Sukcesy i trudności wychowawcze, ich przyczyny i następstwa

Nauczanie zintegrowane – artykuły
Sukcesy i trudności wychowawcze,
ich przyczyny i następstwa
Gabriela Podsiadło
nauczanie zintegrowane
Cele:
−
−
Zapoznanie z przyczynami sukcesów i trudności wychowawczych oraz
ich następstw;
Ukazanie roli środowiska rodzinnego i szkolnego w stymulowaniu
rozwoju dziecka.
Sukcesy i trudności wychowawcze - od czego zależą?
Wyróżnia się trzy kategorie czynników wpływających na efekty wychowawcze:
I.
Czynniki ekonomiczno-społeczne
Przyczyną trudności lub sukcesów może być:
− Brak autorytetów lub wpływ niewłaściwego autorytetu. Zaś wpływ
autorytetu pozytywnego oddziaływuje również pozytywnie i pomaga
w wychowaniu. Dla dzieci w młodszym wieku szkolnym najważniejszym
autorytetem są rodzice, pani w klasie i inne najbliższe osoby.
− Warunki rodzinne, w jakich wychowuje się dziecko, a w szczególności
warunki materialne i mieszkaniowe rodziny, dbałość rodziców
o wszechstronny rozwój dziecka, pozycja dziecka w rodzinie, życie
umysłowe i moralne rodziny, kultura środowiska rodzinnego, atmosfera
domu rodzinnego, sposoby spędzania wolnego czasu, podział pracy i ról
w rodzinie, struktura rodziny (pełna czy rozbita) oraz czy dziecko posiada
rodzeństwo. Duża rodzina stwarza więcej okazji do kontaktów
międzyosobowych, działających większą ilością podniet i sytuacji.
Warunki wychowawcze w rodzinie sprzyjają wytwarzaniu się rozmaitych
typów zachowań. Z kolei wszelkiego typu dezorganizacja rodziny
wpływa niekorzystnie na prawidłowy rozwój dziecka, jego zachowanie
i wyniki w nauce. Dom jest oazą wychowania i żadna instytucja nie jest
w stanie go zastąpić ani wyręczyć.
135
Gabriela Podsiadło - Sukcesy i trudności wychowawcze, ich przyczyny i następstwa
II.
Czynniki biologiczno-psychologiczne
A więc w szczególności indywidualne cechy dziecka i jego właściwości
rozwojowe uwarunkowane genetycznie, jak pewne cechy charakteru, osobowość
dziecka, jego temperament, rozwój umysłowy (spostrzeganie, myślenie, pamięć,
uwaga) oraz rozwój fizyczny (sprawność ruchowa, manualna, koordynacja
ruchów). Wymienione właściwości rozwojowe dziecka mogą przyczyniać się do
powstawania różnorodnych trudności wychowawczych.
III.
Czynniki pedagogiczne
− Stosowanie właściwych metod i środków wychowawczych (w domu
i w szkole);
− Zbyt wysokie lub zbyt niskie wymagania stawiane dziecku;
− Jakość komunikatów słownych a także niewerbalnych, kierowanych do
dziecka.
Ogromną rolę w kształtowaniu właściwych postaw wychowawczych odgrywa
klasa szkolna, czyli nauczyciel, jego osobowość, styl kierowania klasą, umiejętność
wzbudzania zainteresowań oraz motywacji do działania.
Tak więc ze swej strony będę się starała rozwijać wszechstronnie uczniów poprzez:
− Zachęcanie do nauki i wzbudzanie różnorodnych zainteresowań;
− Stworzenie odpowiedniego klimatu w klasie tak, aby wszyscy czuli się
dobrze i bezpiecznie;
− Uświadomienie, jak ważną rolę pełni nauka, właściwe zachowanie oraz
współdziałanie;
− Wspieranie rodziców w pokonywaniu trudności wychowawczych.
Przeprowadzone przeze mnie obserwacje oraz wyniki ankiety: „Kogo lubię
i czyim chcę być przyjacielem?” pozwalają mi na postawienie diagnozy, iż są
dzieci bardzo lubiane i mniej lubiane, a zdarza się, że i takie, które są odrzucane,
nie wybierane przez nikogo. Powstaje więc pytanie: Dlaczego są takie dzieci?
Gdzie tkwi przyczyna zaistniałej sytuacji?
Jest jedno dziecko, którego nikt w swojej ankiecie nigdy nie wybrał. Powstaje
więc problem: Jak oddziaływać wychowawczo na klasę, aby to zmienić? Nie uda
mi się to bez pomocy rodziców i to zarówno samego dziecka jak i współdziałanie
pozostałych.
Przede wszystkim powstaje prośba, aby nie mówić swoim dzieciom: „temu nie
pożyczaj”, „z tym nie siedź”, „z tym się nie baw” itp. Zdarza się niestety, iż dzieci
mówią, że postępują właśnie tak, bo kazała im mama. Pomyślmy jednak, jak czuje
się dziecko, którego to dotyczy, jakie jest jego samopoczucie. Wiąże się to również
z kształtowaniem u takiego dziecka niskiej samooceny, poczuciem, że jest gorsze,
136
CKPiDN w Mielcu – Zeszyty nauczycielskie – Nr3/2005
nie lubiane. To z kolei rodzi agresję, niechęć do szkoły i nauki oraz wywołuję wiele
niepożądanych postaw i zachowań ujawniających się w szkole i w domu. Inne
dzieci uczą się przez to nietolerancji, nieposzanowania innych, co też wpływa
negatywnie na kształtowanie się ich charakteru.
Pozycja dziecka w grupie jest uwarunkowana zespołem różnorodnych
czynników: wynikami w nauce, pewnymi cechami charakteru, zachowaniem.
Należy więc dążyć do tego, aby eksponować postępy dziecka odrzucanego w nauce
i zachowaniu. Angażować go do różnych prac na rzecz klasy. Należy prowadzić
wiele zabaw i gier integrujących zespół klasowy, zaś rodziców prosi się
o dyplomatyczne rozmowy ze swoimi dziećmi.
Literatura
1. R. Wolański, „Biomedyczne podstawy rozwoju i wychowania”,
PWN, Warszawa 1999 r.
2. R. Wolański, „Czynniki rozwoju człowieka”, PWN, Warszawa 1981 r.
3. B. Way, „Gry dramatyczne”, Warszawa 1990 r.
137