Zazieleƒmy przemys - Green Pack Online

1
Przemys∏
Zazieleƒmy przemys∏
autor: Kliment Mindjov
MyÊl
przewodnia
Czas trwania
Pora roku
Miejsce
Materia∏y
Przedmioty
Cele
Metody
„Zazielenienie”, czyli proekologiczne funkcjonowanie przemys∏u
mo˝na osiàgnàç na ró˝ne sposoby, a obywatele majà w tym
procesie wa˝nà rol´ do odegrania.
2 godziny lekcyjne
Dowolna
Sala lekcyjna
Film wideo „Kontrola ekologiczna”
Geografia, godzina wychowawcza
• UÊwiadomienie uczniom, jak przemys∏ mo˝e byç bardziej
przyjazny Êrodowisku.
• PodkreÊlenie roli, jakà w tym procesie mogà odegraç obywatele.
Wyk∏ad, dyskusja, burza mózgów
Wprowadzenie
Przedsi´biorstwa przemys∏owe zapewniajà wielu ludziom zatrudnienie, dzi´ki któremu
utrzymujà oni swoje rodziny. Przemys∏ wytwarza rozmaite produkty i oferuje ró˝ne us∏ugi.
W Polsce przemys∏ wytwarza ponad 1/4 dochodu narodowego. Niestety, zak∏ady
przemys∏owe wywierajà negatywny wp∏yw na Êrodowisko i zdrowie cz∏owieka.
Przyczynia si´ do tego ka˝da ga∏àê przemys∏u, wykorzystujàc energi´ i surowce. Wp∏yw
na Êrodowisko jest wi´kszy, jeÊli surowce wykorzystywane w procesie produkcji stanowià
zasoby nieodnawialne.
Zazieleƒmy przemys∏
117
1
Przemys∏
Jednak szkodliwy wp∏yw przemys∏u mo˝na zminimalizowaç poprzez zastosowanie
tzw. czystszych technologii. Jest to nowa generacja technologii nastawionych na unikanie
powstawania zanieczyszczeƒ, m.in. poprzez ca∏kowity recykling odpadów poprodukcyjnych lub
stosowanie zamkni´tych obiegów wody oraz wykorzystywanie energii ze êróde∏ odnawialnych.
Do niedawna ogromna wi´kszoÊç technologii przemys∏owych i komunalnych rozwiàzywa∏a
problem zanieczyszczeƒ, eliminujàc lub ∏agodzàc ich odczuwalnà ucià˝liwoÊç poprzez ich
usuwanie na koƒcu procesu technologicznego (za pomocà oczyszcalni Êcieków, filtrów
powietrza). Takie dzia∏ania nazywamy technologiami „koƒca rury”.
Przebieg zaj´ç
1
Zach´ç uczniów do dyskusji, zadajàc nast´pujàce pytania:
• Jakie produkty wytworzone przez przemys∏ mo˝emy znaleêç w klasie? W domu?
• Ilu rodziców pracuje w zak∏adach przemys∏owych?
W Polsce przemys∏ zapewnia w przybli˝eniu 25% miejsc pracy.
2
3
Wykorzystaj informacje z wprowadzenia i zaprezentuj je uczniom. U˝yj dodatkowych
informacji z cz´Êci dotyczàcej przemys∏u z CD-ROM-u.
4
WyjaÊnij uczniom, ˝e przemys∏ wywiera znaczàcy wp∏yw na
Êrodowisko, przyczyniajàc si´ do takich zagro˝eƒ globalnych, jak
zubo˝anie warstwy ozonowej, zmiany klimatu (za oko∏o 88%
emisji gazów cieplarnianych w Polsce odpowiadajà energetyka
i przemys∏), do zagro˝eƒ regionalnych, takich jak np.
zakwaszenie Êrodowiska czy zanieczyszczenie Ba∏tyku (Polska „wyeksportowa∏a”
w 2000 roku 753 kt SOX i do krajów sàsiadujàcych, i nad Ba∏tyk), oraz do zagro˝eƒ
o skali lokalnej, np. 91% masy wytwarzanych obecnie w Polsce odpadów
to odpady przemys∏owe.
5
PodkreÊl, ˝e zagro˝enie dla ludzkiego zdrowia wyst´puje w zwiàzku z zanieczyszczeniem
powietrza i w wyniku kumulacji metali ci´˝kich – efektów ubocznych dzia∏ania przemys∏u.
Zapytaj uczniów, czy s∏yszeli o podobnych sytuacjach i zach´ç ich do opowiedzenia
o nich. Przedstaw studium przypadku Badania zdrowia.
6
7
WyjaÊnij uczniom, ˝e wypadki w zak∏adach przemys∏owych mogà zagra˝aç Êrodowisku.
PoproÊ uczniów, by opowiedzieli o wypadkach w zak∏adach przemys∏owych w ich
regionie. Przedstaw studium przypadku Zanieczyszczenie nie zna granic.
8
PodkreÊl, ˝e obywatele mogà odegraç wa˝nà rol´ w procesie „zazieleniania” przemys∏u:
• wspierajàc firmy stosujàce czystsze technologie i oferujàce produkty ekologiczne
przyjazne dla Êrodowiska (proszki do prania bez fosforanów, aerozole bez freonów,
papier z recyklingu, trwa∏e produkty wielorazowego u˝ytku itd.),
• bioràc udzia∏ w badaniu oddzia∏ywania na Êrodowisko (dotyczàcym nowych
przedsi´wzi´ç przemys∏owych) czy audycie ekologicznym (dotyczàcym starych
zak∏adów przemys∏owych), procedurach, które majà wp∏yw na proces
podejmowania decyzji.
Dyskusja dotyczàca g∏ównych przyczyn wp∏ywu przemys∏u na Êrodowisko:
• emisje do powietrza i wody;
• produkcja odpadów i pozbywanie si´ ich;
• zu˝ywanie du˝ych iloÊci wody i ró˝nych surowców (niektóre
z nich stanowià zasoby nieodnawialne);
• zajmowanie du˝ych przestrzeni.
Powiedz uczniom, ˝e mimo negatywnego wp∏ywu na Êrodowisko przemys∏ odgrywa wa˝nà
rol´ w znajdowaniu rozwiàzaƒ problemów Êrodowiskowych. Obejmuje to tak˝e
opracowywanie nowych technologii i maszyn, niezb´dnych do skutecznego zmniejszania
zanieczyszczeƒ.
Burza mózgów dotyczàca mo˝liwych sposobów „zazielenienia” przemys∏u:
• nowe sposoby opodatkowania, które zach´cà producentów do czystszej produkcji,
• opracowywanie technologii i produktów powodujàcych mniejsze zanieczyszczenie,
• poprawa zarzàdzania procesami produkcji oraz ich kontrolowania,
• nacisk Êrodowiskowo zorientowanych, Êwiadomych, troszczàcych si´ o Êrodowisko
konsumentów.
Wykorzystaj przyk∏ad udanego dzia∏ania przedstawiony w Przypadku Przyk∏ad huty.
118
Zazieleƒmy przemys∏
1
Przemys∏
Kontynuacje
Zróbcie list´ wi´kszych przedsi´biorstw w waszym regionie. Które z nich majà negatywny
wp∏yw na Êrodowisko? Zorientujcie si´, kto w tych przedsi´biorstwach jest odpowiedzialny
za reprezentowanie danego zak∏adu i umówcie si´ z tà osobà na spotkanie. Przygotujcie si´
do niego starannie i pami´tajcie, ˝e reprezentanci du˝ych firm zanieczyszczajàcych Êrodowisko
majà wiele argumentów usprawiedliwiajàcych beztroski stosunek do spraw Êrodowiska.
Zgromadêcie na poparcie swoich s∏ów wyniki w∏asnych badaƒ dotyczàcych konkretnych
zanieczyszczeƒ i przemyÊlcie mo˝liwoÊci rozwiàzania tych problemów. W czasie spotkania
podkreÊlcie swojà pozycj´ partnera, chcàcego pomóc w znalezieniu rozwiàzania. Podejmijcie
dyskusj´ na temat konkretnych dzia∏aƒ, które by∏yby korzystne dla Êrodowiska lokalnego
i ludzkiego zdrowia. Zorientujcie si´, czy mo˝ecie wziàç udzia∏ w takich dzia∏aniach i czy
przedsi´biorstwo jest sk∏onne je sfinansowaç.
Poinformujcie lokalne media o waszej inicjatywie.
Przypadki: CZY WIESZ, ˚E...
Badania zdrowia
W 1996 roku zespó∏ naukowy z Sosnowca i Katowic przeprowadzi∏ skomplikowane
badania, których celem by∏o okreÊlenie wp∏ywu d∏ugotrwa∏ej ekspozycji na
zanieczyszczenia powietrza na zwi´kszenie umieralnoÊci. Zgromadzone wyniki
sugerowa∏y, ˝e w aglomeracji katowickiej liczba osób umierajàcych dodatkowo w ciàgu
roku z powodu ekspozycji na oddzia∏ywanie zawiesin py∏owych wynosi 252, natomiast
osób wystawionych na dzia∏anie dwutlenku siarki (S02) 512.
Opierajàc si´ na zebranych danych, mo˝emy przypuszczaç, ˝e ekspozycja populacji
aglomeracji katowickiej na dzia∏anie S02 jest przyczynà oko∏o 10% przypadków
przedwczesnej Êmierci w wyniku problemów z uk∏adem krà˝enia i uk∏adem
oddechowym.
UNDP/UNOHS (Habitat) Project on: „URBAN ENVIRONMENTAL MANAGEMENT AND SUSTAINABLE
DEVELOPMENT IN KATOWICE AGGLOMERATION” a UNDP/UNOHS (Siedlisko) „Ekologiczne
zarzàdzanie miastem i zrównowa˝ony rozwój aglomeracji katowickiej”.
Zanieczyszczenie nie zna granic
Dunaj przep∏ywa przez dziewi´ç krajów europejskich. Zanieczyszczenie wody
spowodowane przez jeden kraj cz´sto ma negatywny wp∏yw na stan rzeki nie tylko na
terenie tego kraju, ale te˝ w krajach z nim sàsiadujàcych. W lutym 2000 roku dosta∏a
si´ do Cisy du˝a iloÊç cyjanku potasu z kopalni z∏ota w Rumunii. Trucizna spowodowa∏a
Êmierç ogromnych iloÊci ryb w dwóch w´gierskich rzekach, b´dàcych dop∏ywami
Dunaju. Ekolodzy oÊwiadczyli, ˝e pi´ciokilometrowej d∏ugoÊci dywan Êni´tych ryb,
unoszàcych si´ na powierzchni rzeki jest najwi´kszà katastrofà ekologicznà w tym
rejonie od czasów awarii w Czernobylu w 1986 roku. Âni´te ryby usuni´to z rzeki.
Zanieczyszczenie cyjankiem mia∏o tak˝e wp∏yw na stan Dunaju w innych krajach,
znajdujàcych si´ poni˝ej biegu rzeki.
Przyk∏ad huty
Proces prywatyzacji stworzy∏ korzystne mo˝liwoÊci ekologicznej restrukturyzacji
i modernizacji przedsi´biorstw, b´dàcych wczeÊniej w∏asnoÊcià paƒstwa.
We wczesnych latach 90. warszawska huta stali zosta∏a sprzedana w∏oskiej firmie
Lucchini. Sta∏o si´ to bez przeprowadzenia konsultacji z samorzàdem lokalnym czy
z organizacjami ekologicznymi. Istnia∏y powa˝ne obawy dotyczàce dalszej dzia∏alnoÊci
tego przedsi´biorstwa i jego wp∏ywu na Êrodowisko. Pierwszà propozycjà ze strony
samorzàdu lokalnego by∏o zamkni´cie huty w zwiàzku z potencjalnym zagro˝eniem dla
Êrodowiska i dla zdrowia okolicznych mieszkaƒców. Zwiàzki zawodowe zaprotestowa∏y
przeciwko takiemu rozwiàzaniu, poniewa˝ spowodowa∏oby ono utrat´ wielu miejsc
pracy. Rozpocz´to negocjacje pomi´dzy administracjà, inwestorem, zwiàzkami
zawodowymi a samorzàdem lokalnym. W negocjacjach wzi´to pod uwag´ tak˝e
obawy miejscowej ludnoÊci. W wyniku negocjacji doprowadzono do porozumienia,
na mocy którego nowi w∏aÊciciele sà odpowiedzialni za podj´cie odpowiednich
Êrodków zaradczych, majàcych na celu ochron´ Êrodowiska i interesów pracowników.
Huta stali dzia∏a do dzisiaj, stanowiàc dobry przyk∏ad produkcji przyjaznej Êrodowisku.
Zazieleƒmy przemys∏
119