obszarze promocji przedsiębiorców – PARP
Finansowanie: budżet MG, polskie programy operacyjne
W celu promowania i pobudzania wykorzystania przez administrację publiczną
produktów i aplikacji zrealizowanych przez polski przemysł kosmiczny, w tym przez MŚP
(małe i średnie przedsiębiorstwa) MG będzie wspierało edukację polskich podmiotów sektora
administracji publicznej.
Działania będą skupiały się wokół stwarzania możliwości bliższego kontaktu administracji
publicznej z rozwiązaniami systemowymi tworzonymi przez MŚP – m.in. targi dla
administracji publicznej, warsztaty, spotkania prezentacyjne, szkolenia, kierunkowe studia
34
podyplomowe i testy umożliwiające podmiotom komercyjnym prezentację najnowszych
rozwiązań bazujących na technikach satelitarnych.
Planowane jest również opracowanie materiałów w formie elektronicznej dot. potencjału
zobrazowań satelitarnych w działaniach i zadaniach administracji publicznej.
Wszystkie wymienione działania będą realizowane przy wsparciu i udziale PARP,
w szczególności w kontekście koordynacji udziału firm w wymienionych wydarzeniach.
3.3.2. Edukacja – stworzenie nowych kierunków kształcenia związanych
z technikami kosmicznymi
1. Wspieranie rozwoju edukacji w obszarze technologii kosmicznych. Zadanie
obejmuje następujące zadanie z programu „Wspieranie edukacji studentów na
kierunkach związanych z inżynierią kosmiczną i satelitarną oraz ich udziału
w rzeczywistych projektach (kształcenie on-the-job)” oraz działania w obszarze
edukacji szkolnej.
Współpracujący: MEN, MON
Finansowanie: polskie programy operacyjne, budżet MNiSW
Ustawa Prawo o szkolnictwie wyższym daje możliwość uczelniom tworzenia
indywidualnych studiów międzyobszarowych.
Zgodnie z art. 168 ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym z dnia 27 lipca 2005 roku szkoły
wyższe i instytucje naukowe mogą kształcić wspólnie specjalistów z dziedziny inżynierii
kosmicznej i satelitarnej na studiach pierwszego i drugiego stopnia oraz jednolitych studiach
magisterskich. Kształcenie takie może być podjęte na podstawie zawartego porozumienia.
Przedmiotem porozumienia może być prowadzenie studiów na kierunku i poziomie
kształcenia, w którym podstawowe jednostki organizacyjne uczelni polskich będących
stronami porozumienia mają uprawnienia do prowadzenia studiów na poziomie kształcenia
nie niższym niż poziom określony w porozumieniu, we współpracy z najlepszymi
specjalistami. Absolwenci takich studiów mogą otrzymać dyplom wspólny, spełniający
wymogi określone w przepisach wydanych na podstawie art. 167 ust. 3. W celu wykształcenia
odpowiednio wykwalifikowanej kadry w sektorze kosmicznym należy zachęcać uczelnie do
uruchamiania takich studiów. Również otwieranie przez uczelnie kierunkowych studiów
podyplomowych, dokształcających inżynierów i menadżerów z sektora kosmicznego, byłyby
odpowiednim rozwiązaniem problemu braku wykwalifikowanej kadry w sektorze
kosmicznym.
W projekcie założeń projektu ustawy o zmianie ustawy - Prawo o szkolnictwie wyższym oraz
niektórych innych ustaw z dnia 3 kwietnia 2013 roku znalazły się założenia dotyczące zmian
rozszerzających możliwość prowadzenia wspólnego kształcenia interdyscyplinarnego.
Umożliwi to prowadzenie wspólnych studiów interdyscyplinarnych nie tylko przez
podstawowe jednostki organizacyjne tej samej uczelni, ale też jednostki różnych uczelni
35
publicznych i niepublicznych, posiadających uprawnienia do nadawania stopnia doktora
habilitowanego. Celem takiej regulacji będzie możliwość łączenia odmiennych dyscyplin
naukowych np. technologii kosmicznych, technologii satelitarnych, astronomii, geodezji i
zarządzania na jednym kierunku studiów. Doprecyzowane zostaną też przepisy dotyczące
wspólnych dyplomów ukończenia studiów. Regulacja wprowadzi również rozwiązania
ułatwiające przygotowanie interdyscyplinarnych rozpraw doktorskich.
W przyszłości można byłoby rozważyć utworzenie nowej dyscypliny "technologia
kosmiczna i satelitarna".
MNiSW może również, jeśli będzie istniała taka potrzeba, przychylić się do prośby
środowiska naukowego, aby kierunki związane z kształceniem w technologiach kosmicznych
i satelitarnych wpisać na listę kierunków zamawianych, co wiąże się z możliwością
otrzymania specjalnego stypendium. Fakt ten na pewno przyczyniłby się do zwiększenia
liczby zdolnych absolwentów na danym kierunku.
Jednakże kształcenie kadr dla sektora kosmicznego to nie tylko jednostronne zadanie
uczelni. Szkoły wyższe mogłyby, wraz z przedsiębiorstwami, wspierać i promować
przedsiębiorczość akademicką, rozwijając istniejące już na uczelniach centra
przedsiębiorczości akademickiej oraz uczelniane inkubatory przedsiębiorczości. Z jednej
strony przedsiębiorcy mogliby zaangażować się w prowadzenie szkoleń w zakresie pisania
biznes planów czy zakładania firm, skierowane do pracowników naukowych. Z drugiej strony
wyszkoleni pod tym kątem pracownicy naukowi mogliby pracować nad zainteresowaniem
studentów i doktorantów zakładaniem własnych przedsiębiorstw jako form wdrażania
własnych badań.
Również ze strony przedsiębiorców z sektora kosmicznego oczekiwać można
stworzenia systemu stypendiów dla wyróżniających się studentów, czy programu praktyk
i staży akademickich.
Jednocześnie już na etapie podstawy programowej pierwszych stopni nauczania
w polskim systemie oświaty, prowadzona jest podstawy programowej kształcenia ogólnego
w odniesieniu do zagadnień dotyczących problematyki kosmosu oraz technologii
kosmicznych. W ramach Zespołu ds. Systemu Galileo Komitetu Badań Kosmicznych
i Satelitarnych Polskiej Akademii Nauk powołana została Grupa Robocza ds. Edukacji, której
zadaniem będzie ogląd podstawy programowej kształcenia ogólnego w poszczególnych
typach szkół, która dotyczy problematyki związanej z przestrzenią kosmiczną oraz inżynierią
satelitarną. Celem prac tej Grupy będzie porównanie podstaw programowych polskiego
systemu oświaty odnośnie omawianej problematyki z podstawami programowymi
realizowanymi w szkołach innych krajów europejskich. Analiza ta pozwoli ocenić,
czy obecne podstawy programowe pozwalają uczniom zdobyć odpowiednią wiedzę dotyczącą
kosmosu oraz inżynierii satelitarnej. Wstępne wyniki, wskazują iż Polska nie pozostaje w tyle
w stosunku od krajów najlepiej rozwiniętych w Europie. W polskiej podstawie programowej
geografii, fizyki znajdują się podobne zagadnienia dot. przestrzeni kosmicznej, planet,
prędkości kosmicznej, ruchu ziemi, zdjęć satelitarnych, lecz jeszcze niewiele mówi się
o technologiach kosmicznych i inżynierii satelitarnej.
36
Ministerstwo Edukacji Narodowej we wrześniu 2012 roku rozpoczęło wdrażanie reformy
szkolnictwa zawodowego, której głównym celem jest lepsze przygotowanie młodych osób do
potrzeb rynku pracy. MEN stale będzie analizował potrzeby rynku pracy, w tym także
potrzeby przemysłu kosmicznego. Klasyfikacja zawodów szkolnictwa zawodowego obejmuje
m. in. zawody takie jak monter mechatronik i technik mechatronik. Szkoły kształcące w tych
zawodach przygotowują specjalistów, których wiedza i umiejętności mogą być
wykorzystywane także w pracach związanych z technologiami kosmicznymi. Treści zawarte
w podstawie programowej dla tych zawodów są konkretyzowane w dopuszczonych do użytku
w szkole programach nauczania. Zgodnie z obowiązującymi przepisami zarówno
przygotowanie programu nauczania, jak i jego dopuszczenie do użytku odbywa się w szkole.
Ministerstwo Edukacji Narodowej zachęca dyrektorów szkół, by programy nauczania
przygotowywali we współpracy z pracodawcami, dostosowując je do potrzeb i oczekiwań
otoczenia gospodarczego szkoły. Należy także zauważyć, że w nowej perspektywie
finansowej na lata 2014-2020 przewidziano działania zmierzające do rozwoju partnerstw
wiedzy „szkoły/pracodawcy/uczelnie”. W przypadku szkół kształcących specjalistów,
których wiedza i umiejętności mogą być wykorzystywane także w pracach związanych
z technologiami kosmicznymi, partnerstwa wiedzy mogą być narzędziem podnoszenia jakości
kształcenia i lepszego przygotowania absolwentów do pracy związanej z technologiami
kosmicznymi oraz na rzecz badań kosmicznych.
2. Wspieranie włączania polskich badaczy w programy naukowe ESA, w tym
zapewnianie uprzywilejowanego dostępu do danych w zamian za uczestnictwo
w realizacji misji.
Współpracujący: MG
Zakres czasowy realizacji całości: 2013-2020
Europejska Agencja Kosmiczna, w ramach kompetencji przy pozyskiwaniu
kontraktów, wymaga doświadczenia w prowadzeniu projektów w sektorze kosmicznym.
Szansę na zdobycie doświadczenia daje uczestnictwo w konkursach na projekty naukowe w
ramach programu Horizon 2020 oraz konkursów ogłaszanych przez Narodowe Centrum
Badań i Rozwoju. W ogłaszanych przez NCBiR konkursach mogą brać udział jednostki
naukowe, realizujące projekty we współpracy z przedsiębiorstwami.
Jednocześnie, poprzez zadania realizowane w ramach Polskiego Zespołu
Zadaniowego TASK FORCE, MG chce ukierunkować działania na wspieranie polskiego
sektora kosmicznego w pozyskiwaniu projektów przemysłowo-naukowych w celu
zapewnienia optymalnego wydatkowania polskiej składki obowiązkowej. Włączanie
środowiska naukowego w aktywne działania na rzecz wykorzystania potencjału i możliwości
polskiego sektora kosmicznego będą realizowane m.in. poprzez wspólne szkolenia dla
podmiotów przemysłowych i naukowych, wspieranie i pobudzanie współpracy środowiska
naukowego (naukowców) z przemysłem, w tym w szczególności z małymi firmami w celu
37
uczestnictwa w coraz większym spektrum programów i projektów ESA. Uczestnictwo
i zaangażowanie finansowe w misje, daje bezpośrednią możliwość uzyskania wyników badań
i dalszego ich rozpowszechnienia w celu zwielokrotnienia korzyści wynikających z jej
posiadania. Ww. działania będą realizowane również przy wsparciu i udziale PARP.
3.3.3. Analiza i przeprowadzenie koniecznych zmian w prawie krajowym
1. Opracowanie projektu ustawy prawo kosmiczne i związanych z nim aktów
delegowanych.
Współpracujący: MSZ, MNiSW, MON, MEN, MSZ, MRiRW, MTBiGM, MŚ, MAC
Finansowanie: MG
Polska jest stroną międzynarodowej otwartej Konwencji o rejestracji obiektów
wypuszczonych w przestrzeń kosmiczną, podpisanej Nowym Jorku dnia 14 stycznia 1975 r.
(Dz. U. z dnia 30 marca 1979 r.). W celu zapewnienia realizacji zobowiązania
wynikającego dla Polski z Konwencji Narodów Zjednoczonych, Ministerstwo Gospodarki
jest w trakcie opracowywania założeń ustawy prawo kosmiczne, która ma zawierać również
przepisy dotyczące prowadzenia rejestru obiektów kosmicznych wypuszczanych w przestrzeń
kosmiczną przez polskie podmioty.
W celu opracowania założeń do ustawy, MG planuje współpracować ze wszystkimi
członkami Zespołu Międzyresortowego do spraw Polityki Kosmicznej w Polsce, instytutami
naukowymi, wydziałami prawa na uniwersytetach oraz przedsiębiorcami z sektora
kosmicznego. Planowane jest powołanie zespołu roboczego, pracującego nad szczegółowymi
rozwiązaniami prawnymi, które będą jednocześnie wspierały rozwój sektora kosmicznego
w Polsce.
2. Zdefiniowanie wybranych produktów opartych na zobrazowaniach satelitarnych
jako akceptowalnych źródeł informacji dla administracji publicznej (centralnej
i regionalnej) w zakresie monitoringu środowiska.
Odpowiedzialny za zadanie: MŚ
Finansowanie: MŚ
Techniki satelitarne są przyszłością wsparcia rozwoju monitoringu środowiska.
Konieczne jest precyzyjne i jednolite określenie wymagań i standardów produktów opartych
na zobrazowaniach satelitarnych w celu ich przyszłej kalibracji i certyfikacji. W związku
z powyższym Ministerstwo Środowiska będzie pracowało nad definicją i opisem wybranych
danych i opartych o nie gotowych produktów, w relacji do potrzeb polskiego sektora
38
monitoringu środowiska. Jednocześnie rozważane jest stworzenie jednolitej bazy danych
wymagań dla wszystkich produktów wymagających akceptacji i certyfikacji.
Kierunki interwencji z programu realizowane w ramach podstawowych zadań każdego
z resortów:
Monitorowanie propozycji i zmian w prawie wspólnotowym wpływających na sektor
kosmiczny.
Wspieranie zmian w prawie uspójniających warunki licencji (na zakup obrazów)
z krajowym prawodawstwem.
39
4. Założenia do ewaluacji śródokresowej w 2017 r. oraz oceny ex- post
Niniejszy dokument obejmuje strategiczne działania w ramach rozwoju sektora
kosmicznego w Polsce na okres od 2013 do 2020 roku.
W celu zweryfikowania funkcjonowania zaplanowanych działań na cały okres
realizacji Plany, w trakcie jego realizacji przewiduje się śródokresową ewaluację w 2017 r.
która zweryfikuje kierunki podjętych działań, oraz w przypadku takiej konieczności pozwoli
na przebudowanie i zaktualizowanie strategii i planów postępowania.
Ocena końcowa (ex-post) zrealizowanych działań zostanie wykonana na koniec okresu,
tj. w 2020 r.
Rys. Harmonogram realizacji Planu
Efektywność realizacji Planu będzie mierzona poprzez następujące wskaźniki:
poziom zwrotu geograficznego polskiej składki do ESA w podziale na środki w ramach
programów obowiązkowych i opcjonalnych;
liczba i wartość uzyskanych kontraktów przez polskie podmioty w ramach projektów
ESA;
liczba podmiotów funkcjonujących na rynku usług i produktów kosmicznych;
wzrost dochodów polskich przedsiębiorstw biorących udział w programach ESA
w stosunku do wpłaconych w ramach składki ESA polskich środków budżetowych.
Na podstawie uzyskanych wyników w ramach śródokresowej oceny nastąpi
weryfikacja podejmowanych działań jak również zostaną zaplanowane wymagane działania
interwencyjne w ramach obszarów, wymagających zmiany podejścia lub nowy działań.
W przypadku oceny ex-post dodatkowo porównane zostaną wartości wskaźników
w stosunku do wyników z oceny śródokresowej. Celem tego działania będzie uwidocznienie
trendów wynikających z podjętych działań i zadań ustalonych na podstawie oceny
śródokresowej.
40
Załącznik 1 Wybrane użyte pojęcia, definicje i skróty
Opisy zadań uwzględniają następujące role podmiotów:
- odpowiedzialny – resort koordynujący merytorycznie realizację zadania, wyznaczający
kierunki działania,
- współpracujący - resorty i podmioty opiniujące, udzielające dodatkowych informacji
w zakresie swoich kompetencji, wspierające i włączające się w działania odpowiedzialnych
resortów i/lub instytucje podległe, które realizują zadanie w imieniu odpowiedzialnych
resortów.
Dokument posługuje się takimi pojęciami jak m.in.:
Technologia rozumiana jako techniczne know-how potrzebne do zaprojektowania,
wytworzenia i testów produktu techniki kosmicznej włączając w to także powiązane z tym
procesy;
Technologia kosmiczna definiowana jako technologia na potrzeby segmentu kosmicznego
(upstream);
Technologia satelitarna definiowana jako technologia wykorzystania techniki satelitarnej
(downstream);
Produkty techniki kosmicznej rozumiany jako wszystkie wytworzone przedmioty
potrzebne dla aktywności w przestrzeni kosmicznej i powstałe w rezultacie tej
działalności dla zastosowań w gospodarce, które mogą być oferowane na rynku, włączając
w to usługi.
41
POZIOMY GOTOWOŚCI TECHNOLOGII (ang. Technology Readiness Levels)
[źródło: ESA Technology Readiness Levels Handbook for space applications, edycja 1. wersja 6,
wrzesień 2008 r.]
Level
Definition
Explanation
TRL 1
Basic principles observed and
reported
Lowest level of technology readiness. Scientific
research begins to be translated into applied
research and development.
TRL 2
Technology concept and/or
application formulated
Once basic principles are observed, practical
applications can be invented and R&D started.
Applications are speculative and may be unproven.
TRL 3
Analytical and experimental critical
function and/or characteristic proofof-concept
Active research and development is initiated,
including analytical / laboratory studies to validate
predictions regarding the technology.
TRL 4
Component and/or breadboard
validation in laboratory environment
Basic technological components are integrated to
establish that they will work together.
Component and/or breadboard
validation in relevant environment
The basic technological components are integrated
with reasonably realistic supporting elements so it
can be tested in a simulated environment.
TRL 6
System/subsystem model or prototype
demonstration in a relevant
environment (ground or space)
A representative model or prototype system is tested
in a relevant environment.
TRL 7
System prototype demonstration in a
space environment
A prototype system that is near, or at, the planned
operational system.
TRL 8
Actual system completed and “flight
qualified” through test and
demonstration (ground or space)
In an actual system, the technology has been proven
to work in its final form and under expected
conditions.
Actual system “flight proven”
through successful mission operations
The system incorporating the new technology in its
final form has been used under actual mission
conditions.
TRL 5
TRL 9
42
Użyte skróty:
COPERNICUS (GMES)
EDA
EGNOS
ESA
EUMETSAT
GALILEO
GLONASS
GNSS
GPS
GSTP
MUSIS
NCBiR
PRODEX
PRS
SSA
SST
TASK FORCE
TRL
TRP
Instytucje i podmioty:
MAC
MEN
MG
MNiSW
MON
MRiRW
MŚ
MSZ
MSW
MTBiGM
PARP
GUGiK
RCB
ZPSK
Global Monitoring for Environment and Security - program obserwacji
i monitorowania Ziemi
European Defence Agency – Europejska Agencja Obrony
European Geostationary Navigation Overlay Service - Europejski System
Wspomagania Satelitarnego
European Space Agency – Europejska Agencja Kosmiczna
European Organisation for the Exploitation of Meteorological Satellites Europejska Organizacja Eksploatacji Satelitów Meteorologicznych
Europejski system nawigacji satelitarnej
rosyjski satelitarny system nawigacyjny
Global Navigation Satellite System
Global Positioning System – amerykański system nawigacji satelitarnej
General Support Technology Programme - program opcjonalny ESA
Multinational Space-Based Imaging System for Surveillance, Reconnaissance
and Observation, program EDA
Narodowe Centrum Badań i Rozwoju
Scientific Experiment Development Programme – program opcjonalny ESA
Public Regulated Service systemu Galileo
Space Situational Awarness - program opcjonalny ESA
Space Surveillance and Tracking System - Europejski system usług wsparcia
obserwacji i śledzenia obiektów kosmicznych
Zespół Zadaniowy
Technology Readiness Level – Poziomy Gotowości Technolgii
Technology Research Programme - program obowiązkowy ESA
Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji
Ministerstwo Edukacji
Ministerstwo Gospodarki
Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego
Ministerstwo Obrony Narodowej
Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi
Ministerstwo Środowiska
Ministerstwo Spraw Zagranicznych
Ministerstwo Spraw Wewnętrznych
Ministerstwo Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej
Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości
Główny Urząd Geodezji I Kartografii
Rządowe Centrum Bezpieczeństwa
Związek Pracodawców Sektora Kosmicznego
43
Załącznik 2 Macierz realizowanych przedsięwzięć determinujących rozwój sektora kosmicznego w Polsce
Prio
rytet
Zadanie
1
Budowa narodowego systemu optoelektronicznej
obserwacji Ziemi.
2
Budowa satelity obserwacyjnego w ramach części polskiej
składki do ESA, zarządzanej przez TASK FORCE.
3
Wspieranie uczestnictwa polskich podmiotów w realizacji
programów EDA, UE, ESA i innych.
4
5
6
Realizacja projektów w zakresie: podsystemów małych
satelitów (platform satelitarnych), w tym systemów
stabilizacji położenia i systemów zasilania, mechaniki
precyzyjnej, systemów optycznych i optoelektroniki,
rozwoju autonomicznych systemów decyzyjnych,
automatyki i robotyki kosmicznej, w szczególności
systemów mechanicznych i sterowania, anten i
telekomunikacji, nowych materiałów, silników
rakietowych oraz badań naukowych i edukacji.
Działania w zakresie edukacji administracji publicznej w
celu wzrostu świadomości możliwości płynących z
technik satelitarnych dla realizacji zadań administracji –
promocja oraz szkolenia dla potencjalnych użytkowników
z administracji publicznej.
Wspieranie rozwoju edukacji w obszarze technologii
kosmicznych.
Odpowiedzialny
Współpracujący
Finansowanie
Obszar
interwencji
Obszar główny
MON
MSW, MAC,
MSZ
NCiBR
Satelitarna
obserwacja Ziemi
MG
MON, MSW,
MAC
polska część
składki do ESA –
w ramach Task
Force
Satelitarna
obserwacja Ziemi
-
budżet MON, MG,
NCBiR
Nowe technologie i
eksploracja
przestrzeni
kosmicznej
Budowa kompetencji w
obszarze technologii
kosmicznych - segment
-
programy ESA,
NCBiR
Nowe technologie i
eksploracja
przestrzeni
kosmicznej
PARP - w
obszarze
promocji
przedsiębiorców
budżet MG, polskie
programy
operacyjne, dotacja
podmiotowa PARP
MEN, MON
polskie programy
operacyjne, budżet
MON, MG
sektor naukowoprzemysłowy
MG
MNiSW
Wspieranie
administracji
publicznej we
wdrażaniu aplikacji
satelitarnych
Edukacja –
stworzenie nowych
Działania wspierające
rozwój sektora kosmicznego
w Polsce
44
MNiSW
7
8
Wspieranie rozwoju i demonstracji nowych produktów
opartych na zobrazowaniach satelitarnych, które
odpowiadają konkretnym potrzebom administracji.
Wspieranie zastosowania serwisów Copernicus , w tym w
gospodarce przestrzennej i w monitorowaniu środowiska.
9
Wspieranie rozwoju i demonstracji nowych,
innowacyjnych produktów z obszaru nawigacji i
pozycjonowania.
10
Udział w programie Space Situational Awareness (SSA),
aby uzyskać możliwie najlepszy dostęp do danych
obserwacyjnych.
GUGiK
MNiSW
MAC, GUGiK
MAC, MSZ,
MSW
MS, MRiRW,
MTBiGM, MSZ
programy ESA,
programy UE,
budżet MAC,
polskie programy
operacyjne, NCBiR
programy UE,
ESA, polskie
programy
operacyjne
programy UE,
ESA, NCBiR,
polskie programy
operacyjne
programy UE, ESA
i EDA, NCBiR,
dotacja
podmiotowa
PARP, budżety
własne resortów
kierunków
kształcenia
związanych z
technikami
kosmicznymi
w Polsce
Satelitarna
obserwacja Ziemi
obszarze wykorzystania
danych satelitarnych
Nowe technologie i
eksploracja
przestrzeni
kosmicznej
kosmicznych
Nawigacja i
pozycjonowanie
Nowe technologie i
eksploracja
przestrzeni
kosmicznej
w Polsce
MG,
MON, MSZ
11
Opracowanie projektu ustawy prawo kosmiczne i
związanych z nim aktów delegowanych.
MG
MSZ, MNiSW,
MON, MEN,
MSZ, MRiRW,
MTBiGM, MŚ,
MAC
budżet MG
Analiza i
przeprowadzenie
koniecznych zmian
w prawie
krajowym
12
Udział polskiego przemysłu i ośrodków badawczych w
budowie segmentu naziemnego i kosmicznego
związanego z systemem nawigacji satelitarnej.
-
programy ESA,
programy UE
Nawigacja i
pozycjonowanie
45
13
14
15
Wsparcie udziału polskich podwykonawców w budowie i
eksploatacji systemów Copernicus oraz w projektach
EUMETSAT dot. satelitów MetOp drugiej generacji.
Wspieranie udziału polskiego przemysłu i ośrodków
badawczych w budowie segmentu naziemnego i
kosmicznego związanego z systemem nawigacji
satelitarnej. Zadanie obejmuje wsparcie polskich
podwykonawców w budowie i eksploatacji systemów
EGNOS i Galileo.
Udział polskich podmiotów w projektach EUMETSAT.
Zadanie obejmuje działania pod kątem wykorzystania
danych operacyjnych uzyskiwanych w ramach projektów
EUMETSAT.
16
Wspieranie rozwoju i promowanie innowacyjnych
produktów integrujących zastosowania nawigacji,
obserwacji i łączności satelitarnej, w tym udział polskich
podmiotów w programie Integrated Applications w ESA.
17
Wspieranie rozwoju kompetencji przemysłu współpracy z
partnerami zagranicznymi w zakresie segmentu
kosmicznego telekomunikacji satelitarnej.
18
Rozwój infrastruktury łączności satelitarnej dla obszaru
wojskowego, reagowania kryzysowego i cywilnego.
19
Koordynowanie (w tym standaryzacja dla zapewnienia
możliwości wymiany informacji) wprowadzania
systemów monitorowania położenia i systemów wsparcia
geoprzestrzennego (GIS) w służbach i instytucjach
MŚ – w zakresie
EUMETSAT,
MNiSW – w zakresie
MG
programy UE,
ESA, EUMETSAT
Satelitarna
obserwacja Ziemi
MG, ZPSK
programy ESA,
programy UE
Nawigacja i
pozycjonowanie
IMGW
programy
EUMETSAT,
budżet MŚ
Satelitarna
obserwacja Ziemi
PARP, sektor
naukowoprzemysłowy,
MAC
programy ESA,
UE, polskie
programy
operacyjne, dotacja
podmiotowa PARP
Zintegrowane
aplikacje
MON, MAC,
PARP
programy ESA,
EDA, dotacja
podmiotowa PARP
MSZ, MAC
budżet MON,
programy ESA
Telekomunikacja
satelitarna
MAC, GUGiK,
RCB
programy UE,
NCBiR, polskie
programy
operacyjne
Satelitarna
obserwacja Ziemi
Copernicus
MAC
MS
MG
MG
MON
MSW
- dla obszaru
zarządzania kryzysowego
MSW
Telekomunikacja
satelitarna
- dla obszaru
wojskowego,
46
uczestniczących w zarządzaniu kryzysowym, wspieranie
projektów pilotażowych.
MSW
MSZ , MAC,
GUGiK,
programy UE,
NCBiR, polskie
programy
operacyjne
Satelitarna
obserwacja Ziemi
programy UE,
NCBiR, polskie
programy
Operacyjne, MSZ
Satelitarna
obserwacja Ziemi
budżet MON
Satelitarna
obserwacja Ziemi
Nowe technologie i
eksploracja
przestrzeni
kosmicznej
20
Rozwój systemu szybkiego udostępniania i wykorzystania
zobrazowań satelitarnych w warunkach
wielkoobszarowego lub długotrwałego kryzysu.
21
Rozwój systemu wykorzystania zobrazowań satelitarnych
na potrzeby polityki zagranicznej, zarządzania
kryzysowego obejmującego wielkoobszarowe lub
długotrwałe kryzysy oraz inne zagrożenia dla obywateli
polskich poza granicami kraju, na potrzeby
bezpieczeństwa służby zagranicznej oraz infrastruktury
dyplomatycznej.
MSZ
MSW, MAC,
GUGiK
22
Sformowanie ośrodka analiz obrazowych na potrzeby
obronności i bezpieczeństwa.
MON
-
23
Wspieranie udziału w programach ESA: rozwoju małych
platform satelitarnych; eksploracji w obszarze rozwoju
robotów planetarnych; budowy misji planetarnych.
24
Prowadzenie bazy obrazów satelitarnych, jej aktualizacja i
udostępnianie.
25
26
Rozwój systemu opartego na internecie, który umożliwi
każdej jednostce administracji publicznej dostęp do
regularnie odświeżanej bazy zobrazowań satelitarnych i
zestawu narzędzi analitycznych. System służyć będzie
także udostępnianiu produktów Copernicus.
Zdefiniowanie wybranych produktów opartych na
zobrazowaniach satelitarnych jako akceptowalnych źródeł
MG, MNISW, MAC
GUGiK
GUGiK, MAC
MŚ
PARP, ZPSK
programy UE,
ESA, dotacja
podmiotowa
PARP, NCBiR,
budżety własne
resortów
-
budżet GUGiK
Satelitarna
obserwacja Ziemi
MNiSW
programy ESA,
UE, polskie
programy
operacyjne
Satelitarna
obserwacja Ziemi
-
budżet MŚ
Analiza i
przeprowadzenie
47
informacji dla administracji publicznej (centralnej i
regionalnej) w zakresie monitoringu środowiska.
27
28
29
30
31
32
Wspieranie włączania polskich badaczy w programy
naukowe ESA, w tym zapewnianie uprzywilejowanego
dostępu do danych w zamian za uczestnictwo w realizacji
misji.
Powołanie w drodze konkursu jednostki koordynującej
pozyskiwanie i dystrybucję zobrazowań satelitarnych z
systemu Copernicus.
Wspieranie badań i rozwoju w obszarach systemów
nawigacyjnych służących wymianie informacji o
położeniu i natężeniu ruchu oraz rozwoju algorytmów
analizy ruchu drogowego i lotniczego, służących ocenie i
przewidywaniu natężenia ruchu.
Wspieranie rozwoju systemów do monitorowania i
rejestrowania parametrów systemów GNSS oraz stanu
jonosfery i przewidywania ich zachowania.
Rozwój i upowszechnienie obowiązkowego standardu
służącego udostępnianiu i wymianie informacji
operatorom nawigacji satelitarnej w ramach monitoringu
ruchu na drogach i jego zaburzeniach (informacja z
systemów monitoringu położenia pojazdów, osób i
obiektów, systemów zarządzania ruchem, centrów
alarmowych) pomiędzy służbami publicznymi
uczestniczącymi w działaniach ratowniczych i
kryzysowych.
Wytworzenie i systematyczna aktualizacja ortofotomapy
kraju, która mogłaby również posłużyć jako element
MNiSW
MG
programy UE,
ESA, NCBiR
koniecznych zmian
w prawie
krajowym
Edukacja –
stworzenie nowych
kierunków
kształcenia
związanych z
technikami
kosmicznymi
w Polsce
w Polsce
projekt NCBiR
Satelitarna
obserwacja Ziemi
MNiSW
-
MTBiGM
NCBiR
Nawigacja i
pozycjonowanie
CBK PAN
programy ESA,
UE, NCBiR
Nawigacja i
pozycjonowanie
MAC
programy ESA,
UE, NCBiR
Nawigacja i
pozycjonowanie
-
budżet zlecających
instytucji
Satelitarna
obserwacja Ziemi
MAC
MTBiGM, MSW
GUGiK
48
pomocniczy w aktualizacji baz referencyjnych.
33
Wspieranie badań i rozwoju algorytmów automatycznej i
półautomatycznej analizy zobrazowań, w tym detekcji i
analizy zmian.
34
Rozwój systemów inteligentnego transportu, w tym
monitorowania ruchu i nadzorowania przewozu np.
materiałów niebezpiecznych.
publicznych
MNiSW
MTBiGM, MSW
sektor naukowoprzemysłowy,
MG, MON,
MAC, MSW,
MSZ, MŚ,
MRiRW,
MTBiGM
MAC, sektor
naukowoprzemysłowy
NCBiR
Satelitarna
obserwacja Ziemi
programy ESA,
UE, NCBiR
Nawigacja i
pozycjonowanie
49

KRAJOWY PLAN ROZWOJU

Transkrypt

Podobne dokumenty

Wnioski i doświadczenia wybranych firm z realizacji projektów ESA

Inicjatywy integrujące środowisko sektora kosmicznego w Polsce

Znaczenie telekomunikacji satelitarnej dla polskiej gospodarki

ESA Iłowa Diagnosta

Wizja 2020