technologie informatyczne jako narzędzie do zwiększenia

Studia i Materiały. Miscellanea Oeconomicae
Rok 15, Nr 2/2011
Wydział Zarządzania i Administracji
Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach
Ludzie, zarządzanie, gospodarka
I. Vahovych1
J. Volynchuk2
TECHNOLOGIE INFORMATYCZNE
JAKO NARZĘDZIE DO ZWIĘKSZENIA
EFEKTYWNOŚCI DZIAŁALNOŚCI
PRZEDSIĘBIORSTWA W OBSZARZE LOGISTYKI
KaŜdemu fizycznemu przepływowi materiałów towarzyszy przepływ informacji,
który łączy wszystkie elementy łańcucha dostaw, przekazując dane dotyczące: produktów, wymagań konsumentów, dostępności, czasu, moŜliwych problemów, itp.
Koordynacja przepływu informacji jest bardzo skomplikowana i większość zarządzających usługami logistycznymi bardziej angaŜuje się w przetwarzanie
i wymianę informacji niŜ w fizyczny przepływ materiałów. UwaŜają oni, Ŝe konkurencyjność łańcucha dostaw zaleŜy przede wszystkim od wymiany informacji,
która tworzy dodatkową wartość przekazywanych fizycznie materiałów.
We wnioskach z prowadzonych badań Zając akcentuje, Ŝe informacja jest
głównym elementem determinującym dowolną funkcję zarządzania. Posiadanie
kompletnych, dokładnych, aktualnych oraz odpowiednich informacji zapewnia
korzyści rynkowe, zmniejsza ryzyko finansowe, skutecznie wspiera podejmowanie
decyzji. Dostępność pełnej informacji pozwala podejmować prawidłowe decyzje
kierownictwa z najmniejszym ryzykiem3.
1
2
3
I. Vahovych, D.Sc. in Economics, Professor.
J. Volynchuk, Ph.D. in Economics, Associate Professor.
Заєць І.В. Роль інформації в системі управління підприємством / І.В. Заєць // Вісник
ЖДТУ, 2010. – № 2. – С. 97–98.
93
WaŜna jest zatem problematyka przygotowania i wykorzystania informacji
w zarządzaniu logistycznym, które tworzy warunki niezbędne do zmniejszenia
straty czasu i zasobów w działalności jednostki gospodarczej jako całości.
Przepływ informacji – to strumień wiadomości w konwersacyjnej formie,
formie dokumentów (papierowej i elektronicznej) lub w innej formie, generowanej
przez przepływ materiałów źródłowych w systemie logistycznym, lub między
systemem logistyki a środowiskiem zewnętrznym i jest przeznaczony do realizacji
funkcji zarządzania.
Wprowadzenie składnika informacji w systemie logistycznym znacznie
upraszcza zarządzanie procesami przedsiębiorstwa na róŜnych poziomach, poniewaŜ:
− na szczeblu strategicznym – ułatwia wybór celów oraz sposobów ich
osiągania, umoŜliwia wypracowanie kompleksowej polityki funkcjonowania
systemu logistycznego w przedsiębiorstwie, pomaga określić niezbędne
środki. WaŜnymi parametrami są ścisłość i wiarygodność informacji oraz
moŜliwość uŜywania systemów komputerowych do podejmowania decyzji;
− na szczeblu taktycznym – słuŜy określaniu parametrów systemu gospodarki
magazynowej, planowaniu zapasów przedsiębiorstw, obliczaniu wyniku finansowego, wyboru przedsiębiorstw transportowych. Na tym poziomie naleŜy umoŜliwić: wybór optymalnych wariantów działania w oparciu o dostępne informacje stosując róŜne modele, analizy oraz przeprowadzić analizy
przyczynowo-skutkowe wyników, w celu podejmowania decyzji;
− na szczeblu operacyjnym – odbywa się obsługa informacji w zakresie
działań logistycznych, dokumentów, sprawozdań finansowych, przetwarzania informacyjnego podstawowych operacji logistycznych (przyjmowania
i rozpatrywania zamówienia, dostarczenia informacji do klientów, tworzenia
zapasów, komunikacji z klientami, informacji dotyczących zamówień,
przygotowania dokumentów transportowych).
Technologie informatyczne stanowią zestaw metod i procedur spełniających
funkcje gromadzenia, przekazywania, przetwarzania, przechowywania i dostarczania uŜytkownikom informacji w systemach organizacyjnych oraz kierowniczych
przy uŜyciu wybranego zestawu urządzeń technicznych.
Podstawowa róŜnica między technologią informacyjną a technologią produkcyjną (zestaw metod: przetwarzania, wytwarzania, zmiany stanu, właściwość, postaci
surowców, półproduktów uŜytych w procesie produkcji) tkwi w tym, Ŝe oprócz
działań rutynowych; zawiera ona elementy twórcze, które nie są zaleŜne od organizacji i formalizacji4.
Obecnie jednym z najlepszych sposobów przyciągnięcia szerokiej rzeszy konsumentów jest przedsiębiorczość elektroniczna (e-Business), która sprowadza się
do wdraŜania i automatyzacji procesów biznesowych przyczyniając się do zwięk4
94
Ситник В.Ф. Основи інформаційних систем: Навч. посібник. – Вид. 2-ге, перероб. і доп. /
В.Ф. Ситник, Т.А. Писаревська, Н.В. Єрьоміна, О.С. Краєва; За ред. В.Ф. Ситника.
– К.: КНЕУ, 2001. – 420 с.
szenie efektywności działań jednostki gospodarczej za pośrednictwem powszechnie dostępnych technologii internetowych. Istotą tej działalności jest maksymalne
wykorzystanie przez przedsiębiorstwa systemów wewnętrznego i zewnętrznego
komunikowania się w systemach globalnej wymiany informacji.
Przedsiębiorczość elektroniczna tworzona jest w czterech warstwach: infrastruktura Internetu, usługi internetowe, pośrednicy informacji, e-commerce5.
Infrastruktura realizowana przez firmy telekomunikacyjne, dostawców: oprogramowania, urządzeń komputerowych i sieciowych. Usługi internetowe są
świadczone przez usługodawców internetowych, transakcje sieciowe i właścicieli
kanałów komunikacji. Pośrednicy informacji to firmy konsultingowe, świadczące
usługi w zakresie tworzenia stron internetowych i zarządzania ich zawartością,
twórcy wyszukiwarek, baz danych i aplikacji multimedialnych. KaŜdy uczestnik
tych warstw aktywnie wspiera wdraŜanie biznesu elektronicznego. Handel elektroniczny (e-Commerce) stanowi natomiast zasadniczą część e-biznesu. Obejmuje
ten typ działalności, w których interakcje (transakcje) między stronami transakcji
handlowych odbywają się za pośrednictwem technologii informatycznych
(e-płatności, elektroniczny podpis cyfrowy, itp.) lub za pośrednictwem Internetu
(handel internetowy).
W Internecie pojawiły się równieŜ przedsiębiorstwa, które zajmują się: projektowaniem łańcuchów logistycznych i kanałów dostaw towarów, tworzeniem centrów informacji analitycznej, wyszukiwaniem usług, sprzedaŜą maszyn i urządzeń,
prezentowaniem wirtualnych prototypów, interaktywnym planowaniem transportu,
konsultacjami prawnymi i celnymi.
Dodatkowe moŜliwości w zakresie mobilności rzeczywistego zarządzania firmami na rynku usług logistycznych pojawiły się w związku z uruchomieniem
technologii internetowych WAP (Wireless Application Protocol, mobilnego Internetu). Otwiera to moŜliwości zarządzania zasobami i przepływem informacji oraz
osiągania prawdziwej mobilności, szczególnie w sektorze transportu. W technologii tej dostępne są obecnie informacje o rozkładach ruchu transportu, kursach dewiz, warunkach drogowych itd.
Szczególnie obiecującym dla logistyki jest rozwój technologii WAP w tworzeniu mobilnych systemów zarządzania i rozwoju sieci WAP korporacyjnych i lokalnych (WLAN) oraz technologii HomeNet.
Inną waŜną technologią jest system wymiany danych elektronicznych – EDI
(Electronic Data Interchange), która pozwala zautomatyzować tworzenie, wysyłanie, odbieranie i przetwarzanie dowolnych dokumentów elektronicznych oraz
zapewnić ich integrację z czynnymi aplikacjami biznesowymi.
Proces EDI wygląda dość prosto: system wyodrębnia dane z aplikacji do
wysyłania nadawcy i automatycznie przekazuje je od kontrahenta do innego
(partnerów biznesowych moŜe być nieograniczona ilość). W takim przypadku
5
Информационные технологии: Учебник / под ред. В. В. Трофимова. – М. : Издательство
Юрайт ; ИД Юрайт, 2011. – 624 с.
95
w EDI przesyła informacje w standardowym formacie, przy jednoczesnym
zachowaniu zawartości. Interoperacyjność zastosowań biznesowych róŜnych
wykonawców nie ma znaczenia. Komunikat jest wyświetlany i posiada wygodny
interfejs. Dokument dla uŜytkownika końcowego wygląda jak normalny formularz
do wypełnienia w celu rejestracji w serwisach lub w ramach systemów
odpowiednich informacji (na przykład 1 C, Microsoft Axapta, Oracle E'Business
Suite). Podstawowa róŜnica między tą technologią od systemami zarządzania
dokumentami wewnętrznymi polega na tym, Ŝe EDI jest platformą międzykorporacyjną i nawet międzyresortową słuŜącą wymianie dokumentów w formie
elektronicznej.
Technologia EDI jest przeznaczona do przezwycięŜenia braków w zakresie tradycyjnych systemów dostarczania dokumentów logistycznych, których niestety
w obecnej sytuacji gospodarki ukraińskiej jest dość duŜo. NaleŜą do nich: długi
cykl otrzymania/potwierdzenia zamówienia, słabo sformalizowany proces uzgadniania zmian; wysoki koszt transakcji ze względu na potrzebę telefonicznych
negocjacji i uściśleń, trwałe wystawianie faktur.
Główną przewagą technologii EDI jest ekonomiczność, która objawia się
w róŜnych procesach. Na przykład, umoŜliwia obniŜenie kosztów transakcji, rozszerza moŜliwości prognozowania i optymalizuje zarządzania przepływami
finansowymi poprzez uproszczenie i przyśpieszenie procesu zbierania informacji
finansowej. EDI zmniejsza czas zaangaŜowania pracowników wyŜszego szczebla
w zakresie rozwiązywania problemów rutynowych i pozwala im skupić się na
planowaniu strategicznym.
Dla logistycznej działalności przedsiębiorstw dosyć poŜytecznym jest wykorzystanie systemów informacji geograficznej (geografical information system)
przeznaczonych do gromadzenia, przechowywania, analizy, wizualizacji i rozpowszechnienia przestrzenno-czasowych danych, których podstawą integracji jest
informacja geograficzna6.
Systemy informacji geograficznej mogą być stosowane w róŜnych sferach
działalności:
− do analizowania i śledzenia stanu bieŜącego i tendencji zmian w segmentach rynku;
− podczas planowania działalności gospodarczej;
− dla optymalnego, zgodnie z innymi kryteriami, wyboru miejsca na nowe
oddziały przedsiębiorstw, instytucje finansowe, punkty sprzedaŜy detalicznej, magazyny, urządzenia produkcyjne;
− wspierania procesu podejmowania decyzji;
− do wyboru najkrótszej lub najbardziej bezpiecznej trasy transportu i sposobu dystrybucji produktów;
− w procesie analizy ryzyka inwestycyjnego;
6
96
Информационные системы в экономике: Учебник / Под ред. Г.А. Титоренко. – 2-е изд.,
перераб. и доп. – М.: ЮНИТИ-ДАНА, 2008. – 463 с.
− badań demograficznego słuŜących określaniu popytu na produkty, itd.
W uzupełnieniu rozwaŜań w zakresie technologii i systemów informatycznych
w logistycznej działalności przedsiębiorstwa naleŜy wspomnieć o: magazynowym
systemie informatycznym WМS (Warehouse Management System), komputerowej technologii telefonicznej, technologii bezstykowej identyfikacji, technologii
naziemnej ruchomej łączności radiowej, technologii satelitarnej, itp.
Wymogi rynku wymagają od przedsiębiorstw stałego wyszukiwania najbardziej efektywnych technologii wspierających proces organizacji i kierowania działalnością przemysłową, co pozwala zrealizować kompleksowe logistyczne podejście w sferze zakupów, transportowania, magazynowania, produkcji, sprzedaŜy
i dystrybucji. Przy tym równieŜ stosowanie współczesnych informacyjnych technologii przetwarzania informacji z pomocniczego czynnika na samodzielny produkcyjny zasób, który jest obdarzony właściwościami podwyŜszającymi wydajność pracy i minimalizującymi koszty produkcji w długim okresie czasu.
Bibliografia:
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
Бауэрсокс Д. Логистика: интегрированная цепь поставок / Бауэрсокс Д., Клосс
Д. Дж.; 2-е изд.; пер. с англ. – М.: ЗАО „Олимп-Бизнес”, 2005. – 640 с.
Заєць І.В. Роль інформації в системі управління підприємством / І.В. Заєць //
Вісник ЖДТУ, 2010. – № 2. – С. 97–98.
Информационные системы в экономике: Учебник / Под ред. Г.А. Титоренко. –
2-е изд., перераб. и доп. – М.: ЮНИТИ-ДАНА, 2008. – 463 с.
Информационные технологии: Учебник / под ред. В. В. Трофимова. – М. :
Издательство Юрайт ; ИД Юрайт, 2011. – 624 с.
Карий О.І. Інформаційне забезпечення управління логістичними витратами на
підприємстві: Автореф. дис…канд. економ. наук: 08.06.01 / НУ „ЛП”. – Львів,
2004. – 20 с.
Карминский A.M. Информационные системы в экономике: Учеб. пособие / A.M.
Карминский, Б.В. Черников. – В 2-х ч. – Ч.2. Практика использования. – М.:
Финансы и статистика, 2006. – 240 с.
Кривов’язюк І.В. Кібернетичний підхід в інформаційній логістиці [Електронний
ресурс] / І.В. Кривов’язюк, О.Р. Усков. – Економічний форум. – 2011. – № 2. –
Режим доступу: http://www.nbuv.gov.ua/portal/Soc_Gum/Ekfor/2011_2/71.pdf
Cepгеев B.И. Логистика: информационные системы и технологии: Учебнопрактическое пособие / В.И. Сергеев, М.Н. Григорьев, С.А. Уваров. – М.:
Издательство „Альфа-Пресс”, 2008. – 608 с.
Ситник В.Ф. Основи інформаційних систем: Навч. посібник. – Вид. 2-ге,
перероб. і доп. / В.Ф. Ситник, Т.А. Писаревська, Н.В. Єрьоміна, О.С. Краєва; За
ред. В.Ф. Ситника. – К.: КНЕУ, 2001. – 420 с.
Abstrakt
Praca dotyczy badań nad istotą i podstawowymi rodzajami technologii informatycznych stosowanych w zarządzaniu logistyką przedsiębiorstw w zakresie:
przepływów finansowych, materiałowych i informacyjnych. Wśród nich szczegól97
nie, systemów informacji geograficznej, elektronicznej wymiany danych, e-biznesu,
itp.
Information Technologies as a Tool for Increasing Effective Activities of
a Company in the Field of Logistics
The paper focuses on research on the essence and basic kinds of information
technologies used in managing the logistics of business companies in the sphere of
material, financial and information flows. Among them, geographic information
systems, electronic data interchange, e-business are of particular interest .
I. Vahovych, D.Sc. in Economics, Professor.
J. Volynchuk, Ph.D. in Economics, Associate Professor.
98